Đặc điểm ngữ pháp-ngữ nghĩa của nhóm động từ nói năng trong tiếng Anh (liên hệ với nhóm động từ tương ứng trong tiếng Việt)

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI </b>

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN </b>

---

<b>VƯƠNG HỒNG HẠNH </b>

<b>ĐẶC ĐIỂM NGỮ PHÁP-NGỮ NGHĨA CỦA </b>

<b>NHÓM ĐỘNG TỪ NÓI NĂNG TRONG TIẾNG ANH </b>

<b>(LIÊN HỆ VỚI NHÓM ĐỘNG TỪ TƯƠNG ỨNG </b>

<b>TRONG TIẾNG VIỆT)</b>

<b> </b>

<b>LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÔN NGỮ HỌC </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI </b>

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN </b>
<b>--- </b>

<b>VƯƠNG HỒNG HẠNH </b>

<b>ĐẶC ĐIỂM NGỮ PHÁP-NGỮ NGHĨA CỦA </b>

<b>NHÓM ĐỘNG TỪ NÓI NĂNG TRONG TIẾNG ANH </b>

<b>(LIÊN HỆ VỚI NHÓM ĐỘNG TỪ TƯƠNG ỨNG </b>

<b>TRONG TIẾNG VIỆT)</b>

<b>LU</b>

<b>Ậ</b>

<b>N V</b>

<b>Ă</b>

<b>N TH</b>

<b>Ạ</b>

<b>C S</b>

<b>Ĩ NGƠN NGỮ HỌC</b>

Chun ngành: Ngơn ngữ học

Mã số: 60.22.01

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC

<b>PGS. TS. VŨ THỊ THANH HƯƠNG </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<i>LỜI CẢM ƠN </i>

Những dòng đầu tiên của cuốn luận văn này, tôi muốn dành để bày tỏ sự

cảm ơn đến tập thể các giáo sƣ, các nhà khoa học, các thầy cơ giáo cùng tồn thể

cán bộ Khoa Ngôn ngữ học, Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại

học Quốc gia Hà Nội đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ tơi hồn thành khóa học.

Lời cảm ơn đặc biệt tôi xin gửi đến PGS.TS.Vũ Thị Thanh Hƣơng -ngƣời đã

tận tình chỉ bảo, hƣớng dẫn và hết lịng giúp đỡ tơi hồn thành luận văn trong suốt

thời gian dài vừa qua.

Cuối cùng, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn vơ hạn đối với gia đình đã ủng hộ cả

về vật chất cũng nhƣ tinh thần để tơi hồn thành luận văn này.

Hà Nội, tháng 10 năm 2007

Tác giả luận văn

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<b>L</b>

<b>Ờ</b>

<b>i cam </b>

<b>Đ</b>

<b>oan </b>

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tơi. Các kết quả

đƣợc đƣa ra trong luận văn này là trung thực và chƣa từng đƣợc cơng bố trong bất

kỳ cơng trình nghiên cứu nào khác.

Tác giả luận văn

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<b>MôCLôC</b>

PHẦN MỞ ĐẦU

... 7

1.

Lý do chọn đề tài ...

7

2.

Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ...

7

3.

Mục đích và ý nghĩa của đề tài ...

8

4.

Tƣ liệu và phƣơng pháp nghiên cứu ...

9

5.

Kết cấu của luận văn ...

9

CHƢƠNG I

.

CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU

.. 10

1. Cơ sở lí thuyết………10

1.1. Phạm trù từ loại……… 10

1.1.1. Khái niệm………...10

1.1.2. Tiêu chí phân loại……… 11

1.1.3. Kết quả phân loại……… 13

2.

Động từ ...

15

2.1. Vấn đề động từ trong lý luận ngôn ngữ học ...

15

2.2. Động từ trong tiếng Anh hiện đại ...

18

2.2.1. Khái niệm……….. 18

2.2.2. Tiêu chí nhận diện……… 20

2.2.3. Kết quả phân loại……….. 24

2.3. Động từ trong tiếng Việt hiện đại……… 24

2.3.1. Khái niệm……… 24

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

2.3.3. Kết quả phân loại ……… 30

2.4. Tình hình nghiên cứu động từ nói năng ……….……… 31

2.4.1. Tình hình nghiên cứu động từ nói năng trong tiếng Anh ...

31

2.4.2 Tình hình nghiên cứu động từ nói năng trong tiếng Việt ...

34

CHƢƠNG II

.

ĐẶC ĐIỂM NGỮ NGHĨA CỦA NHÓM ĐỘNG TỪ NÓI NĂNG

TRONG TIẾNG ANH (CÓ LIÊN HỆ VỚI TIẾNG VIỆT) ... 38

1.

Nghĩa biểu hiện của các động từ nói năng...

38

1.1. Khái niệm nghĩa biểu hiện ...

38

1.2. Nghĩa biểu hiện của động từ nói năng ...

45

1.3. Các tham tố của động từ nói năng… ……… 47

1.3.1. Phát ngôn thể ...

48

1.3.2. Tiếp ngôn thể ...

50

1.3.3. Ngơn thể……….51

1.3.4. Đích ngơn thể……….52

1.4. Cấu trúc tham tố của động từ nói năng……… 52

1.4.1. Cấu trúc đầy đủ……… 53

1.4.2. Cấu trúc rút gọn……….54

2.

Nghĩa ngơn hành của các động từ nói năng ...

<b>55 </b>

2.1. Khái niệm nghĩa ngôn hành ...

55

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

NÓI NĂNG TRONG TIẾNG ANH (CÓ LIÊN HỆ VỚI TIẾNG VIỆT) 65

1.

Đặc điểm về chức vụ cú pháp của các động từ nói năng ...

65

1.1. Vị ngữ-chức vụ cú pháp điển hình của động từ nói năng ...

65

1.2. Các kiểu cấu trúc câu có vị ngữ là động từ nói năng ...

67

1.2.1. Cấu trúc nòng cốt ...

69

1.2.2. Cấu trúc mở rộng ...

71

1.2.3. Cấu trúc rút gọn ...

74

2.

Đặc điểm về khả năng kết hợp của các động từ nói năng ...

76

2.1. Khả năng kết hợp với chủ ngữ ...

76

2.1.1. Chủ ngữ là danh từ/danh ngữ ...

76

2.1.2. Chủ ngữ là đại từ

... 79

2.2.

Khả năng kết hợp với tân ngữ ... 80

2.2.1. Tân ngữ là danh từ/danh ngữ ...

80

2.2.2. Tân ngữ là động từ ...

81

2.2.

3. Tân ngữ là giới ngữ...

82

2.

3. Khả năng kết hợp với phó từ ...

84

KẾT LUẬN ...

91

TÀI LIỆU THAM KHẢO ...

94

NGUỒN TƢ LIỆU TRÍCH DẪN ...

98

<b>Danh mơc tõ viÕt t¾t </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

1 CN Chđ ng÷

2 ĐTPN Động từ phát ngôn

3 ĐNT Đích ngôn thể

4 NT Ngôn thể

5 PNT Phát ngôn thể

6 QTPN Quá trình phát ngôn

7 TNT Tiếp ngôn thể

8 TP Thành phần

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

PHẦN MỞ ĐẦU
<i>1. Lý do chọn đề tài </i>

Trong quá trình Việt Nam hội nhập kinh tế, giao l-u văn hóa với các n-ớc, số ng-ời Việt
học tiếng Anh cũng nh- ng-ời n-ớc ngoài học tiếng Việt ngày càng phát triển. Theo thống kê,
tiếng Anh là một ngơn ngữ có số l-ợng ng-ời sử dụng nhiều thứ hai trên thế giới sau tiếng Trung
Quốc. Tiếng Anh không những đ-ợc sử dụng nh- là một ngơn ngữ giao dịch chính thức trong
nhiều lĩnh vực trên thế giới mà nó cịn đ-ợc coi là ngôn ngữ thứ hai sau tiếng mẹ đẻ ở nhiều
quốc gia. Tuy nhiên, trong quá trình học tiếng Anh, một số ng-ời gặp khơng ít khó khăn. Một
trong những khó khăn đó là cách hiểu và sử dụng đúng, chính xác các động từ nói chung và
động từ nói năng nói riêng của hai ngơn ngữ Anh, Việt. Tuy nhiên, cho đến nay, vẫn ch-a có

một cơng trình nghiên cứu nào đi sâu phân tích và so sánh các đặc điểm ngữ pháp, ngữ
nghĩa của động từ nói năng trong tiếng Anh, tiếng Việt.

Việc nghiên cứu, đối chiếu đặc điểm ngữ pháp, ngữ nghĩa của nhóm động từ nói năng
trong tiếng Anh với nhóm động từ t-ơng ứng trong tiếng Việt không những là yêu cầu cấp
thiết của thực tiễn mà con là yêu cầu cấp thiết của lý luận ngôn ngữ học.

<i>2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn </i>

Đối t-ợng nghiên cứu của luận văn là nhóm động từ chỉ hoạt động nói năng trong tiếng
Anh và b-ớc đầu liên hệ với nhóm động từ t-ơng ứng trong tiếng Việt. Tuy nhiên, điều này
khơng có nghĩa là chúng tơi chỉ xem xét các đặc điểm ngữ pháp, ngữ nghĩa trong phạm vi
động từ mà còn xem xét chúng ở cấp độ câu và trên câu.

Trong khi nghiên cứu và đối chiếu các động từ nói năng trong tiếng Anh và

tiếng Việt, chúng tôi chỉ giới hạn sự phân tích và đối chiếu ở hai bình diện ngữ

pháp và ngữ nghĩa. Bình diện ngữ dụng học cũng đ-ợc phân tích trong một số

tr-ờng hợp khi cần thiết để làm sáng tỏ thêm các bình diện cấu trúc và ý nghĩa

nh-ng không phải là mối quan tâm chính của luận văn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

Chọn tên đề tài là “Đặc điểm ngữ pháp- ngữ nghĩa của nhóm động từ chỉ hoạt động
nói năng trong tiếng Anh (liên hệ với nhóm động từ t-ơng ứng trong tiếng Việt)”, ng-ời viết
h-ớng đến mục đích cụ thể sau:

 Tổng kết các quan niệm về động từ trong tiếng Anh, tiếng Việt và động từ nói năng
trong tiếng Anh, tiếng Việt và các khái niệm lí thuyết có liên quan, xây dựng một cơ
sở lí thuyết để xem xét, đối chiếu về cách sử dụng và ý nghĩa của các động từ nói
năng trong tiếng Anh và tiếng Việt.

 Trên cơ sở miêu tả một cách có hệ thống các đặc điểm của động từ nói năng ở tiếng

Anh và tiếng Việt, xác định đ-ợc chức năng của chúng trên bình diện ngữ pháp và ngữ
nghĩa.

 Dựa vào các kết quả miêu tả, tiến hành nghiên cứu đối chiếu để làm sáng tỏ những
điểm giống và khác nhau của động từ nói năng trong tiếng Việt và tiếng Anh, từ đó
rút ra những điểm t-ơng đồng và dị biệt trong hai ngôn ngữ này về mặt ngữ pháp và
ngữ nghĩa.

Đạt đ-ợc những mục tiêu trên đây, luận văn có những đóng góp về mặt thực tiễn và lí
luận nh- sau:

 Về mặt lí luận: Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ làm sáng tỏ các đặc điểm t-ơng
ứng và khác biệt trong ngữ pháp và ngữ nghĩa của động từ nói năng trong tiếng Anh
và tiếng Việt.

 Về mặt thực tiễn: Dựa trên những kết quả thu đ-ợc, luận văn có thể đ-ợc ứng dụng
trong việc giảng dạy, biên soạn các giáo trình tiếng Anh cho ng-ời Việt và tiếng Việt
cho ng-ời nói tiếng Anh; giúp ng-ời dạy tiếng Anh nâng cao khả năng truyền thụ, ng-ời
học có thể nâng cao hiệu quả tiếp thu kiến thức về nhóm động từ này. Ngồi ra, kết
quả nghiên cứu này cịn có thể sử dụng hữu ích trong cơng tác biên dịch và phiên dịch,
góp phần xây dựng cơ sở lý thuyết dịch Anh-Việt, Việt-Anh.

<i>4. Tư liệu và phương pháp nghiên cứu </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

năng từ tiếng Anh sang tiếng Việt, một số từ điển song ngữ Anh-Việt, Việt-Anh, từ điển
t-ờng giải tiếng Anh và tiếng Việt, từ điển thuật ngữ ngôn ngữ học, từ điển đồng nghĩa
Anh-Anh...

Để giải quyết nhiệm vụ đặt ra, luận văn sẽ sử dụng tổng hợp cỏc phƣơng

phỏp nghiờn cứu sau: quy nạp, diễn dịch, phõn tớch mụ tả, phân tích cấu trúc, phân

tích chức năng, so sánh đối chiếu...

<i>5. Kết cấu của luận văn </i>

Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, luận văn bao gồm ba chƣơng với các nội

dung chính nhƣ sau:

-

Chƣơng I: Cơ sở lí thuyết và tình hình nghiên cứu

-

Chƣơng II: Đặc điểm ngữ nghĩa của nhóm động từ nói năng trong tiếng Anh

(có liên hệ với nhóm động từ tƣơng ứng trong tiếng Việt)

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

<b>TÀI LI</b>

<b>Ệ</b>

<b>U THAM KH</b>

<b>Ả</b>

<b>O </b>

[1] Austin J.L. <i>How to do things with words, </i>Cambridge (Mass.) Harvard university Press,
1962

[2] Diệp Quang Ban, <i>Ngữ pháp tiếng Việt, </i>NXBGD, 2005
[3] Lê Biên, <i>Từ loại tiếng Vit hin i, </i>NXBGD, 1999

[4] Đỗ Hữu Châu, <i>Đại c-ơng Ngôn ngữ học, </i> Tập 2, NXBGD, 2001

[5] Đỗ Hữu Châu- Bựi Minh Toỏn, <i>Đại c-ơng Ngôn ngữ học,</i> Tập 1, NXBGD, 2001

[6] Hữu Châu, <i>Cơ sở ngữ nghĩa học từ vựng</i>, NXBGD, 1998.

[7] Mai Ngọc Chừ, Vũ Đức Nghiệu, Hoàng Trọng Phiến, <i>Cơ sở ngôn ngữ học và tiếng Việt</i>,
NXBGD, 2002.

[8] Nguyễn Hồng Cổn, <i>Về vấn đề phân định từ loại trong tiếng Việt, </i>Tạp chí ngơn

ngữ. Số 2, 2003.

[9] Dik S.C., <i>Functional grammar</i>, Dordrecht: Foris, C.p.Third, revised edition, 1981

[10] Ducrot O., <i>Illocutoire et performatif</i>, Linguistique et Semiologie, Paris: Hermann, 1977

[11] Đinh Văn Đức, <i>Ngữ pháp tiếng Việt-từ loại</i>, NXB ĐHTHCN, Hà Nội, 1986

[12] Fillmore, C.J., <i>The case for case</i>, In: E. Bach & R. Harms, Universals in Linguistic
theory, New York, Holt, 1968.

[13] Nguyễn Thiện Giáp, <i>Lược sử Việt ngữ học</i>, Tập 1, NXBGD, 2004.
[14] Nguyễn Thiện Giáp, <i>Từ và nhận diện từ tiếng Việt</i>, NXBGD, 1996

[15] Givón, T., <i>English grammar-A function-based introduction, </i>John Banjamins Pub, 1993

[16] Halliday, M.A.K., <i>An introduction to Functional Grammar</i>. London, Arnold, 1985.

[17] Hoàng Văn Hành, <i>Về nghĩa của các từ biểu thị sự nói năng trong tiếng Việt</i>. Tạp chí
ngôn ngữ. Số 1, 1992.

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

[19] Phạm Thị Hoà, <i>Một cách hiểu về động từ nói năng trong tiếng Việt.</i> Tạp chí ngơn
ngữ. Số 5, 2000.

[20] Hornby, A.S., <i>Oxford Advanced Learner’s Dictionary of Current English</i>. Oxford
University, 2000

[21] Hornby, A. S., <i>A guide to Patterns and usage in English, </i>London, Longman, 1962.

[22] Huddleston, R., <i>Introduction to the Grammar of English. </i>Cambridge university press,

1994.

[23] Jackendoff, R., <i>Semantics structures</i>, MIT Press, 1990

[24] Jack C. Richards, John Platt and Heidi Platt, <i>Longman dictionary of Language teaching </i>

<i>and applied linguistics, </i> Longman Group UK Limited, 1993John Eastwood, <i>Oxford </i>

<i>Learner’s Grammar-Grammar Finder</i>. Oxford University Press, 2005

[25] John Eastwood,<i> Oxford Guide to English Grammar</i>. Oxford University Press, 20005

[26] Leech, G., <i>Semantics</i>, New York, Penguin Books, 1974

[27] Leech, G., <i>Principles of Pragmatics</i>, London, Longman, 1983

[28] Nunan, D., <i>Introducing discourse analysis</i>, Penguin English, 1993

[29] Palmer, F.R., <i>A linguistic study of the English verb</i>, London, 1965

[30] Palmer, F.R., <i>The English verb</i>, London, Longman, 1974

[31] Palmer, F.R., <i>Semantics</i>, Cambridge university Press, 1990

[32] Nguyễn Vân Phổ, <i>Một số vấn đề ngữ pháp, ngữ nghĩa của vị từ nói năng tiếng Việt</i>, Luận
án Tiến sĩ, 2006.

[33] Nguyễn Thị Quy, <i>Ngữ pháp chức năng tiếng Việt-vị từ hành động, </i>NXBKHXH, 2002
[34] Newman, <i>A textbook of translation</i>, Prentice Hall, 1988.

[35] Bùi Phụng,<i> Từ điển Anh-Việt</i>, Nhà xuất bản Thành phố Hồ Chí Minh, 2000.

[36] Bùi Phụng,<i> Từ điển Việt -Anh</i>, Nhà xuất bản Thành phố Hồ Chí Minh, 2000.

</div>
<span class='text_page_counter'>(14)</span><div class='page_container' data-page=14>

[38] IU. Rozzdextvenski, <i>Những bài giảng Ngôn ngữ học đại cương, </i>Nhà xuất bản Giáo dục,
1998.

[39] E. Sapir, <i>An Introduction to the study of Speech</i>, 1921.

[40] Nguyễn Văn Thành., <i>Tiếng Việt hiện đại (từ pháp học</i>). Nxb KHXH, 2001

[41] Nguyễn Kim Thản, <i>Cơ sở ngữ pháp tiếng Việt, NXB TP HCM, 1981</i>

[42] A.J. Thompson vµ A.V. Martinet, <i>A Practical English Grammar</i>, Oxford University
Press, 1998

[43] Hoàng Văn Vân, <i>Ngữ pháp kinh nghiệm của cú Tiếng Việt: mô tả theo quan điểm chức </i>

<i>năng hệ thống, </i>NXBKHXH, 2002

[44] A.Weirzbicka, <i>English Speech Act Verbs, </i>Academic Press, 1987.

</div>
<span class='text_page_counter'>(15)</span><div class='page_container' data-page=15>

<b>NGU</b>

<b>Ồ</b>

<b>N T</b>

<b>Ư</b>

<b> LI</b>

<b>Ệ</b>

<b>U TRÍCH D</b>

<b>Ẫ</b>

<b>N </b>

<i>(1)</i> Charlotte Bronte<i>, Jane Eyre, </i>The Norton Anthology of English Literature, ISBN
0-393-96804-9, 1971

<i>(2)</i> Ducrot O.Todorov T., <i>Dictionnaire encyclopedique des sciences de language, </i>Le
Seuil P, 1972

<i>(3)</i> Ngun C«ng Hoan, <i>trun ng¾n</i>

<i>(4)</i> Hornby, A.S., <i>Oxford Advanced Learner’s Dictionary of Current English</i>. Oxford
University, 2000

<i>(5)</i> Nam Cao, <i>tun tËp</i>

<i>(6)</i> Vị Träng Phơng, <i>tuyÓn tËp</i>

<i>(7)</i> Trần Anh Kim <i>dịch, Jên Erơ, </i>Nhà xuất bản văn hóa thơng tin, 2004
<i>(8)</i> Ngun Kh¶i, <i>trun ng¾n</i>

<i>(9)</i> J. C. Richards, J. Platt and H. Platt, <i>Longman dictionary of Language teaching and </i>

<i>applied linguistics</i>, 1993

<i>(10)</i> Ngô Tất Tố, <i>truyện ngắn</i>

<i>(11)</i> <i>Tp chớ Times</i>

<i>(12)</i> T Hu, <i>tuyển tập</i>

<i>(13)</i> <i>Từ điển Việt - Anh, </i>Nhà xuất bản Tp. HCM, 2000

<i>(14)</i> <i>Từ điển Anh - Việt, </i>Nhà xuất bản TP.HCM, 2000

<i>(15)</i> <i> Từ điển Lạc Việt, </i>1997

</div>

<!--links-->