Bài giảng Vật lý 9 bài 53: Sự phân tích ánh sáng trắng

VẬT LÝ 9






Bài 53






1. Hãy nêu tên các nguồn phát ra ánh sáng trắng ?
2. Hãy cho biết màu của chùm sáng mà ta thu được sau các tấm
lọc màu trong các thí nghiệm được biểu diễn bằng các hình vẽ
sau :
Hình 1
Nguồn sáng trắng

Hình 2
Nguồn sáng trắng

Hình 3
Nguồn sáng trắng

CHÙM
SÁNG
TỚI LÀ
CHÙM

SÁNG
TRẮNG


Nguồn sáng trắng

Nguồn sáng trắng

Nguồn sáng trắng


TIẾT 59:

1.Thí nghiệm 1 :


I. Phân tích một chùm sáng trắng
bằng lăng kính:
1 .Thí nghiệm 1 : (Sgk.139)

Mục
đíchthí
: nghiệm
Quan sát
chùm
sáng
trắng
Bố trí
như
hình

dưới
đây:
Hãy
nêu
mục
đích
của
thí
nghiệm
qua lăng kính để thấy một dải sáng nhiều
màu.
Hãy cho biết các dụng cụ

1?

cần dùng trong thí nghiệm ?

ª Ánh sáng chiếu đến lăng kính
là ánh sáng gì ? Ánh sáng thấy được
sau lăng kính là những ánh sáng gì ?




TIẾT 59:

I. Phân tích một chùm sáng trắng
bằng lăng kính:
1 .Thí nghiệm 1 : (Sgk.139)



1.Thí nghiệm 1 :
Các nhóm hãy tiến hành thí nghiệm


TIẾT 59:

C
I.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng lăng kính:
1 .Thí nghiệm 1 : (Sgk.139)

C1 . Dải màu có nhiều màu
nằm sát cạnh nhau. Ở bờ này là
màu đỏ, rồi đến màu da
cam,vàng…... ở bờ kia là màu
tím.



1

Hãy mơ tả màu sắc của
dải nhiều màu đã
quan sát ?


TIẾT 59:

2.Thí nghiệm 2a :
Mục đích : Quan sát các chùm sáng màu qua lăng kính.
I.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng lăng kính:
1 .Thí nghiệm 1 : (Sgk.139)
2.Thí nghiệm 2: (Sgk.139)

Hãy nêu mục đích thí nghiệm 2.a ?
a. Lần lượt chắn trước khe sáng K
một tấm lọc màu đỏ, rồi tấm lọc màu
xanh và quan sát.Trước khi quan
sát,hãy dự đoán hình ảnh sẽ quan sát
được .

C2

a. Hãy mơ tả hình ảnh đã quan sát được.




TIẾT 59:

Khe chắn K có tấm lọc màu đỏ :

I.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng lăng kính:
1 .Thí nghiệm 1 : (Sgk.139)
2.Thí nghiệm 2: (Sgk.139)

Lăng kính

C2.a. Khi chắn khe K bằng
tấm lọc màu đỏ thì ta thấy có
vạch đỏ, bằng tấm lọc màu
xanh có vạch xanh .

Khe chắn K có tấm lọc màu xanh :

Lăng kính




TIẾT 59:

2.Thí nghiệm 2 b:

I.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng lăng kính:
1 .Thí nghiệm 1 : (Sgk.139)
2.Thí nghiệm 2: (Sgk.139)

C2. b.

Ta thấy đồng

thời cả hai vạch đỏ và
xanh nằm lệch nhau .



nêukhe
mục
đích
thí
nghiệm
b.Hãy
Chắn
sáng
Krõbằng
tấm
lọc 2.b
nửa?
Mục
đích:
Thấy
sự ngăn
cách
giữa dải
màu đỏ
và dải
màuxanh.
xanh. Dự
trên màu
đỏ,nửa
dưới
màu
đốn hiện tượng xảy ra. Tiến hành quan
sát .

C2

b. Hãy mô tả hình ảnh quan sát được.


TIẾT 59:

I.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng lăng kính:

C3

Hãy dựa vào các kết quả quan sát
được ở trên để nhận định sự đúng,sai
của hai ý kiến sau :

1 .Thí nghiệm 1 : (Sgk.139)
2.Thí nghiệm 2: (Sgk.139)

 Ý KIẾN 1 : Lăng kính đã nhuộm các
màu khác nhau cho chùm sáng trắng .
 Ý KIẾN 2 : Trong chùm sáng trắng có
chứa sẵn các ánh sáng màu .Lăng kính
chỉ có tác dụng tách các chùm sáng
màu đó ra, cho mỗi chùm đi theo một
phương vào mắt .



TIẾT 59:

I.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng lăng kính:
1 .Thí nghiệm 1 : (Sgk.139)
2.Thí nghiệm 2: (Sgk.139)

C 3. Ý kiến thứ hai là đúng
.



C3

Ý kiến 1: Lăng kính đã nhuộm các màu
khác nhau cho chùm sáng trắng ?

 TRẢ LỜI :
Lăng kính là một khối chất trong suốt,
khơng màu, nên nó khơng thể đóng vai trị như
một tấm lọc màu .
Nếu lăng kính có tác dụng nhuộm màu
cho chùm tia sáng thì tại sao chỗ này chỉ
nhuộm màu xanh, chỗ kia chỉ nhuộm màu
đỏ? Trong khi đó các vùng mà các tia sáng đi
qua trong lăng kính có tính chất hoàn toàn
như nhau.

TIẾT 59:

C4
I.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng lăng kính:
1 .Thí nghiệm 1 : (Sgk.139)
2.Thí nghiệm 2: (Sgk.139)

C4. Vì lăng kính đã phân tích
từ dải sáng trắng ra nhiều dải
sáng màu. .



Tại sao có thể nói thí nghiệm 1 là
thí nghiệm phân tích ánh sáng
trắng ?

 TRẢ LỜI:
Vì ánh sáng trắng qua lăng
kính được phân tích thành dải
màu,do đó thí nghiệm 1 là thí
nghiệm phân tích ánh sáng trắng .


TIẾT 59:

I.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng lăng kính:
1 .Thí nghiệm 1 : (Sgk.139)

2.Thí nghiệm 2: (Sgk.139)

3. Kết luận:
Khi chiếu một chùm sáng trắng hẹp đi qua lăng
kính ta thu được nhiều chùm sáng màu khác
nhau .
 Các chùm sáng màu này có đặc điểm gì ?
 Lăng kính có tác dụng gì trong hiện tượng này
?




TIẾT 59:

3. Kết luận:

I.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng lăng kính:
1 .Thí nghiệm 1 : (Sgk.139)
2.Thí nghiệm 2: (Sgk.139)
3.Kết luận:

Khi chiếu một chùm sáng trắng hẹp đi qua
một lăng kính thì ta sẽ thu được nhiều chùm
sáng màu khác nhau nằm sát cạnh nhau tạo
thành một dải màu như cầu vồng .Màu của dải
này biến thiên liên tục từ đỏ đến tím.

(Sgk.140)

Lăng kính có tác dụng tách riêng các chùm
sáng màu có sẵn trong chùm sáng trắng cho
mỗi chùm đi theo một phương khác nhau .




TIẾT 59:

1. Thí nghiệm 3:

I.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng lăng kính:
1 .Thí nghiệm 1 : (Sgk.139)

Quan sát mặt ghi cuả một đĩa CD
( hình 52.3 ) dưới ánh sáng
trắng.

2.Thí nghiệm 2: (Sgk.139)
3.Kết luận:

(Sgk.140)

II.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng sự phản xạ trên đĩa CD:
1 .Thí nghiệm 3: (Sgk.140)

HÌNH 52.3




TIẾT 59:

C5
I.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng lăng kính:

Hãy mơ tả hiện tượng
quan sát được .

1 .Thí nghiệm 1 : (Sgk.139)
2.Thí nghiệm 2: (Sgk.139)
3.Kết luận:

(Sgk.140)

II.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng sự phản xạ trên đĩa CD:
1 .Thí nghiệm 3: (Sgk.140)

C5 ... nhìn theo
phương này có ánh
sáng màu này, theo
phương khác có ánh
sáng màu khác .



 Trả lời:
Khi chiếu ánh sáng trắng vào
mặt ghi đĩa CD và quan sát ánh sáng phản
xạ,ta thấy nhìn theo phương này có ánh
sáng màu này, theo phương khác có ánh
sáng màu khác .


TIẾT 59:

C6
I.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng lăng kính:

a. Ánh sáng chiếu
đến đĩa CD là ánh
sáng màu gì ?

1 .Thí nghiệm 1 : (Sgk.139)
2.Thí nghiệm 2: (Sgk.139)
3.Kết luận:

(Sgk.140)

II.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng sự phản xạ trên đĩa CD:
1 .Thí nghiệm 3: (Sgk.140)
C6 . a Là ánh sáng trắng



 Trả lời : Ánh sáng chiếu
đĩa CD là ánh sáng trắng .

đến


TIẾT 59:

C6 b . Ánh sáng từ đĩa CD đến
I.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng lăng kính:

mắt ta có những màu nào ?

1 .Thí nghiệm 1 : (Sgk.139)
2.Thí nghiệm 2: (Sgk.139)
3.Kết luận:

(Sgk.140)

II.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng sự phản xạ trên đĩa CD:
1 .Thí nghiệm 3: (Sgk.140)
C6 – b Có nhiều màu, tuỳ theo
phương nhìn của mắt .



 Trả lời : Tuỳ theo phương nhìn ta
có thể thấy ánh sáng từ đĩa CD đến
mắt ta có màu này hay màu kia .


TIẾT 59:

C6
I.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng lăng kính:
1 .Thí nghiệm 1 : (Sgk.139)
2.Thí nghiệm 2: (Sgk.139)
3.Kết luận:

(Sgk.140)

II.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng sự phản xạ trên đĩa CD:
1 .Thí nghiệm 3: (Sgk.140)
C6- c. Vì chùm sáng trắng
sau khi phản xạ trên đĩa
CD cho nhiều chùm sáng
màu khác nhau truyền theo
các phương khác nhau .



C . Tại sao có thể nói
thí nghiệm 3 cũng là
thí nghiệm phân tích

ánh sáng trắng ?

 Trả lời : Vì chùm sáng chiếu đến đĩa
CD là chùm sáng trắng, sau khi phản xạ
ta thu được nhiều chùm sáng màu
khác nhau truyền theo các phương khác
nhau.


TIẾT 59:

2. Kết luận:

I.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng lăng kính:
1 .Thí nghiệm 1 : (Sgk.139)
2.Thí nghiệm 2: (Sgk.139)
3.Kết luận:

(Sgk.140)

II.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng sự phản xạ trên đĩa CD:
1 .Thí nghiệm 3: (Sgk.140)
2.Kết luận:



(Sgk.140)

thểkết
phân
mộtkết
chùm
trắng3 ?
Ta Có
có thể
luậntích
gì qua
quả sáng
thí nghiệm
thành những chùm sáng màu bằng
cách cho nó phản xạ trên mặt ghi cuả
một đĩa CD .


TIẾT 59:

I.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng lăng kính:
1 .Thí nghiệm 1 : (Sgk.139)
2.Thí nghiệm 2: (Sgk.139)
3.Kết luận:

(Sgk.140)

II.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng sự phản xạ trên đĩa CD:
1 .Thí nghiệm 3: (Sgk.140)
2. Kết luận:

(Sgk.140)

III. Kết luận chung: (Sgk.141)



III. KẾT LUẬN
CHUNG :
 Hãy nêu những cách phân tích một
chùm ánh sáng trắng ?
 Trả lời : Có thể có nhiều cách
phân tích một chùm sáng thành
những chùm sáng màu khác nhau
.


TIẾT 59:

IV.VẬN DỤNG :

I.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng lăng kính:

C7

Có thể coi cách dùng các tấm lọc màu
như một cách phân tích ánh sáng trắng
thành ánh sáng màu được khơng ?

1 .Thí nghiệm 1 : (Sgk.139)
2.Thí nghiệm 2: (Sgk.139)
3.Kết luận:

(Sgk.140)

II.Phân tích một chùm sáng trắng
bằng sự phản xạ trên đĩa CD:

 Trả lời:
Theo kết quả bài kiểm tra thì đây
cũng chính là một cách phân tích ánh
sáng trắng thành ánh sáng màu .

1 .Thí nghiệm 3: (Sgk.140)
2.Kết luận:

(Sgk.140)

III. Kết luận chung: (Sgk.141)
IV. Vận dụng:

Nguồn sáng trắng

(Sgk.141)

C7. Được .
Nguồn sáng trắng



BÀI TẬP:

 Sự phân tích ánh sáng trắng sẽ khơng thể
quan sát được trong thí nghiệm nào sau đây:
A Chiếu một chùm sáng trắng qua một lăng kính .

B Chiếu một chùm sáng trắng đến một gương phẳng .
C Chiếu một chùm sáng trắng qua một tấm kính lọc
màu.

D Chiếu một chùm sáng trắng đến mặt ghi của một đĩa
CD.