Gián án BÀI 43.GIỚI THIỆU CHUNG HỆ THẦN KINH

Tuần 24 Ngày soạn: 21/01/2011
Tiết 46 Ngày dạy: 26/01/2011
Ch ¬ng 9 : ThÇn kinh vµ gi¸c quan
Bài 43.Giíi thiƯu chung hƯ thÇn kinh
I/ Mơc tiªu :
1. Kiến thức:
- HS trình bày được cấu tạo và chức năng của nơron, đồng thời xác định rõ nơron là đơn
vị cấu tạo cơ bản của hệ thần kinh.
- HS phân biệt được các thành phần cấu tạo của hệ thần kinh (bộ phận trung ương và bộ
phận ngoại biên).
- HS phân biệt được chức năng của hệ thần kinh vận động và hệ thần kinh sinh dưỡng.
2. Kỹ năng:
-Phát triển kỹ năng quan sát và phân tích hình
-Rèn kỹ năng hoạt động nhóm
3.Thái độ: giáo dục long u thích bộ mơn và ý thức giữ vệ sinh thân thể.
II/ Chuẩn bò :
GV: Tranh phóng to các hình 43.1 và 43.2
HS : T×m hiĨu tríc bµi häc
III./TiÕn tr×nh lªn líp :
1/ ỉn ®Þnh tỉ chøc :1
/
2/ KiĨm tra bµi cò : 6
/
+ C¸c biƯn ph¸p b¶o vƯ da vµ rÌn lun da.
(Cần giữ da sạch và tránh bò xây xát . Rèn luyện thân thể phải thường xuyên tiếp xúc
với môi trường , vì vậy ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng chòu đựng của da)
+ Nêu biện pháp giữ vệ sinh da và giải thích cơ sở khoa học của các biện pháp
đó?. ?
3/ Bµi míi :1’
Gi¸o viªn më bµi :HƯ thÇn kinh cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi c¬ thĨ, thêng
xuyªn tiÕp nhËn kÝch thÝch vµ ph¶n øng l¹i c¸c kÝch thÝch ®ã b»ng sù ®iỊu khiĨn, ®iỊu

hoµ vµ phèi hỵp ho¹t ®éng cđa c¸c nhãm c¬ quan, hƯ c¬ quan gióp c¬ thĨ lu«n thÝch
nghi víi m«i trêng, vËy hƯ thÇn kinh cã cÊu t¹o vµ chøc n¨ng g×?
HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG
Hoạt động 1. T×m hiĨu n¬ron- ®¬n vÞ cÊu t¹o cđa hƯ thÇn kinh: 18
’
GV yêu cầu học sinh dựa
vào hình 43.1 và kiến thức
đã học:
?.Mô tả cấu tạo một Nơron
?
?.Nêu chức năng của
Nơron ?
Gv:
-DÉn trun xung thÇn kinh
theo mét chiỊu tõ sỵi nh¸nh
Học sinh quan sát kỹ hình ,
nhớ lại kiến thức:
+ Th©n n¬ron chøa nh©n.
n¬ron cã c¸c sỵi nh¸nh vµ
sỵi trơc, sỵi trơc cã bao
miªlin bäc ngoµi, c¸c bao
miªlin ®ỵc ng¨n c¸ch bëi
c¸c eo r¨ngviª
+ Chøc n¨ng cđa n¬ron lµ
cảm ứng vµ dÉn trun xung
thần kinh.
I. N¬ron- ®¬n vÞ cÊu t¹o
cđa hƯ thÇn kinh:
-CÊu t¹o cđa n¬ron
+ Th©n: chøa nh©n

+C¸c sỵi nh¸nh: ë quanh
th©n
+Mét sỵi trơc : thêng cã
bao miªlin, tËn cïng cã cóc
xinap
+Th©n vµ sỵi nh¸nh t¹o nªn
chÊt x¸m.
+Sỵi trơc : chÊt tr¾ng, d©y
thÇn kinh
-Chøc n¨ng n¬ron:
vµo th©n n¬ron vµ tõ th©n ra
sỵi trơc
-Cảm ứng lµ khi cã kÝch
thÝch tõ mơi trêng trong
hay mơi trêng ngoµi t¸c
®éng, n¬ron cã kh¶ n¨ng
cảm ứng, t¹o ra xung TK.
GV gọi một vài học sinh
trình bày cấu tạo của Nơron
trên tranh .
Gv chốt lại.
Hs ghi nhận.
C¶m øng, dÉn trun xung
thÇn kinh
Hoạt động 2.Các bộ phận của hệ thần kinh 24’
GV thông báo có nhiều
cách phân chia các bộ phận
của hệ thần kinh . Giới
thiệu 2 cách phân chia :
+Theo cấu tạo

+Theo chức năng
GV yêu cầu học sinh quan
sát hình 43.2 , đọc kỹ bài
tập  Lưạ chọn tư,ø cụm từ
điền vào chỗ trống .
GV chính xác hoá kiến
thức các từ cần điền :
1 – Não ; 2 – Tuỷ sống ; 3
và 4 – Bó sợi cảm giác và
bó sợi vận động
?.Hệ thần kinh được cấu tạo
như thế nào ?.
GV yêu cầu học sinh
nghiên cứu SGK nắm được
sự phân chia hệ thận kinh
dựa vào chức năng .
GV yêu cầu học sinh trả lời
câu hỏi :
?. Dùa vµo chøc n¨ng, hƯ
thÇn kinh ®ỵc ph©n chia như
thế nào?.
?.Phân biệt chức năng hệ
thần kinh vận động và hệ
thần kinh sinh dưỡng ?
Kết luận chung : Học sinh
đọc kết luận SGK
Học sinh quan sát kỹ hình
thảo luận hoàn chỉnh bài
tập điền từ .
Đại diện nhóm đọc kết quả

, các nhóm khác bổ sung:
1 – Não ; 2 – Tuỷ sống ; 3
và 4 – Bó sợi cảm giác và
bó sợi vận động
Một học sinh đọc lại trước
lớp thông tin đã hoàn chỉnh
Học sinh tự đọc thông tin
thu thập kiến thức.
+ HƯ thÇn kinh gåm bé
phËn trung ¬ng( n·o, tủ
sèng) vµ bé phËn ngo¹i
biªn( gåm c¸c d©y thÇn
kinh, hạch thần kinh)
+ Dùa vµo chøc n¨ng, hƯ
thÇn kinh ®ỵc ph©n thµnh:
- HƯ thÇn kinh vËn ®éng( c¬
x¬ng) liªn quan ®Õn ho¹t
®éng cđa c¬ v©n( lµ hoạt
động cã ý thøc)
- HƯ thÇn kinh sinh dìng
®iỊu hoµ ho¹t ®éng cđa c¸c
c¬ quan sinh dìng vµ c¬
quan sinh s¶n. §ã lµ ho¹t
®éng khơng ý thøc.
II. Các bộ phận của hệ
thần kinh.
- HƯ thÇn kinh gåm bé
phËn trung ¬ng( n·o, tủ
sèng) vµ bé phËn ngo¹i
biªn( gåm c¸c d©y thÇn

kinh, hạch thần kinh)
- Dùa vµo chøc n¨ng, hƯ
thÇn kinh ®ỵc ph©n thµnh:
+ HƯ thÇn kinh vËn ®éng( c¬
x¬ng) liªn quan ®Õn ho¹t
®éng cđa c¬ v©n( lµ hoạt
động cã ý thøc)
+HƯ thÇn kinh sinh dìng
®iỊu hoµ ho¹t ®éng cđa c¸c
c¬ quan sinh dìng vµ c¬
quan sinh s¶n. §ã lµ ho¹t
®éng khơng ý thøc
4.Củng cố 4’
?. Hoàn thành sơ đồ sau :
……………………………………
………………………………… Tuỷ sống
–
– Hệ thần kinh Bộ phận ngoại biên ……………………………………
Hạch thần kinh
?.Trình bày cấu tạo và chức năng của Nơron ?
5. Dặn dò 1’
+Học bài và trả lời các câu hỏi cuối bài .
+Đọc mục “em có biết “.
+Chuẩn bò thực hành : theo nhóm :
Học sinh : Ếch ( nhái , cóc ) 1 con
Bông thấm nước , khăn lau
Giáo viên : Bộ đồ mổ , giá treo ếch, Cốc đựng nước , dung dòch HCL 0,3% ; 1%
; 3%.
……………………………………………………………………………………………………………………………
Tuần 24. Ngày soạn: 21/01/2011

Tiết 47. Ngày dạy: 27/01/2011
Bài 44. THỰC HÀNH: TÌM HIỂU CHỨC NĂNG( LIÊN QUAN
ĐẾN CẤU TẠO) CỦA TỦY SỐNG
I/ Mơc tiªu :
1.Kiến thức.
Tiến hành thành cơng các thí nghiệm qui định: từ các kết quả quan sát được qua thí
nghiệm:
+Nêu được chức năng của tủy sống, đồng thời phỏng đốn được các thành phần cấu tạo
của tủy sống( chất xám và chất trắng )
+Đối chiếu với cấu tạo của tủy sống qua các hình vẽ để khẳng định mối quan hệ giữa cấu
tạo và chức năng.
2. Kỹ năng:
- KÜ n¨ng t×m kiÕm vµ xư lÝ th«ng tin khi ®äc SGK, quan s¸t GV lµm mÉu ®Ĩ t×m hiĨu
chøc n¨ng cđa tđy sèng.
- Kü n¨ng hỵp t¸c l¨ng nghe tÝch cùc
- KÜ n¨ng øng xư/ giao tiÕp trong khi lµm thÝ nghiƯm
- KÜ n¨ng qu¶n lÝ thßi gian vµ ®¶m nhËn tr¸ch nhiƯm.
3.Thái độ :Giáo dục ý thức kỉ luật , ý thức vệ sinh .
II/ Chuẩn bò:
Gv: Ếch 1 con , bộ đồ mổ : đủ cho các nhóm , dung dòch HCl 0,3% , 1 %
Hs: Ếch 1 con , khăn lau , bông , kẻ sẵn bảng 44 vào vở
III.Tiến trình bài dạy:
1.Ổn đònh lớp: 1’
2. Kiềm tra bài cũ : 4’
?.Nêu cấu tạo và chức năng của nơron ?
?.Nêu cấu tạo và chức năng của hệ thần kinh?
3.Bài mới:
Mở bài : Tiếp theo tủy sống là não bộ . Bài hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu về vò trí
và các thành phần của bộ não , cũng như cấu tạo và chức năng của chúng .
HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG

Hoạt động 1. Thí nghiệm tìm hiểu chức năng của tủy sống
GV giới thiệu tiến hành thí
nghiệm trên Ếch đã hủy
não .
-Cách làm :
+ Ếch cắt đầu hoặc phá
não .
Treo trên giá , để cho hết
choáng(khoảng 5 – 6phút )
Bước 1: Học sinh tiến hành
thí nghiệm theo giới thiệu ở
bảng 44 .
GV lưu ý học sinh : Sau
mỗi lần kích thích bằng axit
phải rưả sạch chỗ da có
axit và để khoảng 3 – 5
phút mới kích thích lại .
Từ kết quả thí nghiệm và
hiểu biết về phản xạ . GV
yêu cầu học sinh dự đoán
về chức năng của tủy sống .
GV ghi nhanh các dự đoán
ra một góc bảng .
Bước 2 : GV biểu diễn thí
nghiệm 4 , 5
Cách xác đònh vò trí vết cắt
ngang tủy ở Ếch , vò trí vết
cắt nằm giữa khoảng cách
của gốc đôi dây thần kinh
thứ nhất và thứ hai ( Ở lưng

)
GV lưu ý : Nếu vết cắt
nông có thể chỉ cắt đường
+Học sinh từng nhóm
chuẩn bò hủy tủy Ếch theo
hướng dẫn của GV
+Đọc kỹ 3 thí nghiệm các
nhóm phải làm và lần lược
làm 3 thí nghiệm đó. Ghi
kết quả quan sát vào bảng
44
+Thí nghiệm thành công có
kết quả :
+ Thí nghiệm 1 : Chi bên
phải co.
+ Thí nghiệm 2 : 2 Chi
sau co
+ Thí nghiệm 3 : Cả 4 chi
đều co .
+Các nhóm ghi kết quả và
dự đoán ra nháp .
+Một số nhóm đọc kết quả
+Học sinh quan sát thí
nghiệm ghi kết quả thí
nghiệm 4 và 5 vào cột
trống bảng 44 .
+ Thí nghiệm 4 : Chỉ 2 chi
sau co
+ Thí nghiệm 5 : Chỉ 2 chi
trước co

1.Chức năng của tủy sống.
Tủy sống có các trung khu
thần kinh điều khiển các
phản xạ .
lên ( Trong chất trắng ở
mặt sau tủy ) . Do đó nếu
kích thích chi trước thì chi
sau cũng co ( Đường xuống
trong chất trắng còn ) .
?.Em hãy cho biết thí
nghiệm này nhằm mục đích
gì ?
Bước 3 : GV biểu diễn thí
nghiệm 6, 7
?.Qua thí nghiệm 6, 7 có
thể khẳng đònh được điều
gì ?
GV cho học sinh đối chiếu
với dự đoán ban đầu.
Gv chốt lại
+Các trung khu thần kinh
liên hệ với nhau nhờ các
đường dẫn truyền
+Học sinh quan sát phản
ứng của Ếch ghi kết quả thí
nghiệm 6 và 7 vào bảng
44 .
+ Thí nghiệm 6 : 2 chi
trước không co nưã
+ Thí nghiệm 7 : 2 chi sau

co
+Tủy sống có các trung khu
thần kinh điều khiển các
phản xạ .
Hs ghi nhận
+
Hoạt động 2.Tìm hiểu cấu tạo của tủy sống
GV cho học sinh quan sát
hình 44.1 ; 44.2 đọc chú
thích và hoàn thành bảng
của GV :
GV chốt lại kiến thức về
cấu tạo của tủy sống bằng
cách treo bảng đáp án .
Từ kết quả của 3 lô thí
nghiệm trên , liên hệ với
cấu tạo trong của tủy sống ,
GV yêu cầu học sinh nêu
rõ chức năng của :
+Chất xám ?
+Chất trắng ?
Học sinh quan sát kỹ hình
và đọc chú thích .
Thảo luận  hoàn thành
bảng
Đại diện nhóm phát biểu
+ Chất xám là trung khu
thần kinh của các phản xạ
không điều kiện
+ Chất trắng : Là các

đường dẫn truyền nối các
trung khu thần kinh trong
tủy sống với nhau và với
não bộ .
2.Cấu tạo của tủy sống
- Cấu tạo ngoài:
+Vò trí : Nằm trong ống
xương sống từ đốt sống cổ I
đến hết đốt thắt lưng II
+Hình dáng : hình trụ dài
50 cm
Có hai phần phình là
phình cổ và phình thắt
lưng .
+Màu sắc : Màu trắng
bóng
Màng tủy : 3 Lớp : màng
cứng , màng nhện , màng
nuôi  Bảo vệ và nuôi
dưỡng tuỷ sống .
-Cấu tạo trong:
+ Chất xám : Nằm trong ,