skkn LỒNG GHÉP TRÒ CHƠI TRONG dạy học NGHỀ TIN học

ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN PHONG ĐIỀN
TRUNG TÂM GDNN - GDTX

CHUYÊN ĐỀ
LỒNG GHÉP TRÒ CHƠI TRONG DẠY HỌC
NGHỀ TIN HỌC

GV: NGUYỄN THỊ NGA
Tổ: Giáo vụ

Phong Điền, tháng 03/ 2017

1


A. Đặt vấn đề
Quá trình dạy học ngày nay xác định nhà trường phải chú trọng tập trung vào
việc tạo ra những cơ hội và điều kiện học tập thuận lợi cho học sinh, yêu cầu này một
mặt kích thích học sinh phát huy cao độ tính tích cực học tập, mặt khác yêu cầu giáo
viên phải khuyến khích hướng dẫn và tổ chức học tập cho học sinh phải chủ động
chiếm lĩnh tri thức, kinh nghiệm và giá trị cần thiết cho bản thân.
Yêu cầu về chất lượng học sinh đã đặt ra những đòi hỏi phải đổi mới mục tiêu, nội
dung và phương pháp dạy học ở mọi cấp học, bậc học trong hệ thống giáo dục quốc dân
ở nước ta. Nhiều hoạt động nhằm đổi mới phương pháp dạy học đã được triển khai
dưới nhiều hình thức khác nhau. Tuy nhiên, vẫn cịn nhiều hình thức dạy học phát huy
tính tích cực cho học sinh vẫn chưa được khai thác, một trong những kỹ thuật dạy học
chưa được đơng đảo giáo viên quan tâm đó là kỹ thuật sử dụng trò chơi trong dạy học.
Việc sử dụng trò chơi trong dạy học là một biện pháp dạy học phù hợp với xu hướng
đổi mới dạy học hiện nay.
Tin học nói chung đóng vai trị hết sức quan trọng trong xã hội hiện đại, tin học đã
làm thay đổi nhận thức của con người và ứng dụng hầu hết các hoạt động của xã hội

loại người. Việc dạy Tin học trong các Trung tâm GDNN - GDTX có vai trò cung cấp
cho các em các kiến thức cơ sở và một số chương trình ứng dụng cơ bản của Tin học.
Tuy nhiên, trong q trình học tập mơn Nghề Tin học, đa số các em không hứng thú với
mơn học này. Trong chương trình dạy Nghề Tin Học, nhiều nội dung nếu được thiết kế
tổ chức theo kiểu trị chơi dạy học thì sẽ phát huy tính tích cực của các em, mang lại
hiệu quả cao. Xuất phát từ lý do trên tôi chọn đề tài “Lồng ghép trị chơi trong dạy học
mơn nghề Tin học”.
B. Nội dung
1. Cơ sở lý luận
Trò chơi là hoạt động vui chơi có chủ đề, có nội dung nhất định, có những quy
định buộc người chơi phải tuân thủ nhằm mục đích vui chơi giải trí
Trị chơi dạy học là trị chơi có nội dung gắn với hoạt động học tập của học sinh.

2


Phương pháp trò chơi dạy học là phương pháp tổ chức hoạt động học tập của học
sinh mà trong đó học sinh lĩnh hội được các kiến thức cần thiết nhờ tham gia tích cực
vào các hoạt động của trị chơi.
2. Thực trạng sử dụng trò chơi trong dạy học Tin học ở Trung tâm
Hiện nay, việc áp dụng trò chơi trong dạy học ở Trung tâm đã bắt đầu hình thành
và phát triển, tuy nhiên vẫn cịn rất đơn điệu. Đa số giáo viên áp dụng trị chơi ơ chữ và
trả lời nhanh. Trong khi cịn có rất nhiều trị chơi khác mà giáo viên có thể tìm hiểu và
lồng ghép vào bài dạy của mình để bài dạy sinh động và sơi nổi hơn. Bên cạnh đó giáo
viên cịn chưa nắm vững cách thức, quy trình nên tuy có tổ chức nhưng hiệu quả chưa
cao, giờ học cịn ồn ào, ảnh hưởng đến tiến trình lên lớp.
3. Nguyên tắc:
Giáo viên phải chú ý đến nội dung từng phần, từng chương, lưu ý mối quan hệ
giữa trò chơi với hệ thống câu hỏi; vận dụng linh hoạt hợp lí, đúng mức, đúng lúc để
không xáo trộn nhiều không gian lớp học, nhanh chóng ổn định lớp học khi trị chơi kết

thúc. Trò chơi phải phù hợp với nội dung, mục tiêu cần đạt, không vận dụng cho tất cả
các tiết học, đôi khi gây phản cảm, phản tác dụng. Trò chơi kết thúc bằng việc thưởng
cho người thắng cuộc hoặc phạt nhẹ nhàng dí dỏm.
4. Một số hình thức lồng ghép trị chơi
a. Phân loại trị chơi
- Nhóm trị chơi giới thiệu nội dung mới: Những trò chơi này có thể sử dụng khi
bắt đầu một tiết học mới, nó có tác dụng khởi động tư duy của học sinh, dẫn dắt học
sinh tìm hiểu nội dung, học tập một cách tự nhiên, thoải mái và vui vẻ. Không chỉ vậy,
trò chơi này còn được sử dụng khi chuyển tiếp sang một nội dung mới trong tiết học.
Cách chuyển tiếp này giúp học sinh thay đổi trạng thái, kích thích hoạt động trí tuệ để
đạt được mục tiêu bài học.
- Nhóm trị chơi tìm hiểu tri thức (lĩnh hội tri thức mới): Trò chơi này giúp học
sinh nắm được trình độ nhận thức hiện tại của mình mà đưa ra các yêu cầu cao hơn
nhằm hướng đến vùng phát triển gần nhất. Để sử dụng trò chơi này, giáo viên phải linh
hoạt trong quá trình tổ chức vì mỗi em có sự nhận thức khác nhau.

3


- Nhóm trị chơi củng cố ơn tập: Những trị chơi trong nhóm này được sử dụng sau
khi học sinh đã được học một nội dung hoặc kỹ năng nào đó, những kiến thức hoặc kỹ
năng là cơ sở để học sinh thực hiện trò chơi này.
b. Một số trò chơi có thể vận dụng lồng ghép trong dạy học Tin học:
Giáo viên có thể tự sáng tạo ra những trò chơi phù hợp với tiết học và tự đặt tên
trị chơi sao cho phù hợp và kích thích sự tò mò của các em.
* Trò chơi “Ai nhanh hơn”: Áp dụng vào bài 12 “CHÈN MỘT SỐ ĐỐI TƯỢNG
ĐẶC BIỆT” - THPT và bài 9 “THIẾT KẾ TRANG. IN VĂN BẢN” – THCS
- Mục đích: giúp học sinh hứng thú, tò mò hơn khi học mục “đánh số trang”
- Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị 2 phần tài liệu, mỗi phần gồm 10 trang giấy A4.
Phần 1 có đánh số trang, phần 2 không đánh số trang.

- Cách chơi: Cho 2 nhóm, mỗi nhóm khoảng 2-3 học sinh sắp xếp đúng thứ tự các
trang giấy trong thời gian 30 giây. Nhóm nào xong trước sẽ chiến thắng.
* Trị chơi “Đuổi hình bắt chữ”: Trị chơi này có thể áp dụng rất nhiều phần khác
nhau trong chương trình, ở đây lấy ví dụ ở mục III. LÀM QUEN VỚI CHƯƠNG
TRÌNH BẢNG TÍNH (bài 17- CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN - PHẦN 4 CHƯƠNG
TRÌNH BẢNG TÍNH EXCEL - THPT)
- Mục đích: Giúp học sinh tìm hiểu cách khởi động, các thành phần trên cửa sổ làm
việc của Excel.
- Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị cách hình ảnh liên quan đến cách khởi động và màn
hình làm việc Excel.
- Cách chơi: Cả lớp cùng chơi. Gv chiếu lần lượt từng hình ảnh, bạn nào trả lời
đúng thì được điểm cộng. Sai thì nhường cơ hội cho bạn khác.
* Trị chơi “Xếp hình đúng”: Trị này có thể là xếp các mảnh ghép khác nhau
thành một hình hồn chỉnh, có thể là xếp nội dung hoặc các hình có chung đặc điểm
thành một nhóm, một thể loại. Để tổ chức trị chơi này, giáo viên cần có sự chuẩn bị sẵn
các mảnh ghép, những mảnh ghép đó có thể là hình ảnh, chữ viết thể hiện nội dung.
Ví dụ ở mục 2. Các thành phần cơ bản của máy tính (Bài 1. Nhập môn tin học –
THCS)

4


- Mục đích: Giúp học sinh tìm hiểu các thành phần: CPU, Thiết bị vào, Thiết bị ra,
Bộ nhớ.
- Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị các hình ảnh liên quan đến bài học như CPU,
chuột, bàn phím, loa, máy in, đĩa CD, …
- Cách chơi: Chia nhóm. 2 nhóm tìm trong mảnh ghép có sẵn các hình ảnh trộn lẫn
vào nhau. Mỗi nhóm phải dán vào đúng vị trí thành phần thích hợp. Đội nào thực hiện
đúng, đầy đủ và hồn thành trong thời gian sớm hơn thì chiến thắng.
* Trò chơi lựa chọn phương án đúng: Trò chơi này tổ chức dưới dạng câu hỏi trắc

nghiệm, mỗi câu hỏi liên quan đến kiến thức hay kỹ năng đã học, yêu cầu học sinh chọn
phương án đúng. Trò chơi này có thể áp dụng hầu hết các bài, các mục trong chương
trình.
* Trị chơi “Trả lời nhanh”: Trị chơi này có thể tổ chức dưới dạng gói câu hỏi.
Mỗi gói câu hỏi đều liên quan đến bài học trước. Trong phần ơn tập ta có thể cho học
sinh chơi trị chơi này.
- Mục đích: Giúp học sinh tích cực huy động trí nhớ, tư duy và khả năng phản ứng
nhanh về các nội dung đã được học.
- Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị các gói câu hỏi, câu trả lời cho các đội chơi.
- Cách chơi: Chia nhóm. Mỗi nhóm cử đại diện lên trả lời câu hỏi.
Cuối cùng giáo viên tổng kết nhóm nào có nhiều câu trả lời đúng, điểm cao hơn sẽ
chiến thắng.
* Trị chơi ơ chữ: Trị chơi này có nhiều dạng khác nhau, có thể là giải các ơ hàng
ngang rồi tìm từ chìa khóa ở ơ hàng dọc, có thể là ơ chữ dưới dạng sơ đồ… Mỗi ô chữ
bao gồm lời gợi ý và nội dung liên quan trực tiếp đến bài học. Hầu hết các bài lý thuyết
ở mục củng cố ta đều có thể áp dụng trị chơi này.
5. Biện pháp xây dựng và sử dụng trò chơi trong dạy học
a. Biện pháp 1: Xây dựng và tổ chức trò chơi
- Chuẩn bị
+ Bước 1: Xác định nội dung cần đạt được của nội dung sử dụng trò chơi
+ Bước 2: Lựa chọn trò chơi

5


+ Bước 3: Thiết kế nội dung của trò chơi (soạn ô chữ, phiếu chơi, câu hỏi trắc
nghiệm…)
+ Bước 4: Thiết kế luật chơi, tiến trình chơi, cách tổ chức…
- Tổ chức trò chơi:
+ Bước 1: Gv giới thiệu trò chơi, luật chơi và cách chơi

+ Bước 2: Lựa chọn người chơi
+ Bước 3: Tổ chức cho học sinh chơi, dẫn dắt hoạt động chơi, giám sát và thực
hiện theo luật chơi
+ Bước 4: Tuyên bố người thắng cuộc và trao thưởng (nếu có)
- Kết thúc: Rút ra những vấn đề chính thơng qua trị chơi.
*Chú ý: Xây dựng và sử dụng trò chơi dạy học phải phù hợp với nội dung bài dạy
Trong chương trình dạy học mơn nghề Tin học, giáo viên có thể lựa chọn nhiều trị
chơi khác nhau. Tuy nhiên, để sử dụng trò chơi dạy học có hiệu quả địi hỏi chúng ta
phải lựa chọn trò chơi phù hợp, linh hoạt, khéo léo kết hợp các loại trò chơi khác nhau
để đạt được ý đồ dạy học của mình. Điều này địi hỏi giáo viên phải nắm vững tác dụng
của mỗi loại trò chơi. Tùy theo mục đích của việc sử dụng trị chơi mà giáo viên lựa
chọn trò chơi cho phù hợp.
b. Biện pháp 2: Sử dụng trò chơi kết hợp với phương tiện, kỹ thuật dạy học
Trong dạy học môn nghề Tin học việc giáo viên sử dụng trò chơi kết hợp với các
phương tiện dạy học ta cần chú ý các vấn đề:
- Sử dụng trị chơi kết hợp với máy tính và máy chiếu thì cần phải sắp xếp trình tự
trị chơi một cách logic trong bài học.
- Xây dựng trò chơi phải có đáp án sẵn để giúp giáo viên tiết kiệm thời gian giảng
giải.
- Khi đưa ra đáp án đúng cần phải chiếu lên màn hình để tất cả học sinh đều quan
sát được.
c. Biện pháp 3: Bồi dưỡng nâng cao nhận thức trong quá trình xây dựng và sử
dụng trò chơi đối với giáo viên và học sinh
- Đối với giáo viên

6


Trong q trình tổ chức trị chơi, giáo viên cần phải thỏa mãn nhu cầu hứng thú
của người chơi, coi học sinh là trung tâm, là chủ thể trong trò chơi.

Giáo viên cần tạo điều kiện cho học sinh tham gia vào trò chơi một cách tự tin,
mạnh dạn giúp các em có thêm sức mạnh và động cơ học tập hứng thú khi được tham
gia trị chơi.
Ngồi ra giáo viên cần rèn luyện các kỹ năng tổ chức, quản lý trị chơi. Có thể nói
việc điều khiển trị chơi là một nghệ thuật, trị chơi có sơi nổi, hấp dẫn hay khơng, có
phát huy tính tích cực học tập của học sinh hay không, không chỉ phụ thuộc vào nội
dung trò chơi mà còn phụ thuộc vào người điều khiển trò chơi.
- Đối với học sinh
- Học sinh phải nắm vững kiến thức cũ và chuẩn bị đầy đủ thiết bị, dụng cụ phục vụ cho
tiết học.
- Trong quá trình diễn ra trị chơi, học sinh cần nắm vững quy tắc và tôn trọng luật chơi.
C. Kết luận
Trong bất cứ cấp học, bậc học nào, học sinh đều phải được xem là nhân vật trung
tâm, mọi hoạt động cần phải tập trung và hướng vào việc phát huy tính tích cực, chủ
động, sáng tạo và việc khai thác mọi tiềm năng trí tuệ của học sinh.
Một trong những phương hướng quan trọng nhằm tích cực hóa hoạt động nói trên
trong bộ mơn Tin học là sử dụng trị chơi trong dạy học. Việc sử dụng phương pháp này
vừa phát huy được năng lực của từng cá nhân, vừa hình thành ở học sinh tính sáng tạo,
phương pháp tự chiếm lĩnh tri thức ngày một tăng nhanh.
1. Kết quả
Sau một q trình nghiên cứu và vận dụng trị chơi vào giảng dạy, tôi đã đạt được
một số kết quả nhất định:
- Học sinh hứng thú học hơn so với cách dạy truyền thống
- Khơng khí lớp học sơi nổi, hào hứng. Giờ dạy thật thoải mái, nhẹ nhàng. Các em
tích cực, chủ động, mạnh dạn bày tỏ ý kiến của mình.
- Dưới sự định hướng của giáo viên, học sinh chủ động phát hiện nắm bắt kiến thức.
Học sinh tiếp thu bài nhanh hơn và nhớ bài lâu hơn so với cách dạy thông thường.

7

Thực tế giảng dạy cho thấy, các lớp năm học 2014-2015 ít áp dụng so với các lớp
được áp dụng thường xuyên của năm học 2015-2016 có sự khác nhau về chất lượng.
* Năm học 2014 -2015:
Lớp
11
8

Trường

Khá

Trung

Ghi chú

28,6
26,6

54,2
53,3

bình
17,2
20,1

Ít áp dụng

Trường

Giỏi

Khá

Trung

Ghi chú

THPT Tam Giang
THCS Điền Hải

%
53,7
46,2

%
32,1
53,8

bình
14,2
0

Áp dụng thường

THPT Tam Giang
THCS Điền Hải

Giỏi

* Năm học 2015 -2016:
Lớp
11
8

xuyên

2. Bài học kinh nghiệm
- Để thực hiện được việc lồng ghép trò chơi trong dạy học có hiệu quả thì bản thân
giáo viên phải tích cực nghiên cứu, nắm vững nội dung kiến thức kỹ năng bộ môn,
đồng thời hiểu rõ đặc điểm, nội dung của các trò chơi để xây dựng và áp dụng một cách
linh hoạt và có hiệu quả.
- Trang bị cho học sinh những kiến thức cần thiết về phương pháp trị chơi để các
em có thể chơi một cách chủ động, sáng tạo, tích cực và đem lại hiệu quả cao.
- Trong q trình xây dựng và tổ chức trị chơi phải phù hợp với nội dung bài dạy
- Cần kết hợp sử dụng trò chơi với các phương tiện, kỹ thuật dạy học một cách
nhuần nhuyễn và hợp lí.
3. Kiến nghị, đề xuất:
* Đối với giáo viên:
- Tự bồi dưỡng kỹ năng xây dựng và sử dụng trò chơi trong dạy học
- Chủ động tìm tịi, sáng tạo nhiều trò chơi khác nhau để áp dụng vào bài giảng cho
phù hợp
- Tích cực sưu tầm, chọn lựa các tài liệu hỗ trợ cho bài giảng ngày càng phong phú.
- Yêu nghề và tâm huyết với nghề.

8


* Đối với Trung tâm:
- Tham mưu các cấp quản lý giáo dục tăng cường hơn nữa các trang thiết bị hiện đại

phục vụ cho giảng dạy.
- Khuyến khích giáo viên tìm tịi, sáng tạo nhiề trị chơi để áp dụng vào bài dạy một
cách tích cực.

9


Tiết PPCT: 58
BÀI 9. CÁC CÔNG CỤ TRỢ GIÚP (TT)
I. Mục tiêu bài học
- Nắm vững các thao tác tạo hình, sao chép hình, xóa hình
- Thực hiện được các thao tác nêu trên
- Thái độ học tập tích cực.
II. Phương tiện dạy học
- Giáo án, sách giáo khoa, sách tham khảo, bài giảng điện tử.
- Máy tính + Máy chiếu.
- Phòng thực hành.
III. Phương pháp dạy học
- Đàm thoại tái hiện
- Đàm thoại gợi mở
- Sử dụng trò chơi dạy học
IV. Tiến trình dạy học
1. Ổn định lớp, kiểm tra sĩ số (1 p)
2. Kiểm tra bài cũ: Không
3. Tiến trình lên lớp
a. Vào bài: (3p)
Cho học sinh chơi trị chơi khởi động:
- Chia lớp thành 3 nhóm, trong vịng 1 phút mỗi nhóm cử 1 bạn lên bảng vẽ những loại
hình hình học mà em biết.
 Thực tế, việc vẽ hình thì dùng bút, thước kẻ, phấn… Trong Word thì sử dụng cơng

cụ nào Vào bài học
b. Bài mới:
TG

HOẠT ĐỘNG CỦA

HOẠT ĐỘNG

NỘI DUNG

GIÁO VIÊN
CỦA HỌC SINH
- Hộp bút dùng để chứa các

10


vật dụng để vẽ: thước, bút,
tẩy… Trong Word cũng có - Theo dõi

6p

cơng cụ chứa tất cả các

1. Vẽ hình

dụng cụ đó, đó là thanh

a. Cách 1: Sử dụng các mẫu hình

Drawing

đơn giản:

- Chiếu thanh Drawing

- Trả lời

- B1. Nháy chuột vào hình cần vẽ

? Quan sát thanh Drawing

- B2. Đặt con trỏ chuột tại vị trí bắt

và cho biết có thể vẽ những - Trả lời

đầu, kéo chuột đến khi hình có kích

hình đơn giản nào?

thước phù hợp rồi thả ra

? Thực hiện các thao tác - Theo dõi

5p

nào để vẽ?

- Thực hiện thao b. Cách 2: Sử dụng bảng chọn

- Gv nêu cách vẽ

tác

AutoShapes.

- Thao tác mẫu

- Theo dõi

- Lines: Đường (Đoạn thẳng, mũi

- Yêu cầu Hs thao tác

tên, đường cong.)

- Gv giới thiệu các loại

- Basic Shapes: Hình cơ bản (hình

hình

chữ nhật, trịn, vng, tam giác…)

mẫu

trong

AutoShapes.

- Block Arrows: Mũi tên khối
- Flowchart: sơ đồ khối
- Stars and Banner: Hình sao và
băng rơn
* Tạo đoạn thẳng và các loại hình
- Trả lời

6p

khối:

- ? Nêu cách vẽ đoạn - Theo dõi

- B1. Nháy AutoShapes Trỏ tới

thẳng?

- Theo dõi

dạng hình cần vẽ Nháy chuột vào

- Nhận xét và kết luận

- Thực hiện vẽ hình cần vẽ.
hình
- B2. Đặt con trỏ chuột tại vị trí bắt

- Thao tác mẫu.
- Yêu cầu học sinh vẽ mẫu

đầu, kéo chuột đến khi hình có kích
thước phù hợp rồi thả ra
* Tạo đường cong.

11


- B1. Tương tự tạo đoạn thẳng
4p

- Nêu cách vẽ đường cong.

- Theo dõi

- B2. Nháy chuột ở điểm khởi đầu

- Theo dõi

và kéo để vẽ

- Thao tác mẫu.

- B3. Nháy đúp chuột tại điểm kết
thúc của đường cong mở, cịn nếu
muốn tạo đường cong kín thì nháy
Theo dõi

5p

- Cả lớp chơi trị chơi thứ 2

“Xếp hình đúng”

chuột tại điểm xuất phát.
* Lưu ý:

- Tham gia trò - Trừ các hình trong nhóm Lines, để

Từ các hình cho sẵn, u chơi

vẽ các hình khác có kích thước

cầu các nhóm học sinh nêu

ngầm định thì chỉ cần nháy chuột

đúng nhóm hình.

- Trả lời

lên trang văn bản.

- Kết thúc trò chơi, cho

2. Sao chép các hình

điểm các nhóm.

- B1. Chọn hình cần sao chép
- B2. Thực hiện lệnh sao chép:

5p

- Sang mục 2.

Edit Copy
- B3. Di chuyển con trỏ văn bản đến

3p

- Nhắc lại các bước sao - Hs trả lời

vị trí cần sao chép

chép văn bản?

- B4. Thực hiện lệnh dán: Edit

- Sao chép hình tương tự

Paste

như sao chép văn bản.

* Lưu ý: Để chọn đồng thời nhiều

- Trình bày cách sao chép - Theo dõi

hình vẽ, nhấn giữ phím Shift đồng

hình.

thời nháy chuột.

- Thao tác mẫu

- Theo dõi

- Gọi hs thao tác

- Thực hiện thao 3. Xóa hình.
tác
- B1. Chọn hình cần xóa

- Sang mục 3.

- B2. Thực hiện lệnh xóa: Nhấn

- Trình bày cách xóa hình.

phím Delete trên bàn phím

- Thao tác mẫu

- Theo dõi.

- Gọi Hs thao tác

- Theo dõi

12

- Thực hiện thao
tác
4. Củng cố: (6p)
- Nhắc lại các nội dung chính đã học trong tiết
- Cho học sinh chơi trò chơi củng cố.
5.Hướng dẫn về nhà (1p)
- Xem lại bài
- Chuẩn bị cho phần tiếp theo của “Bài 9. CÁC CÔNG CỤ TRỢ GIÚP”

13