Bài giảng Vật lý 9 bài 44: Thấu kính phân kỳ

CẤU TRÚC BÀI GIẢNG

1 - KIỂM TRA BÀI CŨ – TÌNH HUỐNG.
2 - TÌM HIỂU ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ.
3 - TÌM HIỂU TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA TKPK
4 - VẬN DỤNG - CỦNG CỐ - DẶN DÒ

GHI NHỚ


Câu hỏi: 1. Nêu đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ?
2. Có những cách nào để nhận biết thấu kính hội tụ

Trả lời:
1.Đặc điểm của ảnh:
- Vật ở ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật, ngược chiều với vật. Khi vật đặt
rất xa thấu kính thì ảnh thật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự.
- Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, lớn hơn vật và cùng chiều với vật
2.Cách nhận biết:
- Thấu kính hội tụ thường dùng có phần rìa mỏng hơn phần giữa.
- Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm
tia ló hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính


TIẾT 47- BÀI 44: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ
1/ Quan sát và tìm cách nhận biết
Câu C1: Trong các thấu kính ở nhóm hãy tìm ra các thấu kính hội tụ?

Hộp thấu
kính chung

Hộp chứa thấu
kính phân kì


TIẾT 47- BÀI 44: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ
1/ Quan sát và tìm cách nhận biết
Câu C2: Độ dày phần rìa so với phần giữa của thấu kính phân kì có gì
khác với thấu kính hội tụ?

Đáp án : Thấu kính phân kì có phần rìa dày hơn phần giữa.


TIẾT 47- BÀI 44: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ
1/ Quan sát và tìm cách nhận biết
 Thấu kính phân kì được làm bằng vật liệu trong suốt và có phần rìa dày
hơn phần giữa.

∧
∨

 Ký hiệu:


BÀI 44 -TIẾT 47: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ

1/ Quan sát và tìm cách nhận biết
2/ Thí nghiệm:

Các dụng cụ thí nghiệm


HOẠT ĐỘNG NHĨM
1.Bố trí thí nghiệm như hình vẽ.

Bố trí thí nghiệm theo SGK

Bố trí thí nghiệm thực


HOẠT ĐỘNG NHÓM
2. Quan sát và kiểm tra việc bố trí thí nghiệm.

3. Tiến hành thí nghiệm và trả lời câu hỏi : Chùm tia sau khi đi qua thấu kính
có đặc điểm gì mà người ta gọi thấu kính này là thấu kính phân kì?
Chú ý: Nguồn điện là tia laser nên nguy hiểm, tránh nhìn trực tiêp. Khơng
được dùng diêm hoặc que hương nghịch nhau.


Quan sát thí nghiệm kiểm tra

Chiếu chùm sáng tới song song theo phương vng góc với mặt thấu kính
phân kì ta được chùm tia ló phân kì nên ta gọi thấu kính đó là thấu kính phân
kì.

Quan sát kiểm tra kết quả của nhóm.


BÀI 44 -TIẾT 47: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỦA THẤU KÍNH
PHÂN KÌ.

∧

∆
∨

1/ Trục chính:

Câu C4: Quan sát lại thí
nghiệm và cho biết trong ba
tia sáng tới thấu kính phân
kì, tia nào đi qua thấu kính
khơng bị đổi hướng? Tìm
cách kiểm tra?

∆


BÀI 44 -TIẾT 47: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỦA THẤU KÍNH
PHÂN KÌ.

∧
O

∨

∆

1/ Trục chính: ∆

O

.

2/ Quang tâm:

.
O


BÀI 44 -TIẾT 47: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỦA THẤU KÍNH
PHÂN KÌ.

∧
O

∨

∆

1/ Trục chính: ∆
2/ Quang tâm:

Quan sát cách xác định trục
chính và quang tâm của thấu
kính phân kì


BÀI 44 -TIẾT 47: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỦA THẤU KÍNH
PHÂN KÌ.

∧

.F

1/ Trục chính: ∆

O

.

F’

∨

∆

2/ Quang tâm:O
3/ Tiêu điểm:
Câu C5: Dự đốn xem, nếu kéo dài
các tia ló thì chúng có gặp nhau tại
một điểm hay khơng? Tìm cách

kiểm tra lại dự đốn đó.


BÀI 44 -TIẾT 47: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỦA THẤU KÍNH
PHÂN KÌ.

∧

.F

1/ Trục chính: ∆

O

.

F’

∨

∆

2/ Quang tâm:O
3/ Tiêu điểm:
Quan sát kiểm tra dự đoán

.

F

.

F

.

F’


BÀI 44 -TIẾT 47: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỦA THẤU KÍNH
PHÂN KÌ.

∧

.F

1/ Trục chính: ∆

O

.

F’

∨

∆

2/ Quang tâm:O
3/ Tiêu điểm: F, F’
4/ Tiêu cự:
OF= OF’=f
Câu C6: Biểu diễn chùm tia tới
và chùm tia ló trong thí nghiệm
trên hình vẽ.


Đường truyền của hai tia sáng đặc biệt qua
thấu kính phân kì:
O

.

.

F
O

.

.

F

.

F’

+ Tia tới song song với trục chính thì tia ló kéo dài đi qua tiêu điểm.
+ Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.

۩


∆

∨

∨

O

F’

∨∨

F

∨

∨∨

 Đường truyền của hai tia sáng đặc biệt qua
thấu kính phân kì:

∧
+Tia tới song song với trục chính thì tia ló kéo dài đi qua tiêu điểm.
+Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.

۩


BÀI 44 -TIẾT 47: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
III. VẬN DỤNG
C7: Hình 44.5 vẽ thấu kính phân kì, quang tâm O, trục chính ∆, hai tiêu điểm F
và F’,các tia tới 1,2. Hãy vẽ tia ló của các tia này .


BÀI 44 -TIẾT 47: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
III. VẬN DỤNG
C7: Đáp án:


BÀI 44 -TIẾT 47: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
III. VẬN DỤNG
C8: Trong tay em có kính cân thị, làm thế nào để biết kính đó là
thấu kính phân kì hay hội tụ.


Kính cận là thấu kính phân kì,có thể nhận biết bằng một
trong hai cách :
- Phần rìa của thấu kính dày hơn phần phần ở giữa
- Chiếu chùm sáng song song tới thấu kính cho chùm tia ló phân kì.


Hai cách nhận biết TKPK
- Thấu kính phân kì thường dùng có độ dày phần rìa lớn hơn
phần giữa.

- Chùm sáng tới song song với trục chính của thấu kính phân
kì , cho chùm tia ló phân kì.
 Đường truyền của hai tia sáng đặc biệt qua thấu kính phân
kì :
- Tia tới song song với trục chính thì tia ló kéo dài đi qua tiêu
điểm .
- Tia tới đến quang tâm thì tia ló truyền thẳng theo phương của
tia tới.