pp huong dan tiet thuc hanh ve bieu do 9

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (410.3 KB, 12 trang )

<b>A. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI</b>

Trong chương trình địa lý bậc THCS việc rèn luyện kỹ năng địa lý
cho học sinh là công việc rất quan trọng, nhất là kỹ năng vẽ biểu đồ, đây
cũng là một cơng việc khó khăn đối với giáo viên. Bởi lẽ, trong giảng
dạy những kiến thức địa lý thường liên quan đến lĩnh vực xã hội, song
phần vẽ biểu đồ kiến thức lại liên quan nhiều đến tự nhiên nên khi giảng
dạy không ít giáo viên còn lúng túng, thiếu tự tin, mất nhiều thời gian
thậm chí chưa hồn thành kế hoạch bài giảng.

Chính vì lẽ đó bản thân tơi đã trăn trở, suy nghĩ mình phải làm gì ? và
làm bằng cách nào? vừa giúp học sinh hiểu bài có kỹ năng địa lý thật sự
và hoàn thành kế hoạch bài giảng .

Căn cứ vào tình hình thực tế giảng dạy và kinh nghiệm của bản thân
trong công tác cũng như học hỏi kinh nghiệm từ đồng nghiệp. Tôi mạnh
dạn chọn đề tài “<b>Phương pháp hướng dẫn tiết thực hành vẽ biểu đồ</b>
<b>địa lý lớp 9 </b>“

Trong q trình thực hiện khơng sao tránh khỏi những thiếu sót nhất
định, rất mong sự đóng góp nhiệt tình của ban giám khảo, q thầy cơ để
đề tài của tơi được hồn thiện hơn.

<i>Xin chân thành cảm ơn quý thầy cô.</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>B . ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH</b>

*Thuận lợi

Bản thân được sự chỉ đạo trực tiếp của chuyên môn, nhà trường, đội
ngũ giáo viên trong tổ nhiệt tình, năng động, góp ý, rút kinh nghiệm chân
thành để bản thân nhận thấy những ưu và nhược điểm dễ dàng trong khi

giảng dạy.bản thân đã qua giảng dạy trực tiếp khối lớp 9 nhiều năm.Đây
cũng chính làphần kiến thức góp phần làm cho học sinh đỡ nhàm chán
khi bị chi phối bởi kiến thức thuộc lĩnh vực xã hội .

*Khoù khaên

Việc thực hiện đề tài bản thân là một giáo viên giảng môn địa lý mà
kiến thức vẽ biểu đồ, liên quan nhiều đến lĩnh vực tự nhiên , do đó khi
thực hiện khó tránh khỏi những thiếu sót mong hội đồng khoa học , q
thầy cơ thơng cảm .

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<b> C. THỰC TRẠNG</b>

Khi đề cập đến các dạng biểu đồ thì rất đa dạng và phong phú .
Mỗi loại biểu đồ có thể dùng và sử dụng để biểu hiện nhiều mục đích
khác nhau. Chính vì thế khi giảng dạy cho học sinh tiết thực hành vẽ
biểu đồ, việc đầu tiên giáo viên phải làm là cho học sinh đọc kỹ yêu
cầu của đề bài theo mục đích cần thể hiện trên biểu đồ, căn cứ vào
mục đích đã đềø ra giúp các em xác định loại biểu đồ thích hợp.

Tuy nhiên, trong thực tế bước này giáo viên thường làm qua loa
đại khái nên học sinh chưa có kỹ năng định vị biểu đồ mình cần thể
hiện.

Phần thể hiện chia tỷ lệ của các em cịn lúng túng thiếu chính xác
có em chia cịn dư thừa nhiều trên tọa độ, có em thiếu không đủ chỗ
để thể hiện số liệu của các đại lượng nên khi nhìn vào biểu đồ ta thấy
khơng khoa học.

Khi vẽ xong dùng kí hiệu thể hiện các đối tượng địa lý thì học sinh

cịn sử dụng tràn lan khơng theo một quy tắc nhất định. Vậy ở bất cứ
một dạng biểu đồ nào khi thể hiện giáo viên yêu cầu học sinh thực
hiện đúng ba yêu cầu đề ra trong vẽ biểu đồ là :

a. Tính chính xác, khoa học
b. Tính trực quan rõ ràng, dễ đọc
c. Tính thẩm mỹ.

Muốn làm tốt yêu cầu này giáo viên phải hướng dẫn cho học
sinh khi kẻ hệ tọa độ cũng như chia tỷ lệ cần nắm chắc số liệu trong
bài thực hành..Vậy trước khi vẽ giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh
chia tỷ lệ sao cho vừa đủ với hệ tọa độ đã kẻ. Ngồi ra để đạt tính
trực quan và thẩm mỹ khi vẽ biểu đồ giáo viên cần hướng dẫn cho
học sinh cách dùng kí hiệu để phân biệt các đối tượng trên biểu đồ,
thơng thường các kí hiệu được biểu thị bằng các cách sau:

a.Gạch nền ( ngang, dọc, chéo ...)

b.Dùng các kí hiệu phép tính tốn học ( +, - , . ,...)

Vậy xuất phát từ thực tế trên và trăn trở của bản thân tôi đưa ra đề tài
“Phương pháp hướng dẫn tiết thực hành vẽ biểu đồ địa lý lớp 9”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

ĐỀ BAØI:

Căn cứ vào bảng số liệu tốc độ tăng trưởng GDP hàng năm của ở
nước ta thời kỳ (1965-2000) đơn vị %

Naêm 1965 1970 1975 1990 1995 2000

GDP(tăng trưởng) 9,1 0,7 7,3 4,8 8,2 6,9

Vẽ biểu đồ và nêu nhận xét

90 %

10
O

1965 1970 1975 1990 1995 2000 Năm
* Sau khi khảo sát kết quả bài làm của học sinh như sau :

Tổng số Giỏi Khá TB yếu kém

SL % SL % SL % SL % SL %

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<b> D. CÁCH THỰC HIỆN</b>

Biểu đồ là hình vẽ mơ tả một cách dễ dàng động thái phát triển của
một hiện tượng (như q trình phát triển cơng nghiệp của một vùng lãnh
thổ qua các năm) hoặc mối tương quan về độ lớn giữa các đối tượng như
so sánh về sản lượng lương thực giữa các vùng) cũng có lúc là cơ cấu
thành phần của một tổng thể (như cơ cấu ngành của nền kinh tế). Khi
hướng dẫn học sinh thực hành vẽ biểu đồ giáo viên nên làm sao đó để
học sinh hiểu các bước tiến hành của bài vẽ biểu đồ như sau:

<b>3. Chọn tỷ lệ thích hợp</b>
<b>4. Hồn thiện biểu đồ</b>
<b>5. Ghi tên và chú giải</b>

Trên đây là những yêu cầu cần đạt của bài vẽ biểu đồ. Tuy nhiên,
trong thực tế có bài yêu cầu học sinh xử lý số liệu cũng có bài khơng
nhất thiết phải xử lý số liệu. Sau đây tơi xin trình bày các bước tiến
hành bài vẽ biểu lớp 9

Khâu này khi tiến hành chúng ta nghĩ là đơn giản nhiều giáo viên
khơng chú trọng nhưng thực ra nó lại rất quan trọng. Vì khâu này học
sinh mới xác định được biểu đồ mình cần thể hiện theo yêu cầu của đề

bài là dạng biểu đồ nào? Nếu khơng thì các em xẽ không định vị được
biểu cần thể hiện dẫn đến lệch hướng không phù hợp theo yêu cầu của
đề bài .

*VD : Cơ cấu kinh tế thành phố Hồ Chí Minh năm 2002(%)

TS Nông-lâm-ngư

nghiệp

Cơng
nghiệp-xây dựng

Dịch vuï

100 1,7 46,7 51,6

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

Sau khi học sinh đọc xong yêu cầu của đề bài , thì giáo viên hỏi các
em : Đề bài yêu cầu các em làm gì ?

HS trả lời : Đề bài yêu cầu các em vẽ biểu đồ và nhận xét

GV : Căn cứ vào số liệu theo em có phải xử lý số liệu không? Vẽ biểu
đồ dạng nào?

HS: Không xử lý số liệu, vẽ biểu đồ dạng hình trịn.
GV: Tại sao?

HS: Vì bài này số liệu đã được xử lý, tỷ trọng này tương ứng với
100%-360o<sub>, vẽ biểu đồ hình trịn là thích hợp nhất?</sub>

GV : Tại sao mỗi cột chồng cũng tương ứng với 100% lại không vẽ dạng
cột chồng ?

HS: Vì số năm ít , nếu vẽ cột chồng thể hiện trên hệ tạo độ chúng ta nhìn
khơng khoa học.

Do đó đọc, phân tích và hiểu đề bài là bước quan trọng giúp học sinh
định vị dạng biểu cần thể đúng theo yêu cầu của đề bài.

Trường hợp này thường gặp ở dạng biểu đồ cơ cấu thành phần trong
một tổng thể, thông thường khi đề bài đã cho số liệu thô(tỉ đồng, triệu
người ) việc quan trọng là giáo viên cần hướng dẫn học sinh xử lý số liệu
thô thành số liệu tinh (tỷ lệ %)

*VD Vẽ biểu đồ thể hiện cơ cấu tổng sản phẩm trong nước phân theo
khu vực kinh tế trong năm 1997 (Đơn vị tỷ đồng)

năm Nông–lâm-ngư nghiệp Côngnghiệp-xây

dựng Dịch vụ

1997 77 520 92 357 125 819

GV :Dựa vào số liệu trên, bài này các em cần làm gì khi vẽ biểu đồ? Vẽ
dạng nào?

HS : Xử lý số liệu và vẽ biểu đồ dạng hình trịn
GV: Theo em xử lý như thế nào?

HS: Tính tổng ba khu vực kinh tế, tìm tỷ lệ % của từng khu
vực.GVhướng dẫn học sinh tính % từng khu vực kinh tế năm 1997

* Năm 1997 Tổng sản phẩm trong nước là:

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

77 520 : 295 696 . 100 = 26,2%

-Tỷ lệ khu vực công nghiệp – xây dựng là
92 357 : 295 696 . 100 = 31,2 %
-Tỷ lệ khu vực dịch vụ là

125 819 : 295 696 . 100 = 42,6 %
* Bước III: <b>Chọn và chia tỷ lệ thích hợp</b>

Trong thực tế nếu giáo viên khơng hướng dẫn cho học sinh kỹ phần này
thì học sinh của chúng ta khi vẽ. Có em thể hiện thừa,có em thể hiện
thiếu các đại lượng trên hệ tọa độ , khi đó nhìn vào biểu đồ vừa khơng
chính xác lại thiếu tính thẩm mỹ.Vậy nên khi giảng dạy giáo viên cần
hướng dẫn học sinh căn cứ vào số liệu của bài ra để chia tỷ lệ cho thích
hợp. Lúc đó quan sát trên biểu đồ ta thấy vừa cân đối lại có sự tương
quan giữa chiều cao và chiều ngang

<b>VD</b>: Cho bảng số liệu về dân số Việt Nam thời kỳ (1970- 2002)

Naêm 1970 1979 1989 1999 2002

Số dân
(T người)

41 52,7 64,8 76,6 79,9

Vẽ biểu đồ đường thẻ hiện dân số Việt Nam thời kỳ (1970-2002)
Sau khi giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu đề bài và kẻ hệ tọa độ
%

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

Ở trục tung thể hiện đại lượng là số dân đơn vị Triệu người ( OA),
trục hoành thể hiện đại lượng năm (OB)

Giả sử OA có chiều cao là 5cm. Muốn thể hiện chính xác khoa học thì
giáo viên hướng dẫn học sinh đổi 5cm = 50mm, tương ứng số dân gần 80
triệu dân. Ta lấy 50 : 8 = 6mm (cứ 10 triệu dân tương ứng với 6mm).
Tương tự trục hoành thể hiện đại lượng năm từ năm 1970-2002 là 30
năm, giả sử OB kẻ có độ dài 7 cm thì giáo viên hướng dẫn học sinh đổi 7
cm = 70 mm rồi lấy 70: 3 = 20mm (như vậy cứ 10 năm tương ứng với
20mm

Chú ý: Nếu độ chia càng nhỏ thì độ chính xác càng cao
Bước IV : <b>Hồn thiện biểu đồ </b>

Để hoàn thiện bài thực hành vẽ biểu đồ giáo viên nên hướng dẫn
học sinh phần còn lại như chọn ký hiệu cho biểu đồ

Chú ý: Nếu biểu đồ có dạng đường thể hiện hai hoặc nhiều đường biểu
diễn có chung một đơn vị thì dùng ký hiệu riêng cho mỗi đường để phân
biệt giữa các đối tượng địa lý cần thể hiện.

Nếu biểu đồ là dạng hình trịn, dạng biểu đồ miền dạng biểu đồ cột
chồng thì thể hiện bằng các gạch ngang,gạch chéo hoặc các dấu phép
tính tốn học.

Sau khi đã chọn tỷ lệ giáo viên hướng dẫn học sinh ghi chú giải và
ghi tên của biểu đồ. Khi ghi tên cần dựa theo yêu cầu của đề bài đã đề ra
ghi tên cho chính xác.

Đề bài

Dựa vào số liệu GDP phân theo các khu vực kinh của thành phố Hồ Chí
Minh (đơn vị % )

Năm 1990 1995 2000 2002

Nông-lâm–ngư nghiệp 5,5 3,3 2,2 1,7

CN -xây dựng 42,3 38,9 44,6 46,7

Dòch vụ 52,2 57,8 53,2 51,6

Tổng 100 100 100 100

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

GV: Với yêu cầu đè bài trên các em có cần phải xử lý số liệu khơng?
HS: Bài này chúng ta không cần phải xử lý số liệu

GV: Vậy bài này các em nên vẽ các dạng biểu đồ nào? Dạng nào là thích
hợp nhất?

HS:Có thể vẽ dạng cột chồng , dạng biểu đồ miền, thích hợp nhất là dạng
biểu đồ cột chồng

GV: muốn vẽ biểu đồ cột chồng ta phải tiến hành những bước nào?
HS: Kẻ hệ tọa độ, thể hiện các đại lượng, chia tỷ lệ , hoàn thiện biểu đồ

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

<b> E . KẾT QUẢ THỰC HIỆN</b>

Trong hai năm thực hiện đề tài bản thân thấy kết quả học sinh vẽ biểu
thành thạo,chính xác và khoa học đảm bảo tính thẩm mỹ cao.Đến học kỳ
II năm học 2007 -2008 tôi đã tiến cuộc khảo sát học thì kết quả như sau :

Dựa vào số liệu GDP phân theo các khu vực kinh của thành phố Hồ Chí
Minh (đơn vị % )

Năm 1990 1995 2000 2002

Nông-lâm–ngư nghiệp 5,5 3,3 2,2 1,7

CN -xây dựng 42,3 38,9 44,6 46,7

Dịch vụ 52,2 57,8 53,2 51,6

Tổng 100 100 100 100

Vẽ biểu thể hiện cơ cấu GDP phân theo ngành kinh tế của thành phố Hồ
Chí Minh.

100

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

Với ví dụ khảo sát trên về mức độ yều cầu cao hơn. Khi học sinh đã
được hướng dẫn chi tiết qua các bài thực hành, không những kỹ năng vẽ
biểu đồ của các em nhanh hơn còn độ chính xác cũng cao hơn lại đảm
bảo được tính thẩm mĩ trong bài làm .

Kết quả như sau :

XL Giỏi khá TB Yếu

Tsố SL % SL % SL % SL %

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>