Hình ảnh con sông Đà trong bài tùy bút Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân

Đề bài: Hình ảnh con sơng Đà trong bài tùy bút Người lái đị sơng Đà của Nguyễn Tn
Bài làm
Tác phẩm Sông Đà, với mười lăm tùy bút, là kết quả của chuyến đi thực tế tây Bắc vào năm
1958 của Nguyễn Tuân, đã ghi nhận nhiều bức tranh sinh động và nhiều hình ảnh nghệ thuật
đầy sức hấp dẫn, đậm đà cảm hứng lãng mạn trong sáng.
Một trong các tùy bút đó là Người lái đị Sơng Đà. Bài văn đầy ắp những tư liệu địa lí, lịch
sử như ngọn nguồn của sông Đà, những địa thế đặc biệt, những con thác dữ, lịch sử đấu
tranh cách mạng của nhân dân vùng cao Tây Bắc, đồng thời miêu tả hình ảnh con sơng Đà
bằng một phong cách nghệ thuật độc đáo.
Sông Đà hung bạo, hiểm ác: Nét dữ dội đầu tiên của con sông là những thác nước gầm réo
mn đời. Tiếng nước thác nghe như là ốn trách gì, rồi lại như là van xin, rồi lại như là
khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo. Thế rồi nó rống lên như tiếng một ngả con trâu mộng
đang lồng lộn giữa rừng vầu, rừng tre nứa nổ lửa, đang phá tuông rừng lửa cùng gầm thét với
đàn trâu da cháy bùng bùng. Con sông chợt trở nên hung bạo hơn khi sóng nước reo hị làm
thanh điệu cho đá, mặt nước hị la vang dậy quanh mình ùa vào mà bẻ gãy cán chèo (...) Có
lúc chúng đội cả thuyền lên.
Có những qng sơng đầy thác ghềnh, lịng sơng như bày một thạch trận chực nuốt chìm
những con thuyền non tay lái. Mới thấy rằng đây là nó bày thạch trận trên sơng. Đám tảng
đám hịn chia làm ba hàng chắn ngang trên sơng, địi ăn chết cái thuyền... Phép nhân hóa
được tận dụng để tả thạch trận mà khúc sông đã bày ra thành một chiến thuật hiểm ác Vịng
đấu vừa rồi nói mở ra năm trận, có bốn cửa tử một cửa sinh, cửa sinh này nằm lập lờ phía tả
ngạn sơng. Vịng thứ hai tăng thêm nhiều cửa tử để đánh lừa con thuyền vào, và cửa sinh lại
bố trí lệch qua phía bờ hữu ngạn.
Bên cạnh hình ảnh hung bạo, hiểm ác là hình ảnh con sơng Đà hiền hịa, thơ mộng, hai bờ
sơng tràn đầy cảnh sắc tươi vui.


Sơng Đà thơ mộng, hiền hịa: Con Sơng đà tn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc, chân
tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc... Nước sông đổi thay tùy mùa: Mùa xn dịng xanh như
ngọc bích... Mùa thu nước sơng Đà lừ lừ chín đỏ...
Có những qng ven sơng lặng lờ: Hình như từ đời Lí, đời Trần, đời Lê, quãng sông này

cũng lặng lờ đến thế mà thôi và bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích tuổi xưa. Nét
hiền hịa ấy làm cho cảnh vật trở nên gợi cảm, làm cho khách trên đò chợt mơ màng như
nghe tiếng con hươu đang thủ thỉ: "Hỡi ơng khách sơng Đà có phải ơng cũng vừa nghe thấy
một tiếng còi sương (...) của một chuyến xe lửa đầu tiên" trong tưởng tượng của tác giả.
Biện pháp nhân hóa và ẩn dụ được vận dụng: Và con sơng như đang lắng nghe những giọng
nói êm êm của người xuôi, và con sông đang trôi những con đị mình nở chạy buồm vải...
Hai bờ sơng Đà tràn ngập cảnh sắc tươi vui của một cuộc sống mới đang đầu. nương ngô nhú
lên mây lá ngô non đầu mùa (...) một đàn hươu cúi đầu ngốn búp cỏ tranh đẫm sương đêm
(...), đàn cá đầm xanh quẫy vọt lên mặt sơng bụng trắng như bạc rơi thoi. Nhìn chung, cái
đẹp của sơng Đà có khi do những nét hùng tráng, dữ dội, có từ những dáng nét, thanh sắc êm
dịu, mượt mà được thể hiện bằng một phong cách độc đáo, tài hoa với những hình ảnh chọn
lọc, từng ngơn từ chăm chút, câu, đoạn văn giàu tính nhạc.
Nguyễn Tn nhìn thiên nhiên và con người trong hồn cảnh khắc nghiệt, đồng thời cảm
nhận thiên nhiên và con người ở cả phương diện thẩm mĩ, tài hoa. Sông Đà nói chung và
Người lái đị sơng Đà chính là áng thơ trữ tình bằng văn xi ca ngợi tổ quốc giàu đẹp, thể
hiện niềm tin yêu cuộc sống mới đang diễn ra trên đất nước ta.