Văn mẫu lớp 11: Phân tích tinh thần thơ mới qua nội dung chữ tôi trong bài Một thời đại trong thi ca của Hoài Thanh

Phân tích tinh thần thơ mới qua nội dung chữ tơi
trong bài “Một thời đại trong thi ca” của Hồi Thanh.


1. Hoài Thanh ( 1909 – 1982) sinh ra trong một gia đình nhà nho yêu nước ở tỉnh Nghệ

An. Ông viết văn từ những năm 30 của thế kỉ XX, sự nghiệp chính của Hồi Thanh là

viếtphê bình tiểu luận. Ơng được đánh giá là nhà phê bình xuất sắc nhất của văn học Việt

Nam hiện đại. “Một htời đại trong thi ca” là bài tiêủ luận mở đầu cho cuốn thi nhân Việt

Nam 1942, tổng kết một cách sâu sắc phong trào thơ mới. Phần cuối bài tiểu luận này tác

gỉa khái quát tinh thần thơ mới qua nội dung chữ tôi.

2.a. Bài tiểu luận “Một thời đại trong thi ca” Hoài Thanh đã điểm lại diện mạo thơ mới

sau đó ơng đã khái qt về tinh thần thơ mới. Theo Hoài Thanh muốn đánh giá tinh thần

thơ mới phải so sánh bài hay với bài hay và phải nhìn vào cái đại thể. Nhìn vào cái đại

thể thì thơ mới phản ánh chữ tơi, tức là cái tôi cá nhân, quan niện cá nhân. Khác với thơ

xưa chỉ dùng chữ ta “xưa khơng có cá nhân chỉ có đồn thể, lớn thì quốc gia nhỏ thì gia

đình, cái cá nhân cái bản sắc cá nhân chìm đắm trong gia đình trong quốc gia như giọt

nước trong biển cả”. Dù tóc bbạc đến đâu người ta cũng khơng dùng chữ tơi mà “họ ẩn

mình trong chư ta”.

Thời thơ mới chữ tôi xuất hiện trên thi đàn như một hiện tượng lạ “nó như lạc lồi giữa

đất khách” bởi nó mang quan niệm chưa từng thấy ở xứ này “quan niệm cá nhân”. Bởi

vậy khi chữ tôi xuất hiện “với cái nghĩa tuyệt đối của nó” thì nó làm cho người ta khó

chịu.

b. Sau khi tổng kết về cái tôi cá nhân được bày tỏ trong thơ mới, Hoài Thanh đã đi đến

một nhận định khi cái tơi đã quen với mọi người thì nó thật “đáng thương” và “tội

nghiệp”.

Ngày trước một số thi nhân như Lý Bạch, Nguyễn Cơng Trứ tuy dùng chữ tơi ẩn mình

trong chữ ta nhưng cái tơi đó vẫn thể hiện một “khí phách ngang tàng” cái khinh cảnh cơ

hàn đói khổ. Như Nguyễn Công Trứ đã từng viết

“Ngày ba bữa vỗ bụng rau bình bịch


Người quân tử ăn chẳng cầu no

Đêm năm canh an giấc ngáy khị khị

Đời thái bình cửa thường bỏ ngỏ”

Trong khi đó cái tơi của các nhà thơ mới có gì đó yếu đuối rên rỉ như Xn Diệu đã viết

“Nỗi đời cơ cực giơ nanh vuốt

Cơm áo không đùa với khách thơ”

Tuy nhiên Hồi Thanh cũng đã có một cái nhìn đúng về sự đáng thương tội nghiệp này

của cái tơi thời thơ mới đó là do hồn cảnh xã hội gây ra. Nnõi yếu đuối đáng thương tội


nghiệp của cái tôi thời thơ mới không phải là do các nhà thơ tạo ra mà đó là do hồn cảnh

sống chung, đó là “cái thảm hại cho hết thảy chúng ta”.

c. Cái tôi trong thơ nới không do hoàn cảnh xã hội mà trở nên thảm hại mà cịn cao hơn

thế là rơi vào bi kịch khơng có niềm tin vào cuộc đời.

Hồi Thanh đã lí giải một cách hình ảnh về tấn bi kịch này “đời chúng ta đã nằm trong

vịng chữ tơi. Mất bề rộng ta đi tìm bề sâu. Nhưng càng đi sâu ta lại càng thấy lạnh”. Tác

giả đã lấy ví dụ về Thế Lữ về Lưu Trọng Lư về Hàn Mặc Tử về Chế Lan Viên về Xuân

Diệu về Huy Cận, họ cố đi tìm một lối sống một nguồn sáng nhưng tất cả đều rơi về một

điểm chung đó là cái buồn như Huy Cận. Cái lí do để cái tơi cá nhân rơi vào bi kịch đó là

cái tơi thiếu “ một lịng tin đầy đủ”.

d.Tuy cái tơi rơi vào bi kịch nhưng may thay chưa phải là mất tuyệt đối niềm tin mà họ

còn vớ được cái phao niềm tin đó là têng Việt là truyền thống dân tộc. Hồi Tha nh đã


nói rõ điều này rằng “bi kịch ấy họ gửi cả vào tiếng Việt . Họ dồn tình yêu quê hương

trong tình u tiếng Việt”. Do đó “trong thất vọng sẽ nở niềm hi vọng”.

Đặc biệt họ tin vào câu nói của ơng chủ báo Nam Phong “ Truyện Kiều còn tiếng ta còn,

tiếng ta còn nước ta còn”. Họ đã nhìn ra được một điều mang tính chân lí đó là tiếng Việt

cũng là tinh thần nịi giống chỉ biến thiên chớ khơng bị tiêu diệt. Do đó họ viết thơ tiếng

Việt tức là họ vẫn trường tồn cùng dân tộc. Như vậy cái tôi cá nhân trong thất vọng đã

nảy mầm hi vọng, đã tìm về dĩ vãng để vin vào những gì bất diệt để bảo đảm cho ngày

mai”.

3. Qua đoạn trích “Một thời đại trong thi ca” Hồi Thanh đã cho người đọc hình dung ra

một tinh thần thơ mới được ẩn chứa trong cái tôi cá nhân hay nói cách khác là trong chữ

tơi. Cái tơi cá nhân lần đầu tiên xuất hiện có phần “ bỡ ngỡ” đối với thời bây giờ nhưng

đã phản ánh đựoc một sự vươn dậy của con người cá nhân ở một thời đại mới. Cái tôi đại

diện cho một thế hệ thi nhân tuy đáng thương nhưng cũng rất đáng yêu. Đây là một bài


phê bình văn học nên tiêu điểm nổi bật về mặt nghệ thuật là một kết cấu bài văn chặt chẽ

nên người đọc rất dễ nhận biết về cái tôi của thời thơ mới. Và một điều làm nên cái đặc

sắc của bài phê bình này là giọng văn giàu cảm xúc giàu hình ảnh nên tuy là bài phê bình

nhưng đọc lên ta thấy rất mượt mà rất ám ảnh.