Đề thi học sinh giỏi môn GDCD lớp 11 cấp tỉnh năm 2020-2021 - Sở GD&ĐT Bắc Ninh

UBND TỈNH BẮC NINH
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐỀ CHÍNH THỨC

ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH
NĂM HỌC 2020-2021
Môn: GDCD –Lớp 11
Thời gian làm bài: 150 phút (không kể thời gian giao đề)

Câu 1 (3,0 điểm)
Trong trận chiến chống dịch Covid-19, Chủ tịch UBTƯ Mặt trận Tổ quốc Trần Thanh Mẫn
chia sẻ: "Thật xúc động khi được tiếp nhận rất nhiều sự ủng hộ dù ít, dù nhiều từ tấm lòng của các
cụ, các bác lớn tuổi đến các cháu thiếu nhi, đồng bào ta ở nước ngoài, các tổ chức quốc tế; các tập
đoàn và rất nhiều những cô bác, anh chị với nhiều nghĩa cử cao đẹp."
(Báo Dân Vận Thứ Sáu, 1/5/2020 - TTXVN/Vietnam+)

a) Câu trên thể hiện trách nhiệm nào của công dân với cộng đồng? Nêu những biểu hiện của
trách nhiệm đó?
b) Ý nghĩa của trách nhiệm trên trong cơng cuộc phịng chống dịch bệnh Covid - 19 ở nước
ta như thế nào? Em đã làm gì để thực hiện trách nhiệm này?
Câu 2 (5,0 điểm)
Trong bài “Hát về cây lúa hơm nay” có đoạn: “Và bàn tay xưa cấy trong gió bấc, chân lội bùn
sâu dưới trời mưa phùn. Và đôi vai xưa kéo cày thay trâu… Cho đến hôm nay, những chàng trai đang
lái máy cày và bao cô gái đang ngồi máy cấy…”
a) Hãy chỉ ra những yếu tố của quá trình sản xuất được nhắc đến trong đoạn trích trên?
b) Phân tích các yếu tố của q trình sản xuất và mối quan hệ giữa chúng?
c) Sự phát triển các yếu tố này trong q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước ta hiện
nay thể hiện như thế nào?
Câu 3 (4,0 điểm)
Bạn H cho rằng: “Việc gây ra ô nhiễm môi trường ở nước ta hiện nay là do các ngành sản
xuất cơng nghiệp, giao thơng… Cịn người nơng dân chỉ trồng trọt và chăn ni thì khơng thể gây ơ

nhiễm mơi trường được”.
a) Em có tán thành ý kiến của H khơng? Vì sao?
b) Mơi trường có vai trò như thế nào đối với sự phát triển kinh tế của mỗi quốc gia?
c) Trình bày phương hướng cơ bản của chính sách tài ngun và bảo vệ mơi trường.
Câu 4 (3,0 điểm)
Giải thích tại sao Nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa Việt Nam mang bản chất giai cấp
cơng nhân, tính nhân dân và tính dân tộc sâu sắc?
Câu 5 (5,0 điểm)
Trong giờ học môn Giáo dục công dân, A và B tranh luận với nhau về lối sống hiện đại với
truyền thống văn hóa của dân tộc. A cho rằng: Giới trẻ hiện nay sử dụng từ ngữ Việt Nam đi kèm
tiếng “ Tây”, nhuộm tóc xanh đỏ và ăn mặc táo bạo theo phong cách các ca sĩ nước ngồi là khơng
phù hợp với nền văn hóa Việt. B phản bác ý kiến của A và cho rằng như vậy mới thể hiện xu thế hịa
nhập với nền văn hóa của các nước trên thế giới.
a) Em đồng ý với ý kiến của ai? Trình bày quan điểm của em về lối sống lai căng của một bộ
phận giới trẻ hiện nay?
b) Trình bày nhiệm vụ, phướng hướng của chính sách văn hóa.
c) Là chủ nhân tương lai của đất nước, em cần làm gì để xây dựng nền văn hóa tiên tiến đậm
đà bản sắc dân tộc?
----------Hết---------Họ và tên thí sinh…………………………………………………SBD……………………..


UBND TỈNH BẮC NINH
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
(Hướng dẫn chấm gồm 03 trang)
Câu
Câu 1

HƯỚNG DẪN CHẤM
KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH
NĂM HỌC 2020 – 2021

Môn thi: GDCD - Lớp 11

Nội dung
Trong trận chiến chống dịch Covid-19, Chủ tịch UBTƯ Mặt trận Tổ quốc Trần Thanh
Mẫn chia sẻ: "Thật xúc động khi được tiếp nhận rất nhiều sự ủng hộ dù ít, dù nhiều từ
tấm lịng của các cụ, các bác lớn tuổi đến các cháu thiếu nhi, đồng bào ta ở nước ngoài,
các tổ chức quốc tế; các tập đồn và rất nhiều những cơ bác, anh chị với nhiều nghĩa
cử cao đẹp."
a) Câu trên thể hiện trách nhiệm nào của công dân với cộng đồng? Nêu những biểu
hiện của trách nhiệm đó?
Gợi ý:
* Trách nhiệm nhân nghĩa.
* Biểu hiện của trách nhiệm đó là:
+ Lịng nhân ái, sự thương yêu giúp đỡ nhau trong hoạn nạn, lúc khó khăn khơng đắn đo
tính tốn.
+ Nhường nhịn đùm bọc nhau lúc sa cơ lỡ bước.
+ Tương trợ giúp đỡ nhau trong lao động, trong cuộc sống hàng ngày.
+ Vị tha bao dung độ lượng.
+ Đặc trưng nổi bật: Thế hệ sau luôn ghi nhớ công lao của các thế hệ trước.
b) Ý nghĩa của trách nhiệm trên trong cơng cuộc phịng chống dịch bệnh Covid - 19 ở
nước ta như thế nào? Em đã làm gì để thực hiện trách nhiệm này?

Câu 2

* Ý nghĩa của nhân nghĩa:
+ Giúp cho cuộc sống con người trở nên tốt đẹp, có ý nghĩa hơn.
+ Con người thêm yêu cuộc sống, có thêm sức mạnh vượt qua khó khăn.
+ Là truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta.
* Những việc em đã làm thể hiện lòng nhân nghĩa (liên hệ với việc phịng chống dịch)
+ Kính trọng, biết ơn hiếu thảo với ông bà cha mẹ.

+ Quan tâm, chia sẻ, giúp đỡ mọi người khó khăn do dịch bệnh gây ra; tham gia hoạt
động tình nguyện…
+ Kính trọng, biết ơn các y bác sĩ, cán bộ tham gia hoạt động phòng chống dịch…
Trong bài “Hát về cây lúa hơm nay” có đoạn:
“Và bàn tay xưa cấy trong gió bấc, chân lội bùn sâu dưới trời mưa phùn. Và đôi vai xưa
kéo cày thay trâu… Cho đến hôm nay, những chàng trai đang lái máy cày và bao cô gái
đang ngồi máy cấy…”
a) Hãy chỉ ra những yếu tố của quá trình sản xuất được nhắc đến trong đoạn trích trên?
* Yếu tố của quá trình sản xuất
+ Sức lao động: chàng trai, cô gái.
+ Đối tượng lao động: Bùn đất.
+ Tư liệu lao động: Cày, trâu, máy cày, máy cấy.
b) Phân tích các yếu tố của q trình sản xuất và mối quan hệ giữa chúng?
* Sức lao động: là toàn bộ những năng lực thể chất và tinh thần của con người được vận
dụng vào quá trình sản xuất.
* Đối tượng lao động: (ĐTLĐ) - Là những yếu tố của tự nhiên mà lao động của con người
tác động vào nhằm biến đổi nó cho phù hợp với mục đích của con người.
- ĐTLĐ được chia thành hai loại: loại có sẵn trong tự nhiên và loại đã trải qua tác động của
lao động, được cải biến ít nhiều.
* Tư liệu lao động (TLLĐ) là một vật hay hệ thống những vật làm nhiệm vụ truyền dẫn sự
tác động của con người lên đối tượng lao động, nhằm biến đổi đối tượng lao động thành
sản phẩm thỏa mãn nhu cầu của con người.
- TLLĐ được chia thành 3 loại: công cụ lao động hay công cụ sản xuất, hệ thống bình chứa
và kết cấu hạ tầng của sản xuất.
* Mối quan hệ giữa các yếu tố:

Điểm
3.0

1.5

0.25
1.25

1.5

0.75
0.75

5.0

1.0

2.5
0.5
0.5
0.5


+ Đối tượng lao động và tư liệu lao động kết hợp lại thành tư liệu sản xuất. Vì vậy, quá
trình sản lao động sản xuất là sự kết hợp giữa sức lao động với tư liệu sản xuất.
+ Trong các yếu tố cơ bản của quá trình sản xuất, tư liệu lao động và đối tượng lao động
bắt nguồn từ tự nhiên. Cịn sức lao động với tính sáng tạo, giữ vai trò quan trọng và quyết
định nhất.
c) Sự phát triển các yếu tố này trong q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước ta
hiện nay thể hiện như thế nào?

Câu 3

Câu 4

1.0

1.5

* Sức lao động: Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong quá trình CNH – HĐH đất nước
0.5
bằng cách gắn CNH – HĐH với phát triển kinh tế tri thức, tạo điều kiện cho người lao động
phát triển cả thể chất và trình độ chuyên môn.
* Đối tượng lao động: Cùng với sự phát triển của lao động sản xuất và khoa học – kĩ thuật,
0.5
đối tượng lao động ngày càng đa dạng, phong phú; con người ngày càng tạo ra nhiều nguyên
vật liệu “nhân tạo” có tính năng, tác dụng theo ý muốn.
* Tư liệu lao động ngày càng phát triển hiện đại nhờ q trình thực hiện cơ khí hóa nền sản
0.5
xuất xã hội và áp dụng những thành tựu khoa học và công nghệ hiện đại vào các ngành của
nền kinh tế quốc dân.
Bạn H cho rằng: “Việc gây ra ô nhiễm môi trường ở nước ta hiện nay là do các ngành
4.0
sản xuất cơng nghiệp, giao thơng… Cịn người nơng dân chỉ trồng trọt và chăn ni thì
khơng thể gây ô nhiễm môi trường được”.
0.5
a) Em có tán thành ý kiến của H khơng? Vì sao?
- Khơng.
0.25
- Vì việc gây ô nhiễm môi trường không phải chỉ do hoạt động của sản xuất cơng nghiệp 0.25
và giao thơng mà cịn do hoạt động nông nghiệp như chăn nuôi gia súc, nước tiểu gia súc,
thức ăn thừa không qua xử lý và các hoạt động sản xuất nông nghiệp khác như sử dụng
thuốc trừ sâu, phân bón chứa các chất hóa học độc hại, thuốc bảo vệ thực vật…tràn lan
trong nông nghiệp. Vỏ chai thuốc trừ sâu sau khi sử dụng xong bị vứt ngay ra bờ ruộng, số

còn lại được gom để bán phế liệu có thể gây ơ nhiễm môi trường nước và đất… Chẳng
những thế, người nông dân còn sử dụng các loại thuốc trừ sâu đã bị cấm gây nguy hại cho
cả con người lẫn môi trường.
b) Mơi trường có vai trị như thế nào đối với sự phát triển của mỗi quốc gia?
0.5
Gợi ý:
- Tạo cơ sở vật chất để phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, tạo cho con người phương tiện
sinh sống, phát triển trí tuệ, đạo đức, tinh thần.
- Phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường sẽ tạo nên sự phát triển bền vững của đất
nước.
- Liên hệ: Hiểu được giá trị của môi trường đối với cuộc sống con người, từ đó có trách
nhiệm bảo vệ mơi trường
c)Trình bày phương hướng cơ bản của chính sách tài nguyên và bảo vệ môi trường.
3.0
* Phương hướng cơ bản:
- Tăng cường công tác quản lý của Nhà nước về bảo vệ môi trường từ Trung ương đến địa
phương.
- Giáo dục, tuyên truyền, xây dựng ý thức trách nhiệm bảo vệ tài nguyên, môi trường cho
người dân.
- Coi trọng công tác nghiên cứu khoa học và công nghệ, mở rộng hợp tác quốc tế, khu vực
trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.
- Chủ động phịng ngừa, ngăn chặn ơ nhiễm, cải thiện môi trường, bảo tồn thiên nhiên.
- Khai thác, sử dụng hợp lý, tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên.
- Áp dụng công nghệ hiện đại để khai thác tài nguyên và xử lí chất thải…
Giải thích tại sao Nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa Việt Nam mang bản chất giai
3.0
cấp cơng nhân, tính nhân dân và tính dân tộc sâu sắc?
* Bản chất giai cấp cơng nhân vì
1.0
- Nhà nước ta là nhà nước pháp quyền XHCN, là thành quả cách mạng của quần chúng

nhân dân lao động, do giai cấp cơng nhân thơng qua chính đảng của mình là Đảng CSVN
lãnh đạo.


Câu 5

- Bản chất giai cấp công nhân của Nhà nước ta được thể hiện tập trung nhất ở sự lãnh đạo
của Đảng đối với nhà nước.
* Tính nhân dân và tính dân tộc sâu sắc vì
- Tính nhân dân: + Nhà nước ta là nhà nước của dân, vì dân, do nhân dân lập nên và nhân
dân tham gia quản lý;
+ Nhà nước thể hiện ý chí, lợi ích và nguyện vọng của nhân dân, là công
cụ chủ yếu để nhân dân thực hiện quyền làm chủ của mình.
- Tính dân tộc: + Kế thừa và phát huy những truyền thống, bản sắc tốt đẹp của dân tộc.
+ Nhà nước ta có chính sách dân tộc đúng đắn, chăm lo lợi ích mọi mặt cho
các dân tộc trong cộng đồng dân tộc VN và thực hiện chính sách đồn kết dân tộc, coi đoàn
kết dân tộc, đoàn kết toàn dân là đường lối chiến lược và động lực để xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc.
Trong giờ học môn Giáo dục công dân, A và B tranh luận với nhau về lối sống hiện đại
với truyền thống văn hóa của dân tộc. A cho rằng: Giới trẻ hiện nay sử dụng từ ngữ Việt
Nam đi kèm tiếng “ Tây”, nhuộm tóc xanh đỏ và ăn mặc táo bạo theo phong cách các
ca sĩ nước ngồi là khơng phù hợp với nền văn hóa Việt. B phản bác ý kiến của A và
cho rằng như vậy mới thể hiện xu thế hịa nhập với nền văn hóa của các nước trên thế
giới.
a) Em đồng ý với ý kiến của ai? Trình bày quan điểm của em về lối sống lai căng của
một bộ phận giới trẻ hiện nay?
* Đồng ý với A.
* Quan điểm: Gợi ý:
- Giới trẻ đang bị nhiễm dần lối sống lai căng.
- Biểu hiện: Ngôn ngữ, trang phục, cách ứng xử…

- Hậu quả: Các giá trị đạo đức xuống cấp, lối sống không lành mạnh, truyền thống văn hóa
dân tộc bị mai một, cha mẹ và con khơng hiểu nhau…
- Liên hệ bản thân.
b) Trình bày nhiệm vụ, phướng hướng của chính sách văn hóa.

1.0

1.0

5.0

1.0

3.0

* Nhiệm vụ:
- Xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
- Xây dựng con người Việt Nam phát triển tồn diện về chính trị, tư tưởng, trí tuệ, đạo đức,
thể chất, năng lực sáng tạo.
* Phương hướng:
- Làm cho chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh giữ vai trị chủ đạo trong đời
sống tinh thần của nhân dân.
- Kế thừa, phát huy những di sản và truyền thống văn hóa dân tộc.
- Tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại.
- Nâng cao hiểu biết và mức hưởng thụ văn hóa, phát huy tiềm năng sáng tạo văn hóa của
nhân dân.
c) Là chủ nhân tương lai của đất nước, em cần làm gì để xây dựng nền văn hóa tiến
1.0
tiến đậm đà bản sắc dân tộc?
- Tin tưởng và chấp hành đúng chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về văn hóa.

- Thường xuyên nâng cao trình độ học vấn, giữ gìn, phát huy truyền thống văn hóa tốt đẹp
của dân tộc, coi trọng việc tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại.
- Có quan hệ tốt đẹp với mọi người xung quanh, biết phê phán thói hư tật xấu trong xã hội.
Ghi chú: Nếu học sinh trả lời không đúng với đáp án trên nhưng hợp lí, khoa học thì vẫn cho điểm
tối đa.