Chien thang Mtao Mxaay

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

Tiết theo PPCT: 8 – 9. Đọc văn

<b>CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY</b>

<i><b>(Trích sử thi: Đăm Săn)</b></i>

<i><b>Ngày soạn: 22.08.10</b></i>
<i><b>Ngày giảng:</b></i>

<i><b>Lớp giảng: 10B1</b></i>
<i><b>Sĩ số:</b></i>

<b>A. Mục tiêu bài học</b>

Qua giờ giảng, nhằm giúp HS:

1. Nắm được đặc điểm của sử thi anh hùng trong việc xây dựng kiểu “nhân vật
anh hùng sử thi”, về nghệ thuật miêu tả và sử dụng ngôn từ.

2. Biết cách phân tích một văn bản sử thi anh hùng để thấy được giá trị của sử
thi về nội dung và nghệ thuật, đặc biệt là cách sử thi mượn việc mô tả chiến tranh
để khẳng định lý tưởng về một cuộc sống hoà hợp, hạnh phúc.

3. Nhận thức được lẽ sống cao đẹp của mỗi cá nhân là hi sinh, phải đấu tranh
vì danh dự và hạnh phúc yên vui của cả cộng đồng.

<b>B. Phương tiện thực hiện</b>

- Chuẩn kiến thức kĩ năng Ngữ văn 10
- SGK, SGV

- Thiết kế bài giảng

- Giới thiệu giáo án

<b>C. Cách thức tiến hành</b>

GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo,
gợi tìm kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi.

<b>D. Tiến trình dạy học</b>

<i><b>1. ổn định tổ chức</b></i>
<i><b>2. KTBC</b></i>

<i>VHDG Việt Nam có những đặc trưng cơ bản nào? có bao nhiêu thể loại?</i>
<i>kể tên các thể loại đó?</i>

(Yêu cầu: II và III tiết 4)
<i><b>3. GTBM</b></i>

<i><b>4. Hoạt động đạy học</b></i>

<b>Hoạt động cảu thày và trò</b> <b>Yêu cầu cần đạt</b>

GV: yêu cầu HS nhắc lại khái niệm sử
thi?

<b>I. Khái quát về sử thi và sử thi Đăm</b>
<b>Săn</b>

<i><b>1. Sử thi</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

HS trả lời GV ghi bảng

GV: Sử thi DG có mấy loại? đó là
những loại nào? nội dung của từng loại?
HS trả lời GV ghi bảng

GV: (thuyết giảng)

Sử thi Đăm Săn là câu chuyện kì vĩ về
người tù trưởng Đăm Săn trẻ tuổi với
những chiến công lớn chinh phục tự
nhiên và xã hội tưởng trừng như không
bao giờ hết. Thiên sử thi này đã từng
được dịch ra tiếng Pháp, xuất hiện ở
Pari vào năm 1929. 30 năm sau, Đào
Tử dịch ra chữ quốc ngữ, nhan đề Bài
ca chàng Đăm Săn.

Vậy thiên sử thi có nội dung như thế
nào, mời 1 em đọc phần tốm tắt SGK
GV tóm tắt một cách ngắn gọn.

GV: dựa vào khái niệm sử thi và sử thi
anh hùng, hãy cho biết giá trị của tác
phẩm này?

HS trả lời GV chọn lọc ghi bảng

là tác phẩm tự sự dân gian có quy mơ
lớn, sử dụng ngơn ngữ có vần, nhịp, xây

dựng những hình tượng nghệ thuật
hồnh tráng, hào hùng để kể về một
hoặc nhiều biến cố lớn diễn ra trong đời
sống cộng đồng của dân cư thời cổ đại.

<i>b. Phân loại</i>

- Sử thi thần thoại:

+ Nộ dung: kể về sự hình thành thế
giới, sự ra đời của mn lồi, sự hình
thành các dân tộc và các vùng cư chú cổ
đại của họ, sự xuất hiện nền văn minh
buổi đầu

+ Tác phẩm: để đất đẻ nước (Mường),
Cây nêu thần ((M.nông)

- Sử thi anh hùng:

+ Nội dung: kể về cuộc đời và sự
nghiệp của các tù trưởng anh hùng.
+ Tác phẩm: Đăm Săn, Xinnhã…
(Êđê), Đăm Moi (Bana)

<i><b>2. Sử thi Đăm Săn</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

GV:Sử thi Đăm Săn có sức hấp dẫn lạ
kì, lôi cuốn người nghe rất lớn. Đối với
mỗi người Tây Nguyên, mỗi khi được

nghe kể thì “từ lúc mặt trời lặn cho đến
lúc mặt trời lên vẫn thấy người nghe
ngội nguyên một chỗ chăm chú yên
lặng”

GV: tổ chức cho HS đọc theo vai: 6
nhân vật (Đăm Săn, Mtao Mxây, Tơi tớ,
Dân làng, Ơng trời, người kể truyện)
GV: dựa vào phần tóm tắt, em hãy cho
biết vị trí của đoạn trích?

HS: nằm ở giữa tác phẩm

GV: nội dung của đoạn trích xoay
quanh vấn đề gì?

HS: kể chuyện Đăm Săn đánh nhau
GV: nêu đại ý của đoạn trích?
HS trả lời GV ghi bảng

GV: dựa vào các chặng chiến của cuộc
đọ sức, theo em đoạn trích có thể chia
làm mấy phần?

HS đưa ra các cách chia (2 – 3 HS), GV
đưa ra cách chia thông nhất

Sử thi Đăm Săn phản ánh khát vọng lớn
của người Êđê trong buổi đầu của lịch
sử bộ tộc. Thơng qua hình tượng nhân

vật trung tâm của tác phẩm (người anh
hùng Đăm Săn) thiên sử thi này đã
dựng lên một bức tranh về cuộc sống,
về con người, thiên nhiên hùng vĩ và kì
diệu

<b>II. Khái qt về đoạn trích.</b>

<i><b>1. Đọc</b></i>

<i><b>2. Vị trí, nội dung và đại ý của đoạn</b></i>
<i><b>trích.</b></i>

<i>a. Vị trí</i>

Nằm ở giữa tác phẩm

<i>b. Nội dung:</i>

Kể chuyện Đăm Săn đánh Mtao Mxây
cứu vợ trở về.

<i>c. Đại ý:</i>

Miêu tả cuộc đọ sức giữa Đăm Săn và
Mtao Mxây, cuối cùng Đăm Săn đã
thắng, qua đó thể hiện niềm tự hào của
dân làng về người anh hùng của mình.
<i><b>3. Bố cục của đoạn trích.</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

GV: Cuộc đọ sức diễn ra theo trình tự
như thế nào?

HS: - Lời thách đấu của Đăm Săn
- Cuộc giao chiến

- Đăm Săn giành chiến thắng

GV thuyết giảng nguyên nhân dẫn đến
lời thách đấu của Đăm Săn

GV: Hãy tìm những chi tiết biểu hiện
cho lời thách đấu của Đăm Săn?

HS tìm GV ghi bảng (nếu đúng)

GV: trước lời thách đấu của Đăm Săn,
Mtao mxây tỏ ra như thế nào? hãy tìm
chi tiết?

HS tìm chi tiết GV ghi bảng

GV: trước lời chọc tức của Mtao mxây,
Đăm Săn tỏ ra thế nào? chi tiết cm?
HS trả lời GV ghi bảng

GV: qua chi tiết này em có nhận xét gì
về thái độ của Đăm Săn?

HS: cương quyết

GV: cịn Mtao mxây thì sao?
HS: sợ

Mxây

- Phần 2: từ Mtao Mxây rung khiên múa
vậycắt đầu Mtao Mxây đem bêu ngoài
đường, cuộc giao đấu giữa Đăm Săn và
Mtao Mxây.

- Phần 3: từ Đăm Săn nói với tơi tớ
Mtao Mxâychúng ta về nào, Đăm Săn
kêu gọi dân làng và tôi tớ của Mtao
Mxây đi theo mình.

- Phần 4: cịn lại, Đăm Săn cùng dân
làng làm lễ cúng thần linh và ăn mừng
chiến thắng.

<b>III. Đọc hiểu.</b>

<i><b>1. Cuộc giao đấu giữa Đăm Săn và</b></i>
<i><b>Mtao Mxây.</b></i>

<i>a. Lời thách đấu của Đăm Săn với</i>
<i>Mtao Mxây</i>

- Chi tiết:

+ Ta thách nhà ngươi đọ dao với ta đấy

+ Ta khơng xuống đâu, cịn bận ơm vợ
hai chúng tathái độ ngạo nghễ chọc
tức.

+ Đăm Săn: không xuống ư? Cái sàn
hiên của nhà ngươi ta bổ đôi, cái cầu
thang ta sẽ chẻ kéo lửa, cái nhà ngươi ta
sẽ hun

 Thái độ cương quyết thách đấu của
Đăm Săn đối với Mtao mxây

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

GV: thuyết giảng, sợ bị đâm lén, mặc
dù trang bị đầy mình mà vẫn do dự, đắn
đo.

GV: cuộc giao đấu diễn ra qua mấy
hiệp?

HS: cuộc giao đấu diễn ra trong 4 hiệp
GV cho HS tái hiện thông qua sự
hướng dẫn bằng những câu hỏi.

GV: trong hiệp 1 tác giả dân gian đã
miêu tả như thế nào?

HS tái hiện bằng cách tìm chi tiết

GV: qua những chi tiết đó em có nhận
xét gì về 2 vị tù trưởng này?

HS trả lời GV ghi bảng

GV: chú ý việc tác giả Dg miêu tả tiếng
khiên. Như vậy kết thúc hiệp 1 chưa
phân thắng bại nhưng lợi thế có phần
nghiêng về Đăm Săn

GV: em hãy tái hiện lại cuộc giao đấu ở
hiệp 2?

HS tái hiện thông qua các chi tiết, GV
ghi lại

GV: như vậy ở hiệp đấu này, cán cân

 buộc phải xuống

<i>b. Cuộc giao đấu</i>

* Hiệp 1:

- Mtao mxây: rung khiên múa trước
khiên kêu lạch xạch
như qua mướp khô

- Đăm Săn: khơng nhúc nhích

 Mtao mxây bộc lộ sự yếu kém nhưng
hnh hoang cịn Đăm Săn giữ thái độ
bình tĩnh, thản nhiên (bản lĩnh của
người anh hùng)

* Hiệp 2:

- Đăm Săn:

+ Rung khiên mua, vượt đồi tranh, đơìi
lồ ô,

+ Chạy vút qua phương Đông, qua
phương Tây

một sức mạnh, 1 tài năng
- Mtao mxây:

+ Bước cao bước thấp

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

chiến thắng nghiêng hơn về phía Đăm
Săn.

GV: ở hiệp này tác giả dân gian đã
miêu tả Đăm Săn như thế nào?

HS: chủ yếu tập trung vào miêu tả hành
động múa khiên của Đăm Săn.

GV: kết quả như thế nào?

HS trả lời GV ghi bảng

GV: ở hiệp thứ 3 tưởng trừng phần
thắng thuộc jvề Đăm Săn nhưng sự thật
thì cán cân chiến thắng lại cân bằng
GV: Đăm Săn được sự trợ giúp của ai?
kết quả thế nào?

GV: để tái hiện hiệp 4 thành công, tác
giả DG đã sử dụng những nghệ thuật
gì?

HS: so sánh, phóng đại

GV: mục đích của cuộc giao chiến này
là gì?

HS: địi lại vợ

GV: ngồi ra cịn mục đích nào khác
khơng?

HS: khát vọng chiến thắng kẻ thù

GV: cảnh ăn mừng chiến thắng được
miêu tảt như thế nào? hãy tìm chi tiết
thể hiện?

HS: khơng gian và thời gian (HS tìm
chi tiết)

* Hiệp 3:

- Đăm Săn: múa trên cao gió như bão
múa dưới thấp giói như lốc
múa chậy nước kiệuquả
núi rạn nứt, ba đồi tranh bay tung.

Sức mạnh phi thường, tài năng của
Đăm Săn.

+ kết quả là Đăm Săn đâm trúng kẻ thù
nhưng không thủng

* Hiệp 4:

- Đăm Săn được sự trợ giúp của ơng
trời: lấy chày mịn ném vào vành tai.
- Kết quả: Đăm Săn đã thắng và giết
được kẻ thù.

- NT: so sánh và phóng đại

- Mục đích của cuộc giao chiến: địi lại
vợ; thể hiện khát vọng của cả cộng
đồng người: mở rộng đất đai chiến
thắng kẻ thù.

<i><b>2. Cảnh ăn mừng chiến thắng.</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

GV: ý nghĩa của việc miêu tả cảnh ăn
mừng?

HS: sự chiến thắng, no đủ…

GV: qua đoạn trích này tác giả DG
muốn gởi đến người đọc những gì?

+ Đơng nghịt khách, tơi tớ chật ních.
+ Cảnh tượng sao mà vui thế

+ Mở tiệc ăn uống linh đình

- Thời gian ăn mừng: suốt cả mùa khô
 Thể hiện khát vọng và cuộc sống thình
vượng, no đủ, giàu có và sự đồn kết,
thống nhất, lớn mạnh của dân tộc Êđê.

<b>IV. Tổng kết</b>

- Nội dung: tơ đậm vẻ đẹp sức mạnh
mang tầm vóc sử thi, Đăm Săn là biểu
tượng cho sức mạnh, ý chí của cả cộng
đồng người Êđê

- Nghệ thuật: ngôn ngữ trang trọng,
giàu nhịp điệu các phương pháp so
sánh, phóng đại được sử dụng linh hoạt.
<i><b>5. Củng cố và dặn dò</b></i>

</div>

<!--links-->