Bài giảng Lâm sản ngoài gỗ: Bài 4 – ThS. Nguyễn Quốc Bình

LOGO

B Giáo D c và ào T o
Tr

ng

H Nông Lâm TP. HCM

BÀI GI NG LÂM S N NGOÀI G
Bài 4.

i u tra Lâm s n ngoài g

Nguy n Qu c Bình

9/26/2010

Nguy n Qu c Bình

1


Bài:

1

M c tiêu bài h c

2

LSNG Vi t Nam:
Ngu n g c – S n ph m – Giá tr

3

i u tra LSNG trong t nhiên

4

i u tra LSNG trong nhân dân

5
9/26/2010

i u tra Lâm s n ngoài g

Chú ý và câu h i
Nguy n Qu c Bình

2


M c tiêu bài h c
Thi t k m t ti n trình đi u tra hi n tr ng khai
thác và s d ng lâm s n ngoài g trong khn
kh phân tích sinh k đ a ph ng (Xác đ nh m c
tiêu, n i dung và v n đ )
Xác đ nh ph ng pháp và công c thích h p và
th c hành các k n ng s d ng ph ng pháp
và công c này trong đi u tra lâm s n ngoài g

9/26/2010

Nguy n Qu c Bình

3


LSNG Vi t Nam:
Ngu n g c – S n ph m – Giá tr

Ngu n g c

• S n ph m

ang s d ng



– Trong gia đình:

• T r ng, đ t r ng
• ã thu n hố
• Lai t o

• Th c ph m
• D c ph m
• Gia d ng

 Khơng cịn s d ng

• Hoang d i

nhà/r ng

– Trên th tr

ng:

• M ngh
• Cây/con c nh
• D ch v
9/26/2010

Nguy n Qu c Bình

4


LSNG Vi t Nam:
Ngu n g c – S n ph m – Giá tr

Giá tr
 Trong c ng đ ng
•
•
•
•
•

9/26/2010

Nhu c u hàng ngày
Nhu c u mùa v
V n hố/truy n th ng
D c li u
…

– Ngồi c ng đ ng:

Nguy n Qu c Bình

• Cây/con đ c thu n
hố,
• S n ph m đã ch bi n
• Cái “m i”

5


i u tra LSNG b ng cách l p ô
Các b

c ti n hành:

1. Xác đ nh ho c không xác đ nh tr
kê,

c các loài s ki m

2. Th ng nh t cách th c hi n và th i gian th c hi n

(không ph thu c vào mùa v n u ô c đ nh),
3. Chu n b d ng c và ph

ng ti n,

4. Xây d ng bi u ghi chép th c đ a,
5. L p ô trên tuy n đã đ c xác đ nh, t i v trí có thay đ i
v th m th c v t, đ a hình, ch đ qu n lý đ t,…

9/26/2010

Nguy n Qu c Bình

6


Các n i dung đi u tra:
 Ghi chép, trao đ i, ch p nh v đi u ki n sinh thái c a
ô, nên s d ng thu t ng đ a ph ng,
 Xác đ nh s có m t và t n s xu t hi n c a các lồi có
trong ơ (cây là LSNG và không ph i LSNG),
 o đ m s cây/b i, cành nhánh, lá, r -c c a các loài
là LSNG và mơ t đ t tính sinh thái c a các lồi cây
khơng ph i LSNG trong ơ.

9/26/2010

Nguy n Qu c Bình

7

u-Khuy t c a cách đi u tra l p ô
 Khuy t đi m:
 M t th i gian,
 Ghi chép nhi u,
 Phân lo i thông tin ghi
chép,
 i u tra h t nh ng lồi cây
khơng ph i LSNG có trong
ơ.

9/26/2010

u đi m:



 Có gi i h n đi u tra (ơ),
 Có s tham gia c a ng i
dân,
 Th c t và rõ ràng,
 Thu đ c thông tin nhi u
l n trong 1 ô (ơ c đ nh).

Nguy n Qu c Bình

8

i u tra theo tuy n (không l p ô)
Các b c đi u tra:
1. Xác đ nh các loài s ki m kê,

+ Các loài khác nhau hi n di n khác nhau theo th i đi m ki m kê

2. Th ng nh t cách th c hi n và th i gian th c hi n, ph
thu c theo loài s ki m kê,
3. Chu n b d ng c và ph ng ti n,
4. Xây d ng bi u ghi chép th c đ a theo nhóm lồi
LSNG,
5. Xác đ nh kho ng cách các tuy n và đi u tra

9/26/2010

Nguy n Qu c Bình

9


Các n i dung đi u tra:
Ghi chép, trao đ i, ch p nh (n u đ c) các
thông tin v sinh v t h u (chú ý đ t, đ a hình và
ghi chép thơng tin v các lồi cây là LSNG t i
n i chúng xu t hi n),
 o đ m các thông s sinh thái h c theo đ c
tr ng t ng loài (chi u cao, tán, s lá, cành
nhánh, b i…),
Xác đ nh s có m t và t n s xu t hi n c a các
lồi có trong tuy n,

9/26/2010

Nguy n Qu c Bình

10


u – khuy t đi m
 Khuy t đi m:



 B sót lồi khơng xác
đ nh đ c,
 Khơng đánh giá chính
xác s l ng lồi m c
theo c m

 D đi u tra và nhanh,
 i u tra di n r ng,
 Ít m t th i gian
 Có s tham gia cao

9/26/2010

Nguy n Qu c Bình

u đi m:

11

i u tra theo đi u ki n l p đ a
Các b c đi u tra:
1. Xác đ nh các loài s đi u tra theo khu v c/vùng phân
b xác đ nh tr c,
2. Th ng nh t cách th c hi n và th i gian th c hi n, ph
thu c theo loài và khu v c s đi u tra,
3. Chu n b d ng c và ph ng ti n,
4. Xây d ng bi u ghi chép th c đ a theo khu v c đ nh
tr c,
i u tra t ng th ho c đi u tra theo tuy n ho c l p ơ
5.

9/26/2010

Nguy n Qu c Bình

12


Các n i dung đi u tra:
 Ghi chép, trao đ i, ch p nh (n u đ c) các thông tin
v sinh v t h u (chú ý đ t, đ a hình và ghi chép thơng
tin v khu v c khác nhau),
 o đ m các thông s sinh thái h c theo đ c tr ng t ng
loài (chi u cao, tán, s lá, cành nhánh, b i…),
 Xác đ nh s có m t và t n s xu t hi n c a các loài có
trong tuy n,
 Khơng ghi chép thơng tin v các cây khơng ph i LSNG.

9/26/2010

Nguy n Qu c Bình

13


u – khuy t đi m
 Khuy t đi m:



 i u tra c c b ,
 Không đi u tra đ c cho
các lồi có vùng phân b
đa d ng

 Nhanh, chính xác theo
nhóm lồi
 Xác đ nh rõ sinh thái
chung c a lồi/nhóm lồi,
 K t h p đ c nhi u cách
đi u tra

9/26/2010

Nguy n Qu c Bình

u đi m:

14


Làm th nào đ phát hi n LSNG có trong nhân
dân và trên th tr ng?

Loài/ch ng lo i?
S l ng và s n l ng?
Ngu n g c và vùng phân b ?
Cách th c s d ng và ch bi n?
Kh n ng tái t o?

9/26/2010

Nguy n Qu c Bình

15


i u tra LSNG trong nhân dân
1. Thu th p thơng tin t nh ng ng i có hi u bi t
v LSNG t i đ a ph ng,
2. V b n đ tài nguyên v ngu n LSNG,
3. S đ di đ ng ti p c n LSNG,
4. L ch mùa v c a các lo i LSNG,
5. Li t kê, đ nh danh (đ a ph ng)
6. Th o lu n nhóm chun đ đ phân tích v n
đ (issues) c a LSNG t i c ng đ ng

9/26/2010

Nguy n Qu c Bình

16


Chú ý khi phân tích s li u trong đi u tra trong
nhân dân:

 Khi nào dùng s h ?
 Khi nào dùng s ý ki n/ph

ng án?

 Khi nào c n phân nhóm s li u?
 Lo i b nh ng s li u gây nhi u?

9/26/2010

Nguy n Qu c Bình

17


n v tính tốn s l
Tồn ph n:
Cây thân g
Cây b i và dây leo,
Cây thân th o,

9/26/2010

ng và s n l

ng

 Cây, kh i theo thông
th ng,
 B i, g c,
 Kilogam t i/khơ

Nguy n Qu c Bình

18


n v tính tốn s l
T ng ph n:
 Ph n thân g ,
 Cành nhánh và cây b i,
 R và c

9/26/2010

ng và s n l

ng

 Kh i,

 G c, b i,
 Kilogam t i/khơ, tồn
thân hay b ph n

Nguy n Qu c Bình

19
Cont.


Các chú ý khi đi u tra LSNG
Th i v : mùa xu t hi n LSNG
Loài ch a xác đ nh: mơ t chi ti t, có hình nh,
Tên đ a ph ng và cơng d ng
Nh ng lồi s d ng cho m c đích riêng c a
c ng đ ng/nhóm dân t c.
Cách ch bi n.

9/26/2010

Nguy n Qu c Bình

20


ánh giá nhanh hi n tr ng c ng đ ng
Các n i dung c n đánh giá

 C s h t ng/đ a bàn
 Tình hình dân c

 Tài nguyên ti p c n
 Kinh t - thu nh p (sinh k )
 L ch s hình thành
 Ho t đ ng (lâm nghi p, nông nghi p)
 Thu n l i khó kh n
 ….

9/26/2010

Nguy n Qu c Bình

21


Các công c :
Không gian:
 S đ xã h i/tài nguyên
 Lát c t
 S đ di đ ng/xu h ng

Th i gian:
 Dòng l ch s
 L ch th i v /L ch ho t đ ng
 Phân tích xu h ng

9/26/2010

Nguy n Qu c Bình

22

Các cơng c :
Phân tích xã h i:





Nhân kh u/lao đ ng
Gi i
Sinh k , phân h ng giàu nghèo
Venn

Phân tích d li u:
 SWOT
 Hai mãng
 Ma tr n: c p đôi/b t c p/cho đi m

9/26/2010

Nguy n Qu c Bình

23


Ph ng v n:

Các d ng câu h i th

ng s

d ng khi ph ng v n:

Câu h i đóng:

1.

M t tháng cô (chú) đi vào r ng m y l n?
1. 1 - 2 l n
2. 3 – 6 l n
3. 6-12 l n

•

2.

4. KB/KTL

Câu h i m :
Hàng ngày/ tu n cơ (chú) vào r ng thì đ làm nh ng cơng vi c gì?

•

3.

Câu h i d n:
Ngoài vi c vào r ng l y m ng, rau nhi p, cô (chú) th
làm nh ng công vi c gì khác?

•

4.

ng vào r ng

Câu h i g i ý (m m):
Khi đi r ng v , cô (chú) có mang theo c i v đ đun n u ch ?

•

Câu h i m h :

5.
•

9/26/2010

Cơ (chú) có th

ng đi vào r ng khơng?
Nguy n Qu c Bình

24


Ph ng v n:


Ph ng v n tr c ti p: theo th t thông tin:










T tr c quan
Hi n t i
Quá kh
T ng lai
Suy ng m

Th i gian: 30-60 phút
V thu nh p: h i các kho n chi tr

9/26/2010

Nguy n Qu c Bình

c, kho n thu sau!

25