Bài giảng Giới thiệu lập trình: Giới thiệu - TS. Lê Nguyên Khôi

Giới Thiệu Lập Trình
Giới Thiệu
TS. Lê Ngun Khơi
Trường Đại học Công nghệ, ĐHQGHN


Nội Dung
Khái niệm về chương trình và lập trình
Cấu trúc một chương trình
Biên soạn, biên dịch chương trình
Chạy chương trình
Sửa và gỡ lỗi chương trình
Mơi trường lập trình

Giới Thiệu Lập Trình

1


Chương Trình
Một dãy các lệnh (instruction) cho máy tính
Máy tính không thể tự vận hành
Cần mệnh lệnh để hoạt động

Máy tính chạy các lệnh của chương trình tại bộ
xử lý trung tâm (CPU)
Chương trình chạy sai
Khơng phải do lỗi máy tính
Do các lệnh hướng dẫn máy tính sai
Lập trình viên tìm và sửa lỗi

Giới Thiệu Lập Trình

2


Lập Trình
Quá trình tạo ra chương trình giải quyết vấn đề
cụ thể bằng máy tính, bao gồm:
Phân tích vấn đề
Xây dựng giải pháp
Đánh giá giải pháp
Cài đặt giải pháp
Kiểm thử
Gỡ lỗi
Tối ưu

Giới Thiệu Lập Trình

3


Tại Sao Cần Lập Trình
Điều khiển máy tính
Giải quyết nhiều vấn đề hiện đại
Trải nghiệm sáng tạo thú vị
Khai phá tiềm năng trí tuệ

Giới Thiệu Lập Trình

4

Đánh Giá Chương Trình
Tính đúng đắn (correctness)
Kết quả tương ứng với thơng tin đầu vào

Tính chịu lỗi (robustness)
Xử lý: lỗi khi chạy, thơng tin đầu vào sai

Tính dễ dùng (usability)
Người dùng dễ dàng sử dụng

Tính khả chuyển (portatbility)
Thích nghi trong các mơi trường khác nhau

Tính bảo trì (maintainability)
Dễ dàng sửa đổi, nâng cấp

Tính hiệu quả (efficiency)
Độ tin cậy, tốc độ xử lý, tài nguyên sử dụng, ít rủi ro
Giới Thiệu Lập Trình

5


Cài Đặt Giải Pháp
Sau khi xây dựng giải pháp, đánh giá giải
pháp, lập trình viên tiến hành giải đặt giải pháp
(viết chương trình)
Sử dụng ngơn ngữ:

Ngơn ngữ máy: trực tiếp điều khiển bộ vi xử lý
Ngôn ngữ tự nhiên: máy khơng hiểu
Ngơn ngữ bậc cao: C, C++, Java, C#, Python
Có thể chuyển thành ngôn ngữ máy
Sử dụng công cụ, chương trình dịch

Gần với ngơn ngữ tự nhiên
Dễ đọc, dễ hiểu, dễ trao đổi
Giới Thiệu Lập Trình

6


Trình Tự Xây Dựng Chương Trình
Soạn thảo
Biên dịch
Chạy chương trình
Kiểm thử
Gỡ lỗi

Giới Thiệu Lập Trình

7


Chương Trình Trong Ngơn Ngữ C++
Tải và cài đặt MinGW32
Biên soạn chương trình sử dụng Notepad
Lưu chương trình vào với phần mở rộng .cpp
Mở chương trình Command Prompt, truy cập

đến thư mục đã lưu tệp
Biên dịch chương trình sử dụng g++ được tệp
có phần mở rộng .exe (chương trình)
Chạy chương trình với các bộ dữ liệu khác
nhau để phát hiện lỗi
Giới Thiệu Lập Trình

8


Chương Trình Đầu Tiên
u cầu máy tính in ra dịng “Hello, World !!!”
#include <iostream>
using namespace std;
int main()
{
cout << "Hello, World !!!" << endl;
return 0;
}

Giới Thiệu Lập Trình

9


Chương Trình Đầu Tiên
u cầu máy tính in ra dịng “Hello, World !!!”
#include <iostream>
using namespace std;
điểm bắt đầu

int main()
chương trình
{
đầu
cout << bắt
"Hello,
World !!!" << endl;
return 0;
kết thúc
}

Giới Thiệu Lập Trình

10


Chương Trình Đầu Tiên
u cầu máy tính in ra dịng “Hello, World !!!”
#include <iostream>

tải thư viện

using namespace std;
tải không gian
tên

int main()
{
cout << "Hello, World !!!" << endl;
return 0;

}

Giới Thiệu Lập Trình

11


Chương Trình Đầu Tiên
u cầu máy tính in ra dịng “Hello, World !!!”
#include <iostream>
using namespaceInstd;
tất cả giữa 2
mệnh lệnh in
dấu nháy kép “”
ra màn hình
xuống
dịng
int main()
{
cout << "Hello, World !!!" << endl;
return 0;
}

Giới Thiệu Lập Trình

12


Chương Trình Đầu Tiên
u cầu máy tính in ra dịng “Hello, World !!!”

#include <iostream>
Thông báo với hệ điều
hành không
using namespace
std; có lỗi xảy ra.
Giá trị khác 0, xảy ra lỗi
int main() trong quá trình chạy.
{
cout << "Hello, World !!!" << endl;
return 0;
}

Giới Thiệu Lập Trình

13


Chương Trình Đầu Tiên
u cầu máy tính in ra dịng “Hello, World !!!”
sau đó dịng “I am a computer”
#include <iostream>
using namespace std;
int main()
{
cout << "Hello, World !!!" << endl;
return 0;
}

Giới Thiệu Lập Trình

14


Chương Trình Đầu Tiên
In nhiều dịng liên tục
#include <iostream>
using namespace std;
int main()
{
cout << "Hello, World !!!" << endl;
cout << "I am a computer" << endl;
return 0;
}
Giới Thiệu Lập Trình

15


Chương Trình Đầu Tiên
In nhiều dịng liên tục
#include <iostream>
using namespace std;

khơng có dấu
chấm phẩy

int main()
{
cout << "Hello, World !!!" << endl;
cout << "I am a computer" << endl;

return 0;
}
Giới Thiệu Lập Trình

16


Chương Trình Tổng & Hiệu 2 Số Ngun
Tính tổng & hiệu của 2 số nguyên a và b
Xây dựng giải pháp:
1. Nhập 2 số nguyên a và b
2. Tính tổng & hiệu của a và b
3. Lưu các giá trị của tổng & hiệu sau khi tính
4. In ra tổng & hiệu
Kiểm tra giải pháp với các cặp số khác nhau

Giới Thiệu Lập Trình

17


Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++
/* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */
#include <iostream>
using namespace std;
int main()
{
int soThu1, soThu2;
// khai báo
cin >> soThu1;

// nhập dữ liệu
cin >> soThu2;
// nhập dữ liệu
int tong, hieu;
// khai báo
tong = soThu1 + soThu2;
// tính tổng
hieu = soThu1 – soThu2;
// tính hiệu
cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả
cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả
return 0;
}
Giới Thiệu Lập Trình

18


Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++
chú thích cho lập trình viên
/* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */
#include <iostream>
using namespace std;
int main()
{
int soThu1, soThu2;
// khai báo
cin >> soThu1;
// nhập dữ liệu
cin >> soThu2;

// nhập dữ liệu
int tong, hieu;
// khai báo
tong = soThu1 + soThu2;
// tính tổng
hieu = soThu1 – soThu2;
// tính hiệu
cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả
cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả
return 0;
}
Giới Thiệu Lập Trình

19


Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++
một phần ngôn ngữ C++ (từ khóa)
/* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */
#include <iostream>
using namespace std;
int main()
{
int soThu1, soThu2;
// khai báo
cin >> soThu1;
// nhập dữ liệu
cin >> soThu2;
// nhập dữ liệu
int tong, hieu;

// khai báo
tong = soThu1 + soThu2;
// tính tổng
hieu = soThu1 – soThu2;
// tính hiệu
cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả
cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả
return 0;
}
Giới Thiệu Lập Trình

20


Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++
toán tử
/* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số ngun */
#include <iostream>
using namespace std;
int main()
{
int soThu1, soThu2;
// khai báo
// nhập dữ liệu
cin >> soThu1;
cin >> soThu2;
// nhập dữ liệu
int tong, hieu;
// khai báo
// tính tổng

tong = soThu1 + soThu2;
hieu = soThu1 – soThu2;
// tính hiệu
cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả
cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả
return 0;
}
Giới Thiệu Lập Trình

21


Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++
thực hiện mệnh lệnh, kết thúc bằng dấu ;
/* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */
#include <iostream>
using namespace std;
int main()
{
int soThu1, soThu2;
// khai báo
cin >> soThu1;
// nhập dữ liệu
cin >> soThu2;
// nhập dữ liệu
int tong, hieu;
// khai báo
tong = soThu1 + soThu2;
// tính tổng
hieu = soThu1 – soThu2;

// tính hiệu
cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả
cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả
return 0;
}
Giới Thiệu Lập Trình

22


Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++
khối câu lệnh, phân tách bởi ngoặc cong {}
/* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */
#include <iostream>
using namespace std;
int main()
{
int soThu1, soThu2;
// khai báo
cin >> soThu1;
// nhập dữ liệu
cin >> soThu2;
// nhập dữ liệu
int tong, hieu;
// khai báo
tong = soThu1 + soThu2;
// tính tổng
hieu = soThu1 – soThu2;
// tính hiệu
cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả

cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả
return 0;
}
Giới Thiệu Lập Trình

23


Tổng & Hiệu 2 Số Nguyên Trong C++
nhóm câu lệnh được đặt tên để thực hiện nhiệm vụ
/* chương trình C++ tính tổng & hiệu 2 số nguyên */
#include <iostream>
using namespace std;
int main()
{
int soThu1, soThu2;
// khai báo
cin >> soThu1;
// nhập dữ liệu
cin >> soThu2;
// nhập dữ liệu
int tong, hieu;
// khai báo
tong = soThu1 + soThu2;
// tính tổng
hieu = soThu1 – soThu2;
// tính hiệu
cout << "tong: " << tong << endl; // in kết quả
cout << "hieu: " << hieu << endl; // in kết quả
return 0;

}
Giới Thiệu Lập Trình

24