Cuoc chia ly mau do Nguyen My

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

Đó là cuộc chia ly chói ngời sắc đỏ
Tươi như cánh nhạn lai hồng
Trưa một ngày sắp ngả sang đơng
Thu, bỗng nắng vàng lên rực rỡ.
Tơi nhìn thấy một cô áo đỏ

Tiễn đưa chồng trong nắng vườn hoa
Chồng của cô sắp sửa đi xa

Cùng đi với nhiều đồng chí nữa
Chiếc áo đỏ rực như than lửa

Cháy khơng ngi trước cảnh chia ly
Vườn cây xanh và chiếc nón trắng kia
Khơng giấu nổi tình u cơ rực cháy
Khơng che được nước mắt cơ đã chảy
Những giọt long lanh, nóng bỏng, sáng ngời
Chảy trên bình minh đang hé giữa làn môi
Và rạng đông đang hừng trên nét mặt
Một rạng đông với màu hồng ngọc
Cây si xanh gọi họ đến ngồi

Trong bóng rợp của mình, nói tới ngày mai…
Ngày mai sẽ là ngày sum họp

Đã toả sáng những tâm hồn cao đẹp!
Nắng vẫn còn ngời trên những lá si
Và người chồng ấy đã ra đi…
Cả vườn hoa đã ngập tràn nắng xế

Những cánh hoa đỏ vẫn cịn rung nhè nhẹ

Gió nói, tơi nghe những tiếng thì thào
“Khi Tổ quốc cần họ biết sống xa nhau…”

Nhưng tôi biết cái màu đỏ ấy
Cái màu đỏ như cái màu đỏ ấy
Sẽ là bông hoa chuối đỏ tươi

Trên đỉnh dốc cao vẫy gọi đoàn người
Sẽ là ánh lửa hồng trên bếp

Một làng xa giữa đêm gió rét…
Nghĩa là màu đỏ ấy theo đi
Như khơng hề có cuộc chia ly…

<i>1964</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

nghĩa biểu cảm của nó đối với tồn bài là rất cần thiết; ngun nhân làm cho bài thơ hay hoặc dở
cũng xuất phát từ đó.

Trong “ Cuộc chia ly màu đỏ” của Nguyễn Mỹ viết năm 1964 có câu:
“Chiếc áo đỏ rực như than lửa

Cháy không nguôi trước cảnh chia ly”

Ngay từ đầu bài thơ, Nguyễn Mỹ đã khẳng định “đó là cuộc chia ly chói ngời sắc đỏ”. Bởi người
đưa tiễn là một cô gái mặc “áo đỏ”, tiễn đưa chồng trong nắng “rạng đông với màu hồng ngọc”,
giữa tiết mùa “thu, bỗng nắng vàng lên rực rỡ”. Cả người đi và người ở lại đều ý thức được rằng
“khi tổ quốc cần, họ biết sống xa nhau” và họ tin “ngày mai sẽ là ngày sum họp”. Cho nên, cuộc
chia ly ấy dầu có nước mắt cũng chỉ là “những giọt long lanh nóng bỏng sáng ngời”. Chẳng có gì
để buồn! Bởi trong họ đang “cháy” lên một tình yêu, đang “cháy” lên một lý tưởng thiêng liêng,

cao đẹp vì tổ quốc; hịa chung với chất xúc tác của màu “áo đỏ” - biểu tượng của niềm tin, của
may mắn, của chiến thắng. Tất cả cộng hưởng cùng nắng thu đang “vàng lên rực rỡ” làm nên
một cuộc chia ly màu đỏ “rực như than lửa”, “cháy mãi không nguôi”. Cho nên, từ “cháy” trong
bài thơ này mới thật đắt giá. Tình yêu – lý tưởng - thiên nhiên - lòng người cùng thăng hoa mà
“cháy” lên cho một niềm tin hịa bình, hạng phúc trong tương lai; thiêu “cháy” đi những giọt nước
mắt bi lụy, yếu đuối của lòng người, để đến cuối bài thơ Nguyễn Mỹ phải ngộ nhận lại “ như
khơng hề có cuộc chia ly”.

Ấy vậy, từ “cháy” đó mà đặt trong bài “Áo đỏ”, cụ thể trong câu “em đi lửa cháy trong bao mắt” có
vẻ khiên cưỡng, dư thừa, thiếu tế nhị. Trong một bài thơ chỉ vỏn vẹn 28 chữ, mỗi chữ đều là
vàng, đều mang một ý nghĩa then chốt và góp phần liên kết chặt chẽ với tồn bài; nên việc dư
thừa một chữ sẽ là lãng phí và phá đi khối liên kết chung cả bài. Tuy nhiên, cũng có sự ngoại lệ
như từ “ dữ” và “cộng” trong hai câu thơ của Vương Bột là hữu ý, là hay:

“ Lạc hà dữ cô lộ tề phi
Thu thủy cộng trường thiên nhất sắc”

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Văn chương là cái lý khơng cùng. Mỗi người sẽ có cách cảm, cách hiểu khác nhau về bài thơ.
Bài viết trên đây mang tính chủ quan của người viết, nhằm đối sánh đôi điều về bài thơ “áo đỏ”
trong nguyên tác với bài “áo đỏ” trên “thivien.net”.

---Nhà thơ Nguyễn Mỹ đã để lại cho đời một bài thơ nhưng để rồi mãi sau này khi
nhắc đến anh người ta lại nhắc đến "Cuộc chia ly màu đỏ" mà tự an ủi với lịng mình rằng
"Như khơng hề có cuộc chia ly" với thơ và với anh.

Nhà thơ Nguyễn Mỹ sinh trưởng tại Phú Yên, nhưng những năm tháng cuộc đời đã in hằn
bước chân của anh khắp nẻo đường quê hương dọc theo chiều dài đất nước từ Bắc vào
Nam. Anh đã gửi hồn mình trên những chặng đường ấy bằng biết bao thổn thức của thơ

để rồi khi ngã xuống, người đọc bỗng nhận ra số phận đầy nghiệt ngã đã thực sự tạo ra
một "Cuộc chia ly" giữa anh với thơ. Nhưng sự sống của những con chữ, linh hồn của
những vần thơ đã làm sống dậy và khoác một "màu đỏ" vinh quang trong cuộc đời thơ
Nguyễn Mỹ.

So với quãng thời gian thực mà Nguyễn Mỹ hiện diện với cuộc đời trước khi hi sinh chỉ
kéo dài vẻn vẹn có 35 mùa xn. Ngần ấy năm để định hình cho mình một phong cách
riêng, để bạn đọc nhớ tên mình, thuộc cái "tạng" thơ mình quả là một điều rất khó mà
khơng phải ai cũng làm được. Có thể khẳng định Nguyễn Mỹ là người say mê làm thơ
với nhiệt huyết tuổi trẻ đầy sục sôi, với khát khao tìm một lối đi mới. Nhưng sự ham mê
cộng với biết bao tìm tịi đổi mới cho thơ đơi lúc đưa anh vào những thử thách vì sản
phẩm nghệ thuật đó ít nhiều đã thất bại, khơng chiều theo lịng người, không dễ dàng để
những vinh quang bủa vây và mỉm cười quá sớm. Biết bao bài thơ đã đi qua có thể chỉ là
những viên gạch lát đường trải trên lối đi dài của văn chương nhưng phải đi qua nó ngịi
bút mới chạm tới miền nhớ người đọc. "Đọc lại những bài thơ Nguyễn Mỹ ngay ở những
bài chưa thành công, như thấy được những nhịp cánh vỗ chới với của hồn thơ đang tìm
bay vào quỹ đạo của mình. Ở Cuộc chia ly màu đỏ, Con đường ấy, Nguyễn Mỹ đã lập
được đường bay của mình, riêng biệt, độc đáo, rất có ý nghĩa đối với sự cách tân của cả
thi đàn" (Vũ Quần Phương)

Hành trình đi đến Cuộc chia ly màu đỏ là cả một cuộc hành trình dài của tâm huyết, học
hỏi và những va chạm mà cuộc đời hun đúc lên cái mảng màu tươi sáng thành công. Và
với "Cuộc chia ly màu đỏ" bạn đọc biết đến anh nhiều hơn. Anh đã để lại cho đời một bài
thơ nhưng để rồi mãi sau này khi nhắc đến anh người ta lại nhắc đến Cuộc chia ly màu đỏ
mà tự an ủi với lòng mình rằng "Như khơng hề có cuộc chia ly" với thơ và với anh - nhà
thơ Nguyễn Mỹ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

đời" (Hoa cúc tím - thơ di cảo), hay như những địa danh của Tổ quốc thân yêu mà anh đã
từng đến có ý nghĩa thế nào với máu thịt anh:

<i>Lạng Sơn là đỉnh đầu tôi</i>
<i>Cà Mau là bàn chân tôi</i>
<i>Trường Sơn là sống lưng tôi</i>

<i>Hà Nội là trái tim tôi</i>

<i>Biển Đông ngày đêm cuộn trào khát vọng của tôi</i>
<i>Mái đình ngọn tre uốn nắm tâm hồn tơi</i>

<i>Đất nước cấu thành tôi và không ngừng thổi sự sống vào tôi</i>
<i>Đất nước là tấm gương làm hiệu cả cuộc đời tôi</i>

<b>(Bài ca)</b>

Dù là Lạng Sơn, Cà Mau hay biển Đông là những nơi anh đã đi qua nhưng Hà Nội là một
trong những nơi được anh gắn bó với nhiều kỉ niệm trong suốt cuộc đời ngắn ngủi của
một nhà thơ liệt sĩ. Nguyễn Mỹ còn là một trong những hội viên đầu tiên của Hội văn
nghệ Hà Nội. Vì thế khi viết về Hà Nội anh đã không ngần ngại khẳng định đó là: "trái
tim tơi", (chứ khơng phải q hương Phú Yên của nhà thơ) bằng một lòng thành thực của
người làm thơ - một điều thành thực đáng quý.

Có thể những bài thơ như thế này chỉ có ý nghĩa trong những thời điểm nhất định của lịch
sử, nhưng với Cuộc chia tay màu đỏ lại cho chúng ta thấy một số phận thơ tồn tại bền bỉ
với thời gian. Nhà thơ được chứng kiến biết bao cuộc chia ly tiễn người ra trận bằng
chính tâm trạng của những người ruột thịt và ngay bản thân mình. Khi cảm xúc đã chín,
mọi lời nói bỗng trở thành bất lực, con chữ bỗng ực trào ra để khoả lấp những khoảng
trống trong tâm hồn. Và từ một cuộc chia ly của chính mình Nguyễn Mỹ đã đẩy thành
cuộc chia ly của cả dân tộc. Trong bài thơ, nhà thơ có những dự báo về tất cả những ly
biệt của chiến tranh, những dự cảm của chính nhà thơ... Thế là chỉ sau ngày Cuộc chia ly
màu đỏ ra đời bảy năm cái sự sinh ly tử biệt đã vận vào Nguyễn Mỹ, khi anh hy sinh tại

Trà My, Quảng Nam.

Nhà thơ đã ra đi trong khi chưa kịp in cho mình một tập thơ riêng...Khi cịn sống, năm
1954 thì tác phẩm đầu tay của nhà thơ đã đến được với bạn đọc, nhưng đó lại là thể loại
bút ký với cái tên: Trận quán Cau. Phải đến năm 1980, khi Nguyễn Mỹ hy sinh đã được 9
năm, thơ của anh mới được in, song lại là một tập thơ in chung với Nguyễn Trọng Định ở
tập "Sắc cầu vồng". Cho mãi đến sau này, vào năm 1993 Hội văn nghệ Hà Nội, Sở văn
hố thơng tin Phú n được sự giúp đỡ của giáo sư phân viện dược liệu Nguyễn Viết
Tựu thì một tập thơ mang tên đầy đủ Nguyễn Mỹ mới ra đời và chuyển đến bạn đọc.
Điều đặc biệt của tập thơ này là ngoài những bài thơ nổi tiếng, những bài thơ đã được
cơng bố thì một phần là thơ di cảo mà bạn đọc chưa bao giờ được biết tới.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

chương cho dù chỉ là một tác phẩm đó cũng là thành cơng để lại giá trị trong cõi đời này
rồi.

<b>NGUYỄN HIỀN</b>

Nhắc tới nhà thơ - liệt sĩ Nguyễn Mỹ, người đọc thường nhớ ngay tới bài thơ "Cuộc chia
ly màu đỏ" trứ danh của ông. Điều này cũng dễ hiểu thôi: Trong những năm chống Mỹ,
bài thơ từng được đưa vào tuyển thơ "Sức mới" 1 do đích thân nhà thơ nổi tiếng "khó
tính" Chế Lan Viên tuyển chọn. Sau này, bài thơ đã được đưa vào giảng dạy trong nhà
trường.

Các tuyển thơ về đề tài kháng chiến lẫn đề tài tình u - nếu có chọn thơ Nguyễn Mỹ thì
các soạn giả gần như không quên bài thơ này. Lâu dần, như một thói quen, bạn đọc khi
nghĩ đến Nguyễn Mỹ là nghĩ tới "Cuộc chia ly màu đỏ", đến độ, trong làng thơ Việt Nam,
ông được xem như hiện tượng "tác giả một bài", trong khi thực tế, tập thơ riêng đầu tiên
của ông (xuất bản nâm 1993, do Sở Văn hóa Thơng tin Phú n phối hợp với Hội Văn
nghệ Hà Nội ấn hành) có tới 34 bài.

Cơng bằng mà nói, trong sự nghiệp thi ca của Nguyễn Mỹ (vốn khơng lấy gì làm đầy đặn
bởi ơng hy sinh khi mới 35 tuổi), đến nay, "Cuộc chia ly màu đỏ" vẫn là một bài thơ có
sức sống kỳ lạ. Như cây đa lực lưỡng đứng đó, vươn tỏa khí thế của cả một thời kỳ, mặc
cho rễ cành đây đó cịn nhiều thơ tháp. Tuy nhiên, thơ hay của Nguyễn Mỹ khơng chỉ có
thế. Bên cạnh "Cuộc chia ly màu đỏ", một số tuyển thơ cũng thường đưa thêm vào bài
thơ "Con đường ấy" của ông. Nhà thơ Vũ Quần Phương, trong lời giới thiệu tập "Thơ
Nguyễn Mỹ" nhắc tới ở trên đã từng nhận xét: "Ở "Cuộc chia ly màu đỏ", "Con đường
ấy", Nguyễn Mỹ đã lập được đường bay của mình, riêng biệt, độc đáo, rất có ý nghĩa với
sự cách tân của cả thi đàn...". Vậy, bài thơ "Con đường ấy" như thế nào mà được đương
kim Chủ tịch Hội đồng Thơ - Hội Nhà văn Việt Nam đánh giá cao đến vậy?

Quả thực, với bài thơ này, ngay từ những năm sáu mươi của thế kỷ trước, Nguyễn Mỹ đã
làm mới thể thơ lục bát truyền thống bằng những cải tiến khá điệu nghệ. Câu thơ 6 chữ
quen thuộc được cắt thành hai dòng, và thêm chữ (câu mở đầu khổ 1 thêm 1 chữ, tới câu
mở đầu khổ 2 và câu mở đầu khổ 3 thêm 2 chữ), tạo độ rung cho nhạc thơ thêm ngân
vang, thánh thót:

<i>Con đường nhỏ</i>
<i>Đi giữa hai hàng cây</i>

<i>Cái con đường ấy mình đầy bóng râm</i>
<i>Con hươu sao đã ruỗi nằm</i>

<i>Để nghe những tiếng thì thầm ở trên </i>
<i>Đơi bên là nắng </i>

<i>Thu đã đượm vàng </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

Trước đây, viết về nắng, nhà thơ Huy Cận đã có những "cảm nghe" hết sức linh diệu:
"<i>Ôi! Nắng vàng sao mà nhớ nhung/ Có ai đàn lẻ để tơ chùng/ Có ai tiễn biệt nơi xa ấy/</i>

<i>Xui bước chân đây cũng ngại ngùng</i>". Chỉ từ màu nắng "nhớ nhung" ấy mà nhà thơ
mường tượng ra bao cảnh biệt ly, mênh mang hoài niệm. Đến lượt Nguyễn Mỹ, giữa ánh
thu vàng, ông cảm thấy như không gian đang ngân lên tiếng reo vui của nắng, thấy "Nắng
bay từng giợt nắng ngân vang" và "ở trong nắng có một ngàn cái chng". Sự liên tưởng
của nhà thơ thật độc đáo, thi vị. Và phối hợp với hình ảnh đẹp là giai điệu đẹp. Chính
cách cắt câu, nối chữ (trên nền thơ lục bát) đầy sáng tạo của Nguyễn Mỹ đã tạo sức bay,
sức rung cho cả khổ thơ.

Không dừng ở đây, Nguyễn Mỹ còn tiếp tục cải biên cặp câu lục bát bằng cách thêm chữ
(ở câu lục) và "bồi" thêm một câu lục nữa:

<i>Họ không sưởi nắng</i>
<i>Họ đến ngồi đây</i>

<i>Họ ngồi cách một gang tay</i>

<i>Để nghe những tiếng lá cây thì thầm</i>

Và đến hai khổ thơ cuối thì ơng cấu tạo bằng nhiều kiểu thơ pha trộn vào nhau, tạo một
cái kết văng vẳng dư âm, như tiếng đàn luyến láy mãi trong một không gian đầy luyến
nhớ:

<i>Sẽ đến mùa đông</i>
<i>Lá cây sẽ rụng </i>
<i>Xuống chỗ họ ngồi</i>
<i>Bên nhau đằm thắm </i>
<i>Nào có hề chi</i>

<i>Con hươu sao ấy sẽ đi</i>

<i>Cũng vì tiếng họ thầm thì hát ca</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7></div>

<!--links-->