Phương pháp nghiên cứu khoa học

ĐẠI HỌC MỞ BÁN CƠNG TP.HCM
KHOA KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH
------------------
ĐỀ CƯƠNG HƯỚNG DẪN MƠN HỌC
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
I. THƠNG TIN TỔNG QT VỀ MƠN HỌC
1. Tên mơn học: Phương pháp Nghiên cứu Khoa học
2. Mục tiêu, u cầu mơn học
Nắm bắt các kiến thức cơ bản về phương pháp nghiên cứu khoa học ngay từ những năm
đầu học đại học sẽ giúp sinh viên học tập ở bậc đại học đạt hiệu quả hơn. Mơn học này
sẽ hướng dẫn cho sinh viên:
• Cách chọn lựa đề tài nghiên cứu, giới hạn vấn đề - phạm vi nghiên cứu, lập đề
cương chi tiết, lên kế hoạch trước khi bắt tay vào triển khai nghiên cứu
• Phương pháp thu thập và xử lý các tài liệu tham khảo/ thơng tin thứ cấp; cũng như
các kỹ thuật thiết kế nghiên cứu để thu thập thơng tin sơ cấp.
• Hướng dẫn cách thức viết, trình bày bản báo cáo kết quả nghiên cứu – Đặc biệt là
tập trung vào việc giúp sinh viên luyện tập để có thể thực hiện được các tiểu luận, đề
án, luận văn tốt nghiệp.
3. Số đơn vò học trình: 3
4. Phân bổ thời gian: 45 tiết
5. Các kiến thức căn bản cần học trước: Logic học; Tin học.
6. Hình thức giảng dạy chính của mô học: Lý thuyết trên lớp kết hợp với thảo luận
nhóm.
7. Đánh giá kết quả học tập:
Thực hiện 2 lần:
• Làm bài tập giữa khóa: 30% số điểm
• Thi kiểm tra cuối kỳ theo dạng tự luận: 70% số điểm
II. NỘI DUNG MÔN HỌC
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ KHOA HỌC VÀ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
1.1. KHOA HỌC (KH)

1
1.1.1. Khái niệm chung
1.1.2. Phân loại
1.2. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
1.2.1. Khái niệm chung
1.2.2. Phân loại
1.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
1.3.1. Khái niệm chung
1.3.2. Các mô hình nghiên cứu cơ bản
1.3.3. Một số phương pháp nghiên cứu cơ bản
1.4. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH QUÁ TRÌNH NGHIÊN CỨU
Bước 1: Lựa chọn chủ đề nghiên cứu
Bước 2: Xác định qui mô - phạm vi, giới hạn chủ đề nghiên cứu
Bước 3: Thiết kế, lập kế hoạch, lên qui trình, tiến độ thực hiện
Bước 4: Thu thập và xử lý dữ liệu thông tin đầu vào
Bước 5: Phân tích số liệu, dữ liệu. Giải thích – làm sáng tỏ các vấn đề nảy sinh từ kết
quả tổng hợp các số liệu nghiên cứu
Bước 6: Viết báo cáo - Đề xuất kiến nghị/ ý kiến cá nhân.
1.5. KẾT QUẢ CỦA MỘT CUỘC NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
1.5.1. Các hình thức trình bày kết quả nghiên cứu khoa học
1.5.2. Một số tiêu chuẩn đánh giá kết quả của một cuộc NCKH
1.6. SINH VIÊN VỚI CÔNG TÁC NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
CHƯƠNG 2:
XÁC ĐỊNH VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
2.1. CHỌN LỰA ĐỀ TÀI
2.1.1.Từ vấn đề nghiên cứu đến đề tài nghiên cứu
2.1.2.Các tiêu chí chọn đề tài
2.1.3.Sai lầm dễ gặp
2.2. GIỚI HẠN ĐỀ TÀI
2.2.1.Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài

(Thời gian, không gian, đối tượng, đặc tính v.v…)
2.2.2.Đặt câu hỏi để cụ thể hoá đề tài nghiên cứu
2.3.SOẠN THẢO ĐỀ CƯƠNG CHI TIẾT
2.3.1.Đặt vấn đề nghiên cứu
2.3.2.Mục tiêu nghiên cứu
2.3.3.Phạm vi nghiên cứu
2.2.4.Phương pháp luận nghiên cứu
2.3.5.Phác thảo dàn bài (có 1 dàn bài mẫu)
2.4.ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU
2.4.1.Các cách tiếp cận trong nghiên cứu
2.4.2.Ứng dụng khái niệm trong nghiên cứu
2
2.4.3.Mô hình sử dụng trong nghiên cứu
2.4.4.Tổng quan lý thuyết trong nghiên cứu
2.4.5.Phương pháp luận trong nghiên cứu
2.5.BÀI TẬP ỨNG DỤNG
CHƯƠNG 3:
LẬP KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU
3.1. TIỀN ĐỀ
3.1.1. Đã xác định mục tiêu nghiên cứu là gì? (giải quyết câu hỏi nghiên cứu)
3.1.2. Đã xác định xuất phát điểm của việc nghiên cứu ở đâu?
3.2. LẬP KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU
3.2.1. Mô hình nghiên cứu
- Mô tả
- Thăm dò
- Nhân quả
3.2.2. Phương pháp nghiên cứu
- Thống kê
- Tư duy trừu tượng
- Thực nghiệm

3.2.3. Xác định đối tượng nghiên cứu
CHƯƠNG 4
THU THẬP VÀ XỬ LÝ THÔNG TIN, DỮ LIỆU THỨ CẤP
PHỤC VỤ CHO ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Dẫn nhập: 2 dạng dữ liệu
• Dữ liệu sơ cấp (Primary Data): Đề cập chi tiết ở chương 5
• Dữ liệu thứ cấp (Secondary Data): Sẽ được trình bày kỹ tại chương này
4.1. NGUỒN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU ĐỂ THU THẬP DỮ LIỆU THỨ CẤP
4.1.1. Tầm quan trọng của dữ liệu thứ cấp
4.1.2. Phân Loại Nguồn Tài Liệu
4.2. TÌM KIẾM TÀI LIỆU TRONG THƯ VIỆN
4.2.1. Chức năng của Thư viện
4.2.2. Tiêu chí tìm sách
4.2.3. Thư mục - cách sắp xếp, lưu trữ tài liệu trong thư viện
4.2.4. Hệ thống phân loại thập phân Dewey
4.2.5. Tham khảo tài liệu tại thư viện của Trường ĐHMBC
4.3. MỘT SỐ KỸ NĂNG TÌM KIẾM TÀI LIỆU TỪ CÁC NGUỒN KHÁC
4.3.1. Lấy số liệu thực tế tại các doanh nghiệp
4.3.2. Lấy số liệu thống kê của các cơ quan thống kê, bộ, ngành
4.3.3. Tham khảo các đề tài nghiên cứu, khảo sát của các viện nghiên cứu, cơ quan, tổ
chức chính phủ – phi chính phủ
4.3.4. Tìm kiếm thông tin trên internet, báo chí
3
4.3.5. Các nguồn tài liệu tham khảo khác
4.4. SẮP XẾP, TỔ CHỨC TÀI LIỆU ĐÃ THU THẬP ĐƯỢC
4.5. ĐỌC VÀ GHI CHÚ TÀI LIỆU
4.5.1. Cách đọc tài liệu
4.5.2. Cách ghi chú tài liệu
4.6. PHÂN TÍCH VÀ RÚT RA KẾT LUẬN TỪ NỘI DUNG ĐÃ GHI CHÚ
GIẢNG VIÊN THAM GIA GIẢNG DẠY

CHƯƠNG 5:
ĐO LƯỜNG, THU THẬP VÀ XỬ LÝ SỐ LIỆU SƠ CẤP
5.0. SỐ LIỆU SƠ CẤP VÀ SỐ LIỆU THỨ CẤP
5.1. NHIỆM VỤ
Hiểu được đặc tính của đối tượng nghiên cứu trong phạm vi nhất định.
5.2. ĐO LƯỜNG LÀ GÌ?
Ấn định các số / ký hiệu cho đặc tính của đối tượng đo lường
Bằng thang đo phù hợp dựa trên những nguyên tắc xác định.
5.3. CÁC LOẠI THANG ĐO
- Thang đo biểu danh
- Thang đo thứ tự
- Thang đo khoảng cách
- Thang đo tỷ lệ
5.4. MỤC ĐÍCH CỦA ĐO LƯỜNG
Nhằm lấy được thông tin cần thiết về các đặc tính cần đo lường
5.5. CHỌN MẪU (Cụ thể hoá của việc xác định phạm vi và đối tượng nghiên cứu)
- Lý do chọn mẫu
- Quy trình chọn mẫu
- Các phương pháp chọn mẫu
- Các sai lệch liên quan đến chọn mẫu
CHƯƠNG 6:
MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP THU THẬP SỐ LIỆU SƠ CẤP CƠ BẢN
6.1. QUAN SÁT (các đặc tính nghiên cứu)
- Sử dụng giác quan
- Sử dụng các công cụ quan sát
4
6.2. ĐIỀU TRA BẰNG BẢNG HỎI (các đặc tính nghiên cứu)
- Các yêu cầu của việc thiết kế bảng hỏi
- Quy trình thiết kế bảng hỏi
- Các kỹ năng cần thiết khi điều tra bằng bảng hỏi

6.3. PHỎNG VẤN TRỰC TIẾP
- Các yêu cầu của việc phỏng vấn
- Quy trình phỏng vấn
- Các kỹ năng cần thiết khi tiến hành phỏng vấn
6.4. THÍ NGHIỆM
- Chọn đối tượng thí nghiệm
- Đưa tác nhân kích thích vào đối tượng thí nghiệm
- Rút ra thông tin
6.5. XỬ LÝ SỐ LIỆU
- Tổng hợp thông tin
- Mã hoá thông tin
- Hiệu chỉnh thông tin
- Các phương pháp xử lý thông tin
- Ứng dụng máy tính.
CHƯƠNG 7:
PHÂN TÍCH DỮ LIỆU
7.1. PHÂN TÍCH ĐỊNH TÍNH
7.1.1. Mục đích của phân tích
7.1.2. Diễn giải phương pháp định tính
7.2.PHÂN TÍCH ĐỊNH LƯỢNG
7.2.1.Mối quan hệ tương hỗ giữa phân tích dữ liệu và diễn giải dữ liệu
7.2.2.Diễn giải bằng việc lập bảng số liệu
7.2.3.Diễn giải bằng việc phân tích một biến
7.2.4.Diễn giải bằng phân tích số trung vị
7.2.5.Diễn giải bằng phân tích khoảng biến thiên R
7.2.6.Diễn giải bằng phân tích phương sai.
7.2.7.Diễn giải bằng phương pháp phân tích độ lệch chuẩn
7.2.8.Diễn giải bằng phương pháp kiểm định giả thuyết
7.2.9.Lập bảng chéo trong phân tích số liệu
7.2.10.Diễn giải bằng phân tích hồi quy tuyến tính giản đơn

7.2.11.Diễn giải bằng phân tích hồi quy tương quan bội
7.2.12.Diễn giải bằng phân tích các biến ảo trong phân tích hồi quy
7.2.13. Phân tích theo phương pháp biểu diễn bằng đồ hoạ
7.3. MỘT SỐ PP PHÂN TÍCH PHỔ BIẾN KHI LÀM LUẬN VĂN
5