Bài giảng Công nghệ 10 bài 27: Ứng dụng công nghệ tế bào trong công tác giống

BÀI 27:
ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
TRONG CÔNG TÁC GIỐNG


Chọn câu trả lời đúng nhất:
1. Trong hệ thống nhân giống,phẩm chất con giống cao nhất ở:
A. Đàn hạt nhân

B. Đàn nhân giống

C. Đàn thương phẩm

2. Nhiệm vụ của đàn nhân giống là gì?
A. Làm giống gốc

B. Nhân nhanh đàn giống tốt

C. Lấy sản phẩm

3. Trong hệ thống nhân giống hình tháp,năng suất các đàn được xếp
như thế nào?
A. Đàn hạt nhân> Đàn nhân giống> Đàn thương phẩm .
B. Đàn nhân giống> Đàn hạt nhân> Đàn thương phẩm .
C. Đàn thương phẩm> Đàn nhân giống> Đàn hạt nhân .


4.Điền từ còn thiếu vào chỗ trống.
Phẩm chất, năng suất, con lai, ưu thế lai,thuần
chủng, thối hố,sức sống,biến dị.
Trong mơ hình nhân giống vật ni hình tháp, chỉ khi cả ba đàn giống

đều là giống ...............................thì
...................
……..các đàn mới được
thuần chủng
năng suất
xếp theo thứ tự: đàn hạt nhân > đàn nhân giống > đàn thương phẩm.
Nếu đàn nhân giống và đàn thương phẩm là ………….
Con lai thì năng suất của
các đàn sẽ được xếp : đàn thương phầm >đàn nhân giống >đàn hạt nhân
do có…..................
ưu thế lai Đây chính là những đặc điểm cơ bản
của mơ hình nhân giống hình tháp.


Trong chăn ni có những biện pháp
tạo giống vật ni nào mà em đã biết?

- Chọn lọc
- Lai giống: Lai khác dịng, lai khác giống, lai xa…
- Ngồi

ra, ngày nay nhờ ứng dụng khoa học kỹ thuật

hiện đại đã tạo ra nhiều giống vật ni có năng suất
và phẩm chất cao. Một trong nhứng ứng dụng tiêu biểu là
công nghệ tế bào trong công tác giống.


Nuôi cấy mô-tế bào ở Phong lan

Nuôi cấy mô-tế bào ở Cà chua


Nhân bản vơ tính tao ra cừu Dolly
Dolly là con cừu cái sinh ra từ kĩ thuật từ 1
tế bào trưởng thành
Nó có 3 bà mẹ
- Mẹ cho gen
- Mẹ cho noãn
- Mẹ mang thai
- Dolly ra đời sau nhiều năm nghiên cứu, ít
nhất là 277 thử nghiệm chuyển nhân tế bào
được 29 phơi ( 12 % thành cơng). Nó giống
hệt hình dáng đến tính cách của cừu mẹ cho
gen
- Tháng 3/1998 nặng 45 kg
- Tháng 2/2003 Dolly chết do chững viêm
khớp và sưng phổi nặng


Một số thành tựu nhân giống vơ tính
Sau Dolly, Chó ( 2/1998 tại Nhật Bản, 12/1999
tại Hàn Quốc, 3/2000 tại Thái Lan), chuột, bị,
lợn.
Nghiên cứu nhân bản vơ tính tại Việt Nam đã
được thực hiện trên các loài chuột, trâu, bị nhà,
bị tót, gấu, lợn, khỉ và sao la.
Các nhà khoa học tại Dubai (UAE)
nhân bản vơ tính một con lạc đà cái và

đặt tên cho nó là  Injaz.

Heo nhân bản thế hệ thứ tư

Vào tháng 8-2004 tại Ý Con ngựa nhân bản đầu tiên
bản sao của một con ngựa cái giống Haflinger (trái)
đang dạo chơi trên bãi cỏ.


Một số động vật là kết quả của nhân bản vơ tính


Cấy

Lấy

Bị mẹ B

phơ

Bị mẹ A

i

I.Khái niệm về cơng nghệ cấy truyền phơi bị.
Quan sát sơ đồ sau:

phơ
i

Phơi
Cấy truyền phơi bị

Bê con

Cơng
Cơngnghệ
nghệcấy
cấy
truyền
truyềnphơi
phơibị
bịlàlàgì?
gì?


I. Khái niệm về công nghệ cấy truyền phôi.
Công nghệ cấy truyền phơi bị là q trình đưa phơi được
tạo ra từ cơ thể bị cho phơi sang cơ thể bị nhận phơi, phơi
vẫn sống và phát triển thành cơ thể mới .


II. CƠ SỞ KHOA HỌC
* Phôi là một cơ thể độc lập ở giai đoạn đầu của quá trình phát
triển.
* Nếu phơi được chuyển sang một cơ thể khác có trạng thái sinh lí sinh dục phù hợp thì
nó vẫn sống và phát triển bình thường.
( Sự phù hợp này gọi là sự đồng pha).

* Hoạt động sinh dục của vật ni do hoocmơn sinh dục điều tiết, vì vậy

có thể sử dụng các chế phẩm sinh học hoặc hoocmôn nhân tạo để điều
khiển quá trình sinh sản của vật nuôi ( Gây động dục đồng pha hoặc
gây rụng trứng hàng loạt)


III. QUY TRÌNH CƠNG NGHỆ CẤY TRUYỀN PHƠI BỊ.

3.Gây động dục hàng loạt
1.Chọn bị cho phơi

2.Chọn bị nhận phơi

4.Gây rụng trứng nhiều ở bị cho phơi
5.Bị nhận phơi động dục
Phối giống

X

8.Cấy phơi cho bị nhận

6.Bị đực giống tốt

10.Bị nhận phơi có chửa

7.Thu hoạch phơi

9.Bị cho phơi trở lại bình thường
chờ chu kỳ tiếp theo

11.Đàn con mang đặc tính tốt của bị cho phơi

III. QUY TRÌNH CƠNG NGHỆ CẤY TRUYỀN PHƠI BỊ
Các bước
Bị cho phơi
Bị nhận phơi
Bước 1
Bước 2

Chọn
Gây động dục

Chọn
Gây động dục

Bước 3

Gây rụng trứng nhiều

Động dục

Bước 4

Phối giống

Động dục

Thu hoạch phôi

Cấy phơi

Bước 5
Bước 6

Bình thường trở lại

Có chửa,mang thai
và ni con


Nêu cách chọn bị cho phơi và nhận phơi theo bảng sau:

Bị cho phơi
Nhiệm vụ

Đặc điểm

Số lượng

Tạo nhiều phơi có đặc
tính di truyền tốt .
Khoẻ mạnh, có đặc tính di
truyền mong muốn, năng
suất cao, phẩm chất tốt .

Chỉ cần ít .

Bị nhận phơi
Mang thai, đẻ con và ni
con.

Khoẻ mạnh, khả năng
sinh sản bình thường.

Cần nhiều .


III. QUY TRÌNH CƠNG NGHỆ CẤY TRUYỀN PHƠI BỊ

Các bước

Bị cho phơi

Bị nhận phơi

Bước 1

Chọn

Bước 2

Gây động dục hàng loạt

Bước 3

Gây rụng trứng nhiều

Động dục

Bước 4

Phối giống

Động dục

Bước 5

Thu hoạch phơi

Cấy phơi

Bước 6

Bình thường trở lại

Chọn
Gây động dục hàng loạt

Có chửa,mang thai
và nuôi con


Để thực hiện cấy truyền phơi thành cơng phải có những
điều kiện gì?
- Bị cho phơi và bị nhận phơi có hiện tượng động dục đồng pha
và khỏe mạnh.
- Phương tiện thu hoạch, cấy truyền phôi phải hiện đại, kỷ thuật
cao.

Lợi ích của cơng nghệ cấy truyền phơi bị?
- Nhân nhanh những con giống có năng suất cao, chất lượng tốt,

mang lại hiệu quả kinh tế cao.
- Khai thác triệt để những đặc tính tốt của vật ni cho phơi và đực
giống tốt, quý hiếm .
- Tiết kiệm chi phí mua giống tốt, chi phí vận chuyển .
- Hạn chế dịch bệnh
.
- Tạo con giống theo các mục đích chăn nuôi khác nhau: lấy sữa, lấy
thịt…


Một số thành tựu công nghệ cấy truyền phôi



NHÂN BẢN VƠ TÍNH
Nhân bản vơ tính là hiện tượng chuyển nhân của một tế bào
xôma vào một tế bào trứng đã lấy mất nhân, rồi kích thích phát
triển thành một cơ thể mới.


Nhân bản vơ tính tạo cừu DOLLY
Cừu cho nhân TB
xơma

Cấy
vào
dạ
con

Đẻ

mang thai hộ

Cừu cho trứng chưa thụ tinh đã tách
nhân

Dolly


BÀI TẬP:

1

2

3

4


BÀI TẬP:
1. Cấy truyền phơi là q trình:
A. Đưa phơi từ bị này sang bị khác .
B. Đưa phơi từ bị nhận phơi sang bị cho phơi.
C. Đưa phơi từ bị cho phơi sang bị nhận phơi.
D. Đưa phơi từ chỗ này sang chỗ khác .
2. Chọn bị cho phơi mang đặc điểm nào sau đây:
A. Đặc tính di truyền tốt.

B. Sức khoẻ tốt.

C. Năng suất cao.

D. Khoẻ mạnh và sinh sản bình thường.


BÀI TẬP:
3. Chọn bị nhận phơi mang những đặc điểm nào sau đây .
A. Mang đặc tính di truyền mong muốn .
B. Khả năng sinh sản bình thường.
C. Có sức khoẻ tốt.
D. Chăm sóc con tốt.

4. Bê sinh ra từ cơng nghệ cấy truyền phơi mang đặc
điểm của con bị nào?
A. Bị nhận phơi .
B. Cả bị cho phơi và bị nhận phơi.
C. Một giống khác.
D. Bị cho phơi.


BÀI TẬP:
5. Đâu không phải là ứng dụng công nghệ tế bào.
A . Nhân giống thuần chủng.
B. Thụ tinh trong ống nghiệm.
C. Nhân phôi từ tế bào đơn.
D. Nuôi cấy mơ, tế bào.

6. Cơng nghệ cấy truyền phơi có tạo ra giống vật nuôi
mới hay không?
A. Không tạo ra giống mới.

B. Tạo ra giống mới.
C. Mang đặc điểm của giống cho phôi và nhận phôi.
D. Không mang đặc điểm của giống nào cả.