Sáng kiến kinh nghiệm: Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ lứa tuổi mẫu giáo

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài:

MỘT SỐ KINH NGHIỆM
TRONG VIỆC TỔ CHỨC CÁC
TRÒ CHƠI DÂN GIAN CHO
TRẺ LỨA TUỔI MẪU GIÁO

1


I.

ĐẶT VẤN ĐỀ:

Như chúng ta đã biết, hoạt động chủ đạo của trẻ em chính là hoạt
động vui chơi. Trẻ em khơng chỉ cần được chă m sóc sức khoẻ, được
học tập, mà quan trọng nhất trẻ cần phải được thoả mãn nhu cầu vui
chơi. Xuất phát từ vai trò quan trọng của hoạt động vui chơi đối với
trẻ e m và nhu cầu hưởng thụ hoạt động này, tôi thấy việc tổ chức cho
trẻ chơi các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết và rất có ý
nghĩa.
Di sản văn hố truyền thống Việt Nam có nhiều loại hình khác
nhau, trong đó có thể nói, trị chơi dân gian cũng là một di sản văn hoá
quý báu của dân tộc. Nó được kết thành từ q trình lao động và sinh
hoạt, trong đó tích tụ cả trí tuệ và niềm vui sống của bao thế hệ ngườ i
Việt xưa. Đặc biệt đối với trẻ em, trò chơi dân gian với những chức
năng đặc biệt của nó đã mang lại cho thế giới trẻ thơ nhiều điều thú vị
và bổ ích, đồng thời thể hiện nhu cầu giải trí, vui chơi, quyền được
chia sẻ niềm vui của các e m với bạn bè, cộng đồng. Nó là m cho thế
giới xung quanh các e m đẹp hơn và rộng mở; tuổi thơ của các em sẽ

trở thành những kỉ niệ m quý báu theo suốt cuộc đời; là m giàu nguồn
tình cảm và trí tuệ cho các e m. Chính vì vậy, trị chơi dân gian rất cần
thiết được lựa chọn, giới thiệu trong nhà trường tuỳ theo lứa tuổi của
trẻ. Đúng như PGS. TS Nguyễn Văn Huy, giám đốc Bảo tàng Dân tộc
học Việt Nam đã nói: “ Cuộc sống đối với trẻ em không thể thiếu
những trị chơi. Trị chơi dân gian khơng đơn thuần là một trị chơi
của trẻ con mà nó chứa đựng cả nền văn hoá dân tộc Việt Nam độc
đáo và giàu bản sắc. Trị chơi dân gian khơng chỉ chắp cánh cho tâm
hồn trẻ, giúp trẻ phát triển tư duy, sáng tạo, mà cịn giúp các em hiểu
về tình bạn, tình yêu gia đình, quê hương, đất nước. Ngày nay, các em
2


ở một xã hội công nghiệp, chỉ quen với máy móc và khơng có khoảng
thời gian chơi cũng là một thiệt thịi. Thiệt thịi hơn khi các em khơng
được làm quen và chơi những trò chơi dân gian của thiếu nhi ngày
trước - đang ngày càng bị mai một và qn lãng, khơng chỉ có ở các
thành phố mà cịn ở cả các vùng quê. Vì thế, giúp các em hiểu và quay
về nguồn với các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết”.
Ở lứa tuổi mẫu giáo, vui chơi là hoạt động chủ đạo.Thông qua hoạt
động vui chơi, trẻ phát triển trí tuệ, thể chất, tình cảm quan hệ xã hội,
qua đó nhằ m phát triển tồn diện nhân cách cho trẻ.Chính vì vậy, giáo
viên cần tổ chức cho trẻ chơi các trị chơinói chung và trị chơi dâ n
gian nói riêng. Nă m học 2008 – 2009, Bộ giáo dục và đào tạo phát
động phong trào: “ Xây dựng trường học thân thiện – Học sinh tích
cực” trong đó có nội dung đưa trị chơi dân gian vào trường học.
Nhưng làm thế nào để tổ chức được các trị chơi dân gian thực sự có
hiệu quả, lôi cuốn và hấp dẫn được trẻ là một bài tốn khó với các
giáo viên, đặc biệt là các giáo viên mầ m non. ( Vì khả năng chú ý có
chủ định của trẻ mầ m non cịn kém. Trẻ dễ dàng tham gia vào trò chơi

nhưng cũng nhanh chán, nhanh bỏ cuộc ).
Là một giáo viên mầm non, tôi ln trăn trở và tìm các biện pháp để
tổ chức các trị chơi dân gian một cách có hiệu quả nhất. Sau đây tơ i
xin trình bày sáng kiến kinh nghiệ m của mình với đề tài: “ Một số
kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ lứa
tuổi mẫu giáo lớn”.
Phạm vi tiến hành thực hiện đề tài này là 47 trẻ lớp MGL số 10 –
Trường MN Mai Dịch do tôi phụ trách.

3


II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
1 Thực trạng của vấn đề:
1.1: Thuận lợi:
- Luôn đựơc sự hướng dẫn và chỉ đạo sát sao về chun mơn của
phịng giáo dục và sự quan tâ m tạo điều kiện về mọi mặt của
BGH nhà trường. Nhà trường đã xây dựng lịch trình tổ chức giao
lưu trò chơi dân gian ở từng khối lớp.
- Trẻ MGL mạnh dạn, tự tin, thơng minh, thích tha m gia vào các
trò chơi, đặc biệt là các trò chơi dân gian.
- Bản thân tơi đã có một thời tuổi thơ sống ở ngoại thành Hà Nội.
Chính vì vậy, những trò chơi dân gian của trẻ con đã gắn bó với
tơi trong suốt một thời gian dài.
- Tơi rất thích các trị chơi dân gian Việt Nam và sưu tầ m được rất
nhiều trò chơi dân gian thú vị và đặc sắc, phù hợp với trẻ MG.
- Được đào tạo chính quy và trải qua bốn năm kinh nghiệm thực tế.
( Trong đó có 2 nă m trực tiếp tham gia giảng dạy lứa tuổi MGL ).
1.2: Khó khăn:
-

Giáo viên phải có hiểu biết và vốn kiến thức phong phú về các

trò chơi dân gian.
- Việc tổ chức các trị chơi dân gian cho trẻ địi hỏi phải có sự linh
hoạt và tính sáng tạo cao.
- Mức độ khó hay dễ của các trị chơi khơng giống nhau. Có những
trị chơi vơ cùng đơn giản nhưng cũng có những trò chơi phức
tạp, đòi hỏi người chơi phải tư duy trong quá trình chơi.

4


- Thời gian tổ chức cho trẻ chơi rất hạn hẹp vì một trị chơi khơng
thể diễn ra trong suốt cả một hoạt động của trẻ mà nó chủ yếu chỉ
được lồng ghép và tích hợp vào các hoạt động mà thơi.
- Khả năng chú ý có chủ định của trẻ còn kém. Trẻ dễ dàng nhập
cuộc chơi nhưng cũng nhanh chóng tự rút ra khỏi trị chơi nếu nó
khơng còn hứng thú.
- Trong lớp còn một số trẻ rụt rè, nhút nhát, thiếu tự tin và khơng
thích tham gia vào các hoạt động tập thể.
2. Một số biện pháp tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ mẫu
giáo lớn ( 5 – 6 tuổi ):
Từ những thuận lợi và khó khăn trên đây, tơi đã đề ra một số biện
pháp cụ thể như sau:
2.1: Lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với lứa tuổi của
trẻ.
Kho tàng các trị chơi dân gian Việt Nam vơ cùng phong phú và
đa dạng nhưng khơng phải trị chơi nào cũng phù hợp với trẻ nhỏ.
Vì thế, giáo viên nên có sự cân nhắc lựa chọn cho trẻ chơi các trò

chơi có luật chơi và cách chơi đơn giản, dễ nhớ, dễ hiểu.
Bên cạnh đó, trong trường mầ m non lại có sự phân chia trẻ theo
nhiều độ tuổi. Mỗi độ tuổi lại có mức độ nhận thức và khả năng chú
ý có chủ định khác nhau. Chính vì thế, các trò chơi cũng cần phải
được lựa chọn cho phù hợp với từng độ tuổi.
Cụ thể như sau:
* Với trẻ lứa tuổi nhà trẻ và mẫu giáo bé ( từ 2 đến 4 tuổi ): khả
năng chú ý có chủ định cịn kém, nhận thức cịn đơn giản. Vì vậy trẻ
chỉ có thể chơi được các trị chơi đơn giản như: “ Lộn cầu vồng”,
“ Chi chi chành chành”, “ Tập tầm vông”, “ Nu na nu nống”, “
Dung dăng dung dẻ”…
5


* Với trẻ mẫu giáo nhỡ và lớn ( từ 4 đến 6 tuổi ): khả năng chú ý
có chủ định và nhận thức của trẻ đã cao hơn rất nhiều so với lứa
tuổi trước. Vì thế, trẻ có thể chơi được các trị chơi dài hơn và khó
hơn.
Khi lựa chọn các trị chơi dân gian cho trẻ MGL, tơi thực hiện
theo các tiêu chí sau:
- Trị chơi khơng q đơn giản nhưng cũng không quá phức tạp.
- Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi dễ kiế m, dễ tìm.
- Giúp củng cố tư duy, ngơn ngữ, vận động, kỹ năng cho trẻ.
- Gây được hứng thú, thu hút sự chú ý của trẻ.
- Có sự tham gia của tập thể lớp hoặc nhóm trẻ trong lớp.
Từ những tiêu chí trên, tơi đã lựa chọn các trị chơi sau cho trẻ
lớp MGL: “ Thả đỉa ba ba”, “ Ô ăn quan”, “ Chuyền thẻ”, “ Hát
chuyền sỏi”, “ Trốn tìm”, “ Đếm sao”, “ Kéo co”, “ Rồng rắn lên
mây”, “Chồng đống chồng đe”, “ Trồng nụ trồng hoa”, “ Ném
còn”, “ Cướp cờ” …

2.2: Chuẩn bị đồ dùng đồ chơi, lời ca, địa điểm trước khi tổ
chức cho trẻ tham gia vào các trò chơi dân gian.
2.2.1: Chuẩn bị đồ dùng đồ chơi cho các trò chơi dân gian:
Đồ dùng đồ chơi của các trò chơi dân gian cũng vơ cùng đa dạng
và phong phú, mang tính đặc trưng và được thiết kế dựa vào cách
chơi và luật chơi của từng trò chơi. Mỗi trò chơi dân gian có một
hoặc nhiều loại đồ dùng đồ chơi tương ứng mà thiếu nó thì trị chơi
khơng thể tiến hành được.
Ví dụ như trị: “ Chơi chuyền” địi hỏi phải có 10 que chuyền và
một đồ vật có dạng khối cầu như quả bóng, quả bưởi non…Trị chơi
“ Ném cịn” khơng thể diễn ra nếu thiếu quả cịn - đồ chơi truyền
thống của trị chơi đó. Hay đơn giản như trò chơi “ Bịt mắt bắt dê”
6


cũng khơng thể được tổ chức nếu khơng có dải vải hoặc dải khăn bịt
mắt…
Chính vì vậy, trước khi tổ chức cho trẻ chơi một trị chơi dân gian
nào đó, giáo viên cần tìm hiểu kỹ lưỡng về luật chơi, cách chơi
cũng như việc có hay khơng có đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trị
chơi để từ đó có thể chuẩn bị đầy đủ các yếu tố cần thiết cho trò
chơi.
2.2.2: Dạy trẻ đọc thuộc lời ca ( đối với những trị chơi có lời đồng
dao ):
Một đặc điểm đặc trưng của trị chơi dân gian đó là khi chơi trẻ
không bao giờ chỉ hùng hục thực hiện các vận động của mình mà
chúng thường vừa chơi vừa hát hoặc đọc lời đồng dao nào đó. Các bài
đồng dao đó khiến cho khơng khí chơi vui vẻ, nhộn nhịp hơn. Mặc dù
khơng phải bài đồng dao nào cũng có ý nghĩa, song bài nào cũng phù
hợp với tư duy hồn nhiên của trẻ. Ví dụ như: chơi “ Chi chi chành

chành”, trẻ hát “ Chi chi chành chành – Cái đanh thổi lửa – Con ngựa
chết trương – Tam vương ngũ đế…”. Câu hát dường như chẳng có
mạch ý nào rõ ràng, nhưng thiếu nó thì trị chơi khơng thể tiến hành.
Hay như chơi “ Rải ranh” trẻ hát “ Rải ranh – Bẻ cành – Hái ngọn –
Chọn đôi”. Cùng với lời hát trong trẻo là bàn tay rải những viên sỏi
một cách khéo léo, tung viên cái lên, nhặt một hoặc hai viên con dưới
đất, rồi lại giơ tay đỡ viên cái vừa rơi xuống.
Trò chơi chỉ có thể được tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng dao.
Chính vì vậy, tơi thường cho trẻ là m quen với lời đồng dao của các trò
chơi dân gian trước khi hướng dẫn trẻ chơi vào các thời điể m trong
ngày của trẻ như: hoạt động chiều, hoạt động ngồi trời…Khi trẻ đã
thuộc lời đồng dao, tơi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi tương ứng với

7


lời đồng dao đó. Vì thế, trẻ chơi rất hứng thú và tích cực tham gia
chơi.
2.2.3: Chuẩn bị địa điểm để tổ chức trị chơi:
Mỗi trị chơi dân gian có một cách chơi và luật chơi khác nhau. Có
những trị chơi vận động mang tính tập thể rất cao, thường có số lượng
người tham gia chơi lớn và địi hỏi địa điểm chơi phải có diện tíc h
rộng như “ Kéo co”, “ Rồng rắn lên mây”, “ Thả đỉa ba ba”, “ Trồng
nụ trồng hoa”…

Các trẻ đang hào hứng tham gia trị chơi “ Kéo co”
Nhưng lại cũng có những trị chơi tĩnh, trẻ hay chơi theo các nhóm
nhỏ như “ Chi chi chành chành”, “ Tập tầm vông”, “Rải ranh”, “
Chuyền thẻ”, “ Ô ăn quan”…

8


Trẻ đang chơi “ Ơ ăn quan”
Chính vì vậy, giáo viên cần nắ m vững cách chơi, luật chơi, đặc điểm
của từng trị chơi để từ đó lựa chọn địa điểm cho phù hợp trước khi tổ
chức cho trẻ chơi.
2.3: Tổ chức các trị chơi phù hợp với tính chất của hoạt động.
Mỗi hoạt động của trẻ đều nhằm đạt được một mục đích nhất
định. Vì thế, hoạt động nào cũng có tính chất riêng của nó. Nếu như
hoạt động chung được tổ chức nhằ m cung cấp các kiến thức cho trẻ
thì hoạt động ngồi trời lại giúp trẻ được gần gũi với thiên nhiên,
khám phá các hiện tượng tự nhiên và phát triển thể chất; hay như ở
hoạt động góc trẻ lại được mở rộng thê m về kinh nghiệ m sống và kỹ
năng chơi theo nhó m. Chính vì vậy, giáo viên cần chú ý lựa chọn và
tổ chức các trò chơi dân gian cho phù hợp với tính chất của từng
hoạt động.
*Với HĐ ngồi trời: tận dụng khơng gian rộng và thống, giáo
viên nên tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi vận động nhằm rèn luyện

9


và phát triển thể lực cho trẻ như: “Rồng rắn lên mây”, “Bịt mắt bắt
dê”, “ Nhảy dây”, “Nhảy lò cị”, “ Thả đỉa ba ba”…
* Với hoạt động góc: nên tổ chức cho trẻ các trị chơi có thể chơi
theo nhóm nhỏ trong một khơng gian hẹp như: “ Ô ăn quan”, “Chơi
chuyền”, “Rải ranh”, “Chuyền thẻ”, “Kéo cưa lửa xẻ”…
*Với hoạt động chung và hoạt động chiều ( chủ yếu diễn ra trong
phịng nhó m ): nên tổ chức cho trẻ các trò chơi tĩnh nhằ m phát triển

nhận thức cho trẻ như: “Ô ăn quan”, “Tập tầm vông”, “Rải ranh”,
“Chơi chuyền”, “Chơi cờ”, “Vấn đáp”, “Đếm sao”, “ Đọc câu”…
Đặc biệt khi tích hợp trị chơi dân gian trong hoạt động chung,
giáo viên cần lựa chọn trò chơi phù hợp với đặc điể m của từng mơn
học.

Ví dụ:
- Với mơn thể chất: nên lựa chọn các trị chơi vận động nhằ m rèn
luyện thân thể khoẻ mạnh, hoạt bát và năng động. Nhiều trò chơi
đòi hỏi trẻ phải mạnh mẽ, nhanh chân, nhanh mắt, nhanh miệng.
Trẻ phải có sức khỏe mới có thể vui chơi và ngược lại vui chơi
giúp cho trẻ thê m khỏe mạnh và năng động.
Chẳng hạn:
+ Với trò chơi “ Rồng rắn lên mây”, khi trẻ hát xong câu cuối:
“ Xin khúc đuôi – Tha hồ thày đuổi”, lập tức trẻ là m “ đuôi”
( đứng sau cùng ) phải chạy thật nhanh, nếu khơng sẽ bị “ thầy”
tóm lấy, sau đó có thể bị thay người khác hoặc lại phải làm
“ thầy” để đi đuổi những trẻ khác.

10


Trò chơi “ Rồng rắn lên mây”
+ Trò “ Nhảy dây”, “ Trồng nụ trồng hoa”, “ Nhảy lò cò” có
nhiều nấc chơi nho nhỏ: từ bàn một, bàn hai…đến bàn mười
( Nhảy lò cò ); từ một nụ, một hoa…đến tám hoa ( Trồng nụ
trồng hoa )…Trẻ phải vượt qua dần từng nấc, hết nấc này mới đi
tiếp nấc sau. Như vậy, trẻ phải dai sức, khỏe mạnh, nhanh nhẹn
và khéo léo mới có thể tiến dần đến được nấc cuối của trò chơi.

11


Trò chơi “ Nhảy dây”

Trò chơi “ Nhảy lò cò”
+ Trò “ Chi chi chành chành” lại buộc trẻ phải rất nhanh tay,
nhanh miệng vì nếu câu cuối bài là “ ù à ù ập” được đọc xong
mà trẻ không rút kịp tay ra, ngón tay của nó sẽ bị giữ lại, như thế
là thua.

12


Cơ và trẻ đang chơi trị chơi “ Chi chi chành chành”
- Với mơn MTXQ, tốn, văn học khi lựa chọn các trị chơi cần đáp
ứng được các tiêu chí sau:
+ Nhằ m phát triển nhận thức cho trẻ.
+ Phát triển ngôn ngữ.
+ Cung cấp cho trẻ các kỹ năng như: kỹ năng hoạt động theo nhóm,
kỹ năng sử dụng đồ dùng đồ chơi…
+ Rèn luyện trí nhớ và khả năng tư duy cho trẻ.
Ví dụ:
+ Lời đồng dao của trị chơi chuyền: “ Con ruồi có cánh - Địn
gánh có mấu – Châu chấu có chân…” đã giúp trẻ nhận biết được
đặc điểm đặc trưng của một số con vật và đồ vật quen thuộc.
+ Những câu hát ngược có tính chất đánh lừa nhận thức, thử
thách sự năng động của trí tuệ, khiến trẻ muốn hiểu đúng sự vật
thì phải chuyển ngược lại:
“ Non cao đầy nước

Đáy biển đầy mây
13


Dưới đất lắm mây
Trên trời lắm cỏ
Người thì có mỏ
Chim thì có mồm…”
+

“ Chuyền thẻ” là một trị chơi dân gian dạy trẻ là m tố n

cộng hay trừ. Đó là bài tập đế m từ 1 đến 10 của trẻ. Trẻ nhó m
các nhó m theo trật tự cao dần lên và cộng lại trong phạm vi 10 :
bắt đầu từ bàn một “cái mốt, cái mai, cái trai, cái hến…” sau đó
là nhó m đơi và các nhóm cao hơn “ đôi tôi, đôi chị…”, “ba lá
đa, ba lá đề…”, “tám quả trám, hai lên chín”…Bài tập đó có thể
giúp trẻ đế m thành thạo trong phạm vi 10.
- Với mơn â m nhạc nên chọn các trị chơi có giai điệu và lời hát như
các trị chơi: “ Tập tầm vông” , “ Hát chuyền sỏi”, “Đồng dao chăn
trâu xứ Quảng”…
Ngồi ra khi lựa chọn các trị chơi dân gian trong hoạt động chung,
một điều cần đặc biệt lưu ý đó là: phải lựa chọ trị chơi phù hợp với đề
tài và chủ điểm của bài dạy.
Chẳng hạn như:
- Chủ điểm “ Thế giới động vật” có thể tổ chức các trò chơi: “ Đồng
dao hỏi tuổi xứ Quảng”, “ Đồng dao chăn trâu xứ Quảng”, “ Bịt mắt
bắt dê”, “ Phụ đồng ếch”, “ Thi tìm những con vật có từ láy”…
- Chủ điểm “ Thế giới thực vật” có thể cho trẻ chơi các trị chơi:
“ Trồng nụ trồng hoa”, “ Mít mật mít gai”, “ Làm nón mão bằng

lá”…
- Chủ điểm “ Tết và mùa xuân” là thời điểm thích hợp để giới thiệu
cho trẻ các trò chơi truyền thống của dân tộc trong dịp lễ Tết như
“ Ném còn”, “ Cướp cờ”, “ Bịt mắt đập niêu”, “ Đẩy gậy”, “ Chơi
đu”,“ Múa lân”…
14


2.5: Động viên tất cả các trẻ tham gia vào trị chơi.
Một ưu thế của trị chơi dân gian chính là ở chỗ nó có thể dung nạp
tất cả những ai muốn chơi. Khơng bao giờ trị chơi dân gian quy định
số người chơi nhất định. Vì vậy tơi ln khuyến khích, động viên tất
cả các trẻ tha m gia chơi càng đông càng vui. Nếu chơi “ Bịt mắt bắt
dê”, mỗi khi có một người vào thê m, vịng chỉ rộng ra một chút chứ
trị chơi khơng thay đổi. Cịn trị chơi “ Rồng rắn lên mây” thì thê m
một người, “ cái đuôi” sẽ dài ra một chút và tất cả mọi người đều được
chơi, được chạy như nhau. Những trò chơi “ Thả đỉa ba ba”, “ Chi chi
chành chành”, “ Nhảy lò cò”, “Nhảy dây”… cũng tương tự như vậy.
Trong khi chơi, mọi trẻ đều bình đẳng như nhau. Nếu trẻ nào ích kỷ,
chơi khơng đúng luật chơi, chen lấn các bạn khác sẽ bị tập thể phê
phán, loại trừ bằng cách không cho chơi chung. Qua đó tinh thần tập
thể của các trẻ được nâng lên rất nhiều.

Các trẻ đang chơi trò chơi: “ Mèo đuổi chuột”

3. Kết quả:

15

Qua việc áp dụng một số kinh nghiệm của bản thân vào việc tổ chức
cho trẻ lớp MGL số 10 là m quen với các trị chơi dân gian, tơi đã thu
được nhiều kết quả tốt:
- 100% trẻ rất hứng thú và u thích các trị chơi dân gian.
- 100% trẻ được mở rộng kiến thức và có thêm rất nhiều hiểu biết
về các trò chơi dân gian, các phong tục truyền thống của dân tộc.
- Trẻ đã biết tự tổ chức chơi các trò chơi dân gian với các bạn
trong lớp.
- Qua việc thường xuyên được tham gia vào các trò chơi dân gian,
nhận thức và thể lực của các trẻ trong lớp tôi được nâng cao rõ
rệt. Trẻ nhanh nhẹn, năng động, tự tin và hồn nhiên trong giao
tiếp với mọi người.
- Trò chơi dân gian còn giúp các trẻ trong lớp tơi thêm gắn bó với
nhau, nâng cao tinh thần đoàn kết và ý thức tập thể của trẻ.

16


III. KẾT LUẬN:
Qua việc nghiên cứu đề tài trên, tôi đã rút ra được một số bài học
kinh nghiệ m sau:
- Trị chơi dân gian có tầm quan trọng rất lớn đối với sự phát triển
của trẻ nhỏ. Trò chơi dân gian vừa giúp trẻ thỏa mãn nhu cầu vui
chơi, vừa góp phần nâng cao nhận thức, phát triển các giác quan,
tăng cường thể lực cho trẻ, giúp trẻ trở thành những người lao
động tài giỏi trong tương lai.
- Những trẻ chơi một cách hăng hái, hoạt động nổi bật trong khi
chơi thường cũng chính là những đứa trẻ thơng minh, tháo vát và
biết tổ chức trong cuộc sống.
- Cần phải tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian để phát triển

ở trẻ tinh thần tập thể, biết nhường nhịn bạn bè, biết giao lưu,
chia sẻ kinh nghiệm của mình với bạn khác.
- Khi tổ chức trị chơi dân gian cho trẻ giáo viên cần tìm hiểu kỹ
cách chơi, luật chơi và chuản bị đầy đủ các yếu tố cần thiết để
tiến hành trò chơi.
- Những kinh nghiệ m của tơi rất đơn giản, giáo viên có thể dễ dàng
thực hiện.
- Một số giáo viên và cả phụ huynh học sinh trong trường đã áp
dụng kinh nghiệm của tơi trong việc tổ chức cho trẻ chơi các trị
chơi dân gian và đạt được kết quả tốt.
- Bằng việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian, tôi đã giúp
trẻ được thỏa mãn nhu cầu vui chơi, đồng thời bảo tồn được một
di sản văn hóa tốt đẹp của dân tộc, góp phần thực hiện tốt cuộc
vận động “ Xây dựng trường học thân thiện – Học sinh tích cực”.

17


Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi trong việc tổ chức cho trẻ
mẫu giáo lớn chơi các trò chơi dân gian đã được thực hiện trong
lớp, trong trường mầm non Mai Dịch.
Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các chị em đồng
nghiệp và các cấp lãnh đạo.

Hà Nội, ngày 26 tháng 3 năm 2009
Người viết

Lê Phương Hằng

PHỤ LỤC:

18


MỘT SỐ TRÒ CHƠI DÂN GIAN CHO TRẺ LỨA TUỔI
MẪU GIÁO LỚN ( 5 – 6 TUỔI )
1. MÈO ĐUỔI CHUỘT:
* Số lượng người chơi: Từ 7 đến 10 người hoặc có thể chơi tập thể
lớp.
* Địa điể m chơi: Sân bãi rộng.
* Cách chơi và luật chơi:
Tất cả đứng thành vòng tròn, tay nắm tay, giơ cao lên đầu rồi bắt
đầu hát:
Mèo đuổi chuột
Mời bạn lại đây
Tay nắm chặt tay
Đứng thành vòng rộng
Chuột luồn lỗ hổng
Chạy vội chạy mau
Mèo chạy đằng sau
Trốn đâu cho thốt
Thế rồi chú chuột
Lại đóng vai mèo
Co cẳng chạy theo
Bác mèo hóa chuột.
Một người được chọn là m mèo và một người được chọn làm
chuột. Hai người này đứng giữa vòng tròn, quay lưng vào nhau. Khi
mọi người hát đến câu cuối thì chuột bắt đầu chạy, mèo chạy đuổi
theo sau. Tuy nhiên, mèo phải chạy đúng chỗ chuột đã chạy. Mèo
thắng khi mèo bắt được chuột. Rồi hai người đổi vai mèo và chuột
cho nhau. Trò chơi lại tiếp tục.

19


2. RỒNG RẮN LÊN MÂY:
* Số lượng người chơi: Từ 7 đến 10 người hoặc có thể chơi tập thể
lớp.
* Địa điể m chơi: Sân bãi rộng.
* Cách chơi và luật chơi:
Một người đứng ra làm thầy thuốc, những người còn lại xếp hàng
một, tay người sau nắ m vạt áo hoặc đặt lên vai người đằng trước.
Sau đó tất cả bắt đầu đi lượn qua lượn lại như con rắn, vừa đi vừa
hát:
Rồng rắn lên mây
Có cây lúc lắc
Có nhà điểm binh
Hỏi thăm thầy thuốc
Có nhà hay khơng?
Người đóng vai thầy thuốc trả lời:
- Thầy thuốc đi chơi ( hay đi chợ, đi câu cá, đi vắng nhà…tùy ý mà
chế ra).
Đoàn người lại tiếp tục đi và hát tiếp cho đến khi nào thầy thuốc
trả lời:
- Có!
Và bắt đầu đoạn đối thoại như sau:
Thày thuốc hỏi:
- Rồng rắn đi đâu?
Người đứng đầu làm cái trả lời:
- Rồng rắn đi lấy thuốc để chữa bệnh cho con.
- Con lên mấy?

- Con lên một.
- Thuốc chẳng hay.
20


- Con lên hai.
- Thuốc chẳng hay.
Cứ như thế cho đến khi cái trả lời:
- Con lên mười.
- Thuốc hay vậy.
Kế đó thì thầy thuốc địi hỏi:
- Xin khúc đầu.
- Những xương cùng xẩu.
- Xin khúc giữa.
- Những máu cùng me.
- Xin khúc đi.
- Tha hồ thầy đuổi.
Lúc đó thầy thuốc phải tìm cách làm sao mà bắt cho được người cuối
cùng trong hàng.
Ngược lại thì người đứng đầu phải dang tay chạy, cố ngăn cản không
cho người thầy thuốc bắt được cái đi của mình. Trong lúc đó, cái
đi phải chạy và tìm cách né tránh thầy thuốc. Nếu thầy thuốc bắt
được người cuối cùng thì người đó phải thay làm thầy thuốc.
Nếu đang chơi giằng co giữa chừng mà rang rắn bị đứt ngang thì tạ m
ngừng để nối lại và tiếp tục trị chơi.

3. Ơ ĂN QUAN:
* Số lượng: Từ 2 đến 5 người chơi.
21

* Địa điể m chơi: Trong phịng nhóm hoặc ngồi sân trường ( khơng
cần diện tích rộng).

* Cách chơi và luật chơi:
Vẽ 1 hình chữ nhật chia đơi theo chiều dài và ngăn thành 5 hàng dọc
cách khoảng đều nhau, ta có được 10 ơ vng nhỏ. Hai đầu hình chữ
nhật được vẽ thành 2 hình vịng cung, đó là 2 ô quan lớn đặc trưng cho
mỗi bên, đặt vào đó 1 viên sỏi lớn có hình thể và màu sắc khác nhau
để dễ phân biệt 2 bên, mỗi ô vng được đặt 5 viên sỏi nhỏ, mỗi bên
có 5 ô.
Hai người ngồi 2 bên. Người thứ nhất đi quan với nắm sỏi trong 1 ô
vuông nhỏ bất kỳ, sỏi rải đều chung quanh từng viên một trong những
ô vuông cả phần ơ quan lớn. Khi đến hịn sỏi cuối cùng, ta vẫn bắt lấy
ô bên cạnh và cứ thế tiếp tục đi quan ( bỏ những viên sỏi nhỏ vào từng
ô liên tục ). Cho đến lúc nào viên sỏi cuối cùng được dừng cách
khoảng là 1 ô trống, như thế ta chập ô trống bắt lấy phần sỏi trong ơ
bên cạnh để nhặt ra ngồi. Vậy là những viên sỏi đó đã thuộc về
người chơi và người đối diện mới được bắt đầu.
Đến lượt đối phương đi quan cũng như người đầu tiên. Cả hai thay
phiên nhau đi quan cho đến khi nào nhặt được phần ô quan lớn và lấy
được hết phần của đối phuơng. Như thế người đối diện đã thua hết
quan.
Hết quan tàn dân, thu quân kéo về. Hết ván, bày lại như cũ. Ai thiếu
phải vay của bên kia. Tính thắng thua theo nợ các viên sỏi. Quan ăn 10
viên sỏi.
Cách chơi ô ăn quan thì rất đơn giản nhưng người chơi phải giỏi tính
tốn thì mới có thể thắng đối phương.
22

4. THẢ ĐỈA BA BA
* Số lượng người chơi: Từ 7 đến 10 người hoặc có thể chơi tập thể
lớp.
* Địa điể m chơi: Sân bãi rộng.

* Cách chơi và luật chơi:
Trị chơi thể hiện việc qua sơng, qua bưng, ruộng …ngập nước. ở
dưới nước có đỉa. Cả nhó m là m sao để xuống nước mà không bị đỉa
bắt. Trước hết vẽ hai đường song song cách nhau độ 2m ( hay quy định
khoảng trống nào đó ) giả định là sơng nước. Một em ra giữa vịng trịn
vừa hát vừa lấy tay đập nhịp vào vai các bạn:
Thả đỉa / ba ba
Chớ bắt / đàn bà
Phải tội / đàn ông
Cơm trắng / như bông
Gạo thuyền / như nước
Đổ mắm / đổ muối
Đổ chuối / hạt tiêu
Đổ niêu / nước chè
Đổ phải nhà nào
Nhà ấy phải chịu
Từ “ chịu” nghĩa là trúng e m nào thì e m đấy xuống là m “đỉa”. Bọn
trẻ đứa chạy đầu này, đứa băng qua sông nọ. “ Đỉa” rượt để bắt. Bọn
trẻ hát bài hát ghẹo.
“Sang sông / Về sông / Trồng cây / Ăn quả / Nhả hạt”.

23

“ Đỉa” rượt bên này bên kia sông. “ Đỉa” quay lại bên kia thì lũ bên
nọ lại réo lên: “ Ăn quả / Nhả hạt” rồi lại nhào xuống. Chẳng may ai
bị “ đỉa” bắt thì lại phải là m “đỉa”.

5. ĐÁNH QUAY
* Số lượng người chơi: Từ 2 người trở lên.
* Địa điể m chơi: Sân bãi rộng.
* Cách chơi và luật chơi:
Đánh quay là trò chơi dành cho con trai. Đồ chơi là con quay gỗ hay
song hình nón cụt, có chân bằng sắt. Dùng 1 sợi dây, quấn từ dưới lên
trên rồi cầ m một đầu dây thả thật mạnh cho quay tít. Con quay của ai
quay lâu nhất, người đó thắng cuộc. Có thể dùng một con quay khác bổ
vào con quay đang quay mà nó vẫn quay thì người chủ con quay đó
được nhất.

6. CHỒNG ĐỐNG, CHỒNG ĐE
* Số lượng: Từ 2 đến 5 người chơi.
* Địa điểm chơi: Trong phịng nhóm hoặc ngồi sân trường ( khơng
cần diện tích rộng).
* Cách chơi và luật chơi:
Các em ngồi theo hình vịng trịn xếp nắm tay lần lượt theo chiề u
cao. Một em đứng riêng ra, vừa lần lượt chỉ từng nắ m tay vừa hát:
Chồng đống chồng đe
Con chim le lưỡi
Nó chỉ bạn nào
Nó chỉ bạn này

24

Chữ “này” sau cùng rơi vào nắ m tay e m nào, em đó lập tức vùng
đuổi, các em khác cũng lập tức vùng chạy 4 phía. Em nào chạy khơng
kịp bị bắt thì phải vào thay thế.

7. XIN LỬA
* Số lượng: Chơi theo nhó m, mỗi nhóm có 2 người chơi.
* Địa điểm chơi: Trong phịng nhóm hoặc ngồi sân trường ( khơng
cần diện tích rộng).
* Cách chơi và luật chơi:
Hai trẻ chơi với nhau, một trẻ làm lửa, một trẻ làm người xin lửa.
Em làm lửa xòe hai bàn tay, các ngón tay đan vào nhau. Rút hai ngó n
út, hai ngón trỏ, hai ngón cái lên rồi chụm hai đầu ngón tay vào nhau
như mái nhà.
Người xin lửa đưa ngón tay vào khoảng trống giữa hai ngón út của
bạn làm lửa và nói: “ Xin lửa”.
Lửa đáp: “ Lửa tắt”
Người xin lửa nói: “Xin dấm” ( Vừa nói vừa đưa hai ngón tay trỏ
vào giữa hai ngón tay trỏ của “ lửa”)
Lửa: “ Dấm chua”
Người xin lửa: “Xin cua” ( Đưa ngón tay trỏ vào giữa hai ngón ta y
cái của “ lửa” )
Lửa: “ Cua cắp” ( Hai ngón tay cái kẹp vào ngón tay cáI của ngườ i
xin lửa).
Người xin lửa phải rút tay ra thật nhanh nếu không sẽ bị cua cắp và
phạt nhảy lị cị. Và nếu bạn làm lửa khơng kẹp được tay bạn xin lửa
thì bạn ấy sẽ đổi vai cho bạn kia.

25