Bài giảng Kỹ thuật lập trình cơ bản (C++): Chương 4 - ThS. Trần Nguyễn Anh Chi

Kỹ thuật lập trình cơ bản

Chương 4: Mảng một chiều

Trường Cao đẳng Công nghệ Thông Tin
Khoa Công nghệ Thông Tin

CHƯƠNG 4
MẢNG MỘT CHIỀU

GV: ThS. TRẦN NGUYỄN ANH CHI
TpHCM, 02/2011

Đặt vấn đề
Ví dụ
 Chương trình cần lưu trữ 3 số ngun?
=> Khai báo 3 biến int a1, a2, a3;
 Chương trình cần lưu trữ 100 số nguyên?
=> Khai báo 100 biến kiểu số nguyên!
 Người dùng muốn nhập n số nguyên?
=> Không thực hiện được!

Giải pháp
 Kiểu dữ liệu mới cho phép lưu trữ một dãy các số
nguyên.
2

GV: ThS. Trần Nguyễn Anh Chi

1

Kỹ thuật lập trình cơ bản

Chương 4: Mảng một chiều

Dữ liệu kiểu mảng
Khái niệm
 Là một kiểu dữ liệu có cấu trúc do người lập trình định
nghĩa.
 Biểu diễn một dãy các biến có cùng kiểu. Ví dụ: dãy
các số nguyên, dãy các ký tự…
 Kích thước được xác định ngay khi khai báo.
 NNLT C luôn chỉ định một khối nhớ liên tục cho một
biến kiểu mảng.

3

Dữ liệu kiểu mảng (tt)
Khai báo
<kiểu cơ sở> <tên biến mảng>[<số phần tử>];

Ví dụ 1
int Mang1Chieu[10];
Mang1Chieu

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Chỉ số

1

3

-1

7

-2

9

0

4

5

-1

Giá trị

0

1

2

3

4

5

6

Ví dụ 2
float a[7];
a

1.2 -1 2.5 3.7 8.1 -9 5.2

Chỉ số

Giá trị
4

GV: ThS. Trần Nguyễn Anh Chi

2


Kỹ thuật lập trình cơ bản

Chương 4: Mảng một chiều

Số phần tử mảng
Phải xác định cụ thể số phần tử ngay lúc khai báo, khơng
được sử dụng biến chưa có giá trị
int n1; int a[n1]; //sai
int n2 = 10; int a[n2];

Nên sử dụng chỉ thị tiền xử lý #define để định nghĩa số
phần tử mảng
#define n3 10
int a[n3];

//  int a[10];
5

Khởi tạo giá trị cho mảng
 Khởi tạo giá trị cho mọi phần tử của mảng
int a[4] = {123, 456, -789, 100};

a

0

1

2

3

123

456

-789

100

 Khởi tạo giá trị cho một số phần tử đầu mảng
int a[4] = {123, -456};
a

0

1

2

3

123

-456

0

0
6

GV: ThS. Trần Nguyễn Anh Chi

3


Kỹ thuật lập trình cơ bản

Chương 4: Mảng một chiều

Khởi tạo giá trị cho mảng(tt)
 Khởi tạo giá trị 0 cho mọi phần tử của mảng
int a[4] = {0};
a

0

1

2

3

0

0

0

0

 Tự động xác định số lượng phần tử của mảng
int a[] = {123, -456, 789, 100};
a

0

1

2

3

123

-456

789

100
7

Truy xuất đến một phần tử trong mảng
 Truy xuất thơng qua chỉ số

Ví dụ: cho mảng như sau:
0

int a[4];

1

2

3

11 22 33 44

Các truy xuất:
 Hợp lệ: a[0], a[1], a[2], a[3]
 Không Hợp lệ: a[-2], a[-1], a[4], a[5]…
 Chỉ số không hợp lệ thường cho kết quả không mong
muốn
8

GV: ThS. Trần Nguyễn Anh Chi

4


Kỹ thuật lập trình cơ bản

Chương 4: Mảng một chiều

Truy xuất đến một phần tử (tt)

i= 0

i= 1

i= 2

i= 3

i= 4

9

Một số thao tác trên mảng
Nhập mảng
Xuất mảng
Đếm, tính tổng, tính trung bình
Tìm kiếm
Kiểm tra mảng thỏa điều kiện cho trước
Sắp xếp
Tách / ghép mảng
Chèn / xóa
10

GV: ThS. Trần Nguyễn Anh Chi

5


Kỹ thuật lập trình cơ bản

Chương 4: Mảng một chiều

Nhập mảng
Yêu cầu
 Cho phép nhập mảng a, số lượng phần tử n

Ý tưởng
 Cho trước một mảng có số lượng phần tử là MAX.
 Nhập số lượng phần tử thực sự n của mảng.
 Nhập từng phần tử cho mảng từ chỉ số 0 đến n – 1.
0

1

2

3
…

n 4- 1

MAX - 1
…

…

11

Nhập mảng (tt)
#define MAX 100
void NhapMang(int a[], int n)
{
int i;
for (i=0; i{
cout<<“Phan tu thu: ”<cin>>a[i];
}
}

12

GV: ThS. Trần Nguyễn Anh Chi

6


Kỹ thuật lập trình cơ bản

Chương 4: Mảng một chiều

Xuất mảng
Yêu cầu
 Cho trước mảng a, số lượng phần tử n. Hãy xuất nội dung
mảng a ra màn hình.

Ý tưởng
 Xuất giá trị từng phần tử của mảng từ chỉ số 0 đến n-1.
0

1

n-1

2
…

MAX - 1
…

…

13

Xuất mảng (tt)
void XuatMang(int a[], int n)
{
int i;
for (i = 0; i < n; i++)
cout<}
void main()
{
int n, a[MAX];
cout<<“Nhap so luong phan tu thuc su: “;
cin>>n;

NhapMang(a,n);
XuatMang(a,n);
}

GV: ThS. Trần Nguyễn Anh Chi

14

7


Kỹ thuật lập trình cơ bản

Chương 4: Mảng một chiều

Liệt kê các phần tử thỏa điều kiện
Yêu cầu
 Cho trước mảng a, số lượng phần tử n. Hãy xuất các
phần tử thỏa điều kiện nào đó.

Ý tưởng
 Duyệt từ đầu đến cuối mảng (từ chỉ số 0 đến n-1)
 Tại vị trí thứ i, nếu a[i] thỏa điều kiện → xuất giá trị
a[i]
 Nếu khơng có giá trị nào thỏa điều kiện → xuất thông
báo
15

Liệt kê các phần tử thỏa điều kiện (tt)
Ví dụ 1: Liệt kê các số chẵn trong mảng

void XuatChan(int a[], int n)
{
int i;
for (i = 0; i < n; i++)
if(a[i]%2==0)
cout<}
Main:
XuatChan(a,n);

16

GV: ThS. Trần Nguyễn Anh Chi

8


Kỹ thuật lập trình cơ bản

Chương 4: Mảng một chiều

Liệt kê các phần tử thỏa điều kiện (tt)
void XuatChan(int a[], int n) //co thong bao
{
int i, flag=0;
for (i = 0; i < n; i++)
if(a[i]%2==0)
{
flag = 1;
cout<

}
if(flag==0)
cout<<“Khong co so chan trong mang”;
}
17

Liệt kê các phần tử thỏa điều kiện (tt)
Ví dụ 2: Liệt kê các số nguyên tố
bool LaSNT(int x)
{
if(x<2)
return false;
int i, demus=0;
for (i = 1; i <= x; i++)
if(x%i==0)
demus++;
if(demus==2)
return true;
void XuatSNT(int a[], int n)
return false;
{
}
int i;
for (i = 0; i < n; i++)
if(LaSNT(a[i])==true)
cout<18
}

GV: ThS. Trần Nguyễn Anh Chi

9


Kỹ thuật lập trình cơ bản

Chương 4: Mảng một chiều

Liệt kê các phần tử thỏa điều kiện (tt)
void XuatSNT(int a[], int n) //co thong bao
{
int i, flag=0;
for (i = 0; i < n; i++)
if(LaSNT(a[i])==true)
{
flag = 1;
cout<}
if(flag==0)
cout<<“Khong co SNTtrong mang”;
}
Main:
19

Đếm số lượng các phần tử thỏa đk
Yêu cầu
 Cho trước mảng a, số lượng phần tử n. Hãy đếm các
phần tử thỏa điều kiện nào đó.

Ý tưởng

 Duyệt từ đầu đến cuối mảng
 Tại vị trí thứ i, nếu a[i] thỏa điều kiện → tăng giá trị
biến đếm
 Trả về giá trị đếm được

20

GV: ThS. Trần Nguyễn Anh Chi

10


Kỹ thuật lập trình cơ bản

Chương 4: Mảng một chiều

Đếm số lượng (tt)
Ví dụ 1: Đếm số lượng các số chẵn
int DemChan(int a[], int n)
{
int i, dem=0;
for (i = 0; i < n; i++)
if(a[i]%2==0)
dem++;
return dem;
}
Main:
int kq = DemChan(a,n);
if(kq==0)
cout<<“Khong co so chan”;

else
cout<<“SL so chan: “<
21

Đếm số lượng (tt)
Ví dụ 2: Đếm số lượng các số nguyên tố
int DemSNT(int a[], int n)
{
int i, dem=0;
for (i = 0; i < n; i++)
if(LaSNT(a[i])==true)
dem++;
return dem;
}
Main:

22

GV: ThS. Trần Nguyễn Anh Chi

11


Kỹ thuật lập trình cơ bản

Chương 4: Mảng một chiều

Tính tổng/tích các phần tử thỏa đk
Yêu cầu

 Cho trước mảng a, số lượng phần tử n. Hãy tính
tổng/tích các phần tử thỏa điều kiện nào đó.

Ý tưởng
 Duyệt từ đầu đến cuối mảng
 Tại vị trí thứ i, nếu a[i] thỏa điều kiện → cộng
dồn/nhân dồn giá trị biến tổng/tích
 Trả về giá trị tính được

23

Tính tổng/tích (tt)
Ví dụ 1: Tính tổng các số chẵn
int TongChan(int a[], int n)
{
int i, tong=0, flag=0;
for (i = 0; i < n; i++)
if(a[i]%2==0)
{
flag = 1;
tong+=a[i];
}
if(flag==1)
return tong;
return -1;
}

Main:

24

GV: ThS. Trần Nguyễn Anh Chi

12


Kỹ thuật lập trình cơ bản

Chương 4: Mảng một chiều

Tính tổng/tích (tt)
Ví dụ 2: Tính tích các số nguyên tố
long TichSNT(int a[], int n)
{
int i;
long tich=1;
for (i = 0; i < n; i++)
if(LaSNT(a[i])==true)
tich*=a[i];
return tich;
}
Main:

25

Tính trung bình các phần tử thỏa đk
Yêu cầu
 Cho trước mảng a, số lượng phần tử n. Hãy tính trung
bình cộng các phần tử thỏa điều kiện nào đó.

Ý tưởng
 Duyệt từ đầu đến cuối mảng
 Tại vị trí thứ i, nếu a[i] thỏa điều kiện → tăng giá trị
biến đếm và cộng dồn
 Tính trung bình = tổng/đếm
 Trả về giá trị trung bình tính được
26

GV: ThS. Trần Nguyễn Anh Chi

13


Kỹ thuật lập trình cơ bản

Chương 4: Mảng một chiều

Tính trung bình (tt)
Ví dụ 1: Tính trung bình cộng các số chẵn
float TrungBinhChan(int a[], int n)
{
int i, dem=0, tong=0;
for (i = 0; i < n; i++)
if(a[i]%2==0)
{
tong+=a[i];
dem++;
}
return (float)tong/dem;
}

27

Tính trung bình (tt)
Ví dụ 2: Tính trung bình cộng các số ngun tố
float TrungBinhSNT(int a[], int n)
{
int i, dem=0, tong=0;
for (i = 0; i < n; i++)
if(LaSNT(a[i])==true)
{
tong+=a[i];
dem++;
}
if(dem!=0)
return (float)tong/dem;
return 0;
}
28

GV: ThS. Trần Nguyễn Anh Chi

14


Kỹ thuật lập trình cơ bản

Chương 4: Mảng một chiều

Tìm kiếm giá trị thỏa đk

Yêu cầu
 Cho trước mảng a, số lượng phần tử n. Hãy tìm 1 phần
tử thỏa điều kiện nào đó.

Ý tưởng
 Duyệt từ đầu đến cuối mảng
 Tại vị trí thứ i, nếu a[i] thỏa điều kiện → trả về giá trị
a[i], hoặc trả về vị trí thứ i

29

Tìm kiếm giá trị thỏa đk (tt)
Ví dụ 1: Tìm giá trị lớn nhất mảng
int TimMax(int a[], int n)
{
int i, max = a[0];
for (i = 1; i < n; i++)
if(a[i]>max)
max = a[i];
return max;
}

30

GV: ThS. Trần Nguyễn Anh Chi

15


Kỹ thuật lập trình cơ bản

Chương 4: Mảng một chiều

Tìm kiếm giá trị thỏa đk (tt)

Ví dụ 2: Tìm vị trí của giá trị lớn nhất mảng
int TimViTriMax(int a[], int n)
{
int i, max = a[0], vtmax = 0;
for (i = 1; i < n; i++)
if(a[i] > max)
{
max = a[i];
vtmax = i;
}
return vtmax;
}
31

Tìm kiếm giá trị thỏa đk (tt)
Ví dụ 3: Tìm vị trí giá trị chẵn đầu tiên
int TimChanDau(int a[], int n)
{
int i;
for (i = 0; i < n; i++)
if(a[i]%2==0)
return i;
return -1;
}

32

GV: ThS. Trần Nguyễn Anh Chi

16


Kỹ thuật lập trình cơ bản

Chương 4: Mảng một chiều

Kiểm tra tính chất mảng
TH1: kiểm tra xem trong mảng có tồn tại 1 phần tử thỏa
điều kiện nào đó hay khơng → tìm phần tử thỏa điều kiện
rồi kết luận

Ý tưởng:
 Duyệt từ đầu đến cuối mảng
 Tại vị trí thứ i, nếu a[i] thỏa điều kiện → trả về true
 Trả về false

33

Kiểm tra tính chất mảng (tt)
TH2: kiểm tra xem tất cả các phần tử trong mảng có thỏa
điều kiện nào đó hay khơng → tìm phần tử không thỏa
điều kiện rồi kết luận

Ý tưởng:
 Duyệt từ đầu đến cuối mảng

 Tại vị trí thứ i, nếu a[i] không thỏa điều kiện → trả về
false
 Trả về true

34

GV: ThS. Trần Nguyễn Anh Chi

17


Kỹ thuật lập trình cơ bản

Chương 4: Mảng một chiều

Kiểm tra tính chất mảng (tt)
Ví dụ 1: Kiểm tra xem trong mảng có tồn tại giá trị lẻ
hay khơng?
bool KiemTraTonTaiLe(int a[], int n)
{
int i;
for (i = 0; i < n; i++)
if(a[i]%2!=0)
return true;
return false;
}

35

Kiểm tra tính chất mảng (tt)

Ví dụ 2: Kiểm tra xem mảng có chứa tồn giá trị lẻ hay
không?
bool KiemTraToanLe(int a[], int n)
{
int i;
for (i = 0; i < n; i++)
if(a[i]%2==0)
return false;
return true;
}

36

GV: ThS. Trần Nguyễn Anh Chi

18


Kỹ thuật lập trình cơ bản

Chương 4: Mảng một chiều

Sắp xếp
Có nhiều tiêu chí sắp xếp mảng: sắp tăng dần, sắp giảm dần,
sắp chẵn tăng lẻ giảm…
Có nhiều thuật tốn sắp xếp mảng: chọn trực tiếp, chèn trực
tiếp, đổi chỗ trực tiếp…
Ý tưởng:
 Sử dụng 2 biến i và j để so sánh tất cả cặp phần tử với
nhau và hoán vị các cặp nghịch thế (sai thứ tự).

tạm

85

0

1

2

15

51

68

…

86

i

j

j

j

j

n–1

MAX - 1
…

…
37

Sắp xếp (tt)
Ví dụ: Sắp xếp mảng tăng dần
void HoanVi(int &x, int &y)
{
int tam=x;
x = y;
y = tam;
}
void SapTang(int a[], int n)
{
int i, j;
for (i=0; ifor(j=i+1; jif(a[i]>a[j])
HoanVi(a[i],a[j]);
}

GV: ThS. Trần Nguyễn Anh Chi

38

19