Bài giảng Phần I: Tin và tường thuật - Nguyễn Văn Hà

PHẦN 1

TIN & TƯỜNG THUẬT
NGUYỄN VĂN HÀ - KHOA BC&TT

1


I. THỂ LOẠI TIN
1. Khái niệm tin
- Tin trong tiếng Anh là NEWS, có 2 nghĩa (1) NEW+S:
những cái mới (2) North, East, West, South-Bắc, Nam,
Đơng, Tây: cái gì đó xảy ra ở mọi nơi.
- Trong từ Hán Việt, tin là TÂN VĂN có nghĩa: điều mới
nghe, mới biết.
Tin là thể loại cơ bản và nổi bật nhất của loại tác
phẩm thơng tấn. Nó là một thơng điệp mới, ngắn gọn,
xác định, được thực hiện một cách nhanh chóng, có ý
nghĩa chính trị - xã hội nhất định và được nhiều người
quan tâm.
- Tin được quan niệm là mũi tàu thông tin của nhật báo.
2


2. Tầm quan trọng của tin
- Tin là thể loại quan yếu nhất của BC, chiếm gần 50%
diện tích và dung lượng thơng tin trên các nhật báo và
chương trình PT-TH.
- Nhiệm vụ của NB là đưa tin. Công việc đầu tiên của
phóng viên là viết tin.
- Cơng chúng đến với BC trước hết là để đọc, nghe,

xem tin.
- Đối tượng được để mắt trước tiên của độc giả khi
cầm một tờ báo là các tin. Người ta thường lướt qua
các tin rồi mới đọc các bài khác.
3


- Đối với nhà cầm quyền, tin là con đường
ngắn nhất và nhanh nhất để thông báo đến
nhân dân những hoạt động và chính sách mới
của mình.
- Đối với nhà sản xuất và giới kinh doanh,
dịch vụ, tin là nơi nắm bắt tình hình thị trường
nhanh nhất, là con đường tiếp cận người tiêu
dùng thuận lợi và tiết kiệm nhất.
 Nếu khơng có tin thì khơng phải là báo chí.
4


3. Những yếu tố cơ bản của tin
(1) What?
Chuyện gì, cái gì đã xảy ra hoặc sắp xảy ra?
Đó phải là một hành động, một sự kiện, một
hiện tượng khác thường trong cuộc sống.
Ví dụ: Tổng thống từ chức; Một phụ nữ
sinh 6; Luật cư trú có hiệu lực, Cơng nhân
hãng Nike đình cơng…

5

(2) Who?
Ai gây ra, ai liên quan? Đó phải là những cá
nhân có tên tuổi xác định.
Ví dụ: Thủ phạm của vụ cướp táo bạo trên là
Nguyễn Văn Phước, tự là Phước tám ngón;
Hoa hậu Hải Dương Nguyễn Hương Giang sẽ
đại diện phái đẹp Việt Nam dự thi Hoa hậu Thế
giới…

6


(3) Where?
Xảy ra ở đâu, nước nào, địa phương nào?
Ví dụ: Vụ tai nạn xảy ra tại km 650, Quốc lộ
1A, thuộc xã An Hòa, huyện Xuân Lộc, tỉnh
Đồng Nai; Trận bóng đá giao hữu giữa các cựu
tuyển thủ Việt Nam và cựu ngôi sao Câu lạc bộ
Liverpool sẽ được tổ chức tại Sân vận động
Thống Nhất, TP.HCM…

7


(4) When?
Xảy ra khi nào, ngày nào, giờ nào?
Ví dụ: Lúc 9 giờ 15 phút, ngày 17/2/2009 đã
xảy ra vụ cháy lớn…; SeaGames XXV sẽ khai
mạc chính thức lúc 17 giờ, ngày 9/12/2009 và

được tường thuật trực tiếp trên Kênh VTV3,
Đài truyền hình Việt Nam…

8


(5) Why?
Tại sao xảy ra, nguyên nhân do đâu?
Ví dụ: Nguyên nhân vụ cháy được xác định
là do chập điện; Theo tiết lộ của một nhân viên
điều tra, máy bay rơi do bị đánh bom…

9


(6) How?
Xảy ra như thế nào, kết quả ra sao?
Ví dụ: Có 265 hành khách và 16 nhân viên phi
hành đoàn tử nạn trong vụ tai nạn thảm khốc
trên; Cơn lũ đã cuốn trôi 250 ngôi nhà cùng
nhiều tài sản và hoa màu khác, thiệt hại ước
tính hơn 300 tỷ đồng…
*Trong thể loại tin, phải chứa đựng ít nhất 4
câu hỏi đầu tiên

10


4. Tiêu chí của một tin hay
- Tin phải mới lạ, có tính thời sự.

- Tin phải có thật và chính xác.
- Tin phải nhanh nhạy, kịp thời.
- Tin phải hấp dẫn, được công chúng quan tâm.
- Tin phải là một thông điệp tương đối
trọn vẹn.
- Tin phải được thể hiện một cách ngắn gọn.
- Tin phải phù hợp với mục đích, tơn chỉ của tờ
báo.
11


5. Phân loại tin
- Dựa vào độ dài, dung lượng của tin (số chữ
và các yếu tố W+H), người ta chia làm 5 loại:
tin vắn, tin ngắn, tin sâu (tin bình), tin tổng hợp
và tin chùm.
- Dựa vào đối tượng đưa tin, người ta chia làm
4 loại: tin sự kiện, tin nhân vật, tin hội nghị, tin
công báo.

12


- Dựa vào lĩnh vực khai thác nguồn tin, người
ta chia làm nhiều loại: tin kinh tế, tin chính trị,
tin xã hội, tin văn hóa-văn nghệ, tin thể thao,
tin trật tự an tồn giao thơng…
- Dựa vào thời điểm đưa tin, người ta chia làm
3 loại: tin nguội, tin nóng, tin dự báo.
- Dựa vào khu vực địa lý, người ta chia làm 4

loại: tin thành phố (tin trong tỉnh), tin các địa
phương, tin trong nước, tin quốc tế.

13


6. Một số cấu trúc phổ biến của tin
(1) Cấu trúc hình tháp (tam giác) thường

Câu chủ đề
Chi tiết quan trọng
Chi tiết quan trọng nhất

14


(2) Cấu trúc hình tháp (tam giác) ngược
Chi tiết quan trọng nhất
Chi tiết quan trọng hơn
Chi tiết ít quan trọng

15


(3) Cấu trúc hình chữ nhật-cấu trúc đẳng lập

Chi tiết 1
Chi tiết 2
Chi tiết 3
Chi tiết 4

16


7. Các thể (dạng) tin cơ bản
(1) Tin vắn
Khái niệm tin vắn
Là thể tin ngắn nhất trong tất cả thể loại báo
chí, nhằm thơng báo đến cơng chúng thơng tin
vắn tắt về sự kiện, hiện tượng hay nhân vật
trong đời sống.

17


Đặc điểm tin vắn
- Khơng có tiêu đề nhưng 5 chữ đầu tiên hoặc
địa danh xảy ra sự kiện thường được in đậm
(bold)
- Dung lượng khoảng 60-100 chữ, trả lời 4 câu
hỏi: what, who, where, when.
- Bố trí thành chuyên mục như Tin vắn trong
nước, Tin vắn quốc tế, Tin đọc nhanh, Theo
dòng, Đọc báo giùm bạn, Trên báo bạn…

18


(2) Tin ngắn
Khái niệm tin ngắn

Là tin phổ biến nhất trên các nhật báo và trên
các bản tin thời sự của đài phát thanh-truyền
hình, nhằm cung cấp cho cơng chúng một
thơng tin tương đối hồn chỉnh về một sự kiện,
hiện tượng hay nhân vật đời sống.

19


Đặc điểm tin ngắn
- Có tiêu đề.
- Dung lượng khoảng 150-250 chữ, trả lời gần
đủ các câu hỏi theo công thức 5W+1H.
- Đứng độc lập trong một trang báo hay trong
một bản tin phát thanh-truyền hình.

20


(3) Tin sâu
Khái niệm tin sâu
Là thể tin vừa phản ánh hoàn chỉnh về sự
kiện, hiện tượng hay nhân vật trong đời sống
vừa thể hiện thái độ, quan điểm của tịa báo về
sự kiện, hiện tượng hay nhân vật đó để định
hướng dư luận xã hội.

21

Đặc điểm tin sâu
- Có tiêu đề, trả lời đủ cơng thức 5W+1H
- Dung lượng khoảng 200-300 chữ, có khi đến
500 chữ.
- Có vị trí độc lập so với các tin, bài khác và có
lời đánh giá của người viết về sự kiện, hiện
tượng, nhân vật được thông tin.

22


(4) Tin dự báo
Khái niệm tin dự báo
Là thể tin nói về thì tương lai gần, thơng báo
các sự kiện, hiện tượng sẽ xảy ra.
Ví dụ: Sự kiện tuần tới trên VTV1, Sự kiện
trong tuần ở trang 2 báo Thanh Niên thứ Hai.

23


Đặc điểm tin dự báo
- Có tính chính xác tương đối.
- Phần lớn là tin vắn, đơi khi chỉ có một câu.
- Nguồn tin chủ yếu được lấy từ văn phịng
tổng hợp của chính quyền, cơ quan ngoại giao,
các đồn thể, tổ chức kinh tế, chính trị, văn
hóa, thể thao, du lịch, dịch vụ… từ trung ương
đến địa phương.
- Tuy nói về tương lai gần nhưng trong cách

thể hiện rất ít khi dùng từ “sẽ”.
24


(5) Tin tổng hợp
Khái niệm tin tổng hợp
Là thể tin tóm tắt, hệ thống lại những sự kiện
quan trọng, tiêu biểu về các lĩnh vực của đời
sống xã hội trong một thời gian nhất định.

25