BÁO CÁO TỔNG KẾT ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CẤP TRƯỜNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TRÌNH ĐỘ CAO THUỘC LĨNH VỰC DU LỊCH TẠI TỈNH BÌNH DƯƠNG ĐẾN NĂM 2025

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT
KHOA KINH TẾ

BÁO CÁO TỔNG KẾT

ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CẤP TRƯỜNG

PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TRÌNH ĐỘ CAO
THUỘC LĨNH VỰC DU LỊCH
TẠI TỈNH BÌNH DƯƠNG ĐẾN NĂM 2025
Mã số: 1699/ QĐ – ĐHTDM
Chủ nhiệm đề tài: Th. S Đỗ Thị Ý Nhi

2


Bình Dương, 4/2019

3


TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT
KHOA KINH TẾ

BÁO CÁO TỔNG KẾT

ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CẤP TRƯỜNG

PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TRÌNH ĐỘ CAO
THUỘC LĨNH VỰC DU LỊCH

TẠI TỈNH BÌNH DƯƠNG ĐẾN NĂM 2025
Mã số: 1699/ QĐ – ĐHTDM
Xác nhận của đơn vị chủ trì đề tài
(chữ ký, họ và tên)

Chủ nhiệm đề tài
(chữ ký, họ và tên)

4


Bình Dương, 4/2019

5



DANH SÁCH
THÀNH VIÊN THAM GIA ĐỀ TÀI
1. Th. S Đỗ Thị Ý Nhi,

Chủ nhiệm

2. Th. S Huỳnh Ngọc Chương,

Thành viên

3. CN. Nguyễn Thị Thương,

Thành viên

MỤC LỤC
DANH MỤC VIẾT TẮT....................................................................................... ix
TÓM TẮT NGHIÊN CỨU............................................................................................. 1
CHƯƠNG 1. …………………………………………………………………………..4
MỞ ĐẦU ........................................................................................................................ 4
1.1.

Bối cảnh nghiên cứu .......................................................................................... 4

1.2.

Mục tiêu nghiên cứu .......................................................................................... 6

1.2.1.

Mục tiêu tổng quan ............................................................................................ 6

1.2.2. Mục tiêu cụ thể ........................................................................................... 6
1.3.

Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................ 6

1.4.

Đối tượng vi phạm vi nghiên cứu .................................................................... 7

1.4.1. Đối tượng: ................................................................................................... 7
1.4.2. Phạm vi: ...................................................................................................... 7

1.5.
1.6.

Phương pháp nghiên cứu ............................................................................ 7
Tổng quan nghiên cứu về phát triển nguồn nhân lực trình độ cao trong lĩnh

vực du lịch ............................................................................................................................ 8
1.6.1. Nội dung phát triển nguồn nhân lực ........................................................... 8
1.7.

Ý nghĩa thực tiễn .............................................................................................. 15

1.8.

Kết cấu đề tài .................................................................................................... 15

CHƯƠNG 2. ................................................................................................................. 17
CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MƠ HÌNH NGHIÊN CỨU ................................................ 17
2.1.

Khái niệm cơ bản ............................................................................................. 17

2.1.1. Nguồn nhân lực ........................................................................................ 17
2.1.2. Năng lực làm việc ..................................................................................... 18
2.1.3. Nguồn nhân lực trình độ cao .................................................................... 19
2.1.4. Nguồn nhân lực ngành du lịch.................................................................. 22
2.1.5. Phát triển nguồn nhân lực ......................................................................... 23

ii

2.2.

Cơ sở lý thuyết ................................................................................................. 24

2.2.1. Cơ sở lý thuyết về vốn nhân lực (Human capital theory) ........................ 24
2.2.2. Lý thuyết dựa trên tài nguyên (RBV) ....................................................... 25
2.2.3. Cơ sở lý thuyết về năng lực của người lao động ...................................... 26
2.3.

Một số vấn đề liên quan đến phát triển nguồn nhân lực ............................. 29

2.3.1. Mục tiêu và vai trò phát triển nguồn nhân lực.......................................... 29
2.3.2. Mối quan hệ giữa chiến lược kinh doanh và chiến lược nguồn nhân lực trong
doanh nghiệp......................................................................................................... 30
2.3.3. Phân tích các yếu tố mơi trường tác động đến phát triển nguồn nhân lực trình
độ cao trong lĩnh vực du lịch ................................................................................ 31
2.3.4. Mơ hình nghiên cứu .................................................................................. 34
Kết luận chương 2 ........................................................................................................ 48
CHƯƠNG 3. ................................................................................................................. 49
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................................................ 49
3.1.

Quy trình nghiên cứu ....................................................................................... 49

3.2.

Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 51

3.2.1.

Nghiên cứu tại bàn ........................................................................................... 51

3.2.2.

Nghiên cứu định tính ....................................................................................... 51

3.2.2.1.

Đối với nội dung đánh giá năng lực của người lao động du lịch t5ai tỉnh Bình

Dương

51

3.2.2.2.

Đối với sự phát triển nguồn nhân lực trình độ cao trong lĩnh vực du lịch.53

3.2.3.

Nghiên cứu định lượng.................................................................................... 56

Tóm tắt chương 2.......................................................................................................... 59
CHƯƠNG 4. ................................................................................................................. 60
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................................................... 60
4.1.

Thực trạng du lịch tỉnh Bình Dương ............................................................. 60

4.1.1. Tổng quan về du lịch tỉnh Bình Dương .................................................... 60

iii


4.1.1.1.

Giới thiệu về tỉnh Bình Dương....................................................................... 60

4.1.1.2.

Khái quát về du lịch của Tỉnh ........................................................................ 62

4.1.1.3.

Kết quả hoạt động của du lịch Tỉnh............................................................... 63

4.1.2. Thực trạng nguồn nhân lực du lịch tỉnh Bình Dương .............................. 66
4.2.

Kết quả nghiên cứu về thực trạng năng lực của nguồn nhân lực trực tiếp

trong lĩnh vực du lịch tại tỉnh Bình Dương .................................................................... 78
4.3.

Kết quả nghiên cứu về các yếu tố tác động đến sự phát triển nguồn nhân lực

trình độ cao trong lĩnh vực du lịch tại tỉnh Bình Dương .............................................. 89
Tóm tắt chương 4........................................................................................................ 116
CHƯƠNG 5. ............................................................................................................... 117

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TRÌNH ĐỘ CAO TRONG LĨNH
VỰC DU LỊCH TẠI TỈNH BÌNH DƯƠNG ĐẾN NĂM 2025 ................................. 117
5.1.

Cơ sở đề xuất giải pháp ................................................................................. 117

5.2.

Giải pháp đối với năng lực của người lao động du lịch ............................ 118

5.3.

Giải pháp về phát triển nguồn nhân lực du lịch ..................................... 121

1.

Kết quả nghiên cứu từ năng lực thực tế của nguồn nhân lực du lịch ......... 125

2.

Kết quả nghiên cứu về phát triển nguồn nhân lực trình độ cao trong lĩnh vực du

lịch của Tỉnh Bình Dương .................................................................................. 125
3.

Giới hạn của đề tài và gợi ý những hướng nghiên cứu tiếp theo ............. 126

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................... 128
Tài liệu tham khảo tiếng việt ......................................................................................... 128
Tài liệu tham khảo tiếng Anh ........................................................................................ 129

iv


DANH MỤC HÌNH ẢNH
NỘI DUNG

STT
Hình 2.1

Mối quan hệ giữa nguồn nhân lực với các chiến lược khác
trong tổ chức

SỐ
TRANG
29

Hình 2.2

Mơ hình chung cấu trúc năng lực

33

Hình 2.3

Sự chuyển đổi về cách tiếp cận xây dựng tiêu chuẩn VTOS

33

Hình 2.4

Hình 2.5
Hình 2.6
Hình 2.7

Sự chuyển đổi về cách tiếp cận xây dựng tiêu chuẩn chung
trong ASEAN (ACCSTP)
Mơ hình năng lực đối với lao động du lịch trong ASEAN
Mơ hình đề xuất về năng lực đối với nguồn nhân lực trực
tiếp trong lĩnh vực du lịch
Mơ hình đề xuất về phát triển nguồn nhân lực trình độ cao
trong lĩnh vực du lịch

34
35
38

43

Hình 3.1

Quy trình nghiên cứu

49

Hình 4.1

Cơ cấu lao động được tính theo giới tính khảo sát

76

Hình 4.2

Cơ cấu lao động được tính theo dịch vụ lữ hành

78

Hình 4.3

Mơ hình hiệu chỉnh về phát triển nguồn nhân lựctrình độ cao
trong lĩnh vực du lịch

99

v


DANH MỤC BẢNG BIỂU

vi


NỘI DUNG

STT
Bảng 1.1
Bảng 2.1
Bảng 4.1
Bảng 4.2
Bảng 4.3
Bảng 4.4

Bảng 4.5
Bảng 4.6

Một số công cụ đánh giá và thang đ được sử dụng
Khung năng lực đối với lao động theo tiêu chuẩn kỹ năng nghề
quốc gia
Thống kê khách du lịch đến Bình Dương giai đoạn 2012 –
2018
Kết quả hoạt động của du lịch Bình Dương giai đoạn 2012 –
2018
Thống kê lao động trong ngành du lịch giai đạon 2012 – 2018
Các cơ sở đào tạo nguồn nhân lực du lịch của Tỉnh Bình
Dương
Cơ cấu lao động được tính theo độ tuổi và theo từng loại hình
kinh doanh
Cơ cấu lao động được tính theo đơn vị công tác và theo cơ sở
lưu trú

SỐ
TRANG
12
35

62

63.3
64
65

76

78

Bảng 4.7

Cơ cấu lao động được tính theo trình độ chun mơn

79

Bảng 4.8

Cơ cấu lao động được tính theo chun ngành đào tạo

80

Bảng 4.9

Cơ cấu lao động được tính theo thâm niên

81

Bảng 4.10

Kết quả đánh giá sơ bộ các thang đo bằng Cronbac’s alpha

82

Bảng 4.11

Kết quả EFE thang đo các thành phần

82

vii


Bảng 4.12

Các thơng số thống kê của mơ hình hồi quy

83

Bảng 4.13

Mức độ quan trọng và giá trị trung bình của các yếu tố

84

Bảng 4.14

Thống kê mô tả các biến độc lập

85

Bảng 4.15
Bảng 4.16

Kết quả tổng hợp kiểm định Cronbach‘s Alpha trước khi phân
tích nhân tố khám phá EFA
Kết quả tổng hợp kiểm định Cronbach’s Alpha sau khi phân

tích nhân tố khám phá EFA

93

97

Bảng 4.17

Ma trận hệ số tương quan

101

Bảng 4.18

Kết quả kiểm định sự phù hợp của mơ hình

102

Bảng 4.19

Kết quả kiểm định ý nghĩa thống kê của mô hình

103

Bảng 4.20

Kết quả kiểm định Spearman 03 nhân tố

104

Bảng 4.21

Kết quả kiểm định Independent Sample Test

105

Bảng 4.22

Kết quả kiểm định ý nghĩa thống kê của mơ hình theo 3 nhân tố

106

Bảng 4.23

Khung năng lực đối với nhân lực quản lý nhà nước về du lịch

112

viii


DANH MỤC VIẾT TẮT
STT

TỪ VIẾT TẮT

1

CR

2

EFA

NGHĨA
Độ tin cậy tổng hợp
(Composite Reliability)
Phân tích nhân tố khám phá
(Exploratory factor analysis)
ASEAN Common Competency Standard on

3

ACCSTP

Tourism Professionals
Tiêu chuẩn năng lực chung của ASEAN về
chuyên gia du lịch
Mutual Recognition Arangement on Tourism

4

MRA- TPs

Professionals
Thoả thuận công nhận lẫn nhau về các
chuyên gia du lịch

5

Common ASEAN

Chương trình đào tạo ngành du lịch chung

Tourism Curriculum

trong ASEAN

6

NOSS

7

ASK

National Occupational Skills Standards
Tiêu chuẩn kỹ năng nghề nghiệp
Mơ hình năng lực đối với lao động làm du
lịch trong ASEAN

ix





TÓM TẮT NGHIÊN CỨU
Nghị quyết đại hội IX của Đảng đã xác định “phát triển du lịch thực sự trở thành
một ngành kinh tế mũi nhọn; nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động trên cơ sở

khai thác lợi thế và điều kiện tự nhiên, sinh thái, truyền thống văn hoá, lịch sử đáp ứng
nhu cầu trong nước và phát triển nhanh du lịch quốc tế, sớm đạt trình độ phát triển khu
vực”. Với quyết tâm cao của lãnh đạo Nhà nước và sự năng động của người lao động,
Tỉnh Bình Dương phấn đấu đưa ngành du lịch phát triển bền vững theo hướng chuyên
nghiệp, từng bước trở thành ngành kinh tế có vị trí quan trọng trong cơ cấu kinh tế của
Tỉnh, góp phần thay đổi diện mạo của Thành phố Bình Dương trong tương lai. Phấn
đấu đến năm 2030, ngành Du lịch Bình Dương được xếp vào nhóm địa phương có du
lịch phát triển mạnh trong cả nước và khu vực1. Để thực hiện được quyết tâm nêu trên
thì vấn đề đặt ra cần phải phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là năng lực và phẩm chất
của đội ngũ nguồn nhân lực, đồng thời phân tích những nhân tố ảnh hưởng đến sự phát
triển nguồn nhân lực trong ngành du lịch để đưa ra hàm ý quản trị cho quá trình phát
triển nguồn nhân lực này. Đó là lý do tơi thực hiện đề tài: “phát triển nguồn nhân lực
trình độ cao trong lĩnh vực du lịch tại tỉnh Bình Dương”.
Dựa trên các lý thuyết: vốn nhân lực của Backer (1999), lý thuyết dựa trên tài
nguyên của Barney (1991), lý thuyết về năng lực và hệ thống năng lực của Bolt (1987)
cùng các nghiên cứu trước trên thế giới và Việt Nam để làm cơ sở nền tảng cho nghiên
cứu này. Nhóm tác giả đã tiến hành nghiên cứu sơ bộ bằng kỹ thuật phỏng vấn bán cấu
trúc về năng lực của người lao động trong ngành du lịch và và các yếu tố nhằm xác
định, điều chỉnh các nhóm nhân tố có thể tác động đến sự phát triển nguồn nhân lực
này. Kết quả là: (1) Xác định được năm nhân tố ảnh hưởng đến năng lực của người lao
động gồm: năng lực chuyên môn, năng lực kỹ thuật, năng lực cá nhân, năng lực lãnh
đạo điều hành, năng lực ngoại ngữ; (2) Đối với sự phát triển nguồn nhân lực trình độ
1

Nguyễn Khoa Hải, Bức tranh tổng quan về du lịch Tỉnh Bình Dương, 2018

1


cao, gồm: khung pháp lý, văn hoá tổ chức, kinh tế xã hội, khoa học công nghệ, điều

kiện làm việc, đánh giá và khen thưởng, giáo dục và đào tạo, đào tạo và phát triển, cấu
trúc tổ chức.
Kết quả nghiên cứu về năng lực của lao động cho thấy, các nhân tố H1 (năng lực
chuyên môn), H2 (năng lực kỹ thuật), H3 (năng lực cá nhân), H4 (năng lực cá nhân), H5
(năng lực ngoại ngữ ảnh hưởng đến năng lực thực tế của người lao động trực tiếp tham
gia vào du lịch. Trong đó, H5 (Beta = 0,489) và H1 (Beta = 0,279) có mức độ ảnh
hưởng nhất cịn H4 (Beta = 0,102) chỉ tác động thứ yếu.
Còn kết quả nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng sự phát triển nguồn nhân lực trình
độ cao, đề tài xây dựng gồm 09 nhân tố, gồm: khung pháp lý, văn hoá tổ chức, kinh tế
xã hội, khoa học công nghệ, điều kiện làm việc, đánh giá và khen thương, đào tạo và
giáo dục, đào tạo và phát triển, cấu trúc tổ chức với tổng số là 41 biến quan sát. Kết
quả điều tra bằng phương pháp gửi trực tiếp bảng câu hỏi cho 210 người lao động, số
liệu được làm sạch, mã hóa và đưa vào phần mềm SPSS 20.0 để tiến hành phân tích
cho 210 mẫu điều tra. Kết quả phân tích đánh giá sơ bộ thang đo và độ tin cậy đo lường
bằng hệ số Cronbach‘s Alpha đã loại 13 biến quan sát và tiến hành đưa vào phân tích
nhân tố khám phá EFA gồm 9 nhân tố và 28 biến quan sát. Kết quả phân tích nhân tố
khám phá đã loại 3 biến quan sát, hình thành 6 nhân tố mới đặt tên là đánh giá và khen
thưởng, khung pháp lý, đào tạo và phát triển, văn hoá tổ chức, khoa học công nghệ,
giáo dục và đào tạo, kinh tế xã hội.
Sau khi phân tích nhân tố khám phá tiến hành phân tích hồi quy bội; chỉ cịn lại 03
nhân tố có ý nghĩa thống kê là Đánh giá và khen thưởng; Khung pháp lý, đào tạo và
phát triển; Văn hố tổ chức. Mơ hình cụ thể.
Y (sự phát triển nguồn nhân lực trình độ cao) = 0,186 + 0,636 * F 1 (Đánh giá và
khen thưởng) + 0,228 * F2 (Khung pháp lý, đào tạo và phát triển) + 0,116 * F3 (văn hoá
tổ chức). Kết quả cho thấy nhân tố đánh giá và khen thưởng tác động lớn nhất đến sự
phát triển nguồn nhân lực trình độ cao trong lĩnh vực du lịch.

2

Trên cơ sở nghiên cứu, đề tài đề xuất các giải pháp nhằm phát triển lao động trình
độ cao trong lĩnh vực du lịch tại Bình Dương như sau:

- Giải pháp đối với năng lực của người lao động du lịch
Nguồn nhân lực với kiến thức, kỹ năng, khả năng và động lực của nó góp phần tạo
ra giá trị mới trên thị trường, là yếu tố then chốt nhất để thành công, làm tăng khả năng
cạnh tranh và sự sống cịn trên thị trường du lịch. Do đó, các tổ chức cần phải có một
hệ thống quản lý với các hoạt động liên quan đến nguồn nhân lực, đặc biệt là các hoạt
động như du lịch (Bariluci, 2013). Theo mức đáp ứng được xây dựng tại thang đo đánh
giá năng lực của người lao động (Mức 1: Năng lực không đáp ứng; Mức 2: Năng lực
chưa đáp ứng yêu cầu; Mức 3: Năng lực cơ bản đáp ứng; Mức 4: Năng lực đáp ứng tốt
yêu cầu; Mức 5: Năng lực vượt trội), nhóm tác giả đề xuất khung năng lực theo từng
nhóm nhân lực phục vụ trong ngành du lịch.
+ Khung năng lực dành cho nhân lực trực tiếp trong lĩnh vực du lịch.
+ Khung năng lực dành cho nhân lực quản lý tại các đơn vị kinh doanh du lịch.
+ Khung năng lực dành cho nhân lực quản lý nhà nước về du lịch.

- Giải pháp về phát triển nguồn nhân lực du lịch
Thứ nhất, Đổi mới sự chuyển biến nhận thức của các cấp, các ngành và tồn xã hội
về vai trị và vị trí của hoạt động du lịch đối với sự phát triển kinh tế xã hội của Tỉnh.
Thứ hai, Thực thi và phát triển văn hoá tại các đơn vị tham gia du lịch. Văn hoá
doanh nghiệp đã và đang tạo ra lợi thế cạnh tranh riêng và mang tính đặc thù của doanh
nghiệp. Tuy nhiên, dưới sự tác động tích cực và phi tích cực của mơi trường kinh
doanh, văn hố cuả ngành du lịch nói chung và văn hố tại các cơ sở kinh doanh du
lịch nói riêng cần phải xây dựng và phát triển theo một lộ trình “nhận thức, hiểu, ứng
dụng và đánh giá”.
Thứ ba, Ứng dụng hệ thống KPIs vào quy trình lập kế hoạch và đo hiệu suất công
việc của người lao động. Trên cơ sở khung năng lực được đề xuất (tại 4.3.1), các cơ sở
kinh doanh du lịch xây dựng hệ thống KPIs trong quá trình tổ chức và hoạt động của

3


lực lượng lao động.
Thứ tư, Đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến vào hoạt
động quản lý đào tạo nhân lực du lịch nhằm tương đồng với sự phát triển của kinh tế xã
hội của Tỉnh.
CHƯƠNG 1.
MỞ ĐẦU

1.1.

Bối cảnh nghiên cứu

Du lịch là một trong những ngành lớn nhất trên tồn cầu, có thị trường phát triển
nhanh trong những năm gần đây. Theo dự báo của UNWTO, năm 2019 lượng du khách
đến châu Á - Thái Bình Dương vẫn tăng ở mức từ 5% đến 6% so với năm 2018; Châu
Mỹ tăng từ 3% đến 3%; Châu Âu tăng từ 3% đến 4%; Châu Phi tăng từ 3% đến 5%;
Trung Đông tăng từ 4% đến 6% (UNWTO, 2019). Dưới góc nhìn kinh tế, du lịch có
thể mang nhiều lợi ích cho quốc gia và cho các cộng đồng địa phương. Chẳng hạn,
trong năm 2018 du lịch đóng góp 10% kinh tế tồn cầu, khoảng 7% tổng thương mại
quốc tế và 30% tổng giá trị xuất khẩu dịch vụ thế giới. Tại Việt Nam, trong vòng 3
năm (từ 2015 đến 2018), lượng khách du lịch quốc tế đến Việt Nam đã tăng gấp 2 lần
so với kết quả tích luỹ suốt 55 năm trước đó, tốc độ tăng trưởng liên tục đạt gần
30%/năm. Hơn nữa, Du lịch và Lữ hành đã đóng góp trực tiếp cho GDP 294 tỷ đồng,
chiếm 5,9% tổng GDP năm 2017 (dự đoán 2019 tăng lên 6,7%); Hỗ trợ trực tiếp 2,4
triệu việc làm (4,6% tổng lượng việc làm) và dự báo đến 2028 số lượng việc làm sẽ
tăng lên 4,9% trong năm 2028 (Mathews Nhkoma, 2018).
Du lịch có thị trường phát triển nhanh, là một trong những ngành lớn nhất trên tồn
cầu, lượng du khách đến châu Á - Thái Bình Dương vẫn tăng ở mức từ 5% đến 6% so

với năm 2018; Châu Mỹ tăng từ 3% đến 3%; Châu Âu tăng từ 3% đến 4%; Châu Phi
tăng từ 3% đến 5%; Trung Đông tăng từ 4% đến 6% (UNWTO, 2019). Dưới góc nhìn
kinh tế, du lịch có thể mang những lợi ích đến cho các cộng đồng địa phương. Cụ thể

4


trong năm 2018 du lịch đóng góp 10% kinh tế toàn cầu, khoảng 7% tổng thương mại
quốc tế và 30% tổng giá trị xuất khẩu dịch vụ thế giới. Tại Việt Nam, trong vòng 3
năm (từ 2015 đến 2018), lượng khách du lịch quốc tế đến Việt Nam đã tăng gấp 2 lần
so với kết quả tích luỹ suốt 55 năm trước đó, tốc độ tăng trưởng liên tục đạt gần
30%/năm. Ngồi ra, Du lịch và Lữ hành đã đóng góp trực tiếp cho GDP 294 tỷ đồng,
chiếm 5,9% tổng GDP năm 2017 (dự đoán 2019 tăng lên 6,7%); Hỗ trợ trực tiếp 2,4
triệu việc làm (4,6% tổng lượng việc làm) và dự báo đến 2028 số lượng việc làm sẽ
tăng lên 4,9% trong năm 2028 (Mathews Nhkoma, 2018).
Nguồn nhân lực du lịch đã đóng góp tích cực vào q trình xây dựng thương hiệu du
lịch Việt Nam và những sản phẩm du lịch mang lại giá trị mới (Nguyễn Văn Lưu,
2017). Sự gia tăng về số lượng lao động đã phản ánh tính hiệu quả của xã hội hố hoạt
động du lịch, trong tổng nhân lực 1.9840.000 người có 47,3% nhân lực có trình độ
trung cấp và cao đẳng; 19,8% được đào tạo nghề; 7,4% có trình độ đại học và sau đại
học. Nhu cầu lao động phục vụ du lịch tại thị trường Việt Nam khoảng 40.000 lao động
/ năm nhưng khả năng đáp ứng chỉ khoảng 15.000 người / năm và chỉ có 12% lao động
được đào tạo từ cao đẳng, đại học trở lên (Tổng cục du lịch, 2019). Tính đến năm 2017
tổng lượt khách du lịch của tỉnh này đạt 4.550.000 lượt, trong đó có 240.000 lượt là
khách quốc tế và 4.310.000 lượt khách nội địa và con số này đang tăng lên từng năm
nhưng nguồn nhân lực trực tiếp làm việc trong các khu, điểm du lịch đã qua đào tạo
chiếm 50% trên tổng số lao động và có khoảng 88 hướng dẫn viên nội địa và 10 hướng
dẫn viên du lịch quốc tế (Sở VH, TT & DL Tỉnh Bình Dương, 2017). Điều này nguồn
nhân lực phục vụ cho quá trình phát triển du lịch của cả nước nói chung và của Tỉnh
Bình Dương nói riêng chưa được đáp ứng cả về số lượng và chất lượng.

Cải thiện chất lượng nguồn nhân lực có ảnh hưởng chính đến chất lượng sản
phẩm du lịch (Anastassova và Purcell, 1995) và sẽ dẫn đến kết quả hoạt động tốt hơn
(Huselid, 1995), đặc biệt là năng lực và phẩm chất của đội ngũ nguồn nhân lực. Tỉnh
Bình Dương phấn đấu đưa ngành du lịch phát triển bền vững theo hướng chuyên

5


nghiệp, từng bước trở thành ngành kinh tế có vị trí quan trọng trong cơ cấu kinh tế của
Tỉnh, góp phần thay đổi diện mạo của Thành phố Bình Dương trong tương lai. Phấn
đấu đến năm 2030, ngành Du lịch Bình Dương được xếp vào nhóm địa phương có du
lịch phát triển mạnh trong cả nước và khu vực2. Nhằm phát triển nguồn nhân lực cao
phục vụ cho phát triển du lịch của Tỉnh, Nhóm tác giả đã phân tích những nhân tố ảnh
hưởng đến sự phát triển nguồn nhân lực trình độ cao trong ngành du lịch để đưa ra giải
pháp cho quá trình phát triển của du lịch tỉnh Bình Dương.

1.2.

Mục tiêu nghiên cứu

1.2.1. Mục tiêu tổng quan
Đánh giá thực trạng, phân tích các năng lực của người lao động du lịch và phân tích
các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực trình độ cao trong lĩnh vực du
lịch tại tỉnh Bình Dương. Từ đó đề xuất giải pháp chủ yếu phát triển nguồn nhân lực
trình độ cao trong lĩnh vực du lịch của Tỉnh Bình Dương đến năm 2025.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
- Phân tích năng lực thực tế của nguồn nhân lực du lịch tại tỉnh Bình Dương trong
giai đoạn hiện nay
- Xác định và đo lường và phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nguồn
nhân lực trình độ cao trong lĩnh vực du lịch tại tỉnh Bình Dương;

- Đề xuất các nhóm giải pháp cụ thể nhằm phát triển nguồn nhân lực trình độ cao
trong lĩnh vực du lịch tại Bình Dương.

1.3.

Câu hỏi nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu của đề tài nhằm trả lời các câu hỏi sau:
-

Câu hỏi 1. Năng lực thực tế của nguồn lực trình độ cao trong lĩnh vực du lịch của
Tỉnh như thế nào?

2

Nguyễn Khoa Hải, Bức tranh tổng quan về du lịch Tỉnh Bình Dương, 2018

6


-

Câu hỏi 2. Những nhân tố nào ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực trình độ
cao trong lĩnh vực du lịch? Trong đó nhân tố nào quan trọng nhất?

-

Câu hỏi 3. Làm thế nào để phát triển nguồn nhân lực trình độ cao trong lĩnh vực
du lịch của Tỉnh đến năm 2025?

1.4.

Đối tượng vi phạm vi nghiên cứu

1.4.1. Đối tượng:
- Đề tài nghiên cứu phát triển nguồn nhân lực trình độ cao thuộc lĩnh vực du lịch
của Tỉnh. Đối tượng được tập trung nghiên cứu nguồn nhân lực lao động trực tiếp
và nguồn nhân lực tại các đơn vị kinh doanh đang tham gia vào lĩnh vực du lịch
của Tỉnh.

1.4.2. Phạm vi:
- Về nội dung: Đề tài nghiên cứu cơ sở lý luận, các nghiên cứu thực nghiệm, xây
dựng mơ hình nghiên cứu, phân tích kết quả nghiên cứu và đưa ra các giải pháp
kiến nghị nhằm phát triển nguồn nhân lực trình độ cao trong lĩnh vực du lịch tại
Bình Dương.
- Về thời gian: Đề tài được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 01/2018 –
tháng 01/2019, trong đó thực hiện thu thập dữ liệu tại địa bàn nghiên cứu từ cuối
tháng 9/2018 – đầu tháng 12/2018.
- Về không gian: Đề tài tập trung nghiên cứu các vấn đề liên quan đến nguồn nhân
lực trình độ cao trong lĩnh vực du lịch tại Bình Dương.

1.5.

Phương pháp nghiên cứu

Đề tài nghiên cứu được tiến hành hai giai đoạn trong quá trình nghiên cứu:
Giai đoạn 1, Đánh giá năng lực thực tế của người lao động trong lĩnh vực du lịch tại
tỉnh Bình Dương. Tác giả đã sử dụng phương pháp định tính kết hợp với kỹ thuật
chuyên gia nhằm xác định các yếu tố hình thành năng lực của người lao động trong
lĩnh vực du lịch. Sau đó thực hiện nghiên cứu định lượng, tác giả đã tiến hành thu thập

710 bảng khảo sát nhưng chỉ có 606 phiếu đạt yêu cầu đối. Thông qua phần mềm SPSS

7