MỘT SỐ PHẢN ỨNG HOÁ HỌC THÔNG DỤNG

MỘT SỐ PHẢN ỨNG HỐ HỌC THƠNG DỤNG.
Cần nắm vững điều kiện để xảy ra phản ứng trao đổi trong dung dịch.
Gồm các phản ứng:
1/ Axit + Bazơ 
 Muối + H2O
2/ Axit + Muối 
 Muối mới + Axít mới
3/ Dung dịch Muối + Dung dịch Bazơ 
 Muối mới + Bazơ mới
4/ 2 Dung dịch Muối tác dụng với nhau 
 2 Muối mới
Điều kiện để xảy ra phản ứng trao đổi là: Sản phẩm thu được phải có ít
nhất một chất khơng tan hoặc một chất khí hoặc phải có H2O và các chất
tham gia phải theo yêu cầu của từng phản ứng.
Tính tan của một số muối và bazơ.
- Hầu hết các muối clo rua đều tan ( trừ muối AgCl , PbCl2 )
- Tất cả các muối nit rat đều tan.
- Tất cả các muối của kim loại kiềm đều tan.
- Hầu hết các bazơ không tan ( trừ các bazơ của kim loại kiềm, Ba(OH)2
và Ca(OH)2 tan ít.
* Na2CO3 , NaHCO3 ( K2CO3 , KHCO3 ) và các muối cacbonat của Ca, Mg,
Ba đều tác dụng được với a xít.
NaHCO3 + NaHSO4 
 Na2SO4 + H2O + CO2
Na2CO3 + NaHSO4 
 Không xảy ra
NaHCO3 + NaOH 
 Na2CO3 + H2O
Na2CO3 + NaOH 
 Không xảy ra
2NaHCO3 

 Na2CO3 + H2O + CO2
NaHCO3 + Ba(OH)2 
 BaCO3 + NaOH + H2O
2NaHCO3 + 2KOH 
 Na2CO3 + K2CO3 + 2H2O
Na2CO3 + Ba(OH)2 
 BaCO3 + 2NaOH
Ba(HCO3)2 + Ba(OH)2 
 2BaCO3 + 2H2O
Ca(HCO3)2 + Ba(OH)2 
 BaCO3 + CaCO3 + 2H2O
NaHCO3 + BaCl2 
 không xảy ra
Na2CO3 + BaCl2 
 BaCO3 + 2NaCl
Ba(HCO3)2 + BaCl2 
 không xảy ra
Ca(HCO3)2 + CaCl2 
 không xảy ra
NaHSO3 + NaHSO4 
 Na2SO4 + H2O + SO2
Na2SO3 + H2SO4 
 Na2SO4 + H2O + SO2
2NaHSO3 + H2SO4 
 Na2SO4 + 2H2O + 2SO2
Na2SO3 + 2NaHSO4 
 2Na2SO4 + H2O + SO2
2KOH + 2NaHSO4 
 Na2SO4 + K2SO4 + H2O

(NH4)2CO3 + 2NaHSO4 
 Na2SO4 + (NH4)2SO4 + H2O +
CO2
Fe + CuSO4 
 FeSO4 + Cu
Cu + Fe SO4 
 không xảy ra
Cu + Fe2(SO4)3 
 2FeSO4 + CuSO4
Fe + Fe2(SO4)3 
 3FeSO4
t
2FeCl2 + Cl2  2FeCl3
0

Một số PTHH cần lưu ý:
Ví dụ: Hồ tan m( gam ) MxOy vào dung dịch axit (HCl, H2SO4, HNO3)
Ta có PTHH cân bằng như sau: lưu ý 2y/x là hoá trị của kim loại M
MxOy + 2yHCl 
yH2O
 xMCl2y/x +
2MxOy + 2yH2SO4 
 xM2(SO4)2y/x + 2yH2O
M xO y +
2yHNO3 
+ yH2O
 xM(NO3)2y/x
VD: Hoà tan m( gam ) kim loại M vào dung dịch a xit (HCl, H2SO4)
Ta có PTHH cân bằng như sau: lưu ý x là hoá trị của kim loại M

2M + 2xHCl 
+ xH2
 2MClx
áp dụng:
Fe + 2HCl 
+ H2
 FeCl2
2Al + 2*3 HCl 
 2AlCl3 + 3H2
6
2M
+ xH2SO4 
+
xH2
 M2(SO4)x
áp dụng:
Fe
+ H2SO4 
+
H2
 FeSO4
2Al
+ 3H2SO4 
+
3H2
 Al2(SO4)3
Các phản ứng điều chế một số kim loại:
 Đối với một số kim loại như Na, K, Ca, Mg thì dùng phương pháp
điện phân nóng chảy các muối Clorua.
PTHH chung:

2MClx (r ) dpnc

 2M(r ) + Cl2( k )
(đối với các kim loại hố trị II thì nhớ đơn giản phần hệ số)
 Đối với nhơm thì dùng phương pháp điện phân nóng chảy Al2O3, khi
có chất xúc tác Criolit(3NaF.AlF3) , PTHH: 2Al2O3 (r ) dpnc

 4Al
3 O2 (k )
(r) +
 Đối với các kim loại như Fe , Pb , Cu thì có thể dùng các phương
pháp sau:
t
- Dùng H2:
FexOy + yH2 
xFe
+ yH2O ( h
0

)


0

t
- Dùng C:
2FexOy
+ yC(r ) 
2xFe
+

yCO2 ( k )
t
- Dùng CO:
FexOy
+ yCO (k ) 
xFe
+
yCO2 ( k )
t
- Dùng Al( nhiệt nhôm ): 3FexOy + 2yAl (r ) 
3xFe +
yAl2O3 ( k )
- PTPƯ nhiệt phân sắt hiđrô xit:
t
4xFe(OH)2y/x + (3x – 2y) O2 
2xFe2O3 + 4y H2O
Một số phản ứng nhiệt phân của một số muối
1/ Muối nitrat
 Nếu M là kim loại đứng trước Mg (Theo dãy hoạt động hoá học)
2M(NO3)x 
 2M(NO2)x + xO2
(Với những kim loại hố trị II thì nhớ đơn giản phần hệ số )
 Nếu M là kim loại kể từ Mg đến Cu (Theo dãy hoạt động hoá học)
t
4M(NO3)x 
2M2Ox + 4xNO2 + xO2
(Với những kim loại hố trị II thì nhớ đơn giản phần hệ số )
 Nếu M là kim loại đứng sau Cu (Theo dãy hoạt động hoá học)
t
2M(NO3)x 

2M
+ 2NO2 + xO2
(Với những kim loại hoá trị II thì nhớ đơn giản phần hệ số)
2/ Muối cacbonat
t
- Muối trung hoà: M2(CO3)x (r) 
M2Ox (r) + xCO2(k)
(Với những kim loại hố trị II thì nhớ đơn giản phần hệ số)
t
- Muối cacbonat axit: 2M(HCO3)x(r) 
M2(CO3)x(r) + xH2O( h ) +
xCO2(k)
(Với những kim loại hố trị II thì nhớ đơn giản phần hệ số)
3/ Muối amoni
t
NH4Cl 
NH3 (k) + HCl ( k )
t
NH4HCO3 
NH3 (k) + H2O ( h ) + CO2(k)
t
NH4NO3  N2O (k) + H2O ( h )
t
NH4NO2 
N2 (k) + 2H2O ( h )
t
(NH4)2CO3  2NH3 (k) + H2O ( h ) + CO2(k)
t
2(NH4)2SO4 
4NH3 (k) + 2H2O ( h ) + 2SO2 ( k ) + O2(k)

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Bài 1: Viết các phương trình hố học biểu diễn các phản ứng hố học ở các
thí nghiệm sau:
a) Nhỏ vài giọt axit clohiđric vào đá vơi.
b) Hồ tan canxi oxit vào nước.

c)
d)
e)
f)
g)
h)

Cho một ít bột điphotpho pentaoxit vào dung dịch kali hiđrôxit.
Nhúng một thanh sắt vào dung dịch đồng(II) sunfat.
Cho một mẫu nhơm vào dung dịch axit sunfuric lỗng.
Nung một ít sắt(III) hiđrơxit trong ống nghiệm.
Dẫn khí cacbonic vào dung dịch nước vơi trong đến dư.
Cho một ít natri kim loại vào nước.

Bài 2: Có những bazơ sau: Fe(OH)3, Ca(OH)2, KOH, Mg(OH)2. Hãy cho
biết những bazơ nào:
a) Bị nhiệt phân huỷ?
b) Tác dụng được với dung dịch H2SO4?
c) Đổi màu dung dịch phenolphtalein từ không màu thành màu hồng?
Bài 3: Cho các chất sau: canxi oxit, khí sunfurơ, axit clohiđric, bari hiđrôxit,
magiê cacbonat, bari clorua, điphotpho penta oxit. Chất nào tác dụng được
với nhau từng đôi một. Hãy viết các phương trình hố học của phản ứng.
Hướng dẫn: Lập bảng để thấy được các cặp chất tác dụng được với nhau rõ
hơn.
Bài 4: Cho các oxit sau: K2O, SO2, BaO, Fe3O4, N2O5. Viết phương trình
hố học(nếu có) của các oxit này lần lượt tác dụng với nước, axit sunfuric,
dung dịch kali hiđroxit.
Bài 5: Cho một lượng khí CO dư đi vào ống thuỷ tinh đốt nóng có chứa hỗn

hợp bột gồm: CuO, K2O, Fe2O3 (đầu ống thuỷ tinh còn lại bị hàn kín). Viết
tất cả các phương trình hố học xảy ra.
Bài 6: Nêu hiện tượng và viết PTHH minh hoạ
a/ Cho Na vào dung dịch Al2(SO4)3
b/ Cho K vào dung dịch FeSO4
c/ Hồ tan Fe3O4 vào dung dịch H2SO4 lỗng.
d/ Nung nóng Al với Fe2O3 tạo ra hỗn hợp Al2O3 và FexOy.
PTHH tổng quát:
t
3x Fe2O3 + ( 6x – 4y ) Al 
6 FexOy + ( 3x – 2y ) Al2O3
Bài 7: Cho thí nghiệm
MnO2
+
HClđ 
 Khí A
Na2SO3 + H2SO4 ( l ) 
 Khí B
FeS +
HCl 
 Khí C
NH4HCO3 + NaOHdư 
 Khí D
Na2CO3 + H2SO4 ( l ) 
 Khí E
0


a. Hồn thành các PTHH và xác định các khí A, B, C, D, E.
b. Cho A tác dụng C, B tác dụng với dung dịch A, B tác dung với C, A

tác dung dịch NaOH ở điều kiện thường, E tác dụng dung dịch NaOH.
Viết các PTHH xảy ra.
Bài 8: Nêu hiện tượng xảy ra, giải thích và viết PTHH minh hoạ khi:
1/ Sục từ từ đến dư CO2 vào dung dịch nước vôi trong; dung dịch NaAlO2.
2/ Cho từ từ dung dịch axit HCl vào dung dịch Na2CO3.
3/ Cho Na vào dung dịch MgCl2, NH4Cl.
4/ Cho Na vào dung dịch CuSO4, Cu(NO3)2.
5/ Cho Ba vào dung dịch Na2CO3, (NH4)2CO3, Na2SO4.
6/ Cho Fe vào dung dịch AgNO3 dư
7/ Cho từ từ đến dư dung dịch NaOH vào dung dịch AlCl3, Al2(SO4)3.
8/ Cho Cu ( hoặc Fe ) vào dung dịch FeCl3.
9/ Cho từ từ đến dư bột Fe vào hỗn hợp dung dịch gồm AgNO3 và
Cu(NO3)2.
10/ Sục từ từ NH3 vào dung dịch AlCl3