Tải bản đầy đủ (.pdf) (13 trang)

PTHPT Luong Giac hay lop 11

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (139.62 KB, 13 trang )

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

1
<i>Chuyên đề</i>: PHƯƠNG TRÌNH, BẤT PHƯƠNG TRÌNH, HỆ LƯỢNG GIÁC.
A- Kiến thức chuẩn bị:


1. Giá trị các hàm lượng giác của một số góc đặc biệt:


<b>0 </b> <i>π</i>/ 6 <i>π</i>/ 4 <i>π</i>/ 3 <i>π</i>/ 2 <i>π</i> 3 / 2<i>π</i> 2<i>π</i>


<b> Góc </b>


<b>Hàm </b> <sub>0</sub><i>o</i>


30<i>o</i> 45<i>o</i> <b>60</b><i>o</i> 90<i>o</i> 180<i>o</i> 270<i>o</i> 360<i>o</i>


<b>sin </b> <b>0 </b> <b>1/2 </b> <sub>2 / 2</sub> <sub>3 / 2</sub> <b>1 </b> <b>0 </b> <b>-1 </b> <b>0 </b>


<b>cos </b> <b>1 </b> <sub>3 / 2</sub> <sub>2 / 2</sub> <b>1/2 </b> <b>0 </b> <b>-1 </b> <b>0 </b> <b>1 </b>


<b>tan </b> <b>0 </b> <sub>3 / 3</sub> <b>1 </b> <sub>3</sub>  <b>0 </b>  <b>0 </b>


<b>cot </b>  <sub>3</sub> <b>1 </b> <sub>3 / 3</sub> <b>0 </b>  <b>0 </b> 


*Dấu của các hàm số lượng giác:
Cung phần
tư thứ
Hàm


I II III IV


sin + + - -



cos + - - +


tan + - + -


cot + - + -


2. Các hệ thức cơ bản:


2 2


sin <i>α</i> +cos <i>α</i> =1; tan .cot<i>α</i> <i>α</i> =1(<i>α</i> ≠<i>kπ</i>/ 2,<i>k</i>∈)
sin


tan ( / 2 , )


cos <i>k</i> <i>k</i>


<i>α</i>


<i>α</i> <i>α π</i> <i>π</i>


<i>α</i>


= ≠ + ∈<sub></sub> ; cot cos ( , )


sin <i>k</i> <i>k</i>


<i>α</i>


<i>α</i> <i>α</i> <i>π</i>



<i>α</i>


= ≠ ∈<sub></sub> ;


2


2
1


1 tan ( / 2 , )


cos <i>k</i> <i>k</i>


<i>α</i> <i>α π</i> <i>π</i>


<i>α</i>


+ = ≠ + ∈ ; 1 cot2 1<sub>2</sub> ( , )


sin <i>k</i> <i>k</i>


<i>α</i> <i>α</i> <i>π</i>


<i>α</i>


+ = ≠ ∈ .


3. Hàm số lượng giác của các góc có liên quan đặc biệt:



<i><b>Góc </b></i>


<b>(*) </b>


<i><b>Đố</b><b>i </b></i>


(−<i>α</i>)


<i><b>Bù </b></i>


(<i>π α</i>− )


<i><b>Ph</b><b>ụ</b></i>


( / 2<i>π</i> −<i>α</i>)


<i><b> H</b><b>ơ</b><b>n kém</b>π</i>


(<i>π α</i>+ ) <i><b>H</b><b>ơ</b><b>n kém</b>π</i>/ 2
( / 2<i>π</i> +<i>α</i>)


Sin(*) -sin<i>α</i> sin<i>α</i> cos<i>α</i> -sin<i>α</i> cos<i>α</i>


Cos(*) cos<i>α</i> -cos<i>α</i> sin<i>α</i> -cos<i>α</i> -sin<i>α</i>


Tan(*) -tan<i>α</i> -tan<i>α</i> cot<i>α</i> tan<i>α</i> -cot<i>α</i>


Cot(*) -cot<i>α</i> -cot<i>α</i> tan<i>α</i> cot<i>α</i> -tan<i>α</i>


4. Các công thức lượng giác:


4.1 Công thức cộng cung:


</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

2


tan tan


tan( )


1 tan .tan


<i>α</i> <i>β</i>


<i>α β</i>


<i>α</i> <i>β</i>


±


± =




4.2 Công thức nhân đôi cung:
sin 2<i>α</i> =2sin cos<i>α</i> <i>α</i>


2 2 2 2


cos 2<i>α</i> =cos <i>α</i> −sin <i>α</i> =2cos <i>α</i> − = −1 1 2sin <i>α</i>
2



2 tan


tan 2 (2 , / 2 , )


1 tan <i>k</i> <i>k</i>


<i>α</i>


<i>α</i> <i>α α π</i> <i>π</i>


<i>α</i>


= ≠ + ∈


− 


4.3 Cơng thức tính theo tan ( 2 , )


2


<i>t</i>= <i>α α π</i>≠ +<i>k</i> <i>π</i> <i>k</i>∈ :
2


2
sin


1


<i>t</i>
<i>t</i>


<i>α</i> =


+ ;


2
2
1
cos


1


<i>t</i>
<i>t</i>
<i>α</i> = −


+ ; 2


2
tan


1


<i>t</i>
<i>t</i>
<i>α</i> =


− .


4.4 Công thức tính theo cos 2<i>α</i> :



2 1 cos 2


sin


2


<i>α</i>


<i>α</i> = − ; cos2 1 cos 2


2


<i>α</i>


<i>α</i> = +


2 1 cos 2


tan ( / 2 , )


1 cos 2 <i>k</i> <i>k</i>


<i>α</i>


<i>α</i> <i>α π</i> <i>π</i>


<i>α</i>





= ≠ + ∈


+  .


4.5 Công thức nhân ba cung:
3


sin 3<i>α</i> =3sin<i>α</i> −4sin <i>α</i> ; cos3<i>α</i> =4cos3<i>α</i> −3cos<i>α</i>
3


2


3tan tan


tan 3 tan( ).tan .tan( )


1 3tan 3 3


<i>α</i> <i>α</i> <i>π</i> <i>π</i>


<i>α</i> <i>α</i> <i>α</i> <i>α</i>


<i>α</i>




= = − +


− .



4.6 Cơng thức biến tổng thành tích:


cos cos 2cos cos


2 2


<i>α β</i> <i>α β</i>


<i>α</i> + <i>β</i> = + −


cos cos 2sin sin


2 2


<i>α β</i> <i>α β</i>


<i>α</i> − <i>β</i> = − + −


sin sin 2sin cos


2 2


<i>α β</i> <i>α β</i>


<i>α</i> + <i>β</i> = + −


sin sin 2cos sin


2 2



<i>α β</i> <i>α β</i>


<i>α</i> − <i>β</i> = + −


sin( )


tan tan


cos .cos


<i>α β</i>


<i>α</i> <i>β</i>


<i>α</i> <i>β</i>


±


± = ; cot cot sin( )


sin .sin


<i>β α</i>


<i>α</i> <i>β</i>


<i>α</i> <i>β</i>


±



± = .


4.7 Cơng thức biến tích thành tổng:


2cos .cos<i>α</i> <i>β</i> =cos(<i>α β</i>− )+cos(<i>α β</i>+ )
2sin .sin<i>α</i> <i>β</i> =cos(<i>α β</i>− )−cos(<i>α β</i>+ )
2sin .cos<i>α</i> <i>β</i> =sin(<i>α β</i>− )+sin(<i>α β</i>+ ) .


</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

3


B- Các dạng phương trình lượng giác:


1. PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC CƠ BẢN.
1.1 Lý thuyết:


* sin ( ) sin ( ) ( ) ( ) 2 ... ( )


( ) ( ) 2 ...


<i>u x</i> <i>v x</i> <i>k</i> <i>x</i>


<i>u x</i> <i>v x</i> <i>k</i>


<i>u x</i> <i>v x</i> <i>k</i> <i>x</i>


<i>π</i>


<i>π</i> <i>π</i>


= + =



 


= ⇔<sub></sub> ⇔<sub></sub> ∈


= − + =


   .


* cos ( ) cos ( ) ( ) ( ) 2 ... ( )


( ) ( ) 2 ...


<i>u x</i> <i>v x</i> <i>k</i> <i>x</i>


<i>u x</i> <i>v x</i> <i>k</i>


<i>u x</i> <i>v x</i> <i>k</i> <i>x</i>


<i>π</i>
<i>π</i>


= + =


 


= ⇔<sub></sub> ⇔<sub></sub> ∈


= − + =



   .


* tan ( )<i>u x</i> =tan ( )<i>v x</i> ⇔<i>u x</i>( )=<i>v x</i>( )+<i>kπ</i> ⇔ =<i>x</i> ... (<i>k</i>∈)
(ĐK: ( ), ( )<i>u x v x</i> ≠<i>π</i>/ 2+<i>kπ</i>).


* cot ( )<i>u x</i> =<i>co v x</i>t ( )⇔<i>u x</i>( )=<i>v x</i>( )+<i>kπ</i> ⇔ =<i>x</i> ... (<i>k</i>∈)
(ĐK: ( ), ( )<i>u x v x</i> ≠<i>kπ</i>).


FChú ý: - Điều kiện để phương trình dạng: sinx = m (hoặc cosx = m ) có nghiệm là
1


<i>m</i> ≤ .


- Các bước tiến hành giải một phương trình lượng giác:


+ Đặt điều kiện để phương trình có nghĩa (gồm căn bậc chẵn, phân số,
logarit, tanx và cotx, …).


+ Bằng phương pháp thích hợp đưa các phương trình đã cho về các dạng
cơ bản.


+ Nghiệm tìm được phải đối chiếu với điều kiện đã đặt ra, nghiệm nào
khơng thỏa mãn thì bị loại.


- Các trường hợp đặc biệt:


sin<i>x</i>= ⇔ =0 <i>x</i> <i>kπ</i> ; sin<i>x</i>= ± ⇔ = ±1 <i>x</i> <i>π</i>/ 2+<i>k</i>2<i>π</i>


cos<i>x</i>= ⇔ =0 <i>x</i> <i>π</i>/ 2+<i>kπ</i> ; cos<i>x</i>= ⇔ =1 <i>x</i> <i>k</i>2<i>π</i> ; cos<i>x</i>= ⇔ =1 <i>x</i> (2<i>k</i>+1)<i>π</i>
t an = 0<i>x</i> ⇔sin<i>x</i>=0 ; cot = 0<i>x</i> ⇔cos<i>x</i>=0 .



1.2 Bài tập:


1. Giải các phương trình sau:


a) sin(2<i>x</i>+50 )<i>o</i> =cos(<i>x</i>+120 )<i>o</i> ; b) cos3<i>x</i>−sin 4<i>x</i>=0
c) sin 5<i>x</i>+cos5<i>x</i>= 2 cos3<i>x</i> ; d) tan(<i>x</i>−<i>π</i>/ 5)+cot<i>x</i>=0


e) tan5<i>x</i> = cot<i>x</i> ; f) cos(110<i>o</i> −4 )<i>x</i> +sin(<i>x</i>−80 )<i>o</i> =0
g) cos(2<i>x</i>+3 / 4)<i>π</i> =sin( / 2<i>π</i> +<i>x</i>) ; h) 3.cos sin 1


3 <i>x</i>+ <i>x</i>= −


i) (cos 2<i>x</i>+cos ).(sin<i>x</i> <i>x</i>+sin 3x)=0 ; j) cos(4<i>x</i>−30 )<i>o</i> =cos30<i>o</i>
k) sin(<i>x</i>+24 )<i>o</i> +sin(<i>x</i>+144 )<i>o</i> =cos 20<i>o</i> ;


l) cos (2 <i>x</i>−30 )<i>o</i> =sin (2 <i>x</i>−30 )<i>o</i> +sin(<i>x</i>+60 )<i>o</i> ;


m) tan <sub>2</sub> cot( / 4)


1 tan 2


<i>x</i> <i>x</i>


<i>x</i>


<i>π</i>


+
=



− ; n) cot 2<i>x</i>=cot(<i>x</i>−<i>π</i>/ 4) ;


o) cos 2 .sin<i>x</i> <i>x</i>+sin 3 .sin<i>x</i> <i>x</i>=cos .sin 2<i>x</i> <i>x</i>+cos3 .cos<i>x</i> <i>x</i> ;


p) tan 2 .tan 32 <i>x</i> 2 <i>x</i>=1 ;


</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

4


r) tan <sub>2</sub> 2 2 sin .sin(5 ) 1


1 tan 2 2


<i>x</i>


<i>x</i> <i>x</i>


<i>x</i>


<i>π</i>


− + =


− ;


2. Giải và biện luận các phương trình sau:


a) msin<i>x</i> + 2(m – 1) = (2m – 3)sin<i>x</i> – 1 ; b) cos<i>3x</i> + m – 1 = mcos<i>3x </i> ;
3. Tìm a để phương trình sau có nghiệm:



3
2
cos


2
2


<i>a</i>
<i>x</i>


<i>a</i>



=


− ?


2. PHƯƠNG TRÌNH BẬC NHẤT THEO


MỘT HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC
2.1 Lý thuyết:


*Dạng: cos<i>a</i> <i>u</i>+ =<i>b</i> 0 ; <i>a</i>sin<i>u</i>+ =<i>b</i> 0 (<i>a</i>≠0 ; <i>u</i>=<i>u x</i>( )).


FPhương pháp:


+ Biến đổi phương trình về dạng: cos<i>u</i> <i>b</i> ; sin<i>u</i> <i>b</i>


<i>a</i> <i>a</i>



= − = − .


+ Nếu <i>b</i> 1


<i>a</i>


− ≤ thì phương trình viết lại cos<i>u</i>=cos<i>ϕ</i> ; sin<i>u</i>=sin<i>α</i>


cos ; sin <i>b</i>


<i>a</i>


<i>ϕ</i> <i>α</i>


 <sub>= −</sub> 


 


 .


Nếu <i>b</i> 1


<i>a</i>


− > thì phương trình vơ nghiệm .


+ Giải phương trình lượng giác cơ bản cos<i>u</i>=cos<i>ϕ</i> ; sin<i>u</i>=sin<i>α</i> (nếu có) .
*Dạng: tan<i>a</i> <i>u</i>+ =<i>b</i> 0 ; <i>a</i>cot<i>u</i>+ =<i>b</i> 0


FPhương pháp:



+ Đặt điều kiện cho u để phương trình tồn tại.


+ Biến đổi phương trình về dạng: tan<i>u</i> <i>b</i> tan ; cot<i>u</i> <i>b</i> cot


<i>a</i> <i>ϕ</i> <i>a</i> <i>α</i>


= − = = − = .


+ Giải các phương trình lượng giác cơ bản trên.
2.2 Bài tập:


1. Giải các phương trình sau:


a) 2sin 4 1 0


3


<i>x</i> <i>π</i>


 <sub>−</sub> <sub>− =</sub>


 


  ; b) cot 4 <i>x</i> 1


<i>π</i>


 <sub>+</sub> <sub>=</sub>



 


 


c) cos 2 0


3


<i>x</i> <i>π</i>


 <sub>+</sub> <sub>=</sub>


 


  ; d) 3−2sin 3<i>x</i>=0


e) cos (2 30 ) 3
4


<i>o</i>


<i>x</i>− = ; f) tan 3 .tan<i>x</i> <i>x</i>=1


g) cot 2 .cot 1


4


<i>x</i> <sub></sub><i>x</i>+<i>π</i> <sub></sub>= −


  ; h) 2sin 3 4 3 (0 2 )



<i>x</i>


<i>x</i>


<i>π</i> <i><sub>π</sub></i>


 <sub>+</sub> <sub>=</sub> <sub>≤ <</sub>


 


 


</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

5


l) (2sin 1)2 (2sin 1)(sin 3) 0


2


<i>x</i>− − <i>x</i>− <i>x</i>− =


m) sin .(2cos 2).tan 2 0


4


<i>x</i> <i>π</i> <i>x</i> <i>x</i>


 <sub>−</sub>  <sub>+</sub> <sub>=</sub>


 



 


n) 3tan 2<i>x</i>−4 tan 3<i>x</i>=tan 3 .tan 22 <i>x</i> <i>x</i> ; o) sin 2 0
1 cos 2


<i>x</i>
<i>x</i> =


+


p)


3
sin


cos 2 4


3 cos 2


sin


4


<i>x</i>
<i>x</i>


<i>x</i>
<i>x</i>



<i>π</i>


<i>π</i>


 <sub>+</sub> 


 


 


=


 <sub>+</sub> 


 


 


; q) 4sin 4 .cos 4 .cos8<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>=1


r) t anx 1 cot 2 (3tan 3) 0 (0 )


t anx 1 <i>x</i> <i>x</i> <i>x</i> <i>π</i>




 <sub>+</sub>  <sub>−</sub> <sub>=</sub> <sub>< <</sub>


 <sub>+</sub> 



 


s) tan 2 .sin<i>x</i> <i>x</i>+ 3(sin<i>x</i>− 3 tan 2 )<i>x</i> −3 3=0


t) tan3 1 1<sub>2</sub> 3cot 3 ( 3 )


cos 2 2


<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>


<i>x</i>


<i>π</i> <i><sub>π</sub></i> <i>π</i>


 


− + − <sub></sub> − <sub></sub>= < <


 


x) 2 sin 3 sin sin 3 5 sin 1 ;

(

,

)



2 2


<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i> <i>π</i> <i>x</i> <i>π</i> <i>x</i> <i>π π</i>


 <sub>+</sub>  <sub>+</sub>   <sub>+</sub> <sub>=</sub> <sub>∈ −</sub>


   



 <sub></sub> <sub></sub> <sub></sub> <sub></sub>


 


y) cos 2 sin 2 sin 2 2 sin


3 3 3


<i>x</i>+ <sub></sub> <i>x</i>+<i>π</i> <sub></sub>+ <sub></sub> <i>x</i>−<i>π</i> <sub></sub>= <sub></sub><i>x</i>−<i>π</i> <sub></sub>


     .


2. Giải và biện luận các phương trình :


a) 2( 1)sin 2 .sin 2 1


2


<i>m</i>+ <i>x</i> <sub></sub><i>π</i> − <i>x</i><sub></sub>= −<i>m</i>


 


b) <i>m</i>cos 2<i>x</i>−2<i>m</i>+ =3 (2<i>m</i>+3) osx<i>c</i>


c) (4<i>m</i>−1)sinx=msinx-8


d) <i>m</i>sin .cos .cos 2 .cos 4<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>−m+2=0


3. Định <i>m</i>để phương trình sau có nghiệm thỏa điều kiện cho trước :



a) cos 2 cos 1


3 3


<i>m</i> <i>x</i>−<i>m</i> = <i>x</i>− <sub></sub>− < <<i>π</i> <i>x</i> <i>π</i> <sub></sub>


 




b) 2t anx=tanx + m + 1 (0 < x < )
2


<i>m</i> <i>π</i>


c) 2(1 t anx)=4 + 3m - 4tanx (0 < x < )
2


<i>m</i> − <i>π</i>


d) <i>m</i>2(cos<i>x</i>−cos 2 )<i>x</i> +2(<i>m</i>2 +4) cos2<i>x</i>=<i>m</i>3+<i>m</i>2+4(cos 2<i>x</i>−cos<i>x</i>+1) (0< <<i>x</i> 2 )<i>π</i>


3. PHƯƠNG TRÌNH BẬC HAI THEO


MỘT HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC
3.1 Lý thuyết:


*Dạng: <i>a</i>cos2<i>u</i>+<i>b</i>cos<i>u</i>+ =<i>c</i> 0; sin<i>a</i> 2<i>u</i>+<i>b</i>sin<i>u</i>+ =<i>c</i> 0 (<i>a</i>≠0 , <i>u</i>=<i>u x</i>( ))


</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

6



+ Đặt <i>t</i> = cos<i>x</i> ( hoặc <i>t=</i>sin<i>x</i> ); điều kiện <i>t</i> ≤1 .
+ Phương trình trở thành: <i>at</i>2 + + =<i>bt</i> <i>c</i> 0 .


+ Giải phương trình bậc hai và nhận nghiệm <i>to</i> thỏa điều kiện ta được phương


trình: cos<i>u</i> = <i>to</i> (hoặc sin <i>u</i> = <i>to</i> ) .


*Dạng:


2


2


tan tan 0 ( );


2


cot cot 0 ( )


<i>a</i> <i>u</i> <i>b</i> <i>u</i> <i>c</i> <i>u</i> <i>k</i>


<i>a</i> <i>u</i> <i>b</i> <i>u</i> <i>c</i> <i>u</i> <i>k</i>


<i>π</i> <i><sub>π</sub></i>


<i>π</i>


 <sub>+</sub> <sub>+ =</sub> <sub>≠ +</sub>






+ + = ≠







(<i>a</i>≠0 , <i>u</i>=<i>u x</i>( ))


FPhương pháp:


+ Đặt <i>t</i> = tan<i>x</i> ( hoặc <i>t=</i>cot<i>x</i> ) .


+ Phương trình trở thành: <i>at</i>2 + + =<i>bt</i> <i>c</i> 0 .


+ Giải phương trình bậc hai nhận nghiệm <i>to</i> ta được phương trình: tan<i>u</i> = <i>to</i> (hoặc


cot <i>u</i> = <i>to</i> ) .


3.2 Bài tập:


1. Giải các phương trình sau:


a) 2sin2<i>x</i>−5sin<i>x</i>− =3 0 ; b) 4cos2<i>x</i>−2( 3 1) cos+ <i>x</i>+ 3=0
c) tan2<i>x</i>+ −(1 3) tan<i>x</i>− 3=0 ; d) cot2<i>x</i>−4cot<i>x</i>+ =3 0


e) 4sin2<i>x</i>−4sin<i>x</i>− =3 0 ; f) sin3<i>x</i>+3sin2<i>x</i>+2sin<i>x</i>=0



g) cos 2<i>x</i>+9cos<i>x</i>+ =5 0 ; h) sin 22 2cos2 3 0


4


<i>x</i>− <i>x</i>+ =


i) tan4<i>x</i>−4 tan2<i>x</i>+ =3 0 ; j) sin 2 4 tan 9 3


2


<i>x</i>+ <i>x</i>=


k) 2cos 6 tan 3 4


5


<i>x</i>+ <i>x</i>= ; l) 1<sub>2</sub> 3cot2 5


cos <i>x</i> + <i>x</i>=


m) 3 tan2 9


cos<i>x</i> + <i>x</i>= ; n) 2


1


( 2 1) tan 2 3 (0 )


cos <i>x</i> <i>x</i> <i>x</i> 3



<i>π</i>


= − − + < <


2. Giải các phương trình sau:


a) cos 2 4cos 5


3 6 2


<i>x</i> <i>π</i> <i>π</i> <i>x</i>


 <sub>+</sub> <sub>+</sub>  <sub>−</sub> <sub>=</sub>


   


    ;


b) 2cos 2 cos2 10cos 5 7 1cos


2 2 2 2


<i>x</i>


<i>x</i>+ − <sub></sub> <i>π</i> −<i>x</i><sub></sub>+ = <i>x</i>


  ;


c) cos5 .cos<i>x</i> <i>x</i>=cos 4 .cos 2<i>x</i> <i>x</i>+3cos2<i>x</i>+1 ;
d)



2
2
1 t an x


cos 4 3. 2 0


1+tan x


<i>x</i>− − + = ; e) cos 4<i>x</i>+sin 3 .cos<i>x</i> <i>x</i>=sin .cos3<i>x</i> <i>x</i> ;
f) cos 26 sin 26 15cos 4 1


8 2


<i>x</i>+ <i>x</i>= <i>x</i>− ; g) 1 4sin 2− <i>x</i> = 1 4cos 4− <i>x</i> ;


h) cos 2 2sin 2 tan 1 0


2


<i>x</i>+ <i>x</i>− <i>x</i>+ = ; i) cos4 sin4 sin 2 3sin 22 0


4


<i>x</i>+ <i>x</i>− <i>x</i>+ <i>x</i>= ;


</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

7


4. PHƯƠNG TRÌNH BẬC NHẤT THEO SINU VÀ COSU



4.1 Lý thuyết:


*Dạng: a.<i>sinu</i> + b.<i>cosu</i> = c ( , ,<i>a b c</i>≠0) (1)


FPhương pháp:


*Cách 1: (<i>Phương pháp lượng giác </i>)


Chia hai vế phương trình (1) cho <i>a</i>2+<i>b</i>2 ta được:
(1)


2 2.sin 2 2.cos 2 2


<i>a</i> <i>b</i> <i>c</i>


<i>u</i> <i>u</i>


<i>a</i> <i>b</i> <i>a</i> <i>b</i> <i>a</i> <i>b</i>


⇔ + =


+ + +




2 2


2 2 2 2 1


<i>a</i> <i>b</i>



<i>a</i> <i>b</i> <i>a</i> <i>b</i>


   


+ =


   


+ +


    nên tồn tại số <i>α</i> để cos 2 2


<i>a</i>
<i>a</i> <i>b</i>
<i>α</i> =
+ ;
2 2
sin <i>b</i>
<i>a</i> <i>b</i>
<i>α</i> =


+ . Khi đó (1) cos .sin sin .cos 2 2


<i>c</i>
<i>u</i> <i>u</i>
<i>a</i> <i>b</i>
<i>α</i> <i>α</i>
⇔ + =
+



2 2


sin(<i>x</i> ) <i>c</i>


<i>a</i> <i>b</i>


<i>α</i>


⇔ + =


+ .
Điều kiện để phương trình (1) có nghiệm:


2 2 2


2 2 1


<i>c</i>


<i>a</i> <i>b</i> <i>c</i>


<i>a</i> +<i>b</i> ≤ ⇔ + ≥


(J).
Với điều kiện trên, đặt


2 2


sin <i>c</i>



<i>a</i> <i>b</i>


<i>ϕ</i>=


+ ta đưa (1) về dạng cơ bản


sin(<i>x</i>+<i>α</i>)=sin<i>ϕ</i> .


*Cách 2: (<i>Phương pháp đại số</i> )


+ Thử trực tiếp <i>u</i>= +<i>π</i> <i>k</i>2<i>π</i> xem có là nghiệm của phương trình (1) khơng?
+ Trường hợp <i>u</i>≠ +<i>π</i> <i>k</i>2<i>π</i> cos 0


2


<i>u</i>


⇔ ≠ , bằng cách đặt tan


2


<i>u</i>


<i>t</i>= và theo cơng
thức A.4.3 ta có:


2


2 2



2 1


sin ; cos


1 1
<i>t</i> <i>t</i>
<i>u</i> <i>u</i>
<i>t</i> <i>t</i>

= =


+ + . Khi đó :


(1)


2


2


2 2


2 1


. . ( ) 2 0 (*)


1 1


<i>t</i> <i>t</i>



<i>a</i> <i>b</i> <i>c</i> <i>b</i> <i>c t</i> <i>at</i> <i>c</i> <i>b</i>


<i>t</i> <i>t</i>




⇔ + = ⇔ + − + − =


+ +


Vì <i>u</i>≠ +<i>π</i> <i>k</i>2<i>π</i> ⇒ + ≠<i>b</i> <i>c</i> 0 nên điều kiện pt có nghiệm khi:


2 2 2 2 2 2


( ) 0


<i>a</i> <i>c</i> <i>b</i> <i>a</i> <i>b</i> <i>c</i>




∆ = − − ≥ ⇔ + ≥


Giải phương trình (*) tìm nghiệm <i>to</i> từđó giải pt: tan


2 <i>o</i>


<i>u</i>
<i>t</i>


= .


FChú ý:


+ Ở cách 1 nếu đặt


2 2


sin <i>a</i>


<i>a</i> <i>b</i>


<i>α</i> =


+ ; cos 2 2


<i>b</i>


<i>a</i> <i>b</i>


<i>α</i> =


+ thì


(1)


2 2


cos(<i>x</i> ) <i>c</i>


<i>a</i> <i>b</i>



<i>α</i>


⇔ − =


+


</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

8


+ Nếu <i>a</i>2+ =<i>b</i>2 <i>c</i>2 thì (1) ⇔sin(<i>x</i>+<i>α</i>) 1= .
4.2 Bài tập:


1. Giải các phương trình sau:


a) sin<i>x</i>+ 3 cos<i>x</i>= 2 ; b) 2sin<i>x</i>−5cos<i>x</i>=5


c) 3 sin<i>x</i>−cos<i>x</i>= 2 ; d) sin 2 3 sin

(

2

)

1


2 <i>x</i> <i>x</i>


<i>π</i> <i><sub>π</sub></i>


 <sub>+</sub> <sub>+</sub> <sub>−</sub> <sub>=</sub>


 


 


e) 2sin sin 3 2


4 4 2



<i>x</i> <i>π</i> <i>x</i> <i>π</i>


 <sub>+</sub> <sub>+</sub>  <sub>−</sub> <sub>=</sub>


   


    ; f)


2


2sin <i>x</i>+ 3 sin 2<i>x</i>=3


g) 1sin 2 1sin 4 1sin 6 1sin 8 0


2 <i>x</i>+ 4 <i>x</i>+ 6 <i>x</i>+8 <i>x</i>=


h) sin 5<i>x</i>+cos5<i>x</i>= 2 cos13<i>x</i> ; i) 1 sin 1


1 cos 2


<i>x</i>
<i>x</i>


+ <sub>=</sub>


+


j) 8sin2 3sin 4 0



2


<i>x</i>


<i>x</i>


− − = ;


k) 2 3 sin cos 2cos2 3 1


8 8 8


<i>x</i> <i>π</i> <i>x</i> <i>π</i> <i>x</i> <i>π</i>


 <sub>−</sub>   <sub>−</sub> <sub>+</sub>  <sub>−</sub> <sub>=</sub> <sub>+</sub>


     


      ;


l) 3cos 4sin 2 3


3cos 4sin 6


<i>x</i> <i>x</i>


<i>x</i> <i>x</i>


− + =



− − ;


m) 1 cos 4 sin 4


2sin 2 1 cos 4


<i>x</i> <i>x</i>


<i>x</i> <i>x</i>


− <sub>=</sub>


+ ; n)


2 3


cos 3 sin cos


2


<i>x</i>+ <i>x</i> <i>x</i>= ;


o) 3 cos 2 sin 2 2sin 2 2 2


6


<i>x</i>+ <i>x</i>+ <sub></sub> <i>x</i>−<i>π</i> <sub></sub>=


  ;



p) 8sin .sin 2 6sin cos 2 5 7 cos


4 4


<i>x</i> <i>x</i>+ <sub></sub><i>x</i>+<i>π</i> <sub></sub> <sub></sub><i>π</i> − <i>x</i><sub></sub>= + <i>x</i>


    ;


q) 2cos3<i>x</i>+cos 2<i>x</i>+sin<i>x</i>=0 ; r) sin5 cos5 1 1


cos sin


<i>x</i> <i>x</i>


<i>x</i> <i>x</i>


− = − ;


s) 4(cos 4<i>x</i>−sin 4 )<i>x</i> + =7 4(cos4<i>x</i>+sin4<i>x</i>)
2. Định <i>m</i>để phương trình sau có nghiệm :


a) (<i>m</i>2+2)sin2<i>x</i>+4 sin cos<i>m</i> <i>x</i> <i>x</i>=<i>m</i>2+3


b) 2sin2<i>x</i>−<i>m</i>sin 2<i>x</i>+2(2−<i>m</i>) cos2<i>x</i>=4 có nghiệm ,
4 2


<i>x</i>∈<i>π π</i> <sub></sub>


  .



3. Chứng minh phương trình : sin<i>x</i>+<i>m</i>cos<i>x</i>=1 có nghiệm với mọi <i>m</i> ?
5. PHƯƠNG TRÌNH DẠNG THUẦN NHẤT BẬC HAI


ĐỐI VỚI SINX VÀ COSX


5.1 Lý thuyết:


*Dạng: <i>a</i>.sin2<i>x</i>+<i>b</i>.sin .cos<i>x</i> <i>x</i>+<i>c</i>.cos2<i>x</i>=0 (**) (với <i>a b c</i>, , ∈,<i>a</i>2+ + ≠<i>b</i>2 <i>c</i>2 0)


FPhương pháp:


</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

9


+ Xét xem cos 0


2


<i>x</i>= ⇔ = +<i>x</i> <i>π</i> <i>kπ</i> có là nghiệm (**) không bằng cách thử trực
tiếp.


+ Trường hợp cos 0


2


<i>x</i>≠ ⇔ ≠ +<i>x</i> <i>π</i> <i>kπ</i> . Chia hai vế của phương trình (**) cho
2


cos <i>x</i>≠0 ta được phương trình bậc hai :
2



.tan .tan 0


<i>a</i> <i>x</i>+<i>b</i> <i>x</i>+ =<i>c</i>


Giải phương trình tìm nghiệm thỏa mãn điều kiện :
2


<i>x</i>≠ +<i>π</i> <i>kπ</i>.
*Cách 2: (<i>Hạ bậc đưa về dạng bậc nhất đối với sin và cos</i>)
+ Dùng công thức hạ bậc :


2 1 cos 2


sin


2


<i>α</i>


<i>α</i> = − ; cos2 1 cos 2


2


<i>α</i>


<i>α</i> = + ; sin cos 1sin 2
2


<i>α</i> <i>α</i> = <i>α</i>



+ Ta có: (**) .1 cos 2 .sin 2 .1 cos 2 0


2 2 2


<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>


<i>a</i> − <i>b</i> <i>c</i> +


⇔ + + =


sin 2 ( ) cos 2 2


<i>b</i> <i>x</i> <i>c</i> <i>a</i> <i>x</i> <i>d</i> <i>a</i> <i>c</i>


⇔ + − = − −


+ Giải phương trình dạng bậc nhất theo <i>sin2x</i> và <i>cos2x</i>đã biết.


FChú ý:


+ Ở cách 1 ta có thể chia hai vế cho <i>sin2x</i> (với điều kiện sin2<i>x</i>≠0) để đưa
phương trình về dạng bậc hai theo <i>cotx</i> .


+ Ở phương trình (**) nếu a = 0 hoặc c = 0, để đơn giản ta nên đưa về phương
trình tích.


+ Đối với phương trình dạng :


<i>a</i>.sin2<i>x</i>+<i>b</i>.sin .cos<i>x</i> <i>x</i>+<i>c</i>.cos2<i>x</i>=<i>d</i> ( , , ,<i>a b c d</i>∈,<i>a</i>2+ + ≠<i>b</i>2 <i>c</i>2 0)
ta có thểđưa về dạng thuần nhất bậc hai bằng cách viết <i>d</i> =<i>d</i>(sin2<i>x</i>+cos2<i>x</i>) .



5.2 Bài tập:


1. Giải các phương trình sau:


a) ( 3 1)sin+ 2<i>x</i>−2 3 sin cos<i>x</i> <i>x</i>+( 3 1) cos− 2<i>x</i>=0 ;
b) 4sin2<i>x</i>+3 3 sin 2<i>x</i>−2cos2<i>x</i>=4 ;


c) sin2 3 sin .cos 2cos2 3 2


2


<i>x</i>+ <i>x</i> <i>x</i>+ <i>x</i>= + ;


d) sin3<i>x</i>+2sin2<i>x</i>.cos<i>x</i>−3cos3<i>x</i>=0 ;


e) ( 3 1)sin+ 2<i>x</i>− 3 sin 2<i>x</i>+( 3 1) cos− 2<i>x</i>=0 ;
f) 3 sin2<i>x</i>+ −(1 3)sin .cos<i>x</i> <i>x</i>−cos2<i>x</i>+ −1 3 =0 ;


g) 3 sin .cos sin2 2 1


2


<i>x</i> <i>x</i>− <i>x</i>= − ; h) 3cos2<i>x</i>+4sin .cos<i>x</i> <i>x</i>−sin2<i>x</i>= +2 3;
2. Định <i>m</i>để các phương trình sau có nghiệm :


a) <i>m</i>sin2<i>x</i>+sin 2<i>x</i>+3 cos<i>m</i> 2<i>x</i>=1 ;


</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

10



6. PHƯƠNG TRÌNH ĐỐI XỨNG ĐỐI VỚI <i>SINX </i>VÀ <i>COSX</i>


6.1 Lý thuyết:


*Dạng: (sin<i>a</i> <i>x</i>+cos )<i>x</i> +<i>b</i>sin .cos<i>x</i> <i>x</i>+ =<i>c</i> 0.


FPhương pháp:


+ Đặt sin cos 2 sin


4


<i>t</i> = <i>x</i>+ <i>x</i>= <sub></sub><i>x</i>+<i>π</i> <sub></sub>


  , điều kiện <i>t</i> ≤ 2 .


Khi đó:


2
1
sin .cos


2


<i>t</i>


<i>x</i> <i>x</i>= − .


+ Phương trình viết lại:



2
1


. 0


2


<i>t</i>


<i>at</i>+<i>b</i> − + =<i>c</i> ⇔<i>bt</i>2+2<i>at</i>+2<i>c</i>− =<i>b</i> 0 .


+ Giải phương trình bậc hai theo <i>t</i> và nhận nghiệm <i>to</i> thích hợp, ta được phương


trình 2 sin


4 <i>o</i>


<i>x</i> <i>π</i> <i>t</i>


 <sub>+</sub> <sub>=</sub>


 


  .


FChú ý: Đối với phương trình dạng : (sin<i>a</i> <i>x</i>−cos )<i>x</i> +<i>b</i>sin .cos<i>x</i> <i>x</i>+ =<i>c</i> 0, bằng cách


đặt sin cos 2 sin


4



<i>t</i>= <i>x</i>− <i>x</i>= <sub></sub><i>x</i>−<i>π</i> <sub></sub>


 , điều kiện <i>t</i> ≤ 2.


6.2 Bài tập:


1. Giải các phương trình sau:


a) 2(sin<i>x</i>+cos )<i>x</i> +6sin .cos<i>x</i> <i>x</i>− =2 0 ;
b) 2sin 2<i>x</i>−3 3(sin<i>x</i>+cos )<i>x</i> + =8 0 ;
c) (1− 2)(1 sin+ <i>x</i>−cos )<i>x</i> =sin 2<i>x</i> ;
d) cos<i>x</i>−sin<i>x</i>+3sin 2<i>x</i>− =1 0 ;


e) (sin<i>x</i>−cos )<i>x</i> 2−( 2 +1)(sin<i>x</i>−cos )<i>x</i> + 2 =0 ;
f) 2sin 2<i>x</i>−3 6 sin<i>x</i>+cos<i>x</i> + =8 0 ;


g) sin 2 2 sin 1


4


<i>x</i>+ <sub></sub><i>x</i>−<i>π</i> <sub></sub>=


  ;


h) sin3<i>x</i>+cos3<i>x</i>= +1 ( 2−2)sin .cos<i>x</i> <i>x</i> ;
i) cos3<i>x</i>−sin 3<i>x</i>=cos 2<i>x</i> ;


j) sin cos cos 2



1 sin 2


<i>x</i>


<i>x</i> <i>x</i>


<i>x</i>


+ =


− ;


k) 5(sin<i>x</i>+cos )<i>x</i> +sin 3<i>x</i>−cos3<i>x</i>=2 2(2+sin 2 )<i>x</i> ;
l) 2(tan<i>x</i>−sin )<i>x</i> +3(cot<i>x</i>−cos )<i>x</i> + =5 0 ;


m)


2
2


3
1 cos
tan


1 sin


<i>x</i>
<i>x</i>


<i>x</i>




=


− ; n) sin 2<i>x</i> 3 3 cos <i>x</i> 4 4 0


<i>π</i>


 


− <sub></sub> − <sub></sub>+ =


  .


2. Định <i>m </i>để các phương trình sau có nghiệm :
a) sin .cos<i>x</i> <i>x</i>−sin<i>x</i>−cos<i>x</i>+ =<i>m</i> 0 ;


</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

11


c) 4sin 3 .sin 4cos 3 .cos cos2 2 0


4 4 4


<i>x</i> <i>x</i>+ <sub></sub> <i>x</i>−<i>π</i> <sub></sub> <sub></sub><i>x</i>+<i>π</i> <sub></sub>− <sub></sub> <i>x</i>+<i>π</i> <sub></sub>+ =<i>m</i>


      .


3. Tìm <i>m</i>để phương trình: sin<i>x</i>+cos<i>x</i>= +<i>m</i> sin 2<i>x</i> vô nghiệm .


4. Xác định <i>m</i> để phương trình: cos3<i>x</i>+sin3<i>x</i>= +1 <i>m</i>sin .cos<i>x</i> <i>x</i> có nghiệm thuộc


3


;
2


<i>π</i>
<i>π</i>


 


 


  ?


7. PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC TỔNG QUÁT


7.1 Lý thuyết:


FPhương pháp 1:


<i>Một số phương trình lượng giác khơng ở dạng chính tắc, ta có thể sử dụng các </i>
<i>cơng thức lượng giác thích hợp để biến đổi đưa về dạng phương trình tích : </i>


1( ). ( )... ( )2 <i>n</i> 0 1( ) 0 2( ) 0 ... <i>n</i>( ) 0
<i>f x f x</i> <i>f x</i> = ⇔ <i>f x</i> = ∨ <i>f x</i> = ∨ ∨ <i>f x</i> =


FPhương pháp 2:


<i>Nếu việc phân tích thành tích khơng thực hiện được, ta cố gắng biểu diễn tất cả </i>
<i>các số hạng bằng một hàm số lượng giác duy nhất, đó là ẩn số của phương trình. </i>



<i>Các quy tắc chọn ẩn số cơ bản: </i>


*Nếu phương trình khơng đổi khi ta thay thế :
+ x bởi (-x) ⇒chọn ẩn là cos<i>x</i> .


+ x bởi (<i>π</i> −x) ⇒chọn ẩn là sin<i>x</i> .
+ x bởi (<i>π</i> +x) ⇒chọn ẩn là tan<i>x</i> .


*Nếu phương trình <i>khơng đổi</i> khi ta thay cả ba cách thì chọn ẩn là cos 2<i>x</i>.
*Nếu phương trình <i>thay đổi</i> khi ta thay cả ba cách thì chọn ẩn là tan


2


<i>x</i>


.
7.2 Bài tập:


1. Giải các phương trình sau:


a) sin<i>x</i>+sin 3<i>x</i>+sin 5<i>x</i>=0 ; b) tan3<i>x</i>+tan2<i>x</i>−3tan<i>x</i>=3 ;
c) 1 2sin .cos 2+ <i>x</i> <i>x</i>=sin<i>x</i>+2cos 2<i>x</i> ; d) sin (sin<i>x</i> <i>x</i>−cos ) 1 0<i>x</i> − = ;
e) cos<i>x</i>−cos 2<i>x</i>=sin 3<i>x</i> ; f) cos 7<i>x</i>+sin 8<i>x</i>=cos3<i>x</i>−sin 2<i>x</i> ;
g) tan 3<i>x</i>−tan<i>x</i>=sin 2<i>x</i> ; h) 1 tan 2 1 sin 2<sub>2</sub>


cos 2


<i>x</i>
<i>x</i>



<i>x</i>




+ = ;


i) (sin<i>x</i>−sin 2 )(sin<i>x</i> <i>x</i>+sin 2 )<i>x</i> =sin 32 <i>x</i> ;


j) sin3<i>x</i>+cos3<i>x</i>=cos 2<i>x</i> ; k) sin6<i>x</i>+cos6<i>x</i>=sin4<i>x</i>+cos4<i>x</i> ;


l) sin tan 2


2


<i>x</i>


<i>x</i>+ = ; m) sin<i>x</i>+sin 3<i>x</i>+4cos3<i>x</i>=0 ;


n) sin2 sin 32 sin 52 3
2


<i>x</i>+ <i>x</i>+ <i>x</i>= ; o) sin 2<i>x</i>= +1 2 cos<i>x</i>+cos 2<i>x</i> ;
p) (1 tan )(1 sin 2 ) 1 tan− <i>x</i> + <i>x</i> = + <i>x</i> ; r) sin4 5cos4 1


3


<i>x</i>+ <i>x</i>= ;
s) 2cos6<i>x</i>+sin4<i>x</i>+cos 2<i>x</i>=0 ; t) sin cot 2



2


<i>x</i>


<i>x</i>+ = ;


</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

12


y) sin 3 sin sin 2 cos 2 ( 2 )


1 cos 2


<i>x</i> <i>x</i>


<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>


<i>x</i> <i>π</i> <i>π</i>


− <sub>=</sub> <sub>+</sub> <sub>< <</sub>


− ;


z) tan3 1<sub>2</sub> 3cot 3


cos 2
<i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i>
<i>π</i>
 
+ − <sub></sub> − <sub></sub>=


  ;


w)3sin 4sin( ).sin 5 8cos2 4


2 2 2


<i>x</i>


<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>


<i>π</i> <i><sub>π</sub></i> <i>π</i>


 <sub>−</sub> <sub>−</sub> <sub>+</sub>  <sub>+</sub> <sub>+</sub> <sub>=</sub>


   


    .


2. Định <i>m </i>để hai phương trình sau tương đương :


1 cos 2+ <i>x</i>+cos3<i>x</i>=2cos 2 .cos<i>x</i> <i>x</i> (1)
2


4cos <i>x</i>−cos3<i>x</i>=<i>m</i>cos<i>x</i>+ −(4 <i>m</i>)(1 cos 2 )+ <i>x</i> (2) .
8. PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC ĐẶC BIỆT
8.1 Lý thuyết:


* Ngồi các phương trình cơ bản đã nêu, ta có thể gặp một số phương trình mà
khi giải phải dùng một số cách đặc biệt như :



8.1.1 Phương pháp tổng bình phương :


1
2


2 2 2


1 2
0
0
... 0
0
<i>n</i>
<i>n</i>
<i>A</i>
<i>A</i>


<i>A</i> <i>A</i> <i>A</i>


<i>A</i>
=

 =

+ + + <sub>= ⇔ </sub>

 =




8.1.2 Phương pháp đối lập ( Chặn trên và chặn dưới hai vế ) :


<i>A</i> <i>m</i>
<i>A</i> <i>m</i>
<i>B</i> <i>m</i>
<i>B</i> <i>m</i>
<i>A</i> <i>B</i>


=

 ≤ ⇔
 <sub> =</sub>

 =


8.1.3 Phương pháp phản chứng :
1
1
1
1
1 1
<i>A</i> <i>A</i>
<i>A</i> <i>A</i>
<i>B</i> <i>B</i>
<i>B</i> <i>B</i>


<i>A</i> <i>B</i> <i>A</i> <i>B</i>




 <sub>=</sub>

 ≤ ⇔
 <sub> =</sub>

 + = +


*Chú ý :


sin 1


cos 1


sin .cos 1


sin 1
cos 1
<i>A</i>
<i>B</i>
<i>A</i> <i>B</i>
<i>A</i>
<i>B</i>
 =

 <sub>=</sub>


= ⇔ <sub></sub> <sub>= −</sub>


 <sub>= −</sub>



8.2 Bài tập:


1. Sử dụng 8.1.1, giải các phương trình sau:


a) <i>x</i>2+2 sin(<i>x</i> <i>xy</i>) 1 0+ = ; b) (sin )<i>x</i> 10+(cos )<i>y</i> 2010 =0
2. Sử dụng 8.1.2, giải các phương trình sau:


a) (cos 4<i>x</i>−cos 2 )<i>x</i> 2 = +5 sin 3<i>x</i> ; b) 2sin2 2 2 3
3


<i>x</i>


<i>x</i> <i>x</i>


= − +


3. Sử dụng 8.1.3, giải các phương trình sau:


</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

13




</div>

<!--links-->

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về

Tải bản đầy đủ ngay
×