Đề thi HSG môn Ngữ văn lớp 10 năm 2019, Trường THPT Thuận Thành số 1

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (556.15 KB, 6 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

SỞ GD&ĐT BẮC NINH ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI LỚP 10 
TRƯỜNG THPT THUẬN THÀNH SỐ 1 NĂM HỌC 2018-2019

Môn thi: Ngữ văn

Thời gian: 180 phút (Không kể thời gian giao đề)

Câu 1 (4,0 điểm)

Anh/chị hãy nêu ý nghĩa của các lần hóa thân của Tấm trong Truyện cổ tích “Tấm Cám”?
Câu 2: (6,0 điểm) Cho văn bản sau:

Khi học lớp 2, tôi thường nghe các bác khen anh nào thi đỗ Đại học bằng một câu rất đặc biệt: 
Thằng A, thằng B là cái “trán” của xóm tơi đấy. Tơi nhớ năm đó cả làng mới có một người thi 
đỗ Đại học Y, tổng điểm ba môn Tốn, Hóa, Sinh lại rất cao và được sang Hungary du học. Anh 
ấy trở thành cái trán được nhắc đến nhiều nhất của cả làng. Như một huyền thoại. Mấy năm 
liền đi đâu cũng nghe nhắc, nghe kể.

Rồi làng dần dần có nhiều người đỗ Đại học. Có năm truyền hình cịn về làm cả một phóng sự 
về một làng quê có số học sinh thi đỗ Đại học với tỉ lệ rất cao. Nói theo cách của các bác là làng 
tôi giờ đi đâu cũng toàn thấy những trán là trán.

Ước vọng nhiều nên học vấn và tri thức thuở xưa đã thường xuyên được đánh đồng với đỗ 
đạt. Cũng như các bác của tôi cứ quy tất cả về “cái trán”, xem nó là biểu tượng của sự thông 
minh sáng láng, của học hành đỗ đạt. Lớn lên tơi nhận ra đó là ước mong khi thầm kín, khi bộc 
lộ, nhưng ln mãnh liệt của thế hệ những người như bác tôi. Đi học và đỗ đạt là cơ hội đổi 
đời, là phẩm giá, là mục tiêu của nhiều thế hệ, của dịng họ, xóm, của làng, của huyện,…

Điều đó vơ tình gây sức ép ngày càng nặng nề lên nhiều thế hệ học trị làng tơi.

Lớn lên đi xa, đến nhiều nơi, gặp nhiều người, tơi nhận ra có rất nhiều người chưa từng được

vinh danh là “cái trán” của khu phố, của xóm làng, của cộng đồng nhưng họ sống vô cùng 
hạnh phúc. Họ đóng góp rất nhiều cho cuộc sống bằng sự giàu có và rất yêu lao động. Một 
người trồng cây cảnh mỗi năm bán ra thị trường thu về hàng trăm tỉ đồng. Một người chơi 
thả diều đến đẳng cấp nghệ nhân, cũng ngược Á xuôi Âu đi trình diễn nhiều kỳ lễ hội với 
những lời mời kèm tài trợ. Một anh thợ mộc ven con sông Phổ Lợi làm những chiếc lồng chim 
và bán được với giá ngang một chiếc xe hơi tầm trung. Hơn hết họ làm những điều đó bằng 
đam mê, và rồi đam mê bù đắp lại cho chính họ, cho cuộc sống của cả những người xung 
quanh.

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

mình niềm đam mê khác biệt”.

(Đủ chỗ cho đam mê khác biệt, Bay xuyên những tầng mây, Hà Nhân, NXB Văn học, tr.188)
Từ văn bản trên anh/chị hãy viết một bài văn ngắn (khoảng 400 từ) bày tỏ ý kiến của mình
về thơng điệp trong văn bản: “Hãy giữ cho mình niềm đam mê khác biệt”?

Câu 3 (10 điểm)

Bàn về thơ, Chế Lan Viên cho rằng: “Thơ cần có hình cho người ta thấy, có ý cho người ta 
nghĩ và cần có tình để rung động trái tim.”

Anh/ chị hiểu ý kiến trên như thế nào? Hãy làm sáng tỏ qua bài thơ “Cảnh ngày hè” của
Nguyễn Trãi?

---HẾT--- 
HƯỚNG DẪN GIẢI CHI TIẾT 
Câu 1. (4.0 điểm)

- Chỉ ra các lần Tấm hóa thân sau khi chết: linh hồn Tấm hóa thân thành chim vàng anh, cây
xoan đào, khung cửi, rồi cây thị, quả thị. Đây vốn là những vật rất gần gũi trong cuộc sống
của người lao động nơi thôn quê dân dã. Mỗi hình thức biến hóa mang một ý nghĩa đặc sắc

riêng.

- Nêu ý nghĩa của các lần hóa thân của Tấm.

+ Thể hiện sự thayđổi của Tấm: khơng cịn yếu đuối, bị động như trước. Cô đã chủ động
thông báo sự xuất hiện trở lại của mình để kiên quyết đấu tranh giành hạnh phúc khơng cịn
thụ động chờ bụt giúp đỡ nữa.

+ Quyết liệt tuyên chiến với kẻ thù thể hiện triết lí của người xưa: ở hiền gặp lành ác giả ác
báo, hại nhân nhân hại; cái thiện luôn chiến thắng cái ác dù bị vùi dập và chà đạp nhưng
ln có sức trỗi dậy mãnh liệt

Câu 2: (6.0 điểm)

* Về hình thức: Học sinh viết thành một bài văn khoảng 400 chữ, diễn đạt mạch lạc, rõ
ràng, khơng mắc lỗi chính tả, ngữ pháp,… (0,5đ)

* Về nội dung: Học sinh có thể tham khảo một số gợi ý sau đây:
1. Mở bài: Giới thiệu vấn đề cần nghị luận (0,5đ)

2. Thân bài: (4đ): Lần lượt triển khai các nội dung sau:

- Giải thích: “đam mê khác biệt” là niềm đam mê riêng, độc đáo, không trùng lặp với người
khác. Câu nói khun những người trẻ tuổi cần phải tìm kiếm niềm đam mê riêng của bản
thân mình. (0,5đ)

- Phân tích, chứng minh: (3đ) “Hãy giữ cho mình niềm đam mê khác biệt” vì:

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

chúng ta vượt qua mọi khó khăn, thách thức, biến ước mơ thành hiện thực. (1đ)

+ Khi giữ được niềm đam mê khác biệt, con người sẽ tập trung toàn bộ trí lực, khơng ngừng
sáng tạo, mở ra những con đường mới mẻ, đạt đến đỉnh cao của nghề nghiệp. (1đ)

+ Đam mê khác biệt sẽ giúp bạn khẳng định khả năng của mình, cống hiến cho cuộc đời, tạo
nên dấu ấn riêng và truyền cảm hứng cho mọi người. (1đ)

- Bình luận mở rộng vấn đề (1đ)

+ Trong thực tế, nhiều người vẫn đang sống một cách phù phiếm, hời hợt, khơng biết mình
đam mê điều gì, hoặc có đam mê nhưng khơng đủ can đảm và kiên trì để theo đuổi.

+ Tìm kiếm và sống với đam mê không phải là dễ dàng, đòi hỏi mỗi cá nhân phải quyết tâm
cao độ, tập trung tất cả trí tuệ, cơng sức, dũng cảm vượt qua chính mình và thử thách của
hồn cảnh.

3. Kết bài (0,5đ)

- Khẳng định lại vấn đề (0,25đ)
- Bài học (0,25đ)

- Cần phải tìm kiếm cho mình một niềm đam mê thật ý nghĩa trong cuộc sống.
- Nếu đã tìm thấy phải có quyết tâm theo đổi điều mình đam mê.

Câu 3 (10 điểm) 
a. Yêu cầu về kĩ năng:

- Biết cách làm bài văn nghị luận văn học, bố cục rõ ràng, vận dụng tốt các thao tác lập luận.
- Biết cách chọn và phân tích dẫn chứng để làm sáng tỏ vấn đề nghị luận.

- Bài viết mạch lạc, trong sáng, có cảm xúc, khơng mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.

b. Yêu cầu về kiến thức:

Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo được các ý cơ bản
sau:

1. Mở bài: Giới thiệu vấn đề cần nghị luận (0,5đ) 
2. Thân bài (9đ)

a. Giải thích (0,5đ)

- Thơ cần có hình: Thơ cần có hình ảnh (thiên nhiên, cuộc sống, con người...) để biểu hiện
cảm xúc, tư tưởng của nhà thơ. Đây là phương diện hình thức thơ.

- Thơ cần có ý: (ý nghĩa nội dung, tư tưởng của thi phẩm); có tình (tình cảm, cảm xúc). Đây
là phương diện nội dung thơ.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

dung và hình thức.

b. Lí giải: Tại sao thơ cần phải có hình, có ý, có tình? (1đ)

- Đặc trưng của văn chương nói chung và thơ ca nói riêng là phản ánh, biểu đạt thơng qua
hình tượng nghệ thuật. Khơng có các hình tượng, thế giới tinh thần khơng thể biểu hiện cụ
thể, nhà thơ không thể truyền dẫn thơng điệp nội dung, tư tưởng, tình cảm một cách trọn
vẹn, ấn tượng đến người đọc.

- Thơ ca thuộc phương thức trữ tình, thiên về biểu hiện thế giới chủ quan của con người
bằng nhiều cách thức khác nhau nhằm biểu đạt những trạng thái tư tưởng, tình cảm và ý
nghĩa phức tạp, đa dạng. Mỗi tác phẩm đều mang một ý nghĩa tư tưởng, thơng điệp nhất
định địi hỏi người đọc phải căn cứ vào hình, ý, tình mới cảm nhận được.

- Biểu hiện, yêu cầu về hình, ý, tình trong thơ:

+ Hình ảnh (có thể là hình ảnh thiên nhiên, cuộc sống, con người...) những hình ảnh đó phải
chọn lọc, đặc sắc, có sức khái quát, chân thực, đa nghĩa, nhằm để lại ấn tượng, dấu ấn sâu
sắc.

+ Ý, tình (tư tưởng, cảm xúc, tình cảm..) phải trong sáng, tiến bộ, có tính nhân văn, hướng
con người tới các giá trị Chân - Thiện - Mĩ...

+ Cảm xúc trong thơ phải mãnh liệt, chân thành, nhà thơ phải lựa chọn được những hình
ảnh phù hợp để biểu đạt nội dung tư tưởng, cảm xúc một cách tự nhiên, sâu sắc có sức lay
động lớn lao.

=> Tác phẩm văn học nói chung, thơ ca nói riêng chỉ hay khi có sự kết hợp hài hịa giữa hình,
ý, tình (nội dung và hình thức).

c. Chứng minh qua việc phân tích bài thơ “Cảnh ngày hè” của Nguyễn Trãi: 
* Hình ảnh thơ: giản dị, đời thường, có sức tạo hình, biểu cảm, giàu ý nghĩa (4đ)

- Nhiều hình ảnh thiên nhiên được Nguyễn Trãi miêu tả, hiện lên đa dạng: cây hòe, cây thạch
lựu, đóa sen hồng, tiếng cầm ve... với đủ màu sắc, âm thanh và hương vị của cuộc sống. (1đ)
- Hình ảnh thiên nhiên ln có sự vận động, giàu sức sống (thể hiện các động từ mạnh: đùn
đùn, phun, tiễn,... (1đ)

- Hình ảnh về con người và cuộc sống: Lao xao chợ cá làng ngư phủ. (1đ)

=> Nguyễn Trãi đã dựng lên bức tranh ngày hè sinh động, ấn tượng, giàu sức sống rất gần
gũi, quen thuộc của nhiều vùng quê. (1đ)

* Ý, tình của tác giả (vẻ đẹp tâm hồn) (2,5đ)

- Tình u và sự gắn bó với thiên nhiên: cây hịe, cây thạch lựu, đóa sen hồng, tiếng cầm ve...
đi vào thơ Nguyễn Trãi một cách chân thực, tự nhiên. (0,5đ)

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

=> Tình yêu thiên nhiên và tâm hồn tinh tế, nhạy cảm cùng nhiều cung bậc cảm xúc của nhà
thơ. (0,5đ)

- Tình yêu đời, yêu cuộc sống: Phải sống một cuộc sống thanh nhàn (bất đắc dĩ) nhưng tâm
hồn nhà thơ không u ám mà vẫn rất yêu và gắn bó thiên nhiên, cuộc sống. Tấm lòng thiết tha
với dân với nước: Nguyễn Trãi luôn hướng tới cuộc sống của nhân dân, thấu hiểu cuộc sống
vất vả, tần tảo của họ. Vì thế ơng mong ước có được chiếc đàn của vua Ngu Thuấn để gảy lên
khúc Nam phong nhằm đem lại cuộc sống no đủ, hạnh phúc cho nhân dân: “Dân giàu đủ
khắp đòi phương”. (0,5đ)

=> Tâm hồn, nhân cách cao đẹp của Nguyễn Trãi “thân nhàn” mà “tâm không nhàn”, “lo
trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”. Ý nghĩa tư tưởng của bài thơ giàu tính nhân văn: Sống lạc
quan, yêu đời, gắn bó với thiên nhiên, sống có trách nhiệm với nhân dân, đất nước. (0,5đ)
d. Đánh giá, nâng cao (1,0đ)

- Chính hình, ý, tình làm nên sức sống cho các tác phẩm trên. Mỗi tác phẩm thành cơng là sự
kết hợp hài hịa của nội dung và hình thức.

- Quan niệm thơ của Chế Lan Viên rất đúng đắn, sâu sắc, có ý nghĩa không chỉ với người sáng
tác mà với cả người tiếp nhận. Từ thấy đến nghĩ đến rung động là hành trình hình thành của
tác phẩm thơ và cũng là hành trình đánh thức người đọc của thi phẩm. Bởi vậy, trong sáng
tạo nghệ thuật mỗi nhà thơ phải có thực tài, thực tâm mới làm nên sự sống cho tác phẩm.
Độc giả cũng phải mở lòng mình để cảm nhận sâu cái hay, cái đẹp của thi phẩm trên cả hai
phương diện nội dung và hình thức nghệ thuật.

3. Kết bài (0,5đ)

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Website HOC247 cung cấp một môi trường học trực tuyến sinh động, nhiều tiện ích thơng minh,
nội dung bài giảng được biên soạn công phu và giảng dạy bởi những giáo viên nhiều năm kinh 
nghiệm, giỏi về kiến thức chuyên môn lẫn kỹ năng sư phạm đến từ các trường Đại học và các
trường chuyên danh tiếng.

I. Luyện Thi Online

- Luyên thi ĐH, THPT QG: Đội ngũ GV Giỏi, Kinh nghiệm từ các Trường ĐH và THPT danh tiếng xây 
dựng các khóa luyện thi THPTQG các mơn: Tốn, Ngữ Văn, Tiếng Anh, Vật Lý, Hóa Học và Sinh Học.
- Luyện thi vào lớp 10 chuyên Toán: Ôn thi HSG lớp 9 và luyện thi vào lớp 10 chuyên Toán các

trường PTNK, Chuyên HCM (LHP-TĐN-NTH-GĐ), Chuyên Phan Bội Châu Nghệ An và các trường Chuyên

khác cùng TS.Trần Nam Dũng, TS. Pham Sỹ Nam, TS. Trịnh Thanh Đèo và Thầy Nguyễn Đức Tấn.

II. Khoá Học Nâng Cao và HSG

- Toán Nâng Cao THCS: Cung cấp chương trình Tốn Nâng Cao, Tốn Chun dành cho các em HS THCS
lớp 6, 7, 8, 9 u thích mơn Tốn phát triển tư duy, nâng cao thành tích học tập ở trường và đạt điểm tốt
ở các kỳ thi HSG.

- Bồi dưỡng HSG Tốn: Bồi dưỡng 5 phân mơn Đại Số, Số Học, Giải Tích, Hình Học và Tổ Hợp dành cho
học sinh các khối lớp 10, 11, 12. Đội ngũ Giảng Viên giàu kinh nghiệm: TS. Lê Bá Khánh Trình, TS. Trần
Nam Dũng, TS. Pham Sỹ Nam, TS. Lưu Bá Thắng, Thầy Lê Phúc Lữ, Thầy Võ Quốc Bá Cẩn cùng đơi HLV đạt 
thành tích cao HSG Quốc Gia.

III. Kênh học tập miễn phí

- HOC247 NET: Website hoc miễn phí các bài học theo chương trình SGK từ lớp 1 đến lớp 12 tất cả các

môn học với nội dung bài giảng chi tiết, sửa bài tập SGK, luyện tập trắc nghiệm mễn phí, kho tư liệu tham
khảo phong phú và cộng đồng hỏi đáp sôi động nhất.

- HOC247 TV: Kênh Youtube cung cấp các Video bài giảng, chuyên đề, ôn tập, sửa bài tập, sửa đề thi miễn
phí từ lớp 1 đến lớp 12 tất cả các môn Toán- Lý - Hoá, Sinh- Sử - Địa, Ngữ Văn, Tin Học và Tiếng Anh.