XÂY DỰNG VĂN HÓA CÔNG SỞ TRONG CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC TẠI HUYỆN QUẢNG NINH, TỈNH QUẢNG BÌNH

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
…………/…………

BỘ NỘI VỤ
……/……

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

PHẠM THỊ DIỆU HẰNG

XÂY DỰNG VĂN HĨA CƠNG SỞ
TRONG CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC
TẠI HUYỆN QUẢNG NINH, TỈNH QUẢNG BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CƠNG

THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2018


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
…………/…………

BỘ NỘI VỤ
……/……

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

PHẠM THỊ DIỆU HẰNG

XÂY DỰNG VĂN HĨA CƠNG SỞ
TRONG CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC

TẠI HUYỆN QUẢNG NINH, TỈNH QUẢNG BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CƠNG
Mã số: 8 34 04 03
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRỊNH THANH HÀ

THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tơi cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi, với sự hướng
dẫn khoa học của TS. Trịnh Thanh Hà. Các số liệu, trích dẫn trong Luận văn
là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng.
Thừa Thiên Huế, ngày

tháng

Học viên

Phạm Thị Diệu Hằng

năm 2018


LỜI CẢM ƠN
Kết thúc quá trình được đào tạo hệ Cao học tại Học viện Hành chính, tơi
đã lựa chọn đề tài “Xây dựng văn hóa cơng sở trong các cơ quan hành
chính Nhà nước tại huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình” cho Luận văn
tốt nghiệp của mình. Để hồn thành được Luận văn, tôi đã nhận được rất
nhiều sự quan tâm, giúp đỡ, động viên của quý Thầy giáo, Cơ giáo, đồng

nghiệp, bạn bè và gia đình.
Tơi xin trân trọng cảm ơn Lãnh đạo và quý Thầy giáo, Cô giáo Học viện
Hành chính Quốc gia. Đồng thời, tơi cũng xin bày tỏ sự cảm ơn chân thành
tới Lãnh đạo UBND huyện Quảng Ninh, các phòng ban của UBND huyện
Quảng Ninh, UBND các xã, thị trấn trong huyện Quảng Ninh đã tạo điều kiện
giúp đỡ tôi rất nhiều trong quá trình hồn thiện Luận văn.
Đặc biệt, tơi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Trịnh Thanh Hà, Học
viện Hành chính Quốc gia, đã tận tình hướng dẫn, động viên tơi trong suốt
q trình thực hiện Luận văn này.
Trân trọng cảm ơn!
Học viên
Phạm Thị Diệu Hằng


MỤC LỤC
Trang bìa
Lời cam đoan
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục các bảng
Danh mục các hình vẽ, biểu đồ
MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ VĂN HÓA CƠNG SỞ TRONG
CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC. ......................................... 8
1.1. Khát qt chung về văn hóa cơng sở........................................................ 8
1.1.1. Văn hóa cơng sở ................................................................................... 8
1.1.2. Vai trị của văn hóa cơng sở ................................................................ 15
1.1.3. Các yếu tố tác động đến văn hóa cơng sở ........................................... 19
1.2. Văn hóa cơng sở cơ quan hành chính nhà nước ..................................... 23
1.2.1. Khái niệm cơ quan hành chính Nhà nước ........................................... 23
1.2.2. Khái niệm văn hóa cơng sở cơ quan hành chính Nhà nước ................. 24

1.2.3. Sự cần thiết phải xây dựng quy chế văn hóa cơng sở trong các cơ quan
hành chính nhà nước .................................................................................... 26
1.2.4. Đặc điểm của văn hóa cơng sở trong các cơ quan hành chính nhà nước ... 29
1.2.5. Một số nội dung về văn hóa cơng sở trong các cơ quan hành chính Nhà
nước ............................................................................................................. 31
Chương 2.THỰC TRẠNG VĂN HĨA CƠNG SỞ TRONG CÁC CƠ
QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC TẠI HUYỆN QUẢNG NINH, TỈNH
QUẢNG BÌNH............................................................................................ 38
2.1. Giới thiệu khái quát chung về tình hình kinh tế - xã hội và văn hóa huyện
Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình ...................................................................... 38
2.1.1. Điều kiện tự nhiên .............................................................................. 38


2.1.2. Đặc điểm về kinh tế - xã hội ............................................................... 41
2.1.3. Đặc điểm về truyền thống lịch sử văn hóa .......................................... 43
2.2. Văn hóa cơng sở trong các cơ quan hành chính nhà nước tại huyện Quảng
Ninh, tỉnh Quảng Bình ................................................................................. 46
2.2.1. Về việc ban hành, xây dựng quy chế văn hóa cơng sở ........................ 46
2.2.2. Về việc cán bộ, công chức, viên chức thực hiện các nguyên tắc văn hóa
cơng sở ......................................................................................................... 50
2.2.3. Về việc thực hiện các hành vi cấm trong quy chế văn hóa cơng sở ..... 53
2.2.4. Về trang phục, đeo thẻ của cán bộ, công chức, viên chức ................... 55
2.2.5. Về giao tiếp và ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức trong nội bộ
và với người dân........................................................................................... 58
2.2.6. Về bài trí cơng sở ............................................................................... 67
2.2.7. Bầu khơng khí trong cơ quan, tổ chức ................................................ 69
2.3. Đánh giá thực trạng văn hóa cơng sở trong các cơ quan hành chính nhà
nước tại huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình .............................................. 70
2.3.1. Kết quả đạt được................................................................................. 70
2.3.2. Hạn chế .............................................................................................. 72

2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế ........................................................ 74
Chương 3.GIẢI PHÁP XÂY DỰNG VĂN HĨA CƠNG SỞ TRONG
CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC TẠI HUYỆN QUẢNG
NINH, TỈNH QUẢNG BÌNH..................................................................... 81
3.1. Định hướng xây dựng văn hóa cơng sở trong các cơ quan hành chính nhà
nước ............................................................................................................. 81
3.1.1. Chủ trương, quan điểm của Đảng và Nhà nước về xây dựng văn hóa
cơng sở ......................................................................................................... 81
3.1.2. Định hướng xây dựng văn hóa cơng sở trong các cơ quan hành chính
nhà nước của tỉnh Quảng Bình ..................................................................... 84


3.2. Một số giải pháp xây dựng văn hóa cơng sở trong các cơ quan hành chính
nhà nước tại huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình ....................................... 87
3.2.1. Giải pháp đối với cán bộ, cơng chức về văn hóa cơng sở .................... 87
3.2.2. Xây dựng và hoàn thiện pháp luật về văn hóa cơng sở trong các cơ quan
hành chính nhà nước .................................................................................... 92
3.2.3. Phát huy vai trò, sự gương mẫu của người lãnh đạo, quản lý .............. 98
3.2.4. Xây dựng nội quy, quy trình thực thi cơng vụ ................................... 101
3.2.5. Tuyên truyền, phổ biến cho cán bộ, công chức, viên chức về văn hóa
cơng sở ....................................................................................................... 103
3.2.6. Tăng cường cơng tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện văn hóa cơng sở 105
3.2.7. Xây dựng mơi trường văn hóa cơng sở ............................................. 107
KẾT LUẬN ............................................................................................... 110
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Chữ đầy đủ

CBCC

: Cán bộ, công chức

CBCCVC

: Cán bộ, công chức, viên chức

CQNN

: Cơ quan nhà nước

CQHCNN

: Cơ quan hành chính nhà nước

HĐND

: Hội đồng nhân dân

VHCS

: Văn hóa cơng sở

UBND

: Ủy ban nhân dân

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Tổng hợp kết quả khảo sát việc thực hiện ngun tắc trong văn hóa
cơng sở trong các cơ quan hành chính nhà nước tại huyện Quảng Ninh, tỉnh
Quảng Bình .................................................................................................. 53
Bảng 2.2. Tổng hợp kết quả khảo sát việc thực hiện hành vi cấm trong xây
dựng văn hóa cơng sở trong các cơ quan hành chính nhà nước tại huyện
Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình ...................................................................... 54


DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ
Hình 2.1. Bản đồ hành chính huyện Quảng Ninh......................................... 38
Hình 2.2. Thực trạng thái độ trung thực, thân thiện, hợp tác với đồng nghiệp
của cán bộ, công chức, viên chức trong các cơ quan hành chính nhà nước tại
huyện Quảng Ninh (Tỷ lệ: %) ...................................................................... 61
Hình 2.3. Thực trạng việc lắng nghe ý kiến của công dân khi đến giải quyết
công việc trong các cơ quan hành chính nhà nước tại huyện Quảng Ninh (Tỷ
lệ %)............................................................................................................. 63
Hình 2.4. Thực trạng mức độ hữu ích của các nội dung được cán bộ, công
chức, viên chức hướng dẫn khi giải quyết công việc tại huyện Quảng Ninh . 65
Hình 2.5. Thực trạng những nguyên nhân tạo nên trở ngại của cán bộ, công
chức, viên chức trong giao tiếp và ứng xử của các cơ quan hành chính nhà
nước tại huyện Quảng Ninh với cơng dân (Tỷ lệ %) ..................................... 67


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài luận văn
Văn hóa tạo ra sự cân bằng khi xã hội có nhiều biến động, hay nói cách
khác mọi vật chất có thể mất đi nhưng cái cịn đọng lại đó chính là văn hóa.

Nếu biết khai thác, vận dụng các yếu tố văn hóa vào hoạt động của tổ chức,
hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước có thể tạo nên sự đột phá và
bền vững. Chính vì vậy nhận thức được tầm quan trọng của văn hóa là việc
cần thiết.
Văn hóa cơng sở là hệ thống các giá trị, quan niệm, niềm tin ảnh hưởng
đến tình cảm, suy nghĩ, hành vi của các thành viên trong tổ chức trong việc
theo đuổi và thực hiện mục tiêu của tổ chức. Xây dựng văn hóa cơng sở là
nhiệm vụ quan trọng của cải cách hành chính, cải cách cơng vụ, cơng chức.
Việc xây dựng văn hóa cơng sở là xây dựng một nề nếp làm việc khoa học, có
kỷ cương và dân chủ, đảm bảo tính trang nghiêm và hiệu quả của các cơ quan
hành chính nhà nước; xây dựng phong cách ứng xử chuẩn mực của cán bộ,
công chức trong hoạt động cơng vụ. Văn hóa cơng sở thực sự là linh hồn của
tổ chức, tạo nên nét riêng, đặc điểm riêng biệt của mỗi tổ chức, mỗi cơ quan
hành chính Nhà nước.
Trong những năm qua, thực hiện phong trào "Tồn dân đồn kết xây
dựng đời sống văn hóa", quy chế văn hóa cơng sở tại các cơ quan hành chính
nhà nước, triển khai cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức
Hồ Chí Minh", việc xây dựng văn hóa cơng sở đã đạt được những kết quả
quan trọng.
Qua q trình thực hiện Quy chế văn hóa cơng sở của Chính phủ, việc
xây dựng văn hóa cơng sở trong các cơ quan hành chính nhà nước tại huyện
Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình đã đạt được nhiều kết quả, tạo sự chuyển biến
rõ rệt về nhận thức và hành động thực tiễn của cán bộ, công chức. Tuy nhiên,

1


bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn tồn tại những mặt hạn chế như: vai
trị của văn hóa công sở chưa thực sự được đề cao; thiếu ý thức trách nhiệm
đối với công việc được giao; một số cán bộ, công chức vi phạm các quy định

về giờ giấc làm việc, uống rượu bia, hút thuốc lá không đúng nơi quy định,
tồn tại văn hóa "uống trà" trong cơng sở..., tình trạng CBCCVC đi làm muộn,
đi họp muộn, nói chuyện riêng, lướt website trong giờ họp, trang phục không
phù hợp khi đến công sở, tác phong làm việc thiếu chuyên nghiệp, chưa giữ
vệ sinh chung, thiếu ý thức trách nhiệm trong công việc được giao đã làm ảnh
hưởng đến hiệu quả công việc, đến đồng nghiệp, bộ mặt của cả cơ quan, đơn
vị. Ở một số cơ quan tinh thần tự quản, tự giác của một số công chức, viên
chức cịn thấp, tính ỷ lại, đùn đẩy trách nhiệm trong cơng tác, thiếu nhiệt tình,
nhiệt huyết trong cơng việc, tính quan liêu, cửa quyền, tắc trách vẫn tồn tại
làm giảm lòng tin của nhân dân với cơ quan nhà nước, giảm hiệu quả công
việc, cản trở sự phát triển và làm mất đi hình ảnh đẹp của người cán bộ. Đây
là hiện tượng đáng phải suy nghĩ và cần phải triệt để khắc phục ngay để xây
dựng môi trường văn hóa cơng sở đáp ứng u cầu sự nghiệp cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế. Việc xây dựng, bài trí văn hóa
cơng sở còn chưa đảm bảo hài hòa, khoa học. Những điều này cũng đặt ra cho
công tác xây dựng văn hóa cơng sở trong các cơ quan hành chính nhà nước tại
huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình có một thiết chế văn hóa cơng sở thật sự,
đảm bảo tính trang nghiêm và hiệu quả hoạt động của hành chính nhà nước,
phù hợp với đặc điểm văn hóa truyền thống tốt đẹp của địa phương dựa trên
cơ sở phát huy bản sắc và tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại. Những hạn chế
trên cần sớm được khắc phục để thực hiện tốt văn hóa cơng sở, góp phần thực
hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước giao phó.
Để góp phần giải quyết những tồn tại, hạn chế trong q trình xây dựng
văn hóa cơng sở ở các cơ quan hành chính nhà nước thuộc Uỷ ban nhân dân

2


huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình cũng như mong muốn góp phần để văn
hóa cơng sở tại đơn vị tơi đang cơng tác được hồn thiện hơn trong thời gian

tới, tơi chọn đề tài "Xây dựng văn hóa cơng sở trong các cơ quan hành
chính Nhà nước tại huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình" làm luận văn
thạc sỹ Quản lý cơng.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Trong thời gian qua đã có một số cơng trình khoa học liên quan đến đề
tài nghiên cứu của luận văn, tiêu biểu là:
- Trong luận án tiến sĩ với tên đề tài “Xây dựng văn hóa ứng xử cơng vụ
của cơng chức cơ quan hành chính nhà nước Việt Nam hiện nay”, tác giả
Trịnh Thanh Hà đã hệ thống hóa những nội dung lý luận về văn hóa ứng xử
công vụ của công chức trong các cơ quan hành chính nhà nước. Đồng thời,
xây dựng các giải pháp hình thành và phát triển văn hóa ứng xử cơng vụ của
cơng chức cơ quan hành chính nhà nước Việt Nam hiện nay.
- Đào Thị Ái Thi (2008), Kỹ năng giao tiếp của đội ngũ cơng chức hành
chính trong tiến trình cải cách nền hành chính nhà nước Việt Nam, Luận án:
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và đánh giá thực trạng về kỹ năng giao tiếp của
đội ngũ cơng chức hành chính để đề xuất các giải pháp và xây dựng mơ hình
rèn luyện kỹ năng giao tiếp của cơng chức hành chính trong tiến trình cải cách
hành chính nhà nước;
- Nguyễn Phương Huyền (2012), Kỹ năng giao tiếp của cán bộ cơng chức,
Luận án: Trình bày một số vấn đề lý luận cơ bản về kỹ năng giao tiếp của cán
bộ, cơng chức hành chính. Nghiên cứu thực trạng kỹ năng giao tiếp của cán
bộ, công chức ở các cơ quan hành chính nhà nước trên địa bàn thành phố Hà
Nội và đề xuất giải pháp cho cơng tác bồi dưỡng, góp phần nâng cao kỹ năng
giao tiếp của cán bộ, công chức;
- Nguyễn Thị Thanh Tâm (2013), Trí tuệ cảm xúc của cán bộ chủ chốt

3


cấp cơ sở trong giao tiếp công vụ, Luận án: Nghiên cứu một số vấn đề lý luận

và thực tiễn về trí tuệ cảm xúc trong giao tiếp cơng vụ của nhóm xã hội là cán
bộ chủ chốt cấp cơ sở để phát hiện những mặt mạnh, mặt yếu về năng lực trí
tuệ cảm xúc của nhóm này biểu hiện trong giao tiếp công vụ. Đề xuất một số
biện pháp nâng cao năng lực trí tuệ cảm xúc của cán bộ chủ chốt cấp cơ sở
trong giao tiếp công vụ, qua đó góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả
hoạt động của hệ thống chính trị cấp cơ sở;
- Cũng liên quan đến đề tài văn hóa cơng sở, Luận văn "Văn hóa cơng sở
trong các cơ quan hành chính nhà nước của tỉnh Quảng Trị " của tác giả Võ
Đình Vũ đã đánh giá được thực trạng văn hóa cơng sở của các cơ quan hành
chính nhà nước tại Quảng Trị để từ đó đề ra các giải pháp, phương hướng cụ
thể cho việc xây dựng văn hóa cơng sở trong các cơ quan hành chính nhà
nước tại Quảng Trị.
Bên cạnh đó luận văn cịn nghiên cứu các tạp chí khoa học của: Trịnh
Thanh Hà với bài “Những vấn đề cần được giải quyết trong việc xây dựng
văn hố ứng xử cơng vụ”, Tạp chí Tổ chức Nhà nước số 9 năm 2007. Bên
cạnh đó tác giả Trịnh Thanh Hà cũng có bài đăng trên Tạp chí Tổ chức Nhà
nước số 9 năm 2007 với nội dung “Văn hố ứng xử cơng vụ- Khái qt từ
thực tiễn lịch sử”. Tác giả Đào Thị Ái Thi với bài “Xây dựng mơ hình lập kế
hoạch đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng giao tiếp của đội ngũ công chức hiện nay”,
Tạp chí Tổ chức Nhà nước tháng 9, năm 2007. Tác giả Trần Thị Thanh Thủy
với bài “Văn hóa tổ chức và một số giải pháp phát triển văn hóa cơng sở”,
Tạp chí Tổ chức Nhà nước, năm 2006.
Đến nay, đã có nhiều cơng trình, đề tài nghiên cứu về văn hóa cơng sở.
Các cơng trình, đề tài nghiên cứu trên đã góp phần quan trọng trong việc xây
dựng nên lý luận về văn hóa nói chung, văn hóa cơng sở nói riêng một cách
đa dạng và phong phú. Song cho đến nay chưa có cơng trình nào nghiên cứu

4

trực tiếp về xây dựng văn hóa cơng sở trong các cơ quan hành chính nhà nước
tại huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
- Mục đích:
Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của văn hóa cơng sở trong các cơ quan
hành chính nhà nước nói chung và tại huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình
nói riêng. Từ đó, có cơ sở đề xuất giải pháp nhằm xây dựng văn hóa cơng sở
trong các cơ quan hành chính nhà nước tại huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng
Bình đáp ứng u cầu cơng cuộc cải cách hành chính ở Việt Nam hiện nay.
- Nhiệm vụ:
Để thực hiện mục đích trên, luận văn có nhiệm vụ:
Hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý về văn hóa cơng sở trong các cơ
quan hành chính nhà nước.
Phân tích, đánh giá thực trạng văn hóa cơng sở trong các cơ quan hành
chính nhà nước thuộc Ủy ban nhân dân huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình.
Đề xuất các giải pháp nhằm xây dựng văn hóa cơng sở trong các cơ quan
hành chính nhà nước tại huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
- Đối tượng nghiên cứu:
Văn hóa cơng sở của các cơ quan hành chính nhà nước trực thuộc Ủy
ban nhân dân huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình.
- Phạm vi nghiên cứu:
+ Về không gian: Ủy ban nhân dân huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình.
+ Về thời gian: Từ năm 2012 đến năm 2017.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn
- Phương pháp luận:

5

Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện
chứng, duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về
văn hóa và đường lối chủ trương của Đảng, chính sách Pháp luật của Nhà
nước trong việc thực hiện văn hóa cơng sở tại các cơ quan nhà nước.
- Phương pháp nghiên cứu:
Để thực hiện đề tài của luận văn, tác giả đã sử dụng các phương pháp
nghiên cứu cụ thể:
+ Phương pháp tổng hợp, phân tích:
Luận văn sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích các tài liệu sẵn có
bao gồm các cơng trình nghiên cứu khoa học liên quan đến đề tài nghiên cứu,
các báo cáo, thống kê có đề cập đến các thơng tin, số liệu liên quan đề tài luận
văn.
+ Phương pháp điều tra, khảo sát:
Luận văn sử dụng phương pháp điều tra xã hội học nhằm cung cấp các
số liệu trong chương 2; cụ thể:
Đối tượng khảo sát bao gồm 2 nhóm:
Phiếu 1- Dành cho Cán bộ, công chức, viên chức trong các cơ quan hành
chính nhà nước tại UBND huyện Quảng Ninh với tổng số phiếu điều tra là 50
phiếu;
Phiếu 2 - Dành cho người dân với tổng số phiếu là 80 phiếu
+ Ngoài ra luận văn còn sử dụng phương pháp so sánh, đối chiếu những
nội dung lý luận với thực trạng văn hóa cơng sở trong các cơ quan hành chính
nhà nước tại huyện Quảng Ninh để từ đó rút ra những kết quả đạt được,
những hạn chế, yếu kém còn tồn tại cần khắc phục.

6


6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
- Ý nghĩa lý luận:

Luận văn góp phần hình thành cơ sở lý luận về văn hóa cơng sở trong
các cơ quan hành chính nhà nước tại huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình nói
riêng và các cơ quan hành chính nhà nước nói chung.
- Ý nghĩa thực tiễn:
Luận văn phân tích, đánh giá thực trạng việc xây dựng văn hóa cơng sở
trong các cơ quan hành chính Nhà nước cần phải giải quyết nhằm đáp ứng
yêu cầu của việc xây dựng nền hành chính nhà nước hiện đại.
Trên cơ sở kết quả nghiên cứu lý luận ở chương 1, thực trạng ở chương 2
tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm xây dựng và phát triển văn hóa cơng sở
phù hợp với thực tiễn.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn được chia
làm 03 chương:
Chương 1: Cơ sở khoa học về văn hóa cơng sở trong các cơ quan hành
chính nhà nước.
Chương 2: Thực trạng văn hóa cơng sở trong các cơ quan hành chính nhà
nước tại huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình.
Chương 3: Giải pháp xây dựng văn hóa cơng sở trong các cơ quan hành
chính nhà nước tại huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình.

7


Chương 1
CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ VĂN HĨA CƠNG SỞ TRONG CÁC CƠ
QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC.
1.1. Khát quát chung về văn hóa cơng sở
1.1.1. Văn hóa cơng sở
1.1.1.1. Khái niệm văn hóa
Văn hóa là một khái niệm, thuật ngữ được sử dụng và xuất hiện ngày

càng phổ biến trong đời sống xã hội cũng như trong hoạt động quản lý nhà
nước của mọi quốc gia, dân tộc trên toàn thế giới. Tùy thuộc vào từng góc độ
tiếp cận, mục đích nghiên cứu khác nhau mà mỗi tác giả đưa ra những quan
niệm khác nhau về văn hóa. Theo thống kê hiện nay trên thế giới có khoảng
hơn 260 cách hiểu khác nhau về văn hóa.
Ở nghĩa bao hàm nhất, rộng lớn nhất, văn hóa được hiểu là tất cả những
giá trị do con người sáng tạo, bắt đầu từ khi hình thành xã hội lồi người.
Ở phương Đơng, thuật ngữ văn hóa đã xuất hiện từ rất sớm. Trong Chu
Dịch, quẻ Bi đã có từ văn và từ hóa: Xem dáng vẻ con người, lấy đó mà giáo
hóa thiên hạ. Người được coi là sử dụng thuật ngữ văn hóa sớm nhất là Lưu
Hướng (sống khoảng giai đoạn 77 TCN đến năm thứ 6 TCN), thời Tây Hán.
Ông sử dụng thuật ngữ này như một phương thức giáo hóa con người - văn trị
giáo hóa. Văn hóa ở đây được dùng đối lập với vũ lực (phàm dấy việc võ là vì
khơng phục tùng, dùng văn hóa mà khơng sửa đổi, sau đó mới thêm chém
giết).
Ở phương Tây, khái niệm văn hóa bắt nguồn từ một thuật ngữ gốc
Latinh là "cultusn animi" với nghĩa là trồng trọt tinh thần. Từ "cultus" được
hiểu là văn hóa với hai khía cạnh: trồng trọt, thích ứng với tự nhiên; khai thác
tự nhiên và giáo dục đào tạo cá thể hay cộng đồng [45, tr.18].

8


Vào năm 2002, trong tuyên bố chung của UNESCO về tính đa dạng của
văn hóa, khái niệm văn hóa đã được định nghĩa như sau: "Văn hóa nên được
đề cập đến như là một tập hợp của những đặc trưng về tâm hồn, vật chất, tri
thức và xúc cảm của một xã hội hay một nhóm người trong xã hội và nó chứa
đựng, ngồi văn học và nghệ thuật, cả cách sống, phương thức chung sống, hệ
thống giá trị, truyền thống và đức tin.”. [40].
Ông F. Mayor, nguyên Tổng giám đốc UNESCO đưa ra một khái niệm

về văn hóa vừa mang tính khái quát, vừa mang tính đặc thù: “Văn hóa bao
gồm tất cả những gì làm cho dân tộc này khác với dân tộc khác, từ những sản
phẩm tinh vi hiện đại nhất cho đến tín ngưỡng, phong tục tập quán, lối sống
và lao động”. [41, tr.798].
Ở Việt Nam, khái niệm văn hóa cũng được quan niệm và sử dụng với
nhiều ý nghĩa khác nhau, tương đối phong phú:
Trong Từ điển tiếng Việt do Hoàng Phê chủ biên, thuật ngữ “Văn hóa”
được giải nghĩa dưới 5 góc độ: Tổng thể nói chung những giá trị vật chất và
tinh thần do con người sáng tạo ra trong lịch sử. Nói một cách tổng quát là
những hoạt động của con người nhằm thỏa mãn nhu cầu đời sống và tinh
thần. Nói khái quát về tri thức, trình độ cao trong sinh hoạt xã hội là biểu hiện
cao về văn minh. Trong trình độ chun mơn khái niệm văn hóa dùng để chỉ
nền văn hóa của một thời kỳ lịch sử được xác định trên cơ sở một tổng thể di
vật lưu lại được có những đặc điểm giống nhau. [17, tr. 358].
Chủ tịch Hồ Chí Minh định nghĩa về văn hóa rất sâu sắc: “Vì lẽ sinh tồn
cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra
ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ
thuật, những công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về mặc, ăn, ở và các phương
thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa” [45,
tr.21].

9


Nguyên Thủ tướng Phạm Văn Đồng viết: “Nói tới văn hóa là nói tới một
lĩnh vực vơ cùng phong phú và rộng lớn, bao gồm tất cả những gì khơng phải
là thiên nhiên mà có liên quan đến con người trong suốt quá trình tồn tại, phát
triển, quá trình con người làm nên lịch sử... cốt lõi của sức sống dân tộc là văn
hóa với nghĩa bao quát và cao đẹp nhất của nó, bao gồm cả hệ thống giá trị:
Tư tưởng và tình cảm, đạo đức với phẩm chất, trí tuệ và tài năng, sự nhạy cảm

và sự tiếp thu cái mới từ bên ngoài, ý thức bảo vệ tài sản và bản lĩnh của cộng
đồng dân tộc, sức đề kháng và sức chiến đấu để bảo vệ mình và không ngừng
lớn mạnh”. [45, tr.21].
Từ các định nghĩa nêu trên, chúng ta có thể đưa ra một số nội dung cơ
bản của văn hóa như sau:
Văn hóa là nơi thể hiện rõ nhất tinh thần dân tộc, bản sắc dân tộc, đồng
thời cũng là nơi thể hiện ý thức và phương thức tiếp nhận những giá trị của
các dân tộc khác theo tinh thần cùng tham dự và cùng chia sẻ. Văn hóa thuộc
về nét riêng của con người và xét từ góc độ của q trình tiến hóa, của nền
văn minh mà con người đã và đang xây dựng thì văn hóa có thể được xem là
một thành tựu của nhân loại. Có những giá trị văn hóa tồn tại lâu dài theo thời
gian, làm nên bản sắc, đặc trưng riêng của mỗi quốc gia, dân tộc, tổ chức; tuy
nhiên cũng có những giá trị văn hóa thay đổi theo sự thay đổi của hệ thống
chính trị, nền kinh tế - xã hội, các mối quan hệ giữa con người với con người.
Văn hóa khơng phải là một lĩnh vực riêng biệt, văn hóa là tổng thể nói chung
những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra và là chìa khóa
của sự phát triển. Văn hóa được xem là nhân tố quan trọng hình thành thói
quen, cách suy nghĩ, phong cách và diện mạo của một con người hay một
nhóm người, rộng hơn là của một vùng, một dân tộc nhất định.
Tóm lại, văn hóa trong luận văn này được hiểu là tồn bộ những giá trị
vật chất và tinh thần do con người, một cộng đồng người tạo dựng nên, nhằm

10


mục đích đáp ứng và thoả mãn những nhu cầu của con người và các cộng
đồng người nhất định.
1.1.1.2. Khái niệm công sở
Khái niệm “công sở” thường được sử dụng khá phổ biến trong những
năm gần đây. Từ điển Pratique du Francais năm 1987 đưa ra khái niệm:

“Công sở (service public) là một tập hợp có tổ chức, có phương tiện và người
được Nhà nước bổ nhiệm và bổ trợ để thực hiện nhiệm vụ của mình”. Từ điển
Petit Larousee năm 1992 quan niệm: “Công sở (service public) là tổ chức (cơ
cấu) có chức năng đảm nhiệm lợi ích cơng”; hay “công sở (établissement
public) là một pháp nhân công quyền có quyền tự về tài chính, nói chung là
chịu trách nhiệm đảm bảo một dịch vụ công”;và “công sở là phương thức
quản lý các dịch vụ cơng: Đó là một dịch vụ cơng được pháp nhân hóa.”
Theo Gustave Peiser - nhà luật học Cộng hịa Pháp thì thuật ngữ cơng sở
và công sở tự quản là một khái niệm dùng chỉ các pháp nhân công: “Công sở
là pháp nhân công quyền, chịu trách nhiệm tiến hành một trong các hoạt động
của các đơn vị hành chính địa phương, thay mặt cho Nhà nước, cho tỉnh, cho
công xã nhưng chịu sự kiểm tra các cấp đó.” [13, tr. 66]
Các nhà nghiên cứu ở Việt Nam cho rằng, công sở là một khái niệm
thuộc phạm trù khoa học tổ chức và hành chính học.
“Cơng sở là trụ sở, nơi làm việc của các cơ quan nhà nước nói chung.”
“Cơng sở, xét về nội dung, là hoạt động thỏa mãn một yêu cầu lợi ích
chung, do vậy cần được sự bảo vệ kiểm tra của bộ máy hành chính nhà nước
mới đảm bảo thỏa mãn nhu cầu này; xét về mặt hình thức tổ chức, là một tập
hợp có tổ chức, có phương tiện vật chất và người được Nhà nước hỗ trợ thực
hiện nhiệm vụ của mình.”
“Cơng sở là những cơ quan nhà nước hoạt động nhân danh pháp nhân
công pháp để thỏa mãn các nhu cầu của nhân dân.”

11


Hiểu theo nghĩa tồn diện, cơng sở gồm những đặc điểm cơ bản sau:
Công sở chỉ gắn với Nhà nước và chỉ do Nhà nước thành lập và quản lý
theo ý chí của Nhà nước, được điều chỉnh bởi những quy phạm pháp luật.
Quy chế hoạt động của công sở tuân thủ theo pháp luật của Nhà nước. Thẩm

quyền, chức năng nhiệm vụ của từng công sở do cơ quan nhà nước có thẩm
quyền xác định;
Cơng sở là một pháp nhân cụ thể có liên quan đến hoạt động cơng quyền
hay dịch vụ cơng, nói cách khác cơng sở có tính đặc thù gắn liền với chức
năng, nhiệm vụ được phân giao theo ngành, lĩnh vực hay lãnh thổ, được Nhà
nước bảo đảm về mọi phương tiện để hoạt động đạt kết quả;
Cơng sở có tài sản độc lập, sử dụng ngân sách nhà nước theo kế hoạch,
có trụ sở hoặc các văn phòng đại diện trong phạm vi lãnh thổ; được tổ chức
theo các quy định của pháp luật Việt Nam và các điều ước quốc tế khác;
Công sở có tên gọi riêng và được khắc vào con dấu quy định, có quy chế
cơng vụ, thực hiện đúng các bổn phận theo quy định, phải chịu trách nhiệm
pháp lý trước cơ quan tài phán hành chính có thẩm quyền;
Cơng sở có trụ sở giao dịch đặt tại các địa điểm trung tâm thuận tiện cho
đi lại, giao tiếp và thực hiện các mối quan hệ bên trong và bên ngồi.
Có nhiều loại cơng sở:
Cơng sở hành chính do Nhà nước, các bộ, các ủy ban nhân dân lập ra để
làm chức năng tham mưu, hay phục vụ cho sự lãnh đạo, quản lý của các nhà
chức trách, nó hồn tồn tn theo luật cơng;
Cơng sở sự nghiệp là một pháp nhân cơng quyền do nhà nước lập ra có
tính tự quản; đó là cơng sở hành chính được pháp nhân hố. Nó là một thực
thể đặc thù, nằm trong bộ máy hành chính và tn theo luật cơng;

12


Cơng sở cơng ích là tổ chức của cơng quyền hay của tư nhân do tư nhân
lập ra để làm những dịch vụ cơng cộng, nếu là tư nhân thì cũng được nhà
nước cơng nhận là cơng ích và tn theo luật công;
Với định nghĩa và các đặc trưng của công sở trên đây, không thể hiểu
công sở, theo nghĩa hẹp, là trụ sở của các cơ quan hành chính nhà nước. Tuy

nhiên, trụ sở là một phần, một bộ phận trong phương tiện vật chất mà xét về
hình thức tổ chức thì phương tiện vật chất là một mặt, một yếu tố cấu thành
của cơng sở.
Vì vậy, có thể quan niệm công sở là nơi làm việc của các cơ quan hành
chính nhà nước nói chung, được thành lập theo ý chí của nhà nước nhằm thực
hiện chức năng quản lý nhà nước và phục vụ xã hội.
1.1.1.3. Khái niệm văn hóa cơng sở
Văn hóa cơng sở được xây dựng trên nền tảng những quan niệm về giá
trị của văn hóa nói chung và giá trị cơ bản của hoạt động công vụ.
Hiện nay, các nhà nghiên cứu đã đưa ra nhiều quan điểm khác nhau về
nội dung văn hóa cơng sở.
Theo TS. Nguyễn Thị Thu Vân: “Nói đến văn hóa cơng sở tức là nói đến
văn hóa của tổ chức đặc thù, có giới hạn khơng gian là cơ quan nhà nước và
đối tượng thực hành văn hóa cơng sở là cán bộ, cơng chức. Văn hóa cơng sở
được hiểu là hệ thống các giá trị, quy tắc giao tiếp ứng xử, chuẩn mực đạo
đức của cán bộ, công chức, các phương thức, cách thức quản lý gắn với việc
tìm kiếm các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động công sở, những đặc trưng
riêng trong hoạt động cơng vụ của cơ quan nhà nước nói chung và tại một
cơng sở nói riêng.'’" [43, tr.28]
Theo TS. Trần Thị Thanh Thủy quan niệm văn hóa cơng sở trong các cơ
quan hành chính nhà nước: “Văn hóa tổ chức là một sự pha trộn riêng biệt của

13


các giá trị, niềm tin, trông đợi và chuẩn mực, tạo nên một dấu ấn riêng biệt,
giúp phân biệt tổ chức này với tổ chức khác.” [19, tr.12]
Trong mỗi quốc gia dân tộc, văn hóa cơng sở là một phần của văn hóa
dân tộc đó. Những yếu tố tác động làm thay đổi các mặt đời sống văn hóa dân
tộc Việt Nam cũng sẽ là những yếu tố làm thay đổi văn hóa cơng sở.

“Văn hóa cơng sở” được các nhà nghiên cứu giải thích từ góc độ rộng
hẹp khác nhau. Có ý kiến cho rằng văn hóa cơng sở đồng nghĩa với văn hóa
giao tiếp ứng xử trong cơng sở “Văn hóa cơng sở được hiểu là những quy tắc,
các chuẩn mực ứng xử của cán bộ, công chức nhà nước với nhau và với đối
tượng giao tiếp là công dân, nhằm phát huy tối đa năng lực của những người
tham gia giao tiếp để đạt hiệu quả cao nhất trong cơng sở.”
Văn hố ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức trong thực thi công vụ
gồm: Ứng xử đối với công vụ được giao; Ứng xử trong quan hệ giữa cấp trên
với cấp dưới; Ứng xử với đồng nghiệp; Ứng xử trong tiếp xúc giải quyết công
việc của nhân dân, doanh nghiệp, tổ chức; Ứng xử với môi trường, với đồ vật
trong công sở; Ứng xử với chính mình (tự ứng xử) [20].
Theo nghĩa rộng, có thể hiểu văn hố cơng sở là tồn bộ các hoạt động
sáng tạo và các giá trị vật chất và tinh thần được hình thành, duy trì, kế thừa
và phát huy trong quá trình tổ chức và hoạt động của các cơng sở. Theo đó,
văn hố cơng sở hành chính bao gồm tổng thể các đặc trưng về tư tưởng, lối
sống, đạo đức, tác phong, tri thức, xúc cảm, phương thức ứng xử trong các
quan hệ của đội ngũ cán bộ, cơng chức, viên chức khi cơng sở thực hiện vai
trị, chức năng, thẩm quyền của nó. Văn hố cơng sở còn bao gồm hệ thống
các giá trị, chuẩn mực, truyền thống, niềm tin.
Tiếp cận văn hố cơng sở theo nghĩa rộng trên đây cho phép làm rõ đầy
đủ mục tiêu, ý nghĩa sâu xa của công cuộc cải cách hành chính và vai trị của
văn hố cơng sở đối với cải cách tổ chức và hoạt động của bộ máy hành

14


chính. Cải cách hành chính, đổi mới vai trị, chức năng của bộ máy hành
chính nhà nước phải hướng tới mục tiêu văn hoá, xây dựng một đời sống văn
hoá cơng sở mới, thấm nhuần truyền thống văn hố dân tộc, đậm đà tính nhân
văn, tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hố cơng sở của các nước phát triển

trong khu vực và trên thế giới. Văn hố cơng sở là kết quả của cải cách hành
chính, đồng thời là động lực của quá trình cải cách này. Văn hố cơng sở phải
trở thành động lực của cải cách hành chính, của đổi mới phong cách, lề lối
làm việc của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong các quan hệ, đặc biệt
là quan hệ với nhân dân và doanh nghiệp.
Tóm lại, văn hóa cơng sở được hiểu là hệ thống các giá trị tinh thần và
vật chất được hình thành trong quá trình xây dựng và phát triển cơng vụ, có
khả năng lưu truyền và có tác động tới tâm lý, hành vi và được cán bộ, công
chức, viên chức thừa nhận, tuân thủ và phát huy trong hoạt động thực thi
công vụ.
Các giá trị của văn hóa cơng sở khơng phải bất biến mà ln có sự thay
đổi, được bổ sung qua từng giai đoạn, giai đoạn này có những điểm mới hơn
giai đoạn trước và chúng cứ thế phát triển dần lên hoặc ngược lại nó cũng có
thể mất dần giá trị nếu khơng được duy trì đúng đắn, thường xun.
Phân tích về khái niệm văn hóa cơng sở nêu trên, có thể rút ra một số yếu
tố thuộc nội hàm văn hóa cơng sở, đó là:
Văn hóa cơng sở bao gồm văn hóa vật thể và văn hóa phi vật thể; Là sản
phẩm của con người trong hoạt động công vụ nhằm đáp ứng nhu cầu của cá
nhân, tổ chức và xã hội; Là hệ thống các giá trị được chấp nhận; Văn hóa
cơng sở có thể được học hỏi và lưu truyền qua các thế hệ, có thể bị lai tạp.
1.1.2. Vai trị của văn hóa cơng sở
Văn hóa bao giờ cũng gắn liền với sự phát triển, là chìa khóa của sự phát
triển và tiến bộ xã hội.

15