Dàn ý chi tiết đề: Vì sao tác phẩm Đôi mắt của Nam Cao được coi là "tuyên ngôn nghệ thuật" của nhiều nhà văn ở thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Pháp

Đề bài: Dàn ý chi tiết đề: Vì sao tác phẩm Đôi mắt của Nam Cao được coi là "tuyên
ngôn nghệ thuật" của nhiều nhà văn ở thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Pháp
Bài làm
DÀN BÀI CHI TIẾT
I. Mở bài
Ít có nhà văn lại trăn trở nghĩ suy về ngịi bút của mình như Nam Cao và ơng đã gửi gắm
những suy nghĩ đó vào tác phẩm như là những tuyên ngôn nghệ thuật của người cầm bút. Từ
Trăng sáng (1943) với việc dứt khốt đứng về phía "nghệ thuật vị nhân sinh", đến Đời thừa
(1943) nhấn mạnh tính sáng tạo trong ngòi bút để làm tròn sứ mạng cao quý của nghề văn,
đến Đôi mắt (1948) ông lại đặt ra vấn đề cách nhìn của nhà văn trong sáng tác nghệ thuật ở
thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Pháp mà Tơ Hồi đã coi đó là tun ngôn nghệ thuật của
thế hệ nhà văn lúc bấy giờ.
II. Thân bài
1. Vì sao Đơi mắt được coi là "Tun ngơn nghệ thuật" của nhiều nhà văn ở thời kì đầu
của cuộc kháng chiến chống Pháp?
- Viết Đôi mắt, Nam Cao đặt ra một vấn đề bức xúc và cốt tử của nhà văn nghệ sĩ lúc bấy
giờ: vấn đề cách nhìn, quan điểm. Ở đây là quan điểm đối với cuộc kháng chiến, đặc biệt là
đối với nhân dân, những người đã làm nên cuộc Cách mạng tháng Tám và đang đóng vai trị
chủ chốt trong cuộc kháng chiến. Khơng chỉ là cách nhìn, quan điểm mà nội dung tác phẩm
còn đặt vấn đề sâu hơn, gốc gác hơn: Vấn đề lập trường của nhà văn đối với cuộc kháng
chiến của dân tộc.
- Vì sao Nam cao lại đặt ra vấn đề cách nhìn vào thời điểm ấy? Và đặt ra cho ai? Đó là lớp
văn nghệ sĩ trước 1945, tuy yêu nước và có tinh thần dân tộc, đi theo cách mạng, nhưng chưa
thật hiểu cách mạng, hiểu nhân dân và kháng chiến. Họ cịn nhiều hồi nghi, phân vân, do dự
trước cuộc kháng chiến của dân tộc. Như vậy thì làm sao có thể nhìn đúng để viết đúng
được, làm sao có thể phục vụ cuộc kháng chiến bằng ngịi bút của mình? Họ đang "tìm


đường" và "nhận đường" cho mình. Và Nam Cao đã giúp họ "gỡ nút" bằng truyện ngắn Đôi
mắt: xác lập cho họ một chỗ đứng (vấn đề lập trường) và một cách nhìn (vấn đề quan điểm)
để giải tỏa những băn khoăn, vướng mắc trong ngòi bút của họ.

- Tuyên ngôn nghệ thuật của Đôi mắt không chỉ là vấn đề bức xúc lúc bấy giờ mà còn là vấn
đề cốt tử, vĩnh hằng của văn nghệ sĩ: "thế giới quan quyết định sáng tác nghệ thuật". Có
nghĩa là, cách nhìn hiện thực đúng thì sẽ đem lại những tác phẩm tốt, có ích cho đời, và
ngược lại. (Dĩ nhiên, nhà văn phải có tài năng nghệ thuật tương xứng). Và, để có cách nhìn
đúng đắn, thì điều tiên quyết là nhà văn phải có một chỗ đứng đúng đắn: ở giữa cuộc sống
cách mạng của nhân dân, của đất nước.
2. Vấn đề Đôi mắt được Nam Cao đặt ra như thế nào trong tác phẩm?
- Nam Cao đã đặt ra vấn đề cốt tử này - không phải bằng lí luận khơ khan trừu tượng, mà
bằng một hình tượng nghệ thuật sóng đơi hấp dẫn, sinh động với hai nhân vật có lập trường
và cách nhìn đối lập nhau: Hoàng và Độ. Văn sĩ Hoàng là tiêu biểu cho loại người có cách
nhìn sai lệch, phiến diện (Nam Cao gọi là"nhìn một phía") với thái độ hằn học, khinh miệt
quần chúng và không tin tưởng vào cuộc kháng chiến của nhân dân: ơng ta chỉ chăm chăm
nhìn vào hiện tượng bên ngồi mà khơng thấy được bản chất tốt đẹp bên trong của người
nông dân yêu nước kháng chiến. Ngược lại là Độ - nhà văn có cách nhìn đúng đắn, tồn diện
(thấy được cả mặt tích cực, mặt hạn chế tồn tại, và đâu là bản chất của người nông dân) với
thái độ thông cảm và tin tưởng. Trước sự việc anh nông dân vác tre đi rào làng kháng chiến,
Hồng chỉ thấy đó là một con người "ngố và nhặng xị", một con vẹt đọc thuộc lòng ba giai
đoạn kháng chiến; nhưng Độ lại thấy ở anh một tấm lịng u nước thật hồn nhiên và vơ tư.
- Cách nhìn khác nhau ấy, suy cho cùng, là do chỗ đứng khác nhau của hai nhà văn quyết
định. Sống một cuộc sống cá nhân, ích kỉ, hưởng lạc, xa rời nhân dân, tách biệt hẳn cuộc
sống kháng chiến như Hồng thì khơng thể có cách nhìn giống như Độ - một nhà văn của
nhân dân, sống hịa mình cùng quần chúng, sẵn sàng "làm anh tuyên truyền nhãi nhép" phục
vụ kháng chiến. Ở văn sĩ Hồng, cái chính là vấn đề lập trường. Lập trường quyết định "đôi
mắt", quyết định cách nhìn. Đây là cách nhìn của một nhà văn cịn đứng ngồi cuộc kháng
chiến của dân tộc.


III. Kết bài
Đôi mắt xứng đáng là "tuyên ngôn nghệ thuật" của một lớp văn nghệ sĩ hồi đầu cuộc kháng
chiến chống Pháp. Đây là tuyên ngôn về lập trường kháng chiến của nhà văn, về cách nhìn

đúng đắn hiện thực để sáng tạo nghệ thuật, cũng là tuyên ngôn về khuynh hướng mĩ học
mới: cái đẹp là thuộc về nhân dân lao động, những con người bình thường mà vĩ đại - nhân
vật chính của nền văn học mới.