NAM BO NHUNG NHAN VAT MOT THOI VANG BONG

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>NAM BỘ - NHỮNG NHÂN VẬT MỘT THỜI VANG BÓNG </b>

<b>Tác giả : NGUYÊN HÙNG </b>

<b>NXB Công An Nhân Dân 2003 </b>

<b>Khổ 13 x 19. Số trang : 319 </b>

<b>Số hóa: hoi_ls</b>

<b>CHƯƠNG I: NHỮNG ÁNH SAO TRONG ĐÊM DÀI NÔ LỆ </b>

<b>* NGUYỄN AN NINH THẦN TUỢNG CỦA DÂN NAM KỲ </b>

* UNG VĂN KHIÊM ĐÁ GIÒ LÁI CÒ BAZIN

* CHÂU VĂN LIÊM NGƯỜI THẦY GIÁO CÁCH MẠNG

<b>* HÀ HUY GIÁP NHÂN CÁCH CAO ĐẸP </b>

* DƯƠNG BẠCH MAI VÀ CHỦ TRƯƠNG THƯƠNG THUYẾT VỚI CHÍNH PHỦ HỒ CHÍ MINH CỦA PHÁP

<b>* NGUYỄN VĂN TẠO HAI LẦN ĐẮC CỬ HỘI ĐỒNG TP. SÀI GÒN </b>

<b>* NGUYỄN VĂN TRÂN NGƯỜI CẢM HÓA GIANG HỒ BÌNH XUYÊN </b>

<b>CHƯƠNG II: NHỮNG NHÀ CÁCH MẠNG </b>

<b>* PHẠM HÙNG HAI LẦN TỬ HÌNH VẪN HIÊN NGANG TRƯỚC CHÁNH ÁN PHÁP </b>

* GIÁO SƯ TRẦN VĂN GIÀU TỪ KHÁM LỚN SÀI GÒN TỚI TÀ LÀI

* BÁC SĨ PHẠM NGỌC THẠCH NHÀ NGỌI GIAO TRONG BÓNG TỐI

* DƯƠNG QUANG ĐÔNG VÀ MẬT VỤ Ở XIÊM

<b>CHƯƠNG III: CÁC TƯỚNG LĨNH </b>

* TRUNG TƯỚNG NGUYỄN BÌNH VỊ TƯỚNG CĨ TÁC PHONG HẢO HỚN

<b>* HUỲNH VĂN NGHỆ ĐẤU LÝ CÒ BAZIN </b>

* “TIỂU TƯỚNG” TÔ KÝ CHINH PHỤC “NGƯU MA VƯƠNG”

<b>* HUỲNH PHAN HỘ ANH KHU TRUỞNG BIỆN SÂN </b>

* CAO MINH CĂNG TAY KHÔNG BẮT SỐNG ĐẠI TÁ CÉDILE

<b>* NGÔ THẤT SƠN THÁCH THỨC CHỦ NGỤC PHÁP </b>

<b>CHƯƠNG IV: CÁC THẦY KIỆN KHOÁC ÁO CHIẾN BÀO </b>

* LUẬT SƯ NGUYỄN HỮU THỌ TRONG MẮT TRÍ THỨC DÂN CHỦ PHÁP

<b>* PHẠM NGỌC THUẦN MỘT MÌNH RA BÁO </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

* LUẬT SƯ TRỊNH ĐÌNH THẢO

* LUẬT SƯ THÁI VĂN LUNG

* LUẬT SƯ NGUYỄN THÀNH VĨNH HIẾN 200 LẠNG VÀNG CHO CHIẾN DỊCH CẦU KÈ

* LUẬT GIA LÊ ĐÌNH CHI "MẠNG ẤY YỂU MÀ DANH ẤY THỌ"

* LUẬT SƯ TRẦN VĂN KHƯƠNG VỚI GIAI THOẠI CHÂU VỀ HIỆP PHỐ

* LUẬT SƯ TẠ MINH LONG

* LUẬT SƯ HOÀNG QUỐC TÂN

<b>CHƯƠNG V: CÁC NỮ HỔ TƯỚNG NGÀY ẤY </b>

<b>* BÀ HỒ THỊ BI ĐUỢC TÂY PHONG " MA-ĐAM 131 " </b>

<b>* BÀ NGUYỄN THỊ ĐỊNH LINH HỒN ĐỒNG KHỞI BẾN TRE </b>

<b>* LAN CÂY THỊ THỦ VAI NỮ KÝ GIẢ DIỆT XẾP BÓT CÂY MAI </b>

* CHỊ THANH QUÝ HAI ÁN TỬ HÌNH

* CHỊ MUỜI MẪN TAY NGANG DIỆT ĐỊCH

<b>CHƯƠNG VI: NHỮNG NGƯỜI TÙ ĐƯỢC ĐỊCH NỂ TRỌNG </b>

<b>* HOÀNG XUÂN BÌNH VÀ TÌNH BẠN VỚI MỘT SĨ QUAN PHÁP </b>

<b>* PHẠM VĂN CÒN NGUỜI TÙ LẪM LIỆT </b>

* KỸ SƯ TRỊNH VĂN HÀ TỔNG ĐẠI DIỆN KHÁM LỚN RA CƠN ĐẢO

* DŨNG KHÍ NGUYỄN NGỌC NHỰT

* KỸ SƯ LÊ VĂN THẢ NGUỜI TÙ "DAGÉNAN"

<b>CHƯƠNG VII: CHIẾN SĨ BIỆT ĐỘNG ĐẠI NÁO VÙNG TẠM CHIẾM </b>

<b>* TRẦN HIẾN LÁ BÀI TẨY CỦA C.50 </b>

<b>* VÕ GIA PHỤC QUỐC "KINH KHA" VIỆT NAM </b>

* ANH THỢ HỚT TÓC VÕ HỒNG TÂM LÀM NÁO ĐỘNG SÀI GÒN

<b>CHƯƠNG VIII: CÁC THUYỀN TRƯỞNG DỌC NGANG VỊNH THÁI LAN </b>

* THUYỀN TRƯỞNG TƯ HÓA XỨNG DANH SÓI BIỂN

* THUYỀN TRUỞNG BẢY NGẠNH HAI LẦN RA CƠN ĐẢO RUỚC 900 TÙ CHÍNH TRỊ

* THUYỀN TRUỞNG SÁU HOÀI ĐƯA KHẨU 105 LY VÔ KHU

* THUYỀN TRUỞNG MƯỜI THÔI VỚI TÀU DARATHIP

<b>LỜI GIỚI THIỆU </b>

<i>Nam Bộ - những nhân vật một thời vang bóng viết về khoảng 40 nhân vật từng tham gia kháng chiến. </i>

<i>Họ đã cống hiến, đóng góp rất nhiều cơng sức, xương máu và một lịng phục vụ, đi theo lý tưởng. Qua </i>

<i>đây tác giả phần nào đã khắc họa được cuộc chiến cam go, hào hùng, những con người đầy khí phách </i>

<i>hiên ngang, sẵn lịng xả thân vì sự nghiệp giải phóng dân tộc của vùng đất Nam Bộ một thời vang bóng. </i>

<i>Tập sách này khơng theo một tiêu chí nào và tác giả cũng không tham vọng để viết về toàn bộ và trọn </i>

<i>vẹn các nhân vật trong thời kỳ chống Pháp và Mỹ. Đây chỉ là lập hợp những bài viết của tác giả Nguyên </i>

<i>Hùng, vốn là nhà báo thời đó. Ơng đi nhiều, gặp nhiều, viết nhiều và muốn bằng những trang viết của </i>

<i>mình đưa đến độc giả, nhất là các bạn trẻ, một nguồn nhiều tham khảo để tìm hiểu thêm về thời kỳ này </i>

<i>qua góc nhìn của một nhà văn, nhà báo - một tác giả rất đáng tin cậy trong mảng tư liệu. Tuy nhiên </i>

<i>khơng tránh khỏi sai sót, mong bạn đọc lượng thứ. </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<b>NGUYỄN AN NINH: THẦN TƯỢNG CỦA DÂN NAM KỲ </b>

<i>Ông Nguyễn An Ninh, sinh năm 1900 tại Cần Giuộc, đậu cử nhân Luật ở Pháp... Về nước làm báo, ông </i>

<i>sáng lập tờ La Cloche Fêlée (Tiếng Chuông Rè) nhằm mở mang dân trí và tố cáo thực dân. Báo bị đóng </i>

<i>cửa, ông đạp xe đạp bán đầu cù là khắp nơi với dụng ý tiếp xúc, giáo dục dân quê và lịng u nước, </i>

<i>u cơng bằng, u tự đo, dân chủ. Ông bị bắt năm lần, lần sau cùng đày ra Cơn Đảo từ năm 1939, </i>

<i>ơng mất ngồi đảo năm 1943, lúc 43 tuổi. </i>

<i>Dân Nam Bộ xem ông Nguyễn An Ninh là thần tượng tuy "mạng ấy yểu mà danh ấy thọ”.</i>

<b>Dịng dõi Đồn Thị Điểm</b>

Theo gia ph

ả th

ì ơng h

ọ Đo

àn, q

ở Hưng n. Đ

ồn Cơng Ch

ẩn, cháu của Đo

àn Th

ị Điểm đ

ã lãnh

đạo

phong trào nơng dân b

ị triều đ

ình x

ử trảm, anh em của ông Chẩn bỏ xứ trốn v

ào Bình

Định, họ Đo

àn

đổi sang họ Nguyễn. Một trong ba anh em là Đồn Cơng H

ịa

đổi t

ên thành Nguy

ễn Chuẩn Trực, sinh 2

con là Nguy

ễ

n Th

ị Thắng v

à Nguy

ễn An Nghi. Ông Nghi lấy vợ là bà Dương Thị Hiển sinh ra Nguyễn Thị

Xuyên, Nguy

ễn An Khương và Nguyễn An Cư. Lưu lạc v

ào Nam K

ỳ, ông Khương mở khách sạn Chi

êu

Nam L

ầu, kết duy

ên v

ới bà Trương Thị Ngự, sinh bốn người con: Nguyễn An Thái,

Nguy

ễn An Thường,

Nguy

ễn Thị Năng v

à Nguy

ễn An Ninh. Ba anh chị mất sớm, Ninh được coi l

à con m

ột.

Nguy

ễn An Ninh sinh ng

ày 15.9.1900 t

ại làng Long Thương (là quê mẹ), quận Cần Giuộc, tỉnh Chợ Lớn.

V

ề đường học vấn, có thể nói anh l

à th

ần đồng, ở cấp n

ào c

ũng l

à h

ọc sinh giỏi. Lên trường lớn

Chasseloup Laubat (nay là trường Lê Q Đơn). Mới 15 tuổi đ

ã

đậu Brevet với ưu hạng. Vừa ra trường

Ninh được báo Pháp nhận l

àm biên t

ập với lương 50 đồng. Năm sau, Ninh ra H

à N

ội học cao đẳng Y,

nhưng sau đó chuyển san

g ngành Lu

ật. Sang Pháp học lúc đúng 18 tuổi và đúng 20 tuổi Ninh đậu cử

nhân trên đất Pháp. Đậu cử nhân rồi, Ninh c

òn

ở lại Pháp học nữa để lấy bằng Tiến sĩ Luật. Nhưng Ninh

mê say chính tr

ị v

à lân la làm quen v

ới chính giới ở Paris.

Đến năm 1920, cậu cử

Ninh g

ặp các nhân vật Tây nể sợ l

à Nguy

ễn Ái Quốc, Nguyễn Thế Truyền, Phan

Văn Trường v

à Phan Châu Trinh.

B

ọn thực dân quan tâm tới anh ngay khi Ninh bỏ trường Y để chuyển sang ng

ành Lu

ật, lúc ấy t

ên th

ống

đốc Nam Kỳ (ra đánh điện sang Paris cảnh báo “C

hính ph

ủ khơng cho phép người dân bản xứ (thuộc

địa) được v

ào h

ọc các trường đại học ở Pháp". Nguyễn An Ninh đ

ã

đậu vào đại học Sorbonne với số

điểm cao nhất v

à t

ất nhiên là được cấp học bổng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<b>Trở về nước coi mắt vợ </b>

Đang chuẩn bị lấy bằng tiến sĩ Luật, Ninh được thư nhà gọi về coi mắt

v

ợ. L

à con có hi

ếu, được thư cha,

Ninh thu x

ếp về nước. Ninh hỏi người bạn thân l

à Lý V

ăn Miêng, người được gia đ

ình Ninh nh

ờ chuyển

thư tới Ninh:

-

Cô ta là người thế n

ào?

-

Cô tên Êmilie Penne, người Việt gốc Mi

ên, qu

ốc tịch Pháp.

- Cha m

ẹ l

àm gì?

- Là ông Bang bi

ện Bền, đại điền chủ ở Sóc Trăng.

Gia đ

ình Bang bi

ện Bền kén rể tri thức, học ở Pháp, gia đ

ình c

ũng được thơm lây. Cơ Emilie cũng mơ

m

ột tấm chồng như thế n

ên v

ừa thấy Ninh l

à ch

ấm ngay. Với bằng tiến sĩ Luật, Ninh về nước l

à n

ắm

ch

ắc c

h

ức t

òa áo

đen, áo đỏ, bằng khơng th

ì c

ũng l

à lu

ật sư t

ịa th

ượng thẩm.

L

ễ đính hơn tiến h

ành nhanh g

ọn. V

ài ngày sau, Ninh tr

ở sang Pháp tiếp tục học. Đó l

à ngày 25.7.1920,

Ninh m

ới 20 tuổi.

Song song v

ới việc học luật, Ninh hoạt động x

ã h

ội, tham gia

vi

ết tờ Le Paria (Người C

ùng Kh

ổ) do

Nguy

ễn Ái Quốc sáng lập ra. Mật thám Pháp báo cáo đầy đủ t

ên h

ọ v

à h

ọc vị của họ: Tiến sĩ luật khoa

Phan Văn Trường, kỹ sư hóa học, cử nhân triết học Nguyễn Thế Truyền, nh

à cách m

ạng Nguyễn Ái

Qu

ốc, cử nhân luật Nguyễn

An Ninh và Phó b

ảng Hán học Phan Châu Trinh.

Được tin nh

à g

ọi về để l

àm l

ễ th

ành hôn. ngày 5.10.1922, Ninh xu

ống

tàu v

ề nước. Cưới vợ v

ào tu

ổi 22

là quá s

ớm, nhất l

à m

ột thanh ni

ên hi

ếu học v

à ham ho

ạt động chính trị. Nhưng chữ hiếu là đức tính

quan tr

ọn

g nh

ất trong gia đ

ình thâm Nho r

ộng Hán như ông Nguyễn An Khương. Tuân lệnh cha, Ninh

ch

ịu lập gia đ

ình s

ớm, nhưng đám cưới của Ninh bất th

ành.

<b>Về Sài Gòn đăng đàn diễn thuyết </b>

Ti

ếng l

à v

ề quê nhà cưới vợ, Nguyễn An Ninh vẫn không từ bỏ nỗi đam m

ê ho

ạt độ

ng chính tr

ị. Ninh có

m

ột nhược điểm bẩm sinh: cà lăm. Để khắc phục, nh

à hùng bi

ện thường úp mặt vô lu m

à hét to lên.

Nh

ờ ki

ên trì t

ập luyện mà Ninh đẩy lùi được chứng cà lăm. Ninh nói tiếng Pháp lưu loát hơn tiếng Việt

cho nên anh đăng đàn diễn thuyết bằn

g ti

ếng Pháp. Cha anh, ông Khương thắc mắc: "Con nói cho ai

nghe? Người Pháp, hay đồng b

ào mình?", Ninh

đáp: "Tất nhiên đối tượng của con là đồng bào. Nhưng

con c

ũng muốn những người biết tiếng Pháp nghe nữa. Nó có ba điều lợi : Soạn diễn văn bằng tiếng

Pháp, l

ời lẽ con viết thật chặt chẽ, khơng sai sót chút g

ì mà b

ọn c

ị bót, m

ật thám có thể bắt bẻ. Đồng

bào mình s

ẽ l

ên tinh th

ần khi một diễn giả tranh luận cơng khai với bọn thực dân bằng chính ngơn ngữ

c

ủa chúng. Ba l

à dùng ti

ếng Pháp để nói với đồng b

ào mình, d

ụng ý của con l

à t

ố cáo nh

à c

ầm quyền

th

ực dân đ

ã h

ạn chế việc sử dụng tiếng Việt trong giao tiếp hằng ng

ày.

L

ần đầu ti

ên c

ử nhân luật Nguyễn An Ninh diễn thuyết tại Hội khuyến học Nam Kỳ số 54 đường Aviateur

Garros (Th

ủ Khoa Huân) ng

ày 25. 1 .1922.

Đề t

ài là

<i>Une culture pour les Annamiles</i>

(M

ột nền văn hóa

cho người Việt Nam). Dư luận xôn xao. Bọn thực dân lo ngại. Nhưng Ninh vẫn tiếp tục ho

ài bão nâng

cao dân trí nước nh

à.

Ơng Khương đ

ã bình ph

ục và gia đ

ình

đưa Ninh về Sóc Trăng làm đám cưới, đó l

à ngày 10.11.1922.

Chuy

ện hết sức bất ngờ. Ninh đáp hững hờ:

- Cha m

ẹ cho con suy nghĩ th

êm.

Anh b

ảo Emilie:

- Em giao vi

ệc ly dị cho luật sư. Anh nhận hết phần sai quấy...

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Kh

ải Định đi dự Hội chợ quốc tế Marseille. Sự kiện n

ày gây ch

ấn động ở Pháp lẫn Đông Dương.

Phan Văn Trường cũng viết thư gửi Bộ thuộc địa phản đối mật thám bám sát ông ngày đêm.

Trong tình th

ế n

ày, Ninh khó lịng ng

ồi y

ên, anh t

ự nhủ "Phải về nước hoạt động".

Tháng 9.1923, Ninh v

ề nước. Ông Khương lâm bệnh nặng về Hóc Mơn chữa trị. Ninh về q chăm sóc

cho cha. H

ết dịch sách, Ninh

l

ại tiếp tục đăng đ

àn di

ễn thuyết. Vẫn tại trụ sở Hội khuyến học Nam Kỳ,

Ninh nói v

ề đề t

ài: "L'ldéal de la jeunesse Annamite" (Lý t

ưởng của thanh ni

ên Vi

ệt Nam). Đó là đêm

15.10.1923. Nh

ững người đến nghe nhớ m

ãi l

ời k

êu g

ọi của diễn giả trẻ: "H

ãy tôn sùng nh

ững ai đ

ã

dùng tài năng hay thiên phú của m

ình nâng cao v

ị trí dân tộc ta tr

ên th

ế giới, v

à nh

ững ai đ

ã

đóng góp

c

ải thiện đời sống cho dân tộc chúng ta". B

ài di

ễn văn gây ảnh hưởng lớn l

àm b

ọn Pháp cấm Hội

khuy

ến học Nam Kỳ mời Nguyễn An Ninh diễn thu

y

ết.

Ti

ệm ảnh lớn nhất S

ài Gịn th

ời đó l

à Khánh K

ỳ ở đường Bonard (L

ê L

ợi) in h

àng ngàn t

ấm ảnh Nguyễn

An Ninh, m

ặc áo dài đen, tóc cúp kiểu bom b

ê trơng có v

ẻ triết nhân. Bọn trẻ tung tăng khắp các đường

ph

ố mời thi

ên h

ạ mua ảnh Nguyễn An Ninh. Chuyện t

uy nh

ỏ nhưng làm c

ị bót, m

ật thám hầm hừ khó

ch

ịu.

<b>Vì sao có báo Tiếng Chng Rè? </b>

Th

ống đốc Cognacq theo d

õi các ho

ạt động chính trị của Nguyễn An Ninh với nỗi lo của kẻ cai trị theo

đúng bài bản ngu dân. Phải chấm dứt các hoạt động nguy hiểm của tay trí

th

ức yêu nước n

ày. H

ắn cho

xe t

ới tận vườn rước Ninh về văn ph

ịng. K

ế b

ên Cognacq có Arnoux, trùm m

ật thám Nam Kỳ.

Ngay lúc đầu, Cognacq đ

ã l

ộ vẻ xấc láo:

- Không c

ần tri thức ở đất Nam Kỳ n

ày, n

ếu anh muốn l

àm trí th

ức, h

ãy cút sang Moscou.

Ninh v

ẫ

n im l

ặng, Cognacq đổi giọng ngon ngọt:

- Anh h

ọc giỏi, t

ài cao, sao không ra làm quan? R

ồi th

ì t

ương lai sẽ bảo đảm, vợ đẹp, con ngoan?

Ninh cười:

-

Tôi đi học không để ra l

àm quan.

Cognacq li

ền đổi sắc mặt:

-

Để l

àm chính tr

ị hả? Khám lớn ln

m

ở rộng và Côn Lôn (Côn Đảo) sẵn s

àng ch

ờ anh đó. T

ùy anh

ch

ọn lựa. Với những b

ài di

ễn thuyết ca ngợi tinh thần chống đối, với giọng điệu phiến loạn, anh sẽ biết

nh

ững biện pháp mạnh của ông Arnoux.

- T

ại sao ông cho những b

ài di

ễn thuyết của tôi l

à gi

ọn

g phi

ến loạn? Tôi sẽ tranh luận với ơng tới c

ùng.

Tơi ch

ỉ là người gióng tiếng chuông cảnh tỉnh đồng b

ào tôi...

Cognacq khinh th

ị:

- Ti

ếng chuông của anh chỉ l

à ti

ếng chuông rè (nguyên văn: La cloche fêtée).

Ninh m

ỉm cười lẩm bẩm "Tiếng chng r

è! Ti

ế

ng chng rè! Hay! Mình s

ẽ ăn miếng trả miếng thằng

cáo già này b

ằng cái chuông r

è mà nó g

ợi ý cho m

ình!".

<i>Tiếng Chng Rè</i>

ra m

ắt. Thống đốc Cognacq đau như hoạn. Hắn nhớ rỡ ng

ày l

ịch sử đó: Ng

ày

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

V

ề phía thực dân, ngay cái t

ên t

ờ báo La Cloche Fêlée

, cáo già Cognacq bi

ết r

õ là ông Ninh ch

ơi tr

ị g

ậy

ơng đập lưng ơng. Mới tháng trước đây, hắn c

ịn chê ti

ếng chng của Ninh l

à rè, là n

ứt, bây giờ tiếng

chng rè và n

ứt đó nện thẳng v

ào tai, m

ắt l

ão. Cho nên lão

điên tiết gây khó dễ, n

ào c

ấm nh

à in in

báo cho ông Ninh, nào c

ấm công chức đọc báo ông Ninh, ai đọc sẽ bị cảnh cáo,

b

ị bắt gặp có báo ông

Ninh trong nhà s

ẽ bị kỷ luật...

Đến số 12 th

ì các nhà in

đều sợ thống đốc trừng phạt, không dám in báo ông Ninh. Để giúp con toại

nguy

ện, ông Khương đ

ã bán ru

ộng ở Rạch Giá cho Ninh mua nhà in. Chưa có bao giờ chủ bút và người

qu

ản l

ý t

ờ báo ăn ý như Nguyễn An Ninh với ông Dejean de la Bâtie. H

ãy nghe hai ơng

đàm đạo:

Ơng Ninh:

-

Qua mười số báo, chúng ta đ

ã làm

đúng mục đích của m

ình. Khơng bài báo nào khi

ến chúng ta xấu

h

ổ khi đọc lại.

De la Bâtie:

- Tơi có c

ảm tưởng chính anh đ

ã ch

ấm v

ào máu khi vi

ết mấy b

ài

ấy. Bảo ta đánh thẳng v

ào m

ấy t

ên

Sarraut, Cognacq, không ph

ải l

à ch

ống đối cuội như các tờ khác.

Ninh nhìn b

ạn kết luận:

- Khi làm t

ờ La Cloche Fêlée

, tôi ngh

ĩ là chúng ta làm đúng vai tr

ò coi ch

ừng an ninh v

à h

ạnh p

húc c

ủa

nhân dân.

<b>Cưới vợ lần hai </b>

Cơ Sáu Sị

đẹp nhất v

ùng c

ầu Ơng L

ãnh. Tên cơ là Tr

ương Thị Sáu, kém ông Ninh 4 tuổi. Qu

ê làng

Phước Lại, quận Cần Giuộc, cơ xuất thân gia đ

ình nghèo, cha là ng

ười T

àu, chuyên ngh

ề bán dạo. Cha

m

ất sớm, cô Sáu sống với mẹ nương nhờ b

ên ngo

ại. 15 tuổi, cô Sáu học nghề may. Học được nghề, cô

mướn phố mở tiệm may, dần dần số thân chủ tăng l

ên, ti

ệm may của cô Sáu trở thành nơi h

ị h

ẹn của

các bà các cơ quen ăn diện. Cơ Sáu rất mê đọc báo, cơ có hai bạn thân là cơ Chín Định v

à cơ Hai

Phịng, c

ũng l

à dân nghi

ện đọc báo. Hai cô này đọc v

à d

ịch báo Tiếng Chuông Rè

cho cô Sáu nghe.

Nghe ri

ết rồi muốn t

ìm hi

ểu nh

à báo. Hai b

ạn giới thiệu: “Ông cử Ninh là nhà báo đối lập thật chứ

không ph

ải đối lập cuội như các ông Nguyễn Phan Long v

à Bùi Quang Chiêu”. M

ột hôm hai cô mời ông

Ninh t

ới nhà cô Sáu chơi và cô Sáu được một bất ngờ thú vị. Lâu nay cứ đinh ninh chủ báo Tiếng

Chuông Rè ph

ải là ông già đạo mạo, chừng thấy mới biết ông Ninh hơn m

ình có 4 tu

ổi v

à là m

ột con

người vui tính, hoạt bát, hay cười. Trong lần đó hai b

ên tìm hi

ểu nhau. Lúc đó cơ Sáu đ

ã có m

ột số vốn

khá l

ớn. Ông Ninh hỏi:

- May m

ột cái áo d

ài bao nhiêu ti

ền? Cô Sáu trả công thợ bao nhi

êu?

Cô Sáu thành th

ật cho biết giá, ơng Ninh nghi

êm ngh

ị nói:

- V

ậy là người thợ l

àm c

ả ng

ày mà ch

ỉ được một phần mười số tiền cô Sáu thu nhập từ một cái áo d

ài.

Cơ Sáu có th

ấy l

à b

ất cơng khơng? Trước đây cơ Sáu đ

ã t

ừng biết cái ngh

èo vì b

ị chủ bóc lột, sao nay

cơ Sáu l

ại qu

ên mình

đ

ã t

ừng l

à k

ẻ nghèo đi bán sức lao động cho người gi

àu?

Khi hai người quí mến nhau, ông Ninh đặt vấn đề:

-

Anh xin em hai điều: Một l

à b

ỏ ý đồ mua bán l

àm giàu, hai là v

ề Trung Chánh m

à

ở.

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

<b>Ngồi tù khám lớn lần đầu </b>

Câu chuy

ện bắt đầu từ việc Pháp trục xuất nhà báo Trương Cao Động về Trung

K

ỳ. V

ì chính sách chia

để trị của thực dân th

ì Nam K

ỳ l

à thu

ộc địa c

ịn B

ắc v

à Trung K

ỳ l

à b

ảo hộ. Pháp có quyền đuổi dân Bắc

và Trung k

ỳ ra khỏi Nam Kỳ. Trương Cao Động kháng lệnh, cho rằng m

ình sinh

đẻ ở Đ

à N

ẵng, là đất

thu

ộc Pháp. Ông Ninh tổ chức cuộc

nói chuy

ện phản đối việc trục xuất Trương Cao Động. Trước đó báo

<i>La Cloche Flée</i>

vi

ết mấy b

ài. Truy

ền đơn cũng được viết mạnh: "Ớ đồng b

ào, g

ục đầu m

ãi mà làm trâu

ng

ựa hay sao? Ai đâu là người biết thương, biết giận, biết tức, c

òn gi

ữ một chút đứng đắn l

àm

người.

Xin ngày Chúa nh

ật 21 Mars n

ày, 8 gi

ờ sớm mai đến tại miếng đất bà đốc phủ Nguyễn Tấn Tài đường

Lanzarotte (xóm Lách). Ký tên: E. Dejean de la Bátie, Nguy

ễn An Ninh..".

Ơng Ninh nói c

ả tiếng đồng hồ, được đồng b

ào v

ỗ tay nồng nhiệt. Ơng tố cáo người Pháp đóng vai

người đi c

ày cịn ng

ười Việt th

ì th

ủ vai trâu b

ị. Và hơ hào

đồng b

ào ph

ải được một quyền tự do dân

ch

ủ.

Ngay ngày hôm sau biên b

ản cuộc họp được in th

ành truy

ền đơn tựa l

à

<i>Cho Chính phủ biết đưa ra 5 </i>

điều như sau: "Nếu chánh phủ thật muốn

Pháp - Vi

ệt đề huề, thật muốn dân An Nam tấn hóa, th

ì ít n

ữa

ph

ải ra luật vững v

àng mà:

1. B

ỏ các luật định về tội ri

êng c

ủa người bổn thổ, bỏ các luật cho phép người mướn công được xin bỏ

tù người l

àm công, b

ỏ cái luật cho phép người bổn thổ và người ngoại quốc được xin giam thân những

người bổn thổ mắc nợ. Buộc Chánh phủ ngo

ài các t

ội m

à lu

ật đ

ã

định, không được đụng đến tự do của

người An Nam và định tội phạt cho thật nặng những kẻ l

àm trái phép. Chánh ph

ủ phải trả ngay Trương

Cao Động cho đất Nam Kỳ đặng Trương Cao Động chống án về việc bị bắt ngang, và đặng l

àm b

ằng

r

ằng chánh phủ khơng c

ịn áp ch

ế như xưa nữa.

2. Cho dân An Nam làm báo t

ự do như làm bên báo Tây.

3. Cho dân An Nam hi

ệp hội tự do như bên Pháp.

4. Cho dân An Nam l

ập trường dạy học tự do như khi trước.

5. Cho dân An Nam đi du học và đi làm ăn tự do như ở ngoại quốc. Bằng chánh phủ không cho dân An

Nam các điều cần thiết n

ày,chúng tơi xin khơng tin lịng t

ốt của Chánh phủ v

à cùng nhau th

ề nguyện

đồng tâm hiệp lực m

à gi

ải thoát cho dân

Nam Vi

ệt.

Bùi Quang Chiêu là k

ẻ thân Pháp, chủ trương Pháp

- Vi

ệt đề huề. Chúng đang chuẩn bị tiếp đón t

ên

này. Ông Ninh đ

ã v

ận động khoảng 50.000 người tới bến tàu để phá cuộc đón tiếp long trọng bọn thực

dân dành cho tên cò m

ồi của chúng.

Trưa ngày 24.3.1926, ông Ninh đang ngồi ăn bánh hỏi thịt quay trong vườn nh

à thì hai c

ảnh sát tới mời

v

ề dinh Thống đốc nhưng xe lại chạy thẳng vô Khám Lớn S

ài Gịn. 7 gi

ờ sau khi ơng Ninh nằm Khám

L

ớn, t

àu Amboise c

ặp bến Nh

à R

ồng. Cuộc tiếp đón B

ùi Quang Chiêu b

ị 50 ngàn người chống đối. Lính

c

ảnh sát phải nổ súng thị uy. B

ùi Quang Chiêu lên b

ờ, theo sát chánh mật thám Arnoux.

C

ũng trong ng

ày 25.3.1926. c

ụ Phan Châu Trinh tạ thế v

ào 21 gi

ờ 30 phút tại nh

à ông Ninh. Thi th

ể Cụ

chuy

ển từ Hóc Mơn về nh

à ơng Hu

ỳnh Đinh Đ

i

ển, 54 Pellerin (Pasteur).

<i>Tiếng Chuông Rè</i>

s

ố 58 ra ngày 19.4.1926 đăng lá thư của trên ngàn người y

êu c

ầu To

àn quy

ền trả tự

do cho Nguy

ễn An Ninh.

Ngày 20.4.1926, tòa x

ử cơng khai vụ án chính trị Nguyễn An Ninh. Dân kéo tới đơng nghẹt pháp đ

ình.

Tịa ph

ải ho

ãn ngày x

ử v

ì s

ợ khơng giữ được an ninh trật tự.

Phiên tịa có hai lu

ật sư người Pháp Lefévre v

à Gallet bi

ện hộ cho ơng Ninh, khán giả đặc biệt thích thú

khi ông Ninh "ăn miếng trả miếng" với chánh án.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

- Th

ời gian du học ở Pháp, ông thăm

nh

ững nước n

ào?

Nguy

ễn An Ninh:

-

Áo, Ý, Đức, H

à Lan, B

ỉ. Nhưng... tôi nghĩ những câu hỏi n

ày ngoài cu

ộc luận tội.

Chánh án:

- Tòa r

ất để ý tới những câu hỏi n

ày. Hay là ông mu

ốn l

ên ch

ỗ của tôi m

à ng

ồi?

Nguy

ễn An Ninh:

- Tùy ông !

Chánh án:

-

Ông đ

ã di

ễn thuyết b

ên Pháp là trong vịng 4 n

ăm nữa ở Đơng Dương sẽ có loạn lớn?

- Tơi ch

ỉ ti

ên li

ệu.

Tịa x

ử Nguyễn An Ninh 2 năm t

ù.

Ngày 27.4. 1926, ông Ninh vi

ết thư chống án. T

ịa gi

ảm án ơng Ninh 18 tháng t

ù.

<b>Ngồi tù khám lớn lần hai </b>

Tin ch

ủ báo Tiếng Chng Rè

b

ị t

ịa x

ử 18 tháng t

ù vang d

ội tới Paris. Có báo n

êu kh

ẩu hiệu :

À bas le

Docteur Cognacq (Đả đảo Cognacq) Vive Nguyễn An Ninh (Hoan hô Nguyễn An Ninh).

Báo

<i>Việt Nam Hồn</i>

còn

đăng bài phát biểu của nhà văn Romain Rolland, xin trích đoạn chót: "Các bạn

sinh viên và công nhân An Nam, xin hãy n

ắm lấy tay tôi. Chúng ta có một kẻ th

ù chung là ch

ủ nghĩa

dân t

ộc hẹp h

òi và nh

ững quyền lợi dưới cái tên đó. Châu Âu vĩ đại, châu Á vĩ đại l

à hình bóng c

ủa

tương lai đang cần đến sự góp sức của các

b

ạn".

Trước làn sóng dư luận dữ dội ngay tr

ên chính qu

ốc, thực dân buộc l

ịng ph

ải thả ông Ninh, sau khi

giam ông 289 ngày. Được tin n

ày, bà Ninh bao nguyên xe th

ổ mộ từ Hóc Mơn xuống S

ài Gịn r

ước ơng

Ninh v

ề. Ngang chợ B

à Chi

ểu, ông Ninh cho xe dừng lại

gánh mì,

ăn liền 4 tơ, ăn xong, ơng nói "Má

th

ằng Định ơi, nó bắt được một lần l

à nó b

ắt ho

ài. T

ừ nay khám lớn l

à nhà c

ủa tôi rồi. Vậy chuyện gia

đ

ình, má nó lo li

ệu m

à gánh vác".

L

ời tiên đốn đó rất đúng v

à ơng Ninh cịn tr

ở lại "ngơi nh

à c

ủa m

ình" nhi

ều

l

ần nữa...

Uy tín ơng Ninh r

ất lớn. Có nh

à treo

ảnh ông tr

ên bàn th

ờ giữa nhà. Có người lạy ông khi ơng vừa bước

vơ nhà. Ơng Ninh khơng b

ằng l

ịng v

ề sự ngưỡng mộ thái q, nó chứng tỏ dân trí c

ịn th

ấp kém của

dân q. Các cu

ộc xuống l

àng xóm h

ẻo lánh của

ơng Ninh nh

ằm mục đích tuy

ên truy

ền cổ động thanh

niên gia nh

ập Đảng Thanh Ni

ên Cao V

ọng của ơng, tính sơ đ

ã lên t

ới 7.000 người.

T

ổ chức Đảng Thanh Ni

ên Cao V

ọng rất đơn giản... Dưới l

ãnh t

ụ Nguyễn An Ninh có Đầu Dây

chia t

ừng

vùng, k

ế tới Đầu Chỉ

và chót h

ết l

à

<i>Đầu</i>

t

ức đảng vi

ên.

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

T

ại l

àng Bình Nh

ựt, vận động thanh niên vào Đảng Cao Vọng, ơng Ninh nói:

-

Chúng ta đ

ịi h

ỏi chính quyền thực thi 5 điểm như sau: Một: Nghị viện Nam Kỳ phải có 100 ủy vi

ên,

trình

độ học vấn phải l

à Thà

nh Chung. Hai : Người An Nam được tự do đi Pháp v

à ngo

ại quốc. Ba: Tăng

lương anh em binh sĩ. Nếu có chiến tranh, khơng được bắt họ sang Pháp làm bia đỡ đạn. Bốn: Quy định

thu

ế thân là 6 đồng một năm. Năm: Người An Nam được quyền viết báo quốc ngữ, xóa bỏ

ch

ế độ kiểm

duy

ệt.

Ông Ninh đưa bản kiến nghị cho mọi người ký tên trước khi chuyển tới tận tay Thống đốc Nam Kỳ.

Tan bu

ổi họp, ông Ninh ra ga Bến Lức về S

ài Gịn thì b

ị hai t

ên lính làng t

ới xét giấy thuế thân người

b

ạn cùng đi với ông Ninh là Phan Văn

Hùm r

ồi mời về nh

à vi

ệc. Vài ngày sau đó có lệnh truy n

ã Nguy

ễn

An Ninh.

Bi

ết trốn tránh khơng được, ơng Ninh quyết định nạp m

ình. Ơng m

ặc tồn đồ trắng. B

à Ninh h

ỏi, ơng

nói:

- Mình ph

ải giữ m

ình trong s

ạch khi bước vơ chỗ bùn nhơ.

Th

ế l

à ông Ninh vào ng

ồi t

ù khám l

ớn lần hai. Đó là năm 1928, lúc ơng đúng 28 tuổi.

<b>Bị bắt lần ba </b>

D

ụ dỗ ông Ninh không được, thực dân tính kế khác. Ở Củ Chi có nhóm du đ

ãng do 2 tên Ngh

ĩa v

à G

ạo

c

ầm đầu. Dân Củ Chi thưa, hai tên này bị bắt vô Khám Lớn. Thầy chú hứa sẽ t

ha n

ếu chúng khai l

à

đảng vi

ên H

ội kín của Nguyễn An Ninh. Dựa v

ào l

ời khai láo của hai t

ên này, Pháp b

ắt h

àng lo

ạt mấy

trăm người và ngày 8.5.1929, Tây đưa ơng Ninh ra t

ịa tun án 3 n

ăm tù, 1.000 quan tiền phạt vạ, mất

quy

ền công dân 5 năm.

Năm 1930 t

ình hình c

ăng do các đảng Cộng sản thống nhất v

à ho

ạt động mạnh. Pháp đẩy ông Ninh về

Hà Tiên, nhưng chủ tịch H

à Tiên không dám nh

ận một người t

ù quan tr

ọng cỡ ông Ninh, n

ên ph

ải trả

ông Ninh v

ề Khám Lớn. Đến ngày 3.10.1931, ông Ninh được ra tù sau khi đ

ã n

ằm 1.096 ng

ày trong

Khám L

ớn.

<b>Đi bán dầu cù là </b>

Năm 1931 có 2 biến cố lớn: Trần Phú, Tổng Bí thư đầu ti

ên c

ủa Đảng Cộng sản Đơng Dương chết tại

Nhà thương Chợ Qn v

ì

đ

ịn tra c

ủa mật thám ng

ày 6.9. Vài tháng sau, Lý T

ự Trọng mới 16 tuổi bị xử

chém ngày 21. 11. M

ật thám theo d

õi ngày

đêm ông Ninh. Do vậy, ông Ninh đổi phương cách hoạt

động. Ông đạp xe đi bán dầu cù là. Để có bạn đồng h

ành, ơng Ninh v

ề Đa Phước t

ìm ơng Nguy

ễn Văn

Trân (B

ảy Trân). Ông Trân c

ùng h

ọc b

ên Pháp r

ồi sang Nga học trường Staline 3 năm để trở về hoạt

động ở Li

ên t

ỉnh ủy Hậu Giang. Bấy giờ ông Trân phụ trách kinh tài dưới sự chỉ huy của H

à Huy T

ập.

Nghe ông Ninh r

ủ đi bán dầu c

ù là kh

ắp miền qu

ê l

ục tỉnh, Bảy Trân đồng ý ngay. Vậy l

à 2 ông "o b

ế"

xe đạp thật “ngon" để rong ruổi trên đuờng thi

ên lý, tr

ước bán dầu c

ù là, sau tuyên truy

ền mở mang

dân trí,đem ánh sáng tới tầng lớp ít học nơi đồng quê.Dân vùng Hóc Mơn, Bà Điểm c

ịn nh

ớ bài thơ Cù

<i>là ai đó làm ra tặng ơng Ninh:</i>

<i>"Cù là hay lắm mấy ơng ơi, </i>

<i>Dấu hiệu An Ninh thí nghiệm rồi </i>

<i>Quệt thử bên hông, chum mật nhảy </i>

<i>Uống vào trong bụng, huyết tim sôi </i>

<i>Mùi thơm qua mũi, thơng lên óc </i>

<i>Hơi nóng ngồi da, thấu ruột dồi </i>

<i>Hỡi kẻ đồng bang mau xức thử </i>

<i>Mù điên mau hết bịnh thì thơi”. </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

ông T

ạo ra th

êm m

ột tờ báo nữa. Ng

ày 24.4.1933, t

ờ báo La Lutte (Đấu tranh) ra đời, viết bằng tiếng

Pháp. Báo

<i>La Lutte</i>

vi

ết mạnh và được dân S

ài Gòn

ủng hộ. Ng

ày 30.4.1933, hai ông Nguy

ễn Văn Tạo

và Tr

ần Văn Thạch cùng đạt 457 phiếu thắng đảng Lập Hiến. Thắng lợi n

ày ph

ần lớn nhờ cơng ơng

Ninh.

Tồn quy

ền Pasquier khơng thể chịu được sự kiện Nguyễn Văn Tạo từng bị trục xuất về nước nay lại

đắc cử Hội đồng th

ành ph

ố. Ơng ta ra lệnh đ

óng c

ửa tờ Trung Lập

, và dùng m

ọi cách để phá tờ La

<i>Lutte</i>

. Ngày 2.6. 1933,

<i>La Lutte</i>

t

ự đ

ình b

ản.Thực dân lại xóa bỏ cuộc bầu cử viện cớ Nguyễn Văn Tạo

m

ới 25 tuổi v

à ph

ải nộp thuế trực thu 25 đồng.

C

ũng trong năm 1933, nhà văn Pháp Paul Vaillant Courituri

er,

ủy viên Trung ương Đảng Cộng sản Pháp

sang thăm Việt Nam. Hai ơng Ninh v

à T

ạo tiếp đón v

à trình bày th

ực trạng thuộc địa Đông Dương.

Hôm sau, nhà văn Couriturier họp mít tinh tại rạp Khánh Hội tố cáo chế độ thực dân đ

ã tù

đày nhân dân

yêu nước Việt Na

m su

ốt mấy chục năm đô hộ.

Th

ực dân ngang nhi

ên b

ắt Nguyễn An Ninh v

à Nguy

ễn Văn Tạo. Đây l

à l

ần thứ 3 ông Ninh nằm khám

l

ớn.

Ngày 26.10.1936, ơng Ninh tuy

ệt thực. T

ịa án s

ợ tuyệt thực đưa tới kết quả xấu, nên nhượng bộ, cho

bà Ninh đưa ông Ninh về vườn dưỡng bệnh.

T

ờ La Lutte

có chia r

ẽ, ba ơng Ninh, Tạo v

à Nguy

ễn Văn Nguyễn tách ra t

ìm cách xu

ất bản tờ L’Avant

<i>Garde</i>

do ông Hà Huy T

ập trục tiếp chỉ đạo, ông Nguyễn làm thư k

ý tòa so

ạn. Năm 21 tuổi, Nguyễn bị

b

ắt ở Tr

à Vinh b

ị đày ra Côn Đảo. M

ãn tù, Nguy

ễn về S

ài Gòn vi

ết báo La Lutte

. Nguy

ễn v

à Ninh quen

nhau trong th

ời gian n

ày. Ngày 7.5.1937, dân Càng Long (Trà Vinh) t

ổ chức mít tinh đ

òi b

ỏ thuế thân,

tăng lương, bớt giờ l

àm, c

ảnh sát v

à m

ật thám nổ súng đ

àn áp, Ninh và Nguy

ễn trốn về Mỹ Tho rồi l

ên

Sài Gòn.

Chánh S

ở Mật thám Nam Kỳ ký lệnh truy n

ã Nguy

ễn An Ninh. Báo L’Avant Garde ngày 23.6.1937 đăng

b

ức thư ơng Ninh giải thích v

ì sao khơng ra trình di

ện. “Tơi quyết định khơng ra hầu t

ịa vì tơi

đ

ã nh

ận

th

ức làn sóng đàn áp dữ dội trút lên đầu những ai

có thi

ện chí cầu mong tiến bộ v

à c

ải thiện đời sống

cơ cực của nhân dân Đơng Dương. Chỉ có bọn ngây ngơ v

à nh

ững t

ên khiêu khích m

ới tin nơi cơng l

ý.

Trong hồn c

ảnh hiện nay, tôi phải tự ban quyền tự do tạm thời như là cách tự vệ cũng là để khiếu

n

ại".

Ngày 7.9.1937 ông Ninh b

ị bắt và đưa về Tr

à Vinh xét x

ử. T

ịa tun án ơng Ninh 5 n

ăm tù, 10 năm

bi

ệt xứ. Ông Ninh chống án và được đưa về S

ài Gòn. Ngày 1.4.1938 tòa x

ử lại, ông Ninh chỉ c

òn 4 n

ăm

tù và 10 năm biệt xứ. Ông Ninh lại chống án sang Pháp, án được giảm xuống c

òn 2 n

ăm tù và 5 năm

bi

ệt xứ. Ng

ày 18 .2.1939 ông Ninh ra tù l

ần thứ 4 sau 532 ng

ày ng

ồi t

ù Khám L

ớn.

Ra tù, ông Ninh chuy

ển về Mỹ Tho ngụ tại số 17 đường Galli

êni, ông bán d

ầu c

ù là sinh s

ống. Nh

à ngó

ra sơng, mát m

ẻ. Thi

ên h

ạ tới mua c

ù là không ph

ải để dùng mà để biết mặt ông tiến sĩ luật học b

ên

Pháp v

ề không l

àm quan tịa hay th

ầy kiện m

à khối làm báo và bán d

ầu c

ù là.

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

Chúng g

ồm ba ông Ninh, Tạo, Mai.

Th

ống đốc Rivoal sợ sổ Dân Chúng thắng n

ên c

ấm không cho các ứng cử vi

ên Ninh, T

ạo, Mai đi lại vận

động lấy lý do cả ba đang bị quản thúc. Cuộc bầu cử diễn ra ng

ày 16 .4.1939. K

ết quả phe Lao Động

th

ắng. Sổ Dân Chúng đứng sau sổ Đấu Tranh. Thực dân cố hủy bỏ kết quả v

à kh

ủng bố các ứng cử

viên phe Lao Động.

Tháng 9.1939, Đức quốc x

ã tràn vào n

ước Pháp, thủ đô Paris l

à thành ph

ố bỏ ngỏ. Mẫu quốc đang

trong c

ảnh dầu sơi lửa bỏng th

ì thu

ộc địa Đơng Dương cũng đứng trướ

c hi

ểm họa phát xít Nhật xâm

lăng. Thống đốc Rivoal ra lệnh bắt bớ các phần tử "nguy hiểm".

Tồn quy

ền Đơng Dương ban sắc lệnh 26.9.1939 với 4 điểm: 1 . Cấm mọi hoạt động, tuy

ên truy

ền

C

ộng sản; 2. Giải tán các Chí hội Cộng sản; 3. Cấm xuất bản sách báo Cộng sản; 4. Những kẻ phạm sắc

l

ệnh n

ày bi ph

ạt từ 1

-

5 năm tù, từ 1.000

- 10.000 quan.

V

ới các chiến sĩ Cộng sản, tháng 9.1939 l

à m

ột ngày đen tối. Không ai quên được Sắc lệnh 26

Septembre c

ủa To

àn quy

ền Brévié. Ri

êng v

ới ông Ninh, mật thám Mỹ Tho c

àng canh gi

ữ nghi

êm ng

ặt.

Sáng ngày 4.10.1939, m

ật thám xét nh

à ông Ninh. Khám xét ch

ỉ thấy sách v

à sách. Dù v

ậy, ng

ày hôm

sau 5.10.1939, Chánh S

ở mật thám tới nh

à ơng Ninh trình trát Bi

ện lý bắt giải ông Ninh đưa ra Côn

Đảo. Đây l

à l

ần bị bắt thứ 5 của ơng. Ơn

g Ninh b

ị giam ở ph

òng s

ố 7 khám 2, lúc này ông đau bao tử,

dù v

ậy ông cũng nhận dạy văn hóa chính trị trong t

ù.

Sau T

ết Q M

ùi (1943) m

ột sĩ quan Nhật tới nhà bà Ninh. Cùng đi với t

ên này có Nguy

ễn H

ịa Hi

ệp

(sau này là Tư lệnh Đệ tam sư đoàn khi ta cướ

p chính quy

ền, mùa thu năm 1945).

-

Người Nhật chúng tơi rất q trọng chí sĩ Nguyễn An Ninh. Chúng tơi sẽ cung cấp tàu cho gia đ

ình ra

thăm ơng Ninh.

Bà Ninh hồn tồn b

ất ngờ nhưng bà biết ngay Nhật tính nắm ơng Ninh để gây thanh thế. B

à khéo t

ừ

ch

ối

:

- Ông Ninh có g

ởi thư về. Chỉ c

ịn 1 n

ăm nữa l

à ơng mãn tù.

Nguy

ễn H

ịa Hi

ệp nói vơ:

-

Người Nhật muốn bà ra đảo khuy

ên ông Ninh h

ợp tác với người Nhật. Đây là cơ hội cho Nhật giúp Việt

Nam giành độc lập...

Bà Ninh ôn t

ồn:

- Chuy

ện quốc gia đại sự, xin quý ông ra đảo b

àn v

ới ơng nh

à tơi. Cịn tơi ph

ận đ

àn bà...

Hi

ệp thở d

ài:

-

Chúng tôi đ

ã ra ngồi

đó rồi. Ơng Ninh khơng nhận cộng tác với người Nhật.

Bà Ninh l

ắc đầu:

-

Ông Ninh đ

ã t

ừ chối, tôi làm sao giúp các ông được?

<b>Về cõi vĩnh hằng</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

Đêm 14.8.1943 chúa đảo Tisseyre tới bên giường

b

ệnh ông Ninh. Hắn ra lệnh cai ngục đem giấy bút

b

ảo ơng Ninh:

- Ơng vi

ết ít chữ vơ đây, tơi hứa sẽ cứu ơng!

Ông Ninh m

ở mắt cầm tờ giấy lên xem. Chúa đảo nói tiếp:

- Ơng khơng c

ần viết, chỉ ký t

ên vơ gi

ấy cũng được.

Ơng Ninh đọc xong, xé tờ giấy

v

ứt xuống đất. Chúa đất hất h

àm ra l

ệnh. Y tá ti

êm ơng Ninh m

ột mũi

thu

ốc. Ơng Ninh mất trong đ

êm

ấy. Bạn tù chôn ông nơi nghĩa trang H

àng Keo.

Vài ngày sau, anh em tìm th

ấy một bài thơ của ơng tựa l

à S

ống v

à Ch

ết:

<i>"Sống mà vô dụng, sống làm chi, </i>

<i>Sống chẳng lương tâm, sống ích gì ? </i>

<i>Sống trái đạo người, người thêm tủi </i>

<i>Sống quên ơn nước, nước càng khi </i>

<i>… </i>

<i>Chết đó rõ ràng danh sống mãi </i>

<i>Chết đây chỉ chết cái hình hài </i>

<i>Chết vì tổ quốc, đời khen ngợi </i>

<i>Chết cho hậu thế, đẹp lương lai”. </i>

<b>UNG VĂN KHIÊM ĐÁ GIÒ LÁI CÒ BAZIN</b>

<i>Ung Văn Khiêm sinh năm 1910 tại cù lao Giông (An Giang). Năm 1926, ông đang học năm thứ hai </i>

<i>trường Trung học Cần Thơ bị đuổi vì để tang chí sĩ Phan Châu Trinh. </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

<i>Tháng 8. 1945 ông và Hà Huy Giáp được cử ra Bắc dự quốc dân Đại hội tại Tân Trào.</i>

Dân M

ỹ Luông, Chợ Mới (An Giang) không thể n

ào quên p

hong trào Đông Dương Đại hội năm 1937. Xin

gi

ới thiệu ngắn gọn sự kiện lịch sử này: Năm 1936, phe dân chủ thắng thế ở Pháp. Chính phủ Léon

Blum (Đảng X

ã h

ội) l

ên c

ầm quyền. Léon Blum l

àm chuy

ện hiếm thấy l

à m

ở rộng dân chủ ở các nước

thu

ộc địa, phóng thích

chính tr

ị phạm, gửi phái đồn điều tra sang Đơng Dương t

ìm hi

ểu nguyện vọng

c

ủa dân chúng thuộc địa. Chủ báo La Cloche Fêlée

(Ti

ếng Chuông R

è), c

ử nhân luật khoa Nguyễn An

Ninh vi

ết tr

ên báo cho bi

ết đây l

à d

ịp may không thể lặp lại lần thứ hai và đề nghị

nên l

ập Đông Dương

Đại hội để tuy

ên truy

ền vận động dân chúng viết đơn tr

ình bày nguy

ện vọng được hưởng các quyền tự

do dân ch

ủ: gọi l

à các "th

ỉnh nguyện thư”.

Tháng 7.1937, phái đồn chính phủ Léon Blum do ông Justin Godard tới Mỹ Luông v

à Ch

ợ Mới để th

u

th

ỉnh nguyện thư của dân trong v

ùng. Tòa so

ạn báo Dân Chúng

l

ấy xe nhà báo đưa ông Honel, đảng

viên Đảng Cộng sản Pháp thay mặt trưởng đo

àn Godard t

ới thăm dân chúng trong tỉnh Long Xuy

ên

(nay là An Giang). Ti

ếp phái đoàn đảng Cộng sản Pháp tại Mỹ Luông là anh Ba Khiêm (Ung Văn Khiêm).

Anh Ba Khiêm và ơng Honel trị chuy

ện bằng tiếng Tây v

à sau khi thu h

ết các thỉnh nguyện thư để tiếp

t

ục l

ên Ch

ợ Mới , ông Honel ôm hôn anh Ba Khi

êm. Dân M

ỹ Luông sửng sốt trước chuyện hiếm thấy.

Người Pháp ôm hôn thắm thiết

anh Ba Khiêm là dân c

ộng sản vừa mới từ Côn Lôn trở về sau khi m

ãn

án 5 năm tù về tội l

àm qu

ốc sự. Họ thắc mắc: Tại sao Tây ở thuộc địa th

ù ghét c

ộng sản c

ịn Tây chính

qu

ốc lại khối cộng sản tới mức ơm hơn giữa đường giữa xá...

Nhưng Mặt trận B

ình dân (Front Populaire), chính ph

ủ x

ã h

ội Léon Blum chỉ sống có hai năm rồi sụp đổ.

B

ọn thực dân lại tác oai tác quái ở thuộc địa như trước. Biết dân Mỹ Lng v

à Ch

ợ Mới có xu hướng

theo c

ộng sản, Thống đốc Pag

ès ra l

ệnh tái lập trật tự hai nơi này trước nhất v

à

để nắm chắc t

ình hình,

đích thân ơng ta đi kinh lý hai nơi này.

Năm đó, c

ị Bazin m

ới chỉ l

à cị liên t

ỉnh Sa Đéc

- V

ĩnh Long

-

Long Xuyên. Để lập công, ngay đêm trước

ngày Pagès đi kinh lý, Bazin đích thân tới Mỹ Lng v

à Ch

ợ Mới bắt hết các phần tử nguy h

i

ểm mà đứng

đầu sổ là Ba Khiêm, người đ

ã

được Tây cộng sản ôm hôn thắm thiết giữa chợ Mỹ Luông.

T

ại Chợ Mới, Bazin chỉ huy tên tay sai đắc lực l

à x

ếp Hiến gom bắt 12 phần tử nguy hiểm đ

ã t

ừng tiếp

đảng vi

ên c

ộng sản Pháp Honel và được ông n

ày ôm hôn gi

ữa

ch

ợ cũng như đ

ã ôm hôn Ba Khiêm t

ại

ch

ợ Mỹ Luông.

Duy

ệt danh sách, Bazin k

êu lên:

- Thi

ếu thằng chef de file (thằng cầm đầu) Ung Văn Khi

êm.

X

ếp Hiến lười biếng nói:

- Th

ằng Ba Khi

êm

ở c

ù lao Giông, mà bây gi

ờ tối quá rồi !

Bazin tr

ợn trừng:

- N

ửa đêm cũng đi bắt nó cho tơi!

</div>
<span class='text_page_counter'>(14)</span><div class='page_container' data-page=14>

- Qn cái bóp có gi

ấy thuế thân. Để tơi vô lấy đem theo.

Bazin và x

ếp Hiến sợ Ba Khi

êm ki

ếm chuyện để bỏ chạy hoặc nhảy xuống sông, xếp Hiến cản lại:

- Khơng c

ần giấy tờ g

ì h

ết!

Bazin c

ũng cười nói:

-

Ung Văn Khiêm quá nổi tiếng, cần g

ì ph

ải mang theo giấy tờ ph

ịng thân. Thôi

đi, khuya rồi!

V

ề tới Chợ Mới, Bazin cho giam hết 12 người bị bắt trước c

òn Ba Khiêm thì

được đưa lên xe hơi của

Bazin v

ề Sa Đéc. Đêm đó Ba Khiêm bị muỗi cắn cả đêm trong khám Sa Đéc. Đến chiều hôm sau Bazin

m

ới cho thả. Về sau Ba Khiêm được biết Bazin bắt mấy anh em l

àm qu

ốc sự ở Chợ Mới là để chuyến

kinh lý c

ủa t

ên th

ống đốc Pag

ès ti

ến h

ành suôn s

ẻ, không bị mấy cha chặn đường dâng kiến nghị lôi

thôi.

V

ừa đi được một khúc đường th

ì m

ột t

ên mã tà ch

ặn lại:

- Cho xem gi

ấy thuế thân!

Ba Khiêm li

ền nói:

- Tơi b

ỏ qu

ên

ở nhà. Khi được c

ị Bazin m

ời, tơi xin trở vơ nh

à l

ấy th

ì Bazin c

ười nói: "Khơng cần, ông

n

ổi danh quá, ai không biết mà đem theo giấy tờ l

àm gì !".

Tên mã tà l

ạnh l

ùng nói:

- Khơng có gi

ấy thuế thân hả? Vậy th

ì xin m

ời trở vơ khám.

L

ại bị muỗi đốt th

êm m

ột đ

êm n

ữa! C

àng ngh

ĩ c

àng t

ức con cáo già Bazin chơi xỏ m

ình. Anh l

ẩm bẩm:

-

Được! Mày chơi tao trước, tao chơi lại, mày đừng có trá

ch.

Su

ốt đ

êm v

ừa đập muỗi vừa nghĩ kế, Ba Khi

êm tìm ra cách ch

ơi lại Bazin. Anh cười ha hả một m

ình

trong khám:

- Mày s

ẽ biết cú đá gi

ò lái c

ủa tao như thế n

ào! Nó cịn

độc hơn "sát thủ giản" của Tần Thúc Bảo hay

"h

ồi m

ã th

ương" của La Th

ành.

Sáng hôm

sau, khi được thả ra về, Ba Khiêm lên xe đ

ò ch

ạy riết l

ên Ch

ợ Mới thảo một b

ài báo l

ấy hết

12 ch

ữ ký nạn nhân của c

ò Bazin trong chuy

ến kinh lý Chợ Mới của Thống đốc Pag

ès. Xong, anh lên xe

đ

ò t

ốc h

ành v

ề S

ài Gòn, t

ới các tờ báo quen thuộc nhờ đăng b

ài vi

ế

t c

ủa anh chơi tên cáo Bazin.

Bài vi

ết của anh bằng tiếng Pháp nhan đề "Les mesquineries de Monsieur Bazin" (Tr

ò nh

ỏ mọn của c

ò

Bazin) và m

ột b

ài n

ữa t

ên "Les basses vengeances de Monsieur Bazin" (Chuy

ện th

ù v

ặt của c

ò Bazin),

đăng trên hai tờ báo La Lutte

ngày 4.4. 1937 và báo

<i>La Travail</i>

ra cùng ngày.

</div>
<span class='text_page_counter'>(15)</span><div class='page_container' data-page=15>

th

ấm đ

òn kêu tr

ời như bộng: "Mon Dieu, ce Ung Van Khiêm mais c'est formidable!" (Chúa ơi, thằng Ung

Văn K

hiêm, th

ật l

à quá qu

ắt!).

<b>CHÂU VĂN LIÊM NGƯỜI THẦY GIÁO CÁCH MẠNG</b>

<i>Ông Châu Văn Liêm sinh năm 1902 tại Ơ Mơn (Cần Thơ), tốt nghiệp trường Sư phạm về dạy học ở Long </i>

<i>Xuyên. </i>

<i>Năm 1926, ông được kết nạp Thanh niên Cách mạng đồng chí hội cùng với Ung Văn Khiêm. </i>

<i>Năm 1929, ông được cử dự Đại hội tại Hương Cảng. Về nước, ông thành lập An Nam Cộng sản đảng. </i>

<i>Ngày 3. 2.1930, ơng cùng Hồng Quốc Việt, Phan Hữu Lầu sang Cửu Long dự Hội nghị Thống nhất </i>

<i>Đảng do đồng chí Nguyễn Ái Quốc chủ trì. Tháng 4.1930, ơng hy sinh trong cuộc biểu tình tại Hóc Mơn.</i>

Th

ầy giáo Châu Văn Liêm được vinh dự lớn: Tên ông được đặt cho trường trung học thời Tây mang t

ên

là Collègede C

ần Thơ, sau đổi là trường Trung học Phan Thanh Giản. Ng

ày mi

ền Nam ho

àn tồn gi

ải

phóng - ngày 30.4.1975 -

ngôi trường lớn nhất Tây đô thời Tây lấy tên Châu Văn Liêm. Ngoài ra, Cần

Thơ c

ịn có

đại lộ lớn nhất cũng mang tên Châu Văn Liêm. Sài G

ịn và các t

ỉnh đều có trường và đường

Châu Văn Liêm. Chi tiết tr

ên cho th

ấy nhân dân miền Nam luôn nhớ sự nghiệp cách mạng của ơng.

Châu Văn Liêm sinh năm 1902 tại Ơ Mơn (Cần Thơ). Con nhà nghèo, thông minh và cần cù, ông được

h

ọc bổng v

à t

ốt nghiệp trường Sư phạm S

ài Gòn n

ăm 20 tuổi. Được bổ nhiệm về dạy học tại trường

Long Xuyên, th

ầy sớm nổi tiếng dạy giỏi. Năm n

ào s

ố học sinh của thầy cũng đậu tiểu học cao hơn hết.

Do v

ậy, b

à con g

ọi ông l

à th

ầy Châu Nhứt (có nghĩa l

à th

ầy Châu dạy lớp Nhất m

à c

ũng có n

gh

ĩa l

à th

ầy

d

ạy giỏi Nhất).

Năm 1926, thầy Châu vận động các trường tổ chức lễ truy điệu v

à bãi khóa

để tang chí sĩ Phan Châu

Trinh. Th

ầy sớm giác ngộ chính trị nên được kết nạp v

ào Thanh niên Cách m

ạng đồng chí hội. Thầy đ

ã

dìu d

ắt các anh Trần Văn Thạn

h, Nguy

ễn Văn Cưng, và Ung Văn Khiêm vừa bị đuổi khỏi đường Coll

ège

sau v

ụ để tang v

à bãi khóa tháng 4.1926.

Được sự phân cơng của Đảng, thầy xin nghỉ dạy để điều h

ành

trường tư thục Sa Đéc Học đường.

Trường này là cái nôi đào tạo thanh niên yêu nước để t

r

ở th

ành cán b

ộ dân vận.

</div>
<span class='text_page_counter'>(16)</span><div class='page_container' data-page=16>

ngày l

ịch sử 3.2.1930.

Tháng 4.1930, ông Liêm lên Đức H

ịa cơng tác. Ơng l

ần lượt gặp thầy giáo V

õ V

ăn Mong và bà Trương

Th

ị Sáu tức b

à Nguy

ễn An Ninh để được giới thiệu tới các cơ sở quần chúng trong vùng. Ông lên Đức

Hịa lãnh

đạo cuộc biểu t

ình

đ

ịi gi

ảm sưu thuế. Hàng ngàn người kéo từ Đức H

òa lên Ch

ợ Lớn. Tại Đức

Hịa ơng

đứng trên mơ đất tr

ình bày các yêu sách c

ủa dân chúng. C

ò Tây cùng

đám m

ã tà kéo t

ới đ

àn

áp. Ơng bình t

ĩnh đương đầu với c

ị Tây. Ng

ười thơng ngơn của t

ên cị d

ịch kém, ơng tr

ình bày các u

sách b

ằng tiếng Pháp. Thằng c

ị bi

ết ơng là người cầm đầu liền rút súng bắn ơng chết tại trận. Lúc đó,

Châu Văn Liêm mới có 28 tuổi.

Cái ch

ết của ơng càng làm cho đồng b

ào tham gia ho

ạt động đ

òi c

ải

thi

ện đời sống, đ

òi dân ch

ủ tự do.

Mười năm sau, dân Đức H

òa h

ưởng ứng cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ và ngày ta cướp chính quyền, Đức

Hịa

đ

ã có

đội quân chống Pháp lấy t

ên là Gi

ải phóng qn Li

ên qu

ận Hóc Mơn

-

Bà Điểm

-

Đức H

ịa mà

b

ộ chỉ huy l

à các ơng Tơ Ký, T

ấ

n Chùa, Tr

ần Văn Tr

à. V

ề sau, đơn vị này tách ra thành Chi đội 12 do Tô

Ký ch

ỉ huy, Chi đội 16 do ông Trần Văn Tr

à c

ầm đầu.

<b>HÀ HUY GIÁP NHÂN CÁCH CAO ĐẸP</b>

<i>Đồng chí Hà Huy Giáp sinh năm 1907, tại xã Sơn Tịnh, Hương Sơn, Hà Tĩnh. Ông sớm hoạt động cách </i>

<i>mạng và đã vào Nam đi vơ sản hóa theo chủ trương của Đảng những năm 1930. Ông Giáp nhiều lần bị </i>

<i>tù, ra Côn Đảo năm 1933. Năm 1936, ông được thả về quê nhà, đến năm 1939 lại bị bắt giam ở căng </i>

<i>Trà Kê (Phú Yên). </i>

<i>Nhật đảo chính Pháp, ơng phá căng chạy ra, tìm đường về Sài Gịn tiếp xúc với các đồng chí cũ. </i>

<i>Tháng 5. 1945, ông và Ung Văn Khiêm ra Việt Bắc dự Hội nghị Tân Trào.</i>

Năm 1931 là năm đen tối của cơ quan Xứ ủ

y Nam K

ỳ. Cơ quan trước đó đóng ở ngơi nh

à s

ố 8, Nguyễn

T

ấn Nghiệm (nay l

à Tr

ần Đ

ình Xu) r

ồi dời về 131 Hamelin (L

ê Th

ị Hồng Gấm). Sáng ng

ày

ấy, Ngơ Đức

Trì t

ới cơ quan bất ngờ bị lính kín phục tại đó bắt. H

à Huy Giáp c

ũng đạp xe tới đó vào đúng giờ hẹn

-

11 gi

ờ ng

ày 1.4.1931. V

ừa xuống xe, anh bị hai t

ên lính ch

ạy tới bắt. Giáp phi tang ngay b

ài báo vi

ết về

k

ỷ niệm ng

ày Qu

ốc tế Lao động. Anh bỏ vô miệng nhai nhưng hai tên mật thám bóp cổ anh móc b

ài

báo ra. Chúng đưa anh ra đón xe điện trên đường Galliéni

(Tr

ần Hưng Đạo) giải về bót. Lên toa xe điện,

chúng b

ắt anh nằm dưới sàn xe để chúng đạp chân lên lưng anh. Hành khách trên xe ngạc nhi

ên h

ỏi,

b

ọn mật thám nói:

- Th

ằng này ăn trộm xe đạp.

</div>
<span class='text_page_counter'>(17)</span><div class='page_container' data-page=17>

-

Không đúng!

Tôi bi

ết thầy ký n

ày, ông ta làm vi

ệc tại Mairie (X

ã Tây).

T

ức th

ì hành khách nhao nhao lên:

- Làm vi

ệc tại X

ã Tây mà

đi ăn cắp xe đạp? Vô lý quá ! Thầy n

ày ch

ắc là đệ tử của ông Ninh. Nguyễn An

Ninh đậu cử nhân, tiến sĩ b

ên Pháp v

ề m

à ông nh

ất định kh

ơng làm quan tịa hay th

ầy kiện m

à làm báo

r

ồi bán dầu c

ù là.

M

ột cụ gi

à nói v

ới hai t

ên lính:

-

Người ta l

àm qu

ốc sự chống Tây, đâu có đụng chạm g

ì t

ới các ông mà các ông đối xử người ta tồi tệ

v

ậy?

Hai tên lính m

ặt mày sượng trân. Tới trạm Chợ Lớn, ch

úng lơi anh Giáp v

ề bót Polo. Hai t

ên này giao

anh cho x

ếp bót Tây t

ên là Campana, m

ột t

ên ác ôn n

ổi tiếng tra tấn những người bị bắt chết l

ên ch

ết

xu

ống. Về sau, anh Giáp mới biết hai người lính bắt m

ình tên là T

ư Chí, người B

ình

Định v

à Nguy

ễn Văn

Tây, q Bà R

ịa.

Cu

ộc tra tấn bắt đầu vào đầu giờ buổi chiều. Lận mề g

à, dùng roi gân bò qu

ất v

ào lòng bàn chân. Hai

tên đồ tể Ngọc và Sương lận mề g

à t

ới bốn lần rồi c

òn cho

đi máy bay. Anh Giáp chết đi sống lại nhưng

c

ố sức không r

ên la. Anh t

ập trung tinh thần nhớ bài thơ "La mort du loup" của Alfred de Vigny (R

ên r

ỉ,

kêu la, khóc than đều l

à khi

ếp nhược). Chúng chỉ hỏi có một câu:

- Tên th

ật của m

ày là gì?

Anh Giáp v

ẫn khai t

ên trong gi

ấy thuế thân giả là Bùi Văn Tế. Qua ng

ày sau có m

ột thằng Tây l

àm vi

ệc

ở Mairie biết mặt anh Giáp. Thế l

à anh Giáp b

ị lộ. Bọn thầy chú trong bót Polo xúm lại xem mặt một trí

th

ức theo Cộng sản. Trong số đó có cả người Pháp. Một t

ên h

ỏi:

- Anh làm chính tr

ị chắc biết cuộc cách mạng tư sản dân quyền năm 1789

ở Pháp chớ?

- Chúng tôi hoan hô cu

ộc cách mạng Pháp đ

ã nêu lên kh

ẩu hiệu Tự do, B

ình

đẳng, Bác ái. Nhưng tại

thu

ộc địa n

ày, b

ọn thực dân làm trái ngược lại tơn chỉ cao q ấy. Bằng cớ l

à chúng b

ỏ t

ù ơng Nguy

ễn

An Ninh ch

ỉ v

ì ơng ta mu

ốn xây dựng một x

ã h

ội có đầy đủ Tự d

o, Bình

đẳng v

à Bác ái. Nghe nói ngay

trên đất Pháp ng

ày nay c

ũng chưa áp dụng được ba mục tiêu đó. Quyền lợi nước Pháp chỉ tập trung

vào hai trăm gia đ

ình

đại tư sản. C

ịn

đại đa số dân chúng vẫn sống trong nghèo đói...

Ch

ợt xếp Campana tới, cuộc nói chuyện tạm đứt đoạn. Vài ngày sau, Tư Chí

- k

ẻ bắt anh Giáp

- t

ới gặp

anh tâm s

ự

:

- Nh

ững điều anh nói rất đúng. Mấy người Pháp cũng đ

ã khen anh nói chính tr

ị thật hay. Họ phục anh v

ì

anh đang làm việc ở X

ã Tây, l

ương cao mà dám bỏ đi theo cách mạng. Đúng an

h là h

ọc tr

ò c

ủa ông

Nguy

ễn An Ninh, người đ

ã làm cho Th

ống đốc Pag

ès kính ph

ục.

Sau đó, Tư Chí t

ìm cách giúp anh Giáp tr

ốn ra khỏi bót Polo. Khi anh ta bí mật tr

ình bày k

ế mật th

ì b

ất

ng

ờ l

àm sao, anh Giáp nói:

-

Cám ơn anh đ

ã th

ương tơi mà bày kế thốt thân. Nhưng tơi thấy trong số anh em bị bắt ở đây có

người xứng đáng được giải thốt trước ti

ên vì ng

ười đó mà được tự do th

ì r

ất có lợi cho cách mạng.

Tư Chí hỏi ai, anh Giáp nói:

-

Ung Văn Khiêm. Anh nên giúp anh Khiêm trước đi!

</div>
<span class='text_page_counter'>(18)</span><div class='page_container' data-page=18>

đánh tra khảo:

- Ai t

ổ chức cho m

ày tr

ốn?

Anh Khiêm v

ẫn kiên gan khai trước sau như một

:

- Tơi t

ự tổ chức. Khơng có ai giúp.

M

ấy ngày sau, Tư Chí cho anh Giáp biết mật thám bao vây ngôi nh

à s

ố 11, Fr

ère Guillerault (Tơn Th

ất

Tùng)

định bắt Trần Phú. Lúc đó, Tư Chí canh cửa sau , thấy một người lé đang từ trong cầu tiêu bước

ra toan vô nhà. Anh c

ản đường bảo:

- Tr

ốn nhanh! Lính xét nh

à.

Vì theo cách m

ạng, khơng bao lâu Tư Chí bị lộ v

à b

ị đày ra Côn Đảo. Bị nhốt chung khám với anh

Nguy

ễn Thọ Chân (Sáu Khanh). Câu chuyện trên do Tư Chí kể cho anh Sáu Khanh. Nhờ vậy t

ình

đồng

chí cao c

ả của anh H

à Huy Giáp v

ới anh Ba Khi

êm m

ới thấu tới nhiều người.

<b>DƯƠNG BẠCH MAI VÀ CHỦ TRƯƠNG THƯƠNG THUYẾT VỚI CHÍNH PHỦ HỒ CHÍ MINH CỦA </b>

<b>PHÁP</b>

<i>Dương Bạch Mai (1905- 1964) quê ở Bà Rịa từng du học ở Pháp, tham gia Đảng Việt Nam Độc lập, rồi </i>

<i>vào Đảng Cộng sản Pháp cùng với nhiều sinh viên, trong đó có Nguyễn Văn Tạo. Năm 1929, ông sang </i>

<i>Moscou học Đại học Staline cùng khóa với các ơng Bùi Văn Thủ, Hà Huy Tập, Trần Ngọc Danh. Năm </i>

<i>1932, ông về nước hoạt động tại Sài Gòn, cộng tác cho báo La Cloche Fêlée, La Lutte, Mai, Dân Quyền, </i>

<i>với các ông Nguyễn Văn Tạo, Nguyễn An Ninh, Tạ Thu Thâu, Phan Văn Hùm. Năm 1936-1937, ông </i>

<i>đứng chung Sổ lao động của báo La Lutte cùng với Phan Văn Hùm, Tạ Thu Thâu, Trần Văn Thạch, </i>

<i>Nguyễn Văn Tạo ứng cử vào Hội đồng thành phố Sài Gòn, nhân danh Mặt trận Vô sản thống nhất và </i>

<i>đắc cử. Sau Đông Dương đại hội, Pháp khủng bố bắt giam các chiến sĩ cách mạng, ông bị cưỡng bức </i>

<i>lưu trú tại Cần Thơ. Năm 1939 , ông lại bị bắt đầy ra Côn Đảo với các ông Bùi Văn Thủ, Nguyễn Văn </i>

<i>Tạo, Lê Hồng Phong, Lê Duẩn, Nguyễn An Ninh. Đến năm 1943, ông được thả và bị quản thúc tại Tân </i>

<i>Uyên (Biên Hòa). </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(19)</span><div class='page_container' data-page=19>

<b>Người tù đặc biệt của Thống đốc Somalis </b>

Th

ống đốc Djibouti, thủ đô của xứ Somalis l

à ông Siriex nh

ận được lệnh khẩn cấp từ Paris dạy phải giữ

l

ại một h

ành khách quan tr

ọng đi tr

ên tàu Vercors khi tàu này ghé b

ến Djibouti từ Marseille về Đông

Dương. Dương Bạch Mai là đại biểu của nước Việt Nam Dân chủ Cộng h

òa t

ại Paris bị giải về S

ài Gòn.

Th

ống đốc Pual Henri Siriex thấy phân vân v

ì tháng 10.1946, ơng

đ

ã

được lệnh đón tiếp Chủ tịch Hồ Chí

Minh đúng nghi lễ d

ành cho qu

ốc khách khi chiến hạm Dumond d’ Urville ghé lại cảng Djibouti. Nay l

à

tháng 4.1947, khơng đầy nửa năm m

à tình hình xoay chi

ều ngược lại 180 độ. Một trung úy v

à hai c

ảnh

binh xu

ống t

àu Vercors áp gi

ải đại diện của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Pháp l

ên b

ờ. Tuy lệnh tr

ên khơng

nói rõ, ơng Siriex v

ẫn dành cho Dương Bạch Mai mọi ưu ái. V

ì ơng ngh

ĩ các vụ bắt bớ chính trị thường

có nh

ững diễn tiến bất ngờ n

ên ph

ải thận trọng. Tr

ên bàn vi

ết của ông c

ịn b

ức ảnh Chủ tịch Hồ Chí

Minh ký t

ặng v

à lúc này còn nhi

ều đại biểu cộng sản trong chính phủ. Tuy chiến tranh đ

ã n

ổ ra nhưng

chưa có sự đoạn tuyệt ngoại giao giữa hai chính phủ v

à b

ằng chứng l

à t

ại Paris c

ịn có m

ột phái bộ của

chính ph

ủ Việt Nam Dân chủ Cộng

hịa ho

ạt động b

ình th

ường mà Dương Bạch Mai l

à thành viên. V

ả lại,

chính ph

ủ Ramadier c

ịn ni hy v

ọng li

ên l

ạc với Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nghĩ vậy n

ên th

ống đốc Djibouti

không giam Dương Bạch Mai v

ào ng

ục đá m

à m

ời tới ngụ tại nh

à ngh

ỉ mát Arta tr

ên vùng

núi đồi như là

m

ột chính khách bị quản thúc, có hai cảnh binh l

àm b

ạn đ

êm ngày.

<b>Paul Reynaud, kẻ thù của Dương Bạch Mai </b>

Ngày 13.3.1947, trong cu

ộc họp tại Quốc hội, do Paul Reynaud chủ tr

ì sóng gió

đ

ã n

ổi l

ên. Cánh h

ữu đả

kích d

ữ dội chủ trương thương th

uy

ết với Hồ Chí Minh, Paul Reynaud, nguy

ên Th

ủ tướng, là người

ch

ống thương thuyết ác liệt. Ông ta đứng lên đọc hai bản tư liệu tố cáo Việt Minh để "cho Quốc hội

sáng con m

ắt ra". Dưới đây l

à b

ản tóm tắt hai bản tư liệu đó:

Khi H

ồ Chí Minh tới Fontainebleau ông đem theo hai đại biểu: Dương Bạch Mai, từng sang Nga với cái

tên Bourov và Tr

ần Ngọc Danh, cũng có t

ên Nga là Blokov. Khi H

ồ Chí Minh về nước th

ì hai ng

ười n

ày

ở

l

ại Paris, văn ph

ịng h

ọ tọa lạc tại đường Sainte Anne. Họ có bốn t

ùy viên báo chí.

Đại

úy quân Pháp Gordon, cơng t

ố vi

ên tịa án qn s

ự thường trực S

ài Gịn

đ

ã có hai v

ăn bản về

Dương Bạch Mai.

Sau khi Nh

ật đầu h

àng, Vi

ệt Minh phong Dương Bạch Mai, Thanh tra chính trị miền Đơng. Với chức vụ

đó, Dương Bạch Mai là con ác thú lên cơn (nguyên văn: béte féroce déchainée). Mai đ

ã ch

ỉ huy đánh

phá chúng ta (th

ực dân Pháp

- NH) trong t

ỉnh B

à R

ịa v

à Long Thành. Mai b

ắt các người Pháp chủ đồn

điền cao su làm con tin và sau đó ra lệnh thủ tiêu để cướp t

ài s

ản...

Trong khi Reynaud đọc th

ì dân bi

ểu Legr

endre ch

ỉ l

ên t

ầng tr

ên nói to:

-

Tên đó có mặt tại đây, tr

ên khán phòng th

ứ sáu.

Dân bi

ểu Bougrain hét to:

-

Đóng các cửa ph

ịng h

ọp! Ai phát thẻ cho tên đó vào đây? Đề nghị bắt ngay!

Đại biểu Piene Cot:

-

Đ

ã có l

ệnh bắt người ta chưa?

Dân bi

ểu

Flonmond Bonte:

- Có l

ệnh n

ào cho phép b

ắt người trong khu vực d

ành cho dân chúng? Ph

ải tơn trọng tự do của nền

C

ộng h

ịa.

Ch

ủ tr

ì tuyên b

ố tạm ngưng một tiếng mười lăm phút.

</div>
<span class='text_page_counter'>(20)</span><div class='page_container' data-page=20>

Không ph

ải là đại biểu cộng sản m

à là m

ột tham biện từng l

àm T

ỉnh trưởng ở thuộc địa. T

ên ông là

Jean Duplessis Kergomard, đ

ã ph

ục vụ lâu năm ở Đông Dương. Năm 1945, ông là Chánh văn ph

òng

Cao

ủy D’Argenlieu, nay về Pháp l

àm T

ổng thư k

ý

ủy ban Điều tra thái độ các tỉnh trưởng Pháp ở Đơng

Dương dưới thời chính phủ Vichy (của thống chế Pétain). Lúc ở S

ài Gịn, ơng có bi

ết Dương Bạch Mai.

Ơng qu

ả quyết Mai khơng phải là "con ác thú lên cơn", t

rái l

ại l

à m

ột phần tử ơn h

ịa trong nh

ững ng

ày

đẫm máu tháng tám v

à tháng chín 1945. M

ột vi

ên ch

ức khác từng ở Đơng Dương, ơng Bousquet giúp

ơng Mai thốt ra b

ằng một cửa nhỏ. Kergomard yểm trợ ông Mai lên xe và đưa về tận văn ph

òng

đường

Sainte Anne.

Cu

ộ

c h

ọp tiếp tục. Paul Reynaud lại đọc tư liệu tố cáo Việt Minh. Phó Thủ tướng Mairice Thorez v

à B

ộ

trưởng Quốc ph

òng Francois Billoux

đứng l

ên, ngang nhiên r

ời ph

òng h

ọp. Reynaud tố Dương Bạch Mai

gi

ết các chủ sở cao su Pháp và cướp tiền của nạn nhân, như xử các anh em Tortel v

à Quintemet l

ấy nữ

trang tr

ị giá 40.000 v

à n

ửa tấn ng

à voi. Cu

ối c

ùng anh ta k

ết luận: "Những vụ giết người cướp của đều

do H

ồ Chí Minh chủ mưu, cho nên chúng ta khơng thể thương thuyết với ơng ta".

Thì ra

đây là âm mưu của phe chủ ch

i

ến, đem vụ tố Dương Bạch Mai để đi tới kết luận l

à không th

ể

thương thuyết với Việt Minh.

<b>Dương Bạch Mai bị truy nã </b>

Dương Bạch Mai m

à Qu

ốc hội Pháp l

àm xơm trị r

ốt cuộc có phải là "con ác thú lên cơn" như Paul

Reynaud t

ố hay không? Xin giở hồ sơ mật ra x

em:

Năm 1947, Mai được 44 tuổi v

à có m

ột q tr

ình ho

ạt động đa dạng. Ơng xuất thân trong một gia đ

ình

tư sản Nam Kỳ, đ

ã h

ọc b

ên Pháp và có l

ối sống của người Âu, giao du thân mật với người Pháp. Ơng có

bà con v

ới tướng Nguyễn Văn Xn tốt nghiệp trường B

ách khoa Pháp, nhân v

ật t

ên tu

ổi trong giới có

tinh th

ần tự trị. Dương Bạch Mai l

à m

ột người hấp thụ văn hóa Pháp, ơng bắt đầu l

àm cơng ch

ức, sau

đó sang làm ngân hàng. Có một hay hai năm l

àm nhân viên t

ập sự Quỹ Tiết kiệm ở Paris, sau đó tiếp

thu ch

ủ nghĩ

a Mác. B

ỏ ngân h

àng ông sang Nga h

ọc Đại học Staline với cái l

ên Nga Bourov. Tr

ở về nước

vào lúc Đông Dương Đại Hội, ông hoạt động mạnh và đắc cử Hội đồng th

ành ph

ố trong Sở Lao động.

Năm 1938, thối trào, ơng bị Pháp bắt đầy ra Côn Đảo 7 năm. Cách mạng Th

áng Tám, ông gi

ữ chức

Giám đốc Công an v

à sinh ho

ạt với nhóm Văn hóa Mác

-xít. Nhân v

ật tích cực trong nhóm n

ày là ông

André Canac, thuy

ền trưởng Jean Chesneaux, sau là giáo sư Sorbonne; bác sĩ Phạm Ngọc Thạch, Mai

Văn Bộ... Trong thời gian đảm trách ng

ành

công an, ông Mai đ

ã th

ả nhiều người Pháp bị bắt oan. Sau

khi qn Pháp chi

ếm S

ài Gịn, ơng Mai lên mi

ền Đông. Nơi đây xảy ra nhiều vụ giết các chủ sở cao su

Pháp mà nhà ch

ức trách quy trách nhiệm cho ơng Mai, lúc đó ơng giữ chức Thanh tra Chính trị miền

Đơn

g. Do h

ồ sơ của ơng khơng có nhiều vấn đề nghi

êm tr

ọng n

ên chính ph

ủ Pháp thơng qua danh sách

phái đồn thương thuyết Việt Nam, trong đó có ơng. Sau đó, ơng là phó đồn đại biểu Việt Nam ở Pháp

mà trưởng đo

àn là Tr

ần Ngọc Danh.

Paul Reynaud đả kích ơng Ma

i vì nghe l

ời em vợ l

à ơng Gassier, k

ỹ sư trưởng Sở Cầu đường Đơng

Dương, có liên hệ mật thiết với các chủ sở cao su bị giết. Vụ tố cáo n

ày do nhóm ch

ủ chiến giật dây.

Th

ực dân nhằm phá chủ trương thương thuyết với Việt Minh đứng đầu l

à Cao

ủy D’ Argenlieu

.

Theo yêu c

ầu của Thủ tướng, lệnh truy n

ã t

ừ S

ài Gòn

được gửi qua Paris. Khi cảnh sát tới văn ph

òng

đường Sainte Anne bắt Dương Bạch Mai, tự Bourov th

ì con chim xanh

đ

ã bay t

ự bao giờ. Trốn có nghĩa

là thú nh

ận? Hay l

à tìm n

ơi cất giấu t

ài li

ệu trước khi

b

ị bắt? Theo điều tra th

ì

được biết ông Mai đ

ã xách

hành lý ra ga vào lúc 22 gi

ờ để đi Thioville. Mật thám đ

ã khám gi

ấy thơng h

ành c

ủa ơng. Từ đó có thể

ơng sang B

ỉ. Đến Bruxelles th

ì m

ất dấu. Ơng Mai đ

ã m

ất tích về phía Đơng. Báo chí Pháp viết là "Dương

B

ạch Mai đ

ã chu

ồn, mang theo tất cả số nữ trang cướp của mấy chủ sở cao su bị h

ành quy

ết theo lệnh

ông ta".

Trong đêm 18 rạng 19.3, Quốc hội nhóm, Paul Reynaud lại n

êu lên chuy

ện Dương Bạch Mai tẩu thoát

và nh

ấn mạnh: "Dương Bạch Mai đ

ã gi

ết ít nhất là năm người Pháp v

à nhi

ều người Việt, bạn của nước

Pháp. Hai tư liệu tôi đọc trước Quốc hội không phải là các bài báo mà là văn bản của T

òa án quân s

ự

Sài Gịn. D

ương Bạch Mai trốn có nghĩa l

à anh ta nhìn nh

ận có tội. Cần ký lệnh truy n

ã".

</div>
<span class='text_page_counter'>(21)</span><div class='page_container' data-page=21>

Sáng ngày 20, C

ảnh sát tới văn ph

ịng

đường Sainte Anne th

ì g

ặp ngay đồng chí. Mai được đưa về Cảnh

sát cu

ộc Marseille để xuống t

àu gi

ải về t

òa án quân s

ự S

ài Gòn. Tàu Vercors s

ắp sửa nhổ neo.

<b>Cao ủy Bollaert can thiệp</b>

Lúc Dương Bạch Mai bị bắt, Cao ủy D’ Argenlieu sắp bị thay thế. Từ ng

ày 3.3, Th

ủ tướng Ramadier đ

ã

ký b

ổ nhiệm người thay. Theo gợi ý của tướng L

eclerc, Cao

ủy Đơng Dương phải l

à m

ột chính khách,

ông Emile Bollaert. Bollaert là thượng nghị sĩ, nguy

ên Th

ứ trưởng, xuất thân công chức cao cấp. Trước

khi sang Vi

ệt Nam, ông Bollaert chờ nhận các chỉ thị về chủ trương của chính phủ về chiến tranh Việt

Na

m. Lúc đó, Ramadier có xu hướng thương thuyết với các chính đảng trong khn khổ Li

ên hi

ệp Pháp.

Chính ph

ủ muốn t

ìm m

ột giải pháp trung dung giữa hai phe chủ chiến v

à ch

ủ h

òa trong qu

ốc hội.

Nhưng cái khó là thương thuyết với ai đây?

Đúng lúc đó, Chủ tịch

H

ồ Chí Minh l

ên ti

ếng: "Nếu chính phủ Pháp chính thức tuy

ên b

ố nh

ìn nh

ận độc

l

ập v

à th

ống nhất cho Việt Nam v

à b

ảo đảm thực hiện chính sách đó th

ì các v

ấn đề khác sẽ được giải

quy

ết dễ dàng. Nước Pháp chỉ cần nói một tiếng để chấm dứt ngay các vụ th

ù ngh

ịch, để t

ình h

ữu nghị

và tin tưởng tái hiện. Nếu bất kể l

ịng mong m

ỏi, th

ành th

ực y

êu chu

ộng h

ịa bình c

ủa chúng tơi, nước

Pháp ti

ếp tục chiến tranh th

ì ng

ười Pháp sẽ mất hết tất cả mà khơng được g

ì, b

ởi chiến tranh chỉ đem

l

ại hận th

ù c

ủa hai dân tộc. Chúng

tơi u c

ầu chính phủ Pháp cho biết r

õ ràng chính sách

đối với Việt

Nam".

Cùng trong ngày

ấy, trưởng đo

àn Tr

ần Ngọc Danh tuy

ên b

ố sẵn s

àng ti

ếp xúc chính phủ Pháp để tiếp

t

ục các cuộc thương thuyết. Từ ng

ày 18, Chính ph

ủ Hồ Chí Minh đ

ã c

ải tổ để trấn an dư luận Pháp. Các

ph

ần tử ơn h

ịa

được đưa vơ chính phủ như ơng Hồng Minh Giám, trước ở trong đảng X

ã h

ội Pháp

SFIO, gi

ờ l

à B

ộ trưởng Ngoại giao.

Các ch

ỉ thị giao cho Bollaert ngày 23.3, có xu hướng h

òa gi

ải. Cao ủy mới chủ trương thương thuyết với

b

ất cứ

ai, mi

ễn l

à ch

ịu ở trong Li

ên hi

ệp Pháp. Ng

ày 1.4.1947, Bollaert t

ới S

ài Gòn, ch

ọn Pierre Messmer

t

ừng l

à

Ủy vi

ên C

ộng h

òa Pháp

ở Bắc Việt thay ơng Sainteny v

à ch

ủ trương thương thuyết với chính phủ

H

ồ Chí Minh. Bollaert chọn Giáo sư Mus làm cố vấn. Trong

m

ột tháng

-

tháng tư

- Bollaert khuy

ến khích

liên l

ạc với đối phương để xúc tiến thương thuyết.

Chính trong tình th

ế đó m

à h

ồ sơ Dương Bạch Mai được ông Bollaert không quan tâm tới. L

àm l

ớn

chuy

ện, khơng ích g

ì mà cịn tr

ở ngại cho cố gắng thương thuyết.

V

ả lại, đọc sơ qua các cáo trạng, ông

Bollaert cho là mơ hồ, không đủ sức thuyết phục, ơng đ

ịi cung c

ấp th

êm b

ằng chứng, cần có thời gian.

Cho nên, ơng điện sang y

êu c

ầu tạm giữ Dương Bạch Mai tại Djibouti. Sự có mặt của ơng Mai tại S

ài

Gịn trong lúc này khơng có l

ợi g

ì.

Th

ế l

à ơng Mai mà Paul Reynaud t

ố là "con ác thú lên cơn" ở l

ì t

ại nh

à ngh

ỉ mát trên vùng đồi núi Erta

như dân giàu có lên Đà Lạt tránh nóng h

è oi b

ức miền nhiệt đới. Nhưng ông Mai vẫn nghĩ tới ng

ày b

ị

gi

ải về S

ài Gòn và ra tòa án qn s

ự.

Ơng vi

ết thư cho cơ bạn l

à lu

ật sư trẻ ở Paris

- cô Marie Louise

Jacquier - Cachin là ái n

ữ l

ãnh t

ụ Đảng cộng sản Pháp Marcel Cachin. Ơng Mai đề nghị cơ Cachin sang

Djibouti g

ặp ơng để cơ l

àm lý

đốn biện hộ cho ơng. Nhưng chuyến đi đó bất th

ành vì nhà c

ầ

m quy

ền

Djibouti khơng có th

ẩm quyền cho phép luật sư gặp ơng Mai, quyền đó thuộc về Sở Tư pháp Sài G

ịn.

Cơ Cachin đành phải chờ ơng Mai được giải về S

ài Gịn

để sang l

àm lý

đốn biện hộ.

<b>Dương Bạch Mai được xử êm </b>

B

ộ trưởng chiến tranh Coste

-

Floret sang Đơng Dương ngày 26.4.1947. Ơng là người chống thương

thuy

ết với Hồ Chí Minh. Sang Việt Nam lần n

ày, ông ta ch

ỉ thị cho tướng Valluy thuyết phục Cao ủy

Bollaert b

ỏ chủ trương thương thuyết với Hồ Chí Minh.

Valluy là tay háo th

ắng nên đưa ra điều kiện để ngưn

g b

ắn hết sức lố bịch như buộc đối phương giải

giao 180 đại li

ên, 675 trung liên, 1.000 ti

ểu liên, 30.000 súng trường, các đại bác, bích kích pháo, máy

vơ tuy

ến... Tất cả khoảng 50% số vũ khí của Việt Minh, theo S

ài Gịn

ước lượng. C

ùng v

ới nhiều điều

kho

ản

khác h

ết sức vô lý, r

õ ràng Valluy ch

ỉ muốn đối phương đầu h

àng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(22)</span><div class='page_container' data-page=22>

hèn" (nguyên văn: "Si nous acceptons cela, nous

serions des lâches. Dans'l" Union Francaise, dont vous

me parlez, il ne saurait y avoir de places pour les lâches).

Do b

ị t

ên háo th

ắng Valluy đầu độc, ông Bộ trưởng Chiến tranh Coste

- Floret tuyên b

ố với báo Figaro về

chuy

ến sang Việt Nam của ông ta: "Tô

i ngh

ĩ rằng không cần b

àn v

ề giải pháp quân sự ở Đông Dương.

Các thành t

ựu của quân đội chúng ta thật to

àn di

ện". Sự thật như thế nào? Valluy tăng cường quân lực

c

ố thủ phía Bắc, rút quân từ Trung Bộ v

à Nam B

ộ, hy sinh hai vùng này để tạo một thế mạnh giả

t

ạo tại

mi

ền Bắc. Valluy c

ịn ni tham v

ọng bao vây chiến khu Việt Bắc để chụp bắt Chính phủ Hồ Chí Minh.

Valluy báo v

ới Thủ tướng Pháp Ramadier về cuộc tấn công qui mô n

ày. Th

ủ tướng Pháp đồng ý với điều

ki

ện l

à ch

ỉ tiến h

ành chi

ến dịch Lea n

ày khi các th

ăm d

ò th

ương thuyết đều thất bại. Đúng vào lúc đó,

Vi

ệt Minh lại cải tổ nội các, đưa các phần tử ơn h

ịa nh

ư ơng Tạ Quang Bửu thay ơng V

õ Ngun Giáp.

Ơng B

ửu khơng phải l

à c

ộng sản m

à là th

ủ lĩnh thanh ni

ên có tinh th

ần quốc gia, rồi c

ịn các ơng Phan

K

ế Toại, một khâm sai đại thần trước kia, ông Ho

àng Minh Giám...

N

ằm trong nỗ lực kéo Việt Minh v

ào vòng th

ương thuyết, tháng 8.1947, Cao ủy Bollaert dự định đọc

b

ản tuy

ên b

ố k

êu g

ọi Việt Minh cộng tác với người Pháp m

à các ý l

ớn đ

ã

được Chính phủ Pháp thông

qua.

Bollaert d

ự định đọc lời tuy

ên b

ố vào ngày 15.8 và để tạo uy thế, sẽ ra lệnh quân đội Pháp ngưng bắn

trong m

ột thời gian. Mục đích l

à lơi kéo khơng ch

ỉ ri

êng Vi

ệt Minh m

à nhi

ều đảng phái v

ào hi

ệp nghị

theo ki

ểu hội nghị b

àn tròn. B

ảo Đại cũng được mời

trong h

ội nghị b

àn tròn này.

Đây là sáng kiến trung

dung c

ủa Bollaert, đi giữa hai xu hướng đối địch

- Léon Blum ch

ỉ muốn thương thuyết với Hồ Chí Minh

cịn Phong trào C

ộng h

ịa Bình dân (MRP) thì mu

ốn đưa Việt Nam trở về chế độ quân chủ với Cựu

hồng B

ảo Đại. Đám thực dân muốn có một nước Việt Nam có Bảo Đại l

àm Qu

ốc trưởng v

à H

ồ Chí Minh

làm Th

ủ tướng.

<b>Valluy phá Bollaert và muốn chụp bắt đầu não Việt Minh</b>

Valluy tin vào chi

ến thắng gần kề n

ên không tán thành ch

ủ trương thương thuyết của Bollaert m

à ra s

ức

t

ạo uy thế cho Bảo Đại để đánh bại uy thế Việt Minh. Ng

ày 24.7, Valluy tri

ệu tập các tư lệnh hải, lục,

không quân, nêu rõ ch

ủ trương đánh vào đầu n

ão Vi

ệt Minh để đâu đó chuẩn bị sẵn sàng. Sau đó,

Valluy bay sang Paris ti

ếp xúc ba yếu nhân Georges Bidau

lt, Pierre Henri Teitgen và Paul Coste-

Floret để

ba ông này can thi

ệp với Thủ tướng Ramadier, buộc triệu hồi Bollaert về v

à ra l

ệnh ho

ãn vi

ệc đọc lời

tuyên b

ố tại Hà Đông.

Ngày 16.8, m

ột cuộc họp li

ên b

ộ mở ra tại Điện Matignon, có mặt Cao ủy Bollaert v

à T

ổng Tư lệnh

Valluy. Bài di

ễn văn của Bollaert được phân tích v

à s

ửa chữa, cắt bỏ những từ quan trọng như ngưng

<i>bắn, độc lập</i>

. Không có v

ấn đề đơn phương ngưng bắn, cũng khơng có vấn đề độc lập, m

à v

ẫn d

ùng t

ừ

mơ hồ l

à

<i>tự do như trước. B</i>

ài di

ễn văn mất phần

h

ấp dẫn, nhưng Bollaert vốn l

à công ch

ức quen phục

tùng đành chấp nhận những cắt xén, tuy biết có đọc cũng khơng ai th

èm nghe.

Năm ngày trước đó, Việt Minh lại một lần nữa vươn lên trong thế ngoại giao. Ng

ày 11.8, t

ại Bangkok,

Tr

ần Văn Giàu, đại diện Chí

nh ph

ủ Việt Nam tại Đơng Nam Á đ

ã g

ặp bộ truởng Pháp Pierre Étienne

Gilbelt để thông báo các điều kiện thương thuyết của chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng h

ịa. Các

điều

ki

ện đó l

à th

ống nhất ba kỳ v

à Vi

ệt Nam độc lập trong Li

ên hi

ệp Pháp. Về quân sự, Việt Na

m có quân

đội với huấn luyện viên người Pháp v

à liên h

ệ chặt chẽ giữa các bộ tham mưu. Về ngoại giao, Việt Nam

theo chính sách c

ủa Pháp trong Li

ên hi

ệp Pháp, có đại diện ở Trung Quốc v

à Thái Lan…

Bài di

ễn văn của Bouaert ng

ày 10.9 t

ại Hà Đông là một thất

b

ại thảm thương. Nhưng đối với chính phủ

Pháp thì nó vơ ngh

ĩa, bởi Pháp đ

ã ch

ọn giải pháp Bảo Đại. Người đề ra giải pháp n

ày là ông Pignon

ngày 18.8, B

ảo Đại từ Hồng Kông l

ên ti

ếng sẵn sàng thương thuyết với Pháp. Liền sau đó, Thủ tướng

Ramadier cho phép Valluy ti

ến h

ành cu

ộc hành quân đại qui mô, nhảy d

ù xu

ống Cao Bằng, Bắc Cạn

ch

ụp đầu n

ão Vi

ệt Minh. Cuộc hành quân này khơng đem lại kết quả mong muốn.

<b>Chặng chót cuộc hành trình gian khổ của Dương Bạch Mai </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(23)</span><div class='page_container' data-page=23>

Ơng Mai được giam giữ trong khám Chí H

ịa. Ơng u c

ầu chính quyền S

ài Gịn cho phép lu

ật sư Cachin

sang bi

ện hộ cho ông. Cô luật sư cộng sản trẻ tuổi n

ày

ở S

ài Gòn su

ốt năm tháng để tranh đấu cho

đồng chí Mai. Cơ đ

ã g

ặp Cao ủy Bollaert và được tiếp tử tế. Cô tỏ ý h

ài lịng vì ch

ế độ thực dân ở S

ài

Gịn khá h

ơn bên Bắc Phi, c

ịn nhìn nh

ận quyền b

ào ch

ữa trong các vụ án chính trị.

M

ột Hiệp hội các bạn của Dương Bạch Mai được th

ành l

ập tại S

ài Gịn, trong

đó có rất nhiều người Pháp

cánh t

ả. Nhiều người l

àm gi

ấy chứng nhận trong thời kỳ nắm quyền Giám đốc Cơng an S

ài Gịn, ơng Mai

r

ất ơn h

ịa,

đ

ã tr

ả tự do cho nhiều người Pháp bị bắt oan. Cô Cachin đ

ã thuy

ết phục được Cao ủy

Bollaert d

ẹp hồ sơ thiếu bằng cớ thuyết phục (nguyên văn: un doss

ier mal étayé). Xong v

ụ kiện, cô

Cachin bay v

ề Paris vào tháng Giêng năm 1948. Biện lý Matrat, cấp bậc đại úy, chỉ tuy

ên án qu

ản thúc

ông Dương Bạch Mai tại Kontum. Hai tháng sau, ông Mai vượt ngục trở vô khu kháng chiến.

Cu

ộc đời hoạt động cách mạng của

ông Mai k

ết thúc trong thầm lặng. Sức khỏe của ông suy yếu từ

ngày ra Côn Đảo. Ho

àn c

ảnh thiếu thốn trong chiến khu không cho phép ông gượng lại được. Một người

g

ốc tư sản trí thức Nam Bộ, từng sống nhiều năm ở Pháp, khó thích nghi với cuộc sống chật vật l

úc v

ề

già. Ông là m

ột người cộng sản ơn h

ịa, chân ch

ất. Ơng rất nhớ q hương Bà Rịa của ơng. Có một thời

gian ơng ho

ạt động trong Hội Hữu nghị Việt

- Xô và H

ội Hữu nghị Việt

-

Pháp. Năm 1956, ông may mắn

g

ặp lại các đồng chí Canac v

à Jean Deplessis Kergom

ard (người đ

ã giúp ơng thốt hi

ểm tại Quốc hội

Pháp), lúc đó là đệ nhất cố vấn phái đo

àn T

ổng l

ãnh s

ự Pháp tại H

à N

ội. Năm 1963, ông Mai từ trần,

đám tang rất to, có Chủ tịch Hồ Chí Minh tới viếng.

Trong m

ột lần dự giỗ của ơng, có một vị l

ão thành t

ặng ch

o tôi quy

ển truyện ký của nhà báo, nhà văn

Georges Chaffod, t

ựa l

à Simple historie du Camarede Bourov. Bài vi

ết này căn cứ theo quyển sách tr

ên.

<b>NGUYỄN VĂN TẠO HAI LẦN ĐẮC CỬ HỘI ĐỒNG TP. SÀI GỊN</b>

<i>Ơng Tạo q ở Gị Đen (Long An) du học ở Pháp, gia nhập Đảng Cộng sản Pháp, về nước ông viết báo </i>

<i>và hoạt động chính trị, nhiều lần bị bắt giam. </i>

<i>Ơng đắc cử Hội đồng thành phố Sài Gòn hai lần. Lần sau bị thực dân gian lận và bác bỏ kết quả sau đó </i>

<i>bắt đầy ơng ra Cơn Đảo rồi đưa về căng Bà Rá. Năm 1946, ông Tạo ra Trung ương lãnh chức Bộ trưởng </i>

<i>Lao động.</i>

Ông T

ạo l

à m

ột trong số 19 sinh vi

ên b

ị chính phủ Pháp đuổi về nước v

ì

đ

ã bi

ểu t

ình tr

ước Điện Élysée

(dinh T

ổng thống Pháp) để phản đối việc chính phủ thuộc địa t

àn sát dã man nhân dân Yên Bái và x

ử

t

ử 13 chiến sĩ Việt Nam Quốc dân Đảng do Nguyễn Thái Học cầm đầu. 19 sinh viên yêu nước ấy l

à

Nguy

ễn Văn Tạo, Trần Văn Gi

àu, T

ạ Thu Thâu, Huỳnh Văn Phương, Lê Bá Can

g, Ngô Quang Huy, Tr

ần

Văn Chiêu, Phan Văn Chính, Hồ Văn Ngà, Phan Văn Đơm, Trần Văn Tư, Đặng Bá Lân, L

ê Thi

ếu Tự,

Đặng Văn Phát, Vũ Li

ên, Nguy

ễn Văn Tân, Trịnh Văn Phú, Trương Duy Tam và Nguyễn Văn Đạm.

Ơng T

ạo qu

ê Gị

Đen, huyện Bến Lức, tỉnh Long An. Ôn

g du h

ọc b

ên Pháp t

ại Lycée Mignet, tỉnh Aix en

Provence, ho

ạt động chính trị v

à gia nh

ập đảng Cộng sản Pháp. Về nước, ông tiếp tục hoạt động tại S

ài

Gòn trong làng báo Vi

ệt v

à Pháp. Ông làm ch

ủ bút báo Trung Lập, sau cộng tác với báo La Cloche Felée

c

ủa ô

ng Nguy

ễn An Ninh v

à các báo La Lutte, Dân Quy

ền, Mai. Năm 1936, ông tham gia phong tr

ào

Đông Dương Đại hội, sau đó bị Pháp bắt. Ơng cùng các đồng chí tuyệt thực phản đối. Thực dân quản

thúc ông t

ại Cần Thơ. Dù vậy ông vẫn viết bài cho báo Đuốc Nh

à Nam trên Sài Gòn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(24)</span><div class='page_container' data-page=24>

Hai năm sau, ông lại ứng cử Hội đồng Quản hạt Nam Kỳ c

ùng v

ới nhóm Tranh Đấu. Nhóm ơng t

h

ắng cử

nhưng chính quyền thực dân gian lận. Ơng và nhóm Tranh Đấu phản đối tới To

àn quy

ền v

à Qu

ốc hội

Pháp. Cu

ộc tranh đấu được b

à con Hóc Mơn, Tân An, M

ỹ Tho ủng hộ, đồng thời đ

òi quy

ền dân chủ.

Pháp nhân đó đàn áp và đày ơng ra Côn Đảo từ năm 1940. Tới

1943, ông b

ị đưa về căng B

à Rá. Ngày

9.3.1945, Nh

ật đảo chính Pháp, anh em tù nhân đốt trại, qu

ê ai n

ấy về. Ông Tạo về S

ài Gòn tham gia

ho

ạt động ráo riết để cướp chính quyền S

ài Gịn vào ngày 25.8.1945.

Năm 1946, ông Tạo ra Trung ương giữ chức Bộ trưởng Lao động. Ơng hoạt động tích cực v

à m

ất tại H

à

N

ội năm 1970, thọ 62 tuổi.

<b>NGUYỄN VĂN TRÂN NGUỜI CẢM HĨA GIANG HỒ BÌNH XUN</b>

<i>Ơng Nguyễn Văn Trân sinh năm 1908 tại Bình Đăng, sang Pháp học năm 1923 lúc 15 tuổi. Ông chuyển </i>

<i>sang học nghề khi lên Paris và được Đảng cộng sản Pháp giới thiệu sang Nga học trường </i>

<i>Staline(1927-1930). </i>

<i>Về nước ông hoạt động bí mật và bị lộ năm 1933. Ơng bị quản thúc tại gia nhưng vẫn tiếp tục hoạt </i>

<i>động như đi bán dầu cù là với chí sĩ Nguyễn An Ninh. Ơng phụ trách nhóm giang hồ Bình Xuyên của </i>

<i>thầy nghề võ Nguyễn Văn Mạnh (Tám Mạnh) đưa nhóm này tham gia Nam Kỳ khởi nghĩa và Nam Bộ </i>

<i>kháng chiến.</i>

C

ậu học sinh Nguyễn Văn Trân mơ sang Pháp học, cậu xin mẹ tiền. Mẹ khơng có đủ, phải xin b

à con

m

ỗi người một ít. Tổng cộng được 118 đồng. Trân đưa cho ông Vân, thủy thủ t

àu Porthos m

ột trăm,

còn l

ại sắm bộ đồ tây trắng. Trân xuống t

àu Porthos vào tháng 7.1923, lúc 15 tu

ổi.

Trân sang Pháp đúng mùa hè nhưng thấy lạnh, phải hỏi mượn chăn bác Vân quấn cho ấm. Điều lạ l

ùng

là đầu ti

ên, Trân th

ấy trên nước Pháp, dân ngh

èo cùng c

ực, phải moi th

ùng rác ki

ếm bánh m

ì ho

ặc vớt

bánh mì trơi trên sơng, v

ắt nước rồi chia nhau ăn. Th

ì ra dân Tây

ở nước họ cũng ngh

èo kh

ổ như dân

mình.

Ơng Vân gi

ới thiệu Trân với nhóm Việt kiều ở Marsreille. Họ đưa Trân về A

ix-en-provence, gi

ới thiệu học

trường trung học Mignet. Nội trú ba tháng l

à 1.500 quan (m

ột đồng Đông Dương ăn 27 quan).

T

ại đây, Trân quen với anh Nguyễn Văn Tạo; anh Phấn, cháu ông V

õ Cơng T

ồn ở G

ị

Đen; anh Trần Văn

Hi

ển, con ông hương trưởng Hoài. Năm

th

ứ ba, Trân xin học nghề.

Anh b

ắt đầu đọc báo Humanité v

à nghe di

ễn thuyết về chính trị, gia nhập Hội Cứu tế đỏ.

L

ần đầu ti

ên Trân tham gia cu

ộc biểu t

ình ch

ống Đốc phủ Vịnh lại Marseille. Vịnh l

à tay thân Pháp, sang

Tây ký k

ết cho Pháp gia hạn quyền

cai tr

ị ở Việt Nam. Cuộc biểu t

ình này do Hi

ệp Hội bồi t

àu t

ổ chức.

Khi V

ịnh tới bến t

àu, nh

ạc Tây trỗi l

ên inh

ỏi. Vịnh mặc áo dài, khăn be, ngực đầy mề đai đỏ rực. Một

người Pháp chạy tới thoi v

ào m

ặt Vịnh.Dân chúng la ó vang rần. Lập tức người Pháp n

ày b

ị bắt. Báo chí

loan tin ngay. Đảng Cộng sản Pháp từ Paris xuống với các luật sư lấy tư liệu để biện bộ cho người n

ày.

Ba tháng sau, tòa

đem ra xử. Luật sư c

ãi cho anh tr

ắng án. Dân chúng vỗ tay hoan hơ vang dội pháp

đ

ình.

</div>
<span class='text_page_counter'>(25)</span><div class='page_container' data-page=25>

Trước tiên, anh Hoàng đưa Trân

t

ới sứ quán Li

ên Xô làm h

ộ chiếu.

Gi

ấy đề t

ên Trung Hoa

ở Vân Nam. Trân phải học thuộc t

ên su

ốt thời gian sang Nga. Đúng vào lúc đó,

ơng Nguy

ễn An Ninh sang Pháp lần thứ hai, ghé báo Việt Nam Hồn Phục Quốc của Nguyễn Thế Truyền.

Bi

ết Trân sang Nga m

à ít ti

ền, ông Ninh cho th

êm 500 quan.

Hai anh Hoàng và Hi

ển đưa Trân tới ga. Ngồi trên tàu, Trân đóng vai cơng tử Vân Nam học vẽ, nay về

quê. T

ới bữa, có người mang cơm tới, Trân cứ việc ăn, hỏi trả tiền th

ì ng

ười đó cười, khốt tay. Tới

Berlin, đ

ã có ng

ười đ

ón t

ại sở phi

ên d

ịch kế nh

à ga.

Ở Berlin vài ngày, Trân được đưa sang Ba Lan. Tại

th

ủ đô Varsovie, Trân gặp phái đoàn Đảng Cộng sản Pháp qua Nga dự lễ Cách Mạng Tháng Mười , họ

được lệnh cho Trân nhập đo

àn d

ự lễ trước khi vô trường học.

Phái đồn Pháp, trong đó có Trân, được Nga đón tiếp long trọng. Một kỷ niệm khó qu

ên là trong d

ịp

này, Trân được Ban tổ chức y

êu c

ầu phát biểu vắn tắt về Việt Nam với Cách Mạng Tháng Mười. H

àng

ngàn người dán mắt vào Trân đang ngồi tr

ên bàn ch

ủ tịch đo

àn. C

ố trấn tĩnh, Trân

nói m

ấy câu tiếng

Vi

ệt để được dịch ra tiếng Nga: "Tôi là người Việt Nam, l

à dân m

ất nước, bị áp bức bóc lột. Chúng tơi

được Đảng Cộng sản Pháp cử đến dự lễ kỷ niệm Cách Mạng Tháng Mười năm thứ mười. Tôi thấy vinh

d

ự cho người Cộng sản chúng tôi. Chúng tô

i r

ất hoan ngh

ênh Cách M

ạng Tháng Mười. Nhờ Lénine mở

đường cho chúng tôi học tập để sau n

ày gi

ải phóng dân tộc chúng tơi". Hội trường hoan hơ khoảng 15

phút. Cịn Trân thì q xúc

động đến "hết hồn, hết vía".

Ngày hơm sau, Tr

ần Phú tới ch

ào Trân và yêu c

ầ

u Trân vi

ết tiểu sử, quá tr

ình ho

ạt động, tại sao qua

h

ọc với mục đích g

ì.

Tu

ần sau, Trần Phú dẫn Trân tới Quốc tế Cộng sản nhận giấy giới thiệu về trường.

Cùng khóa v

ới Bảy Trân có các học vi

ên Nguy

ễn Thế Rục, Ngơ Đức Tr

ì, Bùi Cơng Tr

ừng, Trần Phú, B

ùi

Lâm, Nguy

ễn Khánh To

àn, Lê H

ồng Phong, H

à Huy T

ập, Trần Ngọc Danh, Dương Bạch Mai, Trần Đ

ình

Long, Bùi Ái.

Trong s

ố n

ày, Lê H

ồng Phong là Đại úy phi công Li

ên Xô, Tr

ần Phú l

à phiên d

ịch tiếng Nga.

Khi Tr

ần Phú và Ngơ Đức Tr

ì v

ề nước, sau ba năm. Trân l

àm t

ổ trưởng thay Trần Phú. Tiếng Nga của

Trân c

ũng khá nhờ quyết tâm học với cơ vợ Nga. Trân được mời đi nói chuyện với công nhân Nga v

à

d

ịch các t

ài li

ệu.

Mùa hè năm 1930, Trân được Quốc tế Cộng sản phân công trở về cơng tác. Đi bí mật, ơng về c

àng bí

m

ật hơn. Trân được cấp một vali hai đáy có nhiệm vụ đưa về nước hóa chất in t

ài li

ệu và 3 ngàn đồng

Đông Dương dùng làm quỹ hoạt động cho Đảng. Khi đi, nếu lính lục xét phải mau đập vơ lọ hóa chất,

khơng để rơi vào tay địch, đồ đạc trong vali l

à tài li

ệu tối mật, không được mở ra xem dọc đường.

Cùng v

ề nước một lượt với Trân l

à Bùi Công Tr

ừng. Cả hai cùng đi một chuyến tàu nhưng làm như

người lạ. Tới Leningrad, một người đón hai anh. Xem ra th

ì ng

ười này cùng đi một toa với anh nhưng

gi

ữ bí mật. Ở khách sạn sang, ăn ngày ba bốn lần, dư tiền, hai anh em Trân, Trừng đi viếng các danh

lam th

ắng cảnh. V

ài tu

ần sau, có xe tới đón, đưa xuống t

àu bi

ển chạy qua Hambourg (Đức) với sự

hướng dẫn của một phụ nữ. Chị n

ày thân m

ật khuyên Trân ăn nhiều để có sức khỏe đi đường

. B

ến t

àu

Hambourg c

ủa Đức lớn hơn Marseille nhiều. Tới Hambourg, thuyền trưởng t

àu Liên Xô b

ắt tay Trân v

à

Tr

ừng nói: "Nhiệm vụ tơi đ

ã hồn thành. Chúc các

đồng chí tiếp tục cuộc h

ành trình bình an vơ s

ự”. Tại

b

ến cảng, một xe chở hai đồng chí Việt Nam tớ

i khách s

ạn. Một người Đức nói tiếng Pháp tiếp hai anh

và giao vé xe đi từ Hambourg đến Berlin. Tại Berlin cũng có người đón, đưa về nhà, căn dặn khơng

được đi dạo phố, phải nói tiếng Pháp, khơng được nói tiếng Việt hay Nga. V

ài tu

ần sau, có li

ên l

ạc đưa

qua Bruxelles, B

ỉ. Xe lửa chạy cả ngày đêm. Dân Bỉ nói tiếng Pháp n

ên hai anh th

ấy dễ chịu. Hai anh

ng

ụ tại nh

à m

ột bác sĩ Bỉ có nhiệm vụ đưa khách qua biên giới Pháp. Trên đường đi, bác sĩ bố trí vợ con

ng

ồi bao bọc hai anh, đề ph

ịng lính c

ảnh sát chặn xe

xét h

ỏi. Gần tới trạm gác bi

ên gi

ới, bác sĩ dừng xe

cho hai anh xu

ống đi bộ qua bi

ên gi

ới, đi thật tự nhi

ên. Cịn ơng ta thì móc thu

ốc mời lính trong ch

ịi

canh hút.

</div>
<span class='text_page_counter'>(26)</span><div class='page_container' data-page=26>

động bí mật. C

ịn m

ột trạm n

ày n

ữa l

à t

ới nơi an tồn. Chặng này hơi khó. Vậy hai anh chịu khó ngồi xe

ch

ở heo. Nếu cảnh sát chặn xe hỏi giấy tờ th

ì hai anh c

ứ đập cho heo k

êu lên inh

ỏi. Bọn lính sẽ bực m

à

cho xe chúng ta đi cho xong việc". Đúng như lời dặn, khi xe bị lính thổi c

ịi ch

ặn xét, hai anh đạp mấy

con heo khi

ến chúng la hét om s

ịm. B

ọn lính xem xét qua loa, trả lại giấy tờ xe, khốt tay cho xe

ch

ạy.

Khơng bao lâu, xe ch

ở heo tới một nh

à quen. Ch

ủ xe cười bảo hai anh vô nh

à t

ắm gội, thay đồ để đi

ti

ếp tới ga xe lửa về Paris. Tắm x

à phịng th

ơm, mặc bộ đồ mới, Trân thấy m

ình

đẹp trai v

à d

ễ chịu. Một

chi

ếc xe sang đưa hai anh tới anh ga, có sẵn hai

vé h

ạng nhất. Đi suốt đ

êm thì t

ới Paris, ăn mặc sang

tr

ọng, ngồi toa hạng nhất, hai anh l

à dân Paris nên r

ất tự tin. Khơng một lính cảnh sát n

ào h

ỏi giấy hai

người. L

ên taxi t

ới hiệu c

à phê sang g

ần nhất, Trân dùng điện thoại li

ên l

ạc với văn ph

ịng

Đảng Cộ

ng

s

ản. Mười phút sau, có người tới đưa về văn ph

ịng. T

ại đây, có chỉ thị cho hai anh: "Đến qn

Biancourt, có phịng ng

ủ gần đó, ăn ngủ trong ph

ịng, khơng nên

đi chơi và giao thiệp với người Việt đề

phịng lính kín. Gi

ấy tờ các anh gửi trước khi qua Nga, ch

úng tôi gi

ữ kỹ. Khi n

ào các anh v

ề nước, sẽ

giao l

ại cho các anh".

Vé tàu đ

ã

được mua trước, Trân v

à Tr

ừng xuống Marseille. Trước khi rời Paris, Trân nhận lại đồ đạc của

mình. Anh châm l

ửa đốt tất cả h

ình

ảnh chụp ở Paris, v

ì th

ấy đưa chúng về nước khơng

có l

ợi.

T

ới Marseille th

ì Trân và Tr

ừng l

àm m

ặt lạ, như là không hề quen biết nhau. Mỗi người được bố trí khác

nơi.

Trân được bố trí dưới hầm t

àu, chung quanh ch

ất đầy rương và vali, ngồi dậy th

ì

đầu đụng trần, phía

bên có c

ửa kính tr

ịn.

Ăn cơm xong, an

h m

ở cửa ném tất cả xuống biển; đi ti

êu c

ũng cho v

ào gi

ấy, vứt

xu

ống biển. Bồi tàu là người Hoa nói tiếng Việt rất rành. Anh ta đưa Trân lên boong tàu để thở và đi

t

ắm vào ban đêm. Phải chịu đựng cảnh bị cầm t

ù trong phòng c

ầm cố mấy tuần, thật vất vả. Khi

tàu t

ới

Khánh H

ội, Trân nôn nóng muốn xuống ngay bến. Nhưng thuyền trưởng thận trọng bảo: "Chớ nơn

nóng. Ch

ờ mọi người l

ên h

ết rồi, đầu hôm tôi sẽ hộ tống anh bạn trẻ l

ên b

ến". Cùng lúc đó, anh bồi bảo

Trân : "Đồ của anh cứ để trên tàu. Tàu đi qua Nhật rồ

i quay tr

ở lại, chừng đó anh cho người tới lấy th

ì

ti

ện hơn lấy ngay đ

êm nay. Anh nên xu

ống m

ình khơng, ch

ỉ đem theo những thứ thật cần thiết".

Đúng 9 giờ đ

êm, thuy

ền trưởng ăn mặc chỉnh tề, đeo lon trung tá h

àng h

ải, cặp tay Trân l

ên b

ến cảng

Nhà R

ồng. Hai người vừa đi vừa nói chuyện thân mật trước mắt đám lính kín ngồi lố nhố ở các quán c

à

phê trước bến cảng. Đưa Trân tới cầu Quay (nay l

à B

ến Nghé), thuyền trưởng dừng lại, bắt tay Trân,

cười nói: "Tơi đ

ã làm xong nhi

ệm vụ với đồng chí. Xin chúc đồng chí

ho

ạt động được nhiều kết quả".

Trân sang Pháp năm 1923, đến 1930 về nước. Tám năm r

ịng xa gia

đ

ình, xa quê h

ương, nay trở về

Trân nghe lòng lâng lâng xúc

động. S

ài Gòn tr

ở n

ên l

ạ lẫm, nh

à c

ửa mọc lên như nấm, lại có xe điện

ch

ạy giữa th

ành ph

ố nối liền S

ài Gòn-Ch

ợ Lớn. Trân gọi xe kéo đến bến xe Chợ Lớn ở đường Tổng đốc

Phương (Châu Văn Liêm). Mười giờ đ

êm, b

ến xe sáng trưng, rất đông người. Trân bao một chiếc, bảo

tài x

ế đi G

ị Cơng, nh

ưng tới Phú Lạc th

ì xu

ống. T

ài x

ế cự nự nhưng Trân cười, đưa đủ số tiền bao xe đi

Gị Cơng. Tài x

ế cám ơn rối rít, quay xe trở về Chợ Lớn. Đó l

à cách gi

ữ bí mật đánh lạc hướng bọn lính

kín và điểm chỉ ở bến xe.

Dù ban đêm, Trân vẫn cố quan sát t

ình hình. Lúc xe qua c

ầu Mới (nay l

à c

ầu Nhị Thiên Đường), lính

ch

ặn xe lại xét, t

ài x

ế tr

ình gi

ấy tờ. Lính ngó Trân lom lom. Trân hơi chột dạ nhưng làm tỉnh móc túi lấy

bao thu

ốc thơm Lạc Đ

à m

ời : "Đ

êm l

ạnh, thầy đội hút một điếu cho ấm". Anh bật đốt thuốc cho t

ên

lính. Th

ấy khách sang trọng lại lịch sự, t

ên lính khốt tay cho xe qua. Trân suy ngh

ĩ: Các tin tức cho biết

Pháp đang khủng bố các cuộc đấu tranh gi

ành quy

ền dân sinh, dân chủ. Việc canh gác ở các ng

ã t

ư rất

nghiêm ng

ặt. M

ình c

ần thận trọng. Nghĩ lại mới thấy cơng tác bảo vệ cán bộ của Quốc tế Cộng sản từ

Pháp sang Nga th

ật l

à

chu đáo. Đó là bài học vỡ l

ịng, cơng tác bí m

ật m

à Trân h

ọc được trong chuyến

sang Nga và tr

ở về nước.

Trân ch

ờ t

ài x

ế quay về nơi đi bộ vài trăm thước, gọi một người đang cất vó tơm lại hỏi nhà người d

ì,

b

ất ngờ người đó là Ba Cường, con của d

ì. Trân nh

ờ Ba Cường đưa về nh

à dì. Dì khơng nh

ận ra cháu.

Trân ơm dì nói: "Con là Trân

đây mà". D

ì

đẩy Trân ra nh

ìn m

ột lúc rồi k

êu lên: "Té ra m

ầy c

òn s

ống. Ở

nhà, ai c

ũng tưởng m

ày ch

ết, v

ì n

ăm, bảy năm qua khơng có thư từ g

ì. T

ội nghiệp má m

ày, ngày nào

c

ũng cúng cơm mầy".

</div>
<span class='text_page_counter'>(27)</span><div class='page_container' data-page=27>

b

ảo: "Có ai hỏi tơi th

ì anh nói có ơng l

ễ sanh từ Tây Ninh xuống". Sau khi bố trí cho m

ình m

ột vỏ bọc

tương đối an to

àn, Trân m

ới nhờ Ba Cường mời mẹ anh tới gặp anh. Cẩn thận như vậy v

ì nhi

ều lý do.

M

ẹ anh gi

à y

ếu, dễ xúc động. Anh cũng ngại về nh

à m

ẹ v

ì có th

ể gây sự chú ý của những kẻ t

ị mị,

Trân vơ cùng chua xót khi th

ấy mẹ bệnh hoạn, ốm o. B

à b

ị đau bao tử, bán hết đồ đạc chữa trị m

à

không h

ết. B

à c

ũng không nhận ra Trân... Thế mới biết, trong tám năm ở Pháp, Trân từ cậu bé qu

ê

mùa đ

ã l

ớn l

ên thành m

ột thanh niên to cao, đến mẹ m

à c

ũng không nhận ra. Trân cho mẹ 100 đồng

để lo thuốc thang trị bệnh. B

à m

ẹ cứ nh

ìn Trân l

ạ lẫm: "Mầy l

àm gì mà bây gi

ờ

sang tr

ọng, giàu có như

v

ậy?". Trân chỉ cười chứ khơng dám nói thật m

ình

đ

ã là cán b

ộ cộng sản chuy

ên nghi

ệp, được đ

ào t

ạo

t

ận b

ên Nga v

ề.

Xong chuy

ện t

ình c

ảm, thấm thoát đ

ã t

ới ng

ày tàu Porthos t

ừ Nhật cập bến Nh

à R

ồng. Trân nhờ Tư Ó

là em Ba Cường tới

b

ến t

àu nh

ận vali của anh. Sau đó, nhờ Tư Ĩ tới nơi Bùi Lâm ở để giao các món

hàng qu

ốc cấm. Việc li

ên l

ạc gặp trục trặc, Trân không thể ở lỳ Phú Lạc được n

ên nh

ờ Ba Cường đưa

lên Tòa thánh Tây Ninh gi

ới thiệu để học đạo v

à làm công qu

ả.

Vi

ệc chọn T

òa thá

nh Tây Ninh làm nơi trú ẩn của Bảy Trân rất có ý nghĩa. Trước nhất, đạo Cao Đ

ài

đang bành trướng mạnh khắp Nam Kỳ lục tỉnh. Đạo c

ịn v

ươn tới Campuchia v

à Trung K

ỳ nữa. Đó là nơi

Trân v

ừa ẩn náu vừa t

ìm hi

ểu đạo Cao Đài. Khi Ba Cường giới thiệu Bảy Trân với Giáo tơng Lê Văn

Trung, Trân trình bày r

ằng m

ình là sinh viên t

ừ Pháp về, nghe nói đạo Cao Đài là đạo mới có sức b

ành

trướng mạnh đến giáo hội Thi

ên chúa giáo c

ũng lo ngại, n

ên anh quy

ết tâm tới tận nơi để t

ìm hi

ểu giáo

lý c

ủa đạo. Giáo tông thấy Trân đẹp

trai, h

ọc giỏi, biết đánh máy chữ, liền thâu nhận ngay.

Tòa thánh Tây Ninh có th

ư viện lớn, Bảy Trân tha hồ nghi

ên c

ứu. Nhưng anh khơng thấy giáo lý thích

h

ợp với m

ình, m

ột người đ

ã ti

ếp thu chủ nghĩa Marx. Trân cũng nhận thấy một số chức sắc có sinh hoạ

t

khơng th

ực hiện đúng với những điều Đấng Chí Tơn răn dạy. Từ đó, anh khơng nghi

ên c

ứu đạo lý nữa

mà xoay qua ti

ếp xúc với mấy chục nhân vi

ên

ấn lốt T

ịa thánh có m

ột nh

à in l

ớn để in kinh kệ, thánh

ngơn c

ủa Đức Chí Tơn v

à các v

ị Tiên Thánh giáng cơ trong

các bu

ổi hầu đ

àn. Ph

ụ trách nh

à in là giáo

h

ữu Non, rất m

ê B

ảy Trân kể chuyện b

ên Tây. Nh

ờ vậy, Trân lần m

ò tranh th

ủ được giáo hữu Non v

à

anh em án cơng.

Ngày kia, Tư Ĩ báo tin Bùi Lâm muốn gặp Bảy Trân tr

ên chùa Bà

ở núi Bà Đen. Bùi Lâm cùng học một

khóa v

ới Bảy Trân ở bên Nga và được Quốc tế Cộng sản giao trách nhiệm quản lý tiền bạc v

à hóa ch

ất

in

ấn. Hai người gặp nhau tr

ên núi, Trân h

ẹn ng

ày gi

ờ và địa điểm để giao tiền v

à hóa ch

ất cho B

ùi

Lâm. Địa điểm là đ

ình Phú L

ạc, lúc bấy giờ đ

ã bi

ến th

ành chù

a Cao Đài. Cũng trong dịp n

ày, Bùi Lâm b

ố

trí B

ảy Trân cơng tác tại Xứ ủy Nam Kỳ mà văn ph

ịng

đóng tại đường Hamelin (về sau, chế độ cũ

đổi

tên đường l

à H

ồ Văn Ng

à).

B

ảy Trân gi

ã t

ừ Thánh thất Tây Ninh để tới đường Hamelin nhận công tác mới: phụ trách Đặ

c

ủy Hậu

Giang. Ngày

ấy, ba ủy viên thường trực Xứ ủy Nam Kỳ ở đường Hamelin là Ngơ Đức Tr

ì, Nguy

ễn Văn

Tây và Nguy

ễn Văn Kỉnh. Ngơ Đức Tr

ì cùng h

ọc ở Nga với Bảy Trân.

Đầu năm 1931, Bảy Trân xuống Chợ Mới, Long Xuy

ên (An Giang) ph

ụ trách đặc ủy Hậu Giang

. Chuy

ện

nh

ớ đời l

à v

ừa tới nơi, Trân bị kiết lỵ. Phải mất cả tuần chữa trị, Trân mới đẩy lui được bệnh. Tuy yếu

s

ức, Bảy Trân cũng mở khóa chính trị đ

ào t

ạo cán bộ cơ sở. Lớp học mở tại Chợ Mới. Số học viên mười

m

ấy anh gồm có Sún, Cựa, G

ù, Ph

ẩm... Dạy nử

a ch

ừng th

ì thi

ếu vải sơn (để kẻ khẩu hiệu), giấy mực để

in tài li

ệu, Trân phải về Phú Lạc xin tiền mua sắm các thứ. Chừng trở xuống Chợ Mới, tới lớp học l

à nhà

anh Sún thì th

ấy d

àn b

ầu trước cửa bị sập, nhà đóng cửa kín mít. Biết có biến, Bảy Trân đi thẳn

g t

ới

chùa. T

ại đây, một tiểu đồng báo tin dữ: "Ơng ơi, thầy tơi bị lính bắt rồi. Lính kín đang nằm trong nh

à.

Ơng đi gấp đi". Bảy Trân giao văn ph

ịng ph

ẩm cho cậu bé, dặn cất kỹ rồi quay trở về ch

ùa Phú L

ạc.

V

ừa về tới Phú Lạc, Trân được d

ì B

ảy cho xem một bức thư của phụ nữ lạ tới nhờ trao lại cho Xồi. Xồi l

à

bí danh mà ba anh

ở văn ph

òng X

ứ ủy Hamelin đặt cho Trân. Bức thư báo tin chẳng l

ành: "Anh em b

ị

b

ắt hết rồi. Mầy phải t

ìm g

ặp chị Sáu Điếc v

à Thành

ủy ở B

à Chi

ểu. Ký t

ên: Tây".

</div>
<span class='text_page_counter'>(28)</span><div class='page_container' data-page=28>

đi. Nào ngờ nửa đ

êm, lính kín

ập v

ào nhà, Trân b

ỏ chạy, bị bắn nơi chân. Khơng chạy thốt, anh lủi

xu

ống bùn nhưng cũng bị bắt lơi l

ên x

ối nước rửa mặt để xem có phải giáo Long không. Xong, chúng

kéo lên đưa về bót Pơlơ. Bọn đồ tể ra tay tra khảo, Bảy Trân khai đến Năm Tuấn đặt đóng ghe ch

ài.

Năm Tuấn cũng bị đánh rất đau. Khơng chịu nổi đ

ịn tra, Tu

ấn chịu đưa đi bắt giáo Long. Anh đưa đi

lòng vòng t

ừ Chợ Trạm tới Chợ Đ

ào h

ết cả đêm để tranh thủ thời gian cho giáo Long trốn. Chừng biết

mình b

ị lừa, bọn lính đánh Tuấn chết đi sống lại.

Riêng v

ề Bảy Trân th

ì c

ứ khai m

ình là ng

ười T

àu theo gi

ấy thuế thân giả. Ba anh thường trực văn ph

òng

X

ứ ủy Hamelin đặt t

ên anh là X

ồi. C

òn anh em

Đặc ủy Hậu Giang gọi anh l

à Thành.

Có m

ột nhân vật m

à B

ảy Trân nhớ m

ãi trong bót Pơlơ. Anh này là ng

ười miền Trung, tên Tư Chí. Ở bót

Pơlơ, Tư Chí có nhiệm vụ đưa cơm cho tù. Đối với t

ù, anh r

ất tử tế, đơi khi lén mua bánh m

ì cho tù

nhân khi khơng có th

ầy chú. Dễ sợ nhất là hai tên đao phủ Ngọc v

à Sung... Trân b

ị hai tên này đánh

ch

ảy máu mắt v

à tr

ật bả vai.

Tư Chí thầm bảo Trân: "Chớ khai th

êm. Nó s

ẽ thả anh trong nay mai". Nhưng sau đó, xếp Campana đá

Trân m

ột cái, nói: "Tao biết mầy l

à ai r

ồi". Anh ta ra lệnh cho Ngọc và Sung đánh tới tấp. “Mầy khai láo.

Cho m

ầy chết!". Bảy Trân bất tỉnh nhưng khi tỉnh lại vẫn không

khai. Ch

ừng đó chúng mới đưa tập ảnh

anh em ch

ụp ở Nga. Đủ cả. “Mầy đây nè, tên Nga đàng hồng, Pirgomy. C

ịn

đây là Ngơ Đức Tr

ì... tên

Nga là Lemeh, ph

ải khơng?”.

Đúng là anh em cùng khóa với Trân. Nhà trường đ

ã gi

ữ các tấm ảnh lại không cho ai mang về nước. Tại

sao địch có cả xấp thế n

ày? Ch

ắc l

à có giịi trong x

ương rồi.

Dù v

ậy, Trân cũng khơng nhận người trong ảnh l

à mình: “Ng

ười giống người thiếu g

ì? Ai khai tơi, xin

cho tơi đối chất".

X

ếp Campana liền đẩy Ngơ Đức Tr

ì vơ phịng

điều tra. Tr

ì s

ượng s

ùng nói. "Tao b

ị đánh chết đi sống lại,

không ch

ịu nổi n

ên khai h

ết. Tao xin lỗi mầy”.

Ch

ừng đó, Trân mới bật tiếng Tây nói với Campana:

-

Đúng, người trong ảnh l

à tôi. Tôi h

ọc ở Pháp rồi qua Nga. Từ ng

ày v

ề nước, đau lên đau xuống, khơng

làm gì

được. Những người nông dân m

à tôi

ở nhờ không biết lơi l

àm chính tr

ị.

X

ếp Campana truy tới c

ùng. Trân l

ựa lời khai sao cho hợp t

ình h

ợp lý. Ở bót Pôlô 6 tháng, Trân được

gi

ải qua Khám Lớn S

ài Gòn vào

đầu năm 1932. Trân bị giam ở Khám 2. Vào đây th

ì g

ặp Ung Văn Kh

iêm

và nhi

ều đồng chí khác. Thấy Trân nói tiếng Tây khá, anh em bầu Trân làm đại diện tranh đấu xin muối

ăn, xin xà bông tắm, không ăn cá nhớt, khô mục. Nói chung là đ

ịi c

ải thiện đời sống trong t

ù. Tây

không nhượng bộ, anh em b

ãi th

ực. Trân bị bắt đưa ra

khám anh Ninh. Anh Nguy

ễn An Ninh đậu cử

nhân Lu

ật bên Pháp,đang học thêm để lấy bằng tiến sĩ về nước l

àm báo. T

ờ La Cloche f

êlée (Ti

ếng

Chng Rè) c

ủa anh có mục đích nâng cao dân trí, đồng thời tranh đấu cải thiện dân sinh dân chủ, tố

cáo hành vi ngu dân, xây nhà tù nhi

ều hơn trường học. Thực dân t

ìm cách bóp ch

ết tờ báo. Ơng Ninh

xoay qua l

ập hội kín. Anh Ninh bị giam ri

êng m

ột khám, v

ì s

ợ nhốt chung, nhiều nguời sẽ được anh

tuyên truy

ền giáo dục l

àm qu

ốc sự.Trân gặp anh Ninh như cá gặp nước. Hai anh đ

ã quen nhau

ở

Pháp,còn nh

ớ anh Ninh đ

ã t

ặng Trân 500 quan lúc Trân sang Nga. Ở khám chung với Ninh một tháng

Trân ti

ếp tục tranh đấu, Tây nhốt cát

-

sô hai tháng. Ăn cơm lạt một tháng đầu,sau đó về khám chung

v

ới anh Ninh cho tới ng

ày ra tòa.

L

ần lượt những an

h h

ọc chung khóa với Trân đều bị bắt, giải vơ khám S

ài Gòn. Tr

ước khi ra t

òa, anh

em được biện lý gọi l

ên l

ấy lời khai th

êm. B

ảy Trân cứ giữ lời khai cũ, trước sau như một. Biện lý quen

thói ch

ửi Cộng sản giết người cướp của, xúc lúa bắt heo. Bảy Trân cười

nói: "Chuy

ện đó tôi không hề

th

ấy. Tôi qua Pháp từ 14 tuổi, học văn hóa Pháp, sống trong nhà người Pháp,có mẹ đỡ đầu l

à ngu

ời

Pháp, theo c

ộng sản nhờ đọc báo Humanité của người Pháp. Tôi yêu nước Pháp như q hương thứ hai

c

ủa m

ình. Tơi kính tr

ọng nhân dâ

n tơi. Tơi ch

ỉ chống những nguời bóc lột,h

à hi

ếp nhân dân tôi".

</div>
<span class='text_page_counter'>(29)</span><div class='page_container' data-page=29>

- N

ếu thả ra, anh có tiếp tục l

àm C

ộng sản nữa khơng?

- Câu h

ỏi của ơng khó trả lời. Nếu tơi nói khơng th

ì ơng c

ũng khơng tin. Đ

ã là con ng

ười, ai cũng muốn

t

ự do, không ai muốn t

ù t

ội. Tôi có l

àm C

ộng sản nữa hay khơng l

à do hịan c

ảnh thúc bách của con

người. C

ịn

đàn áp th

ì cịn

đấu tranh. Đó l

à chân lý. Vì v

ậy m

à câu h

ỏi của ơng khó trả lời.

V

ề Khám Lớn, Trân kể lại cuộc đấu lý với biện lý, các anh em nhận định: "T

ịa s

ẽ khơng buộc tội Trân

n

ặng v

ì ch

ỉ có một m

ình Ngơ

Đức Tr

ì khai cho Trân mà thôi.Tr

ả lời khôn khéo như vậy, chắc l

à s

ẽ ra

tru

ớc tụi tao. Nhớ ra rồi th

ì liên l

ạc hoạt động lại. N

ên ti

ếp xúc với Tư Chí, v

ì nó là ngu

ời tốt d

ù là nhân

viên bót Pơlơ”.

M

ột sáng đẹp trời, Trân được đưa qua Catinat làm giấy tờ quản thúc tại gia.Vậy là Trân được thả sau 9

tháng 9 ngày. Pháp b

ắt buộc Trân về ngụ tại Đa Phước, nơi nhà mẹ ruột, mỗi tuần phải tr

ình di

ện Đốc

ph

ủ quận trưởng Chợ Lớn,mỗi tháng tr

ình di

ện Tham

bi

ện chủ tỉnh, ra khỏi x

ã ph

ải xin phép. Mấy tháng

đầu,Trân tới tr

ình di

ện quận v

à t

ỉnh, nhưng về sau th

ì l

ờ ln. Khi n

ào b

ị hạch hỏi th

ì khai b

ệnh hoặc

khơng ti

ền đi xe, khơng quần áo đàng hồng để đi hầu quan lớn.

Nhi

ều đảng vi

ên t

ới t

ìm Trân

để nhờ chỉ dạy hoạt động, Trân khuy

ên h

ọ phải hết sức thận trọng, khi

th

ật cần mới đến v

ì anh

đang bị l

àng lính dịm ngó.

Th

ời gian sau, anh đi bán dầu c

ù là v

ới ơng Nguyễn An Ninh. Đó l

à cách tuyên truy

ền trực tiếp với dân

quê, vì t

ới chợ n

ào, ơng Ninh c

ũng nói ch

uy

ện t

ình hình th

ế giới và trong nước cho dân nghe trước khi

m

ời họ mua c

ù là. Cách nói chuy

ện của ơng Ninh rất vui v

à h

ấp dẫn, ai cũng muốn nghe. Một ông tiến

s

ĩ luật về nước m

à không làm quan tòa hay tr

ạng sư, lại đi l

àm báo, bán báo, bây gi

ờ lại đạp xe đi bán

d

ầu c

ù là kh

ắp l

àng quê, xóm v

ắng l

à m

ột hiện tượng lạ l

ùng, ai c

ũng có cảm t

ình và ráp nhau mua cù

là

ủng hộ.

Khi có anh Trân cùng đạp xe bán c

ù là thì ơng Ninh r

ất vui v

ì có b

ạn đồng h

ành, l

ại là đồng tâm, đồng

chí. Có b

ạn tâm đồng, đường d

ài hóa ng

ắn. Hai anh đi xe đạp từ Long Th

ành, Bà R

ịa rồi Long Hải, có

ti

ền th

ì

ăn qn sang, ngủ nh

à ng

ủ, khơng tiền th

ì

ăn cơm trong chợ, ngủ trong ch

ùa. Cu

ộc sống cơ cực

nhưng vui v

ì lúc cịn là sinh viên bên Pháp, hai ng

ười đ

ã t

ừng đi cắm trại h

è kh

ắp v

ùng quê. Trong

nh

ững đ

êm không ng

ủ, ông Ninh tâm t

ình v

ới ơng Trân : "Xu thế của x

ã h

ội ng

ày càng ti

ến l

ên, tinh

th

ần quốc gia nhỏ bé sẽ nhường bướ trước tinh thần quốc tế bao la. Tao sẽ giao cho mầy các đảng vi

ên

thanh niên cao v

ọng của tao để mầy chuyển họ sang

lý tu

ởng cộng sản".

Nghe ơng Ninh tâm tình nh

ư vậy, Trân khuy

ên ơng gia nh

ập Đảng Cộng sản. Ơng Ninh nói: "Để tao ở

ngồi có l

ợi hơn cho phong trào. Với tư cách nhà trí thức yêu nước, tiếng nói của tao có tác dụng lớn

hơn".

B

ảy Trân đi bán dầu c

ù là v

ớ

i ông Ninh t

ừ năm 1933 tới năm 1936. Trong khi đi bán c

ù là, Trân v

ẫn tiếp

t

ục đ

ào t

ạo cán bộ cho Xứ ủy. Ngo

ài ra, Trân còn giúp

đỡ tiền bạc cho anh Nguyễn Văn Tạo khi anh n

ày

v

ề nước chưa tạo được chân đứng vững v

àng.

Có anh thanh niên Nguy

ễn Văn Trấn,

quê Ch

ợ Đệm l

àm báo Dân Chúng c

ũng t

ìm t

ới anh Bảy Trân để

được bồi dưỡng về chính trị. Trân giới thiệu anh bạn trẻ Trấn với anh Tạo để d

ìu d

ắt trở th

ành nhà báo

tài năng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(30)</span><div class='page_container' data-page=30>

Dương Bạch Mai. Chỉ chuyển chỉ thị miệng chứ không văn bản. Vậy l

à Trân làm mơi gi

ới giữa cơng khai

và bí m

ật.

Có t

ờ báo duy nhất ở S

ài Gịn ra mà khơng xin phép.

Đó là tờ báo của Đảng, tờ Dân Chúng. Những

người chủ trương báo này căn cứ theo đạo luật Pháp do quốc hội thông qua cho phép ra báo khơng cần

xin phép. Cịn

ở Đơng Dương, Tồn quyền ra sắc luật buộc báo ở thuộc địa phải xin phép. Theo luật

pháp c

ủa Pháp thời ấy th

ì m

ột sắc luật khơng có quyền lấn lướt một đạo luật do cơ quan lập p

háp cao

nh

ất nước soạn thảo. Vậy l

à t

ờ Dân Chúng xuất bản khơng xin phép.

Nhưng vấn đề chính của anh em l

à ti

ền. Mỗi kỳ ra báo phải mất ba chục đồng. Đảng ngh

èo khơng có

qu

ỹ ra báo. Đảng giao cho Trân vận động tiền. Trân biết một số Mạnh thường quân như ô

ng H

ội đồng

T

ồn (V

õ Công T

ồn) ở G

ò

Đen, chị Ba Bầu ở Phú Nhuận. Nhờ hai Mạnh thường quân nói tr

ên mà hai t

ờ

Dân Chúng và La Lutte làm nhi

ệm vụ phổ biến đường lối Đảng tới quần chúng.

M

ỗi khi Trân tới t

òa so

ạn, anh em vỗ tay hoan hơ: "Kalinin l

ên kìa!" (Kalinin có ngh

ĩa l

à nơng dân). T

ạo

thân m

ật nh

ào t

ới móc túi Trân, chỉ chừa đủ tiền đi xe về nh

à. Tác phong bình dân c

ủa Trân giống hệt

nơng dân nên đặt biệt danh Kalinin rất đúng.

Ngày n

ọ, Trân cùng Mười Vân tới nh

à anh Nguy

ễn Văn Nguyễn. Mười Vân l

àm b

ồi cho Tây xếp lính kín

bót Pơlơ. Lúc đó, anh Nguyễn ở chung nh

à v

ới anh Trần Văn Hiển

-

con ông hương trưởng Ho

ài

ở Chợ

G

ạo

-

và anh Đinh Nho Hàng. Nhà này nằm trên đường Fr

ère Louis (Nguy

ễn Tr

ãi) sau nhà b

ảo sanh

H

ồng Phúc. Trân định giới thiệu Nguyễn

t

ới nhóm bồi bếp tiến bộ. Vừa tới nh

à, thoáng th

ấy Đinh Nho

Hàng, Mười Vân kéo Trân ra nói nhỏ: "Sao anh dẫn tơi vơ nh

à lính kín?"

- Ai là lính kín? - Trân h

ỏi.

-

Ơng đó là lính kín. Mỗi tuần ơng ta tới chủ tơi hai lần. Trước khi gặp ông chủ tôi ở tr

ên l

ầu , ông ta

ph

ải nhờ tôi đưa lên.

B

ảy Trân giật m

ình. Ơng khơng bi

ết nhiều về Đinh Nho H

àng vì ngun t

ắc bí mật. Chỉ biết H

àng làm

vi

ệc với Nguyễn Văn Nguyễn. Bảy Trân lại đâm ra nghi Mười Vân v

ì anh ta là b

ồi lính kín. Có thể anh ta

gây nghi ng

ờ giữa

anh em mình. Th

ế n

ên B

ảy Trân khơng nói g

ì.

Anh ngh

ĩ ra một kế:

-

Khi nào ơng đó tới gặp chủ anh, anh nhờ nó l

àm giúp m

ột cái đơn thưa rằng bạn mượn tiền khơng trả.

Anh đem cái đơn đó cho tôi.

Tu

ần sau, Mười Vân đưa đơn nhờ Đinh Nho H

àng vi

ết. Bảy Trân

so b

ản thảo, thấy r

õ là nét ch

ữ của

Đinh Nho Hàng. Anh đưa lá đơn và tr

ình bày rõ ràng cho anh Nguy

ễn. Anh Nguyễn lấy cái đơn nhưng

làm thinh.

Tu

ần sau, Trân vẫn thấy Đinh Nho H

àng t

ại nh

à Nguy

ễn. Hỏi ra th

ì Nguy

ễn nói:

- Nó là vú s

ữa của tao. Thằng n

à

o nói Đinh Nho Hàng là lính kín th

ì chính th

ằng đó l

à lính kín.

</div>
<span class='text_page_counter'>(31)</span><div class='page_container' data-page=31>

c

ảnh giác. Trân biết sớm muộn g

ì

Đinh Nho Hàng sẽ hại bộ ba Mai

-T

ạo

-Nguy

ễn n

ên anh s

ớm ly khai để

tránh h

ậu họa.

V

ề sau, khi Mặt trận B

ình dân th

ất bại, thực dân thẳng tay khủng bố. Bộ ba Mai

-T

ạo

-Nguy

ễn bị bắt đầy

Cơn Đảo. Chừng đó Nguyễn mới biết Đinh Nho H

àng là lính kín. Than ơi, khi bi

ết th

ì

đ

ã mu

ộn rồi!

Thành tích l

ớn của Bảy Trân l

à n

ắm được giới giang hồ B

ình Xuyên tham gia Nam K

ỳ khởi nghĩa năm

1940. Vào tháng 8.1940, B

ảy Trân được giao phụ trách ngoại ơ S

ài Gịn-Ch

ợ Lớn, từ đường Trần Xuân

So

ạn, dưới dạ cầu Tân Thuận, chạy d

ài t

ới đường Phạm Thế Hiển, tới Cầu Sập đổ vơ đường số 5 từ

Xóm C

ủi đi Cần Giuộc. Đúng ng

ày Nam K

ỳ khởi nghĩa, Bảy Trân phải đưa dân chúng v

õ trang c

ướp

chính quy

ền trong v

ùng ph

ụ trách. Khơng có vũ khí trong tay, Bảy Trân nhớ tới giới giang hồ. Có thể

kéo nhóm này theo cách m

ạng. Đây l

à m

ột ý nghĩ mới lạ, v

ì k

ết nạp đảng, không ai nhắm v

ào gi

ới đầu

tr

ộm đi cướp. Nhưng t

ình th

ế cấp bách, Bảy Trân đánh liều l

àm th

ử xem sao. Ơng nhờ Tư Ĩ đưa vô

H

ố Bần tiếp xúc với ông thầy nghề v

õ Tám M

ạnh để thăm d

ị. Khi th

ấy ơng Tám Mạnh là người y

êu

nước, dạy v

õ

để bảo tồn vốn v

õ c

ổ

truy

ền của dân tộc, Bảy Trân đề nghị anh em giang hồ tạm ngưng đi

hát để tập dượt v

õ ngh

ệ, chờ ngày đánh làng lính Tây tà cướp chính quyền giành độc lập. Tám Mạnh

nghe được, ra lệnh cho lâu la tướng tá dưới quyền chuẩn bị tham gia Nam Kỳ khởi nghĩa. Do các nơi nổi

lên lo

ạc choạc, Bảy Trân cho lực lượng giang hồ B

ình Xuyên rút êm ch

ờ thời cơ thuận lợi hơn. Sau này,

Bình Xun tham gia c

ướp chính quyền ng

ày 25 .8.1945 và l

ập nên 7 chi đội trong Li

ên khu Bình Xuyên,

đánh Tây rất hăng hái.

B

ảy Trân l

àm liên l

ạ

c gi

ữa Gi

àu và gi

ới trí thức yêu nước như bác sĩ Phạm Ngọc Thạch, kiến trúc sư

Hu

ỳnh Tấn Phát, luật sư Trịnh Đ

ình Th

ảo, giáo sư Phạm Thiều, các sinh vi

ên Hà N

ội xếp bút nghi

ên v

ề

Nam, nhưng cơng tác chính của Bảy Trân vẫn l

à n

ắm lại anh em giang hồ B

ình Xu

yên đ

ã t

ừng hưởng

ứng tham gia Nam Kỳ khởi nghĩa. Ngày ta cướp chính quyền, 25.8.1945, Bảy Trân l

àm Ch

ủ tịch quận

C

ần Giuộc. Sau đó, ơng l

ên làm Ch

ủ tịch tỉnh Chợ Lớn, ông giải quyết nhiều vấn đề quan trọng một cách

nh

ẹ nhàng, êm đẹp. Bộ đội B

ình Xuyên c

ủa

c

ố Hoạnh hay sung công ghe heo, ghe cá với lý do ni

qn. Ơng xu

ất cơng quỹ đền b

ù th

ỏa đáng cho các chủ ghe ra về m

à khơng ốn h

ận cách mạng.

*

Xin k

ết thúc b

ài vi

ết cụ Trân với chuyện kể dưới đây của kỹ sư Nguyễn Hồng Đăng, con cụ Bảy Trân:

Sau gi

ải phóng năm 1975, tơi đang l

àm vi

ệc trong ủy ban quân quản Tây Ninh, một đo

àn ba xe du l

ịch

t

ới xin gặp. Trưởng đo

àn là ch

ức sắc Cao Đ

ài Tây Ninh. "M

ời ông kỹ sư Nguyễn Hồng Đăng tới T

ịa

thánh có chút vi

ệc". Tơi ngạc nhi

ên vì khơng h

ề có li

ên h

ệ với Cao Đ

ài. Dù v

ậy, tơi vẫn lái xe Jeep đến

Tòa thánh xem vi

ệc thế nào. Ngài Chưởng quản lưỡng đài địa chờ tôi trong văn ph

ịng. Sau tu

ần tr

à,

ngài vơ đề:

- Xin ơng k

ỹ sư cho tôi hỏi thăm cụ Chủ tịch Bảy Trân. Cụ có được khỏe khơng?

Tơi gi

ật m

ình. "V

ị chức sắc c

ao c

ấp n

ày bi

ết ơng gi

à mình? Bi

ết trong trường hợp n

ào?". Tôi dè d

ặt trả

l

ời:

-

Thưa ngài, cha tôi tập kết ra Bắc năm 1954 , nay đ

ã v

ề Nam. Cha tôi vẫn mạnh khỏe. Ng

ài bi

ết ông

thân tôi trong trường hợp n

ào?

- Chuy

ện này xưa lắm rồi. Đó là năm 1948. C

âu chuy

ện như sau:

</div>
<span class='text_page_counter'>(32)</span><div class='page_container' data-page=32>

ngồi, ch

ạy t

ìm ơng Ch

ủ tịch tỉnh Chợ Lớn th

ì may ra s

ống được. Tôi tán th

ành ý ki

ến n

ày. Tr

ời xế

chi

ều, ông Bảy Chủ tịch tới nơi. Ơng hỏi anh lính gác: "Tại sao bắt những người n

ày?”

. Lính đáp: "Họ l

à

Cao Đài phản động, l

à tay sai c

ủa quân Pháp". Ông Chủ tịch nạt : "Nói bậy, mấy người n

ày là dân trong

vùng c

ủa m

ình. H

ọ đâu phải tay sai của địch. Cao Đ

ài ph

ản động l

à nh

ững người l

ãnh súng c

ủa Tây, ăn

lương Tây bắn phá l

àng xóm chúng ta. Th

ả những người n

ày ngay cho tơi!". Anh lính l

ắc đầu: "Tơi được

l

ệnh bắt chứ khơng được lệnh thả". Ông Bảy hỏi gằn: "Lệnh của ai?". Lính đáp gọn: "Của Khu". Ơng Bảy

tr

ợn mắt : “Lệnh của Khu sao tôi không biết? Nhân danh Chủ tịch tỉnh, tôi ra lệnh cho anh

ph

ải thả

nh

ững người n

ày ra”.

Anh lính v

ẫn lắc đầu:

-

Tơi đ

ã nói r

ồi. Tơi chỉ được lệnh bắt giữ chứ khơng được lệnh thả.

Ơng Ch

ủ tịch bước tới đứng trước mặt anh lính:

- Anh b

ắn tơi trước đi th

ì m

ới có thể giết họ.

Hai tay ơng gi

ật nút áo để l

òi cái ng

ực lép đang thở hổn hển v

ì t

ức giận.

Anh lính h

ạ súng xuống rồi lặng lẽ bỏ đi vơ nh

à. Ơng Ch

ủ tịch hất h

àm l

ệnh cho đám đạo hữu đang bị

gom

ở giữa sân. Tức th

ì m

ạnh ai nấy chạy. Nhờ vậy m

à tôi s

ống tới ng

ày nay.

Nghe v

ậy, tôi rất xúc động v

à hãnh di

ện có một người cha như vậy. Ơng Chưởng qn uống ngụm tr

à,

nói ti

ếp:

-

Sau đó l

ãnh

đạo Nam Bộ có sửa sai. Nhưng tơi ln nhớ ân nhân của m

ình. Cho nên

đêm nào, tôi

c

ũng thắp nhang cầu nguyện cho ông Bảy Chủ tịch được an khang trường thọ.

Trên đường

v

ề cơ quan, tơi cười một m

ình khi ngh

ĩ tới một chức sắc Cao Đài ngày đêm cầu nguyện cho

m

ột cán bộ cộng sản. Đó l

à chuy

ện hy hữu m

à có th

ật.

<b>PHẠM HÙNG HAI LẦN TỬ HÌNH VẪN HIÊN NGANG TRƯỚC CHÁNH ÁN PHÁP</b>

<i>Đồng chí Phạm Hùng sinh năm 1912 tại Long Hồ (Vĩnh Long). Đang học năm thứ hai trường Trung học </i>

<i>Mỹ Tho, ông bỏ trường đi theo cách mạng. </i>

<i>Trong ngục tù thực dân, ông đã nêu cao tinh thần bất khuất của người dân Nam Bộ cũng như khí tiết </i>

<i>của người Cộng sản. </i>

<i>Ơng từng giữ chức Giám đốc Sở Cơng an Nam Bộ trong kháng chiến chống Pháp, Bộ trưởng Bộ Nội vụ </i>

<i>(Nay là Bộ Cơng an) và Thủ tướng chính phủ Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(33)</span><div class='page_container' data-page=33>

des aflaires indigènes) cai qu

ản, thanh tra đầu ti

ên là Trung úy Félix Roussel, Phó h

ạm trưởng Hải quân.

Vào th

ời điểm n

ày, so v

ới thực dân Anh v

à B

ồ Đ

ào Nha thì Pháp kém xa t

ư duy hai anh này. Bồ Đ

ào

Nha bi

ến nhượng địa Macao

(Áo Mơn) c

ủa Trung Quốc th

ành m

ột s

ịng b

ạc quốc tế ở Á Đông để kinh

doanh b

ằng máu đỏ đen, c

ịn Anh thì bi

ến tơ giới Hồng Kơng (Hương Cảng) th

ành m

ột hải cảng quốc tế

thu hút tàu bè kh

ắp thế giới tới buôn bán v

à du l

ịch. Trong khi đó anh Pháp nh

à ta l

ại biế

n hịn

đảo xinh

đẹp Côn Lôn thành địa ngục trần gian để đ

àn áp các chi

ến sĩ yêu nước Việt Nam.

G

ần một trăm năm

- t

ừ 1862 tới 1945

- bi

ết bao thế hệ bị lưu đày Cơn Đảo kể cả chín năm kháng Pháp

(1945- 1954) và nh

ững người tù này đ

ã nêu g

ương bất khuất, xứng đáng với truyền thống bài thơ Đập

<i>đá tại Côn Lôn</i>

c

ủa cụ Tây Hồ Phan Châu Trinh (1872

-1926).

<i>Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn </i>

<i>Lừng lẫy làm cho lở núi non </i>

<i>Xách búa đánh tan dăm bảy đống </i>

<i>Ra tay đập bể mấy trăm hòn </i>

<i>Tháng ngày bao quản thân sành sỏi </i>

<i>Mưa nắng chỉ sờn dạ sắt son </i>

<i>Những kẻ vá trời khi lỡ bước </i>

<i>Gian nan nào sá sự con con.</i>

Riêng t

ại S

ài Gòn, th

ực dân Pháp đ

ã xây Khám L

ớn. Đây l

à m

ột khám rất lớn chiếm trọn khu đất nằm

trong b

ốn.con đường lớn. Tây thiết kế cụm Khám Lớn

-

pháp đ

ình g

ần sát b

ên nha

u để tiện việc giải t

ù

sang d

ự các phi

ên x

ử tiểu h

ình và

đại h

ình. Trong Khám L

ớn diễn ra nhiều cuộc đấu tranh như tuyệt

th

ực, hơ la để phản đối việc T

ịa x

ử tử t

ù v

ị thành niên như L

ý T

ự Trọng mới 16 tuổi về tội bắn chết c

ò

Legrand trên sân v

ận động Mayer

(Võ Th

ị Sáu) trong một cuộc mít tinh biểu dương lực lượng đ

òi gi

ảm

thu

ế, mở rộng tự do dân chủ năm 1930.

Cịn t

ại Pháp đ

ình Sài Gịn, m

ột t

ịa nhà nguy nga, tr

ước cổng có hai tượng nữ thần Công lý một tay

c

ầm gươm, một tay cầm cân cơng lý. Nhưng khi T

ịa x

ử t

hì N

ữ thần Công lý biến mất để bọn thực dân

m

ặc áo đen (tiểu h

ình) áo

đỏ (đại h

ình) tha h

ồ tác oai tác quái, thẳng tay k

êu án nh

ững chiến sĩ y

êu

nước Việt Nam. Nhưng nhiều chuyện hi hữu xảy ra trước v

ành móng ng

ựa uy nghi đến rợn người.

Nh

ững kẻ tội đồ bỗn

g nhiên bi

ến th

ành chánh án bu

ộc tội bọn thực dân quen thói ngu dân thay v

ì khai

hóa dân trí như chúng thường r

êu rao.

R

ất nhiều chuyện người tập thú bị thú vồ hay nói theo giọng b

ình dân là “ng

ựa về ngược" xảy ra tại

đây. Như trưởng ban công tác số 1 Ngu

y

ễn Đ

ình Chính (

đồng đội quen gọi l

à Chính heo) b

ị kết án tử

hình

đ

ã t

ự tay thảo bản tự biện hộ đọc trước t

ịa

đại h

ình lên án th

ực dân chính l

à k

ẻ có tội ngu dân,

đàn áp những người yêu nước bản xứ. Rồi sinh vi

ên Võ Th

ị Thắng tươi cười d

õng d

ạc tuy

ên b

ố trước

tịa: "Các ơng kêu án tơi 20 n

ăm khổ sai, nhưng các ơng có đứng vững được 20 năm nữa không? Cuộc

kháng chi

ến đ

ã s

ắp tới giai đoạn tổng phản cơng rồi đó. Rồi đây các ơng sẽ đứng trước v

ành móng

ng

ựa này như chúng tơi hơm nay".

Th

ế mới thấy, chí khí của

các chi

ến sĩ yêu nước Việt Nam vẫn hi

ên ngang dù

ở địa ngục trần gian, trong

Khám L

ớn hay trước Pháp đ

ình.

Anh Hai sinh năm 1912 tại Long Hổ, Vĩnh Long. Anh học năm thứ hai trường Trung học Mỹ Tho (Tây gọi

là Collège de Mytho) thì b

ỏ đi theo l

àm qu

ốc sự, t

i

ếng văn minh miệt vườn thời ấy đồng nghĩa với cách

m

ạng.

C

ũng như các anh Ung Văn Khiêm, Nguyễn Văn Tây (Thanh Sơn) ở Coll

ège C

ần Thơ, anh Hai Hùng b

ãi

h

ọc để tang cụ Phan Châu Trinh rồi bỏ trường dấn thân vào con đường l

àm qu

ốc sự giành độc lập tự do

c

ho đất nước.

</div>
<span class='text_page_counter'>(34)</span><div class='page_container' data-page=34>

Anh Hai Hùng b

ị bắt đưa lên Khám Lớn S

ài Gòn. T

ại đây, anh đ

ã làm cái vi

ệc m

à sau này anh em g

ọi l

à

"cách m

ạng khám đường". Anh đ

ã tr

ừng trị t

ên c

ặp rằn (Tây gọi l

à caporal) s

ống đế vương trên nỗi đau

kh

ổ của anh em tù. Anh đ

ã

đấu tay đôi với tên này và dùng độc chi

êu (ngón song ch

ỉ) móc mắt k

hi

ến

tên ác ôn s

ợ bắn ra quần. Thầy chú lật đật đưa tay này qua nhà thương Chợ Quán. Trong khi đó đám

lâu la c

ủa t

ên c

ặp rằn suy tôn anh Hai H

ùng lên ng

ự tr

ên ch

ồng chiếu mới cao cả tấc. Nhưng anh Hai

cười nói: "Tôi l

à dân làm qu

ốc sự chống lại bất công, lẽ n

ào h

ạ cặp rằn để l

ên thay nó làm chúa ng

ục.

Nhân d

ịp n

ày, anh em nào chi

ếu quá rách th

ì

đến đây đổi. C

ịn anh em nào n

ằm b

ên thùng xí q lâu

c

ũng được xoay v

ịng

đổi chỗ để mỗi người chỉ nằm b

ên h

ố xí một ng

ày m

ột đ

êm mà thôi". Cu

ộc cách

m

ạng khám đường tháng 5.1931, đ

ã giác ng

ộ tay giang hồ lừng danh v

ùng Bà Qu

ẹo, sau n

ày tr

ở th

ành

Chi đội trưởng Chi đội 4 B

ình Xun -

Mười Trí (Huỳnh Văn Trí).

Ra tịa, Hai Hùng b

ị xử án tử h

ình vì t

ổ chức biểu t

ình ch

ống đi lính trong đó có một hương chức bị giết.

Vô n

ằ

m Khám L

ớn trong hầm tử h

ình

được hai năm th

ì x

ảy ra vụ án lớn nhất trong lịch sử Đông Dương.

Trong h

ồ sơ Tây gọi đây l

à v

ụ án Đảng Cộng sản Đông Dương.

Báo Pháp Le Courrier de Saigon ghi rõ

"procès monstre de 121 dirigeants et militants communistes devant la Cour Criminelle de Saigon (V

ụ án

kh

ổng lồ xử 121 l

ãnh

đạo và Đảng vi

ên c

ộng sản trước t

òa

đại h

ình Sài Gịn).

Trong phiên x

ử n

ày, anh Hai Hùng l

ại bị xử tử h

ình m

ột lần nữa. Anh d

õng d

ạc tuy

ên b

ố trước v

ành

móng ng

ựa:

- M

ỗi người chỉ có một cái đầu.

Các ơng x

ử tơi hai án tử h

ình, v

ậy l

à các ơng tính ch

ặt ln cái đầu của

th

ằng nhỏ tơi đây (vừa nói anh vừa chỉ tay dưới rún).

Giai tho

ại này thường được nhắc tới nhắc lui nhiều lần, v

à tam sao th

ất bổn. Có anh đại tá gốc B

ình

Xun (là anh SN) c

ả quyết a

nh Hai Hùng v

ạch quần đưa của quí trước ba T

òa quan l

ớn áo đỏ. Nhưng

vài b

ậc l

ão thành có m

ặt trong vụ "proc

ès monstre" này, (c

ụ Bảy Trân, Nguyễn Văn Trân), nói rằng:

Ph

ạm H

ùng là dân có h

ọc, khơng l

àm chuy

ện mất vệ sinh trước t

ịa nh

ư vậy. Với trí thức, mộ

t l

ời nói

hay có tr

ọng lượng bằng cả ng

àn l

ần hành động vơ văn hóa.

Tr

ở về Khám Lớn chờ ng

ày "Bà góa ph

ụ" kết thúc cuộc đời m

ình. Tây g

ọi máy chém l

à La Veuve (góa

ph

ụ) và độc địa thay, chúng lại để B

à Góa ph

ụ nằm kề cận các tử t

ù trong xà lim t

ử tội. X

à lim t

ử tội

Ph

ạm H

ùng g

ặp các bạn đồng thuyền; tất cả gồm 7 người; t

ù chính tri có ba anh em Hai Hùng, Câu và

Ĩ vơ trước, kế hai anh Lê Văn Lương và Lê Quang Sung vừa bị tuy

ên án t

ử h

ình v

ụ Socony v

à ba

thường phạm là Thanh, Đỏ v

à M

ột Dậm. Thói thường th

ì ma c

ũ ăn hiếp ma mới, nhưng ba anh thường

ph

ạm lại khoái bốn anh chính trị phạm. Ba anh n

ày trao cho Hai Hùng m

ấy trang sách Truyện Kiều

và

k

ể chuyện ông Nhỏ. Ông Nhỏ l

à Lý T

ự Trọng, tuổi vị th

ành niên mà b

ị Tây tuy

ên án t

ử h

ình vì

đ

ã x

ử tội

tên cò Legrand t

ại sân banh Mayer (nay l

à Thành

ủy). Gọi ơng v

ì Lý T

ự Trọng dũng cảm hơn người.

Trong khám t

ử h

ình mà khơng bi

ết sợ, chỉ vui thú ngâm Kiều giết th

ì gi

ờ.

Th

ầy chú rất sợ ba anh tử tù thường phạm v

ì các anh “cùi không s

ợ lở”, ném th

ùng c

ứt vô đầu thầy

chú, n

ắm râu cha cố khi cha cố v

ào khuyên h

ọ rửa tội.

Hai Hùng đ

ã làm

được một chuyện hiếm thấy l

à thuy

ết phục ba anh n

ày b

ỏ thói hung hăng, đừng để

thiên h

ạ chê cười l

à chó cùng c

ắn bậy. Con người phải giữ g

ìn nhân cách dù trong hoàn c

ảnh n

ào. Anh

g

ửi mua sá

ch truy

ện đọc cho ba anh n

ày nghe. Ch

ừng ba anh n

ày mê thì anh khuyên nên h

ọc cho biết

đọc để tự đọc truyện thay v

ì nh

ờ anh em khác đọc gi

ùm. M

ới nghe, ba anh này đ

ã c

ười lớn "chết tới nơi

r

ồi m

à cịn h

ọc h

ành gì n

ữa cha nội?". Nhưng anh Hùng kiên tr

ì thuy

ế

t ph

ục v

à ch

ỉ v

ài tu

ần sau ba anh

này đọc được.

Năm 1934, các anh bị tử h

ình

được giảm xuống c

ịn chung thân và

được đưa ra Côn Đảo. Chừng hỏi ra

m

ới biết đây l

à cu

ộc vận động chí t

ình c

ủa Hội quốc tế Cứu tế Đỏ. Chính Hội này đ

ã phái lu

ật sư nổi

danh t

ừ b

ên Pháp qua cãi cho các anh em trong v

ụ án Đảng cộng sản Đông Dương. Đó là luật sư

Cancellien. Ngồi vi

ệc tranh c

ãi, lu

ật sư c

ịn mang q vơ Khám L

ớn ủy lạo anh em trong những ng

ày

lao lý.

</div>
<span class='text_page_counter'>(35)</span><div class='page_container' data-page=35>

và nh

ất l

à dùng tù tr

ị tù, nhưng anh Hai Hùng đ

ã nêu g

ương đoàn kết tương thân tương ái. Khi nghe tin

ta cướp chính quyền ở S

ài Gịn ngày 25.8.1945, thì ngồi

đảo anh Phạm Hùng đ

ã t

ổ chức lực lượng sẵn

sàng cướp đảo. Phái đoàn Tưởng Dân Bảo c

ùng tàu Phú Qu

ốc do thuyền trưởng Bảy Ngạnh v

à m

ấy

ch

ục ghe từ V

àm Láng, Bình

Đại ra đảo rước t

ù chính tr

ị theo lệnh của Chủ tịch Lâm ủy H

ành chính Nam

B

ộ Trần Văn Gi

àu thì

đ

ã th

ấy anh Hai chỉ huy anh em dân quân tập các động tác quân sự cơ bản tr

ên

đảo.

V

ề đất liền Phạm H

ùng ph

ụ trách ng

ành Công an Nam B

ộ, về sau l

à B

ộ trưởng Bộ Nội vụ, sau c

ùng là

Th

ủ tướng.

Th

ế mới biết con người có số, người bị hai lần bản án tử h

ình mà không ch

ết, lại thẳng tiến l

ên con

đường cách mạng. Sự th

ành công c

ủa anh Hai H

ùng ph

ải chăng l

à nh

ờ anh tôn thờ v

à hành x

ử theo hai

câu để đời của Ức Trai ti

ên sinh (Nguy

ễn Tr

ãi):

<i>Lấy Đại Nghĩa thắng hung tàn </i>

<i>Đem Chí Nhân thay cường bạo! </i>

<b>GIÁO SƯ TRẦN VĂN GIÀU TỪ KHÁM LỚN SÀI GÒN TỚI TÀ LÀI</b>

<i>Giáo sư Trần Văn giàu sinh năm 1910, tại Tầm Vu (Long An), du học ở Pháp và Nga. Về nước ơng được </i>

<i>bầu Bí thư Xứ ủy Nam Kỳ. </i>

<i>Năm 1933, ông bị bắt ra tịa, lãnh án 5 năm tù ở Cơn Đảo và Khám Lớn. Năm 1939, ông lại bị bắt đầy </i>

<i>lên căng Tà Lài. Đầu năm 1941, ông vượt ngục ra ngoài xây dựng lại các cơ sở đảng bộ mà Pháp đập </i>

<i>tan trong cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ. </i>

<i>Cách mạng tháng 8. 1945, ông là Chủ tịch Lâm ủy Hành chính Nam Bộ.</i>

<b>Khám lớn Sài Gịn ngày ấy </b>

Chuy

ện lạ l

à ít ai g

ọi nói l

à Khám L

ớn m

à l

ại gọi nó l

à "Soa-

xăng

-n

ớp La

-

răn

-de" (69 Lagrandière) t

ức l

à

l

ấy địa chỉ số 69 đường Lagrandi

ère (Lý T

ự Trọng) để chỉ cái nh

à tù ghê g

ớm ấy. Khám Lớn S

ài Gòn

m

ặt tiền quay ra đường Lagrandière, hông bên trái là đường Filippini (Nguyễn Trung Trực), mặt sau l

à

đường D'Espagne (L

ê Thánh Tôn) và hông m

ặt là đường Mahon (Nam

K

ỳ Khởi Nghĩa). Khám Lớn chiếm

tr

ọn một diện tích lớn h

ình ch

ữ nhật v

à

ở một vị trí cực kỳ quan trọng, tiện lợi: sát với Nh

à Hình, n

ơi lưu

tr

ữ hồ sơ tội phạm, đặc biệt l

à hình

ảnh, ni tấc, dấu tay. Nh

à Hình n

ằm trên đường Filippini. V

à ti

ện lợi

hơn hết l

à Khám L

ớn

-

cách Pháp đ

ình (Tịa án) có m

ột con đường Lagrandi

ère. Ch

ỉ băng qua lộ l

à t

ới

c

ổng sau của Pháp đ

ình. Khám L

ớn c

ịn hân h

ạnh nằm sát b

ên Dinh Toàn quy

ền (Hội trường Thống

Nh

ất) v

à Dinh Phó sối (t

ức dinh Thống đốc, nay l

à B

ảo t

àng Cách m

ạng).

</div>
<span class='text_page_counter'>(36)</span><div class='page_container' data-page=36>

t

ử tội có chứa cái máy chém dễ sợ. Có một d

ãy nhà

đặc biệt mới xây, Tây gọi l

à Bâtiment S - ch

ữ S n

ày

là ch

ữ tắt của chữ Spécial có nghĩa là đặc biệt. Vậy Bâti

ment S giam nh

ững ai?

H

ồ sơ c

òn ghi rõ: Chúa ng

ục (giám thị trưởng) Khám Lớn Kerjean báo cáo với Thống đốc Nam Kỳ

Pagès: "T

ổng đại diện t

ù Tr

ần Văn Gi

àu tuyên b

ố tất cả t

ù chính tr

ị tuyệt thực v

ì ph

ần thịt khơng đủ”.

Tơi th

ấy u sách đó khơng có căn cứ v

ì ph

ần ăn đúng ti

êu chu

ẩn v

à th

ịt tốt. Vụ n

ày có th

ể t

ên Giàu

kh

ởi xướng để huấn luyện các t

ù m

ới tới. Tôi đề nghị cô lập t

ên Giàu càng s

ớm c

àng t

ốt".

Chánh văn ph

òng Th

ống đốc Schneider gởi cơng văn cho kỹ sư trưởng cơng tr

ình cơng c

ộng: “Cần xây

ch

ỗ gia

m m

ới để cách ly t

ù chính tr

ị Khám Lớn S

ài Gịn, xây càng nhanh càng t

ốt".

Ch

ủ ngục l

ên danh sách nh

ững t

ên tù chính tr

ị nguy hiểm cần giam

riêng trong Bâtiment S v

ừa xây

xong. Đó là:

S

ố t

ù 6826 mpp Tr

ần Văn Gi

àu; Ngh

ề nghiệp: sinh vi

ên. B

ị t

òa án Sài Gòn k

ết án 5 năm tù và 10 năm

qu

ản thúc ng

ày 25.6.1935 vì ho

ạt động lật đổ chính quyền. Ngày được tha: 23.4.1940.

S

ố t

ù 6554 mpp Nguy

ễn Văn Nữ, Nghề nghiệp: thợ nguội. Bị t

òa Th

ượng thẩm S

ài Gòn k

ết án 5 năm t

ù,

10 năm quản thúc ng

ày 10.4.1934 vì có âm m

ưu hoạt động có hại cho an ninh công cộng. Ngày được

tha: 15.2.1939.

S

ố tù 7024 mpp Châu Văn Giác; Nghề nghiệp: viết báo, cựu học sinh trường Sư phạm S

ài Gòn. B

ị kết án

2 năm tù, 10 năm quản thúc. Ngày được tha: 4.12.1937.

S

ố t

ù 7204 mpp Nguy

ễn Hữu Thế

; Ngh

ề nghiệp: giáo học. Bị t

òa Th

ượng thẩm kết án 7 năm t

ù, 1 0

năm quản thúc v

ì ho

ạt động có hại cho an ninh cơng cộng. Ngày được tha: 11.5.1942.

Ngày 26.6.1937, b

ốn người kể trên thêm hai người nữa l

à Nguy

ễn Hoàng Đức, l

àm ru

ộng và Lư Sanh

H

ạnh l

àm báo

, được đưa đi biệt giam tại Bâtiment S vừa cất xong, cũng trong khuôn vi

ên Khám L

ớn S

ài

Gịn.

<b>Vơ biệt giam, vẫn đấu tranh </b>

Mười ng

ày sau - 6.7.1937, Tr

ần Văn Gi

àu l

ại viết thư gửi Pag

ès, Th

ống đốc Nam Kỳ nội dung như sau :

"Hai ngày sau khi b

ị biệt giam chúng tôi đ

ã g

ởi công văn cho ông Giám đốc v

à ông gardien-chef m

ột lá

đơn khiếu nại v

à nêu nh

ững y

êu c

ầu của chúng tôi, nhưng các ông ấy không trả lời. Chúng tôi gởi tới

ông l

ần nữa v

à yêu c

ầu ơng lưu ý đến những đ

ịi h

ỏi đó:

-

Tăng gấp đơi phần thịt cá, có

gia v

ị v

à n

ấu tốt, gạo trắng, tráng miệng, bỏ cá khô, một cái bàn ăn.

-

Phát chăn và quần áo t

ù tr

ắng, hai tuần có người cắt tóc dân sự.

-

Được phép mua giấy v

à m

ực để học, được đặt mua:

a. Vào th

ứ sáu báo văn nghệ

b. Hàng tháng t

ạp chí kinh tế

</div>
<span class='text_page_counter'>(37)</span><div class='page_container' data-page=37>

Ngày hơm sau 7.7.1937, tồn th

ể t

ù chính tr

ị gửi Thống đốc Nam Kỳ v

à Toàn quy

ền hai

b

ức thư viết tay

n

ội dung ho

àn toàn gi

ống nhau. Bức thư nêu lên 8 yêu cầu:

- Ph

ản đối chính sách nhốt ri

êng, tr

ả 6 người nhốt ri

êng l

ại.

- Tồn xá chính tr

ị phạm v

à th

ả những người biểu t

ình bi b

ắt.

- Th

ực hiện chế độ chính trị cho t

ù chính tr

ị.

- G

ỡ ván nơi song sắt, mở rộng sân chơi, chơi hết giờ l

àm vi

ệc.

- Savon (xà phòng) m

ỗi người 300gr mỗi tháng.

- B

ỏ cá khô, thế cá tươi vào.

- Cho mua gi

ấy, viết, mực để học.

-

Cho phép vơ đơn bên T

ịa m

ỗi bữa sáng thứ bảy để thăm những người c

òn giam và ch

ống

án.

B

ẩm quan To

àn quy

ền, hiện giờ chúng tôi b

ãi th

ực để ủng hộ tờ y

êu sách này cho t

ới tay quan To

àn

quy

ền. Chúng tôi đang mong chờ quan To

àn quy

ền giải quyết cho chúng tơi.

Tù chính tr

ị chúng tôi đồng ký.

<b>Đặc điểm của Bâtiment S</b>

Bâtiment S thu

ộc loại khám trệt, xi măng cốt thép 4m x 10m, chia ba buồng, mỗi buồng hai người, cao

4m, tr

ần có lỗ thơng hơi. Phía sau có cửa sổ song sắt. Trong ph

ịng có th

ể nghe tiếng động, nh

ìn ra

khơng th

ấy v

ì b

ị che bằng tấm tơn. Giữa tấm tơn v

à c

ửa sổ có khoảng cách, có đóng lưới nhỏ, khơng

th

ể ném vật g

ì t

ừ b

ên trong ra ho

ặc b

ên ngồi vào. T

ấm cửa sắt phía trước ph

ịng có làm khung 10cm x

20cm để lính gác từ b

ên ngồi có th

ể mở quan sát bên trong. Căn nhà như cái hầm, chỉ có mối v

à gián.

Ngồi c

ửa ra v

ào, cách ba mét, có xây b

ức tường cao 4m, chạy dài theo căn nhà như một h

ành lang có

c

ửa thứ hai ăn thơng sân rộng của Khám Lớn.

Chuy

ện lính đưa cơm cho tù trong Bâtiment S cũng ly kỳ: Mỗi ngày tù được ra h

ành lang nói trên hai

l

ần. Người mang cơm cho tù ở đây là người Thượng hay Khmer, không biết tiếng Việt. Qua cửa thứ

nh

ất, người mang cơm phải cởi hết quần áo, tới cửa thứ hai

- t

ức l

à c

ửa v

ào hành lang thì

để cơm lại đó

cho tù ra l

ấy.

Pháp c

ẩn thận như vậy không phải sợ t

ù tr

ốn m

à c

ốt cách ly, sợ sáu anh em trí thức

này m

ở khóa huấn

luy

ện văn hóa v

à chính tr

ị. Trong sáu anh em có hai giáo vi

ên là anh Th

ế, anh Giác là giáo sinh Sư

ph

ạm, hai anh l

àm báo là anh Giàu và anh H

ạnh.

Đến năm 1939, Pháp đưa anh Hà Huy Tập v

ào Bâtiment S. Anh Sáu Giàu

ở Khám Lớn S

ài Gòn và

Bâ

timent S đúng 5 năm theo bản án, ng

ày 23.4.1940 m

ới được thả ra. Nhưng anh về qu

ê không bao

lâu thì b

ị bắt đưa lên căng Tà Lài. Lúc bấy giờ t

ình hình c

ăng từ b

ên chính qu

ốc tới thuộc địa Đông

Dương. Pháp đứng trước nguy cơ Đức Quốc x

ã xâm l

ăng c

ịn

Đơng Dươ

ng thì s

ợ Phát xít Nhật nhảy vơ

h

ất Pháp. V

ì v

ậy thực dân tính nước cờ cao, ra tay trước (ti

ên h

ạ thủ vi cường) bắt hết các phần tử

nguy hi

ểm đối với an ninh trật tự, trước hết l

à C

ộng sản, sau tới các chính đảng khác, rồi các giáo phái

Cao Đài, H

òa H

ảo, c

u

ối cùng là lưu manh thảo khấu như B

ình Xuyên.

<b>Tù Tà Lài nêu gương bất khuất </b>

Nhi

ệm vụ đưa tù chính trị lên căng Tà Lài thuộc về thiếu tá Fribourg Eynard, chỉ huy trưởng Brigade

Mobile (L

ữ đồn cơ động), lính m

ã tà

đóng bên hơng Lăng Ơng Bà Chiểu. Trong c

huy

ến xe tù đầu ti

ên

lên căng Tà Lài có Trần Văn Gi

àu mà Tây g

ọi là chef de file (đầu đảng), Gi

àu ng

ồi sát tấm bửng ngăn

đơi giữa phía sau xe và cabin băng trước. T

ên Eynard ng

ồi băng trước ngang t

ài x

ế. Phía sau, bốn thằng

Tây ng

ồi canh chừng khoảng ba mươi người t

ù t

ừ các tỉnh đưa về trại m

ã tà m

ấy ngày trước đó để đi

chuy

ến đầu. Trong số n

ày có hai b

ạn chí thân l

à H

ọa đồ Lý v

à nhà báo Nguy

ễn Công Trung.

</div>
<span class='text_page_counter'>(38)</span><div class='page_container' data-page=38>

chú ý t

ới anh thanh ni

ên m

ặc áo b

à ba tr

ắng dáng vẻ sinh viên như lộ vẻ khí phách hi

ên ngang. Nh

ất l

à

đơi mắt sáng rực thơng minh. Giữa tấm bửng có gắn miếng mica

b

ằng bàn tay để người ngồi băng

trước có thể kiểm sốt được đám người ngồi trong th

ùng xe phía sau. Mi

ếng mica n

ày b

ể, hai b

ên có

th

ể nói chuyện với nhau qua khoảng trống đó. Xe chạy khỏi Bi

ên Hòa ti

ến l

ên vùng r

ừng núi. Anh thanh

niên l

ộ vẻ sốt ruột rồi k

hông ch

ịu nổi, kéo tấm bửng ra, ch

õ mi

ệng v

ào l

ỗ trống hỏi bằng tiếng Pháp,

gi

ọng rất Tây như người Pháp chính quốc: "Ơng đưa chúng tơi đi đâu đây?".

Tào T

ỵ giật m

ình, anh t

ự cho m

ình ngon lành vì tr

ước đây đ

ã

đánh thằng Tây "t

ào cáo" (chuyên b

ắt

người nấu rượu lậu) bị bắt ngồi t

ù c

ả tháng, nhưng tự thấy không sánh kịp anh thanh niên này. Ai đời bị

Tây b

ắt giải lên căng giữa rừng m

à cịn h

ỏi "ơng đưa chúng tơi đi đâu đây?”. Làm như m

ình ngang hàng

v

ới nó !

Th

ằng thiếu tá Eynard cũng kỳ khơi khơng kém:

- T

ới nơi th

ì bi

ết!

Nhưng Trần Văn Gi

àu - tên anh thanh niên - không ch

ịu thua.

- Ch

ừng n

ào t

ới?

V

ẫn giọng bỡn cợt:

- Ch

ừng tới th

ì bi

ết!

Xe bon bon ch

ạy qua khỏi ng

ã ba D

ầu Giây, Túc Trưng, Là Ngà, Định Quán với mấy tảng đá to bằng cái

nhà ch

ồng l

ên nhau. T

ới cây số 125, xe dừng lại, thằng Eynard ra lệnh t

ù xu

ống xe, mỗi người l

ãnh

ph

ần ăn của m

ình - m

ột ổ bánh m

ì

ăn với thịt nguội. Ăn xong, nghỉ một lúc rồi cả đoàn đi bộ băng

đường rừng đầy vắt. Trần Văn Giàu tranh đấu ngay:

-

Băng rừng thế n

ày,

chúng tôi coi như chơi, nhưng trong đồn có nhiều người gi

à. Thi

ếu tá n

ên cho h

ọ

ng

ồi xe như thiếu tá mới phải đạo chớ?

Th

ằng Tây có hơi ngượng đanh cho mấy người t

ù già lên ng

ồi trong th

ùng xe.

Căng Tà Lài được khoét giữa rừng, b

ên c

ạnh đường 20 S

ài Gòn -

Đà Lạt, cách Định Quán tr

ên 10 km.

Căng có một d

ãy nhà ngói dành cho b

ọn Tây canh giữ tù. Ngay ngày hôm sau, tù được giao việc đốn

cây, c

ắt tranh cất trại cho chính m

ình

ở. Mấy thằng Tây phân công theo lối quan li

êu, không phân bi

ệt

người gi

à v

ới đám t

r

ẻ. Lại cũng Trần Văn Giàu đứng ra “l

ãnh

đám":

- Vi

ệc cất trại tôi xin chịu trách nhiệm trước các ông. Cứ giao cho tôi. Tôi phân công anh em hợp lý hơn

các ông.

Và đúng vậy. Thanh ni

ên kh

ỏe mạnh đốn cây l

àm c

ột làm kèo, người yếu cắt tranh, người gi

à b

ện

tranh. Đâu đó lớp lang vén khéo, mấy thằng Tây có vẻ h

ài lòng.

Vài tu

ần sau, nhiều chuyến xe đưa tù từ các tỉnh lên. Tốn tù Trà Vinh có Năm Đơng; Châu Đốc có anh

N

ữ; Gia Định có Bảy Khung; Hóc Mơn có anh thanh ni

ên Tơ Ký; C

ần Thơ có thầy giáo Quang, Văn

C

ừ v

à

Thanh Liêm là ch

ủ tiệm sản xuất đồ gỗ quí... Tất cả đều đồng ý bầu Trần Văn Gi

àu làm délégué général

(T

ổng đại diện) để thay mặt anh em tranh đấu với xếp căng t

ên Ménétrier.

<b>Trong căng cũng tham gia khởi nghĩa </b>

Tây s

ợ dân bạo động n

ên ra tay b

ắt đám đầu sỏ nhốt trong rừng già Tà Lài. Nhưng vơ ích. Đêm

22.11.1940 cu

ộc khởi nghĩa Nam Kỳ vẫn nổ ra ở nhiều nơi khiến Tây hốt hoảng d

ùng bi

ện pháp mạnh

cho máy bay b

ỏ bom ở nhiều nơi gây thiệt hại nhiều nhất ở Vĩnh Kim

- Ch

ợ Giữa, ném bom v

ào 7 gi

ờ

sáng, lúc ch

ợ họp đông nhất l

àm thi

ệt hại cả trăm mạng người.

</div>
<span class='text_page_counter'>(39)</span><div class='page_container' data-page=39>

S

ố l

à trong hàng ng

ũ m

ã tà gác tù có hai anh mê sinh ho

ạt của t

ù chính tr

ị Tà Lài. Đêm đêm, anh Giàu

nói chuy

ện t

ình hình th

ế giới, phân tích hai phe đồng minh v

à phát xít ai th

ắng ai bại. Đám tù Cao Đài

b

ắt phe phát xít thắng v

ì trong

đó có Nhật. Cao Đ

ài theo Nh

ật v

ì suy tơn K

ỳ ngoại hầu Cường Để l

àm

lãnh t

ụ, sẽ thay Bảo Đại nếu Nhật thắng trận. Hai phe tranh luận thật sôi nổi v

à bao gi

ờ phần thuyết

ph

ục cũng đứng về phía Trần Văn Gi

àu. Hai anh Cai Thanh và B

ếp Tuồng mỗi khi về phép luôn đem

theo báo c

ũ vơ cho anh em t

ù chính tr

ị đọc để biết t

ình hình bên ngồi. T

ổng đại diện Sáu Gi

àu quy

ết

định anh em trong căng cũng tham gia Nam Kỳ khởi nghĩa bằng cách cướp căng T

à Lài. K

ế hoạch được

phân công c

ụ thể như sau:

Ban ch

ỉ huy gồm ba người: Sáu Giàu, Châu Văn Giác và kỹ sư Văn. Kế hoạch ba bước: cướp súng chiếm

Tà Lài, r

ồi chiếm Định Quán, kế chiếm tỉnh Bi

ên Hịa.

Các b

ộ phận được phân cơng cụ thể:

Khung làm lị rèn trong r

ừng, bí mật rèn dao găm, Tô K

ý d

ạy v

õ, Quá (dân Cà Mau) d

ạy đao, si

êu, Cai

Thanh và B

ếp Tuồng dạy bắn súng do T

ào T

ỵ đảm trách. Tiểng và Đức ở nh

à b

ếp lo cơm khô, lương

th

ực, Quang lo thuốc men y tế, Năm Đơng làm trưởng tốn đốn tre, t

ìm ch

ỗ kín chơn giấu lương thực

và v

ũ khí, chọn b

ãi t

ập nhăm súng và đánh du kích.

Bào to con có võ

được phân công bám sát tên đội Gotali cao trên thước bảy, anh

em g

ọi l

à con

KingKông (dã nhân) khi có l

ệnh l

à di

ệt ngay t

ên này.

Dương Khuy quê Chợ Gạo l

à thi

ện xạ có nhiệm vụ diệt t

ên lính gác trên chịi canh c

ướp súng máy bắn

b

ọn Tây trong ngày N. (ngày cướp trại) có anh Thanh Li

êm ti

ếp tay. Cũng trong ng

ày N. này, hai anh

Cai Thanh và B

ếp Tuồng sẽ cho hai anh Khuy và Liêm mượn hai khẩu mút của m

ình.

Ngày 14.7 năm ấy, ng

ày l

ễ Quốc khánh nước Pháp, Tây cho t

ù t

ổ chức vui chơi. Sáng thả vịt và đua bơi

trên sông Tà Lài, t

ối diễn kịch. Chuyện bất ngờ l

à Liêm th

ắng vô địch Nguyễn Ho

àng Minh m

ột sải tay.

B

ọn Tây mải xem các tr

ò gi

ải trí, khơng hề hay biết đây l

à ngày t

ổng diễn tập cướp trại, Bào đứng sát

th

ằng Gotali, chỉ cần đâm dao găm thấu phổi l

à con KingKông này v

ề với ơng bà. Đêm hát bội Lữ Bố hí

Điêu Thuyền do Trường tiền Tệ l

àm ông b

ầu khiến bọn Tây m

ê m

ệt, qu

ên c

ảnh giác.

<b>Sáu Giàu đấu trí với chủ tỉnh Larivière </b>

Sau l

ần tổng diễn tập, anh em t

ù chính tr

ị căng T

à Lài ch

ờ ngày N. đến. Nhưng chờ m

ãi không th

ấy,

đến khi Cai Thanh v

à B

ếp Tuồng đem báo S

ài Gịn vơ, anh em m

ới biết Nam Kỳ đ

ã n

ổ ra lẻ tẻ ở vài nơi

và b

ị Tây thẳng tay đ

àn áp. V

ậy l

à anh em l

ặng lẽ chơn giấu vũ khí chờ thời cơ khác. Bỗng một hôm,

tên ch

ủ tỉnh Bi

ên Hòa Maurice Larivière t

ới căng. Xếp căng Ménétrier hối hả tập hợp khoảng 300 t

ù l

ại

cho tham bi

ện chủ tỉnh nói chuyện.

Bi

ết có biến cố lớn, anh em nh

ìn t

ổng đại diện như hỏi. Sáu Gi

àu khuyên: bình t

ĩnh, đứng thưa ra, cuốc

x

ẻng để ngay dưới chân.

Tên ch

ủ tỉnh hống hách chống nạnh, trợn mắt ph

ùng mang:

- Hãy nghe

đây! Vừa rồi, bọn cộng sản chúng

bây n

ổi l

ên b

ạo động ở vài nơi, toan tiêu diệt người Pháp

ở Nam Kỳ. Nhưng chính cộng sản chúng bây bị ti

êu di

ệt. May lắm là mười lăm năm nữa đảng của chúng

bây m

ới cất đầu lên được ! Bây giờ các ngươi h

ãy tr

ả lời câu hỏi của ta đây: Ở Tà Lài này, các ngườ

i có

đồng t

ình v

ới các đồng chí của các người vừa mới nổi loạn không? H

ãy tr

ả lời ngay!

Im l

ặng đến rợn người!

Anh em lo l

ắm v

ì

đây là lời lẽ v

à gi

ọng điệu khi

êu khích. Tr

ả lời khơng khéo th

ì r

ất nguy hiểm v

ì Tây coi

s

ố mạng người t

ù chính tr

ị như cỏ rá

c.

</div>
<span class='text_page_counter'>(40)</span><div class='page_container' data-page=40>

Ki

ệt, bí danh Rémy từng học ở Nga về l

à m

ột nh

à ho

ạt động cách mạng bị Tây đặc biệt theo d

õi).

- Này ông ch

ủ tỉnh, ông hỏi ở Tà Lài chúng tơi có đồng t

ình hay không v

ới cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ.

Nước Việt Nam chúng tôi bị Pháp cai trị mấy chục năm nay cũng giống như người Pháp của các ông bị

Đức xâm chiếm. Chắc các ông cũng như tôi đều được tin phấn khởi l

à nhân

dân Pháp kiên cường không

ch

ịu mang ách áp bức của Đức. Nhân dân Pháp khơng đầu h

àng mà cịn anh d

ũng cầm súng đánh qn

phát xít Đức t

àn b

ạo. Ơng tham biện khơng nói ra, nhưng chúng tơi tin rằng ơng khâm phục và đồng

tình v

ới những người Pháp kháng chiến đó... Vậy th

ì th

ưa ơng chủ tỉnh, chắc ơng thừa hiểu ở xó rừng

này, trong t

ỉnh Bi

ên Hịa, c

ũng như ông thôi, chúng tôi tự nhi

ên thông c

ảm với đồng b

ào chúng tôi

ở

Nam K

ỳ trong biến cố tháng 11 vừa qua.

Nghe Sáu Giàu nói t

ới đây, b

àn tay b

ợ súng lục của tham

bi

ện buông th

õng xu

ống. Cử chỉ đó khơng qua

được cặp mắt quan sát của Sáu Gi

àu. Anh nói ti

ếp:

- Ơng v

ừa nói mười lăm năm nữa, Đảng chúng tơi mới có thể ngóc đầu dậy nổi, chuyện đó ai có thể

đốn đúng cho được? Nhưng ông và tôi, và tất cả chúng ta hơm nay

ch

ắc c

ịn s

ống, chúng ta sẽ thấy

trong mười lăm năm nữa, hay trong năm năm thôi, nước Pháp y

êu q c

ủa các ơng và nước Việt Nam

u q c

ủa chúng tơi sẽ được ho

àn tồn gi

ải phóng.

Tên Lanvière đột ngột quay "demi tour” (quay ra sau), đi về văn ph

ịng.

Đám

lính b

ảo an cũng xuống c

ò

súng, l

ặng lẽ theo sau. 300 con người thở ph

ào nh

ẹ nh

õm. S

ức nặng ngàn cân mang vác trên vai đ

ã

được hất xuống nhẹ nh

àng. T

ất cả đều thầm khen cái lưỡi Tô Tần của Sáu Gi

àu. Câu h

ỏi hắc búa của

th

ằng Tây chủ tỉnh Bi

ên Hòa này r

ất k

hó tr

ả lời. Nói đồng t

ình v

ới cuộc khởi nghĩa b

ên ngồi thì nó l

ập

t

ức hơ "Feu” (Bắn) cho tiểu đội m

ã tà

đang gh

ìm súng

đối diện với anh em t

ù. Cịn nói khơng

đồng ý th

ì

hóa ra mình hèn, khơng x

ứng đáng là người Cộng sản... Sáu Giàu đối đáp quá khôn khéo! T

h

ế l

à tai

qua n

ạn khỏi.

Sau cu

ộc đấu lý n

ày, uy tín c

ủa tổng đại diện tăng lên đối với nhóm Cao Đ

ài thân Nh

ật v

à ngay c

ả lính

cai qu

ản căng T

à Lài, t

ừ xếp Ménétrier tới mấy tên lính trơn. Sinh hoạt trong trại dễ thở hơn. Và tết năm

đó, năm Tân Tị (1941, mồng Một Tết nhằm thứ hai , 27.1.1941) anh em căng Tà Lài được ăn một cái

t

ết vui vẻ. Nhà báo Lê Văn Thử, bút hiệu Việt Tha, mượn đâu được cái máy hát v

à m

ấy cái đĩa, quay

hát giúp vui trong ba ngày xuân. Có m

ột đĩa "Viếng mồ bạn" do cô Ba Bến Tre ca nghe nức nở khiến

nhi

ều anh em đa cảm rơi nước mắt.

Nhưng trong khơng khí vui xuân đó, bộ ba chỉ huy cuộc khởi nghĩa bất th

ành l

ại nghĩ tới một h

ình th

ức

đấu tranh khác: vượt ngục. Qua báo chí S

ài Gịn, anh em th

ấy Tây phá vỡ nhiều cơ sở Đảng, l

àm tê li

ệt

m

ọi hoạt động. T

ên ch

ủ tỉnh Bi

ên Hịa có lý do

để lạc quan. Nhưng hắn không thể đo lường sức bật của

dân ta. Ph

ải vượt ngục xây dựng lại cơ sở c

àng s

ớm c

àng t

ốt.

<b>Vượt ngục Tà Lài khiến Tây điên đầu </b>

Chi b

ộ nh

à tù quy

ết định vượt ngục T

à Lài, ch

ọn người có khả năn

g n

ắm các cơ sở Đảng đ

ã b

ị Tây đánh

phá trong cu

ộc khởi nghĩa Nam Kỳ đ

êm 22 r

ạng ng

ày 23.11.1940. Chuy

ến vượt ngục đầu ti

ên g

ồm ba

đồng chí. Nửa đêm, các anh đánh cắp xuống thả xi d

ịng sông Tà Lài. Ba anh

đi rồi, chi bộ chờ m

ãi

không được tin của ba anh.

V

ề sau mới biết ba anh đi trót lọt v

à m

ỗi người về qu

ê gây d

ựng lại phong

trào trong địa phương m

ình. Th

ời gian sau, chi bộ lại quyết định cuộc vượt ngục thứ hai gồm tám đồng

chí. Đó là Tổng đại diện Trần Văn Giàu, Châu Văn Giác, Trần Văn Kiệt (tức Rémy,

t

ức kỹ sư Văn),

Dương Văn Phúc (tức Năm Đông), Trương Văn Nhâm, Nguyễn Công Trung, Nguyễn Văn Đức v

à Tô Ký.

T

ới ngày N, ngày vượt ngục, anh em l

àm m

ột con mèo đ

ãi th

ầy chú. Sáu Giàu đặt bức tâm thư gởi sếp

căng dưới gối m

ình. Anh c

ẩn thận nhờ T

ào T

ỵ nằm n

g

ủ trên giường m

ình.

Để Tây khơng nghi ngờ

chuy

ện vượt ngục.

N

ửa đêm đó, anh em vạch r

ào ra r

ừng, đánh cắp hai ghe độc mộc của đồng bào Thượng, chèo ngược

lên thượng nguồn. Tơ Ký có lời hứa danh dự “V

ì

đại cuộc phải lấy thuyền độc mộc của đồng b

ào. Sau

nà

y khi đ

ã "

đại định" xin trả lại bằng ca

-nơ".

</div>
<span class='text_page_counter'>(41)</span><div class='page_container' data-page=41>

<i>"Ơng sếp căng, </i>

<i>Hôm nay chúng tôi ra đi, trước hết không phải vì muốn gặp cha em, vợ con. Gặp lại sao được trong tình </i>

<i>cảnh tù vượt ngục? </i>

<i>Chúng tơi ra đi, nói thật khơng phải vì chế độ căng quá khắc nghiệt, ở căng tuy khổ - mà ở tù nào lại </i>

<i>không khổ - nhưng ông sếp không ác. Vả lại ông và tôi đã nhiều lần tâm sự với nhau về cái nhục mất </i>

<i>nước, nước ông và nước tơi. </i>

<i>Chúng tơi ra đi vì mục đích giải phóng dân tộc chúng tơi, giành lại độc lập tự do cho đất nước chúng tôi. </i>

<i>Chắc những người Pháp ở Pháp hiện giờ cũng đang chuẩn bị chiến đấu chống lại sự chiếm đóng của </i>

<i>Đức Hitler nhằm giành độc lập tự do cho nước Pháp. Hẳn rằng ơng sếp đồng tình với những người Pháp </i>

<i>yêu nước đó. Việc làm của họ và việc làm của chúng tôi giống nhau. </i>

<i>Mong rằng chúng tôi ra đi rồi, ông sếp và những người cộng sự của ơng sẽ tiếp lục đối xử ơn hịa phải </i>

<i>lý với anh em chúng tơi cịn ở lại. </i>

<i>Xin chào từ biệt ông! </i>

<i>Thay mặt các bạn của tôi: Trần Văn Giàu”.</i>

S

ếp căng Ménétrier đọc lá thư từ

bi

ệt của Trần Văn Gi

àu, tr

ở về văn ph

òng khơng nói n

ăng g

ì. Có th

ể lời

l

ẽ trong thư bắt trí n

ão ơng ta suy ng

ẫm. C

ùng trong ngày, hung th

ần Larivi

ère phóng xe t

ới thẳng căng

Tà Lài. V

ẫn bộ tướng hung hăng háo chiến, hắn cho tập hợp anh em t

ù l

ại, la hét hă

m d

ọa. Nếu bắt lại

được tám tên tù vượt ngục th

ì h

ắn sẽ cho xử bắn ngay lập tức tr

ên m

ảnh đất n

ày, khơng ph

ải đưa ra

tịa xét x

ử lơi thơi mất th

ì gi

ờ. Hắn cho biết đ

ã huy

động tất cả lực lượng bao vây khu rừng chung

quanh căng và đặt chốt canh hai đầu con đường 20, dầu tám tên vượt ngục có ba đầu sáu tay cũng

khơng thốt...

Anh em trong căng lo lắng cho số phận tám đồng chí m

ình lúc

đó c

ịn

đang bơn tẩu giữa rừng sâu đầy

c

ọp beo rắn rết.

Đi ngược lên thượng nguồn sông T

à Lài trong m

ấy ngày đầu, tám anh em đ

ã

đánh lừa được cuộc truy

nã ráo n

ết của bọn bảo an. Chúng nghĩ anh em thả xi d

ịng Tà Lài thay vì chèo ch

ống l

ên m

ạn ngược.

Sau c

ả tuần vượt thác, anh em bỏ thuyền l

ên b

ờ băng rừng nhắm hướng Đ

à L

ạt. Giữa đường Sáu Gi

àu

đề nghị đồn nên chia đơi, một đi

v

ề hướng Đ

à L

ạt, một xi về phía S

ài Gịn. V

ượt ngục mà đi cả đám

thì khơng an tồn. Nhóm lên

Đà Lạt có ba người: Gi

àu, Giác và Tơ Ký. Nhóm quay v

ề S

ài Gịn có n

ăm

anh em: Năm Đông, kỹ sư Văn, Nhâm, Trung và Đức. Khi đi anh em chia đều số tiền túi của mỗi người

để ai cũng có tiền ph

ịng thân. Nhóm sau cho hai ng

ười ra đường 20 đón xe h

àng v

ề S

ài Gịn r

ồi nhờ

đồng chí đem xe nhà lên rước ba anh c

òn l

ại. Năm người về tới S

ài Gịn an tồn. Nh

ưng sau đó địch bắt

l

ại được hai anh: Nguyễn Công Trung đày ra Côn Đảo, c

ịn k

ỹ sư Văn th

ì tra kh

ảo đến chết trong bót.

Nhóm đi về hướng Đ

à L

ạt cũng chia ra đi từng người, hẹn ngày nào đó sẽ gặp nhau tại suối Cam Ly.

Ch

ỉ có Tơ Ký bị bắt khi tới Đ

à L

ạt, bị giải về S

ài Gòn r

ồi đưa lên Bà Rá. C

òn Sáu Giàu và Châu V

ăn Giác

l

ần hồi cũng tới Đ

à L

ạt, được gia đ

ình Chung V

ăn Nam là em cơ cậu đồng chí Bảy Trân (Nguyễn Văn

Trân, quê Phú L

ạc, gần cầu ông Th

ìn) ch

ủ tiệm cầm đồ ở Đ

à L

ạt rước về nhà chăm sóc vài ba ngày cho

"l

ợi nghỉnh” (mạnh khỏe) rồi đưa về nh

à B

ảy Trân bằng xe nhà nước. B

à con c

ủa Chung Văn Nam l

à tài

x

ế của chủ tỉnh Đ

à L

ạt n

ên l

ấy xe chủ chở Giác đi trước rồi Giàu đi sau. Gia đ

ình anh B

ảy Trân l

à M

ạnh

Thường Quân với anh em đồng chí. Ai đau yếu hay cần chém v

è c

ứ tới anh, chị Bảy là được chăm sóc

như người nh

à. Trong Nam K

ỳ

kh

ởi nghĩa anh Bảy Trân cũng bị quản thúc tại gia, nhưng v

ì bà con giàu

có làm cai t

ổng, hương cả hương chủ đến nhờ thầy Bảy thảo "đít

-cua" (di

ễn văn) để đọc những ng

ày l

ễ

mà th

ầy Bảy được l

àng lính kính n

ể. Hai anh Giác v

à Giàu tá túc nhà B

ảy Trân v

ài ngày r

ồi li

ên l

ạc gia

đ

ình, ki

ếm mớ tiền xuống miệt Thứ (quận An Bi

ên, R

ạch Giá) sang miếng rẫy trồng thơm. giả nh

à nông

ch

ờ thời cơ thuận lợi tái xuất giang hồ. Hai anh tạm lập nghiệp tại Xẻo Rơ v

à X

ẻo Bần.

</div>
<span class='text_page_counter'>(42)</span><div class='page_container' data-page=42>

<b>Cị Bazin cầu cứu Sáu Giàu </b>

Nh

ững lập luận của Tổng đại diện t

ù chính tr

ị trong căng Tà Lài trước đây đều được thực tế chứng minh

là sáng su

ốt và chính xác. Đồng minh c

àng th

ắng thế ở khắp các mặt trận châu Âu v

à châu Á -Thái Bình

Dương, phi cơ và chiến hạm Đồng minh diệt tan hạm đội của Nhật. Tại S

ài Gòn, Nh

ật ráo riết mở những

xưởng đóng t

àu chi

ến bằng cây giá

-t

ị, một loại gỗ chịu nước v

à c

ứng như lim. Các xưởng đóng t

àu cây

cho Nh

ật nằm dọc con Kinh Tẻ như Nichinan dưới dốc cầu Rạch Ong lớn v

à nhi

ều xưởng ở B

ình

Đơng.

Đa số nhân viên đóng tàu là tín đồ Cao Đài Tây Ninh. Trước hoạt động quân sự của Nhật, Anh, Mỹ cho

khơng qn oanh kích Sài Gòn. Tr

ận đầu tiên vào đêm 5.5.1

944, tàu chi

ến lớn nhất của Pháp, chiếc

Lamotte Picquet b

ị bắn ch

ìm

ở Cát Lái, h

ãng Ba Son c

ũng bị bỏ bom. T

ình th

ế ng

ày càng gay go, Nh

ật

có th

ể đảo chính để dễ bề đương cự với Đồng minh v

ì s

ợ Pháp có thể đóng vai tr

ị

đạo binh thứ năm

(t

ức gián điệp) cho Đồng minh. Bọn thực dân Pháp ở Đông Dương bắt đầu lo ngại.

B

ảy Trân đang đập lúa ngồi đồng th

ì có Tây t

ới t

ìm. Nghe báo tin, B

ảy Trân lo trong bụng "Tây kiếm l

à

có chuy

ện lơi thơi". Sau Nam Kỳ khởi nghĩa, Bảy Trân lặn lên Đà Lạt ở nhà cháu (Chung Văn Năm

).

Nhưng hai chú cháu đều bị bắt giải về S

ài Gòn. Nh

ờ khai khéo, Bảy Trân được quản thúc tại gia. Mỗi

tu

ần phải tr

ình qu

ận v

à m

ỗi tháng phải tr

ình t

ỉnh.

Th

ằng Tây đậu xe ngồi đường đi bộ vơ ruộng nh

à B

ảy Trân. Nó t

ên Brosériou, b

ạn của Bảy Trân hồi

Trân qua Pháp h

ọc. Nó báo tin quan trọng: “Sếp của tao cần gặp mầy!".

B

ảy Trân thay đồ theo bạn tới bót Catinat gặp c

ị Bazin. N

ội dung trao đổi ho

àn toàn b

ất ngờ như sau:

Bazin: Ơng có bi

ết Trần Văn Gi

àu hi

ện ở đâu khơng? Chỉ cho tơi. Có chuyện quan trọng.

B

ảy Trân:Tơi không r

õ. Anh ta

đang lẩn tránh, l

àm sao tôi bi

ết được.

Bazin đặt xấp bạc l

ên bàn: Ông l

ấy tiền này đi t

ìm ơng Giàu cho tơi. Xin kh

ẩn trương, càng nhanh càng

t

ốt! M

ình

đang chạy đua nước rút với thời cuộc.

B

ảy Trân ngẩn ngơ nghĩ thầm: "Mật thám m

à tìm C

ộng sản để l

àm gì?”.

Bazin tinh ý gi

ải thích: Như ơng biết, Nhật đang thua Đồng minh ở châu Á v

à Thái Bình D

ương, chúng

s

ẽ đảo chính Pháp ở Đơng Dương để rảnh tay chống Đồng minh. Bây giờ chỉ có nước chúng tôi hợp tác

v

ới những người cộng

s

ản m

à thôi. Vì ai c

ũng biết cộng sản các ơng chống phát xít hăng hái hơn ai hết.

“À! Thì ra v

ậy! Lúc ch

ìm tàu, th

ực dân muốn với lấy cái phao cộng sản" . Tự nhi

ên B

ảy Trân lấy l

àm

hãnh di

ện. "Kiến ăn cá, m

à c

ũng có lúc cá ăn kiến". Ơng nhận lời đi t

ìm Tr

ần Văn Gi

àu cho cò Bazin.

Trước ti

ên B

ảy Trân về nh

à. h

ọp chi bộ li

ên chi Phú L

ạc

- Bình

Đăng báo cáo Tây nhờ anh đi t

ìm Sáu

Giàu để hợp tác chống Nhật. Và đây là lần đầu ti

ên anh lãnh ti

ền Tây để l

àm l

ộ phí t

ìm Sáu Giàu. Anh

ném x

ấp bạc l

ên chi

ếu. Li

ên

chi đồng ý cho Bảy Trân đi t

ìm Sáu Giàu, cịn vi

ệc có hợp tác với Tây chống

Nh

ật hay không l

à do Sáu Giàu quy

ết định.

Sau c

ả tuần đi t

ìm, B

ảy Trân t

ìm

được nơi Sáu Giàu chém vè. Đó là nhà của họa sĩ Nguyễn Phi Hoanh.

t

ừng đoạt giải thưởng lớn ở Pháp. Nh

à ơng

ở đường Champagne (Lý Chính Thắng), gần chợ Tân Định.

Sáu Giàu được anh Hoanh nhường phía sau bếp l

àm "b

ản doanh". Khi nghe Bảy Trân tr

ình bày, Sáu

Giàu g

ật g

ù: "S

ố phận thằng Tây ở Đơng Dương sắp t

àn r

ồi. Nhân đây m

ình ra s

ức chạy đua nước rút

v

ới thờ

i cu

ộc".

- M

ầy nói r

õ h

ơn nghe coi!

Sáu Giàu cười lạc quan:

- Tình th

ế đ

ã quá rõ r

ồi. Nhật sắp đảo chánh thằng Tây. V

ì v

ậy sếp của Bazin lo sợ, xúi Bazin cầu của

b

ọn m

ình. S

ắp tới, Nhật thua, bọn Pháp b

ên chánh qu

ốc sẽ trở qua tái chiếm Đông Dương. M

ình ph

ải

s

ẵn sàng ra tay trước ngày đó. Cũng không lâu đâu. Anh phải chạy nước rút từ bây giờ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(43)</span><div class='page_container' data-page=43>

Sáu Giàu suy ngh

ĩ v

ài giây, nói:

- M

ầy về họp li

ên chi vào ngày mai t

ại nh

à m

ầy. Tao sẽ tới tham khảo v

à l

ấy quyết đị

nh t

ập thể li

ên chi.

M

ầy để xe đạp mầy lại đây cho tao l

àm ch

ứng

<b>Nắm Thanh niên Tiền phong là sáng kiến độc đáo của Xứ ủy</b>

T

ại hội nghị Li

ên chi b

ộ Phú Lạc

- Bình

Đăng họp ở nh

à anh B

ảy Trân, Trần Văn Gi

àu th

ảo lá thư đọc

trước các đồng chí. Nội dung như s

au: “Tr

ần Văn Gi

àu không th

ể gặp c

ò Bazin. V

ề việc hợp tác chống

Nh

ật, xin các ông ngưng bắt bớ những người Cộng sản mà các ông đang giam giữ. Rồi các ông sẽ thấy

người Cộng sản chống phát xít như thế n

ào!".

B

ức thư được to

àn th

ể thông qua. Sáu Gi

àu chép l

ại sạch sẽ. Hội nghị chỉ định anh Bảy Trân v

à anh

Tr

ần Vinh Hiển mang thư tới trao tận tay c

ò Bazin. Cị Bazin nh

ận bức thư và nói : "Thư này tôi sẽ

chuy

ển ngay cho sếp của tôi. Rất cám ơn các ơng đ

ã giúp tìm Tr

ần Văn Gi

àu”.

Sau đó,Trần Văn Gi

àu d

ọn bản d

oanh v

ề đóng tại nh

à B

ảy Trân, anh Bảy cẩn thận tổ chức các chốt

canh

ở đầu đường. Có động th

ì giã g

ạo l

àm hi

ệu.

B

ảy Trân là đồng chí lại l

à M

ạnh Thường Quân sẵn sàng cưu mang giúp đỡ tất cả anh em đồng chí. Anh

c

ũng l

à liên l

ạc đặc biệt của Sáu Giàu, thường phóng xe đạp mang thư từ, t

ài li

ệu tới các đầu mối cơ sở

trong n

ội th

ành. M

ột trong các đầu mối n

ày là phòng khám b

ệnh của bác sĩ Phạm Ngọc Thạch, số 202

Chasseloup (Minh Khai).

Nhân v

ật Phạm Ngọc Thạch rất đặc biệt. Ông qu

ê Qu

ảng Nam, sinh tại Phan T

hi

ết năm 1909, tốt

nghi

ệp y khoa bác sĩ tại Pháp, cưới vợ đầm, l

à bác s

ĩ nổi tiếng chuy

ên tr

ị bệnh lao. Tuy l

à trí th

ức với

n

ếp sống phong lưu, ơng Thạch lại tham gia cách mạng, hoạt động bí mật, li

ên h

ệ chặt chẽ với Xứ ủy

Nam K

ỳ m

à Tr

ần Văn Gi

àu làm bí th

ư. Năm 1942, khi đổ bộ lên Đông Dương, Nhật tổ chức thanh ni

ên

để l

àm h

ậu thuẫn, lấy t

ên là Thanh Niên Ti

ền Phong. Bọn Nhật mời một nhân sĩ t

ên Ida làm c

ố vấn.

Ông Ida l

ại l

à thân ch

ủ của bác sĩ Phạm Ngọc Thạch, người đ

ã ch

ữa trị bệnh m

ãn tính cho ông, Ida bàn

chuy

ện chọn nhân sự phụ trách Thanh Ni

ên Ti

ền Phong với ông Thạch. Sáu Giàu đề nghị ông Thạch

lãnh ch

ức thủ lĩnh tổ chức thanh ni

ên c

ực kỳ quan trọng n

ày. Khi ông Th

ạch nhận l

àm th

ủ lĩnh, ơng Ida

r

ất mừng v

ì ch

ọn được nhân vật có t

ên tu

ổi tại S

ài Gịn.

Nhưng ta lái tổ chức n

ày tr

ở thành đoàn thể

c

ủa ta, về sau l

àm nòng c

ốt trong ngày 25.8.1945, khi ta cướp chính quyền ở S

ài Gịn - Ch

ợ Lớn.

Các s

ử gia đều công nhận đây l

à sáng ki

ến độc đáo của Bí thư Xứ ủy, biến tổ chức địch th

ành t

ổ chức

ta. Trong chu

ỗi

thành t

ựu của bác sĩ Phạm Ngọc Thạch, có th

ành tích lãnh

đạo Thanh Ni

ên Ti

ền Phong

trong nh

ững ng

ày nghiêm tr

ọng nhất của đất nước.

<b>Hội nghị nảy lửa - Chợ Đệm</b>

Th

ị trấn nhỏ bé Chợ Đệm bỗng nhi

ên n

ổi tiếng trong lịch sử kháng chiến S

ài Gịn nh

ờ cuộc họp đầ

y

sóng gió c

ủa Xứ ủy Nam Kỳ b

àn chuy

ện "h

ịa hay chi

ến" với bọn thực dân Pháp đang lăm le tái chiếm

Nam K

ỳ vào tháng 9.1945. Đây là một Hội nghị Di

ên H

ồng của thế kỷ 20 của nước ta. T

ình ti

ết gay cấn,

sơi n

ổi, nháng lửa như sau:

</div>
<span class='text_page_counter'>(44)</span><div class='page_container' data-page=44>

H

ội nghị chia l

àm hai phe, phe kh

ởi nghĩa v

à phe khơng kh

ởi nghĩa. Phe khởi nghĩa có lý luận như sau:

"Cu

ộc nổi dậy của Paris Công x

ã ch

ỉ l

à c

ủa tập thể công nhân của một th

ành ph

ố, c

òn cu

ộc khởi nghĩa

c

ủa chúng ta l

à c

ả một dân tộc, hai chuyện đó khác xa. Ta tự lực l

àm cách m

ạng được th

ì ta b

ảo vệ

cách m

ạng được. Yếu tố quyết định của ta l

à s

ức mạnh của dân tộc của nhân dân ta. Ta khơng mong

ch

ờ ai tới giải phóng gi

ùm chúng ta. Ta ph

ải dựa v

ào s

ức mạnh của ta. Tất nhi

ên, chính ngh

ĩa của

chúng ta s

ẽ được Liên Xơ và các nước anh em, các dân tộc bị áp bức ủng hộ

...".

Ngày 17, h

ội nghị quyết định tạm ho

ãn ngày b

ấm nút ở S

ài Gòn (tr

ước dự định ng

ày 18), ti

ếp tục ho

àn

thành chu

ẩn bị khởi nghĩa, chờ tin H

à N

ội nổi dậy. (V

ì th

ời đó phương tiện li

ên l

ạc viễn thơng kém n

ên

Sài Gịn khơng bi

ết H

à N

ội cướp chính quyền ng

ày 19.8). Ngày 20 m

ới được tin H

à N

ội khởi nghĩa ng

ày

19.8.1945. H

ội nghị Chợ Đệm lại họp lần thứ hai. Định bấm nút chiều 20, n

ào dè ba anh Tr

ừng,

Nguy

ễn, Tạo lo ngại quân Nhật sẽ can thiệp. Có người đề nghị lấy tỉnh Tân An làm thí điểm xem Nhật

có can thi

ệ

p hay không. Hai t

ỉnh ủy vi

ên Tân An là Tr

ọng v

à Xuân nh

ận lệnh, đạp xe về Tân An trong

ngày 22 và t

ối đó l

àm cu

ộc khởi nghĩa thành công. Hai anh đi xe hơi lên Chợ Đệm báo tin vui v

ào sáng

23.

Th

ế l

à h

ội nghị y

ên chí l

ớn sẽ bấm nút v

ào t

ối 24 v

à ch

ỉ định

danh sách

ủy ban khởi nghĩa.

Cu

ộc cướp chính quyền ng

ày 25.8.1945, thành cơng r

ực rỡ. Đây l

à m

ột th

ành tích l

ớn nếu chúng ta thấy

được hai trở lực lớn: Thứ nhất, S

ài Gòn xa Trung

ương và năm 39 Xứ ủy đứt li

ên l

ạc với Trung ương.

Th

ứ hai, sau Nam Kỳ khởi n

gh

ĩa, các cơ sở Đảng bị Tây phá tan, số đảng vi

ên b

ị bắt, bị giết rất nhiều,

tinh th

ần suy giảm v

ì lịng tin b

ị khủng hoảng. Nh

ìn xa ra th

ế giới, những năm 42, 43, Hồng quân Li

ên

Xô b

ị Đức đánh bại li

ên ti

ếp, ở Thái B

ình D

ương, Nhật bất ngờ tấn công Trân Ch

âu C

ảng (Pearl Harbor)

gây hoang mang cho m

ọi người. Trước hai biến cố nghi

êm tr

ọng đó, Xứ ủy Nam Kỳ cương quyết cướp

chính quy

ền. Đây l

à nét vàng son c

ủa tinh thần dám nghĩ dám l

àm, dám ch

ịu trách nhiệm trước nhân

dân, trước lịch sử.

<b>BÁC SĨ PHẠM NGỌC THẠCH NHÀ NGOẠI GIAO TRONG BÓNG TỐI</b>

<i>Bác sĩ Phạm Ngọc Thạch sinh ngày 7.5.1909 tại Quảng Nam, con nhà giáo Phạm Ngọc Thọ. </i>

<i>Ông tốt nghiệp bác sĩ y khoa ở Pháp, mở phòng mạch ở Sài Gòn, chuyên trị giúp Các nhà Cách mạng và </i>

<i>dân nghèo. </i>

<i>Ơng có cơng sáng lập Thanh Niên Tiền Phong, lực lượng chủ yếu cướp chính quyền Sài Gịn ngày </i>

<i>25.8.1945. Tập kết ra Bắc, ơng làm Bộ trưởng Y tế nước Việt Nam Dân chủ Cộng hịa.</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(45)</span><div class='page_container' data-page=45>

dài có ngang"... Như kiến trúc sư Huỳnh Tấn Phát, người đ

ã thi

ết kế Hội chợ Triển l

ãm Sài Gòn n

ăm

1942 trong vườn Tao Đ

àn ch

ỉ bằng vật liệu cây nhà lá vườn, các gian h

àng toàn b

ằng cây rừng, mái lá,

tranh, đơn sơ, giản dị, mà độc đáo. Nhưng ông Phát lại được đời sau ghi nhớ với cương vị nh

à báo và

thơng tin tun truy

ền. Ơng chủ bi

ên t

ờ báo Thanh Niên trước Cách mạng Tháng Tá

m gieo r

ắc tinh thần

qu

ốc gia dân tộc trong giới thanh ni

ên, h

ọc sinh v

à sinh viên... Và nhân v

ật chúng tơi muốn nói đến l

à

bác s

ĩ Phạm Ngọc Thạch, người có hai cơng tr

ình quan tr

ọng l

à thu

ốc ph

ịng lao BCC và Subtillis. Nh

ưng

bác s

ĩ Thạch lại l

à m

ột nh

à ngo

ại giao bẩm sinh, được giao nhiều sứ mạng quan trọng, có việc nhiều

người biết v

à cịn nhi

ều sự kiện ít người biết.

<b>Thuyết phục Tổng tư lệnh Nhật</b>

Trước sức ép của quân đội Pháp dựa thế Đồng minh toan tính lật quân đội Nhật đang thất trận, Tổng tư

l

ệnh quân đội Nhật tại Đông Dương là Thống tướng Téra Uchi mời bác sĩ Thạch, lúc đó l

à

ủy trưởng

ngo

ại giao trong Lâm ủy h

ành chính Nam B

ộ tới mật đ

àm. Ai c

ũng lo cho ông Thạch v

ì ng

ại Nhật đang

lúc túng có th

ể bắt cóc ông Thạch làm con tin. Nhưng ông Thạch mạnh

d

ạn tới tư dinh Tư lệnh Nhật

phó h

ội. Đến nửa đ

êm ông m

ới về. Vừa tới nơi, anh Tư đưa cao thanh kiếm v

õ s

ĩ đạo, hồ hởi khoe:

"Téra Uchi t

ặng m

ình thanh ki

ếm tổ phụ truyền lại v

ì khơng mu

ốn nó rơi vào tay qn thù da trắng".

Vào văn ph

ịng, anh T

ư tường tr

ình n

ội dung cuộc mật đ

àm v

ới chủ tịch Trần Văn Gi

àu và các v

ị trong

Lâm

ủy: Téra Uchi buồn v

ì tin Nh

ật ho

àng tuyên b

ố đầu hàng vô điều kiện sau hai quả bom nguy

ên t

ử

M

ỹ thả xuống Hiroshima v

à Nagasaki. Ông ta hoang mang gi

ữa chống cự và đầu h

àng. Mình khun

ơng ta nên rút qn vơ r

ừng. M

ình h

ứa giúp trong trường hợp quân Nhật rút vô rừng để tránh cái nhục

b

ị quân Anh giải giới. M

ình h

ứa giúp tiếp tế lương thực nếu xảy ra t

ình hu

ống đó. Với điều kiện l

à qn

Nh

ật khơng can thiệp v

ào n

ội t

ình c

ủa ta. Téra Uchi đồng ý ngay v

à tháo dây n

ịt lấy khẩu súng báng

c

ẩn ng

à t

ặng ln cho m

ình.

<b>Vang dội hơn bom ngun tử </b>

H

ội nghị Đ

à L

ạt đ

ã có nhi

ều người viết rồi, nhưng chi tiết về bác sĩ Phạm Ngọc Thạch th

ì ch

ưa được tiết

l

ộ. Hội nghị Đ

à L

ạt v

ào tháng 4. 1946, có nhi

ệm vụ tạo điều kiện cho Chủ tịch Hồ Chí Minh v

à Th

ủ

tướng Phạm Văn Đồng dự hội nghị Fontainebleau bên Pháp. Trong danh sách phái đồn thương nghị

Vi

ệt Ham Dân chủ Cộng h

ịa có tên bác s

ĩ Phạm Ngọc Thạch đại diện cho nhân dân Nam Bộ. Từ chiến

khu An Phú Đông lên Đà Lạt, đi cách nào để tới nơi an toàn?

</div>
<span class='text_page_counter'>(46)</span><div class='page_container' data-page=46>

hơm đó, thực dân ngang nhi

ên b

ắt ơng Thạch và người bạn khả ái của ông l

à Canac. Ơng này b

ị giam

vài ngày r

ồi thả. C

ịn ơng Th

ạch th

ì b

ị giam khoảng nửa tháng trong một trại lính. Ơng được đối xử tử

t

ế v

à m

ỗi ngày đều có khách tới thảo luận chính trị . Khách l

à h

ọc giả Jean Pierre Dannaud, l

àm vi

ệc tại

Cao

ủy phủ. Trọng trách của Dannaud l

à thuy

ết phục ông Thạch rời bỏ Việt Minh. Xin giới thiệu sơ về kẻ

h

ậu sinh dám đấu lý với bậc đàn anh, đúng là điếc không sợ

súng.

Jean Pierre Dannaud đậu thạc sĩ triết lúc mới 25 tuổi, từng vượt ngục v

à tham chi

ến trong Sư đoàn I,

năm 1943. Tháng 9.1945, Dannaud tới S

ài Gòn theo

đơn vi của tướng Leclerc. Sau thời gian ngắn ở

Lào, Dannaud được đưa về văn ph

òng

Đại tá Cédile, Ủy

viên C

ộng h

òa Pháp t

ại Nam Kỳ. Ơng phụ trách

S

ở Văn hóa Pháp ki

êm S

ở Thông tin. Do vậy m

à Th

ống tướng De Lattre chọn làm Trưởng ph

ịng báo chí

c

ủa ơng ta. Nhưng với bác sĩ Phạm Ngọc Thạch th

ì th

ạc sĩ Dannaud chỉ l

à m

ột ngựa non háu đá, l

àm

sao đấu lý được

m

ột đối thủ bậc thầy. Th

êm m

ột sự cố thất lợi cho Dannaud, lúc đó bác sĩ Thạch nghe

tin phịng m

ạch của ơng ở 202 Chasseloup bị lính Pháp đập phá. Sau c

ùng, Pháp t

ống khứ ông ra H

à

N

ội. Đúng l

à chúng th

ả hổ về rừng. V

ài tháng sau, ông Th

ạch được giao chức chánh văn ph

òng Ph

ủ

Ch

ủ tịch. Ở cương vị này anh Tư Thạch cũng phát huy năng khiếu ngoại giao.

Vài tháng trước ng

ày Toàn qu

ốc kháng chiến 19.12.1946 bác sĩ Thạch gợi ý một người Pháp có tư

tưởng ơn h

ịa nh

ư sau "Tơi lo ngại sẽ xảy ra chiến tranh. Các bạn người Pháp các anh không chịu hiểu

chúng tơi". Người bạn Pháp cho rằng vẫn c

ịn có th

ể cứu v

ãn tình hình

được. Ơng Thạch liền khuy

ên

anh ta bay ngay vào Sài Gòn g

ặp thống đốc Đơng Dương Ngân hàng Paul Ganay. "Anh h

ãy nói cho ông

ta bi

ết l

à chúng tôi r

ất th

ành th

ật khi tuy

ên b

ố chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng h

ịa b

ảo đảm quyền

l

ợi người Pháp ở Việt Nam". Về sau người bạn n

ày cho ông Th

ạch biết d

ù Paul Ganay là vua trong gi

ới

tài phi

ệt, ông ta không thể can thiệp vào đường lối chính sách của Paris.

<b>Ba lần sang Paris vận động hịa bình, bác sĩ Thạch được cảm tình mọi giới </b>

<i><b>Bác s</b></i>

<i><b>ĩ Thạch gặp Nguyễn Đệ tại Paris</b></i>

Nguy

ễn Đệ, cánh tay mặt của Bảo Đại v

à bác s

ĩ Thạch có họ h

àng xa và là b

ạn cũ với nhau. Nguyễn Đệ

b

ắn tin muốn gặp bác sĩ Thạch v

ào tháng 9.1962, trong chuy

ến hành hương thánh đường Lousdes, nơi

có tin Đức Mẹ hiện về. Lúc đó, ơng Thạch điện cho Nguyễn Đệ: "Tơi rất sẵn s

àng g

ặp đổng lý văn

phịng c

ủa Bảo Đại".

Địa điểm gặp gỡ l

à nhà hàng Poccardi v

ới sự có mặt của ơng Văn Chi v

à m

ột nh

à ngo

ại giao cao cấp

Vi

ệt Nam Dân chủ Cộng h

òa. Khơng khí cu

ộc gặp mặt rất thân mật, cả hai đều cố quên đi những bất

đồng chính trị, chỉ nhắc lại những kỷ niệm thời xa xưa. Ông Thạch tế nhị không nhắc tới những ý nghĩ

chưa chín chắn của Cựu ho

àng. Ơng Th

ạch cố tránh tạo ra dư l

u

ận trong nhóm người Việt ở Pháp l

à

Vi

ệt Minh "ve v

ãn" B

ảo Đại. C

ịn v

ề phía Nguyễn Đệ th

ì ơng ta c

ố tạo điều kiện để Bảo Đại có v

ài hành

động xóa đi những bực dọc m

à Hà N

ội nhắm v

ào ông ta.

Cu

ộc gặp gỡ kể như đạt y

êu c

ầu cả hai b

ên.

<i><b>Ti</b></i>

<i><b>ếp xúc tùy viên tướng De Gaulle</b></i>

Năm 1963, bác sĩ Phạm Ngọc Thạch lại bay sang Paris mật đ

àm. L

ần n

ày ông ti

ếp xúc với một nhân vật

k

ề cận Tướng De Gaulle đầy quyền lực. Trong chuyến đi n

ày, ông Th

ạch không hề nhắc tới Cựu ho

àng

B

ảo Đại. Với chính giới Pháp, ơng Thạch bắn t

in là Pháp có th

ể c

ùng v

ới Li

ên Xơ giúp có m

ột giải pháp

chính tr

ị cho cuộc chiến Việt

-M

ỹ. Chỉ có Pháp, nước đ

ã ký hi

ệp đinh Genève 1954 là nước có đủ tư cách

để can thiệp v

ào các v

ấn đề Việt Nam. Ông Thạch vận động các bạn thuyết phục Tướng De Gaulle: giú

p

Vi

ệt Nam. Lúc đó tại H

à N

ội, chính phủ c

ịn

đặt nhiều hy vọng nơi vai tr

ò hòa gi

ải của Pháp. Ngay cả các

ph

ần tử thân Trung cộng vẫn chịu một cuộc cộng tác Pháp

-Vi

ệt với điều kiện De Gaulle tách nước Pháp

ra kh

ỏi chính sách xâm lăng Việt Nam của Mỹ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(47)</span><div class='page_container' data-page=47>

Elysée (Ph

ủ tổng thống). V

ài ngày sau, b

ản tuy

ên ngôn n

ổi tiếng ngày 28.8.1963, được công bố đánh

d

ấu ng

ày chính ph

ủ Pháp quan tâm trở lại các vấn đề Việt Nam.

C

ũng trong lúc n

ày, chính ph

ủ nhà Ngơ đang gặp nhiều khó khăn từ nhiều phía sẵn s

àng li

ều lĩnh tiếp

xúc Vi

ệt Cộng.

Theo dõi các ho

ạt động ngoại giao của bác sĩ Phạm Ngọc Thạch

, ký gi

ả ki

êm s

ử gia Georges Chaffard

nh

ận định: Bác sĩ Thạch được kết nạp vô Đảng Lao động (Đảng Cộng sản Việt Nam) muộn m

àng, ơng

là m

ột người ơn h

ịa, g

ần đường lối Liên Xô hơn Trung Quốc, v

à g

ần Pháp hơn Liên Xô. Thái độ thẳng

th

ắn của ông c

ùng trình

độ văn hóa cao rộng của ơng vượt quá tầm một cán bộ, ông l

à m

ột nhân bản

(un humaniste).

<i><b>Sang Paris l</b></i>

<i><b>ần ba, gặp Trần Văn Hữu</b></i>

T

ừ ngày 11 đến ng

ày 23.9.1964, bác s

ĩ Phạm Ngọc Thạch, Bộ trưởng Bộ Y tế sang Pháp với danh nghĩa

h

ội thảo y tế giữa hai nước Pháp

-Vi

ệt. Cùng đi với ơng Thạch có hai giáo sư trứ danh, đó là giáo sư Hồ

Đắc Di, Hiệu trưởng Đại học Y khoa H

à N

ội và giáo sư Tôn Thất T

ùng, nguyên Th

ứ trưởng Bộ Y tế v

à là

bác s

ĩ trưởng Bệnh viện H

à N

ội.

C

ả ba ông đều học v

à t

ốt nghiệp tại Pháp. Do vậy ba ông được Ban tổ chức đối xử thân t

ình. Riêng ơng

Th

ạch c

ịn làm cơng tác ngo

ại giao bí mật. Hai lần sang Pháp trước đây, ông Thạch cũng l

àm công tác

v

ận động chính trị. Đó l

à nh

ững năm 1962 v

à 1963, khi M

ỹ chỉ can thiệp v

ào chi

ến cuộc miền Nam.

Chuy

ến đi lần

này, tình th

ế căng hơn. Năm 1964, Mỹ mở rộng các cuộc khơng kích miền Bắc v

à khơng

khí lo âu t

ại H

à N

ội có phần gia tăng. Chuyến đi lần n

ày c

ủa ông Thạch có nhiệm vụ ngăn chặn khả

năng chiến tranh lan rộng.

Sang Paris l

ần n

ày, ông Th

ạch không tiếp xúc với người Mỹ, ơng giao thiệp với nhóm chính khách lưu

vong người Việt trên đất Pháp, nhờ họ l

àm trung gian. Ơng trình bày v

ới họ những lo ngại của H

à N

ội

như chiến tranh lan rộng, đời sống sẽ khó khăn hơn, buộc H

à N

ội phải nhờ viện trợ của Trung Quốc. V

ì

v

ậy,

Hà N

ội muốn có một thu xếp thích ứng hơn.

Hai giáo sư Tùng và Di cũng tuy

ên b

ố lo ngại về khó khăn kinh tế phải nhờ quá nhiều nơi, cho nên cần

ph

ải thương thuyết. Nước Pháp có thể giúp hai b

ên xích l

ại các quan điểm bất đồng.

Bác s

ĩ Thạch cho rằng quan điểm về Việt Nam của tướng De Gaulle rất đáng quan tâm, nhưng hiện nay

các quan điểm xây dựng đó lại làm cho người Mỹ bực bội. Chắc chắn Washington không chấp nhận việc

Pháp đứng ra l

àm trung gian hòa gi

ải. Tốt hơn là Hà Nội thương thuyết trực tiếp với Mỹ. Sau đó, chúng

tơi s

ẽ nhờ nước Pháp giúp.

T

ại khách sạn Prince des Gallẹs, nơi phái đoàn Việt Nam tạm trú, bác sĩ Thạch và hai giáo sư Di và Tùng

đàm đạo khá lâu với một trong các l

ãnh t

ụ đối lập với chính quyền S

ài Gịn - ơng Tr

ần Văn Hữu. Ơng

H

ữu là đại điền chủ qu

ê V

ĩnh Long. Năm 1950, ông l

à th

ủ hiến Nam phần Việt Nam. Ông là người chủ

trương trung lập, suốt thời gian lưu vong ông đ

ã qui t

ụ được một nhóm tán th

ành trung l

ập. Tháng

3.1951, t

ại hội Ph

ù Luân (Rotary Club Saigon), ông H

ữu tuy

ên b

ố "đ

ã t

ới l

úc gi

ải h

òa và chung s

ống".

R

ồi ông Hữu đi châu Âu vận động sự đồng t

ình qu

ốc tế quan điểm tr

ên. Ơng t

ới Rome, yết kiến Đức

H

ồng y Montini (sau là Đức Giáo Hoàng Paul II) để Ng

ài th

ấy sự cần thiết của chế độ trung lập ở Việt

Nam và tác động tới anh em nh

à Ngô qua trung gian c

ủa Giám mục Ngơ Đ

ình Th

ục.

Ngày 14.7, ơng H

ữu bay sang Gen

ève g

ặp Thủ tướng Phạm Văn Đồng tại Villa Versoi chuyển lời y

êu c

ầu

c

ủa Thủ tướng Mendès Francce "không nên đưa điều kiện chia ranh giới hai miền Nam Bắc Việt Nam

theo v

ĩ tuyến và đừng đ

òi ký k

ết hiệp định Genève trước ng

ày b

ầu thủ tướng Pháp". Trong tiệc ông

Đồng đ

ã tâm tình v

ới ông Hữu : “Năm 1946, v

ì ng

ười Pháp khơng hiểu chúng tơi n

ên chúng tơi khơng

có cách nào khác hơn là đi theo con đường chúng tơi đ

ã ch

ọn. C

ịn bây gi

ờ th

ì chính nhân dân l

ựa

ch

ọn".

</div>
<span class='text_page_counter'>(48)</span><div class='page_container' data-page=48>

các căn cứ đó khơng được d

ùng vào vi

ệc chứa nguy

ên t

ử. Ngo

ài ra, các v

ấn đề khác có thể thương

th

ảo. Chúng tôi mong muốn Mỹ viện trợ kinh tế cho Việt Nam. Tại sao chúng tôi lại ngu ngốc bác bỏ

vi

ện trợ nếu viện trợ khơng có điều kiện ch

ính tr

ị? Nếu họ muốn thương thuyết với chúng tôi, không có

gì khó. H

ọ chỉ tiếp xúc tại đây, tại Paris n

ày v

ới Mai Văn Bộ, hay tại đại sứ quán Việt Nam tại L

ào.

Ngoài lá bài Tr

ần Văn Hữu, ơng Thạch c

ịn v

ận động nhiều nhân mối khác để tiếp xúc với người Mỹ

tìm

m

ột giải pháp h

ịa bình cho Vi

ệt Nam.

T

ại Mỹ ơng Thạch cũng nắm được v

ài nhân v

ật t

ên tu

ổi. Một người bạn của bác sĩ đ

ã ti

ếp cận được

tướng Nguyễn Khánh từng nổi danh là người h

ùng t

ại S

ài Gòn, ng

ười đ

ã h

ạ bệ Tổng thống Dương Văn

Minh. Khi b

ị các tướng

tr

ẻ Thiệu, Kỳ hất sang Mỹ, Nguyễn Khánh vẫn là người thân tín của Đại sứ Cabót

Lodge. Ơng Th

ạch bảo bạn n

ên n

ắm Nguyễn Khánh v

à khuyên Khánh c

ố nắm chính quyền để sau n

ày

có th

ể hữu ích, giúp ta giao tiếp với người Mỹ.

Trong gi

ới kinh t

ài Vi

ệt kiều ở Phá

p ông Th

ạch cũng kéo họ v

ào c

ộng đồng quốc gia Việt Nam. Ông gợi

ý h

ọ xuất cảng h

àng hóa, máy móc v

ề y khoa v

à nông nghi

ệp m

à Vi

ệt Nam đang cần.

M

ột trong những nhân mối quan trọng n

ày - ơng Ph

ạm H

ịe, ngun chánh v

ăn ph

ịng B

ảo Đại. Ơng

Hịe là nhà t

ư bản

Vi

ệt Nam, chủ h

ãng hàng không Cosara. Cu

ối tháng 9, ơng Phạm H

ịe

đ

ã ti

ếp xúc với

m

ột phái vi

ên ch

ức ngoại giao Mỹ v

à chuy

ển đề nghị của H

à N

ội. Nhưng lúc đó phe chủ chiến ở Mỹ

th

ắng thế.

Bác s

ĩ Phạm Ngọc Thạch mất năm 1968, trong chiến khu miền Đơng Nam Bộ. Bác sĩ có hai cơng tr

ình y

khoa v

ề thuốc ngừa lao. Ng

ày nay b

ệnh viện Hồng Bàng trên đường Hùng Vương mang tên bác sĩ.

Nhưng tài ngoại giao của ông Phạm Ngọc Thạch được Bác Hồ sớm phát hiện đ

ã giao nhi

ều sứ mạng

khó khăn và tế nhị. Rất nhiều chuyến công

du sang

Ấn, Thái Lan và các nước Đông Nam Á. Đặc biệt các

chuy

ến du thuyết ở Pháp đ

ã

được các sử gia Pháp ghi lại.

<b>DƯƠNG QUANG ĐÔNG VÀ MẬT VỤ Ở XIÊM</b>

<i>Ơng Năm Đơng là nhà cách mạng lão thành đã tham gia Thanh niên Cách mạng đồng chí hội của lãnh </i>

<i>lụ Nguyễn Ái Quốc và sớm hoạt động trong Công hội Đỏ của cụ Tôn Đức Thắng. Trong thời kháng </i>

<i>Pháp, ơng là Phó phịng Hàng hải Nam Bộ, phụ trách văn phòng thường trực của ta ở thủ đơ Xiêm quốc, </i>

<i>Bangkok. Ơng đóng vai doanh thương có cửa hàng xuất nhập cảng lớn tại thủ đô Bangkok, mua sắm </i>

<i>tàu biển chở súng đạn, hóa chất, máy móc về nước đánh Tây. Trong cuộc sống đầy gian nguy giữa </i>

<i>hàng ngũ mật vụ Pháp bố trí dày đặc ở Xiêm, dưới cái lên Xiêm là Nai Chran ơng vẫn bình tĩnh làm trịn </i>

<i>sứ mạng của mình cho tới ngày bị phe đảo chính bắt.</i>

<b>Đường xun tây </b>

Cu

ối tháng 8.1945, t

ình hình Nam B

ộ sục sơi dữ dội. Ta cướp chính quyền S

ài Gòn ngày 25.8, t

ổ chức

ngay tàu Phú Qu

ốc v

à 25 ghe c

ửa V

àm Láng, Bình

Đại ra Cơn Đảo rước t

ù chính tr

ị về đất liền kháng

chi

ến. Lúc đó tướng De Gaulle đ

ã t

ập trung quân đội tại Ấn Độ để sang S

ài Gòn chi

ếm thuộc địa, một

cu

ộc chạy đua nước rút giữa hai bên. Năm ấy miền Bắc đang đói chết cả triệu người ; Nam Bộ cấp tốc

ch

ở gạo ra bằng đường biển; kế đó Bác Hồ điện v

ào g

ọi cụ Tơn Đức Thắng vừa từ Côn Đảo về ra Bắc

công tác. C

ụ Tôn đáp ghe bầu đi ngay.

</div>
<span class='text_page_counter'>(49)</span><div class='page_container' data-page=49>

hai T

ỉnh ủy Tr

à Vinh và V

ĩnh Long tham dự, trong đó có anh Năm Đơng đang là xứ ủy viên. Khu trưởng

Khu 9 V

ũ Đức đề nghị ra Trung ương xin vũ khí. Chính ủy Khu 9 Phan Trọng Tuệ gợi ý sang Xi

êm mua

s

ắm vũ khí với số vàng đồng bào đóng góp trong Tuần lễ v

àng

ở các tỉnh miền Tây, gợi ý này được tán

thành.

Ơng Tu

ệ chỉ thị đồng chí Phan Văn Sơ giao 25 ký v

àng th

ỏi cho anh Năm Đông sang Xi

êm mua s

ắm vũ

khí. Anh Tu

ệ dặn r

õ:

1. D

ựa v

ào Vi

ệt kiều tranh thủ t

ình c

ảm nhân dân v

à chính ph

ủ Xi

êm

2. M

ở đường biển và đường bộ xuyên ba nước Thái

-Miên-Vi

ệt để đư

a v

ũ khí về nước (từ đó khai sinh

đường xuy

ên Tây).

3. V

ận động nhân dân Mi

ên m

ở mặt trận dân tộc giải phóng, sát cánh với chúng ta.

4. M

ở mặt trận đánh Pháp trên đất bạn.

5. Sau cùng, ph

ải triệt để bí mật.

Đồn sang Xiêm khởi h

ành t

ại v

àm kinh Biên Nh

ị (Cái Tâu) vào đầu hôm, chở theo hai phái đo

àn t

ỉnh

V

ĩnh Long v

à Trà Vinh, t

ất cả 14 người, trong số n

ày có Ch

ủ tịch Tr

à Vinh Nguy

ễn Văn Khâm, đại biểu

Qu

ốc hội, Bí thư Vĩnh Long Nguyễn Văn Thiệt. Có hai nhân vật quan trọng là Dương Tán, tức Huỳnh

Văn Vàn

g, ch

ỉ huy quân sự và nhà sư Sơn Ngọc Minh, phụ trách đồng b

ào Khmer t

ỉnh Tr

à Vinh.

Cùng lúc Nam B

ộ lập Ph

òng Hàng h

ải Nam Bộ do anh Nguyễn Đăng Kỳ làm Trưởng ph

òng

đặt căn cứ

t

ại Dầy Chảo, anh Năm Đơng

-phó phịng ph

ụ trách văn ph

ịng th

ường trực ở Bangkok.

Các ch

ỉ thị của

Chính

ủy Phan Trọng Tuệ được anh Năm Đông lần lượt thi hành. Trong công tác này, anh được anh

Tr

ần Văn Gi

àu -

ngun Bí thư Xứ ủy Nam Kỳ chuyển cơng tác sang thủ đơ Xi

êm qu

ốc. Do vũ khí mua

s

ắm của Ph

òng Hàng h

ải Nam Bộ v

à các thuy

ền trưởng Tư Hóa, Bảy Ngạnh, Tư Liêm, Ba Nh

ã, Y N

ết

ch

ở về căn cứ tiếp nhận Dầy Chảo (Cà Mau) mà tương quan lực lượng của ta và địch biến chuyển r

õ

nét. V

ề sau ta lập ba tiểu đo

àn h

ải ngoại lấy t

ên là b

ộ đội Cửu Long 1,2,3...

C

ộng đồng Việt kiều ở Xi

êm b

ấy giờ l

à c

ộng đồng đông đảo và yêu nước nhất Họ sang Xi

êm làm nhi

ều

đợt, bắt đầu từ 200 năm trước, khi vua Tự Đức tàn sát tín đồ Thiên chúa, đợt hai là đầu thập ni

ên

1940, khi Pháp b

ắt lính đánh Xi

êm vì Xiêm nghe theo l

ời Nhật xúi đ

ịi m

ấy tỉnh giáp ranh với Campuc

hia.

Không th

ể chết vô lý v

ì quy

ền lợi ngoại bang, anh em binh sĩ đồng loạt đ

ào ng

ũ chạy sang Xi

êm.

Bà con Ph

ật giáo tập trung lại ch

ùa l

ớn Thi Oa Thi với hai h

òa th

ượng Sư Ba (người Bắc) và Sư Bảo Ân

(R

ạch Giá). Đây là cơ sở đầu ti

ên c

ủa anh Năm Đông.

Anh Sáu Giàu v

ốn l

à b

ạn thân với Thủ tướng Luang Pradit hồi c

òn là sinh viên bên Pháp; nay g

ặp lại,

Pradit vui lòng giúp Vi

ệt Nam kháng chiếp chống thực dân Pháp. Đợt đầu, Thủ tướng Pradit giúp Việt

Nam m

ột ng

àn nón s

ắt Nhật, 500 tơm

-xơng, hai mc-chê 60 ly, c

ả ng

àn b

ộ qn phục kaki. Tàu Độc

L

ập của thuyền trưởng Tư Hóa

-

đậu thủ khoa khóa thuyền trưởng viễn dương, Tây tơn là "loup de mer"

(sói bi

ển)

- ch

ở về nước đầu ti

ên. B

ến b

ãi b

ếp nhận vũ khí do Họa đồ Lý (La Văn Lý, cũng c

òn

được gọi

là Tào T

ỵ) vớt t

h

ủy lơi Nhật đánh ch

ìm tàu Tây, gi

ải phóng một v

ùng duyên h

ải để xây căn cứ tiếp

hàng.

Đồng b

ào vùng Cà Mau th

ấy bộ đội Cửu Long từ Xi

êm v

ề trang phục tối tân, quân phục kaki, nón sắt,

súng tơm-xơng l

ấy l

àm lên tinh th

ần.

Công vi

ệc làm ăn của anh Năm Đôn

g ngày càng "n

ở nồi", số vũ khí đưa về nước c

àng nhi

ều, phải sắm

thêm tàu bi

ển. Bấy giờ Ph

òng Hàng h

ải Nam Bộ có các t

àu bi

ển loại nhỏ như chiếc Độc Lập, Đo

àn K

ết,

Chi

ến Thắng. Ta mướn th

êm chi

ếc t

àu l

ớn của Xi

êm là Darathip, sau cùng mua chi

ếc Sông Lô chở

g

ấp

năm lần hơn.

V

ề đường bộ cũng tổ chức xong, xây dựng nhiều cơ sở và trên đường vận chuyển vũ khí bằng voi, ta

liên quân b

ộ đội Khmer Issarak đánh phá đồn bót hẻo lánh của địch. Trận 20.4.1946, Sơn Ngọc Minh

ch

ỉ huy đánh trận Xi

êm Ri

ệp mở m

àn cho cách m

ạng Campuchia.

</div>
<span class='text_page_counter'>(50)</span><div class='page_container' data-page=50>

<b>Mở cửa hàng xuất nhập khẩu ở Bangkok</b>

Trong nước chuyển sang giai đoạn 2 "cầm cự", các trận đánh lớn diễn ra, Ph

òng Hàng h

ải Nam Bộ c

àng

tăng gia mua vũ

khí g

ửi về nước. Để nghi trang việc mua bán, ta chủ trương mở cửa h

àng xu

ất nhập

c

ảng lớn cho hợp lý. Anh Năm Đơng đóng vai nhà đại kinh doanh, lấy t

ên Xiêm là Nai Chran (Nai là ông,

là Monsieur (ti

ếng Pháp), l

à Mister (Anh). C

ửa hàng đặt tên là Chơn Phani

ch, t

ọa lạc tại phố lầu 428

Lương Loẳng, gần cầu Xa Phanh Khảo. L

ãnh patente h

ạng nh

ì, c

ửa hàng Chơn Phanich buôn bán với

các hãng buôn l

ớn ở nước ngồi trong đó có h

ãng Denis Frèrs, Descours Cabaud t

ừ S

ài Gịn. C

ũng trong

đường dây bn bán lớn này, anh Năm Đông mua máy in offset bốn m

àu g

ởi về H

à N

ội để in giấy bạc.

R

ất tiếc, cái máy in n

ày n

ặng cả tấn, chở tr

ên tàu Sông Lơ b

ị nhiều chiến hạm địch ví đ

ã t

ự đánh ch

ìm

ngồi bi

ển Đơng.

V

ề sau chính quyền thân Mỹ trở n

ên ph

ản động hơn, xét nhà nhiều lần, lấy

c

ớ trong cửa hiệu có cờ đỏ

sao vàng, m

ời anh Năm Đông tới Nha Công an. Chúng tố Năm Đông thông đồng với cựu Thủ tướng

Pradit ăn cắp vũ khí nhà nước bán hay cho Việt Nam đánh Pháp. Năm Đông nhất định không ký bi

ên

b

ản, bị giữ lại Nha Công an một thời gian.

Trong nh

ững ngày này, anh được các sĩ quan cảnh sát Xi

êm

có c

ảm t

ình bí m

ật tiếp tế thức ăn như cà phê, bánh bao, thuốc lá thơm...

Hai s

ĩ quan này là hai đại úy

Sa Vi

ểng v

à Couvich. Trong c

ảnh tội tù, anh Năm Đông tươi cười nghĩ rằng đời cách mạng của m

ình

bi

ết bao lần ngồi t

ù Khám L

ớn, T

à Lài..., nay l

ại nằm Nha cảnh sát Bangkok, m

à n

ằm ở đây sang hơn,

ngày ngày có bánh bao, cà phê và thu

ốc Camel...

Sau đó Xiêm quyết định trục xuất anh Năm. Về quyết định này, anh Năm cũng được "tay trong" báo

trước n

ên ch

ọn phương án tối ưu. Anh đề nghị cho về cảng Mayluột. Đại úy cảnh sát Couvich đích thân

h

ộ tống anh Năm xuống t

àu khách t

ới đảo Long Y

ài r

ồi cảng Mayluột, nơi ta có cơ sở. Cũng trong

nh

ững ng

ày ho

ạn nạn này, Năm Đông được đền b

ù b

ằng một mối t

ình

đồng hươn

g th

ắm thiết. Người

đồng hương của anh l

à m

ột mệnh phụ nửa chừng xuân, lý lịch trích ngang như sau:

Bà Song Ngam là người Nam Bộ, gốc S

ài Gịn. Ch

ồng b

à là nhà doanh nghi

ệp có tham gia hoạt động

chính tr

ị, là người ủng hộ chí sĩ Nguyễn An Ninh. Khi ông Nin

h b

ị bắt, chồng b

à ph

ải chạy sang Xi

êm

lánh n

ạn, lập nghiệp tại tỉnh Chanbori, không may ông mất sớm. Vài năm sau bà tục huyền với tỉnh

trưởng Thái, sinh hai con, một trai, một gái. Khi gặp anh Năm Đông, b

à r

ất vui, đúng như người xưa có

câu "tha hương ngộ

c

ố tri".

Bà m

ời Năm Đông về nh

à cho bi

ết gia đ

ình con trai và r

ể. Tư lệnh hải quân

-

đại tá Prakam rất mến bạn

đồng hương của mẹ v

à m

ời cậu Năm tới căn cứ Hải quân tham quan, c

òn mua giúp m

ấy th

ùng l

ựu đạn,

m

ột số hóa chất. B

à Song Ngam c

ũng đ

ã tham gia phong trào ni qn tình nguy

ện Việt Nam trong

t

ỉnh Chanburi l

à t

ỉnh giáp ranh với Campuchia, cụ thể l

à b

ộ đội Cửu Long 2 suốt mấy năm r

òng.

Trong cu

ộc tranh chấp giữa Lục quân (thân Mỹ) v

à H

ải qn (có cảm t

ình v

ới Việt Nam), đại tá Hải

quân Prakam tiên

đoán một trận thư hùng quyết liệt n

ên ti

ếp xúc với anh Năm Đông v

à hai anh Bông

Văn Dĩa, Lâm Quang Nhị xin gửi 10 t

àu h

ải quân trên đất Việt Nam nếu xảy ra chiến sự. Ta hứa hẹn

giúp đồng minh gặp khó khăn.

Riêng bà Song Ngam thường tới cửa h

àng c

ủa anh Năm để mật báo nhiều tin quan trọng m

à con r

ể đại

tá h

ải quân biết trước. Nhưng đó cũng chỉ l

à lý do ph

ụ, c

ịn ngun nhân chính là tình c

ảm đồng điệu

ẩn trong mối t

ình

đồng hương. Mỗi lần b

à t

ới th

ì th

ức ăn

ê h

ề, b

à c

ố nấu nướng theo khẩu vị Nam Bộ,

anh ch

ị

em trong c

ửa hàng được dịp thưởng thức hương vị quê hương. Khi anh Năm ngộ nạn, b

à Song

Ngam càng ti

ếp tế đều đặn. Thức ăn dư thừa anh Năm đem chia cho nhân vi

ên an ninh có nhi

ệm vụ

canh gác anh, nh

ờ vậy m

à ai c

ũng đều có cảm t

ình v

ới ơng chủ của h

àng xu

ấ

t nh

ập khẩu Việt Nam.

M

ối t

ình

đồng hương giữa hai người diễn ra cơng khai, chính b

à v

ợ ơng Phạm Văn Bạch l

à khách c

ủa

c

ửa h

àng m

ột thời gian cũng nhận xét hết sức tế nhị: "Mối t

ình

đồng hương này coi chừng vượt qua

ranh gi

ới".

Anh Năm Đông cười, giọng n

h

ỏ nhẹ nhưng khẳng định:

</div>
<span class='text_page_counter'>(51)</span><div class='page_container' data-page=51>

Trên đây là những lời tâm t

ình c

ủa anh Năm Đơng thổ lộ với tơi, một chuyện t

ình lãng m

ạn trong thời

kháng chi

ến m

à anh không h

ề viết trong hồi ký.

<b>TRUNG TƯỚNG NGUYỄN BÌNH VỊ TƯỚNG CĨ TÁC PHONG HẢO HỚN</b>

<i>Nguyễn Bình là người miền Bắc, quê Bần Yên Nhân, Kẻ Sặt, Hưng Yên, nhưng nhân dân miền Nam đều </i>

<i>công nhận anh Ba là đồng hương, vì lúc cịn thanh niên anh Ba đã lưu lạc giang hồ vơ Sài Gịn, làm </i>

<i>quen với nhà văn - tướng cướp Sơn Vương, kết thân với nhà báo Trần Huy Liệu, gia nhập Việt Nam </i>

<i>Quốc Dân đảng, bị đày ra Côn Đảo đến năm 1936, khi Mặt trận Bình dân lên cầm quyền ở Pháp mới </i>

<i>được thực dân trả về nguyên quán. Rồi anh vô Nam theo lệnh của Bác Hồ. Anh thường được nhắc đến </i>

<i>như một nhân vật huyền thoại của Nam Bộ.</i>

Tơi may m

ắn được gặp Nguyễn B

ình hai l

ần trong Đồng Tháp Mười, trong thời gian dự khóa đ

ào t

ạo

nhà báo đầu ti

ên c

ủa Nam Bộ do anh

Thu râu (Nguy

ễn Văn Thu) đảm trách đầu năm 1948.

M

ột chiều đi dạo trên con kinh Dương Văn Dương, một con kinh tuyệt đẹp nước trong xanh với hai h

àng

ô môi ch

ạy d

ài th

ẳng tắp, m

ùa hoa n

ở đỏ rực tr

ên n

ền trời xanh vương mây trắng, bỗng tơi thấy một

người t

o cao, khốc pardessus s

ậm từ ven kinh Huyện bước ra. Bấy giờ l

à mùa khô nên con kênh Huy

ện

c

ạn, hai b

ên lau s

ậy mọc cao khỏi đầu. Đến gần, tôi thấy người ấy mặc bà ba đen có đeo "sắc

-c

ốt" ở

bên hơng và mang c

ặp kính đen gọng sừng. Tơi về hỏi, mới biết đó

là Nguy

ễn B

ình. C

ảm tưởng của tơi

khi m

ới thấy lần đầu người m

à b

ọn thực dân Pháp gọi là "Lưu Bá Thừa Việt Nam" kể ra có hơi phạm

thượng. Tự nhi

ên tơi ngh

ĩ tới con heo rừng độc chiếc cũng gọi là "heo lăn chai" đến chúa sơn lâm cũng

ph

ải nể. Chiều sau, tôi

l

ại đi dạo mát dọc bờ kinh hy vọng gặp lại nhân vật khét tiếng này. Nhưng tới

con kênh Huy

ện cạn khơ th

ì t

ứ bề vắng lặng. Đứng lại nh

ìn k

ỹ hơn th

ì xa xa trong sâu có m

ột mái lều

con con. Đó là nơi vị trung tướng nghỉ ngơi. Điều n

ày c

ũng khác thường. Các cơ quan thường đóng ở bờ

kinh để tiện việc ghe xuồng đi lại. C

ịn nhà qn s

ự n

ày khơng theo quy lu

ật đó.

</div>
<span class='text_page_counter'>(52)</span><div class='page_container' data-page=52>

đồng thời nhớ b

ài báo vi

ết về Nguyễn B

ình trên t

ờ Việt Bút ở S

ài Gịn, m

ột m

ình m

ột ngựa Nam tiến.

Đang là Tư lệnh Chiến khu Đơng Triều, c

ịn g

ọi l

à chi

ến khu Trần Hưng Đạo hay Đệ tứ chiến khu, anh

Ba Bình theo l

ệnh Bác

H

ồ đơn thương độc m

ã vào Nam. B

ấy giờ Nam Bộ đang đứng trước nguy cơ bi

gi

ặc Pháp xâm chiếm, lại lâm v

ào c

ảnh "thập nhị sứ quân" cá lớn nuốt cá bé, mỗi nhóm bộ đội l

à m

ột

anh hùng nh

ất khoảnh. Phải l

à tay h

ảo hớn mới l

ãnh

đạo các bộ đội giang hồ như Ba Dươ

ng, B

ảy Viễn,

Mười Trí. Bác Hồ đ

ã ch

ọn đúng người để giao đúng việc. Lịch sử kháng chiến Nam Bộ đ

ã ch

ứng minh

điều đó.

Tr

ọng tâm cơng tác, hay nói cách khác

- s

ứ mạng m

à Bác H

ồ giao cho Nguyễn B

ình khi vào Nam là

th

ống nhất các lực lượng vũ trang ở miền Đ

ông Nam B

ộ. Đây l

à m

ột nhiệm vụ quan trọng v

ì ai c

ũng

bi

ết lúc cách mạng mới nổ ra th

ì các tay giang h

ồ lật đật chi

êu binh mãi mã. Ba D

ương, Bảy Viễn, Mười

Trí, Tư Thược, Ba Nhỏ, Ho

àng Th

ọ... mạnh ai nấy xưng hùng một khoảnh không ai phục ai, c

òn t

ệ hơn

th

ế nữa, cá lớn nuốt cá bé. Biết bao chuyện bộ đội này tước súng bộ đội kia. Giống y như thập nhị sứ

quân trong l

ịch sử nước nh

à. Ph

ải có một Đinh Bộ Lĩnh phất cờ lau thống nhất các lực lượng giang hồ

mà ch

ủ tướng đều mang mộng Từ Hải: "Triều đ

ình riêng m

ột

góc tr

ời, gồm hai văn v

õ r

ạch đơi sơn hà".

T

ại sao Bác lại phái vị Tư lệnh chiến khu Đơng Triều vơ Nam l

àm cơng vi

ệc ít người kham nổi? Bởi Bác

bi

ết dân anh chị trong Nam chỉ phục những kẻ hảo hớn hơn m

ình mà thơi. Mà Nguy

ễn B

ình thì

đ

ã l

ưu

l

ạc giang hồ vô Nam, đ

ã giao du thân m

ật với Sơn Vương là trùm đám thảo khấu kiểu Lương Sơn Sài

Gòn và vùng lân c

ận. Khi giao nhiệm vụ, Bác đ

ã ôm hôn và nói: "Bác giao Nam B

ộ cho chú đó". Thống

nh

ất lực lượng các tay trời gầm trong Nam, ai làm được? Vậy m

à Ba Bình làm

được. Nhờ đâu? Tài, đức?

C

ố nhi

ên ph

ải có hai yếu tố đó, nhưng quan trọng hơn hết l

à nh

ờ tác phong anh h

ùng mã th

ượng, phải

"h

ợp jeu" (hợp gu) v

à ph

ải "trên queue" (trên cơ) th

ì m

ới thu phục được nhóm B

ình Xun c

ủa Ba

Dương, Tám Mạnh, Bảy Viễn, Mười Trí, Mười Lực, Bảy Mơn. Khơng chỉ có dân giang hồ c

ịn dân trí th

ức

n

ữa chớ. Phải là người thế n

ào m

ới thu phục dưới trướng các giáo sư Phạm Thiều, Đặng Minh Trứ, luật

gia Lê Đ

ình Chi, các chi

đội trưởng trí thức như Huỳnh Kim Trương chi đội I, Huỳnh Văn Nghệ chi đội

10, các bác s

ĩ V

õ C

ương, Trần Nam Hưng...

Hãy nghe anh Hai Tr

ọng (Lương Văn Trọng) phái vi

ên c

ủa anh Ba B

ình ra B

ắc báo cáo cơng tác thống

nh

ất các lực lượng v

õ trang mi

ền Đông của Khu trưởng Nguyễn B

ình.

Lúc đó là tháng 5.1948, trưởng phái đo

àn là anh Tr

ần Văn Trà, Tư lệnh Khu 8. Anh Tr

à báo cáo v

ới

Trung ương t

ình hình quân s

ự to

àn Nam B

ộ, ri

êng anh Tr

ọng báo cáo về t

ình hình Bình Xuyên. Anh

Tr

ọng l

à dân cùng quê v

ới anh Ba B

ình, c

ũng lưu lạc giang hồ vơ Nam, tham gia kháng chiến từ đầu v

à

s

ớm được a

nh Ba thu d

ụng làm đại diện của m

ình bên c

ạnh B

ình Xun.

Đường đi mn dặm sơn khê, nay chỉ nói về cuộc hội kiến giữa Đại tướng V

õ Nguyên Giáp và

đại diện

c

ủa anh Ba. Sau khi nghe Hai Trọng báo cáo, Đại tướng nói : "Đồng chí về l

àm cho tôi m

ột luận án

Ngh

ệ thuật l

ãnh

đạo các bộ đội giang hồ". Quan trọng lắm ! Nhiều nước l

àm cách m

ạng giải phóng dân

t

ộc như ta đang cần để thu hút các giới chọc trời khuấy nước, sống ngo

ài vịng pháp lu

ật".

Hai Tr

ọng giật m

ình,

đáp: "Thưa đại tướng, điều đại tướng vừa nói qu

á m

ới đối với tôi. Tôi chưa đủ sức

đúc kết".

Tướng Giáp cười: "Anh cứ viết như báo cáo, nhưng đi sâu vơ chi tiết. Trên báo cáo đó, tơi sẽ làm đúc

k

ết. Cứ làm đi, rồi sẽ có tr

ình

độ lý luận".

Đêm đó, Hai Trọng về cặm cụi viết báo cáo chi tiết và càng đi

sâu vô m

ối li

ên h

ệ Nguyễn B

ình - Ba

Dương, anh càng thấy nghệ thuật l

ãnh

đạo giới giang hồ của anh Ba. Điều n

ày c

ũng khơng có g

ì m

ới so

v

ới túi khôn Đông Tây kim cổ. Thấy r

õ qua các cu

ộc quân sự ở An Phú x

ã, l

ực lượng B

ình Xun m

ạnh

nh

ất ở miền Đơng, Nguyễn B

ình liên k

ết ngay, v

à cách hay nh

ất là phong Ba Dương khu phó rồi đến

thăm x

ã giao Liên chi 2 -

3. Sau đó, đưa Ba Dương đi viễn chinh Bến Tre, vừa giải vây chiến khu An Hóa

- Giao Hòa theo l

ời y

êu c

ầu, đồng thời quy tụ th

êm các l

ực lượng địa phương. Rấ

t ti

ếc, Ba Dương tử

tr

ận ng

ày 17.2.1946 (nh

ằm 16 tháng gi

êng Bính Tu

ất), nếu khơng th

ì c

ặp hổ tướng Nguyễn B

ình - Ba

Dương sẽ ảnh hưởng nhiều đến thời sự miền Nam.

</div>
<span class='text_page_counter'>(53)</span><div class='page_container' data-page=53>

bót Catinat c

ủa t

ên cị m

ật thám Bazin ác ôn. Ch

uy

ến đi n

ày anh Ba xu

ất phát từ Vườn Thơm. Khơng r

õ

Phịng Nhì Pháp có bi

ết hay khơng, ng

ày tr

ở ra, máy bay giặc l

ên b

ắn ác liệt vùng này. Anh Tư Lái (Hồ

Văn Lái), phụ trách thơng tin tuy

ên truy

ền S

ài Gịn-Ch

ợ Lớn kể lại l

à anh Ba ch

ỉ đứng tr

ên b

ờ rạch chớ

không nh

ảy xuống đám dừa nước khi máy bay quần bắn trên đầu. Anh Ba bị truy kích trên đường về,

khúc

ấp 4 x

ã V

ĩnh Lộc, địch chỉ cách hai cái đ

ìa. R

ất may l

à c

ậu Ly (Huỳnh Cơng Thức) mới 15 tuổi, con

trai đầu l

ịng c

ủa anh Mười Trí d

ùng FM b

ắn cản hậu để giải vây. Đêm đó, anh Ba ghé Chi đội 4 khen

anh Mười có thằng con xứng đáng và thưởng 200 đồng để trung đội của cậu li

ên hoan.

Không ch

ỉ về thành mà ngày thường anh Ba cũng thích mặc xá xẩu. Li

ên l

ạc của anh Ba l

à ch

ị Thanh

(Hoàng Th

ị Thanh) quen biết nhau từ

quê nhà, c

ũng mặc áo xẩm để đi lại từ Khu về thành. Địch nhận

ra anh

ở tướng to con, mang kính đen, đeo "sắc

-c

ốt" to.

Chuy

ện xử Ba Nhỏ mới l

àm n

ổi bật nét hảo hớn của anh Ba. Ai cũng biết Ba Nhỏ có ít nhiều li

ên h

ệ với

Bình Xuyên.

Khi chánh án Nguy

ễn B

ình k

ể tội v

à tuyên án t

ử h

ình, Ba Nh

ỏ b

ình t

ĩnh nói: "Tội tơi l

àm, tơi ch

ịu. Xin

anh Ba m

ột ân huệ cuối cùng, cho tôi mượn cây súng của anh để tôi tự xử”.

Hàng trăm cặp mắt chiếu về phía Nguyễn B

ình h

ồi hộp chờ xem thái độ của anh Ba trước đề nghị bất

ng

ờ đó. Kinh ngạc làm sao, anh Ba móc súng đặt l

ên bàn và m

ột người lính đưa xuống v

ành móng

ng

ựa cho Ba Nhỏ. Nếu Ba Nhỏ trong lúc tuyệt vọng d

ùng kh

ẩu súng đó khác hơn là tự xử th

ì m

ục ti

êu

đầu ti

ên s

ẽ là ơng chánh án. Nhưng đó là suy luận của những kẻ gi

àu

trí tưởng tượng thích chuyện

"ng

ựa về ngược". Ba Nhỏ l

à h

ảo hớn c

àng kính ph

ục một tay hảo hớn, gan mật hơn m

ình, nên n

ếu có

m

ột chút ý nghĩ nổi loạn b

ên trong, anh c

ũng đủ sáng suốt để chế ngự v

à x

ử sự đúng luật giang hồ. Hai

nhân v

ật chính: ơng chánh án

và tên t

ử tội đều hiên ngang, đầy đủ khí phách như nhau trước cái chết,

và trước cái c

òn m

ạnh hơn cái chết: Danh dự.

Sài Gịn d

ưới thời Pháp v

à M

ỹ có nhiều sách viết về vị Tư lệnh Nam Bộ m

à Pháp ngán s

ợ, trong số n

ày

có hai quy

ển "Ai giết Nguyễn B

ình?" và "Tơi gi

ết Nguyễn B

ình". C

ả hai tác giả là người có một thời tham

gia kháng chi

ến, nhưng sau dinh tê. Nội dung có chi tiết đúng và sai, nhưng ý đồ r

õ ràng là xuyên t

ạc,

nói x

ấu kháng chiến. Vụ ám sát n

ày ch

ỉ xin vắn tắt như sau:

Đám Vũ Tam Anh, B

ùi H

ữu Phiệt là dân cơ hội tá túc Chi đội 4 của anh Mười Trí. Do tác phong Mạnh

thường quân, anh Mười giao du rộng r

ãi, nhà anh tr

ở th

ành T

ụ nghĩa đường của đủ nhóm dân kháng

chi

ến. Bọn Anh

- Phi

ệt chủ trương giết Nguyễn B

ình r

ồi gieo tiếng ác cho Mười Trí, một độc

k

ế kiểu "một

m

ũi t

ên b

ắn hai con chim". Muốn thực hiện thâm ý đó chúng li

ên k

ết với t

ên Sáu Xít-xong (lính mã tà

thu

ộc đơn vị đ

àn áp n

ổi loạn) "Section de lutte", dân m

ình g

ọi l

à Section là Xít-xong. Tên Sáu cùng

tham gia kháng chi

ến từ đầu trong bộ đội B

à Qu

ẹo của Mười Trí, do vậy mà được anh Mười tín nhiệm.

Sáu Xít-xong b

ị đám Ph

ịng Nhì lơi kéo nên tr

ở mặt phản thầy, giả chữ ký của anh Mười, viết thiệp mời

Nguy

ễn B

ình qua Chi

đội 4 dự tiệc để b

àn chuy

ện cơ mật. Lúc đó, hai cơ quan đóng gần nhau ở B

ình

Hịa, g

ần sơng V

àm C

ỏ Đơng. Bọn Anh

- Phi

ệt đ

ã b

ố trí thiện xạ ở gần miếu sát bờ sông. Nhận được

thi

ệp mời, anh Ba một m

ình b

ơi xuồng qua Chi đội 4, không đem theo một vệ sĩ nào. Đại đội trưởng

H

ứa Văn Yến cảnh giác khuy

ên anh Ba nên c

ẩn thận, nhưng anh Ba chỉ cười v

à nh

ảy xuống xuồng nhổ

sào tách b

ến. Gần tới nhà Mười Trí, ngang ngơi miếu bỗng có tiếng súng nổ, anh Ba ngồi thụp xuống

nhưng không kịp. Đạn đ

ã trúng cánh tay m

ặt. Anh d

ùng tay trái rút súng b

ắn trả. Tr

ên b

ờ nổ th

êm vài

phát nhưng không trúng, t

ình th

ế thật hiểm ngh

èo. N

ếu kéo d

ài thì có nguy c

ơ anh bị trúng đạn. Rất

may t

ừ xa có tiếng súng giải vây. Bọn mưu sát rút nhanh. Tiếng súng cứu nguy đó của anh Hai Yến.

Anh Ba Bình ch

ống xuồng v

ài phút, anh Hai Y

ến đưa một bán đội theo ph

òng h

ờ bất trắc. Lập

t

ức, anh

đưa anh Ba về băng bó, vết thương nơi cánh tay mặt chỉ phớt qua phần mềm. Sáng hôm sau, anh Ba lại

sang nhà anh Mười Trí để t

ìm hi

ểu về chuyện đáng tiếc ngày hơm qua. Mười Trí ho

àn tồn khơng hay

bi

ết g

ì. Nghe Ba Bình k

ể, anh liền cho tập hợp điể

m quân: thi

ếu ba người, Sáu Xít

- xong, Bùi H

ữu Phiệt

và V

ũ Tam Anh. Chính vào lúc đó anh Ba mới nhẹ nh

àng nói v

ới anh Mười Trí: "Anh Mười n

ên c

ẩn thận

trong giao du. Tơi bi

ết anh Mười có máu giang hồ kỳ hiệp, tứ hải giai huynh đệ. Nhưng cũng n

ên phân

bi

ệt người tốt với kẻ xấu, người ngay với kẻ gian. Đây l

à kinh nghi

ệm cho anh Mười xử thế".

</div>
<span class='text_page_counter'>(54)</span><div class='page_container' data-page=54>

tin anh Mười. Tơi c

ịn n

ợ thằng con anh đ

ã c

ứu mạng tại ấp số 4 Vĩnh Lộc trước đây, lúc tơi bí mật về

thành".

Anh hùng l

ại gặp anh hùng. Mười Trí rất chịu Ba B

ình nh

ờ tác phong hảo hớn như vậy đó.

<b>HUỲNH VĂN NGHỆ ĐẤU LÝ CỊ BAZIN</b>

<i>Cị Mật thám Bazin là cáo già trong nghề diệt cộng sản. Lão biết Huỳnh Văn Nghệ tham gia Nam Kỳ khởi </i>

<i>nghĩa tháng 11.1940 bằng cách gởi đạn cho đồng chí Chín Quỳ đang chém vè ở rừng Tân Hòa (Tân </i>

<i>Uyên) nhưng hắn chưa ra tay vì Tám Nghệ đã hốt hồn nó trước. Nhật sắp đảo chính Pháp. Cuộc đấu lý </i>

<i>đã giúp Tám Nghệ chuyển bại thành thắng và lần đầu tiên cáo già mật thám đãi cà phê sữa và bắt tay </i>

<i>một chiến sĩ cộng sản.</i>

Tên tu

ổi hai nhân vật n

ày r

ất nổi tiếng trong thập ni

ên 40 r

ồi tới kháng Pháp (1945

- 1954) sang ch

ống

M

ỹ (1954

-

1975). Nhưng viết cho thế hệ hôm nay

- th

ế hệ thời hậu chiến

-

sau đại thắng M

ùa xuân

30.4.1975, ph

ải giới thiệu sơ qua tầm vóc hai đối thủ này để bạn trẻ thấy mức quan trọng của cuộc đấu

lý hy h

ữu giữa t

ên tay sai th

ực dân với người chiến sĩ yêu nước trong những năm đầu ly loạn.

Cò Bazin là m

ật thám của Pháp, nhờ công bắt bớ những cán bộ cách mạng m

à leo lên t

ới thanh tra

c

ảnh sát (inspecteur dễ pohce). Năm 1945, Bazin là giám đốc Sở Đặc cảnh miền Đông (Chef de police

Spécialede I’Est - g

ọi tắt l

à PSE), có tồn quy

ền sinh sát.

Hu

ỳnh Văn Nghệ là thư k

ý H

ỏa xa S

ài Gòn, quê Tân Uyên (Biên Hòa, nay thu

ộc B

ình D

ương). Trong

cu

ộc khởi nghĩa Nam Kỳ, bạn anh Tám Nghệ l

à Chín Qu

ỳ dẫn anh em thợ rừng cướp bót Cây Đ

ào làm

bàn đạp đánh ra Tân Uy

ên. K

ế hoạch bị bể, anh em rút vơ rừng. Với t

ài thi

ện xạ, anh Chín Quỳ săn thú

ni ti

ểu đội du kích sống trong rừng chờ ngày tươi sáng hơn. Đạn hết, Chín Quỳ nhắn anh Tám Nghệ

ti

ếp tế đạn. Tám Nghệ mua đạn của lính Pháp trong th

ành Ơ Ma (camp des Males) nay là khu quân s

ự

trong khuôn viên b

ốn con đường

Nguy

ễn Tr

ãi-C

ống Quỳnh

-Ph

ạm Viết Chánh v

à Nguy

ễn Văn Cừ. Vụ tiếp

t

ế đổ bể sau v

ài l

ần. Tám Nghệ bị bắt. Anh đóng tiền tại ngoại hầu tra rồi trốn sang Xi

êm ho

ạt động

trong gi

ới Việt kiều yêu nước ở Bangkok. Trước lúc Nhật đảo chính Pháp; ng

ày 9.3.1945, anh Tám v

ề

nước li

ên l

ạc với Bí thư Xứ ủy Trần Văn Giàu. Trong đêm tá túc nhà bạn là ông Lương Văn Tương, một

M

ạnh thường quân, anh Tám bị mật thám bắt đưa về bót Catinat (Nguyễn Du

-

Đồng Khởi).

Đích thân c

ị Bazin th

ẩm vấn anh Tám Nghệ. Nguyên văn cuộc đấu lý như sau:

- Anh là Tám Ngh

ệ, Huỳnh Văn Nghệ, qu

ê Tân T

ịch, Tân Uyên, thư k

ý H

ỏa xa S

ài Gòn, can t

ội tiếp tế

súng đạn cho du kích ở Tân H

ịa, M

ỹ Lộc nổi l

ên ch

ống nhà nước Pháp năm 1940, gọi l

à Nam K

ỳ khởi

ngh

ĩa. Anh bị bắt, nhưng trốn sang Xi

êm sau khi nh

ờ luật sư đóng tiền ký quỹ tại ngoại hầu tra. Đúng

không?

</div>
<span class='text_page_counter'>(55)</span><div class='page_container' data-page=55>

- Anh v

ề đây để l

àm gì? Ch

ắc l

à nhân d

ịp Nhật lấn áp Pháp để tiếp tục hoạt động?

-

Ơng nói đúng. Nhưng có một điều sai.

- Sai ch

ỗ n

ào?

- Ơng b

ắt tơi l

à sai. T

ại sao? Nhiều điểm sai. Thứ nhất l

à Nh

ật sắp đảo chánh bắt hết người Pháp, từ

Toàn quy

ền Decoux tới Thống đốc Hoeffel, đại tướng Delsue, Tư lệnh Đông Dương. Rồi tới sẽ bắt các

ông. Cho nên cái gh

ế thanh tra mật thám của ông coi

ch

ừng biến th

ành gh

ế ba chân.

Cò Bazin tr

ừng trợn:

-

Anh nói năng đàng hồng lại đi. Có phải anh khinh thường tôi khi người Pháp thất thế?

-

Tôi không khinh thường ơng m

à ch

ỉ nói sự thật. M

à s

ự thật th

ì bao gi

ờ cũng khó nghe. Đ

ã trót nói, xin

nói thêm cho tr

ọn. Tơi vừa gặp Bí thư Xứ ủy Trần Văn Gi

àu. Anh Sáu Giàu ti

ết lộ một tin cực kỳ quan

tr

ọng: trước đây không lâu, ông đ

ã m

ời ông Bảy Trân (Nguyễn Văn Trân) là đồng chí v

à là b

ạn chí thân

c

ủa Sáu Gi

àu yêu c

ầu t

ìm g

ặp Sáu Gi

àu nh

ắn lời đề nghị của Bazi

n.

Tên cáo già gi

ật m

ình nhìn Tám Ngh

ệ lom lom:

- Anh k

ể tiếp đi. Tôi đề nghị g

ì?

-

Nguyên văn : Nhật sắp đảo chánh Pháp. Chúng tôi muốn bắt tay với những người cộng sản để chống

Nh

ật. Chỉ có những người cộng sản mới quyết tâm chống phát xít tới c

ùng.

Trước đây, chúng tôi sai lầm

khi b

ắt bớ giam cầm các anh, bây giờ xin chân th

ành c

ộng tác chống kẻ th

ù chung. Các anh c

ứ in

truy

ền đơn, tốn kém bao nhiêu, chúng tôi xin đài thọ để cho dân chúng thấy cái họa của phát xít.

-

Có đúng là tơi đ

ã nói nh

ư vậy

khơng? - Bazin nghi ng

ờ hỏi.

- Tơi b

ịa để l

àm gì? R

ất tiếc l

à quan th

ầy của ơng thấy được sự thật th

ì

đ

ã quá mu

ộn. Hai bên chưa kịp

b

ắt tay cộng tác.

Cò Bazin

đưa tay lên chống cằm, lộ vẻ suy tư dữ dội:

-

Theo anh, Đồng Minh có thể thắng phát xít?

- Nh

ững người cộng sản chúng tơi ngay từ đầu đ

ã tin ch

ắc Đồng minh thắng phát xít. Nhật đảo chính

Pháp là trong tư thế bị động. Không lực Đồng Minh đ

ã chi

ếm thế thượng phong ở chiến trường Đông

Nam Á. H

ải quân Nhật bị đánh đắm h

àng lo

ạt. Nhật đang đóng t

àu b

ằng cây giá tị ở các trại mộc Cầu

R

ạch Ong v

à trong Bình

Đơng để thay t

àu s

ắt. Chúng sợ Đồng Minh đổ bộ lên Đơng Dương th

ì ng

ười

Pháp s

ẽ là "cinquième colonne" (đạo quân thứ năm, tức đạo quân gián điệp từ nội bộ đánh ra).

Nghe Đồng Minh sẽ thắng, c

ị Bazin n tâm nh

ận chng gọi lính. Một lát sau, lính bưng một khay

bánh bao nướng v

à cà phê s

ữa đặt l

ên bàn:

- M

ời anh Tám dùng đỡ l

òng. Bây gi

ờ đ

ã quá n

ửa đ

êm.

Tám Ngh

ệ đang đói v

ì h

ồi chiều h

ào h

ứng đọc thơ theo yêu cầu của đám chính khách salon trong n

hà

anh b

ạn Lương Văn Tương nên chỉ ăn uống qua loa. Nhân tiện cũng giới thiệu th

êm: nhà c

ủa ông

Tương như một tụ nghĩa đường quy tụ các chính khách đủ xu hướng chính trị, trí thức có, thầu khốn

có, các tay cơ hội đón gió cũng có, rồi Cao Đ

ài, Hịa H

ảo cũng

có...

Ch

ờ Tám Nghệ ăn xong, Bazin bắt tay ân cần nói :

</div>
<span class='text_page_counter'>(56)</span><div class='page_container' data-page=56>

L

ần đầu ti

ên tên cáo già m

ật thám giữ phép lịch sự, đưa tận cổng một địch thủ lợi hại.

<b>“TIỂU TƯỚNG” TÔ KÝ CHINH PHỤC “NGƯU MA VƯƠNG”</b>

<i>Tướng Tô Ký sinh năm 1922, tại làng Bình Lý, Hóc Mơn (nay là xã anh hùng Bình Mỹ, huyện Củ Chi). </i>

<i>Ông tham gia cách mạng từ năm 12 tuổi, năm 17 tuổi bị bắt giải đi căng Tà Lài (1940). Đầu năm 1941, </i>

<i>ông cùng 7 đồng chí vượt ngục và bị bắt giải lên Bà Rá cho tới ngày Nhật đảo chính Pháp tháng 3. </i>

<i>1945. </i>

<i>Ông là một trong những người lập Giải phóng qn liên quận Hóc Mơn- Bà Điểm- Đức Hịa, sau là Chi </i>

<i>đội 12. Năm 1954, ông tập kết ra Bắc, được thăng thiếu tướng, Chính ủy quân khu. Ông mất mùng 2 </i>

<i>Tết năm Kỷ Mão (1999).</i>

Câu chuy

ện xảy ra cách nay tr

ên n

ửa thế kỷ, vào đầu năm 1941, v

ài tháng sau khi Nam K

ỳ khởi nghĩa.

Lúc đó, anh Ba Tơ Ký mới l

à m

ột than

h niên 18 tu

ổi

- nh

ỏ nhất trong đám t

ù chính tr

ị bị Tây bắt đưa về

căng Tà Lài nằm dọc quốc lộ 20, khỏi Định Quán, trên đường S

ài Gịn -

Đà Lạt.

Tơ Ký q

ở Mỹ B

ình, Tân Lý, Hóc Mơn. Cha anh là ơng Tơ N

ếp, một người hoạt động cách mạng n

ên

Tô Ký m

ới 13 tuổi đ

ã là liên l

ạc, vài năm sau là cán bộ in ấn (in xu xoa truyền đơn) và phân phát trong

vùng. Trong kh

ởi nghĩa Nam Kỳ, cả hai cha con c

ùng b

ị bắt giam hai nơi khác xa. Ơng Tơ Nếp bị giam ở

Kho Mu

ối (đường Tơn Thất Thuyết, quận 4) sau đó bị đưa xuống s

à lan nh

ận ch

ìm ngồi c

ửa biển Cần

Gi

ờ. C

ịn Tô Ký b

ị đưa lên căng Tà Lài.

Sau T

ết Tân Tỵ (năm 1941), ba anh em tù được lệnh vượt ngục. Để chuẩn bị cho chuyến vượt ngục

được th

ành cơng, Sáu Giàu suy tính v

ề mọi mặt. Một trong những lo ngại của anh em vượt ngục là đồng

bào thi

ểu số ở bên ngoài căng Tà Lài . Đó là các bộ lạc Sti

êng, Châu M

ạ, Châu Ho, Khmer. Do Tây tuy

ên

truy

ền v

à treo gi

ải thưởng như muối, v

òng vàng

đeo tay (vàng giả), nhiều người Thượng khoái săn bắt

tù vượt ngục để l

ãnh th

ưởng. Sau nhiều đ

êm suy ngh

ĩ, Sáu Gi

àu g

ọi Tô Ký tới: "Nghe nói hồi nhỏ, chú

Ba có chăn trâu?". Tơ Ký gật: "Có!". "Chú biết xỏ d

àm trâu khơng?". "Bi

ết!". "Nhưng gặp trâu to như

voi, chú có dám khơng?". "Sao l

ại khơng? Anh Sáu muốn nói con "Ngưu ma vương" của mấy ơng Sti

êng

bên kia sơng ch

ớ g

ì? Tơi

đ

ã th

ấy nó rồi. Đúng nó l

à con trâu c

ổ to lớn d

ình dàng nh

ư voi".

Sáu Giàu h

ỏi lại cho chắc ăn: "Chú Ba có dám hứa chắc với tôi l

à x

ỏ dàm được con Ngưu ma vương

ch

ớ? Nghéo tay, nếu chú làm được!".

</div>
<span class='text_page_counter'>(57)</span><div class='page_container' data-page=57>

- L

ễ Phục sinh tới đây, tôi xin phép ông cho anh em tù vui chơi giải trí. Sẽ có một màn đấu b

ị h

ết sức

ngo

ạn mục, khơng thua g

ì bên x

ứ Tây Ban Nha.

-

Đấu b

ò? Trong

đám tù có picador (kẻ đấu b

ị)?

- Có ch

ớ! N

ên nh

ớ trong căng n

ày, không thi

ếu nhân t

ài thu

ộc đủ ng

ành ngh

ề. Xin nói lại cho đúng l

à

khơng ph

ải màn đấu b

ò mà là chinh ph

ục con trâu cổ khổng lồ.

S

ếp căng gật g

ù:

- Mình c

ũng đ

ã th

ấy con trâu cổ đó rồi . Nó l

à trâu r

ừng, không hiểu sao lại n

h

ập bầy với đ

àn trâu nhà?

Sáu Giàu: - Con trâu này gi

ống như con Bạch Tượng. Dân qu

ê cho r

ằng, Bạch Tượng xuất hiện l

à may

m

ắn. Chớ thật ra th

ì B

ạch Tượng vơ dụng, khơng hữu ích như voi thường.

S

ếp căng gật:

- Con trâu r

ừng n

ày c

ũng vô dụng, không biết

kéo cày hay kéo c

ộ. Nuôi uổng công.

Sáu Giàu hãnh di

ện:

- R

ồi sếp sẽ thấy, tay đấu b

ị c

ủa chúng tơi sẽ chinh phục được con Ngưu ma

vương này để biến nó trở th

ành con v

ật hữu dụng gấp mười lần đồng loại của nó.

S

ếp gật đầu khuyến khích:

- C

ứ làm đi ! Tô

i cho phép!

Ngày tr

ọng đại đ

ã

đến. Tất cả tù nhân đều tập trung tr

ên sân c

ỏ sát bờ sơng Tà Lài. Đám lính m

ã tà

cùng m

ấy thằng c

ị Tây c

ũng kéo ra xem m

àn "Ti

ểu tướng Tơ Ký tử chiến Ngưu ma vương". Tất cả các

b

ầy trâu của đồng bào Thượng ở gần căng đều được lùa vô căng để cho m

àn "xi

ếc" th

êm ph

ần h

ào

h

ứng. Tất nhi

ên, vai chính trong bày gia súc này là con trâu c

ổ hỗn danh Ngưu ma vương.

Anh em tù đặc biệt lo cho “tiểu tướng Tô Ký". Anh thanh ni

ên 20 tu

ổi n

ày, cao g

ầy, tuy rắn chắc nhưng

so v

ới Ngưu ma vương

thì qu

ả l

à quá chênh l

ệch. Anh mặc quần cụt bó sát người, m

ình tr

ần tay cầm

dây mây để xỏ d

àm trâu c

ổ, sắc mặt nghiêm trang nhưng đầy tự tin. Sáu Gi

àu v

ỗ vai động vi

ên:

- C

ố gắng nghe chú. Việc lớn có th

ành cơng hay khơng là do chú có tr

ị được con Ngưu ma vương hôm

nay hay không đó.

Tơ Ký kh

ẽ mỉm cười với anh Sáu như hàm

ý: "Anh hãy tin n

ơi thằng em n

ày !". Sáu Giàu ch

ỉ Tô Ký giới

thi

ệu với bọn Tây:

-

Đây là picador của chúng tôi. Các ông sẽ chứng kiến anh bạn trẻ n

ày chinh ph

ục con trâu rừng khổng

l

ồ như thế n

ào.

Tô Ký b

ảo các gi

à làng qu

ất đ

àn trâu ch

ạy xuống sơng. C

ịn Ng

ưu ma vương bị đ

àn trâu k

ẹp cứng giữa

b

ầy, không tự do hung hăng như ở tr

ên b

ờ. Tô Ký nhảy từ lưng trâu này tới trâu kia, từ từ bến lại gần

con Ngưu ma vương. Nó trơng thấy, đốn được ý đồ của Tơ Ký nên hung hăng cung sừng to d

ài và

nh

ọn hoắt cố chém kẻ tới gần... Nhưng nước sông truy cản các cử động ồ ạt của Ngưu ma vương. Đồng

th

ời, t

ình th

ế bị kẹp cứng giữa bầy trâu c

ùng bì bõm trên dịng n

ước l

àm cho nó gi

ảm sức hung h

ãn. Tơ

Ký đ

ã nh

ảy lên lưng con Ngưu ma vương. Nó cố hất nhưng không xong, xoay qua hụp đầu xuống mặt

nước toan nhận ch

ìm k

ẻ thù nhưng Tơ K

ý ng

ước cao cổ l

ên trong khi hai tay v

ẫn bám chặt cổ con trâu

m

ộng. Đợi tới lúc con trâu thấm mệt, Tô Ký mới nhanh tay xỏ dây mây

vơ m

ũi nó thật mạnh v

à g

ọn.

Con Ngưu ma vương đau điếng nhảy đựng l

ên. N

ếu ở tr

ên b

ờ th

ì nó

đ

ã v

ật đối thủ văng xa cả chục

thước. Nhưng nó lại kẹt dưới nước.

Vùng v

ẫy cả tiếng, sau cùng Ngưu ma vương chịu để Tô Ký chinh phục, kéo gây d

àm trao cho già làng

ch

ủ của nó.

</div>
<span class='text_page_counter'>(58)</span><div class='page_container' data-page=58>

giam ch

ặt Ngưu ma vương dưới nước giữa v

ịng vây

đồng loại để vơ hiệu hóa sức mạnh dễ sợ của con

trâu r

ừng.

Nhưng người lập chiến cơng đó vẫn khơng biết v

ì sao anh T

ổng đại diện căng T

à Lài l

ại

bày ra chuy

ện

chinh ph

ục con trâu rừng như vậy.

Đến khi được chọn l

à m

ột trong số 8 người vượt ngục T

à Lài, Tô Ký m

ới biết b

ài b

ản của Sáu Gi

àu:

"Vượt ngục ra khỏi trại l

à l

ọt vơ các sóc, các bn người Thượng. Họ có thể bắt chúng ta để l

ãnh

thưởng. Cho

nên ph

ải có một hành động l

àm cho h

ọ kính phục t

ài tháo vát c

ủa anh em m

ình. X

ỏ d

àm

trâu c

ổ l

à chuy

ện có lợi về nhiều mặt. Trước hết, là người m

ình thơng minh, tr

ị được con vật hung hăng.

Th

ứ hai, giúp nó trở lại th

ành gia súc h

ữu ích cho dân l

àng. Mình

đe

m cái l

ợi cho người ta, không lẽ

người ta đem cái hại cho m

ình”.

B

ấy giờ Tơ Ký mới hiểu hết nội dung lời động viên trước đó của Sáu Gi

àu: "Vi

ệc lớn có th

ành cơng hay

khơng là do chú tr

ổ tài ngày hơm nay đó!".

<b>HUỲNH PHAN HỘ ANH KHU TRUỞNG BIỆN SÂN </b>

<i>Ung Văn Khiêm chém vè trong điền Tây, Cờ Đỏ trong những năm sau cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ. Anh bị </i>

<i>dân tố "cộng sản chui vào điền Tây”. Ba Hộ là đại diện chủ Tây phái đi kiểm tra. Ba Khiêm đang cày </i>

<i>ruộng, thấy Ba Hộ xâm xâm lội bưng ra nhìn mặt, anh nói: "Tao là Ba Khiêm đây. Mầy muốn biết để </i>

<i>lãnh thưởng thì cứ bắt”. </i>

<i>Nhận ra Ba Khiêm là bạn học cũ trên mình một lớp ở Collège Cần Thơ năm xưa, Ba Hộ nói nhỏ: "Anh cứ </i>

<i>yên tâm ở đây. Thằng Ba Hộ này không phải là thằng chó đẻ ham tiền, bán đứng bạn bè. Tơi cịn ở đây </i>

<i>khơng ai dám động tới sợi lơng chân của anh!”. </i>

<i>Tình bạn Ba Hộ Ba Khiêm trong những ngày đen tối ở Cờ Đỏ là đề tài muôn thuở của dân miền Tây </i>

<i>Nam Bộ.</i>

Trong l

ịch sử các tướng l

ãnh Nam B

ộ thời kháng Pháp có những người cầm quân m

à dân quê g

ọi l

à

"Tướng trời"

có ngh

ĩa là tay ngang mà đánh giặc chạy tét. Ở miền Đơng có Tám Nghệ (Huỳnh Văn

Ngh

ệ) lúc đầu Chỉ huy trưởng Chi đội 10 về sau là Khu trưởng Khu 7. Ở miền Tây có Ba Hộ (Huỳnh

Phan H

ộ) là khu trưởng Khu 9 từ tháng 10.1946 đến tháng 7.1947, hy sinh sau trận

T

ầm Vu thứ ba.

Dân trong điền Cờ Đỏ c

òn nh

ớ r

õ anh bi

ện sân Ba Hộ. Biện sân l

à nhân viên th

ấp nhất trong điền, có

nhi

ệm vụ ghi sổ số lúa dân đóng cho Tây khi tới m

ùa. T

ừng đo

àn xu

ồng ghe nối đi nhau đóng cho

Tây theo m

ức chia. Mỗi gia đ

ình dân trong

điề

n lãnh 50 cơng

đất v

à t

ới mùa đóng theo tỷ lệ.

Lúa càng trúng thì t

ỷ lệ đóng cho Tây càng cao. Đến mùa lúa chín, hai bên con kinh trước nh

à anh em

Malein th

ật là vui. Lúa trong điền đống cao tới ngọn cây c

ịng. Cơng vi

ệc của biện sân thật l

à t

ất bật. Ba

H

ộ

ch

ỉ d

ùng m

ắt mà ước lượng mỗi đống lúa cao tới ngọn c

ịng khơng sai m

ột giạ. Nhờ biệt tài đó mà

Tây tin dùng, c

ất nhắc Ba Hộ từ nhân viên thường l

ên x

ếp.

</div>
<span class='text_page_counter'>(59)</span><div class='page_container' data-page=59>

Tướng, Cái Côn tới. Tư Xanh lo giữ xe, một m

ình Ba H

ộ chơi với khoảng 30 t

ên võ trang chai lave gi

ật

trong các ti

ệm nước. Trận đánh nháng lửa v

ì

đường l

àng Th

ới Lai được tráng đá xanh. Hai b

ên ác chi

ến

đến đỗi lính cảnh sát gá

c ch

ợ hoảng không dám can thiệp phải chạy gọi hiến binh tới. Chừng đó th

ì

đ

ã

vãn tu

ồng. Đám du đ

ãng b

ị thương nằm la liệt. Ba Hộ phải cho mượn xe đ

ò ch

ở chúng về Cần Thơ băng

bó và điều trị. Chứng kiến trận thư hùng này, Lục Sóc l

à tay gi

ỏi gồng ở Thới Xuyên đ

ã khen ng

ợi Ba Hộ

h

ết lời. Về sau mới biết Ba Hộ đ

ã h

ọc gồng tại T

à Keo. Tây li

ền giao Ba Hộ đi mua b

ò Tà Keo v

ề cho

đồn điền. B

ò

ở xứ Mi

ên r

ất rẻ, nhưng ít ai dám đi mua v

ì d

ọc đường sợ cướp, chẳng những mất tiền m

à

còn b

ỏ mạng. Ba Hộ nhận tiền v

à ch

ọ

n Tám Thanh là t

ổng cai điền giỏi v

õ cùng

đi. Hai người cùng đi

m

ột chiếc xe hơi gần tới T

à Keo, b

ọn cướp Mi

ên ra ch

ặn đường. Ba Hộ ung dung bước xuống xe, cười

h

ỏi: "Thiếu tiền x

ài ph

ải không? Tiền đây n

è". Anh ném c

ặp da đựng bạc xuống đường, nói: "Coi đ

ây r

ồi

hãy l

ượm tiền", anh đá tróc gốc cây thốt nốt to bên đường dằn mặt bọn cướp. Chúng hết hồn chắp tay

xá, xin tr

ả tiền lại. Đ

àn bò Ba H

ộ mua về không thiếu một con. Tây chủ rất h

ài lòng.

Thêm m

ột chuyện bắt cướp trong đồn Tây. Ghe Ba Hộ do Hai Trung c

hèo b

ất ngờ gặp ghe bọn cướp,

Ba H

ộ biểu Hai Trung cặp ghe sát ghe bọn cướp. Anh nhảy qua, chưa tới đ

ã b

ị chúng chém rách áo,

nhưng anh lật ngược t

ình th

ế đánh ng

ã h

ết rồi trói lại. Lẽ ta th

ì ph

ải giải cho c

ị bót nh

ưng anh đưa về

văn ph

ịng, gi

ải thích: "Ca

o nhân t

ất hữu cao nhân trị", các anh cậy m

ình gi

ỏi v

õ mà quên r

ằng c

ịn có

người giỏi v

õ h

ơn. Đây, các anh xem

- anh bi

ểu Hai Trung lấy búa thật bén, trao cho một tên cướp ra

l

ệnh

-

"chém đi”. Tên cướp không đợi mời lâu chém li

ên ti

ếp mấy búa vô ngực v

à b

ụ

ng Ba H

ộ. Nhưng

kinh ng

ạc l

àm sao, ch

ỉ có những lằn khứa vơ da chớ khơng thấy một giọt máu nào. Sau đó, Ba Hộ cho

làm gà v

ịt, đ

ãi b

ọn cướp rồi cho tự do ra về. Nhờ nghề v

õ mà Ba H

ộ đi l

ên th

ật nhanh. Huyện Khải nh

ìn

bà con v

ới anh. Ba Hộ qu

ê Th

ạnh Thới An,

nhà

ở c

ù lao ngang ch

ợ B

ãi Xào. Anh h

ọc trường Coll

ège C

ần

Thơ tới năm thứ hai th

ì

được Ba Khi

êm h

ọc tr

ên m

ột lớp rủ xếp bút nghiên đi làm cách mạng. Ở nh

à

quê mà v

ốn văn hóa cỡ đó cũng đủ x

ài, Ba H

ộ được huyện Khải mới về nh

à d

ạy chữ Tây v

à nh

ất l

à d

ạy

võ cho ba c

ậu con trai. Cậu Tư (quên tên), cậu Năm Chữ v

à c

ậu Bảy Nữ.

T

ới đây, xin nói về t

ình b

ạn giữa Ba Hộ và Ba Khiêm. Năm Ba Hộ l

àm phó cho huy

ện Khải thay mặt Tây

trông coi đồn điền cũng là năm Ba Khiêm bị bể ở Xo

ài H

ột chạy về Cờ Đỏ chém v

è trong lô

đất của cai

điền Năm Đô. Ba Khi

êm ngày ngày m

ặc b

à ba m

ốc cời, đội nón lá lụp xụp l

ãnh vi

ệc c

ày ru

ộng với hai

con bị anh ni th

ật kỹ v

à d

ạy thật giỏi. Luống c

ày c

ủa anh không ai chê được, nhưng có người nghi

anh là k

ẻ lạ, không biết xuất xứ từ đâu m

à lúc nào c

ũng đội nón che mặt như kẻ trốn nợ. Ng

ày kia, h

ọ

t

ới Ba Hộ đ

òi

điều tra kẻ khả nghi tr

à tr

ộn trong đồn điền. Ba Hộ mời họ tới lô đất của Năm Đô. Đứng

trên b

ờ đắp, anh chưa nhận ra Ba Khiêm, nhưng Ba Khiêm vốn cảnh giác đ

ã th

ấy Ba Hộ ngay từ đầu.

Ch

ờ

Ba Khiêm cày g

ần bờ, Ba Hộ xắn quần lội xuống bưng:

- Anh kia, l

ấy nón xuống cho tơi nh

ìn m

ặt một chút coi?

Ba Khiêm l

ột nón lá nh

ìn th

ẳng v

ào m

ắt Ba Hộ, chậm r

ãi nói:

-

Tao là Ba Khiêm đây. Mầy muốn bắt tao nộp cho Tây th

ì c

ứ bắt.

L

ập tức, Ba Hộ hạ

gi

ọng thấp vừa đủ nghe:

-

Anh đội nón lên đi. Thằng Ba Hộ n

ày khơng ph

ải l

à th

ằng chó đẻ. Bao giờ tơi c

ịn

ở đây th

ì khơng ai

động tới anh đâu.

Tr

ở l

ên b

ờ kinh Ba Hộ nói với mấy người hồ nghi :

</div>
<span class='text_page_counter'>(60)</span><div class='page_container' data-page=60>

ống" (dân du đ

ãng, s

ống ngo

ài vòng pháp lu

ật) như mấy người nghi đâu!

T

ừ đó, thỉnh thoảng hai anh em bạn học Coll

ège C

ần Thơ bí mật gặp nhau b

àn b

ạc thời sự v

à tính tốn

con đường hoạt động sắp tới của m

ình.

Năm 1982, tơi về cơng tác tại Cờ Đỏ một tháng và đ

ã g

ặp tất cả các cai điền Mười Pháo, Hai Hiệp, Tám

V

ạn, Năm Muội, Đức, Chuông, Sáu Tùng, Năm Đô, Năm Khiêm, và ông Tám Thanh. Năm đó, ông Tám

Thanh đ

ã 82 mà v

ẫn c

òn nh

ớ nhiều chuyện về Ba Hộ. Đặc biệt, Ba Hộ nhờ ông Tám lo việc vợ con cho

mình. Câu chuy

ện như sau:

Th

ầy cai T

à Keo có con gái mu

ốn gả cho Ba Hộ sau khi Ba Hộ cùng Tám Thanh qua đó mua b

ị cho

đồn

điền Cờ Đỏ. Lúc đó lại có một người khác cũng ở T

à Keo mu

ốn gả con cho Ba Hộ. Người n

ày là th

ầy tu.

Ba H

ộ không biết chọn cô n

ào nên nh

ờ Tám Thanh chọn gi

ùm. Tám Thanh bàn: "Con th

ầy cai được hơn

con th

ầy tu. Con thầy tu c

òn nh

ỏ tuổi lại ốm yếu".

Ý c

ủa Ba Hộ l

à nên ch

ọn về đức hạnh. Anh cười nói: "Cả đời tôi theo khẩu hiệu đức thắng t

ài".

M

ột con người

chân ch

ất, thuần phác, chí nghĩa, chí t

ình nh

ư anh Ba Hộ thật đáng trọng, tiếc thay cuộc

đời binh nghiệp của Khu trưởng Huỳnh Phan Hộ quá ngắn. Xin thắp một nén hương cho người anh h

ùng

tr

ận Tầm Vu ng

ày

ấy.

<b>CAO MINH CĂNG TAY KHÔNG BẮT SỐNG ĐẠI TÁ CÉDILE </b>

<i>Đêm 22. 8. 1945, lần đầu tiên Tây nhảy dù ở Nam Bộ, với ba sĩ quan: đại tá Cédile, trung tá Jolivet de </i>

<i>Riencourt và trung úy RenéLê Văn Đức. </i>

<i>Đại tá Cédile Ủy viên cộng hòa Pháp tại Nam Kỳ là chức mới lập ra tương đương với Thống đốc Nam Kỳ. </i>

<i>Chính đại tá Cédile là người mà tướng De Gaulle giao điều hành Nam Bộ trong thời gian đầu tiên tái </i>

<i>chiếm Việt Nam. </i>

<i>Người bắt đại tá Cédile là Cao Minh Căng, sau là Chi đội phó Chi đội 11 của tỉnh Tây Ninh. Anh Tám </i>

<i>Sáng, người cùng anh Tám Căng lập chiến công ấy, kể lại câu chuyện cũ 40 năm chưa hề công bố.</i>

<b>Người Mỹ viết về đại tá Cédile nhảy dù ở Tây Ninh ra sao? </b>

N

ữ tiến sĩ Ellen J. Hammer nổi tiếng nhờ quyển bi

ên kh

ảo công phu trong nhiều năm "The Struggle for

Indocchina 1940 - 1955 Vietnam and the French Experience” (Cu

ộc chiến đấu cho Đông Dương

- Vi

ệt

Nam và kinh nghi

ệm của Pháp), Nh

à xu

ất bản Stanford University Press, in 1966, tái bản 1967. Ngay

chương đầu, tiến sĩ Hammer đ

ã

đề cập chuyện nhảy d

ù c

ủa đại tá Cédile (Cédile chỉ có một khơng phải

hai như Địa chí

thành ph

ố Hồ Chí Minh viết) ở Tây Ninh c

ùng m

ột đ

êm v

ới thiếu tá Pierre Messmer nhảy

dù

ở phía Bắc H

à N

ội. Xin lược dịch một đoạn:

Trong m

ột đ

êm tháng Tám 1945, vài ngày sau khi Nh

ật đầu hàng, hai phi cơ quần đảo ở hai đầu Đông

Dương thuộc Pháp. Một ở m

i

ền Nam tr

ên vùng Nam K

ỳ ph

ì nhiêu n

ằm b

ên b

ờ Nam Hải. Đại tá Cédile,

tân

ủy vi

ên C

ộng h

òa Pháp t

ại Nam Kỳ nhảy d

ù t

ừ một phi cơ C

-47 c

ủa Mỹ cùng hai đồng hành, rơi

xu

ống một đồng lúa. Về phía Bắc, ở đầu kia đất nước, trong v

ùng B

ắc Kỳ giáp Trung Hoa ba người Pháp

khác nh

ảy d

ù cùng m

ột giờ. Đó l

à m

ột trung úy, một đại úy v

à tân

ủy vi

ên C

ộng h

ịa B

ắc Đơng Dương,

thi

ếu tá Pierre Messmer.

</div>
<span class='text_page_counter'>(61)</span><div class='page_container' data-page=61>

Cédile b

ị buộc cúi đầu trước một t

ên lính Nh

ật cầm gươm. Ơng ta chờ hồi mà lưỡi gươm khơng hạ

xu

ống, chừng ngẩng đầu l

ên thì th

ấy bọn Nhật đang nh

ìn ông c

ười khanh khách. Chừng đó ông mới

bi

ết ng

ày

ấy chúng không xử m

à ch

ỉ giam cầm để sau đó đưa lên xe nhà binh Nhật giải về S

ài Gòn

trong c

ảnh áo quần tả tơi.

Còn b

ộ ba Messmer th

ì c

ũng chẳng hơn g

ì b

ộ ba Cédile, vừa nhảy d

ù xu

ống l

à b

ị dân quân tóm bắt.

<b>Người bắt sống Cédile kể chuyện </b>

Tháng Tám năm 1945, trời tối không trăng sao, hai anh em tôi, tôi với Tám Căng (l

à anh r

ể tôi) đang

bàn chuy

ện thời sự. Xin nói r

õ thêm: Tơi là

đồn trưởng Thanh ni

ên Ti

ền Phong l

àng Hòa H

ội, quận

Châu Thành, t

ỉnh Tây Ninh. C

òn Tám C

ăng tên là Cao Minh Căng, thư k

ý hãng bn trên Sài Gịn v

ề

q tham gia kháng chi

ến sau khi Nhật đảo chính hồi tháng 3.1945. Tám Căng chỉ huy một phân đội

dân quân. Đêm đó hai anh em tôi nghe tiếng máy bay. Đây là điều hiếm có. Lắng tai nghe hướng máy

bay m

ột lúc th

ì th

ấy một chiếc bay từ từ ló dạng. Bỗng một chiếc dù bung ra, trôi lơ lửng. Rồi một chiếc

dù th

ứ hai, kế

là m

ột chiếc d

ù th

ứ ba. Tám Căng k

êu lên: "T

ụi nó nhảy d

ù !".

Tơi h

ỏi:

- T

ụi nó l

à ai?

- Tây ch

ớ ai. M

ình ph

ải theo bắt ngay đi cậu Tám. Thanh ni

ên Ti

ền phong của cậu đâu? Xách theo v

ài

m

ạng.

Tôi l

ắc đầu:

- N

ửa đêm làm sao huy động được. C

òn dân quân c

ủa anh đâu?

Tám Căng cười:

- Thì c

ũng như thanh niên của cậu thơi. Hai anh em m

ình

đi ngay, kẻo tụi nó đi mất.

V

ậy l

à ch

ỉ có hai anh em tơi đi bắt ba thằng Tây nhảy d

ù. Tôi ch

ụp cây roi sắt cầm tay, c

ịn Tám C

ăng

thì

đi tay khơng.

Trên đường đi theo hướng máy bay thả d

ù, hai anh em tôi g

ặp một chiếc xe ngựa, tôi chặn lại ngay:

- Ch

ở tụi tôi đi bắt Tây nhảy d

ù. Mau lên khơng thơi t

ụi nó chạy thốt.

Anh đánh xe ngựa cũng mau mắn:

- Lên mau! T

ụi nó đang ở đâu? Có đơng khơng?

Tơi nói:

</div>
<span class='text_page_counter'>(62)</span><div class='page_container' data-page=62>

-

Mà hai anh có súng khơng đó?

- Khơng! -

Tơi đáp.

- Nó có súng, mình tay khơng, làm sao b

ắt?

T

ới đây Tám Căng mới l

ên ti

ếng:

- Khơng súng thì mình dùng m

ưu chước. Cứ yên chí, ăn trộm bao giờ cũng sợ chủ nhà. Đừng để chúng

nó bi

ết m

ình ch

ỉ có ba ngoe (người), m

à l

ại khơng có súng.

Xe đang chạy ngon trớn, Tám Căng k

êu lên:

- Ng

ừng lại ! M

ình ch

ạy lố rồi!

Cách chúng tơi ch

ừng năm chục thước ba thằng Tây ngồi trong bụi ăn ngấu nghiến. Tám Căng kéo tôi

v

ới anh đánh xe lại hội ý:

- Nó ba mình ba, dám b

ắt khơng?

Tơi nói ngon:

- Dám!

Tám Căng phân cơng chớp nhống:

- C

ậu thủ roi sắt theo tơi. Anh n

ày c

ũng xách gậy theo tôi.

Ba chúng tôi nương theo bóng cây tiế

n g

ần ba thằng Tây, Tám Căng nh

ào t

ới hét lo: Haut les mains!

(Đưa tay lên!).

B

ọn Tây mặt xanh như tàu lá, từ từ đưa tay lên, chừng thấy tụi tơi chỉ có ba mạng, chúng từ từ bỏ tay

xu

ống. Tám Căng áp đảo luôn:

-

Haut les mains cu nous tirons! (Đưa tay l

ên, khơng chúng tơi b

ắn!).

Anh khốt tay làm như trong rừng có bộ đội đang phục sẵn. Bọn Tây nh

ìn dáo dác r

ồi lần này đưa tay

th

ật cao.

-

Tước súng nó ngay!

V

ừa nói Tám Căng nh

ào t

ới chụp súng. Tôi và anh đánh xe cũng tước súng hai thằng kia. Tất cả h

ai

súng Mút, hai súng l

ục.

Ch

ừng bị tước súng, ba thằng Tây mới biết chúng tơi chỉ có ba mống, lại chẳng có súng ống g

ì. Nh

ưng

bây gi

ờ th

ì mu

ộn rồi. Súng đ

ã trao tay. Tám C

ăng cầm súng lăm lăm như sẵn s

àng nh

ả đạn.

Tám Căng áp giải chúng về tỉnh. Một t

ên bi

ết nói tiếng Việt, giọng lơ lớ v

ì qua Tây h

ọc từ nhỏ (Về sau

m

ới biết đó là trung úy René Lê Văn Đức, con của Jacques Lê Văn Đức, nghị vi

ên H

ội đồng Li

ên hi

ệp

Pháp, g

ốc Mỹ Tho) nói:

- Máy truy

ền tin vướng ngọn cây. Máy mới, tốt lắm, leo l

ên cây. B

ỏ

u

ổng!

</div>
<span class='text_page_counter'>(63)</span><div class='page_container' data-page=63>

Chúng tôi áp gi

ải ba thằng Tây về tới bến đ

ị B

ến Sỏi, từ đó l

ên xe v

ề tỉnh. Tại đây, Tám Căng mở cuộc

điều tra bằn

g ti

ếng Pháp. Anh Tám có dip

-lơm, nói ti

ếng Tây gi

ịn r

ụm. Sau đó anh Tám cho tơi biết

th

ằng Tây chỉ huy là quan Năm được tướng De Gaulle phong chức ủy vi

ên C

ộng h

òa (Commissaire de la

République) tương đương với chức Thống đốc Nam Kỳ trước kia.

Sau v

ụ bắt

ba th

ằng Tây nhảy d

ù này, Tám Sáng tham gia kháng chi

ến x

ã, cịn Tám C

ăng th

ì ch

ỉ huy bộ

đội, l

ên t

ới chức Chi đội phó Chi đội 11 của tỉnh Tây Ninh. Về sau, được phân công thương thuyết với

Tr

ịnh Minh Thế chỉ huy Cao Đ

ài ly khai (ch

ống Hộ pháp Phạm Công Tắc và các tướng Nguyễn Văn

Thành. Nguy

ễn Thành Phương của T

ịa thánh Tây Ninh). R

ất tiếc là sau đó ơng Cao Minh Căng bị h

àm

oan, mãi t

ới sau giải phóng mới được phục hồi.

<b>NGƠ THẤT SƠN THÁCH THỨC CHỦ NGỤC PHÁP </b>

<i>Thằng đại úy chủ ngục chĩa súng vào ngục Ngô Thất Sơn quát: "Mầy phải xin lỗi tao! Nếu không tao </i>

<i>đếm ba tiếng Un-deux (một, hai)... Ngô Thất Sơn vạch áo đưa ngực ra, bước tới, dõng dạc đếm -Et trois </i>

<i>(và ba). Bất ngờ làm sao! Thằng Tây không dám bắn, đút súng vô bao da nơi thắt lưng. </i>

<i>Phong cách Ngô Thất Sơn là như thế. Anh xem cái chết nhẹ như lông hồng. Và chủ ngục ngán anh và </i>

<i>các đồng chí của anh-những người tù không sợ chết.</i>

Nh

ững ai sống ở miền Tây Nam Bộ

- nh

ất l

à t

ại các tỉnh có đồng bào Khmer như Sóc Trăng, Bạc Li

êu,

Trà Vinh, R

ạch Giá

- trong nh

ững năm đầu kháng Pháp đều không thể quên được hai tiếng "cáp duồn".

Đây là tiếng Khmer, cáp l

à gi

ết, cụ thể l

à ch

ặt đầu v

à du

ồn là người Việt, cáp duồn l

à kh

ẩu hiệu chặt

đầu người Việt do Tây b

ày ra xúi gi

ục số người Khmer nông nổi, thiếu hiểu biết, thù ghét người Việt.

Ngày xưa ấy, Tây mộ lính thân binh gọi là "partisans" đánh Việt Minh, đa số thân binh là người Khmer.

Các đội partisans n

ày gieo kinh hoàng trong các làng m

ạc chúng h

ành quân, theo sau chúng là v

ợ con,

anh em, bà con võ trang b

ằng ch

à g

ạ

c (d

ụng cụ phát cỏ) v

à xà-beng, g

ặp người th

ì gi

ết, gặp nh

à thì

xâm n

ền t

ìm vàng b

ạc dân l

àng chơn gi

ấu, sau c

ùng chúng phóng l

ửa đốt nh

à. N

ửa thế kỷ sau, nhắc lại

cái h

ọa "cáp duồn", những người lớn tuổi c

òn n

ổi da g

à. Ch

ống nạn cáp duồn l

à tr

ọng tâm của

cu

ộc

kháng chi

ến. Chống bằng nhiều cách, v

õ trang có, tuyên truy

ền có, nhưng hữu hiệu nhất l

à k

ết hợp hai

m

ặt v

õ trang và tuyên truy

ền dưới h

ình th

ức các đội v

õ trang tuyên truy

ền gọi l

à Tuyên truy

ền xung

phong. M

ột trong các chỉ huy nổi tiếng thời ấy l

à Ngô Th

ất Sơn. L

ý l

ịch trích ngang của anh như sau:

Tên anh là Tr

ịnh Ngọc Ảnh, sinh năm 1919 tại x

ã V

ĩnh Tế, huyện Tri Tôn, v

ùng B

ảy Núi, tỉnh Châu Đốc

(nay là An Giang). Khi lên Campuchia, anh l

ấy t

ên Ngô Mãnh G

ương để v

ào h

ọc Lycée Sisovath. Tốt

nghi

ệp Th

ành Chung (Diplome), anh làm th

ầy giáo, năm 1940 được chọn đi học trường Thể dục thể

thao Phan Thi

ết, gọi là trường Esepic (École Supérieure d’ Education Physique d’ Indochine en

Chochinchine). Anh làm th

ầy giáo ki

êm hu

ấn luyện thể dục thể thao vài năm trước khi được bổ nhiệm

đốc học tỉnh Kongpongcham. Năm Nhật đảo chính Pháp, tinh thần yêu nước trong cộng đồng người Việt

s

ống trên đất Campuchia nổi l

ên r

ất cao, nhiều người tự nguyện hồi hương, gia nhập Mặt trận Việt

Minh. Th

ầy giáo Ngô M

ãnh G

ương cương quyết về qu

ê kháng chi

ến. Anh dặn d

ò ng

ười vợ đang mang

thai: "Sanh con trai hay gái gì c

ũng đặt t

ên con là Hy Sinh nghe em".

T

ừ ngày đó, anh lấy t

ên Ngô Th

ất Sơn để tưởng nhớ quê hương Bảy Núi oai h

ùng.

Thành tích đầu ti

ên c

ủa anh là đưa Bộ đội Hải ngoại số một về nước tham gia chiến đấu chống Pháp.

Anh là ch

ỉ huy phó, chỉ huy trưởng là anh Dương Tấn, sau lấy t

ên th

ật l

à Hu

ỳnh Văn V

àng, c

ũng l

à th

ầy

giáo th

ể dục thể thao. Đi ngang qua tỉnh Xi

êm R

ệp, theo y

êu c

ầu của bộ đội Khmer Issarak, Bộ đội Hải

ngo

ại để

l

ại một đơn vị nhỏ do anh Ngô Thất Sơn chỉ huy chi viện bộ đội bạn. Ta chọn Ngơ Thất Sơn v

ì

anh to cao, nước da ngăm đen, lại nói tiếng Khmer chính cống. Đơn vị anh giả l

àm lính partisans, anh

đóng vai quan phủ đi kinh lý đột nhập các đồn bót uy hiếp bọn

t

ề ngụy, cướp súng trang bị cho du kích

địa phương.

</div>
<span class='text_page_counter'>(64)</span><div class='page_container' data-page=64>

Để đối phó chủ trương cáp duồn thực dân Pháp xách động người Khmer thiếu hiểu biết, anh Ngô Thất

Sơn chọn 12 chiến sĩ giỏi tiếng Campu

chia l

ập Ban công tác bi

ên gi

ới do anh trực tiếp chỉ huy. Địa b

àn

ho

ạt động của đơn vị v

õ trang tuyên truy

ền n

ày là qu

ận Khang Xuyên, xưa là tổng Khang Xuyên, đa số

là người Khmer. Anh áp đụng chiến thuật táo bạo, giả làm lính thân binh đi tuần tra các đồn

bót nh

ỏ,

t

ấn cơng chớp nhống. Trong đơn vị có th

êm ba hàng binh Pháp, Ngơ Th

ất Sơn giả quan phủ c

ùng ba

lính lê dương này dẫn đơn vị thọc sâu vào đồn bót kiểm tra súng ống rồi chụp đồn ln. Chiến công lớn

nh

ất của anh là đánh chiếm thị trấn Kompong Chek

, cách Soài Riêng 10 tim, b

ắt sống t

ên phó qu

ận, thu

30 súng. Nh

ờ các hoạt động vũ trang tuy

ên truy

ền n

ày mà d

ọc bi

ên gi

ới Tây Ninh, ta nắm được dân

chúng Khmer trước đây đ

ã t

ừng bị Tây lôi kéo trong các đợt cáp duồn khủng khiếp. Đồng b

ào s

ở tại c

òn

nh

ớ tạ

i c

ầu Vinh, thường ng

ày có hàng ch

ục người Việt bị chém giết rồi đạp xuống sông. Nhờ đội Tuy

ên

truy

ền xung phong của Ngô Thất Sơn mà một v

ùng biên gi

ới trở th

ành mi

ền đất hữu nghị đo

àn k

ết

Vi

ệt

-Campuchia.

Bây gi

ờ xin đi v

ào cái ch

ết vinh quanh của anh Ngô

Th

ất Sơn. Tháng 6.1949, địch bao vây rừng T

à-éc,

xã Hịa Thành, t

ỉnh Tây Ninh, Ngơ Thất Sơn cùng thư k

ý b

ộ đội Sivotha Chăn

-

Seđa dũng cảm chống trả.

Nhưng bất ngờ làm sao, tên Chăn

-

Seđa đưa tay lên đầu h

àng. Ngơ Th

ất Sơn chỉ c

ịn viên

đạn cuối c

ùng

định d

ành cho mình, anh b

ắn gục t

ên hèn nhát ph

ản bội. Sau đó, anh bị thương rồi bị bắt sống.

B

ắt được Ngô Thất Sơn, Pháp mừng rỡ, loan tin chiến thắng r

ùm beng. Chúng giam anh t

ại So

ài Riêng,

r

ồi dời qua Kompongcham, cuối c

ùng v

ề Nam Vang. Theo lệnh Pháp v

à Qu

ốc trưởng Sihanouk, Bộ

trưởng Nhiếp Choulong, nguy

ên là b

ạn học tại Lycée Sivovath nhiều lần tới nh

à giam d

ụ dỗ Ngô Thất

Sơn cộng tác với chúng. "Nếu ơng bằng l

ịng, chúng tơi s

ẽ giao chức Bộ trưởng Quốc ph

ịng cho ơng".

Ngơ Th

ất Sơn hất tung b

àn ti

ệc nói thẳng

th

ừng: "Tơi khơng v

ì danh l

ợi, khơng muốn v

ì mi

ếng ăn m

à

làm tay sai cho gi

ặc". Thực dân Pháp đưa Ngô Thất Sơn về giam tại các khám Gia Định, Phú Lợi, Chí

Hịa...

Ở đâu, Ngơ Thất Sơn cũng n

êu khí ti

ết người chiến sĩ Việt Nam bất khuất. Năm 1950, địch đặt

v

ấn đề trao đổi tù binh, đổi Ngô Thất Sơn lấy hai đại tá bại trận ở Đông Kh

ê và Th

ất Kh

ê trong chi

ến

d

ịch bi

ên gi

ới là Charton và Lepage, nhưng cuộc thương lượng bất thành. Chính tướng Nguyễn Văn

Hinh, r

ồi tướng Chanson, ủy vi

ên C

ộng h

òa kiêm T

ư lệnh Nam phần Việt Nam vơ khám Chí H

ịa m

ời ơng

h

ợp tác với Pháp. Nhưng vơ ích.

T

ại khám Chí H

ịa, có m

ột đại úy Pháp hung hăng, háo sát. Hắn nghe tiếng Ngô Thất Sơn là người t

ù

b

ất trị, liền trổ t

ài th

ị uy. Hắn tập hợp một số t

ù binh, lên l

ớp:

- Vous êtes tous de sale race Annamite (B

ọn bây l

à gi

ống dân An Nam dơ bẩn).

Ngô Th

ất Sơn bước tới một bước cắt lời t

ên này:

- Vous vous trompez mon capitaine. La sale racce, ce sont les Franỗais, les capitalistes Francais (Ơng nói

sai r

ồi, ơng đại úy, giống dân dơ bẩn chính là đám thực dân các ơng đó).

Tên đại úy giật m

ình, tr

ừng mắt nh

ìn tên tù binh dám c

ắt lời hắn, rồi c

òn dám m

ắng cả người Pháp nữa.

H

ắn điểm Ngô Thất Sơn hăm dọa

:

- A, th

ằng n

ày láo. Mày dám nh

ục mạ người Pháp chúng tao

à! Mày ph

ải xin lỗi ngay. Tao đếm ba

ti

ếng...

V

ừa nói hắn vừa rút súng cầm tay chĩa ngay Ngô Thất Sơn, miệng đếm: Un... deux... (một.., hai...).

Ai n

ấy đều lo sợ trước t

ình hu

ống quá sức tưởng tượng v

à ngó châm b

ẩm v

ào Ngô Th

ất Sơn. Tất cả

càng h

ồi hộp, phập phồng khi thấy Ngô Thất Sơn cởi nút áo, ưỡn ngực bước tới trước, miệng đếm "et

trois" (và ba).

Th

ật l

à b

ất ngờ. Thằng Tây run tay không dám bắn rồi từ từ nhét súng vô bao da, đến b

ên Ngô Th

ất

Sơn dịu giọng xuống: "C'est la premi

ère fois que je rencontre un Vi

ệt brave type come vous" (Đây là lần

đầu ti

ên tôi g

ặp một người Việt dũng cảm như ông).

</div>
<span class='text_page_counter'>(65)</span><div class='page_container' data-page=65>

tiêu. Tên Tây ch

ủ ngục đưa hai ơng ra cánh đồng b

ên ngồi khám nói:

-

Hai ơng được tự do kể từ giờ phút n

ày, mu

ốn đi đâu th

ì

đi!

Nhưng hai người tù binh dư biết tâm địa h

èn m

ạt của địch. Thay v

ì ch

ạy thốt thân, họ ung dung sát

vai nhau đi khoan thai trên cánh đồng. Một loạt súng nổ từ phía sau lưng, kết thúc cuộc đời hai vị anh

hùng c

ủa cuộc kháng chiến chống Pháp.

Nh

ớ lời trối trăng ng

ày ch

ồng lên đường chiến chinh vào mùa thu năm xưa, vợ anh đ

ã

đặt tên cơn gái

đầu l

à Tr

ịnh Hy Sinh. Nối chí cha, cơ Hy Sinh đ

ã tham gia kháng chi

ến, tiếp tục sự nghiệp dở dang của

người cha anh hùng. Năm rồi, đại tá Ngô Thất Sơn được tuyên dương "Anh hùng liệ

t s

ĩ Bộ đội Sivotha"

trong m

ột lễ long trọng tại Tây Ninh.

Cơ Tr

ịnh Hy Sinh sau giải phóng 1975, l

à phát thanh viên ti

ếng Khmer trên Đài phát thanh thành phố

H

ồ Chí Minh.

<b>LUẬT SƯ NGUYỄN HỮU THỌ TRONG MẮT TRÍ THỨC DÂN CHỦ PHÁP</b>

<i>Một nhân vật huyền thoại như luật sư Nguyễn Hữu Thọ thì báo chí và sách vở viết bao nhiêu cũng </i>

<i>không đủ, nay xin bổ sung thêm vài chi tiết độc đáo mới theo nhà báo kiêm sử gia Pháp Georges </i>

<i>Chaffard viết về luật sư Nguyễn Hữu Thọ, trong quyển Les duex guerres du Vietnam ở Chương 6 với cái </i>

<i>tên Ces myslérieux Vietcongs (Những tay Việt cộng kỳ bí), sử gia G. Chaffard chọn luật sư Thọ là nhân </i>

<i>vật đi đầu chương này. </i>

Maitre Th

ọ (luật sư Thọ) qu

ê

ở Vĩnh Long. Cha l

à cơng ch

ức có quốc tịch Pháp. Ông Thọ sang Pháp học

trường Lycée Mignet ở Aix

-en-Provence, mi

ền Nam nước Pháp, sau vào trường Luật, tốt nghiệp, về

nước năm 33 tuổi. Ông l

àm vi

ệc với luật sư Lê Văn Kim, ơng Kim sau đó trở thành batonier (trưởng luật

sư đồn Sài G

ịn). 4 n

ăm sau, ông Thọ về Vĩnh Long mở văn ph

òng Lu

ật sư tại qu

ê nhà.

Trong th

ời gian l

àm lu

ật sư ở Vĩnh Long, ông Thọ đ

ã d

ũng cảm giúp các đồng nghiệp Pháp trốn tránh

khi Nh

ật đảo chính Pháp tháng 3.1945. Năm 1941, ông Thọ quen giáo sư luật Roger Pinto. Ơng Pinto

theo nhóm ch

ống Đức n

ên b

ị To

àn quy

ền Decoux cách chức, chạy về Vĩnh Long mở văn ph

òng Lu

ật sư.

Trong 3 năm (1943

- 1945), hai ơng Pinto và Th

ọ bí mật hoạt động trong nhóm thân Đồng min

h ch

ống

phát xít dưới sự chỉ huy của luật sư Lê Văn Kim. Trong thời gian n

ày, trên Sài Gịn có k

ỹ nghệ gia Jean

Duchêne, b

ạn học của ông Thọ hồi ở trường Mignet ông này thân Đồng minh, sợ Nhật bắt bớ cả gia

đ

ình nên g

ửi cậu con Jean Pierre tại nh

à ông Th

ọ ở

V

ĩnh Long.

</div>
<span class='text_page_counter'>(66)</span><div class='page_container' data-page=66>

Nh

ật (sau đó Nhật chọn học giả Trần Trọng Kim

). Lu

ật sư Kim tưởng m

ình b

ị Nhật bắt để khai thác

danh sách nh

ững trí thức theo Đồng minh, sợ m

ình khơng

đủ khí tiết giữ bí mật n

ên quy

ết định quy

ên

sinh. Dù có th

ể bị mật vụ Kempétai của Nhật theo d

õi, các

đồng nghiệp của ông Kim vẫn dũng cảm tiễn

ông đến nơi an giấc ngh

ìn thu, trong s

ố đó có vợ chồng giáo sư Pinto, luật sư Thọ, luật sư Motais de

Narbonne và nhi

ều đồng nghiệp khác nữa.

<b>Một cuộc du ngoạn bất ngờ </b>

Trước tháng 8. 1945, luật sư Nguyễn Hữu Thọ khơng hề dính dáng g

ì v

ới đám thân Pháp quá khích

l

ập

chính ph

ủ Nam Kỳ tự trị. Ông tiếp tục cộng tác với luật sư Roger Pinto tại văn ph

òng lu

ật sư Kim và

chăm lo nuôi nấng 4 người con của luật sư quá cố.

Khi quân đội Pháp tái xâm lược Nam Bộ, ông Thọ mời luật sư Sanh về văn ph

òng lu

ật sư của m

ình. N

ăm

1947, lu

ật sư Nguyễn Hữu Thọ được bầu quyền đồn trưởng luật sư đồn Sài G

ịn hành ngh

ề tự do tại

Sài Gòn.

M

ột ng

ày ch

ủ nhật năm 1948, khi lái chiếc Peugeot tới tỉnh Mỹ Tho, ông Thọ bị du kích Việt Minh bắt.

Lúc đó, ơng đ

ã n

ổi tiếng tr

ên Sài Gòn và các t

ỉnh

Nam B

ộ l

à lu

ật sư có cảm t

ình v

ới kháng chiến, đ

ã can

đảm biện hộ các cán bộ Việt Minh trước T

ịa

Đại h

ình Sài Gịn.

Đáng chú ý nhất l

à v

ụ luật sư Nguyễn

H

ữu Thọ biện hộ cho các tử tội Nguyễn Đ

ình Chính, Tr

ưởng ban cơng tác 1 đ

ã b

ị địch k

êu án t

ử h

ình và

v

ụ

2 trí th

ức Ho

àng Xn Bình và Tr

ương Cơng Ph

ịng,

được báo chí thống nhất tường thuật đầy đủ v

à

có l

ời ca ngợi t

ài hùng bi

ện của luật sư biện hộ. Du kích giao ơng Thọ cho Trưởng Cơng an Tân Hiệp.

Người cơng an nghiệp dư đó là nhà văn Đoàn Giỏi sau n

ày, m

ột

h

ọc sinh trung học Mỹ Tho đ

ã bi

ết t

ên

tu

ổi luật sư Nguyễn Hữu Thọ qua báo chí. Đo

àn Gi

ỏi tiếp đ

ãi ơng Th

ọ rất lịch sự và đưa về ủy ban

Kháng chi

ến H

ành chính Nam B

ộ.

Gi

ữa Đồng Tháp Mười. ơng Thọ gặp luật sư Phạm Ngọc Thuần, một đồng nghiệp trẻ đ

ã h

ăng há

i tham

gia kháng chi

ến ngay từ đầu. Hai gia cảnh giống nhau. Ông Thuần cũng thuộc gia đ

ình trí th

ức tư sản,

theo đạo Thiên chúa. Sau khi trao đổi quan điểm chính trị, ơng Thuần tin tưởng ông Thọ là người tốt v

à

tr

ả tự do ngay.

Sau này lu

ật sư Nguyễn Hữu T

h

ọ nhắc lại chuyến du ngoạn của m

ình nh

ư sau: Người ta có thể buộc tội

tôi v

ề thái độ thờ ơ trước thời cuộc, trước bao nhiêu hy sinh xương máu của đồng b

ào. Th

ế mà người ta

l

ại phóng thích tơi. Thời gian ngắn ở trong chiến khu khiến tôi suy nghĩ m

ãi. Cán b

ộ, bộ đội, dân chúng

s

ống đo

àn k

ết xung quanh một lý tưởng. Ai cũng muốn được giao phó một trọng trách lớn lao hơn

trong cu

ộc chiến. C

ịn tơi, tơi

được tiếp đón như một người anh em trong khi tơi chưa hề l

àm gì h

ữu ích

cho đất nước. Người ta khơng đ

ịi h

ỏi g

ì

ở tôi. Không ai bảo tôi bỏ nghề luật sư. Người ta chỉ gợi ý cho

tơi v

ề những g

ì c

ần làm trước sự hy sinh của đồng b

ào. Là m

ột trí thức có t

ên tu

ổi, hành động của tơi

có th

ể l

à t

ấm gương cho một số người tư sản trí thức S

ài Gịn.

V

ới những suy nghĩ tr

ên, v

ề S

ài Gịn, ơng Th

ọ tiếp xúc với các nhóm tiến bộ từng l

àm ki

ến nghị hô h

ào

người Pháp nên thương thuyết với Việt Minh.

B

ạn ông Thọ, nh

à kinh tài Jean Duchêne nh

ớ lại: Trong 2 năm 1949 v

à 1950, tơi th

ấy ơng Thọ tiếp các

nhóm trí th

ức tiến bộ ngay trong văn ph

òng lu

ật sư Kim mà ông kế nghiệp.

<b>Từ nhận thức tới hành động </b>

Ngày 16.3.1950, m

ột chiến hạm Mỹ với Đô đốc Arleigh Burke, Tư lệnh đệ thất hạm đội ghé bến S

ài Gòn

th

ể hiện thái độ ủng hộ cuộc xâm lược của Pháp v

à chính ph

ủ Bảo Đại v

à s

ẽ viện trợ quân sự

cho chính

ph

ủ n

ày ch

ống Việt Minh.

Ngày 19.3, Vi

ệt Minh tổ chức một cuộc biểu t

ình ch

ống đế quốc Mỹ can thiệp v

ào Vi

ệt Nam. Một rừng

người kéo cờ đỏ sao v

àng xu

ống đường tại S

ài Gòn v

ới khí thế của cả trăm ngàn người. Dẫn đầu cuộc

xu

ống đường, bất ngờ t

hay chính là lu

ật sư Nguyễn Hữu Thọ. Đây l

à l

ần đầu ti

ên ông Th

ọ dấn thân.

Các b

ạn ơng nhận định lúc đó ơng chưa được tự nhi

ên cho l

ắm.

</div>
<span class='text_page_counter'>(67)</span><div class='page_container' data-page=67>

sư nổi tiếng nhất S

ài Gòn th

ời bấy giờ. Nhưng Cao ủy phủ không thể bỏ qua tội trạng của ông. Thay v

ì

đưa đày Cơn Đảo, họ đưa ơng tới vùng núi cao rùng sâu trên vùng Lai Châu. Trong 2 năm bị lưu đày,

ông Th

ọ thường xuyên thư từ cho bạn chí thân l

à Roger Pinto, b

ấy giờ là giáo sư Đại học luật Lille

(Pháp). Năm 1952 , được trả tự do, ơng Thọ trở về ph

ịng lu

ật sư của ơng ở S

ài Gịn.

Trong 2 năm ở Lai Châu, luật sư Nguyễn Hữu Thọ đ

ã tr

ưởng th

ành v

ề chính trị. Trước đây ơng l

ãnh

bi

ện hộ cho các cán bộ Việt Minh, điều n

ày làm cho ơng m

ất ít nhiều thân chủ quen thuộc. Nhưng giờ

đây, ơng càng quyết tâm đứng hẳn về phía những người yêu nước không may rơi vào tay giặc. Có

nhi

ều thân chủ q ngh

èo khơng tr

ả tiền th

ù lao n

ổi, ơng Thọ c

ịn giúp

đỡ tiền bạc cho họ l

àm l

ộ phí.

Tháng 8.1954 lu

ật sư Nguyễn Hữu Thọ l

à m

ột sáng lập vi

ên phong trào B

ảo vệ h

òa bình và

đ

ịi M

ỹ

-Di

ệm thi h

ành Hi

ệp định Gen

ève. V

ới tư cách Phó Chủ tịch phong tr

ào nói trên, lu

ật sư Nguyễn Hữu Thọ

là nhân v

ật được các phái đo

àn qu

ốc tế tiếp xúc, phỏng vấn nhiều nhất. Các phái đồn điều tra t

ình

hình Vi

ệt Nam do giáo sư Bửu Hội, rồi phái đoàn Pierre Mendès France (trước đó l

à Th

ủ tướng Pháp),

phái đồn Jacques Raphaet Leygues. Ông Thọ l

ên án ch

ế độ nh

à Ngô th

ẳng thừng. Luật sư Motais de

Narbonne nh

ận xét: "Ông Thọ thay đổi cung cách cư xử với ông Diệm. Trước đây d

è d

ặt, ng

ày nay ông

Th

ọ trở n

ên c

ứng rắn chống độc t

ài, ch

ống chế độ cảnh sát trị v

à ch

ế độ tham nhũng. Đúng l

à ngày nay

ông Th

ọ bắt đầu l

àm chính tr

ị, v

ì th

ế m

à Ngơ quy

ết định bắt giam ông".

Ngày 7.11, b

ị bắt c

ùng 7

ủy vi

ên trong Phong trào B

ảo vệ h

ịa bình, lu

ật sư Thọ bị quản thúc ở Hải

Phòng, lúc thành ph

ố n

ày còn trong th

ời gian do Pháp quản lý (1955).

Bi

ết luật sư Nguyễn Hữu Thọ có quá

nhi

ều uy thế để th

ành m

ột l

ãnh t

ụ đối lập nguy hiểm n

ên Phịng

Nhì Pháp hi

ến kế phá uy tín của ơng. Một âm mưu hiểm độc được đặt ra. Chúng chọn một phụ nữ xinh

đẹp thực hiện mỹ nhân kế trong nhà tù nhưng luật sư Nguyễn Hữu Thọ đ

ã không h

ề bước lấn tới lằn

ranh ph

ạm pháp. Bọn thầy chú l

àm báo cáo tô v

ẽ về chuyện này, nhưng chỉ to

àn b

ịa đặt, hư cấu n

ên h

ồ

sơ đưa ra t

ịa q m

ỏng v

à khơng có tính thuy

ết phục. Luật sư Bùi Tưởng Chiểu, nguyên là đoàn trưởng

lu

ật sư đoàn Hà Nội, về sau là giáo sư đại học Luật S

ài Gịn,

đ

ã bào ch

ữa cho ơng Thọ trắng án. Nhưng

v

ừa về tới S

ài Gịn thì ông b

ị bắt lần nữa quản thúc tại thị x

ã Tuy Hòa, sau d

ời về Củng Sơn cũng trong

t

ỉnh Phú Y

ên.

Năm 1961, luật sư Nguyễn Hữu Thọ được cơ sở cách mạng Phú Y

ên và dân chúng giúp thốt tr

ại Củn

g

Sơn để vơ khu hoạt động.

<b>Luật sư Nguyễn Hữu Thọ được chọn làm Chủ tịch Mặt trận Giải phóng miền Nam</b>

Trong Đại hội lần đầu ti

ên c

ủa Mặt trận Giải phóng miền Nam ng

ày 3.3.1962, ông Th

ọ ra mắt đồng b

ào

trong chi

ếc áo sơ mi trắng, c

à v

ạt sậm, quần quá rộng

cho th

ấy cơ thể ốm yếu sau bao nhiêu năm tù

đày. Khán đài xây cất tr

ên m

ột trảng trống, cảnh trí đơn giản thơ sơ.

Ơng Th

ọ tựa hai bàn tay lên bàn, người hơi ngả về phía trước, dáng điệu thường ng

ày c

ủa một luật sư

trước t

ịa, ơng k

ể vắn tắt quá tr

ình ho

ạt động của m

ình, m

ột quá tr

ình mà theo ơng thì khơng có gì so

v

ới các nh

à cách m

ạng yêu nước khác.

</div>
<span class='text_page_counter'>(68)</span><div class='page_container' data-page=68>

ta g

ửi quân sang Mỹ để ủng hộ chính phủ Kennedy chống kẻ th

ù c

ủa ông ta?"

.

Ngày 3.3.1962, ông Nguy

ễn Hữu Thọ được bầu l

àm Ch

ủ tịch Mặt trận Giải phóng miền Nam.

Nh

ững

nét phác h

ọa chân dung luật sư Nguyễn Hữu Thọ do các bạn bè, đồng nghiệp Pháp kể lại cho

nhà báo Chalfard ghi chép, có th

ể đúng, có thể chưa chính xác. Người v

i

ết sưu tầm gửi tới bạn đọc bổ

sung giúp chúng ta có thêm m

ột cái nh

ìn c

ủa người nước ngo

ài v

ề một trí thức u nước.

<b>PHẠM NGỌC THUẦN MỘT MÌNH RA BÁO </b>

<i>Trong những ngày đầu kháng chiến, giới luật sư Sài Gịn hoạt động tích cực trong việc xây dựng chính </i>

<i>quyền cách mạng. Nhóm trạng sư vứt áo thụng đen viền lông thỏ trắng mặc chiến bào (quân phục kaki </i>

<i>hay vải xiêm) rất đông như Thái Văn Lung, Lê Đình Chi, Nguyễn Thành Vĩnh, Phạm Ngọc Thuần, </i>

<i>Nguyễn Hữu Thọ... họ trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia đóng góp rất nhiều cho kháng chiến.</i>

Anh Gaston Ph

ạm Ngọc Thuần l

à con c

ụ kinh lý Phạm Ngọc Thuần. Gia đ

ình này là m

ột trong vài ba nơi

ti

ếp đón các trí thức từ Pháp về vơ bưng kháng chiến. Hồi đó các nơi này gọi l

à "centre d'accueil" ho

ạt

động gần như cơng khai. Hai trung tâm đón người kháng chiến từ Pháp về nữa là vườn xo

ài lu

ật sư

Tr

ịnh Đ

ình Th

ảo v

à phịng m

ạch bác sĩ Nguyễn Văn Hưởng ở gần chợ Thái B

ình,

đường Arras (Cống

Qu

ỳnh).

Ngày ta cướp chính quyền, giới tư pháp Sài G

ịn h

ọp bầu chánh án S

ài Gòn. Lu

ật sư Nguyễn T

hành V

ĩnh

được bầu. Trong cuộc họp n

ày có cu

ộc tranh luận giữa hai nhân vật một gi

à m

ột trẻ. Gi

à là tịa áo

đỏ

Tr

ần Văn Tỷ tuy

ên b

ố: "Khơng thể bỏ Pháp được v

ì m

ới sinh ra đ

ã bú s

ữa Tây". Trẻ l

à Gaston b

ật đứng

lên ng

ắt lời: "Lâu nay tôi trọng ông như chú bác, nhưng nay ông nói như vậy th

ì coi nh

ư khơng c

ịn tình

ngh

ĩa g

ì v

ới nhau nữa!”.

Anh Gaston thốt ly ra bưng biền. Bấy giờ căn cứ Vườn Thơm, vùng Láng Le, kinh Lý Văn Mạnh là nơi

t

ập trung các trí thức, nhân sĩ chống Pháp. Trong khi chờ đợi th

ành l

ập ủy

ban Kháng chi

ến H

ành chính

Nam B

ộ, anh Gaston một m

ình ra t

ờ báo Kháng chiến tiếng Pháp tựa đề l

à "La Voix du Maquis (Ti

ếng

nói Bưng Biền).

Giúp anh đánh máy sạch sẽ bản thảo có chị Vương Thị Trinh, con ơng Vương Văn Ngưu, một trí thức

tên tu

ổi ở Điều H

òa, th

ị x

ã M

ỹ Tho. Chị Trinh có tú t

ài Pháp nên giúp t

ờ báo khá đắc lực. Báo ra khổ tờ

gi

ấy A4, gồm khoảng 20 trang. Lễ Độc Lập năm 1947, người viết bài này có mua được một tờ theo thể

th

ức đấu giá trong cuộc mít tinh hộ 17, quận 8. Rất tiếc khơng giữ được tờ báo hiếm q đó trong suốt

chín năm khói lửa. Chỉ nhớ báo có nhiều trang phong phú tả cuộc sống bưng biền lấy t

ên là Variétés du

Maquis (T

ản mạn bưng biền). Văn xuôi hay thơ tiếng Pháp, anh Gaston đều lưu loát và sang trọng.

Khơng ch

ỉ trí thức trong Khu

mà gi

ới trùm chăn (attentistes

- ch

ờ xem thời cuộc) cũng m

ê.

Sau đó anh Gaston được bầu Phó chủ tịch ủy ban Kháng chiến H

ành chính Nam B

ộ. Một năm sau, luật

sư Phạm Văn Bạch ra Bắc nhận công tác, anh Gaston được ki

êm quy

ền Chủ tịch thay ông Bạch. Suốt

chí

n năm làm quyền Chủ tịch anh Gaston đ

ã gi

ải quyết nhiều vấn đề lớn trong cuộc kháng chiến chống

Pháp

ở Nam Bộ.

Th

ời chống Mỹ anh làm Đại sứ Đông Đức cho tới Đại thắng m

ùa Xuân 1975. Nh

ững năm sau giải phóng,

anh l

ớn tuổi thường đau yếu, xin sang Pháp dưỡn

g b

ệnh. Anh mất cách nay vài năm, để lại niềm

thương tiếc cho bao nhiêu đồng chí kháng chiến ở Nam Bộ.

<b>LUẬT SƯ PHẠM VĂN BẠCH VẠCH TRẦN TỘI ÁC ĐẾ QUỐC MỸ </b>

Lu

ật sư Phạm Văn Bạch sinh năm 1910 tại Khánh Lộc, tỉnh Trà Vinh. Ông đậu cử nhân luật tại Đại học

Ly

on (Pháp). Năm 1936 về nước ông không l

àm vi

ệc cho chế độ thực dân mà làm giáo sư tại Cần Thơ.

Ngay nh

ững năm du học ở Pháp, ông đ

ã tham gia ho

ạt động x

ã h

ội trong các tổ chức thanh ni

ên C

ộng

s

ản Pháp. Ông tham gia các câu lạc bộ chính trị thảo luận về các

ch

ủ nghĩa, các chính thể, v

à nghiêng

h

ẳn về chủ nghĩa Mác, ủng hộ cuộc cách mạng Tháng Mười Nga.

</div>
<span class='text_page_counter'>(69)</span><div class='page_container' data-page=69>

quan tr

ọng trong các ủy ban kháng chiến h

ành chính, lu

ật sư Phạm Văn Bạch được bầu l

àm Ch

ủ tịch ủy

ban Kháng chi

ến H

ành chính Nam B

ộ, chức vụ cao nhất trong bộ máy chính quyền cách mạng lúc đó.

Th

ời gian sau, ơng Bạch được điều ra Trung ương giữ nhiều nhiệm vụ quan trọng hơn. Với vốn tri thức

v

ề công pháp quốc

t

ế, ông được giao phụ trách cơ quan tố cáo tội ác chiến tranh của đế quốc Mỹ đ

ã

can thi

ệp v

ào cu

ộc chiến Việt Nam. Ơng Bạch lập T

ịa án qu

ốc tế lên án quân đội Mỹ t

àn sát nhân dân

Vi

ệt Nam. Đặc biệt nhờ uy tín của m

ình, ơng Ph

ạm Văn Bạch đ

ã thu hút

được nhiều nhân vật tiếng tăm

th

ế giới tham gia T

òa án qu

ốc tế tố cáo tội ác chiến tranh của đế quốc Mỹ như nhà văn Jean Paul

Sartre.

Thêm m

ột nhân vật lớn tham gia T

òa án qu

ốc tế xử tội ác đế quốc Mỹ l

à nhà v

ật lý Albert Einstein gốc

Đức, quốc tịch Mỹ năm 1940,

tác gi

ả lý thuyết tương đối. Ơng Einstein là người trọng cơng bằng chủ

trương h

ịa bình và

được giải H

ịa Bình Nobel n

ăm 1921. Một nhân vật trí thức y

êu chu

ộng cơng bằng

và hịa bình nh

ư ơng Einstein mà gia nhập T

ịa án qu

ốc tế l

ên án M

ỹ, đó l

à thành cơng l

ớn

trong công

tác quan tr

ọng nhất đời của luật sư Phạm Văn Bạch.

Ơng m

ất năm 1987 tại th

ành ph

ố Hồ Chí Minh, thọ 77 tuổi. Cho đến thi

ên niên k

ỷ 2003, dân Tr

à Vinh và

c

ả Nam Bộ đều h

ãnh di

ện có những trí thức lỗi lạc như ơng Phạm Văn Bạch.

<b>LUẬT SƯ TRỊNH ĐÌNH THẢO </b>

Lu

ật sư Trịnh Đ

ình Th

ảo sinh năm 1902, tại Hà Đơng. Ơng sang Pháp học luật, đậu cử nhân văn

chương, cao học kinh tế và thương mại sau khi đ

ã

đậu tiến sĩ luật. Về nước, ơng l

àm lu

ật sư tại T

ịa

Thượng thẩm S

ài Gòn t

ừ năm 1929 v

à hành ngh

ề hơn 40 năm.

Dân Nam K

ỳ đều mến mộ ông qua các phi

ên tịa ơng bi

ện hộ cho những người u nước khơng may sa

vào tay gi

ặc.

Khi Nh

ật đảo chính Pháp, thủ tướng Trần Trọng Kim mời ông giữ chức Bộ trưởng Tư pháp. Nội các n

ày

g

ồm to

àn trí th

ức t

ên tu

ổi v

à v

ề sau nhiều người tham gia kháng Pháp. Ri

êng ông Th

ảo, ông tiếp tục

hành ngh

ề luật sư và tiếp tục b

ênh v

ực cho các chiến sĩ cách mạng trước t

òa án th

ực dân.

Năm 1954, sau chiến thắng Điện Bi

ên Ph

ủ v

à H

ội nghị Gen

ève. Ông Th

ảo tích cực hoạt động chính trị

trong n

ội th

ành, tham gia các phong trào B

ảo vệ h

ịa bình, B

ảo vệ sinh mạng v

à Tài s

ản đồng bào. Năm

1958, ông gi

ới thiệu hai trí thức, một luật sư và một bác sĩ, từ Pháp về với 14 nh

à báo và trí th

ức vừa

thốt kh

ỏi ngục t

ù c

ủa chế độ nh

à Ngơ giúp hai v

ị trí thức n

ày bi

ết

rõ ch

ế độ gia đ

ình tr

ị, cảnh sát trị

c

ủa tổng thống Diệm để quyết định n

ên

ở Pháp hay về nước. Địch biết r

õ quan

điểm chính trị của ông

Th

ảo n

ên theo dõi sát sao. Không th

ể sống dưới chế độ độc t

ài phong ki

ến của anh em nh

à Ngô, ông

Th

ảo ra khu tham gia t

hành l

ập Li

ên minh các L

ực lượng Dân tộc dân chủ h

òa bình Vi

ệt Nam. Ơng được

c

ử đi khắp thế giới vận động h

ịa bình cho Vi

ệt Nam v

à lên án ch

ủ trương xâm lược của Mỹ.

Ông Th

ảo giữ nhiều chức vụ quan trọng như Chủ tịch Li

ên minh các l

ực lượng Dân tộc dân chủ h

ịa bình

Vi

ệt Nam, Phó chủ tịch Hội đồng cố vấn chính phủ lâm thời Cộng h

ịa mi

ền Nam Việt Nam, Ủy vi

ên

Đồn chủ tịch Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Đại biểu Quốc hội nước Cộng h

òa Xã h

ội

Ch

ủ nghĩa Việt Nam.

Lu

ật sư Trịnh Đ

ình Th

ảo mất ng

ày 31.3.1986 t

ại th

ành ph

ố Hồ Chí Minh, thọ 85 tuổi.

</div>
<span class='text_page_counter'>(70)</span><div class='page_container' data-page=70>

Ơng Th

ảo khi

êm t

ốn d

ành vinh d

ự đó cho Luật sư Hồng Quốc Tân có văn ph

ịng Lu

ật ở đường Pellerin

(Pasteur) xéo c

ổng dinh Độc Lập (Hội trường Thống Nhất).

S

ự khi

êm t

ốn n

ày càng làm n

ổi bật tư cách người trí thức trong giới luật sư.

<b>LUẬT SƯ THÁI VĂN LUNG</b>

<i>Luật sư Thái Văn Lung từng học trường võ bị Saint Cyr của Pháp và phục vụ trong quân đội Pháp trong </i>

<i>thế chiến 2 (1939-1945). </i>

<i>Về nước, ông đem khả năng quân sự huấn luyện Thanh niên Tiền Phong và chỉ huy bộ đội Thủ Đức </i>

<i>chống Pháp. </i>

<i>Địch bắt được ơng, cố tình mua chuộc nhưng ông nhất định thà chết không hàng, nêu cao truyền thống </i>

<i>bất khuất của quân đội Việt Nam anh hùng.</i>

Thái Văn Lung thuộc gia đ

ình trí th

ức cơng giáo nổi tiếng ở Thủ Đức. ông l

à con c

ụ Thái Văn

Lân, m

ột

nhân s

ĩ giao du rộng trong giới văn nghệ sĩ. Chị Thái Thị Li

ên là ch

ị anh Thái Văn Lung v

à là m

ẹ nhạc sĩ

tài danh Đặng Thái Sơn đ

ã

đoạt giải nhất cuộc thi dương cầm quốc tế về Moza tại Ba Lan mười mấy

năm trước đây.

Thái Văn Lung sinh năm 1916.

Ngày sinh c

ủa anh lại đúng v

ào ngày các m

ạng tư sản dân quyền Pháp

-

14 tháng 7 (Tây g

ọi l

à Quatorze Juillet) t

ại Thủ Đức, tỉnh Gia Định. Anh Lung sang Pháp học, đậu cử

nhân Lu

ật, lại c

òn h

ọc trường chính trị là Trường đ

ào t

ạo các chính khách (École des Sc

iences

Politiques). Là dân Pháp, có b

ằng cử nhân, anh Lung phải nhập ngũ, ra trường với h

àm chu

ẩn úy, tham

gia th

ế chiến 2 (1939

-1945). H

ết chiến tranh, anh mang lon trung úy v

à v

ề nước.

</div>
<span class='text_page_counter'>(71)</span><div class='page_container' data-page=71>

anh Lung đem hết hiểu biết về quân sự truyền lại cho các đo

àn viên thanh niên.

Ngày 23.9.1945, anh Lung b

ị địch bắt trong một cuộc bố ráp nhưng anh cố chịu đ

ịn

đau chứ khơng

khai. Do chúng b

ắt

nhi

ều, không đủ người trông coi, anh trốn thoát. Lập tức anh thoát ly, tham gia

kháng chi

ến ở x

ã thu

ộc quận Thủ Đức. Với khả năng v

à b

ản lĩnh, anh được đề bạt Chủ tịch quận Thủ

Đức. Bấy giờ Thủ Đức có nhiều đơn vị bộ đội lấy phi

ên hi

ệu l

à B

ộ đội 44, 45, 4

6. M

ột bộ phận của bộ

đội Tân B

ình c

ủa Nguyễn Thế Truyền chỉ huy rút qua Thủ Đức gọi l

à b

ộ đội 43. Cả bốn đơn vị bộ đội

này do anh Thái Văn Lung chỉ huy. Bọn Tây ở Thủ Đức rất ngán bộ đội Thái Văn Lung khi biết anh Lung

là trung úy t

ừng tham gia chống qn phát xít Đức chiếm đóng nước Pháp trong Đệ nhị thế chiến. Khẩu

hi

ệu của chúng l

à mua chu

ộc, nếu khơng được th

ì b

ố trí ám hại vị chỉ huy lợi hại n

ày. Th

ủ Đức là địa

bàn qu

ận quan trọng nối liền S

ài Gòn v

ới Bi

ên Hòa nên

địch bố trí lực lượng ph

ịng th

ủ h

ùng h

ậu. Ng

ày

kia, chúng bao vây được đơn vị của anh Lung. Bắt được anh, t

ên ch

ỉ huy trưởng Tiểu khu Thủ Đức dụ

hàng ngay:

- Ông trung úy ch

ỉ có một con đường sống mà thơi: đầu h

àng và khai nh

ững g

ì ơng bi

ết. Nếu khơng,

b

ản tử h

ình ch

ờ ơng.

Anh Lung kh

ẳng k

hái nói:

- Tơi nguyên là s

ĩ quan trong quân đội Pháp. Tôi nhớ r

õ trong

điều lệ danh dự người lính Pháp khơng có

điều khoản tiết lộ bí mật qn sự khi bị bắt. Kỷ luật bộ đội Việt Nam cũng vậy. Các ơng có thể xử bắn

tơi. Cịn tơi thì khơng th

ể khai g

ì v

ới c

ác ơng.

Địch tra tấn anh chết đi sống lại. Chừng tỉnh lại, anh y

êu c

ầu chúng cho gặp gia đ

ình.

Địch mừng rỡ, hy

v

ọng gia đ

ình s

ẽ thuyết phục anh cộng tác với nhà binh Pháp. Nhưng chúng lầm to. Gặp được vợ, anh

Lung nói:

- Tơi ch

ết khơng có g

ì ân h

ận. Tơi sung sướng đ

ã làm trịn ngh

ĩa vụ. Nếu em c

òn s

ống và được tha, em

nh

ắn lại các chiến hữu của chúng ta lời nói sau c

ùng c

ủa tơi "H

ãy c

ố gắng đạt tới mục đích chung sau

ngày th

ắng lợi”.

Cái ch

ết anh h

ùng c

ủa Thái Văn Lung m

ãi mãi là

đề tài cho nhà văn, nhà

báo ca ng

ợi. Trong tờ báo La

Voix du Maquis,

ở mục Variétés du Maquis (Bưng biền phong phú) luật sư Phạm Ngọc Thuần, bạn chí

thân c

ủa Thái Văn Lung đ

ã vi

ết: "Khơng một bí mật qn sự. Khơng một tiết lộ. Không một tin tức n

ào

vượt khỏi đôi mắt đ

ã khép ch

ặt

m

ột cách anh dũng phi thường v

à khép ch

ất m

ãi mãi. Cái ch

ết kéo d

ài

m

ột cách thảm khốc, luật sư Thái Văn Lung c

òn minh h

ọa bằng một h

ình tích

đẫm máu của chính anh

để nói th

êm v

ới ta rằng: Vết nhơ của nơ lệ chỉ có thể rửa được bằng máu".

</div>
<span class='text_page_counter'>(72)</span><div class='page_container' data-page=72>

Lu

ật sư Nguyễn Th

ành V

ĩnh qu

ê Tân Hi

ệp, Mỹ Tho (Tiền Giang) là nhà đại tư sản, có hai biệt thự tại

đường Pi

erre (Mai Th

ị Lựu

-

Đa Kao) hai xe hơi, một xe kiếng (loại xe ngựa cửa kiếng kiểu b

ên Tây).

Ngày Pháp đánh chiếm S

ài Gịn, dân t

ới đập cửa báo động, gia đ

ình ơng ch

ạy ra v

ùng ngo

ại ô Thi Ngh

è,

ở gần nhà giáo sư Phạm Thiều bấy giờ l

à th

ủ lĩnh Thanh ni

ên Ti

ền Phong. Trung tướng Nguyễn B

ình lúc

m

ới vơ Nam theo lệnh Bác Hồ chỉ l

à phái viên b

ộ Tổng (Tư lệnh) tỏ ý muốn thị sát th

ành ph

ố S

ài Gòn

nhân lúc địch nống ra đánh các tỉnh miền Đơng v

à mi

ền Tây. Luật gia Lê Đ

ình Chi

đưa ơng B

ình ra

chi

ến khu An Phú Đơng, tớ

i Th

ị Ngh

è ti

ếp xúc giáo sư Phạm Thiều. Ông Thiều lại giới thiệu với ơng

V

ĩnh. Ơng Vĩnh bảo ơng B

ình: "Tơi có hai bi

ệt thự ở Đa Kao. Tơi ở biệt thự số 35 đường Pierre. Địch

canh gác nơi này ba tháng nay. Chúng thấy r

õ là tôi b

ỏ nhà đi luôn để ra bưng kháng

chi

ến. Chúng lơi

l

ỏng việc canh gác. Nếu ông muốn vô s

ài Gịn n

ắm t

ình hình thì có th

ể tới ở nh

à tôi. Tài x

ế Danh của tôi

s

ẽ đưa ông đi bất cứ nơi nào ông muốn. Cứ giả dạng phú thương người Hoa tới t

ìm tơi

để chạy affaires

(t

ừ chuy

ên môn c

ủa giới kinh doan

h). Ch

ị bếp Sương lo cơm nước ng

ày ba b

ữa cho ơng".

K

ế hoạch có hơi phiêu lưu nhưng chấp nhận được. Ơng B

ình

đ

ã vi hành tham quan Sài Gòn trong ba

ngày, l

ấy nh

à ông V

ĩnh làm nơi tạm trú. Ông đ

ã

đi khắp nơi có cơ sở nhà binh Pháp, đặc biệt chạy

thong dong

trên con đường Catinat là nơi có bót Catinat của t

ên cò Bazin n

ổi tiếng t

àn sát chi

ến sĩ cách

m

ạng Việt Nam, có t

ịa so

ạn báo Journal Officiel (Công Báo), báo La Dép

êche c

ủa t

ên th

ực dân De

Lachevrotière cịn có khách s

ạn sang nhất S

ài Gịn

ở cuối đường l

à Majestic. Ơng Bình

đ

ã vơ hi

ệu hớt

tóc c

ủa Tây ở kế b

ên r

ạp xi

-nê Majestic h

ớt tóc đồng thời nghe ngóng t

ình hình.

T

ừ đó, hai ơng B

ình và V

ĩnh trở th

ành b

ạn chí thân. Ơng Vĩnh phục ơng B

ình là t

ướng dám v

ào hang

hùm để sau đó tổ chức các Ban cơng tác th

ành vào n

ội thành đánh địch ngay trong s

ào huy

ệt của

chúng. Cịn ơng Bình ph

ục ơng Vĩnh là nhà đại tư sản đ

ã dám b

ỏ hết để ra bưng. Hai anh gọi nhau l

à

anh Hai (V

ĩnh) v

à anh Ba (Bình) theo phong cách Nam B

ộ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(73)</span><div class='page_container' data-page=73>

Khi ta m

ở chiến dịch Cầu K

è (Trà Vinh) qu

ỹ đang khan hiếm. Anh Vĩnh về nhà đào lên hai trăm lượng

vàng cung

ứng cho ch

i

ến dịch. Giới sưu tầm nghi

ên c

ứu thích đến nh

à ơng V

ĩnh v

ì ơng gi

ữ các công văn

t

ối mật của Nam Bộ cũng kỹ như giữ tiền v

àng c

ủa nhà nước. Anh c

òn

đủ hồ sơ quan trọng v

à c

ả chục

cu

ốn album chụp h

ình các cu

ộc họp, các ng

ày l

ễ.. Ngo

ài ra anh cịn b

ộ sưu tầm

gi

ấy bạc Đơng Dương

Ngân hàng và tín phi

ếu Việt Minh v

à ti

ền Cụ Hồ.

<b>LUẬT GIA LÊ ĐÌNH CHI "MẠNG ẤY YỂU MÀ DANH ẤY THỌ" </b>

<i>Cử nhân luật Lê Đình Chi từng giữ chức commis greffier (lục sự) pháp đình Sài Gịn. Ơng sinh năm </i>

<i>1912, tại Nam Định. Vào Sài Gòn sinh sống. Năm 1945, ông cùng luật sư Nguyễn Thành Vĩnh ra bưng </i>

<i>kháng chiến. Ơng Chi được anh Nguyễn Bình trọng dụng ở ngành quân pháp. Rất tiếc, anh Chi hy sinh </i>

<i>sớm ngày 2. 6. 1949, lúc đó ơng mới 37 tuổi, đang là Giám đốc Nha Quân pháp Nam Bộ. Các bạn tặng </i>

<i>cho ông câu ca ngợi "mạng ấy yểu mà danh ấy thọ".</i>

Cu

ộc c

àn l

ớn nhất Pháp đánh vào Đồng Tháp Mười ng

ày 2.6.1949 nh

ằm quảng cáo cho cái gọi l

à Chính

ph

ủ Quốc gia Việt Nam (État du Vietnam) do cựu ho

àng B

ảo Đại cầm đầu. Chúng huy động cả thủy, !ục

không quân và binh ch

ủng nhảy d

ù. Trong cu

ộc c

àn này, ta thi

ệt hại hai trí thức lớn. Đó l

à k

ỹ sư

Nguy

ễn Ngọc Nhựt v

à lu

ật gia Lê Đ

ình Chi, Giám

đốc Nha Quân pháp Nam Bộ. Hai vị trí thức n

ày - ơng

Lê Đ

ình Chi b

ị trúng đạn máy bay, c

ịn k

ỹ sư Nguyễn Ngọc Nhựt bị địch bắt và đ

ã hy sinh sau th

ời gian

dài b

ị tra tấn v

à mua chu

ộc.

Lê Đ

ình Chi sinh n

ăm 1912, tại Nam Định. Đậu cử nhân luật năm 1935, khơng tham chính

- t

ừ chối

ch

ức tri huyện v

ào Sài Gòn làm commis greffier t

ại T

ịa áo

đỏ (Đại h

ình) Sài Gịn. Là ng

ười trí thức sớm

giác ng

ộ từ năm 1936, trong phong trào Đông Dương đại hội, ông tham gia tranh đấu đ

òi m

ở rộng dân

ch

ủ, nâng cao dân sinh, cải thiện dân trí nhân lúc Mặt trận B

ình dân lên c

ầm quyền b

ên Pháp. Ngôi nhà

và c

ũng là văn ph

ịng lu

ật gia của ơng, số 132 Lagrand

ière (Lý T

ự Trọng) đồng thời là nơi cất giấu t

ài

li

ệu bí mật, vũ khí, cờ, khẩu hiệu... C

ịn là n

ơi nương náu của ác đồng chí đang bị truy n

ã nh

ư Phan

Đ

ình Cơng (sau này là Chi

đội phó Chi đội 10 Bi

ên Hòa), Hà Mâu Nhai (sau này là Giám

đốc Nh

à xu

ất

b

ản Văn N

gh

ệ th

ành ph

ố Hồ Chí Minh), Lê Đ

ình Ngun, Ph

ạm Văn Uyển, Nguyễn Văn Bàng, Lê Văn

Ch

ữ, Phạm Minh Chuẩn...

Ngày ta cướp chính quyền S

ài Gịn - 25.8.1945, ơng Chi tham gia cu

ộc họp của giới thẩm phán v

à lu

ật

sư.

Ngày 23.9.1945, khi Pháp n

ổ súng đánh chiếm

Sài Gịn, Lê

Đ

ình Chi ch

ạy ra ngoại ô Thị Ngh

è. T

ại đây,

ông được li

ên l

ạc đưa qua chiến khu An Phú Đông, b

ên kia dịng sơng Sài Gịn. Ơng t

ừng tham gia hội

ngh

ị về việc thi h

ành Hi

ệp ước 6.3.1946, tại miếu Bà Cơ , Đại An, c

ùng v

ới Huỳnh Văn Nghệ, V

õ Bá

Nh

ạc

, Ph

ạm Thiều. Lúc này ông là Trưởng ph

ịng Qn pháp Qn khu 7.

Ơng Chi t

ập hợp một số trí thức như sinh viên luật Trần Văn Quới (Bảy Quới) để dịch sách luật như

cu

ốn Code pénal modifié (Luật cải cách). Các phi

ên tòa án binh trong Quân khu 7 di

ễn ra rất n

ghiêm

túc, có đủ hội đồng xét xử như chánh án, hội thẩm, cơng tố vi

ên, lu

ật sư... Những đ

êm tịa án binh xét

x

ử trong vườn cao su huyện B

ình Chánh có

đèn điện với máy nổ, máy phóng thanh, với bục xét xử tr

ên

cao, v

ới v

ành móng ng

ựa v

à hai ti

ểu đội lính gác

trơng th

ật uy nghi, ấn tượng "công thưởng

-t

ội trừng"

k

ẻ chữ to trắng tr

ên n

ền vải đỏ

- d

ạy cho quân v

à dân trong chi

ến khu biết sống tôn trọng luật pháp

-

tuy là b

ất thành văn nhưng được mọi người tơn trọng. Đó là đóng góp lớn của Ph

ịng qn pháp do ơng

Lê

Đ

ình Chi ph

ụ trách. Năm 1947, khi anh Ba B

ình v

ề Nam Bộ giữ hai chức ủy vi

ên quân s

ự Nam Bộ

kiêm Phó ch

ủ tịch ủy ban Kháng chiến H

ành chính Nam B

ộ, ơng Lê Đ

ình Chi

được đề bạt Giám đốc Nha

quân pháp Nam B

ộ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(74)</span><div class='page_container' data-page=74>

Ngày 2.6.1949, ơng Lê Đ

ình Chi trúng

đạn máy bay tại chợ Mỹ An, l

àng Tân Hịa

Đơng, tỉnh Tân An.

Năm ấy, ơng vừa tr

ịn 37 xn. Ng

ười đời sau tiếc

m

ột trí thức có cơng trong ngành tư pháp cách mạng

l

ại vắn số n

ên t

ặng cho ông mấy chữ "mạng ấy yểu nhưng danh ấy thọ".

<b>LUẬT SƯ TRẦN VĂN KHƯƠNG VỚI GIAI THOẠI CHÂU VỀ HIỆP PHỐ</b>

Đám giỗ cuối năm của gia tộc Ung Văn Khiêm đ

ã xong ph

ần nghi lễ. B

à con thân t

ộc ngồi đơng đủ hai

bàn trịn. Ch

ỉ c

ịn thi

ếu một người. Cô Sáu Huệ, em ruột ông Ba Khiêm đứng l

ên nói:

-

Dượng Sáu sáng nay có chút việc tại Tổng l

ãnh s

ự Pháp. Chắc cũng gần về rồi. Tơi dặn ổng đi xích lơ

th

ẳng lại đây.

Nhi

ều người t

ò mò:

- H

ồi đầu năm Tổng thống Francois Mitterrand sang Việt Nam, ghé S

ài Gịn, có h

ỏi thăm các nh

à trí

th

ức tốt nghiệp ở Pháp. Nay Tổng l

ãnh s

ự Pháp mời luật sư Trần Văn Khương, chắc cũng trong tinh

th

ần nối lại mối li

ên h

ệ văn hóa lâu đời giữa hai nước.

Vài phút sau, ôn

g Khương về tới. Đó l

à m

ột người tr

ên 80 tu

ổi, tóc bạc trắng nhưng tướng đi h

ãy cịn

c

ứng cỏi. Ơng cầm trong tay một hộp tr

ịn và dài gi

ống như hộp banh tennis. Ơng đi giáp v

ịng b

ắt tay

m

ọi người, cười nói:

- Xin khoe v

ới b

à con, nh

ững món này tơi được cấp cách nay năm mươi năm. Nhưng tới bây giờ, nửa

th

ế kỷ sau, tôi mới được thấy mặt.

T

ất cả đều hướng về cái hộp ơng Khương đang mở nắp. V

ài phút sau, có ti

ếng reo vui:

- B

ất ngờ, thú vị quá!

Và người ta chuyền tay nhau xem những món q ơng Khương vừa lấy từ trong hộp ra. Giáo sư kinh tế

Bút, r

ể gia đ

ình h

ọ Ung đọc to l

ên:

- Licence en Droit, ba ch

ứng chỉ cử nhân luật do Đại học Paris cấp năm 1943, bằng Năng khiếu luật sư

năm 1944, hai bằng Cao học luật cũng năm 1944...

Ch

ị Minh, cũng là giáo sư kinh

t

ế, con gái ông Khiêm, đưa lên mấy tờ giấy nối lời chồng:

- B

ằng n

ày m

ới l

à ác li

ệt.

Docteur d'Etat en Droit avec Mention Assez Bien (Ti

ến sĩ luật khoa Quốc gia)

còn

đây là bằng tốt nghiệp Trường Saences Politiques.

T

ất cả tranh nhau mượn xem các bằng

c

ấp từ những năm 43, 44, 45 cách nay nửa thế kỷ. Rồi lần lượt

t

ới bắt tay chúc mừng nguội dượng Sáu Khương.

Tôi là khách được mời n

ên ng

ồi trong góc lặng lẽ quan sát. Khơng khí bữa giỗ kể từ đó bỗng trở n

ên

l

ắng xuống, man mác buồn

- nh

ững người học văn

hóa Pháp g

ọi đó l

à "La nostalgie du passé" (n

ỗi nhớ

xa xưa).

Lu

ật sư Khương ngồi v

ào bàn, l

ặng lẽ ăn. Nhưng tôi biết tâm hồn ông đang sống lại những năm tháng

nghèo đói, cơ đơn, nhưng quyết tâm vượt mọi khó khăn để "dồi m

ài kinh s

ử". Hy vọng "bảng hổ đề

tên"

c

ủa một học sinh ngh

èo t

ừ l

àng quê bùn l

ầy đọng sang kinh th

ành Ánh Sáng l

ập n

ên s

ự nghiệp với đời

là cao quý t

ột bậc rồi; nhưng trường hợp của luật sư Khương c

òn cao h

ơn nữa. Ông dám bỏ cuộc đời

hoa g

ấm để lao v

ào cu

ộc chiến tranh trường kỳ v

à gian kh

ổ, góp phần giải phóng q hương thốt ách

nơ l

ệ cả trăm năm. Tháng Tám năm 45, tôi đ

ã c

ất cao tiếng hát "Xếp bút nghiên coi thường công danh

như phù vân" nhưng một học sinh trung học như tơi th

ì có cơng danh gì

đâu mà "coi thường như phù

vân"?

</div>
<span class='text_page_counter'>(75)</span><div class='page_container' data-page=75>

các b

ằng cử nhân, tiến sĩ tốt nghiệp Saences Po, một loại bằng của giới quý tộc chuy

ên ngành chính tr

ị

và ngo

ại giao Pháp. Như vậy, cũng l

à x

ếp bút nghiên, nhưng giữa ông

lu

ật sư Khương và anh học tr

ò

trung h

ọc như tơi có một khoảng trời xa cách. Tơi nhất định đến nhà làm quen người trí thức đ

àn anh

đáng quý của m

ình.

Lu

ật sư Khương tâm t

ình:

- Quê tôi là xã Tân H

ưng, một x

ã nghèo trong qu

ận Ba Tri, Bến Tre. Cha tôi l

àm

hương sư trong làng,

nhà đủ ăn. Làng Tân Hưng không có trường, tơi phải học chữ nho tới 14 tuổi, sau qua x

ã H

ưng Nhượng

h

ọc chữ quốc ngữ một năm, năm sau l

ên B

ến Tre học lớp nh

ì. N

ăm 1926, vào tháng ba, học sinh để

tang c

ụ Phan Chu Trinh bị đuổi học. Nh

à g

iàu cho con đi Tây học, tôi cũng ham, nhưng nhà nghèo

không đủ sức . T

ình c

ờ tơi t

ìm th

ấy trong tủ đứng trong nh

à có gói b

ạc cha tơi vừa bán lúa, mở ra đếm

thì

đúng năm trăm đồng. Đây l

à s

ố tiền lớn nhất m

à cha tơi có, m

ấy năm trước, lúa khơng trúng như

năm đó. Ngay đêm ấy, tôi viết thư xin cha mẹ tôi cho tôi số tiền năm trăm đó để sang Pháp lập thân.

B

ốn giờ sáng hôm sau, tôi đạp xe ra x

ã An Ngãi Trung

đón xe đ

ị lên Sài Gịn. T

ại S

ài Gịn, tôi g

ặp cậu

công t

ử cháu ngoại điền chủ mà cha tơi mướn đất l

àm, nghe tơi nói mu

ốn qua Pháp học, anh ta hứa lo

gi

ấy tờ giúp, tôi đưa anh ta nửa số tiền là hai trăm rưỡi. V

ài ngày sau anh ta nói "tao l

ỡ x

ài h

ết rồi!".

Bi

ết m

ình b

ị gạt, nhưng tơi cương quyết ra đi v

ì khơng th

ể trở về với hai b

àn tay tr

ắng. Tiền t

àu h

ạng

ba l

à ba trăm mà tôi chỉ c

òn trên hai tr

ăm, phải đi hạng tư tức l

à "sur pont" (ng

ủ tr

ên boong tàu) giá

m

ột trăm hai mươi đồng. Rủi thay, vé hạng tư đ

ã h

ết. Tôi năn nỉ thầy ký bán vé khá lâu m

à không

được, tôi vụt nghĩ ra một cách l

à ch

ờ thầy ta về nhà ăn cơm trưa, tôi nhét vội một tờ giấy "hoảnh" (hai

ch

ục đồng) vô túi. Thế l

à chi

ều đó thầy ta lo cho tơi mua được một vé.

Tôi xách vali mây lên tàu, mướn ghế bố xếp nằm tr

ên boong mà ch

ịu lạnh vào đêm. Trong vali chỉ có

vài b

ộ b

à ba v

ải trắng. Thời may trước đó t

ơi g

ặp em vợ thầy giáo L

ê Th

ọ Xuân, nh

à s

ử học cho bộ đồ

kaki tôi m

ặc xuống t

àu. Tàu ch

ạy giữa biển, tôi nằm suy nghĩ, không biết sang Pháp sẽ tấp vào đâu để

ăn học th

ì g

ặp anh Lâm Thái, người Mi

ên Trà Vinh và anh Hu

ỳnh Tích, cháu ngoại đốc phủ Mầu ở Mỹ

Tho r

ủ về Praysass thuộc quận Agen, nơi đây có linh mục Sinonet chuyên đỡ đầu người Việt sống ở

Pháp. Chúng tôi

ở nh

à c

ủa linh mục, đi làm lao động ba tháng h

è ki

ếm tiền ăn học. Gần hết tiền, tôi viết

thư về nh

à xin ti

ền, gia đ

ình khơng có ti

ền gửi qua, thời may có bà Mười Liễu ở x

ã An Ngãi Trung bi

ết

tơi là h

ọc tr

ị nghèo mà ham h

ọc, gửi tiền sang giúp được vài năm.

Năm 1930, kinh tế khủng hoảng, đa số học sinh, sinh vi

ên Vi

ệt Nam về nước. Tôi quyết tâm ở lại học v

à

đi làm th làm mướn kiếm tiền đóng tiền trường. Tơi may mắn gặp ông Edouard Herriot, Viện sĩ H

àn

lâm, Ch

ủ tịch Quốc hội Pháp, Chủ tịch danh dự Đảng X

ã h

ội Cấp tiến, ông viết thư cho Viện trưởng Viện

Đại học Paris xin cho tôi l

àm "maitre d'internat" (giám th

ị) ở các trường trung học. Đây l

à m

ột đặc cách

vì nhi

ệm vụ n

ày ch

ỉ giao cho người Pháp thôi. Tôi là người Việt Nam đầu tiên được l

àm giám th

ị trường

trung h

ọc ở Pháp.

Tôi ph

ải l

àm

ở tỉnh nhiều năm mới có thể lên Paris để học Luật, năm 43, tôi đậu cử nhân Luật, năm 44

đậu hai bằng Cao học Luật v

à b

ằng Năng khiếu Luật sư, năm 45 đậu bằng tiến sĩ Luật Paris v

à t

ốt

nghi

ệp trường Khoa học Chính trị. Học xong rồi, tôi không bao giờ qu

ên các M

ạnh thường quân như bà

Mười Liễu, nghị sĩ Pierre Cot, ông Bastoul, Chủ tịch Hội cựu học sinh trường Trung học Agen, giáo sư

Gaston Martin và nh

ất l

à ông Edouard Herriot.

Năm 1946 , tôi được đưa vào công tác trong phái đoàn ngoại giao nước Việt Nam Dân chủ Cộng h

òa do

anh Tr

ần Ngọc Danh làm trưởng đo

àn. Trong th

ời gian Hội nghị Fontainebleau, tơi góp phần giúp Thủ

tướng Phạm Văn Đồng v

à H

ồ Chủ tịch tiếp xúc với các chính khách quan trọng Pháp nhờ nhiều năm học

Lu

ật v

à Khoa h

ọc Chính trị, có quen biết nhiều giới chính trị tiến bộ. Thủ tướng Phạm Văn Đồng có lời

khen "anh Tr

ần Văn Khương với vị trí x

ã h

ội b

ình th

ường

c

ủa m

ình mà l

ại quen thân nhiều nh

à ho

ạt

động chính trị tiến bộ có t

ên tu

ổi ở Pháp".

</div>
<span class='text_page_counter'>(76)</span><div class='page_container' data-page=76>

hơi chật n

ên tôi m

ặc lội bưng Tháp Mười một bữa l

à rách.

Ngày vô khu là ngày 11.9.1949, xe nhà đưa tôi tới Cai Lậy, cách chợ vài trăm thước. Tôi xuống xe vô

nhà dân thay bà ba đen lội bưng. Hai bàn chân đi không, bị gốc cỏ ống mới phát dưới đồng ngập nước

t

ới đ

ùi c

ứa đau điếng. Tôi được bạn b

è trong khu ôm hôn, anh em b

ạn cũ gặp nhau, niềm vui n

ào k

ể

xi

ết: Tôi được phân trong Mặt trận Li

ên Vi

ệt cho tới h

ịa bình 1954, thì t

ập kết ra Bắc.

Tr

ở lại chuyện mấy cái bằng cấp, tơi ho

àn tồn qn chúng cho t

ới khi ông Francois Mitterrand qua S

ài

Gòn h

ỏi thăm các nh

à trí th

ức tốt nghiệp Paris mấy mươi năm về trước, tơi mới chợt nhớ lại việc m

ình

c

ũng đ

ã t

ừng tốt nghiệp ở Pháp. Tôi b

èn vi

ết thư qua Pháp hỏi các bằng cấp nửa thế kỷ trước đây. Gửi

thư nhưng khơng tin là c

ịn vì tr

ải qua năm chục năm đầy biến động. Nếu c

ịn thì vui, cịn khơng thì

thơi. Khơng ng

ờ tháng sau tơi được ơng Thư ký Đại học Luật

Panthéon d’ Assas cho bi

ết các bằng cấp

v

ẫn c

òn và s

ẽ gửi qua cho tôi theo đường ngoại giao. Kế được thư Tổng l

ãnh s

ự Pháp mời tới l

ãnh gi

ấy

t

ờ từ Paris gửi qua.

Nghe anh Tư Khương kể câu chuyện t

ìm l

ại được các bằng cấp thất lạc 50 năm, tôi nghĩ tới chu

y

ện

Châu v

ề Hiệp Phố. Tôi mừng cho anh về gi

à có ni

ềm vui tinh thần to lớn như vậy. Nhưng c

ịn m

ột niềm

vui cao q hơn nữa: Anh Khương nhận được Huân chương Độc lập hạng Hai (ngoài hai Huân chương

kháng Pháp và ch

ống Mỹ trước đó).

<b>LUẬT SƯ TẠ MINH LONG </b>

Ở

làng Hịa Bình, t

ỉnh Bạc Liêu có ơng đại điền chủ Tạ Minh Hiển, ơng có hai người con trai t

ên là T

ạ

Minh Long và T

ạ Minh Hổ. Long v

à H

ổ l

à hai tên quý mà các b

ậc l

àm cha, m

ẹ thích đặt cho con, hy

v

ọng sau n

ày chúng s

ẽ h

ùng m

ạnh và thông minh như cọp, như rồng. Niềm hy vọng của vị đại điền chủ

đ

ã

được đáp ứng. Hai anh em Long, Hổ lớn lên đẹp trai, khỏe mạnh v

à thông minh. C

ả hai được cha

xu

ất tiền cho sang Pháp du học. Anh Long đậu cử nhân luật. C

òn ng

ười em t

ên H

ổ học trường v

õ b

ị

Saint Cyr n

ổi tiếng của Ph

áp. Khi hai anh em v

ề nước th

ì Cách M

ạng Tháng Tám nổ ra. Đáp lời sơng núi,

T

ạ Minh Hổ gia nhập bộ đội, sớm trở th

ành ch

ỉ huy một đơn vị nhỏ trong huyện nhà. Đánh nhiều trận ra

trò. nh

ưng trong một cuộc hành qn đêm, anh lọt v

ào vịng ph

ục kích của qn đội Pháp do tướng

Nyo thi

ện chiến chỉ huy. Anh bị bắt sống. Chỉ huy trung đội bắt được anh lại l

à b

ạn học cũ tại trường

Chasseloup. Th

ằng n

ày dân Tây, tên Robert. G

ặp lại Tạ Minh Hổ, Robert mừng rỡ nói:

- Tao s

ẽ thả mầy nhưng với điều kiện tướng Nyo ra lệnh

tên Vi

ệt Minh n

ào ch

ịu xé lá cờ đỏ sao v

àng là

th

ả v

ì qua hành

động đó, chúng đ

ã ly khai hàng ng

ũ cũ.

T

ạ Minh Hổ lắc đầu:

- Tao không xé c

ờ của Tổ quốc tao! Mầy bắt được tao th

ì c

ứ l

àm nhi

ệm vụ của mầy.

Th

ằng Robert ngạc nhi

ên:

- Làm sao tao b

ắn mầy được. D

ù sao c

ũng l

à tình b

ạn b

è n

ội trú trong nhiều năm.

T

ạ Minh Hổ:

</div>
<span class='text_page_counter'>(77)</span><div class='page_container' data-page=77>

Robert điếm đàng mách nước:

- M

ầy chỉ l

àm b

ộ xé cờ để

tao trình v

ới ơng tướng của tao. Sau đó mầy t

ìm c

ơ hội để trốn về đơn vị

m

ầy. Hiểu chưa?

T

ạ Minh Hổ nghi

êm ngh

ị:

- Có nh

ững việc khơng thể giả bộ được. Đồng b

ào tao s

ẽ nghĩ g

ì khi m

ột chỉ huy Việt Minh xé cờ Tổ

qu

ốc m

ình

để quân đội Pháp tha cho mạng sống?

Robert đành giao Tạ Minh Hổ cho một sĩ quan khác sẵn s

àng thi hành cái mà anh ta g

ọi l

à "sale

besogne".

Năm phút sau, một phát súng nổ khô khan kết thúc cuộc đời một thanh ni

ên trí th

ức yêu nước tỉnh Bạc

Liêu.

Cu

ộc sống của người anh phong phú hơ

n, có nhi

ều pha l

ên b

ổng xuống trầm hơn. Tạ Minh Long có

b

ằng cử nhân luật nhưng khơng mở văn ph

ịng lu

ật sư. Anh cũng khơng l

àm c

ố vấn luật pháp cho các

nhà tư bản Pháp m

à ch

ọn nghề tự do: dạy học. Anh dạy các trường tư thục nổi tiếng ở S

ài Gòn nh

ư Lê

Bá Cang, Hu

ỳnh Khương Ninh. Sau ông về Cần Thơ mua lại trường tư thục Nam Hưng khai thác cho tới

ngày Nh

ật đảo chính Pháp. Sau đó v

ài tháng, Vi

ệt Minh cướp chính quyền. Giáo sư Tạ Minh Long lặn

m

ột thời gian, không ai biết anh trôi giạt về đâu.

B

ỗng một hơm,

nhân viên tình báo c

ủa ta báo cáo với anh Bảy Chiếm (về sau c

ịn có m

ật danh l

à Sáu

Hồng):

- T

ỉnh Bi

ên Hịa có m

ột ơng trưởng ty cơng an khác thường. Ơng ta không giống mấy cha trưởng ty

công an khát máu ki

ểu em út của Đốc phủ Nguyễn Văn Tâm hay L

ê T

ấn Nẫ

m.

Anh Cao Đăng Chiếm chú ý nghe:

- Nói c

ụ thể hơn đi. Khác thường l

à sao?

- Là ông ta dám can thi

ệp, không để bọn ác ôn đánh đập t

ù vô t

ội vạ trong ph

ịng

điều tra của Ty Cơng

an mà ra l

ịnh đưa lên văn ph

ịng tr

ưởng ty để đích thân ông ta điều tra, lấ

y kh

ẩu cung. V

à nhi

ều lần

ông th

ả t

ù v

ới lý do "non lieu” (tha bổng v

ì khơng b

ằng chứng).

Anh B

ảy Chiếm gật g

ù:

-

Như vậy l

à anh ta có c

ảm t

ình v

ới kháng chiến. Vậy các anh phải d

ò xét thêm. Báo cáo cho tôi bi

ết t

ên

h

ọ, qu

ê quán, ngh

ề nghiệp trước khi làm trưởng ty công an.

Vài hôm sau, B

ảy Chiếm biết vị trưởng ty công an cá biệt đó l

à c

ử nhân luật Tạ Minh Long, anh của liệt

s

ĩ Tạ Minh Hổ, chỉ huy tr

ên chi

ến trường G

ò Quao, R

ạch Giá.

</div>
<span class='text_page_counter'>(78)</span><div class='page_container' data-page=78>

T

ạ Minh Long tiếp sứ giả niềm nở v

à nghe theo l

ời gợi ý của Bảy Chiếm, xin từ chức Trưởng ty Công an

Biên Hòa

để chuẩn bị ra bưng. Lại một lần nữa, anh Bảy Chiếm gợi ý: "Một người có vỏ học vững chắc

như anh ở lại trong h

àng ng

ũ địch có lợi nhiều hơn là ra bưng biền".

Lúc đó t

òa Cao

ủy phủ (Ham Commissariat de la République) mở cuộc thi tuyển nhân viên, điều kiện tối

thi

ểu l

à c

ử nhân luật. Tạ Minh Long nộp đơn ứng thí. Và anh đỗ đầu. Việc r

à lý l

ịch cũng thuận tiện. Cha

là đại điền chủ ở Bạc Liêu. Cư ngụ trong tỉnh ly Bạc Li

êu là vùng t

ạm chiếm. Bản thân Tạ Minh Long

nguyên là Trưởng ty Công an Bi

ên Hòa. Th

ế l

à T

ạ Minh Long nghiễm nhi

ên là nhân viên Cao

ủy phủ,

hàng ngày ti

ếp xúc với các tay tổ thực dân từ Đốc phủ sứ trở l

ên b

ộ trưởng các chính phủ b

ù nhìn bác s

ĩ

Lê Văn Hoạch (l

ên thay bác s

ĩ Nguyễn Văn Thinh tự tử trước đó). Sau thời gian tạo uy tín l

à viên ch

ức

siêng năng, mẫn cán để lấy l

ịng c

ấp tr

ên, T

ạ Minh Long bí mật li

ên l

ạc với anh Bảy Chiếm. Sau đó, anh

kín đáo tiết lộ những tin tức tối mật vừa

bàn th

ảo trong nội bộ Cao ủy phủ. Những chủ trương lớn như

địch sắp áp dụng lá b

ài B

ảo Đại, như lập chiến khu quốc gia ma B

ình Qu

ới Tây, những cuộc h

ành quân

t

ổng lực hải lục không quân nhằm ti

êu di

ệt đầu n

ão kháng chi

ến ở Đồng Tháp Mười đều được Tạ Minh

Long thông báo k

ịp thời để ta có thời gian đối phó. Anh Bảy Chiếm rất h

ài lịng

đ

ã "c

ấy" người của m

ình

trong lịng tên Cao

ủy Bollaert.

Ngày 25.4.1947, ta đánh lớn tại Giồng Dứa, phục kích đo

àn xe chính ph

ủ Lê Văn Hoạch đi kinh lý các

t

ỉnh miền Trung Nam Bộ. Đây là trận đánh l

àm l

ễ tốt nghiệp Trường quân chính Khu Tám. Đích thân

Khu trưởng Trần Văn Tr

à ch

ỉ huy trận này. Ta đào hố cá nhân trên đồng ruộng vừa gặt, c

òn tr

ơ gốc rạ.

B

ộ đội nằm trong "hồ chồn" suốt đ

êm ch

ờ đoàn xe địch tới. Trên đường, dân quân đắp mô và đào hố

để l

àm ch

ậm tốc độ đoàn xe. Đúng giờ G, đo

àn xe d

ẫn xác tới. Địa lơi khóa đầu. Đo

àn xe ngh

ẽn lại,

lúng túng như "chó bỏ giỏ cua". Bộ đội ta tốc đám rạ nghi trang lao lên đường nổ súng. Địch nhanh

chóng v

ứt súng đầu h

àng. B

ỗng một người mặc đồ lớn, xách cặp da chạy về phía quân ta, miệng hô to:

"Cho tôi g

ặp anh Bảy Chiếm. Cho tôi gặp anh Bảy Chiếm!".

Hi

ện tượng bất thường n

ày khi

ến một anh bộ đội phản ứng rất tự nhi

ên là bóp cị. V

ậy là người của

chúng ta, lu

ật sư Tạ Minh Long gục ng

ã m

ột cách

oan u

ổng. Tư lệnh Trần Văn Tr

à khi

ển trách anh bộ

đội thiếu b

ình t

ĩnh, c

ịn anh Cao

Đăng Chiếm th

ì h

ết sức khổ tâm. Cuối c

ùng anh c

ũng đ

ã

được anh Bảy

Chi

ếm lo l

àm th

ủ tục truy tặng bằng liệt sĩ cho cử nhân luật yêu nước Tạ Minh Long.

<b>LUẬT SƯ HOÀNG QUỐC TÂN</b>

Lý l

ịch của luật sư, tiến sĩ Ho

àng Qu

ốc Tân rất thú vị cho những ai quen một thời đề bạt cán bộ theo lý

l

ịch. Ông Ho

àng Qu

ốc Tân là cháu Phó vương Hồng Cao Khải. Họ Hồng có ba người l

àm T

ổng đốc.

Hồng Cao Kh

ải v

à hai con, Hồng M

ạnh Trí, Ho

àng Tr

ọng Phu. Tiến sĩ luật sư Hoàng Quốc Tân l

à cháu

n

ội Tổng đốc Ho

àng Cao Kh

ải v

à là cháu hai ông chú Hồng M

ạnh Trí v

à Hồng Tr

ọng Phu. Ơng Tân

sang Pháp h

ọc c

ùng th

ời với các ông Phạm Huy Thơng, Nguyễn Khắc Viện. Ơng Tân gia nhập đảng

c

ộng sản Pháp v

à ho

ạt động trong giới công nhân Pháp, sát cánh với anh em lính thợ Việt Nam (ONS

sang Pháp trong th

ế chiến 2).

V

ề S

ài Gòn, lu

ật sư Hoàng Quốc Tân gia nhập Đảng Cộng sản Việt Nam, l

ãnh cơng tác trí v

ận tại th

ành

ph

ố S

ài Gịn. Ông là thành

ủy vi

ên. Trong khi M

ỹ c

an thi

ệp v

ào chi

ến tranh Việt Nam giúp Pháp đưa ra

gi

ải pháp Bảo Đại để chống lại chính phủ Cụ Hồ, ông Tân có sáng kiến tập hợp các tầng lớp trí thức lại

trong t

ổ chức chính trị với chủ trương cụ thể như sau: Cuộc chiến tranh kéo dài làm phương hại tới t

ình

h

ữu nghị Việt

-Pháp. Chúng tơi kêu g

ọi chính phủ Pháp thương thuyết trở lại với chính phủ kháng chiến

do Ch

ủ tịch Hồ Chí Minh l

ãnh

đạo để chấm dứt chiến tranh.

B

ản tuy

ên ngôn c

ủa trí thức S

ài Gịn chính là do ơng Tân

đề xướng và do hai ông Vương Quang Nhường

và Tr

ịnh Đ

ình Th

ảo soạn thảo v

à hai v

ị trí thức l

ão thành bác v

ận Lưu Văn Lang, bác sĩ Nguyễn Văn

Hưởng làm đầu t

àu.

</div>
<span class='text_page_counter'>(79)</span><div class='page_container' data-page=79>

n

ội ông l

à T

ổng đốc Ho

àng Cao Kh

ải.

Hoàng Cao Kh

ải sinh năm 1850, mất năm 1933, qu

ê

ở Đông Thái, tỉnh Nghệ An (nay l

à Hà T

ĩnh). Đỗ cử

nhân th

ời Tự Đức. Trước khi vinh thăng Tổng đốc, ông Khải đ

ã gi

ữ chức vụ Huấn đạo Thọ Xương, Giáo

th

ụ Hoài Đức, Tri huyện Thọ Xương, Án sát Lạng Sơn, Tuầ

n ph

ủ Hưng Yên, Tổng đốc Hải Dương. Lúc

đầu l

àm T

ổng đốc Hải Dương, ông Khải được sung chức Khâm sai kinh lược Bắc Kỳ. Ông Khải viết thư

chiêu d

ụ cụ Phan Đ

ình Phùng theo l

ệnh của Pháp, ơng bị cụ Phan Đ

ình Phùng s

ỉ vả. Tổng đốc Ho

àng

Cao Kh

ải bị nhân dân l

ên án là tay sai th

ực dân Pháp. Các con của ơng l

à Hồng M

ạnh Trí, Ho

àng Tr

ọng

Phu đều l

à T

ổng đốc. Ho

àng Tr

ọng Phu l

à r

ể Tổng đốc Đỗ Hữu Phương trong Nam, Hoàng Gia Mô làm

tri huy

ện.

Năm 1897, b

ãi b

ỏ Nha kinh lược, đặt phủ Thống sứ, Ho

àng Cao Kh

ải được Pháp điều về Huế l

ãnh ch

ức

Thượng thư Bộ binh, sau l

àm Ph

ụ chính đại thần triều Th

ành Thái, làm Thái t

ử thái phó, văn minh điện

đại học sĩ.

V

ề sau họ Ho

àng b

ị Nguyễn Thân lấn áp về hưu, ở ấp Thái H

à (Hà N

ội). Có lúc Ho

àng Cao Kh

ải được

xem như là Phó Vương.

S

ĩ phu Hưng Yên có câu đối chửi họ Hồng như sau:

<i>"Ơng ra Bắc là may, chức Kinh lược, tước Quận công, bốn bề không nhà mà nhất nhỉ. </i>

<i>Cụ về Tây cũng tiếc, trong triều đình, ngồi chính phủ một lịng với nước có hại đâu?". </i>

<b>BÀ HỒ THỊ BI ĐUỢC TÂY PHONG "MA-ĐAM 131"</b>

Xin nói ngay bi

ệt danh "nữ hổ tướng", khơng phải bà Năm Bi vỗ ngực xưng danh mà do một nh

à báo

phiêu lưu quốc tế t

ên là Hilaire du Benie

r phong cho bà Năm trong cuốn sách lấy t

ên là

<i>Background to </i>

<i>Betrayal</i>

do Nhà xu

ất bản Western Islands (Boston, Los Angeles, Hoa Kỳ) ấn hành năm 1965. Trong

chương Ngơ Đình Nhu and his In Laws (Ngơ Đ

ình Nhu và

đám bên vợ), trang 39 có một đoạn nói về b

à

Năm Bi như sau:

<i>“Here we find by Hồ Thị Hoa (or Madame Tee Bey as she was called), the Communist guerrilla leader </i>

<i>with her band of foreign legion deserters and Jap mercenaries. She was in her thirties when her unit, </i>

<i>Chi đội 12, of Ho Chi Minh southern army ravaged the HocMon area while French's. High commissioner </i>

<i>in Indochina, Monsieur Pignon, was working to bring back Bao Đai. With her assassination squads, her </i>

<i>own propaganda corps, police force, ministry of economy, and political bureau, she built herself an </i>

<i>empire founded on terror and brainwashing. She dressed in a uniform with a Colt in her belt and a gun </i>

<i>slung over her shoulder. Death was the punishment for any infraction of the rules Madame Tee Bey </i>

<i>applied with an iron hand!</i>

(Chúng ta th

ấy ở đây

- t

ức Việt Nam

– H

ồ Thị Hoa (hay là bà Bi như người ta

g

ọi) một chỉ huy du kích với băng Lê dương đào ngũ v

à lính Nh

ật đánh thuê. Bà ta đang độ 30, khi đơn

v

ị bà ta, Chi đội 12 trong bộ đội Hồ Chí Minh ở miền Nam gây tác hại trong v

ùng Hóc Mơn gi

ữa lúc Cao

ủy Đông Dương Pignon vận động đưa Bảo Đại về nắm chính quyền ở Việt Nam. Với các đội ám sát, đội

tuyên truy

ền, cảnh sát, kinh t

ài, bà ta t

ạo cho m

ình m

ột vương quốc xây dựng tr

ên kh

ủng bố v

à t

ẩy

não. Bà m

ặc bà ba đen, với khẩu Colt ở thắt lưng và một khẩu súng trường vác vai. Tử h

ình là hình

ph

ạt cho những ai vi phạm nội qui m

à bà Bi thi hành v

ới b

àn tay s

ắt).

Nhà báo M

ỹ n

êu ra ba "tigresses" (c

ọp cái) trong chương nói trên là bà Năm Bi, kế b

à Lê Th

ị Ngâm tức

Phàn Lê H, v

ợ Năm Lửa và bà Ngơ Đ

ình Nhu, nh

ũ danh T

r

ần Lệ Xuân. B

ài này ch

ỉ nói về bà Năm Bi

thơi.

</div>
<span class='text_page_counter'>(80)</span><div class='page_container' data-page=80>

H

ồi mướn, chủ nói giữ em nhưng lại bắt bán dưa hấu tại bến xe đ

ị Hóc Mơn-Tây Ninh.

Ở được hai năm

l

ại đổi chủ về coi em cho vợ chồng thầy giáo Tháo ở B

à Chi

ểu.

Th

ời gian n

ày có m

ột chuyện trớ tr

êu. Ch

ủ nhà thường vay nợ "chà sêtty" (người Ấn cho vay nặng l

ãi)

mà s

ợ thi

ên h

ạ biết nên sai người ở đi rước chủ chà ban đêm. Báo hại chị Năm lúc đó đ

ã l

ớn phải chạy

b

ộ theo xe kéo. Có được chút đỉnh tiền l

àm v

ốn, chị đi bán ch

è theo ngh

ề b

à ngo

ại. Lúc n

ày có anh

Năm Ngài đ

ã có m

ột đời vợ tỏ ý muốn bước thêm bước nữa. Đến năm 1939, anh Năm bị Tây bắt sau vụ

đ

ình cơng

ở Hóc Môn. Sợ bị li

ên can làm c

ộng sản, chị Năm rời gia đ

ình ch

ồng sống tự lập.

Cách m

ạng tháng Tám b

ùng n

ổ, kế Nam Bộ kháng chiến, chị Năm phụ trách tiếp tế các mặt trận Tham

Lương, Bến Phần, Chợ Cầu cho Giải phóng qn li

ên qu

ận Hóc Mơn

-

Bà Điểm

-

Đức H

ịa. Ch

ị hoạt động

r

ất tích cực. Đến khi Tây đánh mạnh, bộ đội thu hẹp lại cho gọn nhẹ, Ban chỉ huy cho chị về nh

à. Ch

ị

năn nỉ q chừng nhưng khơng được v

ì có con m

ọn. Hai lần bị đuổi về, chị nảy ra sáng kiến lập đơn vị

riêng do ch

ị chỉ huy, đó là đội công tác tại x

ã Th

ới Tứ. Đây l

à ti

ền thân của Ban công tác 12

c

ủa Chi đội

12, sau biên ch

ế là Trung đoàn 312.

Đánh đợt đầu, đơn vị chị gồm 5 tiểu đội (hai nam, hai nữ v

à m

ột tí hon) diệt một tiểu đội Pháp. Kỷ niệm

vui tr

ận đó l

à ch

ỉ huy ném lựu đạn không nổ, phải ra lệnh miệng. Nhờ trận n

ày mà tên tu

ổi Năm Bi

được

nhi

ều người biết. Đồng chí Trần Văn Tr

à trong Ban ch

ỉ huy Giải phóng quân Li

ên qu

ận gửi giấy

khen tr

ận 12.12.1945, tặng chị Năm một khẩu 7,65. Cây súng đó đẻ ra Đại đội 2804 sau n

ày. C

ũng

trong d

ịp đó, anh Trà cho đơn vị 5.000, nhưng lại l

à ti

ền Nhật, giấy

500 r

ồng v

àng dân không xài. M

ột

tùy tướng của chị Năm Bi là anh Lê Văn Xinh, quê Tân Xuân, có lối đánh táo bạo v

à khi xung tr

ận

thường xưng danh "Tao là Lê Văn Xinh, thi hành lệnh b

à H

ồ Thi Bi, ti

êu di

ệt tụi bây". Bọn Tây ở Hóc

Mơn s

ợ lắm, viết thư gửi vơ xin phép đi lấy xác lính Lê dương chết trận. Nhà báo Berrier đ

ã nói

đúng:

Trong đơn vị chị Năm Bi có một tiểu đội lính Âu. Mấy anh em này đi đâu, thấy trầu cũng xin về cho "chị

Năm của tôi".

Năm 1947, anh Năm Ngài bị Tây bắn chết ở Láng Ch

à cùng v

ới người em trai của chị Năm. Thằng Tây

Robert là ch

ỉ huy trưởng khu Hóc Mơn ki

êm phó tham bi

ện Gia Định, chặt đầu anh Năm xách đi c

ùng

nơi khoe khoang "Giết hai con cọp đực rồi c

òn con c

ọp cái". Về sau, Ban công tác đổi th

ành Ban ám sát,

m

ỗi bản án xử Việt gian đều có chữ ký của chị Năm. Lúc đó, chị chưa biết chữ, chỉ tập độc một chữ ký

mà c

ũng run tay, chữ Bi giống hệt số 131. Cho n

ên t

ụi Tây ở Hóc Mơn gọi chị l

à Madame 131. Chúng ra

giá cái đầu của Madame là 100 đồng, đó l

à ti

ền thưởng cho ai bắt sống, c

ịn n

ạp đầu th

ì th

ưởng 50

đồng. Để dằn mặt Tây, đội ám sát c

àng ho

ạt động mạnh hơn. Từ khẩu 7,65, đơn vị cướp súng địch tiến

lên thành trung đội rồi đại đội. Chị Năm chỉ huy Đại đội 2803 của An Phú X

ã, hai anh T

ư Thược và Năm

V

ọn (Tám Lê Thanh) coi Đại đội 2805 ở

Phú Th

ọ H

òa. N

ăm 1948, ba đại đội hợp th

ành Ti

ểu đo

àn 935

do anh Tư Thược chỉ huy, anh Bảy Sanh v

à ch

ị Năm Bi l

àm phó, anh Nguy

ễn Hữu Đang l

àm chính tr

ị

viên. Ti

ểu đo

àn thu

ộc Trung đo

àn 312 c

ủa Tô Ký.

Cu

ối năm 1950, chị Bi được giao xây dựng căn cứ địa Dương Minh Châu với 10.000 đồng tín dụng phiếu

kháng chi

ến v

à 30 nhân viên, ph

ần lớn là thương bệnh binh. Đó l

à b

ộ xậu, cái khung của Tiểu đo

àn

999, có nhi

ệm vụ mở đường xây dựng căn cứ địa nối liền Nam Bộ với Campuchia. Chị Năm c

ùng anh

em đóng quân suối S

a-mát. Vùng Tà N

ốt được xem l

à ti

ền đồn phía bắc Bộ Tư lệnh Nam Bộ. Công việc

đầu ti

ên là liên l

ạc với bộ đội Pơkompơ mua trâu b

ị ti

ếp tế cho miền Đơng. Vùng này có tên Cao Đài

ph

ản động l

à Tám Luy

ến xưng hùng dưới chân núi Bà Đen. Để tiện lợi cho công tác

, ch

ị Năm Bi đ

ã g

ửi

thư cho Luyến mượn đường v

à Luy

ến viết thư trả lời, ca ngợi "B

à Bi c

ỡi trâu đánh giặc". Cuối năm 1951,

ta m

ở đường Trà Vong, anh em đang thiếu gạo trầm trọng, một nhà văn đ

ã ví von: "m

ột hột gạo l

ãnh

đạo mười củ khoai". Đơn vị của chị Năm rất được hoan ngh

ênh khi ti

ếp tế mắm cá m

è vinh, nh

ờ sáng

ki

ến l

àm sa cá. Su

ối v

ùng này nhi

ều cá m

è vinh, có con n

ặng tới ba ký. Công cuộc cắt đường mở rừng

ti

ến tới Biển Hồ vào năm 1952. Đến năm 1953, chị Năm được lệnh ra Bắc, lần đầu ti

ên g

ặp Bác Hồ,

ch

ị

Năm nhớ m

ãi. Ngày

ấy, chị đang ăn cơm với Tố Hữu, Bác tới bất ngờ, hỏi: "Ai m

à nói r

ổn rảng? Có phải

n

ữ kiệt miền Đơng đó không vậy?". Rồi Bác hỏi: "Cô Bi ăn mấy bát?". Chị Năm đáp: "Con ăn ba chén".

Ch

ị vội đổi là ba bát. Bác cười nói: "Cơ Bi cứ nói tự nhi

ên, ti

ếng nói của đồng b

ào mi

ền Nam, Bác thích

nghe hơn".

</div>
<span class='text_page_counter'>(81)</span><div class='page_container' data-page=81>

Đại tá Hồ Thị Bi tiếp tôi trong nh

à ch

ị ở Ngô Thời Nhiệm vào năm chị l

àm l

ễ ăn mừng 70 tuổi. Chị không

nh

ớ ng

ày sinh nên ch

ọn ngày anh Năm Ngài hy sinh làm ngày giờ m

à c

ũng l

à ngày sinh nh

ật của chị.

Và ngày

ấy cũng l

à ngày ch

ị tính sổ cuộc đời đi theo cách mạng của chị. Chị nói vắn tắt thơi: "Quyết

tâm. Nh

ờ quyết tâm mà tôi đi tới nơi về tới chốn. Ngày xưa người ta thích huyết ăn thề, ng

ày nay c

ũng

v

ậy đó cậu".

<b>BÀ NGUYỄN THỊ ĐỊNH LINH HỒN ĐỒNG KHỞI BẾN TRE</b>

Trong hai cu

ộc kháng chiến chống Pháp v

à ch

ống Mỹ, miền Nam có hai nữ chiến sĩ m

à c

ả Pháp v

à M

ỹ

đều kính nể, báo chí Tây phương gọi hai vị n

ày là n

ữ hổ tướng (tigress). Vị thứ nhất là bà Năm Bi, tức

H

ồ Thị Bi. Người thứ hai l

à bà Nguy

ễn Thị Định, thường được gọi theo Nam Bộ l

à ch

ị Ba Định. Bà Định

nguyên là thi

ếu tướng, Phó Tư lệnh Lực lượng vũ trang Giải phóng miền Nam, phụ trách phong tr

ào

chi

ến tranh du kích to

àn mi

ền Nam. Đ

ã có bi

ết bao b

ài vi

ết về cuộc đời cách mạng huyền thoại của nữ

tướng Ba Định, trong b

ài này chúng tôi s

ẽ chuyển tới bạn đọc những giai thoại hùng ca chưa được nhắc

đến.

Bà Nguy

ễn Thị Định sinh năm 1920, tuổi Canh Thân, tại x

ã L

ương H

ịa, huy

ện Giồng Trơm, tỉnh Bến

Tre, trong m

ột gia đ

ình nơng dân. Bà

Định tham gia phong trào Đông Dương Đại hội 1936. Hai năm

sau, được kết nạp Đảng cộng sản Đông Dương. Năm 1939, trước nguy cơ bị Đức chiếm, Pháp khủng bố

tr

ắng, bắt giam các nh

à ho

ạt động cách mạng, bà Định bị bắt đầy lên căng (trại giam) Bà Rá. Nơi ma

thiêng nước độc này, Pháp đ

ã có tr

ại tù thường phạm. Năm 1940, do các khám đông chật t

ù chính tr

ị,

chúng l

ập thêm hai căng, một cho nam, một cho nữ. Xin kể một v

ài giai tho

ại của bà Định trong trại B

à

Rá.

Ch

ủ ngục B

à Rá th

ời điểm 1940 là đại úy D'Ersnt m

à anh ch

ị em t

ù Bà Rá g

ọi l

à th

ằng Đẹt, l

à m

ột t

ên

khát máu. Nó ni m

ột con chó berger đặt t

ên là Nam K

ỳ. Hàng ngày nó cho con chó săn gốc Đức n

ày

u

ống máu tươi để duy tr

ì và phát huy thú tính. Máu t

ươi lấy từ máu người tù vượt ngục không may bị

b

ắt lại.

</div>
<span class='text_page_counter'>(82)</span><div class='page_container' data-page=82>

Th

ằng Đẹt có lẽ thấy được ánh mắt căm th

ù c

ủa các chị em

tù chính tr

ị n

ên nó n

ắn gân. Nó l

à th

ằng

thi

ện xạ, sáng n

ào c

ũng dượt súng. Nó bắt t

ù c

ầm một chai rượu (chai không) đưa lên cao khỏi đầu,

c

ầm cổ chai, đưa đít chai lên, đứng cách nó 100 mét để nó biển diễn t

ài thi

ện xạ. Rất nhiều người t

ù

xanh m

ặt v

ì trị

đùa ác ơn của t

ên ch

ủ ngục. Chỉ nhích b

àn tay m

ột chút l

à h

ắn có thể kết liễu cuộc đời

m

ột con người. Thằng Đẹt biết rất nhiều người sợ tr

ò ch

ơi súng buổi sáng của nó n

ên quy

ết đem tr

ị

này ra th

ử lá gan nữ kiệt của đám nữ t

ù chính tr

ị. Nó chỉ định người m

à nó cho là c

ứng đầu cứng cổ

nh

ất đám... Người đó l

à ch

ị Định. Trước thử thách n

ày, ai n

ấy đều lo cho chị. Nhưng chị nhờ thơng

ngơn nói th

ẳng với nó: "Theo đúng luật, ơng khơng có quyền bắt t

ù chính tr

ị l

àm trị ch

ơi nguy hiểm

này. Nhưng để chứng tỏ l

à chúng tôi khơng s

ợ chết, tơi vui l

ịng c

ầm chai cho ơng bắn, nhưng chỉ một

l

ần n

ày mà thôi!".

Và ch

ị Định ung dung cầm chai bước tới vạch ghi sẵn, b

ình t

ĩnh đưa cao chai khơng lên đầu cho t

ên ch

ủ

ng

ục bắn. Hành động dũng cảm n

ày khi

ến thằng Đẹt trọng nể nhóm nữ t

ù chính tr

ị trong căng B

à Rá.

Năm 1943, Nguyễn Thị Định m

ãn án tù, r

ời căng B

à Rá tr

ở về quê nhà. Năm sau, Việt Minh ra đời , b

à

v

ận động chị em trong làng Lương H

òa và các xã k

ế cận trong huyện Giồng Trơm chuẩn bị sẵn sàng để

cướp chính quyền v

ào cu

ối tháng 8.1945. Bà Định được bầu vô Ban chấp h

ành H

ội Phụ nữ Cứu quốc

B

ến Tre. Năm 1946, Nguyễn Thị Định được cử ra Trung ương báo cáo t

ình hình t

ỉnh Bến Tre v

à c

ả Khu

8 đồng thời xin Trung ương chi viện vũ khí cho Nam Bộ. Các chuyến tiếp tế vũ khí ấy giúp

b

ộ đội ta

được vũ trang đầy đủ hơn và tương quan lực lượng giữa ta và địch được cải thiện, không quá ch

ênh

l

ệch như trước. Do thành tích đó, bà được bầu vơ Tỉnh ủy Bến Tre vào năm 1947.

Trong chi

ến dịch Đồng Khởi ở Bến Tre, có một giai thoại về bản lĩnh của bà Định m

à báo chí "ng

ại" đề

c

ập v

ì hình th

ức đấu tranh đi ra ngo

ài thu

ần phong mỹ tục. Câu chuyện như sau:

Thi hành Ngh

ị quyết 15, d

ùng b

ạo lực, lấy sức mạnh quần chúng dựa v

ào l

ực lượng chính trị của quần

chúng là ch

ủ yếu, kết hợp lực lượng vũ trang đánh đổ chính quyền địch, lập n

ên chính quy

ền nhân dân

ta. Đồng Khởi nổ ng

ày 17.1.1960 t

ại ba x

ã

Định Thủy, Phước Hiệp v

à Bình Khánh thu

ộc huyện Mỏ C

ày.

Năm ngày sau, Mỹ

-Di

ệm đưa 12.000 quân tới phản kích. Ta cho đồng b

ào ba xã trên tàn c

ư ngược với

200 xu

ồng vô thị trấn Mỏ Cày, đ

òi qu

ận trưởng rút quân. Cuộc tranh đấu của đội quân tóc d

ài ti

ếp diễn

trong 12 ngày. Ngày 10.3.1960, B

ộ Tổng tham mưu Sài G

òn xu

ống thị sát v

à ra l

ệnh rút quân.

Th

ắng lợi ở Mỏ C

ày r

ồi, Tỉnh ủy Bến Tre ra lệnh chuyển sang Giồng Tr

ôm, l

ấy ba x

ã Châu Hị, Châu

Bình, Phong M

ỹ l

àm nịng c

ốt, 7.000 phụ nữ Giồng Trơm buộc địch rút. Sau đó, Xứ ủy Nam Bộ quyết

định Đồng Khởi to

àn Nam B

ộ.

Nhưng h

ãy tr

ở lại chiến trường Mỏ Cày. 10 ngày sau Đồng Khởi, ngày 26.2.1960, địch phản kích. Vẫn

t

ại ba

xã trung tâm

đồng khởi: Định Thủy, Phước Hiệp v

à Bình Khánh.

Địch đặt t

ên cho chi

ến dịch n

ày

là Bình

định Kiến H

ịa (Ki

ến H

ịa là tên t

ỉnh Diệm đặt cho Bến Tre). Vẫn chiến thuật cũ, chị em tản cư

ngược. 5.000 người của đội quân tóc d

ài trên 200 xu

ồng ghe đổ

v

ề Mỏ C

ày. Hai bên gi

ằng co tới ng

ày

th

ứ 12. Đại tá Nguyễn Văn Y từng là giám đốc công an Nam phần ra lệnh rút đồng thời giở tr

ò m

ất dạy

bu

ộc binh sĩ ngụy cởi quần để l

àm nh

ục chị em đang xuống đường. Nhưng vị chỉ huy của chị em chứng

t

ỏ bản lĩnh hơn, hô

hào ch

ị em đồng h

è tu

ột quần v

à la to lên: “Cho t

ụi bây coi mặt Ngô Tổng thống

c

ủa bây đây".

Không ng

ờ gặp cao thủ bọn lính ngụy quê độ, bỏ chạy như vịt. Đại tá Y mắc cỡ nhảy l

ên tr

ực thăng hối

phi công v

ọt lẹ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(83)</span><div class='page_container' data-page=83>

<b>LAN CÂY THỊ THỦ VAI NỮ KÝ GIẢ DIỆT XẾP BÓT CÂY MAI</b>

Ti

ểu đo

àn 302 hãnh di

ện có một nữ đội vi

ên bi

ệt động vừa xinh đẹp vừa mưu trí. Lan Cây Thị may mắn

được vợ chồng người Pháp chủ sở cao su Bà Đầm (Hóc Mơn) xin l

àm con nuôi t

ừ lúc sơ sinh. Nhờ cha

m

ẹ nuôi cho ăn học tới trung học cơ nói tiếng Pháp rất giỏi và đóng vai nữ ký giả Pháp thật đạt. Cô đ

ã

di

ệt được tên trưởng đồn Cây Mai thật

êm th

ấm với vai nh

à báo t

ừ Pháp qua viết về chiến tranh Việt

Nam. Đây là một m

àn k

ịch ho

àn h

ảo m

à cô v

ừa làm đạo diễn vừa l

à di

ễn vi

ên.

Chi

ếc taxi chạy chậm lại rồi đậu ngay trước cổng đồn Cây Mai trong Chợ Lớn. Thằng Tây gác cổng hung

hăng chạy ra hất tay đuổi chiếc taxi, không cho đậu trước cổng đồn, nhưng hắn há hốc cái miệng với bộ

râu x

ồm khi thấy từ trong taxi một cô đầm trẻ bước

ra. Cô m

ở bóp da cá sấu có núm v

àng trao cho anh

ta m

ột danh thiếp, tươi cười v

à châm m

ột tr

àng ti

ếng Pháp:

- Nh

ờ hạ sĩ vào báo đại úy Trưởng đồn có nữ ký giả từ Paris sang t

ìm hi

ểu t

ình hình an ninh

ở S

ài Gịn.

Tên h

ạ sĩ đứng như trời trồng. Lần đầu ti

ên h

ắn thấy một cô đầm xinh đẹp duyên dáng như thế. Hắn cứ

đứng đực ra, tay cầm tấm danh thiếp, mắt không rời người đẹp. Cô đầm như biết sức hấp dẫn của m

ình

ch

ỉ mỉm cười độ lượng rồi đưa cánh tay trần ngọc ng

à c

ủa m

ình ra v

ẫy nhẹ, đơi mơi hồng khẽ nói như

mơn trớn kẻ cuồng si:

- Allez-

y, je vous en prie! (Đi đi).

Ch

ừng đó, t

ên h

ạ sĩ mới tỉnh hồn, chập hai chân lại, đưa tay lên chào:

- Xin m

ời cô theo tôi!

Đại úy Trưởng đồn Cây Mai cũng không hơn g

ì tên h

ạ sĩ râu xồm. Hắn hết nh

ìn t

ấm danh thiếp lại

nhìn

cơ đầm. Cơ đầm chủ động tiến tới bắt tay, tự giới thiệu:

-

Chào đại úy đồn trưởng. Như ông thấy tr

ên danh thi

ếp, tôi là Domnique Will, đặc phái vi

ên báo Le

Monde Diplomatique, t

ừ Paris sang đây t

ìm hi

ểu về t

ình hình an ninh...

Đại úy Trưởng đồn ng

he gi

ới thiệu, trịnh trọng mời khách q vơ văn ph

ịng. Tên trùm Phịng Nhì này

c

ứ nh

ìn khách l

ạ. Có một cái g

ì khi

ến hắn chú ý. Cơ đầm n

ày qu

ả là xinh đẹp, nói tiếng Pháp giọng Paris

khơng chê được, nhưng... cô ta hơi nhỏ con so với dân Pháp. Cơ ta đi gi

ày cao gót b

ảy phân nhưng

chi

ều cao của cô ta không quá một mét sáu mươi.

Như đốn được ý nghĩa đó, cơ nữ ký giả cười thật duy

ên dáng:

-

Ơng đại úy có vẻ tiếc cho tơi thiếu chiều cao của d

ịng gi

ống Gaulois? Thú thật với ông tôi l

à k

ết tinh

c

ủa hai d

ịng máu

Âu Á, cha tơi là người Pháp v

ùng Camargue, cịn m

ẹ tơi là người Hoa. Do vậy tơi chỉ

cao có m

ột mét sáu hai thơi... Nhưng chiều cao hạn chế đó khơng ảnh hưởng g

ì t

ới nghề nghiệp của tơi.

Nói xong, nàng m

ở bóp da cá sấu đưa ra tờ báo Joumal d'Extr

ême Orient

, đẩy về phía đại úy trưởng

đồn:

-

Tôi đ

ã

đọc mẩu tin nhỏ này. Đây là thành tích đáng kể của ng

ành an ninh Sài Gịn. Các ơng

đ

ã di

ệt

được tr

ùm Vi

ệt Minh hoạt động phá hoại nội thành. Tên Nam Khá này là Trưởng Ban công tác đ

ã ch

ỉ

huy treo c

ờ tại Pointe des Blagueurs nơi bến t

àu Sài Gịn, là t

ụ điểm có nhiều du khách tới ngắm cảnh

đẹp của H

ịn ng

ọc Viễn Đơng... Khơng chỉ treo cờ m

à chúng còn gài l

ựu đạn. Do vậy gây nhiều thương

vong cho ngành an ninh c

ủa ta.

Tên đại úy Trưởng đồn Cây Mai liếc sơ tờ báo Pháp rồi nh

ìn cơ

đầm đang tr

ình bày l

ưu lốt... Gương

m

ặt hắn ta gi

ãn ra, nh

ững mối nghi ngờ trước đây dần dần biến mất sau 15 phút quan sát chặt chẽ nữ

đặc phái vi

ên t

ờ báo t

ên tu

ổi Pháp quốc.

</div>
<span class='text_page_counter'>(84)</span><div class='page_container' data-page=84>

khát, h

ắn được dịp ngắm người đẹp mang hai d

ịng máu Âu Á. V

ề ngơn ngữ, cơ n

àng nói ti

ếng Pháp

khơng chê vào đâu được N

àng dùng t

ừ thật chính xác, câu cú đúng văn phạm, văn Pháp. C

ịn v

ề cách

ăn mặc th

ì

đúng là phong cách

Paris. Qu

ần áo, trang sức đắt tiền đúng thời trang. Cơ n

àng có v

ẻ l

à

người mẫu hơn là nữ phóng vi

ên. Son ph

ấn Coty, nước hoa Chanel, nh

è nh

ẹ m

à thâm tr

ầm, quí phái.

Đến đôi gi

ày c

ũng l

à giày da cá s

ấu made in Italy.

Khi bi

ết trưởng đồn đ

ã ng

ẩn ngơ trước

s

ức thu hút đặc biệt của m

ình, cơ Dominique

đứng l

ên cáo t

ừ:

- Hôm nay ch

ỉ tới l

àm quen v

ới đại úy. Xin hẹn sẽ tới l

àm vi

ệc v

ào vài ngày sau. S

ẽ nhờ đại úy giúp cho

m

ột ít tư liệu để viết b

ài v

ề ng

ành an ninh Sài Gòn

đ

ã d

ũng cảm mưu trí đương đầu với các

Ban Công

tác thành thi

ện chiến của Việt Minh.

Đại úy trưởng đồn mừng rỡ. Hắn định mời n

àng tr

ở lại th

ì nàng

đ

ã nói

điều hắn mong ước. Tâm lý dân

Pháp là vui sướng được tiếp chuyện với phái đẹp. Đó l

à dịng máu c

ủa những con g

à tr

ống (Les coqs

gaulois).

Văn ph

òng B

ộ Tư lệnh Quân khu 7 được bản báo cáo mật nội dung như sau: "Đã tiếp cận được đại úy

<i>Trưởng đồn Cây Mai. Sẽ khai thác hệ thống tổ chức nội bộ của nhóm tình báo. Sau đó sẽ có kế hoạch </i>

<i>khử tên trùm tình báo lợi hại này. Ký lên. LCT".</i>

Trong văn p

hịng B

ộ Tư lệnh Khu 7, khơng ai biết ba chữ LCT l

à ai, tr

ừ một m

ình anh Tám Ngh

ệ (Huỳnh

Văn Nghệ) nguyên là Chi đội trưởng Chi đội 10, nay l

à Khu b

ộ trưởng thay Trung tướng Nguyễn B

ình

được vinh thăng ủy vi

ên quân s

ự Nam Bộ. LCT l

à ch

ữ tắt của Lan Cây Thị.

Lý l

ịch cô nữ điệp vi

ên này

như sau:

S

ở Cao su bà Đầm ở Hóc Mơn, chủ l

à hai v

ợ chồng người Pháp khơng có con. Trong sở có cặp vợ chồng

sinh m

ột cô gái thật xinh. Vợ chồng chủ sở xin l

àm con ni. Do khơng có con nên con nuôi c

ũng như

con ru

ột. Cô bé được chăm sóc cẩn thận nên ngày càng xinh đẹp, trắng n

õn nh

ư cha mẹ nuôi. Thi đậu

ti

ểu học, cô được cha mẹ nuôi đưa vô trường đầm học. Bốn năm sau, cô thi đậu Brevet tương đương

v

ới bằng Thành Chung. Đ

ã xinh

đẹp lại học giỏi, cô được cha mẹ nuôi khuy

ên nên sang Pháp h

ọc cao

h

ọc, nhưng lúc bấy giờ t

ình hình th

ế giới và trong bước biến chuyển, rồi ta cướp chính quyền tháng Tám

năm 1945. Lan

- tên nàng - gia nh

ập Thanh ni

ên Ti

ền Phong rồi học cứu thương, tham gia bộ đội trấn

gi

ữ các đầu cầu quan trọng trong S

ài Gị

n như cầu Thị Ngh

è, C

ầu Bơng, Cầu Kiệu. Thế giặc quá mạnh,

dân quân rút ra c

ố thủ các cầu ngoại thành như cầu B

ình Tri

ệu, Cầu Bến Phân. Lan phân vân nửa ở nội

thành, n

ửa rút ra ngoại ơ. Đang đắn đo th

ì ch

ị được giới thiệu tới gặp anh Tám Nghệ, lúc đó mới c

h

ỉ l

à

ch

ỉ huy bộ đội Tân Uy

ên. Anh Tám Ngh

ệ khuy

ên ch

ị Lan n

ên d

ự một khóa qn chính rồi về nội th

ành

ho

ạt động. Anh phân tích: hoạt động trong nội th

ành cịn quan tr

ọng hơn ra bưng. V

ì n

ội thành là đầu

não c

ủa kẻ địch. Đánh vào đầu n

ão là t

ầm quan trọng c

hi

ến lược. Một người xinh đẹp lại có tr

ình

độ văn

hóa Pháp như Lan là một cán bộ nội th

ành khó ki

ếm. V

à anh Tám b

ố trí Lan hoạt động nội th

ành bên

c

ạnh các Ban Công tác thành do trung tướng Nguyễn B

ình l

ập ra từ tháng gi

êng 1946.

Lan đồng ý. Anh Tám b

àn k

ế

ho

ạch cụ thể:

</div>
<span class='text_page_counter'>(85)</span><div class='page_container' data-page=85>

B

ấy giờ Tiểu đo

àn 302 là ch

ủ

l

ực của miền Đơng đóng ở An Nhơn Tây. Tiểu đồn trưởng Nguyễn Thế

Truy

ện

-

Năm Truyện

-

cho người l

ên B

ời Lời mời cô Lan xuống bảo l

ãnh cho ba h

ọc vi

ên bi gi

ữ tại An

Nhơn Tây v

ì vi ph

ạm kỷ luật.

Ch

ừng gặp cô Lan, anh Năm Truyện không ngờ học vi

ên qn c

hính có người đẹp như đầm. Anh lân la

trị chuy

ện, cơ giáo Lan cũng thích thú được l

àm quen v

ới một chỉ huy trẻ, đẹp trai, oai h

ùng v

ới khẩu

Colt 12 l

ủng lẳng nơi chiếc thắt lưng to bản m

à nhà binh Pháp g

ọi l

à ceinturon. Trong khóa h

ọc hai

tu

ần, anh Năm Tru

y

ện thường tới thăm cô giáo Lan. Mỗi lần anh đến, các học viên đều vui mừng ch

ào

đón anh với chiến lợi phẩm như lựu đạn OF của Mỹ l

à lo

ại lựu đạn tấn cơng, ném l

à n

ổ v

à có s

ức sát

thương dữ dội, hơn xa loại lựu đạn do Chi đội 12 sản xuất. Ngo

ài l

ựu đạn, anh Năm Truyện c

òn

ủy lạo

các h

ọc vi

ên g

ốc S

ài Gịn c

ả giỏ trái cây: chơm chơm, măng cụt, mít tố nữ... Có đêm trăng, hai người

cùng sánh vai nhau đi bách bộ trên con đường l

àng d

ẫn ra bờ sơng S

ài Gịn.

Vài ngày sau, n

ữ phóng viên Dominique điện cho đại úy Trưởng đồn Cây Mai báo tin n

àng s

ẽ tới v

ào

đầu giờ l

àm vi

ệc buổi chiều. Hai người sẽ l

àm vi

ệc suốt buổi chiều đó v

à nàng m

ời đại úy tới dự tiệc gi

ã

bi

ệt tại khách sạn Majestic,sáng hôm sau n

àng s

ẽ đáp phi cơ Air France sang Nam Vang hội kiến với

ông hồng Sihanouk.

Đại úy trưởng đồn mừng rỡ v

ì s

ẽ được gần gũi người đẹp suốt buổi chiều tới tối. Ông ta thắc mắc về

vi

ệc ai đ

ãi ai. Theo phép xã giao c

ủa người Pháp m

à c

ũng l

à c

ủa nhân loại, nam giới l

à paying sex (gi

ới

tr

ả tiền) c

òn ph

ụ nữ l

à fair sex (gi

ới người đẹp). Nh

à báo Dominique Will giành ph

ần trả tiền là để cám

ơn đồn trưởng đ

ã cung c

ấp tư liệu cho n

àng vi

ết b

ài phóng s

ự về ng

ành an ninh Sài Gịn

đối phó với

n

ạn phá hoại của các Ban Cơng tác thành. Trưởng đồn nhất định tranh phần trả tiền đ

êm ti

ệc tối nay.

Đúng như cú điện thoại, v

ào hai gi

ờ, chiếc taxi lại đưa người đẹp có hai d

ịng máu Âu Á t

ới đồn Cây

Mai. Xe v

ẫn đậu ngo

ài c

ổng đồn, nhưng tên hạ sĩ râu xồm không quát nạt m

à nh

ũn nhặn cúi đầu ch

ào

thượng khách của sếp. Đại úy ra tận cổng đón người đẹp.

Trên bàn làm vi

ệc đ

ã có

đủ nho, táo và rượu Tây chờ giờ giải khát.

Như đ

ã trình bày tr

ước, Dominique ca ngợi tài điều quân diệt địch của đại úy Cụm trưởng t

ình báo Sài

Gịn (chef de réseau) mà s

ự kiện diệt tên Năm Khá là đỉnh cao.

Được người đẹp ca ngợi, mà người đẹp đây lại l

à phóng viên c

ủa một tờ báo chính trị hàng đầu ở Paris,

đại úy trưởng đồn mừng rỡ như m

ình

được ngơi sao Danh Vọng chiếu mạng. Tất cả những thủ thuật

săn tin, thủ thuật cấy nhân mối thâm nhập h

àng ng

ũ Việt Minh ở nội th

ành và ngo

ại ô đều được anh ta

nêu rõ trong báo cáo. Báo cáo chuyên môn này h

ắn chỉ l

àm hai b

ản để tr

ình lên c

ấp tr

ên b

ản chính c

ịn

b

ản sao th

ì nhân ti

ện biếu khơng cho nhà báo xinh đẹp đ

ã

để mắt xanh tới hắn.

Dominique chăm chỉ ghi chú như một phóng vi

ên rành ngh

ề. Thỉnh thoảng cơ đặt v

ài câu h

ỏi để đại úy

đi sâu vô chun mơn. Khơng r

õ cơ nàng h

ọc nghề báo chí ở đại học nào mà khi đặt câu hỏi cũng như

khi ghi chú bao gi

ờ nét mặt n

àng c

ũng tươi như hoa, nụ cười của n

àng xoa d

ịu nỗi mệt mỏi tr

ên m

ặt

người m

ình ph

ỏng vấn. Phái đẹp m

à làm ngh

ề phóng vi

ên thì có l

ợi thế hơn nam giới rất nhiều.

Dominique bi

ết các lợi thế đó l

à làm vi

ệc với đầy đủ đức tin. N

àng càng t

ự tin bao nhi

êu thì

đại úy cụm

trưởng t

ình báo càng h

ết l

òng ph

ục vụ bấy nhi

êu.

</div>
<span class='text_page_counter'>(86)</span><div class='page_container' data-page=86>

- Cu

ộc phỏng vấn tạm kết thúc. Bây giờ tôi xin phép đại úy về sửa soạn để đúng bảy giờ, tôi xin mời đại

úy t

ới nh

à hàng Majestic d

ự buổi tiệc tôi chiêu đ

ãi riêng

đại úy v

ì

đ

ã ch

ịu khó để

n

ửa ng

ày giúp tơi vi

ết

bài phóng s

ự tr

ên báo Le Mon de Diplomatique. Xin t

ạm biệt.

Nàng ch

ủ động đưa tay ra cho đại úy bắt.

-

Xin phép cô cho tôi được l

àm trịn nhi

ệm vụ của giới Paying sex.

Dominique khốt tay kia cười nói:

-

Ở đây khơng nói tới paying hay fair sex. Mà đây là tôi làm nhiệm vụ của một người được đại úy cung

c

ấp tư liệu để viết b

ài.

Người Pháp m

ình có câu r

ất hay. Đó l

à "Les affaires sont les affaires!" (Cơng vi

ệc

là cơng vi

ệc đâu ra đấy!). Ta n

ên sịng ph

ẳng, đúng không đại úy?

L

ại cười thật tươi và nhẹ nh

àng rút bàn tay ra kh

ỏi hai b

àn tay quy

ến luyến của đại úy.

Khách s

ạn

-nhà hàng Majestic chi

ếm vị trí đẹp nhất S

ài Gòn. Ng

ồi trên sân thượng khách sạn

- t

ầng

năm, du khách có thể nh

ìn th

ấy hết chân trời bao la của th

ành ph

ố sinh đơi

Sài Gịn-Ch

ợ Lớn. Sơng S

ài

Gịn u

ốn khúc, từ Thanh Đa qua Ba Son, Thủ Thiêm đổ ra Khánh Hội, xuôi v

ê Nhà Bè qua c

ảng Tân

Thu

ận với h

àng hàng l

ớp lớp t

àu khách, tàu hàng. C

ờ mấy chục quốc gia theo gió đ

êm bay ph

ất phơ

như đùa giỡn với nhau.

Đúng 7 giờ, đại

úy tình báo

ăn mặc tươm tất l

ên t

ới sân thượng th

ì

được Dominique chào đón tại cửa

thang máy. Nàng hướng dẫn khách quý tới b

àn ti

ệc nhỏ nơi một góc kín đáo. Tr

ên bàn tr

ắng được rắc

bông nho nh

ỏ đỏ rực v

à gi

ữa b

àn ti

ệc có lọ hoa chưng hai cành hoa lys trắng

v

ừa đẹp vừa sang. Hoa lys

là tiêu bi

ểu cho d

òng vua chúa n

ước Pháp.

N

ội lọ hoa này đ

ã làm

đại úy Pháp đánh giá cao cô nh

à báo v

ừa đẹp, vừa lịch l

ãm.

Dominique nghiêm gi

ọng:

- Ngày mai tôi sang Cambodge h

ội kiến Sihanouk, khi l

à thái t

ử, lúc lại l

à qu

ốc vương... Tại Việt Nam,

đại úy l

à nhân v

ật đặc biệt chịu trách nhiệm về ngành an ninh. Tôi cám ơn đại úy đ

ã h

ết m

ình giúp

đỡ

tơi. Đêm nay ta chia tay và chắc chắn l

à sau này trong nhi

ều năm tôi sẽ không bao giờ quên được một

thanh niên -

hay đúng hơn là

m

ột tráng ni

ên -

đẹp trai, lịch l

ãm và t

ận tụy với nghề nghiệp. C

òn bây

gi

ờ, xin bắt tay v

ào ti

ệc. Tôi không đặt menu, ai thích món g

ì c

ứ gọi.

M

ột lần nữa đại úy t

ình báo kính ph

ục sát đất cơ nữ phóng vi

ên. N

ếu như trong giây phút đầu ti

ên h

ắn

ta có ph

ần

c

ảnh giác v

ì vóc dáng h

ơi thấp của cơ ta th

ì bây gi

ờ, phong cách sống đậm đ

à màu s

ắc

người Pháp đ

ã

đánh tan sự cảnh giác kia. Hắn trổ t

ài ho

ạt bát:

-

Cho phép tôi được ăn theo cái thực đơn của cơ. V

ì sao v

ậy? Tôi là người Pháp chôn chân khá lâu ở nơi

x

ứ

s

ở thuộc địa n

ày, làm sao theo k

ịp một nữ ký giả bôn ba khắp nơi như cô đây.

Dominique l

ại cười:

-

Đại úy đ

ã giao tay lái cho tơi

điều khiển th

ì th

ật l

à hân h

ạnh cho tơi. Vậy xin gọi ba món: món khai vị

là món súp c

ủ h

ành cho nh

ẹ bụng. Món thứ hai, tơm càng nướng v

à món th

ứ ba l

à món ch

ủ lực "poulet

au riz" cơm gà rô ti. Đại úy thấy thế n

ào? V

ới phụ nữ, ba món n

ày là v

ừa, nhưng với đại úy, chắc chưa

đủ, xin đại úy cứ t

ùy nghi g

ọi th

êm.

</div>
<span class='text_page_counter'>(87)</span><div class='page_container' data-page=87>

nước chấm văng vơ áo vị khách q. N

àng v

ội lấy khăn ăn xoa các vết bẩn, nhưng không xong. Nàng xin

l

ỗi rối rít rồi đứng l

ên, m

ời khách v

ào phịng v

ệ sinh để tẩy xóa.

Đại úy cười thích thú trước vẻ cuống quít của nhà báo. Người đẹp càng lăng xăng, ông ta càng thấy

duyên dáng, quy

ến rũ. Khi nàng đề nghị v

ào phòng v

ệ sinh, đại úy nghe theo ngay. Dominique chờ v

ài

phút r

ồi g

õ c

ửa. Nàng bước vơ đóng cửa lại, chĩa khẩu súng có bộ phận h

ãm thanh b

ắn liền ba phát vơ

đầu tên đầu sỏ tr

ùm tình báo. Nàng c

ẩn thận mở v

òi n

ước tối đa trước khi chĩa súng v

à bóp cị. Chuy

ện

x

ảy ra thật bất ngờ, tr

ùm tình báo ch

ết không kịp ngáp.

Dominique c

ẩn thận g

ài ch

ốt trước khi đóng cửa ph

ịng v

ệ sinh. Trên sân thượng, nhạc sống đang trỗi

khúc "Dịng sơng xanh", c

ả chục cặp nam nữ đắm đuối d

ìu nhau trên cánh nh

ạc. Khơng ai nghe ba

ti

ếng súng có bộ phận h

ãm thanh n

ổ trong ph

ịng v

ệ sinh, Dominique thanh tốn số tiền bữa tiệc, ung

dung bước vào thang máy ra đường. Vẫn chiếc taxi quen thuộc chờ đón nàng đưa về

xóm Cây Th

ị.

Sáng hơm sau, báo chí Sài Gịn loan tin

đại úy trưởng cụm t

ình báo

đồn Cây Mai bị mưu sát bằng ba

phát súng trên sân thượng khách sạn

-

nhà hàng Majestic. Theo tin chưa được kiểm nhận th

ì k

ẻ sát

nhân là m

ột thiếu phụ người Pháp đ

ã cùng t

ới khá

ch s

ạn với đại úy.

Trong khi đó, trên bàn của Khu trưởng Tám Nghệ có bản báo cáo vắn tắt : Đã thanh toán được tên đại

<i>úy trưởng đồn Cây Mai. Đồng đội Năm Khá của chúng ta đã được trả thù. Toàn bộ hồ sơ của Cụm tình </i>

<i>báo nội thành Sài Gịn sẽ gởi về vào ngày mai. Ký tên. LCT</i>

Cái bi

ệt danh nữ phóng vi

ên Dominique Will c

ủa báo Le Mon de Diplomatique chỉ có một m

ình tên

đại

úy trưởng đồn Cây Mai biết m

à thôi. Và h

ắn đ

ã mang bí m

ật n

ày xu

ống âm phủ. C

ịn cái tên Lan Cây

Th

ị th

ì ngày càng ph

ổ biến với những chiến công như rải truyền đơn, dán biểu ngữ, treo cờ ném lựu

đan... Địch xôn xao với các hoạt động táo bạo trong nội thành. Chúng treo giá cái đầu của Lan Cây Thị

r

ải trắng các khu phố có cơ quan an ninh địch đóng. Nhưng vào một ngày kia, trong công tác đặc biệ

t,

ch

ị bị bao vây. Hai khẩu súng đ

ã nh

ả hết băng đạn, chỉ c

ịn m

ột vi

ên dành cho ch

ị. Tiếc thay nó lại lép.

Ch

ị bị bắt. Địch vui mừng không tả nổi. Tra tấn đủ kiểu vẫn không khai thác được, chúng đ

ày ch

ị ra Côn

Đảo v

à ch

ị đ

ã hy sinh n

ơi h

òn

đảo ngục t

ù.

Hay tin này, c

ả 10 Ban Công tác thành đều rơi lệ, đặc biệt là bà con nơi Sở Cao su Bà Đầm Hóc Mơn v

à

dân chúng vùng Cây Th

ị. H

ình

ảnh cơ giáo Lan dạy Pháp văn đẹp như đầm vẫn c

òn s

ống trong trí nhớ

nhi

ều người.

<b>CHỊ THANH QUÝ HAI ÁN TỬ HÌNH </b>

<i>Chị Thanh Q là cơ gái Huế xinh đẹp, cha mẹ nghèo cho đi ở đợ trừ nợ. Chị bị con chủ nông trại làm </i>

<i>nhục phải bỏ xứ lưu lạc vào Sài Gịn. Chị gia nhập Ban cơng tác thành, lập nhiều chiến công. Vào tù, chị </i>

<i>trừng trị cọp rằn, diệt tù gian lãnh thêm án tử hình. </i>

<i>Trao trả tù binh, chị tập kết ra Bắc, tiếp tục phục vụ cách mạng. Chị Thanh Quý là một cán bộ biệt động </i>

<i>dũng cảm, đầy đủ khí tiết trong cơng tác cũng như trong tù ngục.</i>

Trong Khám L

ớn S

ài Gịn, có hai salle (phịng) nh

ốt t

ù n

ữ. Salle 14 nhốt t

ù chính tr

ị

- chi

ến sĩ quyết tử.

Ban công tác thành và đồng b

ào nuôi ch

ứa, ủng hộ kháng chiến v

à salle 15 nh

ốt thường phạm

- dân

lưu manh móc túi, bấm dây chuyền, rọc túi xách, đĩ điếm... Thường ngày, hai salle đều có chiến tranh,

khi nóng khi l

ạnh. Cầm đầu đám “chằn ăn trăn quấn"

là m

ụ Bảy Sảnh, to béo, miệng bằng tay v

à tay

b

ằng miệng. Mụ cùng đám lâu la ném đá qua salle 14 để khi

êu khích. Ch

ị em chính trị phạm cũng

khơng v

ừa, ăn miếng trả miếng hẳn hoi. Thầy chú đều lắc đầu ngao ngán mỗi khi phải tới hai salle

này...

Nhưng t

ình tr

ạng b

ê b

ối đó chấm dứt kể từ khi có chị Thanh Quý, chị được đưa vào đây với bản án tử

hình v

ề tội diệt hai sĩ quan Pháp. Xin giới

thi

ệu sơ thành tích của chị Thanh Quý:

</div>
<span class='text_page_counter'>(88)</span><div class='page_container' data-page=88>

Thú vui lúc đó là gọi các xuồng bán v

àm d

ập d

ìu trên sơng n

ước. Có đủ thức nhậu: cháo g

à, cháo v

ịt,

bánh canh giò heo, h

ột vịt lộn, khô mực và đặc biệt là "nước mắt quê hương"

- lo

ại rượu Chợ Đệm m

à

các tay nh

ậu ca ngợi "rượu uống mềm môi chẳng thấy cay". Chị Thanh Quý l

à m

ột trong các cô gái bán

vàm trên b

ến Thủ Thi

êm. Ch

ị l

à con gái Hu

ế có nhan sắc

-

như thơ ca miền Trung lưu truyền: "Học tr

ò

x

ứ Quảng đi thi, thấy con gái Huế chân đi không đ

ành". Nhà nghèo ph

ải đi l

àm thuê

ở mướn, chị Thanh

Quý l

ưu lạc vơ S

ài Gịn và làm con ni bà T

ư Qu

ý

ở Thủ Thiêm. Khi ta cướp chính quyền, chị Thanh

Quý tham gia Ban công tác thành c

ủa Chi đội 1, thuộc tỉnh Thủ Dầu Một (B

ình D

ương), chị được phân

cơng làm địch vận lấy vũ khí

cho b

ộ đội. Anh trưởng ban công tác gợi ý: "Tụi Nhật gác x

à- lan, súng

ống, đạn dược đậu cả d

ãy trên sơng Sài Gịn. Ch

ị cứ ch

èo tam b

ản qua đó bán đồ nhậu, phục rượu cho

b

ọn chúng say rồi gạ mua lựu đạn. M

ình

đang cần lựu đạn l

à v

ũ khí lợi hại trong chiến tranh đường

ph

ố".

Ch

ị Thanh Quý cùng hai đồng đội l

à Bé và Bích, cùng l

ứa tuổi v

à c

ũng dễ coi, cả ba đồng t

ình di

ễn tr

ị

t

ống tửu bọn lính Nhật để gạ mua lựu đạn. Kết quả mỹ m

ãn: mua r

ẻ 360 quả lựu đạn c

òn

ở trong

thùng. Ch

ị Thanh Quý ra hiệu, tức th

ì anh em Cơng tác thành c

ập tam bản, nhảy l

ên xà lan xu

ống h

àng.

L

ần đó, chị Thanh Quý cùng hai đồng đội Bé và Bích được Khu trưởng Nguyễn B

ình t

ặng bằng khen v

à

thưởng 200 đồng.

Được món tiền khá lớn n

ày, ba ch

ị em đ

ãi anh em Ban công tác m

ột chầu "lâm vố", có

c

ả la

-ve Con C

ọp

n

ữa. "Lâm vố" là món ăn đặc biệt của giới b

ình dân Sài Gịn.

Đó là các khẩu phần nhà binh, lính ăn

khơng h

ết, nh

à th

ầu bán ra ngo

ài cho các quán bình dân. Nói là món

ăn thừa nhưng khơng phải là đồ

dư, ăn bỏ mứa. Rất nhiều món c

ịn ngun nh

ư cơm gà, ra

-gu heo, ca-ri v

ịt… Tây gọi thức ăn khơng

dùng t

ới n

ày là rabiot, dân mình

đọc l

à "lâm v

ố".

Xin nói v

ề chiến cơng lớn của chị Thanh Quý. Có thằng Ch

à lai (

Ấn kiều) l

àm m

ật thám, có nhiều nợ

máu v

ới kháng chiến. T

ên này l

ại m

ê ch

ị Thanh Quý, một hai đ

òi c

ưới chị l

àm v

ợ bé. Chị hỏi các anh chỉ

huy và được b

ày k

ế "điệu hổ ly sơn", mời nó qua nh

à ch

ị b

ên Th

ủ Thi

êm cho bi

ết để b

àn chuy

ện cưới

h

ỏi. T

ên Chà ng

ần ngại v

ì Th

ủ Thiêm là vùng "xôi đậu",

- ngày c

ủa quốc gia, đ

êm c

ủa Việt Minh. Nhưng

vì mê bóng s

ắc của chị Thanh Q nên tên chó săn đánh liều v

ào t

ử địa. Đó mới chỉ l

à "con nh

ạn" đầu

tiên c

ủa chị Thanh Quý. "Con nhạn" thứ hai quan trọng hơn nhiều. Đó l

à tên quan ba x

ếp bót Thủ Đức.

Qua trung gian c

ủa anh thư k

ý Chánh giúp vi

ệc văn ph

òng, ch

ị Th

anh Quý làm quen tên quan ba này.

C

ũng l

à m

ột tay háo sắc, thích của lạ n

ên h

ắn si m

ê ngay cô gái Hu

ế thường mời cô đi dạo đồng qu

ê

ngo

ại th

ành trên xe Jeep. Thanh Quý báo ngay

đồng đội phục kích tr

ên l

ộ tr

ình mà tên quan ba g

ọi l

à

"tour d'inspection" (vòng kinh lý quanh th

ị trấn Thủ Đức).

Cu

ối năm 1946 , do có người khai, chị Thanh Quý bị bắt nguội. Với tội trạng thủ ti

êu hai s

ĩ quan

- tên

đội Chà và đại úy xếp bót Thủ Đức

- ch

ị Thanh Q bị T

ịa

đại h

ình lên án t

ử h

ình. Hai lu

ật sư Nguyễn

H

ữu Thọ v

à Ngô Sách V

ĩnh biện hộ, bản án được giảm xuống c

òn 10 n

ăm khổ sai, 10 năm biệt xứ.

Ngày đầu v

ào salle 14, Thanh Quý

đối đầu với cặp rằn Sáu Hiển. Mụ Sáu Hiển cũng tác oai tác quái như

m

ụ Bảy Sảnh b

ên salle 15. M

ụ ta nằm tr

ên ch

ồng chiếu mới cao cả tấc trong khi

các ch

ị em khác nằm

chi

ếu rách. Cũng có người đấm bóp, người quạt. Ngay từ đầu, chị Thanh Quý đ

ã sôi gan: “Con m

ẹ n

ày

đi lộn sân rồi, nó là thường phạm, sao lại nhốt b

ên chính tr

ị phạm?" . Nhưng chị chưa ra tay, v

ì m

ới vơ

tù, ch

ị l

à ma m

ới , phải li

ên k

ết

v

ới một v

ài ch

ị em nữa mới tống mụ cặp rằn quái gở này được. Thanh

Quý tìm

được bạn đồng minh l

à ch

ị Mai Vân, một nữ biệt động ở Phú Thọ H

òa, là em h

ọ của anh Tư

Thược (sau là đại tá Lâm Quốc Đăng). Sau thời gian bí mật tranh thủ chị em v

ùng lên ch

ống bất

công

trong tù, hai ch

ị Thanh Quý, Mai Vân tuy

ên chi

ến với mụ Sáu Hiển. Mai Vân giới thiệu chị Thanh Quý:

“M

ột nữ biệt động d

ã di

ệt hai thằng Tây

- Tây tr

ắng và Tây đen

- b

ị 20 năm t

ù, l

ẽ n

ào l

ại chịu thua cặp

r

ằn salle 14 n

ày? N

ếu chị biết điều th

ì t

ừ chức

c

ặp rằn ngay, chúng tơi sẽ bỏ qua cho". Tất nhi

ên, m

ụ

Sáu Hi

ển không chịu thua dễ dàng như vậy . Mụ hất h

àm ra hi

ệu các lâu la nhưng bọn n

ày th

ấy khí thế

hai ch

ị Thanh Quý v

à Mai Vân "trùm phé” v

ới sự ủng hộ của to

àn salle nên êm re. M

ụ Sáu Hiển đ

ành h

ạ

gi

ọng cầu h

òa.

</div>
<span class='text_page_counter'>(89)</span><div class='page_container' data-page=89>

đành ngưng chiến.

Qua ngày sau, Thanh Quý tìm cách sang salle 15.

Đây là hành động dũng cảm, v

ì salle 15 là n

ơi nhốt

thường phạm, dân trí thiếu kém, không như salle 14. Nhưng Thanh Qu

ý r

ất tự tin. Chị b

ình t

ĩnh thuyết

ph

ục cặp rằn Bảy Sảnh vốn l

à tay anh ch

ị c

h

ợ Cầu Muối. Tất nhi

ên chuy

ện thuyết phục rất cam go v

ì

đang làm vua chúa, ai lại dễ d

àng xu

ống làm dân. Nhưng Bảy Sảnh đ

ã th

ấy mụ Sáu Hiển bị hạ bệ n

ên

nhu

ệ khí mười phần mất bảy c

ịn ba.

Mai Vân bên salle 14 c

ũng chồm ra tiếp sức với Thanh Quý: "Ăn hiếp

ch

ị em trong t

ù tay không là hèn.

Vô tù đ

ã

đau khổ rồi, tại sao không giúp nhau chịu đựng m

à l

ại xúm lại l

àm kh

ổ nhau?... C

ịn nh

ư chị

em tơi đây, nữ biệt động thành, ăn thua đủ với Tây t

à, có súng dài súng ng

ắn mới l

à ngon lành. Không

l

ẽ dân biệt động th

ành l

ại thua kém dân Cầu Muối?".

Lý thì m

ụ Bảy Sảnh thua rồi, nhưng mụ c

ịn l

ực. Nh

ìn k

ỹ đối thủ của m

ình m

ụ thấy Thanh Quý tuy

thanh thanh nhưng không dễ bắt nạt như Lan Mê Linh nên do dự chưa dám ra tay. Thanh Quý đấu dịu

gi

ảng h

ịa: “Chúng tơi là tù chính tr

ị, khơng bao giờ muốn tranh cái chức cặp rằn của chị. Nhưng chúng

tôi không ch

ịu được mọi thứ bất công xảy ra trước mắt chúng tơi. Nếu chị c

ịn hành hung Lan Mê Linh

hay b

ất cứ ai khác th

ì chúng tôi s

ẽ không nương tay đâu!".

Th

ế l

à m

ụ Bảy Sảnh

ê m

ặt chị

u thua.

Ngày kia, Phịng 14 có thêm m

ột t

ù m

ới. Cô ta tự xưng là cán bộ hoạt động nội th

ành, b

ị bắt trong khi

ra bưng. Nhưng với cặp mắt kinh nghiệm, Thanh Quý phát hiện có chút g

ì khơng

đáng tin cậy nơi người

b

ạn t

ù này. Và ch

ị âm thầm theo d

õi. M

ấy ng

ày

đầu, chị t

ù m

ới n

ày làm ra v

ẻ khổ sở, bỏ cơm nằm im

trong góc khám. Nhưng vào nửa đ

êm, Thanh Quý hé m

ắt thấy cô ta nhai bánh m

ì k

ẹp chả lụa. Thế l

à

thêm m

ột chút sinh nghi. Cho đến một tuần sau, lại có th

êm m

ột người t

ù b

ị đưa vào. Chuyện lạ l

à

người t

ù m

ớ

i c

ứ nh

ìn châm b

ẩm v

ào cơ b

ạn mới vơ trước m

ình, cịn cơ kia thì h

ết sức lẩn tránh. Thanh

Quý bèn tìm cách g

ần gũi người t

ù m

ới v

à trong b

ữa ăn, được nghe người t

ù m

ới tiết lộ “con đó l

à tù

gian. Nó được đưa vơ salle 14 để d

ị xét và m

ật báo tổ chức trong salle và ai là người chỉ huy". Thanh

Quý ch

ưa tin, gạn hỏi th

êm thì ch

ị t

ù m

ới kêu đích danh con tù gian: "Nó tên là L

ý Th

ị Hoa, l

àm ngh

ề

điềm chỉ ở xóm B

àn C

ờ. Chính nó đ

ã ch

ỉ bắt một đồng đội của tơi tá túc tại nh

à nó. Tàn nh

ẫn hơn nữa

nó cịn

để cho bọn lí

nh kín hãm hi

ếp bạn tơi trong khi chị ấy mang thai ba tháng".

Nghe qua, Thanh Quý bàn v

ới Mai Vân tiếp tục điều tra t

ên tù gian Lý Th

ị Hoa. Khi nắm đủ bằng chứng,

hai ch

ị quyết thủ ti

êu con r

ắn độc ngay trong khám. Hai chị thừa dịp nó v

ào h

ố xí, một người

x

ổ chiếu

ra che khu

ất để người kia bóp cổ t

ên tù gian. V

ụ xử diễn ra nhanh chóng. Hai chị lôi cái xác không hồn

vè chi

ếu, đắp mền lên như ngủ say. Tới sáng, mới phát hiện t

ên tù gian ch

ết. Thanh Quý v

à Mai Vân

tranh nhau t

ự nhận m

ình là th

ủ phạm. Ra t

ịa, Thanh Quý lãnh thêm m

ột án tử h

ình nh

ưng nhờ luật sư

Ngơ Sách Vinh bi

ện hộ, án tử h

ình gi

ảm xuống c

òn 10 n

ăm khổ sai, chồng án trước th

ành chung thân

kh

ổ sai.

Khi th

ực dân xây khám Chí H

ịa, ch

ị Thanh Quý được đưa qua đó một thời gian rồi đày ra đảo. Tới H

i

ệp

định Gen

ève 1954, ch

ị được trao trả t

ù binh t

ại Sầm Sơn, Thanh Hóa. Thế l

à ch

ị lại tiếp tục hoạt động

trong ngành tình báo. Sau gi

ải phóng miền Nam, chị l

à Thi

ếu tá. Hàng năm, trong những ng

ày h

ọp

truy

ền thống Ban công tác th

ành, r

ồi lấy t

ên là Bi

ệt động đặc cơng khu S

ài Gịn-Ch

ợ Lớn, chị Thanh Q

là M

ạnh thường quân hào phóng đài thọ những thiếu hụt của Ban tổ chức lúc đó c

ịn nghèo.

Ch

ị Thanh Q đ

ã v

ề c

õi v

ĩnh hằng từ nhiều năm rồi, nay viết bài này là để tưởng nhớ một người chị kết

ngh

ĩa, một chiến

s

ĩ biệt động dũng cảm phi thường v

à có lịng nhân h

ậu hiếm thấy.

<b>CHỊ MƯỜI MẪN TAY NGANG DIỆT ĐỊCH</b>

<i>Chị Mười Mẫn khơng học một khóa quân sự nào, nhưng đụng việc thì tay ngang cũng dám làm. </i>

<i>Lâm Quang Phòng là dân kháng chiến gốc tư sản địa chủ do bất mãn chạy về thành đầu Tây. Làm quận </i>

<i>trưởng, Phòng gây nhiều nợ máu. Chị Mười Mẫn muốn trừng trị tên này mà chưa có dịp. </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(90)</span><div class='page_container' data-page=90>

<i>chị Mười Mẫn chỉ để thẹo, nhưng cũng hay, cái thẹo đó là bản án thường trực cảnh cáo tên ác ôn này. </i>

Lâm Quang Phòng là m

ột nhân vật nổi tiếng ở Nam Bộ. Thời kháng chiến chống Pháp, Ph

òng c

ũng ra

bưng kháng chiến gia nhập Đảng Tân Dân chủ nhưng sau đó bất m

ãn nh

ảy về th

ành làm qu

ận trưởng

An Ph

ước, U Minh Thượng, bị t

òa án Khu 9 k

ết án tử h

ình. Ch

ị Mười Mẫn xung phong thi h

ành b

ản án.

R

ất tiếc, chị Mười Mẫn chỉ chém để thẹo chứ không diệt được t

ên ác ôn này. Tr

ải qua các tr

ào Di

ệm,

Thi

ệu, Lâm Quang Ph

òng dày cơng khuy

ển m

ã

được vinh thăng đại tá

bi

ệt kích d

ù, lúc nào c

ũng quân

ph

ục kaki thẳng nếp với ba bông mai bạc v

à cái m

ũ nồi đỏ sậm của binh chủng D

ù.

Xin đi sâu vô vài chi tiết về tội ác v

à v

ụ xử tội t

ên Vi

ệt gian n

ày.

Lâm Quang Phòng sinh

ở huyện An Bi

ên, R

ạch Giá. Cha là địa chủ lớn Lâm

Quang Thi

ệp, l

àm cai t

ổng

th

ời Pháp thuộc. Tháng 9.1945, Pháp trở sang tái chiếm Nam Kỳ, đưa Thiệp l

àm qu

ận trưởng An Bi

ên.

Năm 1953, quân ta tấn công An Bi

ên b

ắt sống quận trưởng Thiệp, quản thúc tại Cái Đôi V

àm, xã Tân

Hưng Tây

-

Cái Nước, tỉnh Bạc Li

êu. Thi

ệp bị bệnh chết trong t

ù. Còn Lâm Quang Phòng, th

ời Pháp thuộc

làm xã tr

ưởng, khi Nhật đảo chính Pháp th

ì Phịng nh

ảy theo Nhật. Kháng chiến nổ ra, Ph

òng ra b

ưng đi

b

ộ đội, lên đến chức đại đội trưởng gia nhập Đảng Dân chủ, rồi nhảy ra th

ành lúc cha h

ắn l

àm qu

ận

trưởng An Biên. Sau đó bất m

ãn Pháp l

ại trở ra bưng xin tập kết ra Bắc, theo hiệp định Gen

ève 54.

Nhưng vào giờ phút chót Ph

ịng l

ại đổi ý, chạy l

ên Sài Gịn tìm Phó t

ổng thống Nguyễn Ngọc Thơ xin đỡ

đầu. Bấy giờ Ngơ Đ

ình Di

ệm đang cần người kháng ch

i

ến cũ quay về với chính nghĩa quốc gia n

ên dùng

Lâm Quang Phịng làm chim m

ồi. Để lập cơng đầu, Ph

ịng lơi kéo Ph

ạm Dữ l

à m

ột cán bộ qn sự gan

l

ỳ, có uy tín v

ùng An Biên. Sài Gòn li

ền phong Lâm Quang Ph

òng làm Chi khu tr

ưởng Chi khu An Phước,

Ph

ạm Dữ l

àm

Chi khu phó. Chi khu An Phước gồm các huyện An Biên, Phước Long, B

ình Thu

ận, Thới

Bình, vùng U Minh th

ượng nằm giáp ranh hai tỉnh Rạch Giá

-B

ạc Li

êu.

Lâm Quang Phòng là Chi khu tr

ưởng ki

êm qu

ận trưởng An Phước. Hắn lập bộ đội mặc đồ đen tự xưng

l

ực lượng

v

ũ trang đen của Việt Minh để lại đề ra khẩu hiệu lấy súng Mỹ để đánh Mỹ h

òng l

ừa bịp dân

chúng. L

ực lượng Bảo an của Lâm Quang Ph

ịng lên

đến 4 Tiểu đồn. Ngơ Đ

ình Di

ệm đến khánh th

ành

chi khu An Phước năm 1955, phong Ph

ịng thi

ếu tá, Phạm Dữ đại úy. V

ì cái thù cha ch

ết trong tù năm

xưa, Lâm Quang Ph

òng ra s

ức bắt bớ, t

àn sát Vi

ệt Minh nằm vùng. Chi khu An Phước giết tr

ên hai ngàn

cán b

ộ trong v

òng ba n

ăm sau Genève 54 (từ tháng 4.1955 đến 1957). Trước tội ác t

ày tr

ời Của Lâm

Quang Phịng tịa án Khu 9 k

ết án

t

ử h

ình h

ắn v

à ch

ị Mười Mẫn xung phong thi h

ành b

ản án.

Ch

ị Mười t

ên là Tr

ần Quang Mẫn, cán bộ quân sự tỉnh, thứ 10 nên được gọi là Mười Mẫn. Chị có b

à con

xa v

ới nh

à h

ọ Lâm n

ên nhân d

ịp nh

à h

ọ Lâm có giỗ chị tới giúp bếp núc. Tất nhi

ên Lâm Quang Phòng

r

ất cảnh giác khi về ăn giỗ. B

à con láng gi

ềng đều bị điều tra kín cẩn thận. Chị Mẫn giữ ý, chỉ ở dưới

b

ếp nấu nướng, đôi khi bưng mâm lên nhà trên phục vụ quan khách. Thừa lúc Ph

òng ng

ồi ăn nhậu, chị

Mười xách dao l

ên chém Phòng g

ục tại b

àn ti

ệc. Tất nhi

ên

đám vệ sĩ của Ph

òng b

ắt ngay chị Mười đưa

v

ề đồn khảo tra ác liệt. Đ

ã tính tr

ước, chị Mười khai trước sau như một “thằng Ph

ịng gi

ết chồng tơi, tơi

ph

ải trả th

ù”.

S

ự thật th

ì ch

ồng chị Mười l

à anh Nguy

ễn Văn Bé hy sinh trong thời kháng Pháp. Chị Mười Mẫn

b

ị giam

gi

ữ tại nhiều nơi, nhất l

à Phú L

ợi. Hành động dũng cảm của chị Mười Mẫn chém Lâm Quang Ph

òng

đem

l

ại kết quả mong muốn. Ph

òng b

ị thương nặng phải chở đi cấp cứu. Diệm điều Ph

òng

đi nơi khác. Tên

phó qu

ận Phạm Dữ can tội hối lộ bị sa thải và tù đầy. Chi khu An Phước bị lực lượng cách mạng phá

tan.

Nhưng trước khi Lâm Quang Ph

òng b

ị chém gục, hắn đ

ã ph

ải đương đầu với cuộc đấu tranh gay go của

các ch

ức sắc Cao Đài Minh Chơn Đạo. Hội thánh Cao Đài Minh Chơn Đạo do hai vị Chưởng quản Trần

Đạo Quang v

à Cao Tri

ều Phát sáng lập v

à là ng

ọn cờ đầu của Cao Đ

ài kháng chi

ến. Ngô Đ

ình Di

ệm

quy

ết diệt tan, ra lệnh cho Chi khu An Phước phải phong tỏa T

òa thánh Ng

ọc Sắc ở Tân Lợi (nay l

à xã

H

ồ Thị Kỷ) đúng 300 ngày đêm. Chúng cho tàu vô bắt 32 chức sắc về đồn tra lấn buộc phải tự nhận l

à

Vi

ệt cộng nằm v

ùng. M

ột chức sắc bị đánh chết trong đồn, đó l

à giáo h

ữu Trần Ngọc Kỳ. Một phái đo

àn

n

ữ chức sắc được Hội thánh phái ra Chi khu An Phước đấu lý với t

ên qu

ận trưởng Lâm Quang Ph

ịng,

trưởng đồn là bà Đầu sư Nguyễn Thị

Th

ụy, Phó l

à ch

ị phối sư Nguyễn Thị Sang...

</div>
<span class='text_page_counter'>(91)</span><div class='page_container' data-page=91>

- Chúng tôi ch

ỉ bắt Việt cộng. Mấy b

à tu hành, không ai b

ắt bớ chi cho tốn cơm. Mấy b

à v

ề đi!

Hai bà Th

ụy v

à Sang c

ứ ngồi lỳ:

- Ch

ừng n

ào m

ấy ông chịu thả 32 c

h

ức sắc th

ì chúng tơi m

ới về!

Phịng ném c

ả chồng hồ sơ ra, quát:

- H

ồ sơ ghi r

õ h

ọ l

à Vi

ệt cộng nằm v

ùng ch

ớ đâu phải chức sắc Cao Đ

ài. M

ấy b

à còn già hàm lão kh

ẩu

thì tơi b

ắt ln đó!

Bà Th

ụy cũng khơng vừa:

- M

ấy ông tra khảo người ta tới chết đi

s

ống lại làm sao người ta không khai theo ý mấy ông! Anh giáo

h

ữu Trần Ngọc Kỳ bị đánh chết tại đây ngay trong đồn n

ày. Tôi h

ỏi ông, nếu ông bị tra khảo như giáo

h

ữu Kỳ, ông có khai khơng?

Tên Phịng nhìn tr

ừng trừng b

à Th

ụy th

ì bà Sang khóc ng

ất khi ngh

e nh

ắc giáo hữu Kỳ bị tra tấn tới

ch

ết. Các b

à, các ch

ị khác cũng khóc theo. Vừa khóc vừa kể như trong nhà có đám tang.

Lâm Quang Phịng ra s

ức la hét, nhưng không ngăn chặn được mấy B

à, m

ấy chị than khóc vị đạo hữu

đáng thương đánh kính của m

ình. Ch

ừng đó

, Phịng m

ới biết sức mạnh của nước mắt căm thù, đành

ch

ịu thua xuống nước năn nỉ:

- Tôi s

ẽ xem lại hồ sơ và thả hết, nếu họ bị ép cung. Thôi mấy b

à yên tâm v

ề đi cho tơi nhờ!

<b>HỒNG XN BÌNH VÀ TÌNH BẠN VỚI MỘT SĨ QUAN PHÁP </b>

<i>Là chỉ huy quân sự, mỗi lần ra trận anh Hồng Xn Bình chỉ có một câu "terminer en beauté " (Kết </i>

<i>thúc đẹp). </i>

<i>Bị bắt đưa vào Phịng Nhì Cần Thơ, thái độ hiên ngang của anh khiến đại úy Léon Fallon kính nể. Sau </i>

<i>này Fallon lên thiếu tướng và xem Bình như bạn thân mà trước kia là địch thủ. Đây là tình bạn đẹp giữa </i>

<i>hai thanh niên đều trọng vinh dự và lòng yêu nước. </i>

Đầu năm 1946, dân thị x

ã C

ần Thơ rất sợ ngơi nh

à

ấy. Đó l

à m

ột biệt thự cất theo kiểu xưa có v

ịng

thành kiên c

ố của một đại điền chủ nào đó bị nhà binh Pháp sung cơng làm văn

phịng Deuxième

Bureau (Phịng Nhì). Vào bu

ổi giặc gi

ã, nhà binh là m

ạnh hơn hết, nắm quyền sinh sát trong tay. M

à tai

m

ắt của nh

à binh là Phịng Nhì. Vào gi

ữa năm 1946, cầm đầu Ph

ịng Nhì C

ần Thơ là đại úy Nogret nổi

ti

ếng hung thần với những ai vô phúc bị bắt vô đây. Nhưng dân sợ Nogret một m

à s

ợ mấy tay thơng

ngơn c

ủa hắn tới mười. V

ì m

ột tiếng th

êm hay b

ớt của chúng đủ khiến bay cái đầu người ta. Dưới

Nogret có trung úy Léon Fallon, t

ừ Pháp đổi sang Việt Nam và được đưa về Zone Ouest (khu Tây Nam

B

ộ). Fall

on và Nogret khác nhau m

ột trời một vực. Câu chuyện dưới đây sẽ cho thấy cá tính v

à quan

điểm của hai sĩ quan Ph

ịng Nhì Pháp.

Đầu năm 1947, lính giải về Ph

ịng Nhì C

ần Thơ hai thanh niên Việt bị bắt khi băng qua lộ Đông Dương

g

ần quận ly Phụng Hiệp. Đó l

à k

ỹ sư canh nơng Trương Cơng Ph

ịng và Hồng Xn Bình, ch

ỉ huy bộ

đội Hải ngoại Quang Trung từ Thái, L

ào v

ề nước bằng đường bộ. Cả hai dự Đại hội Thanh ni

ên Sinh

viên Nam B

ộ ở Khu 8 và trên đường về Khu 9 th

ì b

ị phục kích khi vượt qua lộ Đơng Dương.

</div>
<span class='text_page_counter'>(92)</span><div class='page_container' data-page=92>

Tên thông ngôn đọc t

ên h

ọ hai t

ù binh, v

ụt đứng l

ên h

ỏi B

ình:

- Anh là Hồng Xn Bình h

ả? Tơi l

à h

ọc tr

ị ông Hãn

đây.

Bình nhìn tên thông ngôn im l

ặng. Hắn nói tiếp:

- Tơi là Bùi Cơng Thành, h

ọc tr

ị ơng Hãn, anh c

ủa anh.

Bình v

ẫn im lặng. Th

ành l

ắc đầu:

- Bây gi

ờ m

à anh còn kháng chi

ến nỗi g

ì n

ữa!

Bình quay sang Fallon, dõng d

ạc hỏi:

-

Échange de vue ou interrgatoire? (Trao đổi quan điểm hay thẩm vấn?).

Nãy gi

ờ Fallon

quan sát hai tù binh và nh

ất l

à theo dõi cu

ộc nói chuyện giữa thơng ngơn Th

ành v

ới

Bình. Nghe Bình h

ỏi bằng tiếng Pháp, Fallon thích thú đáp:

-

Échange de vue (Trao đổi quan điểm).

Bình li

ền chỉ Th

ành nói ngay:

- Ôtez de ma présence celui-là Vraiment

il me dégoute (Đuổi thằng này đi. Nó làm tơi khó chịu).

Fallon l

ộ vẻ ngạc nhiên trước y

êu c

ầu của B

ình. Ơng ta b

ảo Th

ành:

- Lieutenant Thành, vous pouvez vous disposer (trung úy Thành, anh có th

ể ra ngo

ài).

Cịn l

ại trong ph

ịng ch

ỉ có hai người, Fall

on nói:

-

Tôi đ

ã

đọc quyển sổ tay "Nhật ký h

ành quân" c

ủa anh trước khi người ta giải hai anh tới đây. Qua đó,

tơi bi

ết anh l

à sinh viên y khoa, h

ọc khóa sĩ quan đầu tiên và được bổ nhiệm sĩ quan t

ùy viên c

ủa Bảo

Đại nay l

à c

ố vấn Vĩnh Thụy. Anh khơng th

ích làm ng

ựa gánh xiếc (cheval đe cirque) m

à ch

ỉ muốn l

àm

chi

ến m

ã (cheval de bataille) -

đó là lời lẽ của anh trong nhật ký. V

à anh tình nguy

ện sang L

ào chi

ến

đấu. Mặt trận Savanakhet v

à Thakhet tan, anh ch

ạy qua Thái Lan mở lớp huấn luyện tuyển mộ tân bi

nh

l

ập bộ đội hải ngoại Quang Trung về nước đánh Tây...

Bình c

ười:

-

Như vậy là ơng đ

ã n

ắm hết bí mật của tơi rồi. Tơi khỏi l

àm cái công vi

ệc không thú vị chút n

ào là khai

báo.

Fallon l

ắc đầu:

</div>
<span class='text_page_counter'>(93)</span><div class='page_container' data-page=93>

- Trung úy là s

ĩ quan Ph

ịng Nhì chun th

ẩm vấn t

ù binh, ch

ắc trung úy biết r

õ m

ột trong những lời thề

danh d

ự của người lính là khơng được khai sự thật khi bị bắt. Tơi là người lính, tơi phải giữ lời thề đó.

- Ngh

ĩa l

à anh ph

ải nói dối?

-

Đúng vậy. Nói dối đáng lên án. Nhưng trong trường hợp của tơi, nói dối l

à ngh

ĩa vụ. Votre devoir est

de percer la vérité, mon devoir est de vous la dérober ( B

ổn phận của ông l

à tìm s

ự thật c

ịn b

ổn phận

c

ủa tơi l

à gi

ấu sự thật).

Fallon trao Bình x

ấp giấy:

- Anh c

ứ ghi những g

ì anh th

ấy phải ghi. Viết thẳng tiếng Pháp để tôi chuyển lên đại úy Nogret, thượng

c

ấp của tơi.

Nogret v

ứt tờ khai của B

ình xu

ống b

àn, g

ằn giọng:

-

Cao Đài, H

òa H

ảo đ

ã h

ợp tác với Pháp. C

ị

n hai ơng, đ

ã

được Pháp đ

ào t

ạo trở th

ành trí th

ức kể như

là con tinh th

ần của nước Pháp, vậy m

à hai anh ch

ống Pháp. Vô ân, hai anh l

à k

ẻ vơ ân!

Hồng Xn Bình và Tr

ương Cơng Ph

ịng im l

ặng nh

ìn tên

đại úy Nogret ra oai thịnh nộ. Hắn hét to:

- Hai anh khơng nói gì à? Có ch

ịu l

àm l

ại lời khai?

Bình nói ơn t

ồn mà cương nghị:

-

Votre arrogance frise l'insolence. Je ne peux plus discuter avec vuos (Thái độ xấc láo của ông đ

ã lên

t

ới mức vơ lễ, tơi khơng thể b

àn cãi gì v

ới ơng nữa).

Nogret điên tiết hé

t to:

-

Lính đâu? Đưa hai thằng n

ày ra sông cái. B

ắn bỏ!

B

ọn lính đưa hai anh lên xe nhà binh, trực chỉ mé sơng. Ngồi tr

ên xe Bình và Phịng v

ẫn im lặng nhưng

câu nh

ắn nhủ của B

ình v

ẫn lờ mờ ẩn hiện trong đầu: "terminer en beauté" (kết thúc cho đẹp).

C

ầu t

àu mé sông g

ần chợ cá Cần Thơ là nơi Pháp hay bắn Việt Minh. Mỗi khi xe nhà binh đậu lại l

à dân

tò mò kéo t

ới xem mặt những người sắp l

àm "th

ằng chổng trôi sông". Nhưng ngày ấy có chuyện lạ. Lính

khơng lơi t

ử tội xuống mà để ngồi tr

ên xe c

ả tiếng đồng

h

ồ rồi chạy quay về. Th

ì ra nó n

ắn gân hai t

ù

binh trí th

ức Nam Bộ.

Tr

ở về ph

ịng giam, l

ại th

êm m

ột chuyện lạ là lính đưa tờ "Tiếng súng kháng địch" cho B

ình nói:

-

Ơng Fallon cho ông mượn xem để giết th

ì gi

ờ và để giữ vững tinh thần.

</div>
<span class='text_page_counter'>(94)</span><div class='page_container' data-page=94>

hi

ểu n

ày.

Ở góc tr

ên t

ờ báo có mấy chữ bằng tiếng Nga. Hồi c

ịn là sinh viên, Bình tị mị h

ọc hai mươi

m

ấy chữ cái Nga chỉ v

ì th

ấy

ch

ữ N. viết ngược (l

à ch

ữ i của Nga). Fallon viết t

ên mình b

ằng tiếng Nga

trên t

ờ "Tiếng súng kháng địch". B

ình l

ẩm bẩm:

- Chuy

ện lạ đây. Trung úy Ph

ịng Nhì Pháp bi

ết chữ Nga v

à có c

ảm t

ình v

ới Việt Minh. M

ình ph

ải t

ìm

hi

ểu về Léon Fallon n

ày m

ới được.

Trong khi đó, Nogret đ

ã khi

ển trách Fallon:

- Tơi th

ấy trung úy có vẻ khoan dung với hai t

ên tù binh Vi

ệt Minh n

ày quá. Sao v

ậy?

Fallon nhún vai:

-

Hai người đó, mỗi người một cá tính, Ph

ịng ít nói và l

ầm lỳ, c

ịn Bình thì th

ẳng thắn v

à d

ũng cảm,

như

ng c

ả hai c

ùng m

ột ý chí: trung th

ành v

ới lý tưởng của m

ình và dám ch

ết cho lý tưởng đó. B

ình

đ

ã

đọc thơ Victor Hugo trước mặt tôi: "Mourir pour la Patrie. C'est le sort le plus beau le plus digne

d'envie". V

ới những con người coi cái chết nhẹ như lông hồn

g thì ơng bi

ểu tơi phải l

àm gì h

ơn là "giở

nón cúi đầu"? Mà đại úy nhớ cho điều n

ày. Bình nh

ắc câu thơ bất hủ đó sau khi đại úy đưa hai anh tù

binh bướng bỉnh n

ày ra c

ầu tàu để khủng bố tinh thần. Điều n

ày r

ất khác xa các đ

êm bình th

ơ của các

chính khách salon...

Nogret g

ật g

ù:

-

Đúng. B

ình

đ

ã có m

ột lần xỏ ngọt m

à tôi r

ất đau. Tôi ra lệnh bày các "đồ nghề" kể cả b

ình

điện, trung

úy bi

ết B

ình nói gì khơng? Nó là sinh viên ngành Y nên nói

đúng bài bản: Les Francais m’ont appris

à

traiter certaines affections par le courant éléctrique. Maintenant je vios qu’on peut maltraiter certaines

affections avec le méme courant". (Người Pháp dạy tôi chữa trị v

ài ch

ứng bệnh bằng d

ịng di

ện. Bây giờ

tơi th

ấy người ta cũng có thể trừng trị một v

ài ch

ứng bệnh khác bằng d

ịn

g điện ấy... (B

ình ch

ơi chữ khi

đối lập chữa trị v

à tr

ừng trị).

- R

ồi ơng có cho nó thấy ba mươi sáu ngọn nến bằng cái b

ình

điện gớm ghiếc của ông để trừng trị cái

ch

ứng bệnh bất khuất của nó khơng?

Nogret đưa hai cánh tay lên trời như v

õ s

ĩ đầu h

àng:

- V

ới một thằng bản l

ãnh nh

ư vậy, b

ày trò

đánh đấm l

àm gì cho m

ệt xác! Ngay trong ng

ày hơm nay tơi

làm gi

ấy chuyển hai đứa nó l

ên Sài Gịn. Trung úy th

ấy thế n

ào?

Fallon g

ật:

</div>
<span class='text_page_counter'>(95)</span><div class='page_container' data-page=95>

- Ph

ải v

ì chuy

ện vượt ngục m

à trung úy có c

ảm t

ình v

ới hai t

ù binh Vi

ệt Minh?

Nogret cười hỏi v

à nói ln, khơng ch

ờ Fallon đáp:

- Trung úy lãng m

ạn quá! M

à cái ngh

ề phản gián của m

ình l

ại cần một trái tim cứng rắn. Chiế

n tranh là

s

ắt thép.

Fallon th

ở d

ài:

-

Đại úy nói đúng. Có lẽ tơi n

ên xin chuy

ển ng

ành là t

ốt hơn hết.

Vài ngày sau, Hồng Xn Bình và Tr

ương Cơng Ph

ịng

được xe nhà binh đưa lên Sài G

ịn, gi

ải vơ Khám

L

ớn để chờ ng

ày ra tịa án binh. Lúc

đó kiến trúc sư Huỳnh Tấn Phát l

àm ch

ủ tịch Liên đoàn tù nhân.

Ngày hai anh Bình và Phịng t

ới Khám Lớn l

à m

ột sự kiện trọng thể bởi báo chí S

ài Gịn có nêu tin b

ắt

được hai cán bộ lớn của Việt Minh. Trước cửa Khám Lớn, một trung úy Pháp kính cẩn chào hai người t

ù

binh Vi

ệt Minh khiến B

ình ng

ạc nhi

ên h

ỏi cho chắc ý:

- Vous me saluez? (Trung úy chào tôi?).

-

Oui, mon capitaine... Oh, pardon, mon commandant. (Vâng, thưa đại úy… xin lỗi thưa thiếu tá).

Anh em tù nhân trong Khám L

ớn đón mừng hai anh t

ù binh Vi

ệt Minh th

eo ki

ểu cách của người t

ù,

trong mâm cơm cũng như lúc đi ngủ, ph

òng nào c

ũng b

àn chuy

ện báo chí đăng tin T

ịa án binh s

ắp xử

hai v

ị trí thức theo kháng chiến ngay từ đầu.

Tháng 10.1947, anh Hu

ỳnh Tấn Phát ra t

ù, anh k

ỹ sư Tư Hà lên thay, nhưng vài thá

ng sau b

ị đ

ày ra

Cơn Đảo. Anh B

ình

được bầu tổng đại diện. Trong thời gian n

ày n

ổ ra cuộc tuyệt thực 8 ng

ày ph

ản đối

ch

ế độ lao t

ù và ch

ống lại việc h

ành quy

ết các tử t

ù... C

ả S

ài Gòn náo

động. Ba Bộ trưởng L

ê T

ấn Nẫm

(N

ội vụ), Nguyễn Khắc Vệ (Tư pháp), Trần Văn Tuyến (Thông tin) vô Khám Lớn tiếp xúc với Tổng đại

di

ện Ho

àng Xuân Bình

để giải quyết cuộc tranh đấu.

Nh

ững ng

ày hai anh Bình và Phịng ra tịa án binh m

ới l

à th

ời sự quan trọng nhất trong năm 1947. Cả

Sài Gòn

đều chăm chú theo d

õi. Và

điều mong đợi đ

ã x

ảy ra: trật tự x

ã h

ội đ

ã

đảo lộn: hai t

ù binh Vi

ệt

Minh bi

ến th

ành chánh án k

ết tội bọn thực dân đem súng đạn sang gây chết chóc để tái lập thuộc địa

mà c

ả thế giới đang l

ên án. Các ký gi

ả tiến bộ đều thấy thú vị về cái m

à h

ọ gọi l

à "Les dompteurs sont

domptés (K

ẻ điều khiển thú bị thú điều khiển lại).

Nhưng xin trở lại chủ đề trong b

ài này. Anh Hồng Xn Bình ghé tơi cho quy

ển sách của Léon Fallon

xu

ất bản b

ên Pháp t

ựa l

à "La Ferveur et l'Épreuve (T

ập 1 ) (Nhiệt t

ình và Th

ử thách).

- Mình sang P

háp thăm anh Hồng Xuân H

ãn. Trong d

ịp n

ày có t

ới thăm Léon Fallon, nay l

ên thi

ếu

tướng. ông ta đang viết hồi ký. Tập 1 viết về cuộc vượt ngục từ trại giam Lubeck, gần Bắc Hải. Tập 2

t

ựa là "L'Année du Buffle" (Năm Kỷ Sửu 1949) viết về những năm 1946

-1948 ông ta tham chi

ến ở Việt

Nam...

</div>
<span class='text_page_counter'>(96)</span><div class='page_container' data-page=96>

Anh Bình g

ật đầu:

-

Có Fallon đ

ã dành nh

ững trang đẹp nhất cho t

ình b

ạn hiếm có n

ày. Có nh

ững điều tơi đ

ã nói r

ồi qu

ên

ln, Fallon nh

ắc mới nhớ...

- Ch

ẳng hạn như...

-

Như một bài thơ của Verlaine. Bài thơ ngắn thôi m

à r

ất hay v

ì tính u

đời của nhà thơ. Ngâm nga bài

thơ đó giúp tơi t

ìm

được thanh thản trong những ngày sa cơ. Bài thơ tựa l

à D’une prison (T

ừ một khám

giam). (Xin d

ịch lấy ý: Tr

ên mái nhà giam là b

ầu trời xanh

êm

ả. Một ngọn cây vượt qua mái nh

à giam

đong đưa cành lá. Tháp chuông cao vút khẽ đổ hồi. Một con chim đậu tr

ên cây hót n

ỗi niềm của nó).

T

ới đây bỗng anh B

ình

đổi giọng, vui tươi hẳn l

ên:

- Fallon dành cho tôi m

ột bất ngờ cực kỳ to lớn. Quyển nhật ký h

ành quân mà Fallon g

ọi l

à Joumal de

Marche, tôi tưởng đ

ã m

ất sau khi bị bắt ở gần Phụng Hiệp hồi đầu năm 1947. Tôi q quyển sách đó vơ

cùng vì

đ

ã ghi rõ chi ti

ết từng trận đánh ở L

ào, t

ừng sự kiện tr

ê

n đường h

ành quân t

ừ Thái Lan, xuy

ên

qua Miên để tới bi

ên gi

ới, nhất l

à tr

ận bị địch bao vây tại Takeo ng

ày 2.1.1947, tr

ận này ta hy sinh năm

đồng chí, trong đó có anh bạn chí thân Nguyễn Trọng Thường. Quyển sổ tay ấy có năm mươi chữ ký

c

ủa tất cả các đại

bi

ểu dự Đại hội Thanh ni

ên Sinh viên Nam B

ộ, mỗi người đều được tôi d

ành m

ột

trang để viết vài hàng lưu niệm v

à m

ột chữ ký. Xin kể v

ài nhân v

ật như trung tướng Nguyễn B

ình,

Ủy

viên quân s

ự Nam Bộ; kỹ sư Nguyễn Đăng, Tham mưu trưởng Nam Bộ; Khu trưởng Khu 8

Tr

ần Văn

Trà; lu

ật sư Phạm Ngọc Thuần, Quyền chủ tịch Ủy ban Kháng chiến H

ành chính Nam B

ộ; Trần Bửu

Ki

ếm, Tổng thư k

ý

Ủy ban Nam Bộ; giáo sư Phạm Thiều, Giám đốc sở Thông tin tuy

ên truy

ền Nam Bộ;

các bác s

ĩ Trần Nam Hưng, Hồ Văn Hu

ê; các h

ọa sĩ Diệp Minh

Châu, Hu

ỳnh Văn Gấm, Nguyễn Cao

Thương; ca sĩ Quốc Hương...

Tôi h

ỏi:

-

Léon Fallon đ

ã gi

ữ quyển nhật ký đó gi

ùm anh?

-

Đúng vậy. Bốn mươi sáu năm sau, tôi mới nhận lại được người bạn quý nhất đời m

ình. Vui khơng th

ể

t

ả được. Fallon chỉ b

à v

ợ nói : An

h ph

ải cám ơn bà x

ã tơi

đây. Chính bả cất giữ quyển "Joumal de

marche" c

ủa anh chớ khơng phải tơi v

ì trong

đời nhà binh tôi đổi đi không biết bao nhiêu nước... Trong

khi đó bà Fallon khui champagne mừng đơi bạn m

à bà g

ọi l

à les deux amis-

ennemis (hai người

b

ạn

-hai

k

ẻ th

ù) g

ặp lại sau gần nửa thế kỷ có nhiều biến thiên khó lường trước được. Cụng ly chúc mừng t

ình

b

ạn thi

êng liêng c

ủa những người chiến đấu cho h

ịa bình và tình h

ữu nghị giữa các dân tộc anh em

trên th

ế giới, Fallon nói một hơi dài, giọng xúc động hiếm thấy ở một vị tướng đ

ã tr

ải qua khơng biết

bao nhiêu là tr

ận mạc. Th

ì ra cái ch

ữ Tâm của ông ta cũng như Nguyễn Du đ

ã vi

ết: "Chữ Tâm kia mới

b

ằng ba chữ T

ài".

Anh Bình b

ắt tay tơi

-

bàn tay hơi run của người chớm bị chứng Parkingson

- nói: "N

ếu

anh vi

ết về t

ình

b

ạn giữa tơi v

à Léon Fallon thì xin anh nh

ấn mạnh điểm n

ày cho gi

ới trẻ ng

ày nay: Mai sau dù có chi

ến

tranh, chúng ta ln ln đứng trong h

àng ng

ũ chính nghĩa".

<b>PHẠM VĂN CÒN NGUỜI TÙ LẪM LIỆT </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(97)</span><div class='page_container' data-page=97>

Anh B

ảy Câu (V

õ Ng

ọc An) lúc c

ịn làm Phó Giám

đốc Sở Văn hóa

- Thơng tin thành ph

ố đ

èo m

ột ông

khách t

ới giới thiệu với tôi: "Đây l

à anh Hai Cịn, m

ột cựu t

ù chính tr

ị đ

ã t

ừng tham quan cả chục nh

à tù

như khám giam Trà Vinh là quê nhà, khám Vĩnh Long, rồi khám Tân Hiệp (Bi

ên Hịa), Phú L

ợi, Thủ Đức,

Chí Hịa, Phú Qu

ốc v

à sau cùn

g là Côn Đảo. Ở đâu anh Hai C

ịn c

ũng ln trong tư thế sẵn sàng vượt

ng

ục. Có khi th

ành cơng, có khi th

ất bại. Th

ành cơng là v

ụ khám phá Tân Hiệp ng

ày 2.12.1956, trong

s

ố t

ù ch

ạy thốt v

ào khu gi

ải phóng, có nhà văn Lý Văn Sâm m

à anh quen trong th

ời gian nằm v

ùng

dưới tr

ào nhà Ngô...".

Trong khi anh B

ảy Câu giới thiệu, tôi lặng lẽ ngắm ông khách mới gặp lần đầu. Ơng Hai C

ịn có v

ẻ l

à

m

ột l

ão nơng tri

điền với mái tóc hớt cao đ

ã ch

ớm bạc, vầng trán nhăn nheo, lông m

ày bên cao bên

th

ấp, mũi hỉnh, khn mặt d

ài, nhìn chung là dáng ng

ười khắc khổ nhưng cương quyết. Tôi chợt ngắt

l

ời anh Bảy Câu:

-

Đ

ã phá khám ch

ạy vô Chiến khu Đ. rồi, sao lại để bị bắt lại?

B

ảy Câu cười:

-

Đừng nóng! Chuyện c

ịn dài mà! Là ng

ười vùng sơng nước miền Tây, anh Hai C

ịn t

ự thấy

mình khơng

tho

ải mái nơi chiến trường rừng núi miền Đông n

ên xin chuy

ển về qu

ê nhà tham gia chi

ến đấu trong

quân đội giáo phái chống Mỹ

-Di

ệm, đó l

à Ti

ểu đo

àn Hòa H

ảo Trần Hưng Đạo. Năm 1958, anh Hai C

òn

l

ại bị bắt đưa lên Trung tâm cải huấn Phú Lợi. Tại Ph

ú L

ợi, chẳng những anh Hai C

ịn khơng coi th

ằng

ác ơn trung s

ĩ Lợi ra cái thá g

ì mà cịn dám m

ắng thiếu tướng Nguyễn Văn L

à là "Vi

ệt gian thú tính" để

sau đó bị bọn trật tự đánh hội đồng chết đi sống lại. Cũng do ngon lành như vậy m

à Hai Cịn

được

tướng L

à g

ọ

i là C

ọp Phú Lợi.

Tơi l

ại nh

ìn ơng khách. Su

ốt 15 phút anh Bảy Câu độc diễn, ơng Hai C

ịn ch

ỉ ngồi y

ên, tay c

ầm quyển vở

h

ọc tr

ò tr

ăm trang cuộn tr

òn, k

ẹp giữa hai đ

ùi.

C

ọp Phú Lợi, sao không thấy chút n

ào nanh vu

ốt của chúa sơn lâm trong ông già nhà nông này? Đúng

là "tri nhân, tri di

ện, bất tri tâm". Tôi thầm nghĩ.

Anh B

ảy Câu kể tiếp:

-

Sau đó T

ịa án binh Sài Gịn kêu án Hai Cịn 10 n

ăm khổ sai, đày ra Cơn Đảo với hai trọng tội: theo

Vi

ệt cộng chỉ huy quân giáo phái H

ịa H

ảo với chức Tiểu đo

àn phó và t

ội phá rối trị an trong t

ù. Ra Côn

Đảo với biệt danh do tướng Công an Nguyễn Văn Là đặt l

à C

ọp Phú Lợi, anh Hai C

òn càng b

ị bọn cai t

ù

và tr

ật tự nắn gân nhiều trận kinh hồn nhưng với ý chí bất khuất, anh Hai C

ịn

đều vượt qua được v

à

cu

ối cùng đ

ã tr

ở th

àn

h người hùng trong tâm tư tên chúa đảo Long.

Anh B

ảy Câu kết thúc b

ài gi

ới thiệu bất thành văn với lời khuyến khích :

-

Đây là một pho tiểu thuyết tư liệu kháng chiến chống Mỹ cho nhà văn đó. H

ãy giúp anh Hai Cịn giùm

tơi!

Gi

ờ tới phi

ên ông khách lên ti

ếng:

- Trong khi r

ảnh rỗi, tơi có ghi lại những giai đoạn đáng ghi nhớ trong các chuyến đi t

ù,

ở Vĩnh Long, ở

Tân Hi

ệp, vụ phá khám chạy vô rừng Châu Th

ành, Biên Hòa, r

ồi vụ bị bắt lại đưa lên căng Phú Lợi với

v

ụ thảm sát gh

ê r

ợn. Sau c

ùng là nh

ững nă

m n

ằm ngồi đảo.

V

ừa nói anh Hai C

ịn v

ừa trao cho tơi quyển tập trăm trang ghi chi chit những chữ ngoằn ngo

èo:

- Xin anh ch

ịu khó đọc v

à n

ếu thấy được th

ì vi

ết lại cho gọn gi

ùm tôi. Tôi nh

ận bản thảo, hứa sẽ đọc v

à

n

ếu thấy được sẽ viết th

ành ti

ểu thuyế

t giúp anh.

</div>
<span class='text_page_counter'>(98)</span><div class='page_container' data-page=98>

s

ống tràn đầy khí tiết của người t

ù b

ất khuất Hai C

ịn ngồi

đảo.

Trong th

ời gian.nằm khám Chí H

ịa ch

ờ ngày ra đảo, Hai C

ịn quy

ết tâm học nghề thêu để giết th

ì gi

ờ.

Sinh viên Lê Quang V

ịnh cũng nằm Chí H

ịa ch

ờ ngày ra đảo. Anh dạy học cho anh em c

ùng Phịng A.

Trong s

ố học tr

ị c

ủa Vịnh có Ba Minh l

à b

ạn đồng hương của Hai C

òn. Ba Minh v

ốn ít học nên hăng hái

h

ọc văn hóa v

à chính tr

ị m

à anh th

ấy quí nhất trong đời.

Th

ấy Hai C

ịn ch

ỉ m

ê có món thêu, Ba Minh trách:

- Thêu là th

ứ công việc của đàn bà, đâu phải chuyện đ

àn ông. Sao anh không nhân lúc này mà h

ọc như

anh em? Trình

độ chữ nghĩa của anh đâu phải l

à cao?

Hai Còn ch

ỉ lên đầu:

- Bi

ết chuyện thêu đan là của nữ giới, nhưng m

ình mu

ốn nhờ nó m

à gi

ải trí trong lúc n

ày. H

ễ thấy chữ

là mình

đau đầu, chóng mặt...

Đó là Hai C

ịn nói cho qua chuy

ện, thật tâm anh tính trong 10 năm Cơn Đảo, anh sẽ phải l

àm m

ột cái g

ì

đó chứ khơng bỏ phí thời gian. Suy nghĩ m

à anh m

ới t

ìm

được điều m

ình mong mu

ốn. Anh nhớ có một

h

ọa sĩ lấy máu m

ình v

ẽ ảnh Bác Hồ trong chín năm kháng Pháp th

ì t

ại sao anh không thể thêu được

ảnh

Bác H

ồ trong những năm trong t

ù?

Nhưng thiện chí của anh bị nhiều bạn t

ù hi

ểu lầm, v

ì trong th

ời điểm đó bọn thầy chú ở Chí H

ịa khuy

ến

khích tù thêu theo các m

ẫu m

ã mà chúng th

ầu bán ra ngo

ài ki

ếm tiền x

ài v

ặt. Nhiều người t

ù túng ti

ền

đ

ã h

ưởng ứng đề nghị đó. Hai C

ịn h

ọc thêu trong lúc đó bị hiểu lầm l

à ph

ải. Nhưng anh chỉ cười "hồn

ai n

ấy giữ”.

V

ừa rời bến tàu Cơn Đảo, 250 t

ù chính tr

ị v

à tù binh b

ị tiếp đón bằng một trận mưa roi mây và dùi cui.

- Ph

ạm Văn Thơng, bước tới.

Hai Cịn ơm b

ọc quần áo bước ra theo lệnh.

Tên giám th

ị l

õ m

ắt nh

ìn anh t

ừ đầu tới chân:

- M

ầy l

à C

ọp Phú Lợi hả? Ra đây, chúng tao biến mầy từ cọp th

ành con mèo. Nên nh

ớ đây là Côn Đảo

ch

ứ không phải l

à Phú L

ợi đâu nghe mậy!

Nói chưa dứt, hắn co chân tống mạnh v

ào b

ụng

Hai Còn khi

ến anh té chúi nhũi, hai bàn tay đập xuống

m

ặt đường. Dù đau điếng, anh vẫn phải cố gắng gượng đứng dậy v

à ch

ạy theo đoàn tù để tránh những

ng

ọn đ

òn thù dã man.

Ngay ngày đầu, thầy chú đ

ã nh

ốt ri

êng “C

ọp Phú Lợi" vơ khám tử h

ình g

ồm cánh B

ình Xun c

ủa Bảy

Vi

ễn đ

ã n

ổ súng chống nh

à Ngô vào cu

ối tháng 4.1955. Lần đầu ti

ên Hai Còn bi

ết dân giang hồ B

ình

Xun và đám chính khứa xơi thịt Hồ Hữu Tường, Trần Văn Ân, Trịnh Khánh V

àng, thi

ếu tướng Cao Đ

ài

Nguy

ễn Văn Th

ành... Kho

ảng tr

ên ch

ục mạng, tất

c

ả đều bị xiềng l

ịi tói b

ự cỡ cườm tay. Giằn mặt “Cọp

Phú L

ợi" bằng cách nhốt trong Ph

òng 3 giam nh

ững kẻ mang án tử h

ình trong b

ốn tháng. Hai C

ịn t

ức

l

ắm v

ì anh ch

ỉ mang án 10 năm t

ù kh

ổ sai.

V

ừa chuyển ph

òng, anh l

ại bị thử thách một trận ác liệt khác.

Hai tay sai thân tín c

ủa chúa đảo trung tá

V

ệ l

à giám th

ị Khương và Long, hàng ngày kiếm chuyện h

ành h

ạ anh em t

ù nhân. T

ại chuồng cọp, Hai

Còn càng c

ăm thù khi hai tên này chơi tr

ò kh

ốn kiếp như hỏi t

ù có bi

ết hút thuốc l

ào khơng. Tr

ả lời

không bi

ết, bị đánh 10 roi. Người khác thấy sợ quá, đ

ành ch

ịu rít thuốc l

ào theo l

ệnh chúng để sặc tới ói

máu. V

ậy m

à hai th

ằng quỉ sứ đó cười lăn cười lộn như điên. C

ịn chuy

ện n

ày m

ới dễ giận. Một đ

êm có

anh tù

ở chuồng cọp ngáp lớn. Thầy chú xách d

ùi cui ch

ạy tới la hét

:

- Th

ằng n

ào v

ừa ngáp lớn đó?

</div>
<span class='text_page_counter'>(99)</span><div class='page_container' data-page=99>

trong đó có Hai C

ịn. Anh ph

ẫn nộ nhưng suy nghĩ chín chắn: "Chưa phải lúc, nhưng nhất định phải giết

m

ột trong hai thằng

ác ôn này. Th

ằng Khương hoặc thằng Long. H

ãy ch

ờ thời cơ tới l

à m

ạng đổi mạng".

M

ột sự kiện cực kỳ bi thương càng khiến Hai C

ịn nơn nóng ch

ờ ng

ày m

ạng đổi mạng. Chính cha anh l

à

ơng Ph

ạm Văn Thà đ

ã g

ửi thầy chú bánh thuốc r

ê và gi

ấy quyến, nhờ trao cho đ

ám tù trong chu

ồng

c

ọp. T

ên giám th

ị hét tướng l

ên:

-

Đù mẹ tiếp tế cho bọn cứng đầu cứng cổ hả? Thằng n

ào trong n

ầy l

à con m

ầy?

Nó v

ứt bánh thuốc v

ào s

ọt giấy. Tức th

ì b

ọn ác ơn đánh té nh

ào ơng già xu

ống đất. Lần n

ày thì d

ứt

khốt khơng đội trời chun

g v

ới thằng Long rồi. Chính hắn đ

ã ch

ỉ huy bọn lâu la đánh đập ông gi

à anh.

D

ịp may tới. Nửa đ

êm c

ửa chuồng cọp mở. Lính gọi:

- Ph

ạm Văn Thơng

! Theo tao!

H

ắn đưa Hai C

ịn vơ phịng giám th

ị Long. Vừa vơ tới nơi, anh bị đạp té sấp xuống nền gạch. Nhổm dậy

thì th

ấy bốn bề có bốn thằng đơ con trấn bốn góc. Biết m

ình s

ắp bị bề hội đồng, anh cố hết sức b

ình

t

ĩnh để đối phó. Chúng kiếm chuyện tố cáo anh l

ãnh

đạo các cuộc đấu tranh chống khổ sai ở Cỏ Ống,

ch

ống lấy san hơ ở L

ị Vơi, ch

ống ra khơi đánh cá ở Sở Lưới...

Hai Còn c

ố dịu giọng phân trần:

- Các ông giam tôi trong chu

ồng cọp, cách ly mọi nơi, làm sao tôi l

ãnh

đạo đấu tranh c

ùng lúc ba, b

ốn

nơi các ông vừa kể.

- M

ầy đứng có gi

à hàm. H

ồ sơ ghi r

õ m

ầy chuyên mơn xách động đấu tranh ở căng Phú Lợi. Ch

ính m

ầy

c

ầm đầu chứ không ai khác.

T

ới đây, máu nóng Hai C

ịn v

ụt nổi l

ên:

-

Tơi là người chứ khơng thần thánh có ba đầu sáu tay, một lúc chỉ huy ba nơi. Các ông muốn đánh

đập, th

ì c

ứ đánh đập chớ đừng bịa chuyện kỳ cục như vậy.

M

ột thằng hét l

ên:

- M

ầy khi

êu khích chúng tao h

ả? Vậy th

ì

đây, thử sức chịu đ

ịn nghe con!

T

ức th

ì c

ả bốn t

ên xơng t

ới. Hai C

ịn ch

ỉ tránh né, vừa té vừa lăn theo thế v

õ t

ự vệ, hai cánh tay cố che

nh

ững chỗ hiểm như đầu, ngực v

à h

ạ bộ.

Anh đang sắp sửa đút hơi th

ì giám th

ị L

ong xu

ất hiện. Hắn hét to cho bốn tên đồ tể ngừng tay để đóng

vai đại ca hay vai ơng thiện trước t

ên tù ch

ết chưa chôn:

- Tôi bi

ểu chúng nó dượt sơ vài miếng v

õ thơi, khơng dè chúng ch

ơi thẳng tay. Sao, anh thấy trong

mình th

ế nào, có đủ sức để m

ình nói chuy

ện tử tế với nhau khơng

?

Hai Cịn g

ắng gượng thở khí cơng cho điều h

ịa khí huy

ết. Các khớp xương kêu răng rắc như r

ã r

ời. D

ù

v

ậy, anh cố tập trung tinh thần nh

ìn Long v

ới ánh mắt đầy căm th

ù. Im l

ặng v

à khinh b

ỉ, nhưng Long

không bi

ết hay vờ không biết.

</div>
<span class='text_page_counter'>(100)</span><div class='page_container' data-page=100>

huy

ệt. Nhưng lúc đó Hai C

ịn ch

ỉ c

ịn m

ột phần trăm cơng lực n

ên cú

đá không độc. Tuy vậy, Long cũng

ch

ới với, té văng vô vách. Điếu thuốc lá Salem mới hít một hơi đ

ã r

ơi xuống s

àn. H

ắn xoa vai, mặt nhăn

nhó.

Hai Cịn nhìn theo, bi

ết m

ình khơng h

ạ đúng chỗ nhược v

à tin ch

ắc rằng m

ình s

ẽ chết, thay v

ì nó ch

ết.

Anh bình t

ĩ

nh ch

ờ thái độ của thằng Long.

Nghe ti

ếng động trong ph

òng, b

ốn thằng vệ sĩ đẩy cửa xơng vào, nhưng Long khốt tay cho chúng lui

ra. H

ắn l

ê chân t

ừng bước tới b

àn buya-rô ng

ồi xuống, tay vẫn xoa nơi vai bị trúng vớt cú đá của Hai

Còn. M

ột lúc thật lâu, Lo

ng m

ới nói:

-

Đù mẹ, mầy muốn giết tao hả?

Hai Cịn l

ựa lời:

- Ch

ắc ơng giám thị đau lắm?

-

Đau thấy mẹ chứ sao khơng đau! Bộ trâu b

ị sao khơng

đau?

Hai Cịn b

ật cười. Long trợn trừng:

- T

ại sao mầy cười ?

-

Thưa sếp, tơi cười v

ì tơi khám phá ra m

ột điều thú vị. Hóa ra các sếp cũng biết đau như bọn t

ù chúng

tôi. V

ậy m

à h

ồi n

ào t

ới giờ, chúng tôi nghĩ các giám thị, thầy chú không hề biết đau n

ên m

ới thẳng tay

hành h

ạ những kẻ vô phước, vô phần rơi vào khám tối. Chúng tơi bi đánh đau lắm chứ nhưng

cịn x

ấu

s

ố hơn trâu b

ị, vì chúng nó cịn

được quyền rống lên khi đau...

Long nhìn Hai Cịn khơng ch

ớp, gật g

ù:

- M

ầy biết ăn nói quá chớ, nhưng có đúng mầy muốn giết tao khơng?

Hai Cịn g

ật:

-

Đúng là tôi căm thù ông. Mấy lần ông đánh tôi thật vô lý. Nhưng với tôi th

ì sao c

ũng được. Có lần ơng

ch

ỉ huy bọn lính đánh ông gi

à tôi khi ông thân tôi và nh

ờ lính trao thuốc r

ê và gi

ấy quyến cho t

ù c

ấm cố

trong chu

ồng cọp. Thử hỏi, xin vô phép, cha sếp bị người ta đánh trước mặt sếp, sếp có dung tha

khơng? Thú th

ật l

à t

ừ lâu tơi r

ình c

ơ hội để mạng đổi mạng với sếp, tiếc rằng hôm nay tôi đuối sức n

ên

cú độc chiêu cước của tơi khơng trúng đích với đầy đủ mười phần công lực. Bây giờ sếp cứ việc giết tôi

theo đúng luật sát nhân giả tử...

Long im l

ặng thật lâu như

suy ngh

ĩ điều g

ì lung l

ắm. Bỗng hắn vụt nói:

-

Khi đá tơi, anh quyết chí mạng đổi mạng, nghĩa l

à anh dám ch

ết. C

òn bây gi

ờ anh c

ịn dám ch

ết nữa

khơng?

M

ột câu hỏi hóc búa. Trả lời thế nào đây? Cái chết đ

ã n

ắm chắc trong tay rồi, khi

êu khích nó n

ữa có íc

h

gì.

Ở đời phải biết lúc nhu, lúc cương, sao cho được việc. Hai C

òn

đấu dịu:

- S

ếp tâm lý q! Đúng l

à khi tính m

ạng đổi mạng, tơi quyết chết. Giờ đây sếp c

ịn s

ống nhăn m

à mình

ch

ết thật vơ lý q. Vậy l

à mình thua m

ột độ đến chết người. Bây giờ m

à ch

ết là đau lắm! Thú thật với

s

ếp l

à tôi r

ất xấu hổ m

à t

ự nhận l

à tơi c

ảm thấy sợ chết. Xin nói r

õ h

ơn để tránh hiểu lầm. Tôi biết sợ

ch

ết từ khi thấy thái độ b

ình t

ĩnh của sếp. Nếu sếp để cho đám lâu la ào vô đánh tôi chết th

ì tơi ch

ết m

à

h

ả dạ v

ì dám s

ống chết với một thằng tiểu nhân. Nhưng bây giờ sếp tỏ ra là người qn tử th

ì tơi th

ấy

ân h

ận đ

ã thí m

ạng c

ùi v

ới một người có lương tri.

</div>
<span class='text_page_counter'>(101)</span><div class='page_container' data-page=101>

- Anh lém l

ỉnh quá! Anh học tới lớp mấy vậy?

- D

ạ tôi mới học hết trường l

àng.

- N

ếu anh học cao hơn th

ì tài hùng bi

ện của anh c

òn nguy hi

ểm tới chừng n

ào! Anh qu

ả xứng với biệt

danh “C

ọp Phú Lợi". Nghe nói tướng Nguyễn Văn L

à, s

ếp của chúng tơi đặt tên đó cho anh phải khơng?

Thú th

ật tơi có cảm t

ình v

ới anh đó!

Để chứng minh lại nói, Long bước tớ

i m

ở c

ịng cho Hai Cịn.

Hai Cịn nhìn Long v

ới vẻ kinh ngạc. Hai tay anh t

ê vì cịng s

ố 8 siết chặt. Anh kéo áo ch

ùi máu trên

m

ặt:

-

Cám ơn sếp đ

ã t

ử tế với tôi. Nhưng tôi vẫn thắc mắc... Đáng lẽ sếp phải đối xử với tôi khác... Đằng

này s

ếp l

àm tơi khó ngh

ĩ

...

Long cười thích thú:

- Anh th

ắc mắc việc tôi phân biệt đối xử anh với những người t

ù khác h

ả? Có g

ì khó hi

ểu đâu! Tại sao

tôi không gi

ết anh m

à l

ại đối xử tử tế với anh? Đó l

à vì anh là ng

ười t

ù duy nh

ất m

à tơi n

ể trọng. C

ịn

t

ại sao tôi khinh thườn

g và tàn nh

ẫn với những người t

ù khác? T

ại v

ì

đa số họ sợ chết. Bởi sợ chết cho

nên h

ọ hèn đi, m

ình th

ấy họ khúm núm m

à phát ghét. C

ũng v

ì phát ghét mà hành h

ạ cho sướng tay!

Th

ật là điều lạ tai Hai C

òn m

ới nghe lần đầu. Té ra kẻ n

ào dám ch

ết th

ì khơng ch

ết, cũng như ra trận,

tay nào xơng xáo đi đầu lại khơng sao, c

ịn k

ẻ lánh né đằng sau lại dính đạn. Tr

ên chi

ến trường, Hai

Cịn có l

ạ g

ì chuy

ện đó. C

ịn

đây là Côn Đảo, kẻ dám chết cũng nhiều lắm m

à ch

ỉ có anh là trường hợp

duy nh

ất may mắn được gặp kẻ hiếm

có.

Long nói thêm:

- Tơi thích anh tánh gan d

ạ, bất phục tùng, đám chết hơn chịu nhục. Tôi th

ành th

ật quý mến anh, mặc

dù tôi v

ới anh l

à hai k

ẻ th

ù...

Hai Cịn tranh th

ủ:

-

Trước đây v

ài phút, tơi c

ũng nghĩ như sếp, tức chúng ta l

à h

ại kẻ thù. Nhưng

bây gi

ờ tôi đổi ý. Tôi l

à

Vi

ệt cộng có lý tưởng đánh Mỹ

-Thi

ệu giải phóng quê hương. Cái đó r

õ r

ồi. Nhưng c

ịn s

ếp th

ì sao?

Long nhìn Hai Cịn nh

ư khuyến khích. Hai C

ịn nói:

- Tơi bi

ết có nhiều người theo quốc gia khơng v

ì lý t

ưởng m

à vì nhi

ều lý do như sợ gian khổ m

à khơng

ra bưng kháng chiến, cũng có người bị bắt lính, chọn ng

ành c

ảnh sát, cơng an l

àm lính ki

ểng để tránh

ra chi

ến rường. Rồi th

ì ngày m

ột ng

ày hai, ngành nào theo ngành

ấy, như ơng bà m

ình nói “

ở bầu th

ì

trịn,

ở ống th

ì dài". Cái c

ốt l

õi c

ủa con người d

ù

ở bên này hay bên kia đều do cái tâm m

à tr

ở th

ành

người tốt với kẻ xấu. Tôi không r

õ nguyên nhân nào s

ếp theo nghề giám thị, nhưng trong cách đối xử

v

ới tôi đ

êm nay, tôi th

ấy cái tâm của xếp c

ịn trong sáng l

ắm. Cho n

ên tơi khơng cịn xem s

ếp

và tơi là

hai k

ẻ thù như trước đây.

- Nói hay l

ắm! Thưởng điếu thuốc Salem!

-

Long đưa thuốc cho Hai C

òn r

ồi quẹt lửa châm.

Hai Cịn hít khói th

ơm bật cười. Long hỏi:

-

Anh cười g

ì?

-

Tơi cười cái may của tôi. Trước hết là được sếp mời thuốc. Thứ ha

i là s

ếp chỉ quẹt cho tôi một di

êm là

cháy ngay, còn khi nãy, s

ếp phải quẹt tới ba cây di

êm m

ới đốt được điếu thuốc của sếp. Có phải l

à tơi

hên khơng? Hút thu

ốc thơm mà đứng th

ì m

ất ngon. Xin phép sếp cho tơi ngồi.

</div>
<span class='text_page_counter'>(102)</span><div class='page_container' data-page=102>

Hai người hút thuốc, thấy trong l

òng th

ơi thới. Long nh

ìn

đồng hồ, d

õng d

ạc ra lệnh:

- V

ề!

Long đi ngay lại xe Honda nổ máy, quay lại bảo Hai C

òn:

-

Anh lên xe đi với tôi!

-

Thưa sếp tôi đi bộ về khám được.

Long đưa tay ngoắt:

- Không ph

ải về khám m

à v

ề nhà tơi chơi.

Hai Cịn ch

ưa tin hai tai m

ình thì Long quanh xe l

ại sát b

ên cho Hai Còn leo lên:

- Lên xe v

ề nhà tôi chơi cho biết.

Nhà c

ũng gần, v

ài phút là t

ới, Long giới thiệu người t

ù m

ặt m

ày còn s

ưng và tím bầm với vợ:

- B

ạn của anh đó, nấu cơm nhiều nghe.

Xin t

ạm kết chuyện người t

ù không s

ợ chết đ

ã chinh ph

ục được t

ên giám th

ị ác ơn Long như thế đó.

Đúng là chân l

ý: Dám b

ước qua cái chết để m

à tìm

được cái sống

- mà cái s

ống vinh

quang, cái s

ống

trong chi

ến thắng mới l

à tuy

ệt vời.

<b>KỸ SƯ TRỊNH VĂN HÀ TỔNG ĐẠI DIỆN KHÁM LỚN RA CÔN ĐẢO </b>

<i>Kỹ sư Trịnh Văn Hà là đại điện tù Côn Đảo. Nhân dịp Cao ủy Bollaecrt về Pháp ghé đảo, chủ ngục ra </i>

<i>lệnh tù diễn kịch cho Bollaecrt xem. Thay vì diễn hài kịch "Le Ledicin malgré lui " (Y sĩ bất đắc dĩ ) của </i>

<i>Moliere, nhưng anh Thắng lại đọc bài diễn văn tố cáo chế độ thực dân xâm chiếm thuộc địa. Cả sân </i>

<i>khấu đều như bị điện giật, nạn nhân trước nhất là chúa đảo đã để bọn tù áo trắng giỡn mặt với vị đại </i>

<i>thần số một của Đông Dương.</i>

Chúng tôi ra Côn Đảo ng

ày 6.8.1947, trong chuy

ến t

ù th

ứ ba; gần 400 anh em t

ù Khám L

ớn xuống t

àu.

C

ũng cần nhắc lại hai chuyến ra trước. Chuyến đầu ti

ên ch

ở tr

ên 300 tù c

ập b

ãi Nhà Th

ờ vào trưa ngày

27.5.1946. Ph

ần lớn l

à anh em kháng chi

ến, trong đó có 56 người mang án tử h

ình và 22 chi

ến sĩ Vệ

Qu

ốc đo

àn thu

ộc đại đội Ký Con bị bắt trong trận giao tranh tháng 11.1945. Đại đội trưởng Nhâm Ngọc

Bình b

ị kết án tử h

ình, sau gi

ảm xuống chung thân khổ sai. Dưới thời giám thị trưởng Gi

mbert, x

ảy ra

v

ụ Công

-plô, Pháp g

ọi l

à Affaire de Complot, mà ch

ủ mưu là Gimbert bịa chuyện Giám thị trưởng

Toustout thân Vi

ệt Minh để loại trừ phe không ăn cánh với chúng. Trong vụ n

ày Gimbert s

ử dụng những

tên tù gian Đồn Cơng Thành, Nguyễn Th

ành Út, Lê Tr

ọng Nghĩa bịa ra vụ "âm mưu cướp đảo” để thực

hi

ện hai mục đích: loại giám thị trưởng v

à t

ạo cớ khủng bố t

ù kháng chi

ến. Vụ Complot gây tác hại

nghiêm tr

ọng đến mức Thủ tướng Nam Kỳ tự trị Nguyễn Văn Thinh phải đích thân ra đảo điều tra. Kết

qu

ả l

à tên Gimbert b

ị đổi đi. Nạn khủng bố cũng giảm bớt.

</div>
<span class='text_page_counter'>(103)</span><div class='page_container' data-page=103>

Đường, Trần Văn Lai, Trần Văn Trung, Trần Văn Sử, Tư Mách, Tư Tỷ... được đưa về Khám 2 bổ sung

kíp may qu

ần áo tù. Do cách đối xử nhân đạo với anh em t

ù chính tr

ị nên Hornecker được anh em gọi l

à

"Đại úy Việt Minh".

Xin tr

ở lại chuyến t

ù th

ứ ba ra đảo ng

ày 6.8.1947. B

ấy giờ giám đốc đảo là đại úy Brulé thay đại úy

Hornecker t

ừ tháng 5.1947 theo lệnh của Cao ủy Bollaert. Anh em gọi t

ên này là th

ằng Ba Cháy. Khác

v

ới các tay v

õ bi

ền, Jacques Brulé có bằng cử nhân văn chương và có tham vọng ghi dấu ấn của m

ình

trong th

ời gian làm chúa đảo. Với số t

ù nhân m

ới

ra, nhân s

ố tù trên đảo l

ên t

ới số ng

àn. C

ụ thể l

à 960

người. Nắm cả phần xác lẫn phần hồn cả ng

àn sinh m

ạng, oai lắm chớ. Công việc đầu ti

ên c

ủa Ba Cháy

là s

ửa sang lại các cơ sở trên đảo như nhà giam Sở Muối để thay Sở Rẫy An Hải sắp sập đổ; tăng nhân

cơng S

ở Bản chế (Atelier) đóng một s

à-lan g

ỗ trọng tải 40 tấn để chuyển h

àng t

ừ t

àu l

ớn vô bờ.

<b>Trận mưa ma-trắc tại Cầu Tàu 914 </b>

Tr

ời y

ên bi

ển lặng suốt ngày 6.8.1947, nhưng khi tàu cặp bến Cầu T

àu 914 thì giơng bão n

ổi l

ên d

ữ đội

. C

ả đại đội thầy chú trực

s

ẵn hai bên đường, thẳng tay nện ma

-tr

ắc xuống đầu anh em t

ù v

ừa mới tới

cái c

ầu tàu đ

ã

được xây l

ên trên thân xác c

ủa 914 người t

ù x

ấu số. Khơng biết tục lệ tiếp đón t

ù Sài

Gịn ra

đảo bắt đầu từ đời tên chúa đảo nào, nhưng

ý chí b

ất khuất của những người

chi

ến sĩ sa cơ nhất

định phải chống lại, d

ù ph

ải trả giá n

ào. C

ảnh tượng 400 t

ù nhân x

ếp h

àng hai, tay m

ặt người n

ày còng

v

ới tay trái người kia, bị đập dùi cui lên đầu l

ên m

ặt, máu chảy r

òng ròng, th

ấm ướt cả áo quần, rơi

xu

ống đỏ đường khiến bao nhi

êu n

gười sục sơi bầu máu nóng. Bọn gác

-

dan và lính đang điên cuồng

n

ện dùi cui lên đầu l

ên c

ổ đám người chiến bại th

ì b

ỗng một tiếng thét vang l

ên d

ữ dội l

àm chúng gi

ật

mình d

ừng tay lại:

- Arrêtez! Pas de barbarie ici! (Ng

ừng tay lại ! Khơng được giở tr

ị dã man

ở đây !).

Ti

ếng thét thật oai. Giọng Tây chính hiệu người Paris. Bọn gác

-dan Tây nhìn nhau ng

ơ ngác. Ai ra lệnh

cho chúng d

ừng tay lại vậy? Ông Tây n

ào có quy

ền phá vỡ cái thơng lệ "averse de matraques" (mưa dùi

cui) để giằn mặt bọn t

ù Khám L

ớn S

ài Gịn. Chúng cịn

đang hoang mang th

ì m

ột tiếng hô to tiếp theo,

l

ần n

ày b

ằng tiếng Việt:

- Ng

ẩng cao đầu mà đi tới, anh em ơi !

Th

ừa lúc bọn lính ngơ ngác, anh em tù ngẩng cao đầu tiến bước. Khí thế bỗng chốc đột biến. Chừng

b

ọn gác

-dan s

ực tỉnh lại th

ì bàn tay c

ủa chúng cũng đ

ã b

ớt hăng hái. V

à chúng bi

ết trong chuyến t

àu

này, m

ấy trăm t

ù Khám L

ớn ra đảo có một người phụ trách. Người đó l

à trí th

ức nói tiếng Tây cũng gi

ịn

như xừ Capitaine Jacques Brulé thuộc binh chủng Lê dương thiện chiến. Sự kiện đáng ch

ú ý này

được

báo lên giám đốc Ba Cháy và ngay hôm sau, đại diện được Ba Cháy mời lên văn ph

ịng:

- Anh là k

ỹ sư nơng nghiệp, t

ên Tr

ịnh Văn H

à, l

ại c

ịn có tên là Nguy

ễn Văn Tư, sao nhiều t

ên v

ậy?

- Nguy

ễn Văn Tư là tên cha mẹ đặt. C

òn Tr

ịnh Văn H

à là tên kháng chi

ến.

Ba Cháy g

ật g

ù:

- Cán b

ộ Việt Minh n

ào c

ũng có th

êm cái tên t

ự đặt m

à tôi g

ọi l

à "nom de guene" (tên chi

ến sĩ ). Anh l

à

k

ỹ sư canh nông, tất nhi

ên là anh yêu thiên nhiên cây c

ỏ, thích trồng trọt. Vậy tôi giao cái vườn rau cải

c

ủa giám đốc cho anh trơng coi. Có được khơng?

</div>
<span class='text_page_counter'>(104)</span><div class='page_container' data-page=104>

đang trồng cải xà lách, cà tô mát và măng tây.

Anh g

ật đầu:

-

Ra đây mà được ông giao việc đúng với ng

ành ngh

ề th

ì th

ật l

à m

ột may mắn cho tơi.

Ba Cháy nhìn th

ẳng v

ào m

ắt Tư Hà nói:

- Tơi ch

ỉ y

êu c

ầu anh một việc: Chấm dứt ngay cho việc kích động t

ù nhân ch

ống lại lính gác

-

dan như

hơm qua.

Tư Hà nh

ìn Ba Cháy, th

ẳng thắn đáp:

- Ơng dùng ch

ữ kích động là không đúng. Tôi c

h

ỉ phản ứng theo bản năng tự vệ. Chúng tôi mới tới đảo,

chưa vi phạm một nội qui n

ào mà b

ị một trận mua matraque t

àn b

ạo như vậy l

à không th

ể chấp nhận

được. Tôi chỉ la l

ên : "Hãy d

ừng tay lại". Chỉ có thế thơi. Với tư cách là "représentant général" (tổng đại

di

ện) tôi phải lo cho anh em cũng như cho bản thân lôi, những người chiến sĩ bưng biền phải được đối

x

ử tử tế. Đại úy là người Pháp mới, biết kính trọng các chiến sĩ bưng biền thời chống quân Đức chiếm

đóng trong Đệ nhị thế chiến th

ì chúng tơi c

ũng mong đại úy thơng hiểu tâm trạng của chúng tôi.

Ba Cháy g

ật g

ù m

ột lúc rồi nói:

- B

ắt đầu từ hơm nay, anh trơng coi cái potager (vườn rau) của tơi. Tơi có hạt giống melon (dưa hấu

Tây), anh tr

ồng thử xem.

Tư Hà bắt đầu t

ìm hi

ểu tên chúa đảo Jacques Brulé

. B

ọn Tây xem Côn Đảo là vùng đất quân sự n

ên

giao cho s

ĩ quan Hải quân trông coi. Ba Cháy, gọi theo anh em t

ù: quan ba thì g

ọi là Ba, quan tư th

ì g

ọi

là Tư, Brulé là Cháy

-

là nhà binh, nhưng có khác một chút: anh ta đậu cử nhân văn chương. Điều n

ày r

ất

hi

ếm. Tư Hà biết sở thích v

à c

ũng l

à s

ở trường của chúa đảo nên thường đem văn chương ra nói mỗi

khi g

ặp ơng ta. Cần tạo t

ình c

ảm trước đ

ã r

ồi tùy nghi mà đưa ra từng vấn đề cải thiện đời sống trong

khám giam.

Ba Cháy thường mặc sắc phục đại úy Lục quân, quần short, sơmi kaki vàng, đội calot, vai mang ba lon

vàng. M

ặt xương cương nghị.

Tư Hà chăm sóc vườn rau của chúa đảo xanh mướt hơn trước. Ba Cháy rất h

ài lòng v

ề mấy chục cây

melon l

ần đầu tiên được trồng trên đảo. Tư Hà chỉ để mỗi dây một hai trái, do vậy m

à trái r

ất to. Chiều

chi

ều hai vợ chồng chúa đảo thích ra vườn rau ngắm dưa hấu Tây. Có một trái to nhất, có thể cắt cuống

đem về nhà ăn, nhưng Marianne

-v

ợ Ba Cháy thích để lại vườn để chiều chiều ra ngắm.

</div>
<span class='text_page_counter'>(105)</span><div class='page_container' data-page=105>

Tư Hà liền li

ên h

ệ với các anh có năng khiếu về kịch như các anh Phan Văn Đại, Lương Văn Thắng, Lưu

Văn

Lê, Hồng H

ữu K

ình chu

ẩn bị kịch bản v

à di

ễn viên. Anh Phan Văn Đại có vở kịch thơ, anh Lương

Văn Thắng có vở kịch "Hội sợ vợ", anh Lưu Văn Lê kiếm được vở kịch của Moli

ère t

ựa l

à "Le médecin

malgrélui" (Th

ầy thuốc bất đắc dĩ ). Để l

àm v

ừa l

òng Ba Cháy, ban k

ịch diễn vở h

ài k

ịch "Thầy thuốc bất

đắc dĩ", rất được Tây đầm khen t

ù chính tr

ị Việt Minh diễn kịch thật hay, nói tiếng Tây "gi

ịn r

ụm". Thừa

th

ắng xông lên, anh em xin được diễn kịch tiếng Việt, tất nhi

ên n

ội dung được dịch ra cho Ba Cháy

duy

ệt trước.

V

ở "Hội sợ vợ" được Ba Cháy thông qua v

à anh em t

ập tuồng để chuẩn bị chương tr

ình v

ăn

ngh

ệ Xuân Mậu Tý (1948).

Giáp T

ết năm ấy, có phái đo

àn chính ph

ủ Nam Kỳ ra thăm Cơn Đảo gồm có Trần Văn Ân, Bộ trưởng

thông tin, Nguy

ễn Khắc Vệ, Bộ trưởng tư pháp và

Lê T

ấn Nẫm, Thứ trưởng nội vụ. Trong dịp n

ày, Ba

Cháy m

ời khách quí xem t

ù di

ễn kịch. Đ

êm di

ễn có vở h

ài k

ịch "Le bourgeois gentilhome" (Trưởng giả

h

ọc l

àm sáng), nh

ạc cảnh "Công chúa ngủ trong rừng", kịch vui "Hội sợ vợ"... Khán giả hết lời ca ngợi.

V

ợ th

i

ếu tá hải quân Meynier nói: "Tơi có cảm tưởng như ngồi trong một rạp hát ở Paris". Gác

-dan

Loiseau xin xem cho được các bộ quần áo sang trọng của các diễn viên đóng vai trưởng giả. Hắn trố

m

ắt kinh ngạc khi thấy áo lộng lẫy trong đ

êm di

ễn bằng bao bố tời

nhu

ộm, râu tóc l

àm b

ằng tơ gai,

ph

ấn son l

à thu

ốc đỏ, ký ninh v

àng... Tr

ần Văn Ân buột miệng tuy

ên b

ố: "Ở tù như mấy anh có khác

nào đi nghỉ mát". Một diễn viên đốp lại: "Vậy th

ì xin m

ời ông ra đây nghỉ mát". Chuyện diễn kịch ở đảo

đ

ã gây ti

ếng vang m

à su

ốt đời Cao ủy Bollaert không thể n

ào quên.

Mùa thu năm 1948, Bollaert m

ãn nhi

ệm kỳ Cao ủy. Trên đường về Pháp, hắn ghé Côn Đảo. Nhân dịp

này, Ba Cháy l

ại khoe đội kịch t

ù chính tr

ị Việt Minh. Hắn ra lệnh cho đội kịch diễn tuồng "Le médecin

malgré lui”. Ban k

ịch hội ý rất lâu về việc có n

ên làm trị c

ười cho t

ên th

ực dân đáng ghét đó hay

không? Tư Hà cương quyết không diễn kịch phục vụ thằng chó chết Bollaert. Anh Lương Văn Thắng th

ì

đề nghị nhân đ

êm k

ịch, ta tố cáo tội ác thực dân tr

ên hòn

đảo địa ngục trần gian này. Sau cùng đi tới

nh

ất trí: diễn kịch trước, tố cáo sau. Tư Hà l

ãnh ph

ần soạn diễn văn tố cáo, c

òn L

ương Văn Thắng l

à

người đọc b

ài di

ễn văn đó, v

ì Th

ắng là người đề xướng tố cáo chế độ Côn Đảo trước mặt Bollaert. Đội

k

ịch cũng nhất trí rút đ

êm di

ễ

n cịn l

ại một m

àn ng

ắn gọn, rút bớt số diễn viên để hạn chế tổn thất. Chỉ

còn n

ăm diễn vi

ên trong ban k

ịch t

ù áo tr

ắng gồm các anh Lương Văn Thắng, Nguyễn Ngọc Lân (thư k

ý

Kho b

ạc), Trần Duy Giang (thư ký văn ph

òng giám

đốc), Lưu Phè (Sở rẫy) v

à Qu

ảng (hợp

tác xã tiêu

th

ụ).

Bollaert xem k

ịch ngay tr

ên tàu vi

ễn dương chứ khơng thèm bước xuống h

ịn

đảo ngục t

ù. Ba Cháy cho

c

ũng đưa đội kịch ra t

àu l

ớn. Tr

ên tàu có các khán gi

ả cao cấp như đô đốc tư lệnh hải quân Pháp tại

Vi

ễn Đông Battet và đám phóng viên h

ãng AFP (Agence Francaise de Presse) các báo Joumal d'Extrême

Orient (Vi

ễn Đông nhật báo), Courrier de Saigon (S

ài Gòn nh

ật báo). Vợ chồng trung tá hải quân

Meynier và v

ợ chồng Ba Cháy tất nhi

ên c

ũng có mặt trong đ

êm l

ịch sử n

ày.

B

ất ngờ l

àm sao, thay vì di

ễn kịch trước, tố cáo sau th

ì L

ương Văn Thắng tự tiện thay đổi chương tr

ình.

Màn v

ừa kéo l

ên, thay vì

đào kép ra th

ì anh Th

ắng d

õng d

ạc bước ra móc túi lấy tờ diễn văn ra đọc. Ba

Cháy xanh m

ặt, nhưng khơng đối phó kịp. Anh Thắng tố cáo chế độ thực dân đượ

c vài câu thì Bollaert

xơ gh

ế đứng l

ên n

ạt lớn: "Assez! Vous êtes tous des tenoristes, des assassins" (Thôi đi! Mấy người đều

là quân kh

ủng bố, quân sát nhân).

Đêm kịch kết thúc ho

àn toàn b

ất ngờ cho cả hai phía. Phía Bollaert, Battet các phóng vi

ên b

ất

ng

ờ đ

ã

đành, c

òn

đội kịch cũng bất ngờ. Trong một phút bốc đồng, anh Thắng đ

ã phá h

ỏng kế hoạch mà Tư

Hà b

ố trí theo nguy

ên lý "tiên l

ễ hậu binh", giao hữu trước tạo không khí thân thiện rồi tố cáo sau. Liều

thu

ốc đắng phải bọc đường cho dễ nuốt. Đó l

à kinh nghi

ệm quý báu rút ra trong đ

êm k

ịch lịch sử có

m

ột không hai trên đảo. Ba Cháy giải tán ngay đ

êm k

ịch, hết lời xin lỗi thượng cấp bỏ qua cho. Ngay

đêm đó ban kịch bị nhốt cát

-

xơ. Ba Cháy điểm mặt Trần Duy Giang là thư ký văn ph

òng h

ắn ta: Tu m'as

trahi ! (Mày ph

ản tao!). Có một an ủi lớn dành cho năm anh diễn viên: người lính Malgachè (đảo

Madagascar) có nhi

ệm vụ đưa rước đội kịch bằng canô đ

ã nhi

ệt liệt ca ngợi tinh thần dũng cảm chống

th

ực dân đế quốc của dân tộc Việt Nam mà năm anh là tiêu biểu. Tinh

th

ần đó đ

ã

đánh thức ý chí quốc

gia dân t

ộc của người lính coi t

ù này.

</div>
<span class='text_page_counter'>(106)</span><div class='page_container' data-page=106>

độ cấm cố tại Khám 6. Ba Cháy c

òn có vài th

ất bại lớn nữa là trong hai năm làm chúa đảo của hắn xảy

nhi

ều chuyến vượt đảo m

à vang d

ội nhất l

à v

ụ 25 tù cướp ghe máy khi ra khơi đánh cá. Cuộc vượt đảo

này do anh Nguy

ễn Văn Ch

ì, chi

ến sĩ Ban cơng tác số 4 chỉ huy, có sự nội ứng của hai giám thị Nguyễn

Văn Đang và Nguyễn Văn Ngọc. Hai giám thị người Pháp Bar

ère và Mougues b

ị tù tước súng. Mougues

nh

ảy xuống biển, bị t

ù b

ắn chết. Ng

ày hôm sau thuy

ền máy cặp biển Mỹ Thanh (Bạc Li

êu). Hai th

ầy chú

Đang và Ngọc được giác ngộ tham gia kháng chiến. Gác

-dan Barère c

ũng được tù vượt ngục xin tha tội

ch

ết đ

ã t

ỏ ý ân hận về tội h

ành h

ạ tù Côn Đảo những năm trước.

<b>Chúa đảo Tư Hố, lấy độc trị độc </b>

Cu

ối năm 1948, thiếu tá Henri Lafosse (anh em đặt tên Tư Hố) tới thay Ba Cháy làm giám đốc Côn Đảo.

Lúc này đội ngũ tù nhân Côn Đảo đ

ã b

ầu ban l

ãnh

đạo thống nhất gồm các anh: Nguyễn Đ

ình Thâu

(khám t

ử h

ình), Tr

ịnh Văn

Hà (S

ở rẫy giám đốc), Lê Trung Khá (Khám 6), Tư Ba Đào (nguyên là cặp rằn

Khám 3 Khám L

ớn S

ài Gòn

được giác ngộ trong cuộc cách mạng Khám đường năm 1946) và Phan Văn

Đại (Ban công tác th

ành).

Ngày 7.11.1948, gác-dan Bénares S

ở Củi đánh chết anh Trần Văn Tôn, người đi đầu trong cuộc l

ãn

công, ban ch

ấp h

ành ra l

ệnh đấu tranh. Tất cả t

ù chính tri, kháng chi

ến hay tù tư pháp tù áo trắng cũng

như tù áo xanh đều nhất tề hưởng ứng. To

àn b

ộ sinh hoạt trên đảo đều t

ê li

ệt. Tư Hố lấy l

àm lo. H

ắn

ph

ạt giam x

à lim b

ảy người m

à h

ắn cho l

à c

ầm dầu. Đó là các anh Tư Hà, Vũ Ngọc To

àn, Hoàng Phúc,

Tr

ần Nhật Quang, Lê Tam, Đỗ Văn Đích v

à Bát. B

ảy anh tuyệt thực phản đối. Tới ng

ày th

ứ bảy, Tư Hố

ph

ải hủy bỏ lệnh giam x

à lim.

Sau đó gác

-dan Jurvarver b

ắn chết anh Ba Minh tức Đồng Văn Huy tại Banh I v

ì anh

đ

ịi b

ỏ c

ịng rịng

rã ba n

ăm liền. Tiếp theo t

ên Novac, ch

ủ Rờ sẹc đánh chết anh Nguyễn Văn Điều bị vu tội vượt ngục.

Trước chế độ t

àn b

ạo đó, tù nhân cương quyết vượt đảo. Vụ vượt ngục ở Bảy Cạnh khiến Tư Hố lo sợ.

H

ải đăng ở h

òn B

ảy Cạnh đang sửa chữa với số t

ù l

ấy từ Sở lưới v

à Ch

ỉ Tồn. Tháng 5.1949, Tư Hố

quy

ết định đưa một kíp t

ù sang

ở hẳn Bảy Cạnh để giảm thời gian đi về. Kíp thợ n

ày g

ồm 44 người do

anh Đặng Văn H

à t

ức H

à Lào ch

ỉ huy. H

à Lào là tình báo Khu 6 b

ị địch bắ

t

ở Nha Trang đưa về Khám

L

ớn S

ài Gịn, sau

đó đưa ra đảo.

M

ột sáng giữa tháng 5.1949, Hà Lào và các đồng chí bắt gọn t

ên gác-dan Charton r

ồi l

ên h

ải đăng bắt

gác-dan Brasiller, v

ợ chồng người gác hải đăng Dupay, đoạt một tiểu li

ên, m

ột súng trường v

à m

ột

s

ố

l

ựu đạn. Ngay ngày đó họ đóng xong một thuyền d

ài 6 mét, ngang 2,5 mét. Thuy

ền được bọc thiếc, ép

v

ải, sơn bên trong. Không may khi hạ thuyền gặp sóng xơ v

ào b

ờ đá vỡ tan. Anh em vớt lên đóng lại, so

v

ới 50 người vượt ngục th

ì thuy

ền q nhỏ, khi được đóng lại. Do bất đồng ý kiến n

ên t

ốp đóng thuyền

h

ạ thủy sớm, về đất liền, bỏ lại 19 người đ

ã ch

ủ trương khơng phá hải đăng, khơng cướp bóc và đối xử

nhân đạo với các gác

-dan. Nh

ờ tư cách đó mà số người này được đám gác

-dan nói t

ốt với Tư Hố. Anh

Hà Lào d

ặ

n anh em khai gi

ống nhau l

à ch

ỉ muốn về với gia đ

ình ch

ớ khơng tán th

ành phá h

ải đăng,

đánh đập các gác

-dan, vì v

ậy m

à nh

ững người chỉ huy vượt ngục bỏ chúng tôi lại. Vợ người gác hải

đăng Dupay là người Tư Hố đặc biệt ưu ái cũng bảo vệ số anh em bị bỏ lại

. Nh

ờ đó số anh em này được

cho n

ằm dưỡng bệnh tại nhà thương thay v

ì nh

ốt cát

-sơ.

Dưới thời Tư Hố, anh em phát động phong tr

ào tr

ừ gian. Phong tr

ào này do anh Nguy

ễn Đ

ình Chính t

ức

Chính Heo-

trưởng ban cơng tác I đề ra: "Ban cơng tác th

ành có s

ứ mạng giế

t gi

ặc trừ gian". Anh em đ

ã

di

ệt t

ên Nguy

ễn Văn Tốt, tay sai chủ Sở bản chế Normand và tên điềm chỉ ở Sở lưới V

õ Ph

ương Ninh.

V

ụ diệt t

ên m

ật thám Trần Dư do hai anh Nguyễn Quốc Hương và Nguyễn Trí Tuệ đang c

ịn làm cho

b

ọn t

ù gian hoang mang thì tên ch

ỉ đ

i

ểm Sổ ở Sở củi bị Ho

àng Ki

ếm Thanh khử l

àm ch

ấn động cả đảo.

Hoàng Ki

ếm Thanh l

à tay anh ch

ị ở Khám Lớn S

ài Gòn

được anh em t

ù nhân giáo d

ục dưới thời tổng đại

di

ện Ho

àng Xuân Bình. Ti

ếp theo l

à tên ch

ỉ điểm V

àng

ở nhà thương cũng bi hai anh Giáp v

à Sáu C

ầy

di

ệt ng

ày 5.12.1950. Tháng 11.1950, t

ạp chí "Cơn Đảo mới" cơng bố danh sách Ban chấp h

ành Liên

đoàn tù nhân gồm các anh Tư Ba Đào, chủ tịch; Trịnh Văn H

à, phó ch

ủ tịch ki

êm t

ổng đại điện; Trương

Anh Tu

ấn, trưởng ban tuy

ên truy

ền; L

ê Ng

ọc Hương, trưởng b

an hu

ấn học v

à Nguy

ễn Tiếp, trưởng ban

xã h

ội.

</div>
<span class='text_page_counter'>(107)</span><div class='page_container' data-page=107>

Rognon bao che, Liên xã

đem dao nhọn vô khám h

ành hung Ban ch

ấp h

ành tù nhân khu. Trong hai

tháng s

ử dụng Li

ên xã, T

ư Hố đ

ã

đưa 250 tù kháng chiến v

ào bi

ệt lập. Nhưng anh em t

ù nhân v

ẫn giữ

được tinh thần trước bọn Li

ên xã

được Tư Hố đưa lên trị t

ù kháng chi

ến theo kiểu cặp rằn trước đây.

Chi

ến tích âm thầm của Ban chấp hành Liên đoàn tù nhân dưới thời Tư Hố là gây được phong trào đời

s

ống mới. Báo chí và văn nghệ phát triển mạ

nh. Báo có các t

ờ "Cơn Đảo mới", tiếng nói của liên đồn,

t

ờ "Đời sống mới", tờ "Văn nghệ”.. . Các khu có báo "Cởi áo giang hồ" (tù thường phạm), “Bạn t

ù”

(Khám t

ử h

ình), t

ờ "Đo

àn k

ết" (Sở rẫy An Hải), “Tiến l

ên" (Lò vơi), “Xây d

ựng" (kíp thợ hồ), "Thắng lợi"

(S

ở củi), "Tiền phong" (Chỉ

t

ồn) . Hai tờ "Lao động" v

à "Công nhân" ra hàng tháng.

V

ề văn nghệ th

ì các ca v

ũ khúc nở rộ như Ngày giải phóng, Mộng thốt ly, T

ình khơng biên gi

ới, M

ùa

gió chướng, Ma Thi

ên lãnh... Hai anh Châu Nháy

ở Nh

à b

ếp v

à Bình

ở nhà đèn làm ra những cây đ

àn

c

ũng bằng gỗ th

ùng c

ầu, dây đ

àn làm b

ằng dây điện. Nhạc sĩ Nguyễn Sáng điều khiển d

àn nh

ạc thu hút

được chủ Sở Nhà thương Pétronali và bác sĩ Jean Charles.

V

ới phong trào đời sống mới, anh em cổ v

õ n

ếp sống văn minh, vệ sinh, ngăn nắp, không chửi thề.

Chuy

ện vui l

à giám th

ị Dominique Mai mở miệng là Đ.m.cũng hưởng ứng. Nhưng quen miệng, anh ta lại

Đ.m. Để tỏ ra tiến bộ, anh ta cũng tự vả v

ào mi

ệng m

ình và

đứng nghiêm như thể lệ đề ra.

Chuy

ện ít người biết l

à bác s

ĩ Jaen Charles là đảng vi

ên xã h

ội Pháp, mến mộ tổng đại diện Ho

àng Xuân

Bình

ở Khám Lớn S

ài Gịn, ra

đảo t

ìm ngay k

ỹ sư Trịnh Văn H

à mà anh Bình

đ

ã gi

ới thiệu. Bác sĩ bảo

anh Tư Hà thông báo cho anh em biết, cứ luân phi

ên khai b

ệnh để bác sĩ cho nghỉ dưỡng sức. Bác sĩ

Charles r

ất thích đọc báo t

ù và khi h

ết nhiệm kỳ ở Côn Đảo ông xin v

ài t

ờ mang về Pháp l

àm k

ỷ niệm.

<b>Tư Nghêu (Jarty) mất cảnh giác với trại tù binh </b>

Thi

ếu tá H. Jarty thay thiếu tá Lafosse. Tên này có thói thích ăn nghêu nên anh em gọi nó là Tư Nghêu.

T

ư Nghêu gây ấn tượng dữ dằn là đánh tù ngay khi tàu rời bến Bạch Đằng. Anh em hát quốc ca ch

ào

đất liền để ra đảo. Tư Nghêu thẳng tay đ

àn áp. T

ới Cơn Đảo, hắn c

ịn

đuổi theo đánh tới Banh 1. Hắn

v

ới giám thị trưởng Patxi (thay t

ên Rongnon) là c

ặp b

ài trùng chuyên ch

ỉ huy bọn ác ơn đánh t

ù Chí Hịa

v

ừa ra đảo. Hắn đánh anh Lý Hải Châu chết giấc khi biết anh Châu l

ãnh

đạo cuộc tuyệt thực 11 ng

ày t

ại

khám Chí Hịa. T

ư Nghêu tiếp tục chủ trương dùng bọn Li

ên xã

đàn áp tù kháng chiến. Lúc n

ày Liên xã

đông tới 300 t

ên. T

ại Sở lưới, có t

ên Tr

ần Văn Khánh là tay sai đắc lực của chủ sở Mathieu. Các anh Vũ

Ng

ọc Chung, Châu B

ình Phong, và Nguy

ễn Thơng quyết đánh đổ tên này, nhưng thất bại. Châu B

ình

Phong b

ị lơi về hầm xay lúa đánh đập ác liệt. Vũ Ngọc Chung bị đưa về khu

bi

ệt lập. Bọn Li

ên xã

ở Sở

lưới đâm chết anh Trần Văn Vinh ng

ày 3.5.1954. Cịn

ở các sở khác th

ì vai trị c

ủa Li

ên xã k

ết thúc sớm.

D

ần dần số Li

ên xã tu

ột xuống c

òn 100 tên. Tên c

ầm đầu Nguyễn Văn Tân thắt cổ tự tử ng

ày

27.2.1953. Có dư luận cho rằng t

ên Tân b

ị bức tử v

ì dính líu v

ụ thâm lạm 200.000 đồng ở hợp tác x

ã

tiêu th

ụ. L

ê Trung Chánh c

ũng chết v

ì b

ệnh lao. C

ịn Võ V

ăn Nguyệt th

ì v

ề sau bỏ Pháp theo Mỹ.

Tù kháng chi

ến d

ù b

ị đưa vô khu biệt lập vẫn sống có tổ chức, được học văn hóa, chính trị. Anh Bảy

Vinh, c

ũng có lúc lấy t

ên là B

ảy Định, Đào Năng An, nguyên chủ bút báo "Chống xâm lăng", cơ quan

c

ủa Th

ành b

ộ Việt Minh S

ài Gòn-Ch

ợ Lớn năm 1947 , l

à gi

ảng vi

ên xu

ất sắc. Bạn t

ù h

ọc được ở anh

phương pháp duy vật biện chứng và phong cách đạo đức của người

cách m

ạng trong t

ù. V

ề học tập

chun mơn thì hai k

ỹ sư nơng nghiệp Trịnh Văn Hà và Lưu Văn Lê tổ chức thảo luận về Chương tr

ình

khai thác Đồng Tháp Mười. Nhiều anh em tham gia nhóm Thanh niên Đồng Tháp Mười với ước mơ trở

v

ề cải tạo Đồng Tháp Mười th

ành v

ựa lúa lớn nhất Đông Nam Á sau khi m

ãn tù.

</div>
<span class='text_page_counter'>(108)</span><div class='page_container' data-page=108>

t

ừ Bắc Bộ đày ra đảo, giam ở ba Khám 1, 2, 3 Banh II. Cả hai đoàn tù binh đều xin gia nhập Liên đồn

tù nhân Cơn Đảo.

Bây gi

ờ chúa đảo Tư Nghêu đang tu bổ con đường đồn điền từ Sở rẫy An Hải qua Sở rẫy Chuồng B

ò.

Năm 1952, hắn mở thêm con đường ra Bến Đầm. V

à h

ắn sử dụng lực lượng t

ù binh làm nhân công làm

đường.

Tháng 7.1952, l

ại th

êm chuy

ến t

ù binh th

ứ ba ra đảo, giam tại Banh III. Tháng 10.1952, lại th

êm hai

chuy

ến t

ù binh n

ữa gồm 160 người, cũng đưa về Banh III. Đến tháng 12.1952, tổng số t

ù binh lên 548

người. Sự kiện 12.12.1952 gọi l

à s

ự kiện Bến Đầm đáng ghi nhớ. Cuộc vượt ngục có đến 200 người

tham gia v

ừa chết vừa bị bắt.

Xin tóm t

ắt cuộc vượt ngục táo bạo này. Năm 1952 là năm tù nhân lập phương án vũ trang giải thoát.

B

ộ phận làm đường ở Bến Đầm tiến hành đào hầm bí mật ngay dưới lán để đóng thuyền vượt ngục.

Lán r

ộng 6 mét, d

ài 30 mét n

ằm trong thung lũng giữa mũi Cá Mập v

à v

ịnh Bến Đầm. Từ 6 giờ chiều

đế

n 10 gi

ờ đêm, anh em đào hầm dưới gầm giường. Bất ngờ giữa chừng gặp tảng đá to hơn hai mét

kh

ối, nặng v

ài ngàn cân. Ph

ải nhờ thợ mỏ đánh sập tảng đá xuống hố. Dưới hai căn hầm bí mật, năm

chi

ếc khung thuyền đ

ã

đóng xong. Khơng may năm ấy mùa gió chướng tớ

i ch

ậm. Lại th

êm tên Hồng

Minh ph

ản, khai cho gác ngục bắt anh Phan Cơ.

Ngày 12.12, cu

ộc bạo động nổ ra, bắt đầu từ Bến Đầm, 28 tổ xung kích trói gọn 28 lính da đen. Một t

ên

ch

ạy thoát. Bấy giờ l

à 11 gi

ờ trưa, 16 giờ ta hạ thủy năm chiếc thuyền thúng may

b

ọc vải, có đủ buồm

chèo. Hai thuy

ền bị vỡ cách bờ khơng xa. Ba thuyền đi được th

ì t

ới sáng thấm nước, nước tràn vào lưng

thuy

ền. Nhiều người phải nhảy xuống biển hy sinh cho nhẹ thuyền. Theo báo cáo của giám đốc Tư

Nghêu thì có 198 ng

ười vượt đảo. Số bị

b

ắt lại là 117, 81 người chết ch

ìm gi

ữa biển. Những người sống

sót, Tư Nghêu tới cự bác sĩ, nhưng Barbier vẫn làm đúng thiên chức của người thầy thuốc. 117 tù vượt

đảo bị đưa ra t

òa x

ử. Luật sư Nguyễn Hữu Thọ đ

ã bi

ện hộ cho tất cả trắng án, nhấn mạnh chế độ nh

à

tù quá kh

ốc liệt l

àm anh em ph

ải nghĩ tới việc vượt ngục. Lính da đen l

àm nhân ch

ứng khơng tố cáo

nh

ững người đ

ã b

ắt trói họ, bởi v

ì nh

ững người n

ày ch

ỉ muốn về nh

à v

ới vợ con.

<b>Thiếu tá Blanck, chúa đảo Pháp cuối cùng ở Côn Đảo </b>

Thi

ếu tá Aloise Blan

ck nh

ận chức giám đốc Côn Đảo vào mùa hè năm 1953, lên làm chúa đảo nhằm lúc

th

ực dân đang thời mạt vận, khí thế tù nhân đang lên với tin chiến thắng dồn dập. Thống tướng De

Lattre de Tassigny, danh tướng số một của nước Pháp sang Đông Dương kiêm luôn hai

ch

ức cao nhất l

à

Cao

ủy v

à T

ổng tư lệnh tối cao, hy vọng lật ngược thế cờ. Nhưng đó chỉ l

à

ảo vọng. Chiến thắng Điện

Biên Ph

ủ tiếp theo l

à Hi

ệp định Genève như thêm sức, như chấp cánh cho anh em t

ù nhân.

M

ột sự kiện đáng ghi nhớ l

à vi

ệc t

ù nhân tranh th

ủ được t

ình c

ảm của thầy chú, cụ thể l

à v

ợ chồng y tá

L

ộc mua giúp radio đặt trong nh

à mình cho anh em tù kháng chi

ến nghe tin tức. Nhờ vậy m

à ta n

ắm

được t

ình hình rõ h

ơn tên chúa đảo Blanck. Cô Châu, con giám thị Cư thường mở radio ở Nhà thương

cho anh em nghe. Ông Tr

ần Văn Thiều, thư k

ý kho b

ạc v

à gác-

dan Sami (người Ấn) c

ùng t

ổ chức cho

anh em nghe lén radio trong nhà hai ông. Anh Minh Nam t

ức Lê Xuân Cương ở Nhà thương tổng hợp tin

t

ức cho Đảo ủy. Ban chấp hành Đảo ủy gồm có anh Nguyễn Văn Thi, bí thư, Đỗ Ho

àng Tr

ừ, phó bí thư

kiêm ch

ủ tịch Liên đồn, Vũ Hồng Vũ, thường vụ, v

à các anh Nguy

ễn Văn Nghĩa, L

ê Kh

ắc Th

ành, Tr

ần

Công Hi

ệu, Ho

àng Nam t

ức Phan Xuân Tiềm. Đảng bộ Côn Đảo xác định nh

à tù là m

ột mặt trận trong

cu

ộc kháng chiến, t

ù nhân là m

ột lực lượng của cuộc kháng chiến. Đảng bộ cũng giải tỏa đám mây m

ù

quan điểm sai lầm ở t

ù là có t

ội, bị Đảng bỏ rơi, khơng chỉ đạo mặt trận t

ù nhân.

</div>
<span class='text_page_counter'>(109)</span><div class='page_container' data-page=109>

v

ề đất liền như vụ cuối thu 1953, bốn nhân vi

ên R

ờ

-s

ạc c

ùng 40 tù nhân kéo g

ỗ ở Bảy Cạnh vượt đảo.

R

ất tiếc l

à thuy

ền bị sóng xơ vơ đá ngầm vỡ tan. Tấp v

ào Hịn Cau, h

ọ lại đóng bè đi nữa nhưng khơng

g

ặp gió chướng nên lênh đênh trên biển v

à b

ị bắt lại.

Đêm 31.12.1953

, ba anh Võ Nguyên, Nguy

ễn Đức Triêm, Phan Văn Giàu cùng người tù thường phạm

th

ạo nghề thuyền b

è h

ạ thủy thuyền mây tại mũi L

ị Vơi gi

ữa lúc bọn Tây đang ăn uống no say mừng

t

ết Tây. Không may thuyền mây lạc tận đất Xi

êm. Nhà c

ầm quyền Xi

êm tr

ả họ về S

ài Gịn, Tây giam h

ọ

t

ại Chí H

ịa. Sau

đưa về trại Hạnh Thơng Tây (G

ị V

ấp).

Trước khí thế của t

ù nhân, Blanck ph

ản ứng đi

ên cu

ồng như chó cắn bậy. Đảo ủy chỉ định anh Trịnh

Văn Hà, Lê Văn Thống (Tổng đại diện v

à Phó t

ổng đại diện t

ù án) làm Ch

ủ tịch v

à Phó ch

ủ

t

ịch ủy ban

tranh đấu. Các anh Nguyễn Trí Tuệ, Ho

àng Phúc ph

ụ trách Ban an ninh. Hiệu lệnh đấu tranh mở m

àn

b

ằng bài hát Lên Đàng. Nếu địch khủng bố, th

ì hát bài Chi

ến sĩ Việt Nam. Lúc chống khủng bố ác liệt th

ì

hát Ti

ến quân ca.

Cu

ối c

ùng r

ồi thiếu tá

Blanck c

ũng phải thi h

ành hi

ệp định Trung Giả trao trả t

ù binh. Chi

ều ng

ày

26.9.1954, hơn một ng

àn tù chính tr

ị xuống t

àu v

ề đất liền. Trừ 14 người Khmer v

à b

ốn người Lào được

đưa về S

ài Gòn, t

ất cả đều thẳng tới Sầm Sơn (Thanh Hóa), Ban l

ãnh

đạo tr

ên chuy

ến đó có anh Đỗ

Hồng Tr

ừ (quyền bí thư Đảo ủy), Trần Công Hiệu, L

ê Kh

ắc Th

ành, Tr

ần Khắc Du, anh Trịnh Văn H

à là

t

ổng đại diện, Lê Văn Thống, phó Nguyễn Trí Tuệ, Hồng Phúc là trưởng v

à là phó Ban an ninh.

Sáng ngày 1.10.1954, anh em treo c

ờ Việt Nam tr

ên tàu. Trung úy thuy

ền trưởng y

êu c

ầu ta hạ cờ.

T

ổng đại diện Tư Hà đ

ã tranh lu

ận với hắn như sau: Ce n'est plus le drapeau planté sur le bunker de

Castries. Nous sommes dans les eaux territoriales de notre Patrie qui vient de recupérer son

indépendance. (

Đây không phải l

à lá c

ờ cắm tr

ên h

ầm tướng De Castries. Chúng tôi hiện đang đứng

trên lãnh h

ải của Tổ quốc chúng tôi vừa gi

ành l

ại được nền độc lập).

Tù nhân cương quyết không hạ cờ, thuyền trưởng lệnh cho t

àu lùi l

ại. Các anh Trừ, Hiệu, Du hội ý rồi ra

l

ệnh: ai biết bơi th

ì nh

ảy xuống biển lội v

ào b

ờ. Trong khơng khí sục sơi, nhiều người nhảy xuống biển.

Thuy

ền trưởng đ

ành ch

ịu thua, cho t

àu ti

ến v

ào b

ờ. Rất tiếc có ba anh Tính, Phụng, Cả khơng đủ sức

bơi, ch

ìm h

ẳn tr

ên dịng sơng Chu.

Đây là một khuyết đ

i

ểm Ban tranh đấu nh

ìn nh

ận đ

ã thi

ếu sáng

su

ốt, đẩy quá trớn tâm lý quần chúng một cách không cần thiết.

Trong cu

ộc kháng Pháp 9 năm, tôi khơng may nếm mùi địa ngục trần gian ngồi Cơn Đảo hết bảy năm.

Nhưng trong cái khơng may đó, tôi rút ra được nhiều điều hay. Thời gian ở đảo cho tơi thấy t

ình

đồng

đội, đồng chí v

à tình u n

ước l

à s

ức mạnh vơ biên giúp con người vượt qua mọi thử thách, d

ù ác li

ệt

t

ới đâu, để giữ vững khí phách của người kháng chiến Việt Nam.

<b>DŨNG KHÍ NGUYỄN NGỌC NHỰT </b>

<i>Kỹ sư Nguyễn Ngọc Nhựt đang sống trong nhung lụa ở thủ đô Paris với cô vợ đầm bỗng anh ruột là kỹ </i>

<i>sư Nguyễn Ngọc Bích từ Sài Gịn qua báo "chú nên về nước tiếp tục sự nghiệp dang dở của anh”. </i>

<i>Vậy là ông Nhựt về nước tham gia kháng chiến. Ơng bị bắt trong trận càn lớn vơ Đồng Tháp Mười ngày </i>

<i>2. 6. 1949. </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(110)</span><div class='page_container' data-page=110>

này vào nh

ững đêm đẹp trời. Những hôm nay, Nhựt nh

ìn tháp Eiffel v

ới niềm ưu tư. Anh

v

ừa được thư

c

ủa anh ruột từ qu

ê nhà g

ửi anh. Anh lẩm bẩm: "Có lẽ m

ình s

ẽ vĩnh viễn gi

ã bi

ệt ngọn tháp tượng trưng

cho n

ền văn minh nước Pháp".

Nguy

ễn Ngọc Bích v

à Nguy

ễn Ngọc Nhựt là con ơng Đốc phủ Nguyễn Ngọc Tương, người sáng lập Ban

Ch

ỉnh Đạo, cũng có người gọi l

à Ban Ch

ỉnh, nhóm Cao Đ

ài B

ến Tre. Bích v

à Nh

ựt đều qua Pháp học

ngành c

ầu đường và đều đỗ kỹ sư. Bích cao to, sơi nổi, ăn to nói lớn, c

ịn Nh

ựt th

ì trái l

ại nhỏ nhắn,

điềm đạm, ít nói. Cả hai đều lấy vợ đầm. Thời kỳ ấy, công tử Nam Kỳ qua Ph

áp h

ọc thường được đầm

mê. Bích đậu kỹ sư rồi về nước trước chiến tranh. Nhựt c

òn ti

ếp tục học th

ì Pháp b

ị Đức Quốc x

ã chi

ếm

đóng. Năm 1944, Nhựt cưới vợ, ơng nhạc l

à k

ỹ sư xây dựng giúp Nhựt học suốt thời gian chiến tranh,

lúc đó Nhựt đứt li

ên l

ạc gia đ

ình, s

ống rất chật vật. Đậu kỹ sư rồi, Nhựt l

àm cho công ty mà cha v

ợ l

àm

giám đốc. Thương con th

ì th

ương rể, ơng tặng hai vợ chồng mới cưới ngơi biệt thự họ đang ở b

ên dịng

sơng Seine. Cu

ộc sống đang

êm

ả như d

ịng sơng hi

ền h

ịa, cho

đến hôm nay, Nhựt nhận được thư của

anh Bích, t

ừ S

ài Gịn.

Trong thư Bích viết: "Anh l

à Khu b

ộ phó Khu 9, miền Tây Nam Bộ, chuy

ên s

ản xuất vũ khí đánh giặc,

anh vi

ết thư cho em từ làng Nhơn Ái, tỉnh Cần Thơ. Em có sung sướng khi biết anh đi kháng chiến

không?".

Thư viết tiếng V

i

ệt, nhiều danh từ lạ, Nhựt không hiểu, th

ì ra anh xa quê

đ

ã 15 n

ăm trường, suy nghĩ,

nói năng tồn bằng tiếng Pháp. Bức thư khiến Nhựt nghĩ nhiều về quê hương. Anh chỉ nhớ lờ mờ tỉnh lỵ

B

ến Tre rợp bóng dừa v

à thánh th

ất An Hội. Về đạo Cao Đ

ài, anh không b

ận tâm, đ

ành th

ời giờ cho

vi

ệc học. Anh cho rằng đạo l

à vi

ệc ri

êng c

ủa những người lớn tuổi, rảnh rỗi như cha anh.

Khi chi

ến cuộc nổi l

ên

ở Nam Bộ, báo chí cực hữu Paris đả kích Việt Minh dữ dội. Nay Nhựt mới biết anh

Bích mình l

ại l

à m

ột Việt Minh cỡ bự: Khu bộ phó Khu 9. Để biết th

êm v

ề t

ình hình q nhà, Nh

ựt lân la

đến các nhóm Việt kiều ở Paris, nhờ đó anh biết tin kỹ sư Nguyễn Ngọc Bích bị Pháp bắt sau vụ phá cầu

Cái Răng trong tỉnh Cần Thơ qua báo chí. Anh tính giấu tin này nhưng đêm ấy, ông nhạc

c

ầm tờ báo tới

c

ự "Quân khủng bố! Người ta xây dựng, chúng nó xóa bỏ...". Nhựt muốn nhịn nhưng bản chất ăn ngay

nói th

ẳng của dân Nam Bộ buộc anh l

ên ti

ếng:

-

Người Pháp cũng làm như vậy trong kháng chiến.

Th

ế l

à m

ột cuộc đấu lý b

ùng n

ổ. Cha vợ b

ênh th

ực dân, ch

àng r

ể b

ênh kháng chi

ến.

Sau Sơ ước 6.3.1946, kỹ sư Bích được trả tự do, nhưng buộc phải trở qua Pháp. Một ngày đẹp trời, Bích

t

ới nh

à Nh

ựt. Anh vẫn ồn ào như thường lệ, áo pardessus m

àu c

ứt ngựa, quần áo kaki vàng, chân đi

b

ốt, bộ tướng h

ùng d

ũng như lúc c

òn là Khu b

ộ phó, chuy

ên phá c

ầu chặn bước xâm lăng quân đội viễn

chinh Pháp. S

ự xuất hiện bất ngờ của Bích khiến Nhựt xúc động mạnh. Bích h

ùng h

ồn nói tiếng Pháp

pha ti

ếng Việt:

-

Anh đ

ã xong nhi

ệm vụ công dân rồi. Bây giờ đến phi

ên chú. Chú nên v

ề nước chiến đấu thay anh.

Nh

ựt sôi nổi:

- T

ừ khi được thư anh, em có ý định về nước kháng chiến. Em theo d

õi tin t

ức phái đo

àn Ch

ủ tịch Hồ

Chí Minh d

ự hội nghị Fontainebleau. Em cũng đ

ã ti

ếp xúc với phái đo

àn, v

ới Hồ Chí Minh. Tính về nước

nhưng

k

ẹt một điều khơng xin được visa.

Bích nói:

- N

ếu chú thật t

ình mu

ốn về nước kháng chiến th

ì anh s

ẽ giúp cho. Chẳng khó g

ì

đâu !

- Bích nói nh

ỏ

-

Ta s

ẽ làm căn cước giả. Chú sẽ nhập các tốn ONS (Ouvrier Non Spécialisés - thợ khơng chun bị động

<i>viên sang Pháp đánh giặc Đức</i>

) v

ề nước theo chuyến t

àu ch

ở lính thợ hồi hương.

Nh

ựt mừng rỡ:

</div>
<span class='text_page_counter'>(111)</span><div class='page_container' data-page=111>

Bích nhìn em nh

ư đắn đo:

-

Nhưng chú đ

ã suy ngh

ĩ chín chắn chưa? Đ

ã ch

ọn lựa th

ì ph

ải hy s

inh "Choisir c'est sactifier quelque

chose de très cher" (

<i>Chọn lựa nghĩa là phải hy sinh một điều gì đó rất thân u</i>

).

Nh

ựt gật đầu:

- Em hi

ểu. T

ình v

ợ con sao nặng bằng t

ình quê h

ương.

B

ấy giờ là năm 1947. Tại cảng Brest, có nhiều lính thợ ONS xuống

tàu v

ề Việt Nam, Nhựt tr

à tr

ộn trong

s

ố này. Lúc đó quân Pháp đang đánh chiếm H

à N

ội. Ai nấy đều mong tàu mau đến Hải Ph

òng

để tham

gia kháng chi

ến. T

àu t

ới ga S

ài Gòn tr

ước. Anh em miền Nam l

ên b

ờ, t

ìm liên l

ạc nhảy ra bưng. Ai cũng

nơn nóng làm chi

ến sĩ bưng biền.

Như cánh nhạn tha hương hồi qu

ê, Nh

ựt xao xuyến chờ li

ên l

ạc về Bến Tre, trước thăm cha mẹ, anh

ch

ị, sau vô bưng làm nhiệm vụ công dân. Anh tới nhà người cậu là dược sĩ B

ùi Quang Tùng, có ti

ệm

thu

ốc Tây ỏ đường Tháp Mười, Chợ Lớn. Gặp lại cháu

, ơng Tùng khơng nh

ận ra v

ì Nh

ựt qua Pháp lúc 16

tu

ổi, nay đ

ã thành trung niên r

ắn rỏi. Chừng nghe Nhựt kể chuyện hai anh em chạy tiếp sức trên đường

kháng chi

ến, ông T

ùng kêu lên:

-

Hai anh em bay đúng là trí thức yêu nước...

Ông kh

ẽ ngâm hai câu thơ đăng trên một tờ báo trong bưng:

<i>"Người sau kẻ trước lao vào giặc </i>

<i>Giữ vững nghìn thu một giống nịi". </i>

Chi

ều ấy, Nhựt chứng kiến cảnh phố phường trong thời loạn. Anh lẩm bẩm: "S

ài Gòn sao mà gi

ống Paris

lúc Đức chiếm đóng, lính lê dương đi lại rầm rập,

xe nhà binh ch

ạy ào ào, đồn bót, dây kẽm gai...".

C

ả hai cậu cháu đều có t

ình c

ảm với kháng chiến, nhưng ăn nói dè dặt, v

ì chung quanh có nhi

ều điểm

ch

ỉ...

Hơm sau, Nh

ựt theo li

ên l

ạc về Bến Tre. Không bao giờ anh quên được cảm xúc ng

ày

ấy. Sông H

àm

Luôn

g sao mà đẹp lạ

! Ơi nh

ững h

àng d

ừa An Hội x

õa tóc trên dịng sông xanh mát.

Đây rồi, ngôi nh

à

t

ổ phụ. Cha anh rút l

ên l

ầu từ lâu để không phải tiếp bọn nh

à binh x

ấc láo v

à b

ọn Việt gian trơ trẽn.

Nh

ựt l

ên l

ầu, anh ơm cha, xót xa v

ì cha già y

ếu và khơng đượ

c vui. Ơng ph

ủ nói:

-

Người Pháp đ

ã h

ết nhiệm vụ. Họ phải trả độc lập cho dân Việt Nam. Hai bên nên tránh đánh nhau vơ

ích. Cha khơng theo Pháp ch

ống Việt Minh m

à cha tuyên b

ố "nhập tịnh" l

ên l

ầu một thời gian.

Ở nh

à vài ngày, Nh

ựt thấy r

õ Thánh th

ất là cơ sở cách mạng. Thằng quan ba Pháp thấy Thánh thất có

cái máy in pédale li

ền đem truyền đơn tới in. Không ngăn cấm được, ông phủ cho người bí mật t

ìm

đồng chí Bảy Khánh, Bí thư tỉnh, bàn cách đưa cái máy in này vô bưng. Nhà binh Pháp đốn biết ơng

ph

ủ h

i

ến máy in cho Việt Minh, nhưng khơng có bằng cớ buộc tội. L

àm l

ớn ra, chúng cũng kẹt, v

ì khơng

đủ sức bảo vệ an ninh thị x

ã

để Việt Minh tấn công Thánh thất cướp máy in...

Vài ngày sau, Nh

ựt theo li

ên l

ạc vô bưng, giữa Đồng Tháp Mười, anh gặp luật sư Phạm Văn Bạch, Chủ

t

ịch Ủy ban H

ành chính Nam B

ộ để nghe tr

ình bày v

ề cuộc chiến tranh giải phóng. Lần đầu ti

ên, anh

được biết bộ mặt của kháng chiến. Nước ngập tràn lan như biển, cuộc sống tr

ên nhà sàn hai bên b

ờ

kinh Lagrange, nay đổi tên là Dương Văn Dươn

g, mu

ỗi cỏ như trấu, đỉa trâu lền như bánh canh. Dân

nghèo m

ặc bao bố, bao bàng, nhưng ai nấy đều hăng hái đánh Tây. Một b

ài h

ọc đầu ti

ên: n

ếp sống chứ

không ph

ải mức sống mới là điều đáng quan tâm. Đó l

à khí phách hào hùng c

ủa dân tộc: hy sinh tất cả

cho

độc lập v

à t

ự do.

</div>
<span class='text_page_counter'>(112)</span><div class='page_container' data-page=112>

Thơm. Nơi nào có điều kiện, anh mở trường dạy nghề cho thanh ni

ên tr

ở th

ành h

ữu dụng trong kháng

chi

ến.

Th

ấm thoát được hai năm. Một sự kiện quan trọng đối với anh: cậu anh, dược sĩ B

ùi Quang Tùng quy

ết

đinh dẹp tiệm thuốc Tây, vô bưng kháng chiến theo gương hai cháu Bích và Nhựt. Ông Tùng được đưa

v

ề Khu 9, l

àm vi

ệc với bác sĩ Nguyễn Văn Hưởng, Giám đốc Sở Y tế Nam Bộ.

Trong tr

ận c

àn l

ớn vào Đồng Tháp Mười ng

ày 2.6.1949, Nguy

ễn Ngọc Nhựt bị địch bắt tại x

ã M

ỹ An. Bắt

được kỹ sư Nguyễn Ngọc Nhựt, mấy t

ên cò m

ật thám Bazin, Mai Hữu Xuân mừng hơn bắt được v

àng.

Chúng ráo ri

ết thuyết phục, dụ dỗ nh

à trí th

ức yêu nước trẻ tuổi này. Chúng đùng mọi thủ đoạn, như tới

B

ến Tre xin gặp ông phủ Giáo tông Cao Đ

ài phái Ch

ỉnh Đạo, ngọt ng

ào h

ứa hẹn:

- N

ếu ông bảo l

ãnh cho k

ỹ sư Nhựt th

ì chúng tơi s

ẽ thả.

Ơng ph

ủ lắc đầu:

- Nó có s

ứ mạng ri

êng c

ủa nó.

B

ọn Pháp không bỏ cuộc. Chúng đưa ông Trường tiền Dân v

à Tr

ạng sư Báu nhân danh chức sắc Cao

Đài, thuyết phục kỹ sư Nhựt:

- Hai ông Bollaert (Cao

ủy) v

à Nguy

ễn Văn Xuân (Thủ tướng) đề nghị ông kỹ sư chọn một trong ba bộ

Công chánh, Xã h

ội, Quốc ph

ịng trong chính ph

ủ...

K

ỹ sư Nhựt vẫn l

àm thinh. Th

ủ tướng Xuân vốn là đại tá trong quân đội Pháp, tính nóng như lửa,

l

ớn

ti

ếng:

- Vi

ệt Minh l

àm chính ph

ủ ma, sao ơng theo?

Nh

ựt cười lạt:

- R

ờ tôi xem? Ma sao làm đổ bao nhi

êu n

ội các Pháp? Sao các anh m

ê mu

ội quá vậy?

Tây túng quá, n

ắm lấy li

ên h

ệ gia đ

ình

đánh tiếp với chúng. Một người chị khuy

ên Nh

ựt:

- C

ứ nhận bừa đi rồi nhảy vô bưng.

Hai người chị của Nhựt, chị Sáu v

à ch

ị Bảy cũng nói vơ:

- M

ạng sống con người l

à quan tr

ọng v

ào b

ậc nhất...

Không th

ấy Nhựt đổi ý, Pháp điện qua Paris cầu cứu cô vợ đầm của Nhựt. Cô lập tức bay qua, năn nỉ:

-

Anh đ

ã làm xong nhi

ệm vụ rồi. H

ãy tr

ở về Pháp với em.

Nh

ựt lắc đầu:

-

Hai chúng ta đ

ã là hai th

ế trận, hai con người, hai tổ quốc.

Ch

ỉ c

òn m

ột cách cứu v

ãn danh d

ự: Pháp tung tin kỹ sư Nhựt điên, đưa đi Chợ Quán, rồi đưa lên Biên

Hòa. Sau

đó là thủ ti

êu.

Cơ Nguy

ệt, người chị thứ bảy đến nhận xác em. Kỹ sư Nhựt, một thanh ni

ên r

ắn chắc, hồng h

ào m

ấy

tháng trước, nay trở th

ành m

ột h

ình hài x

ơ xác, chỉ c

ịn da b

ọc xương. Bọn thực dân đ

ã tiêm thu

ốc độc

hãm h

ại con người bất khuất m

à chúng không mua chu

ộc được. T

ên t

ướng De la Tour đ

ã ph

ải thú

nh

ận:

</div>
<span class='text_page_counter'>(113)</span><div class='page_container' data-page=113>

người cộng sản).

Chính ph

ủ Hồ Chí Minh truy tặng Huân chương Kháng chiến hạng Nhất cho kỹ sư Nguyễn Ngọc Nhựt.

Năm ấy anh

m

ới 32 tuổi. Ban Chỉnh Đạo Bến Tre rất h

ãnh di

ện về hai anh em trí thức u nước, con

c

ủa Giáo tơng Nguyễn Ngọc Tương.

<b>KỸ SƯ LÊ VĂN THẢ NGUỜI TÙ "DAGÉNAN" </b>

<i>Kỹ sư Lê Văn Thả tốt nghiệp ngành vô tuyến điện nhưng ơng có học năm thứ nhất Đại học Y ở Hà Nội. </i>

<i>Nhờ vốn liếng y học ít ỏi đó mà ra Phú Quốc và Cơn Đảo, ông Thả đã tranh thủ được tình cảm gia đình </i>

<i>đám sĩ quan coi tù. Nhóm tù trí thức thuộc phong trào Hịa bình và Bảo vệ sinh mạng, Tài sản đồng bào </i>

<i>ra đảo đã nhờ "tài vặt" của anh Ba Thả mà đỡ khổ. </i>

<i>Tài vặt của kỹ sư vơ tuyến điện Lê Văn Thả là gì vậy ?</i>

Trước hết phải định nghĩa Dagénan l

à gì cho các b

ạn đọc trẻ biết. Thập ni

ên 40 -

cách nay sáu mươi

năm, Pháp chế được loại thuốc trị được nhiều chứng bệnh, đặt tên là Dagénan. Đồng b

ào mi

ệt vườn rất

tín nhi

ệm thuốc này, đặc biệt trị các chứng bệnh lở loét có mủ. Xin kể một chuyện về "h

ào quang" c

ủa

thu

ốc trị bá chứng "Dagénan". Đầu kháng chiến, trước khi ra bưng, tôi mua vài thứ thuốc thông thường

như Aspérine, Vitamine C và đặc biệt một ống Dagénan. V

ì Tây phong t

ỏa các v

ùng gi

ải phóng n

ên

thu

ốc men khan hiếm, anh em n

ào t

ừ th

ành ph

ố ra đều phải thủ sẵn thuốc men cho chắc ăn. Tất cả các

món thu

ốc đó tơi đựng trong túi nhái, tr

òng qua c

ổ, kẹp sát nách. Mỗi khi Tây bố, ba

-lơ có th

ể giấu cất

dưới hầm chứ cá

i túi nhái v

ới giấy tờ t

ùy thân và ba m

ớ thuốc l

à v

ật bất ly thân.

Gi

ữa năm 49, theo li

ên l

ạc từ Chiến khu Đ về Nam Bộ (Đồng Tháp Mười) tới Kinh Ba (Đức H

ịa) thì

đụng

tr

ận càn. Trên đầu th

ì máy bay rè rè ch

ỉ điểm, dưới sơng V

àm C

ỏ, t

àu "l

ồng cu" x

ình x

ịch

nã trung,

đại

liên lên b

ờ. Trên đường chạy Tây, tôi chợt thấy một người mặt xanh như tàu lá, đưa hai bàn tay run run

ra ngoài: "Cho tôi xin m

ột vi

ên Dagénan". Tôi d

ừng bước, hỏi anh li

ên l

ạc: "Người n

ày b

ệnh g

ì mà n

ằm

m

ột m

ình trong chịi v

ắng vậy?". Li

ên l

ạc nói: "Anh ta chơi bời bể ống khói, máu mủ t

ùm lum tà la. Gia

đ

ình s

ợ lây lan, cất ch

ịi cho anh ta ra riêng

để tiện bề chăm sóc". Tơi móc túi nhái ra, lấy ống Dagénan.

Ch

ỉ c

ịn ba viên. Tơi cho anh b

ạn đáng thương này cả ống. Thật là điều kỳ lạ: trên đời tôi chưa thấy một

lo

ại thần dược n

ào ch

ỉ vừa trông thấy l

à ánh m

ắt con bệnh rạng rỡ hẳn lên, như tin chắc thuốc ti

ên s

ẽ

c

ứu sống m

ình trong nay mai. Tơi khơng ch

ắc đức tin đó có cơ sở hay khơng nhưng ngày đó, tơi rất

ph

ấn khởi v

ì

đ

ã làm

được việc thiện.

Do v

ậy m

à anh cán b

ộ n

ào tháo vát, chuy

ện g

ì c

ũng làm được th

ì

được tặng danh hiệu "cán bộ

Dagénan".

Bây gi

ờ xin giới thiệu người t

ù Dagénan.

<b>Phú Quốc những ngày biển động </b>

Ba ngày li

ền biển động, không một tàu đánh cá nào dám ra khơi. Cả t

àu nhà binh c

ũng nằm thủ thế

trên b

ến. Có một chuyện lạ: thiếu tá chỉ huy trại giam tất bật lui tới bệnh xá d

ành riêng cho s

ĩ quan,

cơng ch

ức và gia đ

ình binh s

ĩ. Mỗi ng

ày qua là nét m

ặt ông ta thêm nhăn nhó, trơng thật khổ sở. Anh

em tù nghi trong nhà Chúa đảo có ai đó bệnh nặng. Thế rồi, chuyện phải đến sẽ đến. Một thượng sĩ

ph

ụ tá của Chúa đảo tới nhóm t

ù trí th

ức hỏi : "Trong số các ơng, có người n

ào bi

ết đỡ đẻ không? Mấy

ngày nay bà thi

ếu tá lăn lộn trên giường sản phụ, bác sĩ khoa sanh mới ra trường, nghề c

ịn y

ếu

khơng

dám ch

ịu trách nhiệm, tính đưa về Rạch Giá m

à ba ngày nay bi

ển động".

</div>
<span class='text_page_counter'>(114)</span><div class='page_container' data-page=114>

Thượng sĩ vui vẻ gật đầu: "Xin mời ông theo tôi".

Trước mặt Chúa đảo, ông Thả c

ho m

ời bác sĩ v

à y tá t

ới chuẩn bị đồ nghề. Sau khi khám, ông Thả trấn

an Chúa đảo: "Đây là trường hợp thai nhi nằm ngược. Tơi có nghi

ên c

ứu ca đẻ khó n

ày, b

ảo đảm khơng

có gì nguy hi

ểm".

L

ần đầu tiên Chúa đảo thay đổi thái độ với anh em t

ù chính tr

ị v

à

dành đặc biệt cảm t

ình v

ới nhóm trí

th

ức Việt cộng. Khơng tiện hỏi thăm ân nhân, m

à có h

ỏi thăm th

ì ơng Th

ả chỉ cười nói khi

êm t

ốn:

"Trước khi chuyển sang ng

ành k

ỹ sư điện, tơi có học trường Y ở H

à N

ội một năm dự bị. Tôi đọc sách y

tìm tịi, nghiên c

ứu th

êm. Nh

ững chứng bệnh thơng thường, tơi có thể trị được".

Thi

ếu tá Chúa đảo về văn ph

òng

đọc lại hồ sơ kỹ sư Lê Văn Thả: Năm 1954 , sau h

ịa bình, k

ỹ sư Thả

không t

ập kết ra Bắc m

à n

ằm v

ùng t

ại S

ài Gịn. N

ăm đó ơng ơng đúng 40 tuổi, qu

ê Gị D

ầu, Tây Ninh.

Năm

1955, Di

ệm đánh B

ình Xuyên c

ủa Bảy Viễn. Hai b

ên pháo kích ác li

ệt gây hỏa hoạn ở nhiều nơi

như chợ Nancy, xóm nhà đèn Chợ Quán, v

ùng C

ầu Kho... Mấy ngàn gia đ

ình cháy nhà, lâm c

ảnh m

àn

tr

ời chiếu đất. Các tổ chức Việt Minh nằm v

ùng l

ập ủy ban Cứu tế v

à B

ảo vệ sinh mạng, T

ài s

ản đồng

bào, quy t

ụ h

àng ch

ục ng

àn thanh niên, h

ọc sinh tới giúp nạn nhân chiến cuộc dựng tạm nhà để ổn

định cuộc sống. Kỹ sư Thả l

à m

ột trong các ủy vi

ên tích c

ực nhất trong ph

òng trào "lá lành

đùm lá rách"

này. Thành công quá s

ức tưởng tượng. Ban đầu l

à c

ứu trợ đồng bào nhưng về sau biến th

ành phong

trào yêu nước chống Mỹ

-Di

ệm ngoan cố hất Pháp v

à B

ảo Đại để chiếm miền Nam Việt Nam thay chân

Pháp. Th

ủ tướng Diệm giao cho Giám đốc Công an S

ài Gịn là T

ống Đ

ình B

ắc truy qt các trí thứ

c Vi

ệt

c

ộng nằm vùng đưa ra t

òa xét x

ử về hai trọng tội: lập hội không giấy phép v

à phá r

ối an ninh trật tự...

T

ừ chỗ chịu ơn, Chúa đảo có cái nh

ìn khác v

ới nhóm trí thức Việt cộng. Họ sống trong t

ù v

ới kỷ luật tự

giác, không h

ề gây ồn

ào m

ất trật tự như đám thường phạm. T

ình hình trên

đảo có chuyển biến mới,

cu

ộc sống anh em tù nhân nhích lên đơi chút.

Qua báo cáo c

ủa sĩ quan Ph

òng N

ăm (làm nhiệm vụ Ph

ịng Nhì nh

ư bên qn đội Pháp), Diệm biết

nhóm trí th

ức Việt cộng đ

ã c

ảm hóa được thiếu tá Chúa đảo Phú

Qu

ốc n

ên ký gi

ấy khẩn cấp chuyển t

ù

Phú Qu

ốc sang Côn Đảo. Chúng rút kinh nghiệm l

à ch

ớ bao giờ giam lâu một chỗ bọn trí thức Việt cộng

vì

đám này có nghệ thuật chinh phục nhân tâm hơn phía quốc gia.

Chuy

ện này nhà Ngô chưa biết: Khi chuyển tù ra Côn Đảo, đám lính bảo an Phú Quốc b

àn giao nhóm tù

chính tr

ị với đám thầy chú Cơn Đảo đ

ã gi

ới thiệu nhóm trí thức như sau : "Trong nhóm này có ơng kỹ

sư đ

ã

đỡ đẻ cho b

à thi

ếu tá Chúa đảo Phú Quốc đó. Các anh n

ên "nh

ẹ tay" với các ông ấy".

<b>Bệnh cẳng đen ở Côn Đảo</b>

V

ừa ra tới đảo, nhóm trí thức được Chúa đảo Bạch Văn Bốn mời dự tiệc tr

à bánh ng

ọt. T

ên cáo già này

tin ch

ắc trí thức khơng gan lỳ bằng đám t

ù b

ần cố nông n

ên quy

ết tâm tách họ ra để chơi tr

ò "c

ủ c

à r

ốt

và cây g

ậy", thủ pháp sở trường của quan thầy Mỹ.

V

ới từng đối tượng, Bốn tranh thủ đánh ngay chỗ yếu nhất. Đây chỉ nói ri

êng v

ề cuộc đàm đạo giữa Bốn

và ơng Th

ả:

- Ơng k

ỹ sư ở trong Phong tr

ào hịa bình quy t

ụ nhiều trí thức S

ài Gịn. Tây h

ết l

ịng ph

ủ dụ, nhưng các

ơng khơng thèm c

ộng tác với chúng. Trong khi đó Cộng sản lại ch

ê các ông là trùm m

ền, trùm chăn.

Riêng tơi thì r

ất q trọng các ơng. Nhưng sao bây giờ các ơng lại tham gia Phong tr

ào hịa bình c

ủa

C

ộng sản lập ra để phá chính quyền Ngô Tổng thống? Tôi mở cho các ông một con đường trở về với đất

li

ền, với gia đ

ình.

Ở đây chỉ có hai trại: Trại Một d

ành cho b

ọn ngoan cố, không ch

ào c

ờ, không suy tôn

Ngô T

ổng thống, khơng học tập. Vơ đó l

à mút mùa. Cịn Tr

ại Hai d

ành cho các ph

ần tử sáng suốt, chịu

c

ải tạo. Ông kỹ sư chỉ cần gật đầu là tôi đưa sang

Tr

ại Hai để nghỉ ngơi vài tháng rồi xuống t

àu v

ề đất

li

ền ngay.

</div>
<span class='text_page_counter'>(115)</span><div class='page_container' data-page=115>

-

Chúng tôi tranh đấu cho độc lập v

à th

ống nhất đất nước. Trước sau như một, chỉ có hai chữ đó thơi:

Độc lập v

à Th

ống nhất.

*

Gi

ữa đ

êm khuya, có ti

ến

g kêu th

ảm thiết: "Sếp ơi, Ph

ịng N

ăm có người chết!". Nhưng thầy chú khơng

v

ội đến v

ì n

ạn nhân chết do chứng bàn chân đen phát lên rất nhanh. Đ

êm nào các phịng c

ũng có người

ch

ết v

ì ch

ứng bệnh quái ác n

ày.

Trước t

ình tr

ạng đó kỹ sư Thả suy nghĩ nhiều về

nguyên nhân phát sinh ch

ứng đen chân. Theo ơng, đó

là do ch

ế độ ăn uống tồi tệ, gạo mục, khô mốc, thiếu chất rau. Rau cải cực kỳ quan trọng trong chế độ

ăn uống. Lính thủy ra khơi nhiều tháng thiếu chất tươi bị bệnh thiếu sinh tố C m

à y h

ọc gọi l

à scorbut.

B

ệnh chân đen cũng l

à m

ột dạng của chứng n

ày

ở mức độ nguy kịch. V

à anh khuyên các b

ạn:

- Trong tù ta ch

ỉ có cơm. Phải biến cơm thành máu ni cơ thể. Nếu khơng nhai kỹ, hột cơm sẽ khơng

tiêu hóa t

ức l

à không bi

ến th

ành ch

ất bổ nuôi dưỡng máu. Chúng ta ráng nhai để m

à s

ống cho tới ng

ày

trao tr

ả t

ù nhân.

L

ời khuyên đó được anh em thấy hợp lý v

à c

ố nhai đi nhai lại cho hột cơm nhuyễn nhừ như cháo mới

nu

ốt.

Anh em c

ũng có ý thức mót các loại rau khi đi l

àm corvée bên ngoài, gi

ấu kỹ đem về ăn cho có chất

tươi. Tất cả đều xem kỹ sư Thả là người thầy thuốc thân thương của ph

ịng giam mình.

Con gái T

ỉnh đoàn trưởng Bảo an trên đảo bị bệnh hậu sản. Bác sĩ trên đảo trị không dứt. Đích thân

T

ỉnh đồn trưởng tới mời kỹ sư Thả khám v

à tr

ị gi

ùm cho con ơng. Ơng Th

ả thối thác nhưng Tỉnh đo

àn

trưởng nói:

- Lính c

ủa tơi nói ơng kỹ sư đ

ã

đỡ đẻ một ca khó ở Phú Quốc. Nhằm lúc khơng có t

àu v

ề đất liền n

ên

chúng tôi m

ới l

àm phi

ền ông kỹ sư.

Ông Th

ả đ

ành nh

ận giúp. Đây là trường hợp thai không ra hết nhau m

à bác s

ĩ lại

cho kháng sinh b

ừa

bãi; ph

ải móc hết nhau thai mới trị dứt được.

Th

ế l

à k

ỹ sư Thả không nổi tiếng bằng chính nghề điện sở trường m

à l

ại được thi

ên h

ạ chú ý ở nghề tay

trái.

<b>Tám mươi lăm vẫn khỏe như thanh niên </b>

Tôi đến nh

à anh Th

ả ở cuối hẻm Nguyễn Th

ơng, gi

ữa hai đường Lý Chính Thắng v

à K

ỳ Đồng. Đích thân

anh ra m

ở cổng. Tơi nh

ìn anh và r

ất ngạc nhiên. Anh đ

ã 85 mà ng

ười cao ráo, thẳng lưng, đi đứng

v

ững v

àng. Tôi khen:

- Nh

ờ đâu m

à anh m

ạnh khỏe như vậy? Chỉ cho tôi học. Tôi kém anh hơn một con giáp mà coi như hết

"xí quách".

Ơng Th

ả đưa tơi vơ nhà, pha trà ngồi đàm đạo:

</div>
<span class='text_page_counter'>(116)</span><div class='page_container' data-page=116>

gi

ờ đ

ã "quá

đát" rồi, vượt mức thất thập cổ lai hy mười lăm năm m

à sáng nào c

ũng thức từ năm giờ

sáng đi bộ tới vườn Tao Đ

àn t

ập thể dục rồi cuốc bộ về, cả thảy tr

ên tám cây s

ố.

Tơi nói c

ảm nghĩ của m

ình:

- Theo tơi anh gi

ữ được phong độ khơng chỉ nhờ thể dục m

à cịn nh

ờ tinh thần lạc quan phấn đấu nữa.

Có đúng khơng? Các đoàn hướng đạo r

èn luy

ện đo

àn viên tinh th

ần vui sống. Hồi nhỏ, tơi theo nhóm

Jeunes Campeurs có bài đồn ca rất ngắn v

à r

ất hay. Tơi khẽ hát cho ông nghe: "Unc fleur au chapeau,

à la bouche une chanson. Un coeur joyeux et sincère. Et c.'est tout, ce qu’il faut, pour nous autres

beaux garcons pour aller jusqu’au bout de la terre (M

ột đóa hoa tr

ên nón, m

ột b

ài hát trên mơi. M

ột trái

tim tươi vui và trung thực . Thế là đủ cho chúng ta, những ch

àng trai kh

ỏe mạnh đẹp để đi tận cuối

chân tr

ời).

Ông Th

ả cười:

- Tâm h

ồn nhà văn c

òn t

ươi trẻ lắm, rất tiếc là cơ thể dẹp lép như cái đồng hồ Omega. Không thọ đâu

anh b

ạn! Phải chịu khó thức sớm đi bộ như tơi đây.

L

ời khun đó, tơi được nhiều người nhắc, nhưng m

ình thu

ộc loại thức khuya dậy trễ. Thói quen cả đời,

khó mà m

ột sớm một chiều thay đổi được.

Tôi nh

ắc lại chuyện ngồi t

ù Phú Qu

ốc và Côn Đảo, nhưng ông Thả cười:

-

Ăn cơm mới không n

ên nói chuy

ện cũ. Ng

ày nay bi

ết bao cơng việc cần phải l

àm ngay.

Ông Th

ả l

à thành viên trong

ủy ban Mặt trận Tổ quốc v

à công vi

ệc của anh rất nhiều, ông làm được

vi

ệc nhờ biết điều h

òa n

ếp sống vật chất v

à tinh th

ần.

T

ừ gi

ã ơng, tơi c

ứ h

ình dung ơng là m

ột gốc cổ thụ quê hương G

ò D

ầu, sừng sững bên núi Bà Đen, căn

c

ứ oai h

ùng su

ốt 30 năm kháng Pháp v

à ch

ống Mỹ.

<b>TRẦN HIẾN LÁ BÀI TẨY CỦA C.50 </b>

<i>Trần Hiến q ở cố đơ Huế vào Sài Gịn dạy học tại tường Taberd. Khi Tây trở lại, anh bị bắt lính, làm </i>

<i>thơng ngơn cho Phịng Nhì Pháp tại Cần Thơ. Vốn sinh trong trong một gia đình có truyền thống yêu </i>

<i>nước, Trần Hiến gia nhập lực lượng tình báo miền Tây Nam Bộ (C50). </i>

<i>Anh trở thành trưởng tổ tình báo Long Xuyên (chef de réseau) cung cấp nhiều kế hoạch tối mật của </i>

<i>địch cho Ban Tình báo Tây Nam Bộ.</i>

Chưa bao giờ dân chúng thị x

ã C

ần Thơ lo sợ ngày đêm bằng năm 1947, khi Năm Lửa kéo quân H

òa

H

ảo về đầu Tây ở Cái Vồn. Năm Lửa lập đội ám sát giao cho hai tên lưu manh Ba S

ò và Sáu Hi

ếu chỉ

huy. Hai tên này tha h

ồ tác oai, tác qi, bắt cóc, giết người ngang nhi

ên, khơng coi pháp lu

ật ra g

ì.

N

ạn nhân đầu ti

ên c

ủa chúng l

à anh Ba Nhì, nhân viên b

ưu điện Cần Thơ. Nhà Ba Nh

ì

ở gần cầu Tham

Tướng, từ lâu l

à tr

ạm bí mật của các chiến sĩ Sát gian đảng. Từ văn ph

òng

ở Rạch B

à T

ồn về thị x

ã, anh

em thường ghé nh

à anh Ba Nhì ngh

ỉ ngơi. Ngày kia, gia đ

ình anh nh

ờ anh em Sát gian đảng đi t

ìm anh

Ba vì ba ngày qua anh m

ất tích. Trần Hiến đưa chị Ba Nh

ì t

ới gặp Ba G

à M

ổ l

à ch

ỉ huy cao cấp H

ịa H

ảo

ở Cần Thơ nhưng khơng kết quả. Đến ng

ày th

ứ ba th

ì xác anh n

ổi l

ên t

ấp vơ Xóm Chài. Gia đ

ình nh

ận

ra anh nh

ờ chiếc răng v

àng. Lúc t

ẩm liệm thấy bụng anh bị mổ, mất lá g

an. V

ậy l

à anh b

ị H

òa H

ảo bắt

gi

ết, v

ì m

ổ bụng moi gan là đặc điểm của Ban ám sát H

òa H

ảo.

</div>
<span class='text_page_counter'>(117)</span><div class='page_container' data-page=117>

tán Ban ám sát Hịa H

ảo. Tư lệnh miền Tây giao cơng việc này cho đại úy Fallon, trưởng Ph

ịng Nhì C

ần

Thơ. Phải nhờ Ph

ịng Nhì vì Ty M

ật thám Cần Thơ dưới quyền đại úy Jacquemin đ

ã bó tay tr

ước nạn

l

ộng h

ành c

ủa hai t

ên Ba Sò và Sáu Hi

ếu. Fallon giao việc điều tra ám sát cho Trần Hiến l

à thông ngôn

c

ủa Fallon.

Tr

ần Hiến lại là người của Chi 50 (T

ình báo mi

ền Tây) của ta. Chính Trần Hiến cũng đ

ã nhi

ều lần ghé

nhà Ba Nhì m

ỗi khi ra vơ văn ph

ịng trong R

ạch B

à T

ồn. Chỗ khó nhất trong việc điều tra l

à Ban ám sát

Hòa H

ảo hoạt động như ma, khơng có văn ph

ịng, khơng ai bi

ết chỗ ở nhất định của hai tay đầu đảng

Ba Sò và Sáu Hi

ếu. Jacquenin và đội ngũ lính kín của hắn đ

ã bó tay, nh

ưng Trần Hiến khơng bỏ cuộc.

Anh ph

ải trả thù cho đồ

ng chí Ba Nhì.

Được vơ khu học tập, anh biết một câu rất hay: "Mắt nhân dân

như mắt khóm". Việc g

ì bí m

ật đến đâu cũng khơng giấu được nhân dân. Anh liền nhờ hộp thư của C50

là đồng chí Tư Ngà. Chỉ ba ngày sau, Tư Ngà cho anh biết: Ba S

ò và Sáu Hi

ến hiện đ

ang

ở ph

òng s

ố 7

nhà ng

ủ Tây Hồ. Biết được s

ào huy

ệt lưu động đ

ã khó,

đi bắt hai t

ên sát nhân này l

ại cũng khó hơn. Ba

Sị có cây P.38 mà h

ắn bắn bá phát bá trúng.

Mượn oai Ph

òng Nhì b

ắt Ba S

ị và Sáu Hi

ếu th

ì ch

ẳng có g

ì khó, nh

ưng Trần Hiến muốn giữ bí mậ

t vai

trị c

ủa m

ình nên "bán cái" cho tên Tài là ng

ười thân tín của tr

ùm m

ật thám Jacquemin. Trước đây, T

ài

đ

ã b

ị Ba S

ò tát tai trong sòng b

ạc Nam Hưng. Từ lâu, T

ài mu

ốn trả mối hận đó mà chưa có dịp. Trần

Hi

ến liền b

àn v

ới đại úy Fallon: "Đ

ã tìm ra sào huy

ện của hai t

ên Ba Sị và Sáu Hi

ếu. Nhưng tội g

ì mình

nhúng tay vơ cái

ổ ong v

ị v

ẽ H

ịa H

ảo. N

ên giao v

ụ n

ày cho bên "surêté" (m

ật thám)

- Fallon g

ật, Hiến

trình bày ti

ếp

-

Đại úy mời Jacquemin qua đây báo tin là ta đ

ã bi

ết chỗ ẩn náu của hai t

ên sát nhân Hòa

H

ảo. Đề nghị phái t

ên Tài t

ới gặp Trần Hiến để tính kế bắt chúng”. Theo lệnh xếp, T

ài t

ới gặp Hiến.

Hi

ến liền khích tướng:

- Anh dám b

ắt chúng khơng?

Tài g

ật:

- Dám ch

ớ!

- Anh b

ắt cách n

ào, nói th

ử nghe?

- Thì

đưa lính tới bao vây rồi bắt. Có khó g

ì

đâu !

Hi

ến lắc đầu:

- Khơng d

ễ dàng như vậy đâu. Ba S

ị có cây P.38. Nó ch

ỉ sợ có Tây thơi. Tốt hơn là anh nên mượn hơi

m

ấy thằng Tây.

Tài g

ật g

ù:

-

Mượn hơi cách nào?

Hi

ến chỉ vẽ:

- Gi

ờ n

ày Tây hay ng

ồi nhậu ở tiệm Hải Nàm. Anh ghé vơ đó, đ

ãi

chúng vài chai rượu chát rồi rủ chúng

đi cho oai.

Tài khen:

- Di

ệu kế! Phen nầy th

ì Ba Sị bi

ết tay tao.

M

ột giờ sau, đúng 10 giờ một xe traction avant đen chở T

ài và hai th

ằng Tây tới nh

à ng

ủ Tây Hồ. Mượn

hơi Tây, Tài nhào vơ ph

ịng s

ố 7 bắt gọn Ba S

ị

đang hú hí với một con điếm.

R

ất may cho Sáu Hiếu

khơng có m

ặt ở trong ph

òng. B

ắt được Ba S

ò, l

ập tức Fallon gọi trung úy Massart tới l

àm báo cáo cho

đại tá Cluset. Và như thường lệ, tên tư lệnh miền Tây ký bản án tử h

ình ng

ắn gọn: "Assassin.

Demain à

9.00, à fusiller au marché (Tên sát nhân. 9 gi

ờ sáng mai, đem bắn tại chợ).

</div>
<span class='text_page_counter'>(118)</span><div class='page_container' data-page=118>

- Ông M

ột có biết Tây bắt Ba S

ị

đưa đi đâu khơng?

Tr

ần Hiến nói:

- B

ắt Ba S

ị là bên

đại úy Jacquemin. B

ên Phịng Nhì khơng bi

ết.

V

ậy l

à Tr

ần Hiến đ

ã khéo léo gây mâu thu

ẫn giữa H

òa H

ảo v

à m

ật thám. Ba S

ò b

ị Cluset xử bắn, H

òa

H

ảo l

ên án t

ử h

ình tên Tài. Khơng th

ể ở Cần Thơ được, Tài xin đổi về S

ài Gòn, th

ật ra l

à ch

ạy trốn H

òa

H

ảo mới y

ên thân.

Tr

ừ được hai t

ên Ba Sò và Sáu Hi

ếu, Trần Hiến đ

ã giúp dân chúng Tây

Đô ăn ngon, ngủ y

ên, khơng cịn

b

ị cơn ác mộng mổ bụng moi gan trước khi m

ị tơm v

ề tay các tên đồ tể trong Ban ám sát H

òa H

ảo.

Đây là một trong vơ số đóng góp của một chiến sĩ vơ danh khoác áo "Việt gian hạng nặng", một người

mà đồng chí Ba Phấn, Trưởng ban t

ình báo Nam B

ộ gọi l

à "lá ch

ủ b

ài" c

ủa ta trong kháng Pháp.

<b>VÕ GIA PHỤC QUỐC - "KINH KHA" VIỆT NAM </b>

<i>Võ Gia Phục Quốc là con thứ của ông thầy giáo cách mạng Võ Văn Mong ở Hóc Mơn. </i>

<i>Ơng học trung học Taberd Sài Gòn xung phong qua Pháp thi hành bản án tử hình đành cho tên Việt </i>

<i>gian Nguyễn Phong Tân. </i>

<i>Lúc xử tội tên Nguyễn Phong Tân, ơng bị thương và bị bắt. Tịa án Paris xử ông 10 năm. May nhờ đồng </i>

<i>bào Việt kiều ở Paris tận tình giúp đỡ, ơng được ra tù sớm và tìm được việc làm ở Marseille. Ơng thường </i>

<i>về Sài Gịn thăm bà con. Ơng mất vài năm trước đây.</i>

Trong nh

ững năm đầu tái chiếm S

ài Gòn, th

ực dân Pháp dung dưỡng đám Việt gian để l

àm nh

ững

chuy

ện dơ bẩn, chúng gọi l

à "sales besognes". áp d

ụng thủ đoạn chia để trị, chúng dùng người Nam Kỳ

đánh đập người Bắc Kỳ. Bọn thực dân tin rằng dân Nam Kỳ sống thoải mái v

ì

được thiên nhiên ưu đ

ãi

"trên

cơm dưới cá" n

ên khơng làm chính tr

ị, c

ịn dân B

ắc Kỳ th

ì hàng n

ăm đều bị thi

ên tai l

ũ lụt, đời

s

ống vất vả, n

ên có tinh th

ần cách mạng. Bởi suy như vậy n

ên th

ực dân quyết cô lập những người miền

B

ắc v

ào Nam sinh s

ống. Công việc dùng người Việt đánh người

Vi

ệt chỉ có bọn lưu manh mới chịu đứng

ra làm. Đứng đầu đám đầu trâu mặt ngựa n

ày là Nguy

ễn Phong Tân.

Tân là dân Hóc Mơn, con c

ủa Nguyễn Phong Cảnh, chủ khách sạn Phong Cảnh sau đổi l

à B

ồng Lai ở

đường Filippini (Nguyễn Trung Trực). Được cha cho học may,

m

ở tiệm may lớn gần chợ Bến Th

ành

nhưng Tân khơng khối nghề may m

à mu

ốn l

àm ngh

ề g

ì mau giàu. D

ịp may tới với anh ta. Pháp lập

chính ph

ủ Nam Kỳ tự trị, đưa bác sĩ Nguyễn Văn Thinh l

ên làm th

ủ tướng. Bác sĩ Thinh hiền l

ành nên

quy

ền h

ành n

ằm trong tay bọn Tây hung hăng hiếu chiến như bộ ba Béziat, Bazé, Bonvicini. Chúng lập

ra phong trào Bình dân chuyên kh

ủng bố người miền Bắc. H

àng ngày chúng t

ổ chức bố ráp cả khu phố,

b

ắt dân chúng đọc ba chữ "Tân Sơn Nhứt". Ai đọc Tân Sơn Nhất th

ì l

ập tức chúng thộp ngực đánh đấm

túi b

ụi rồi đem về bót giam để điều tra xem có li

ên h

ệ với Việt Minh hay khơng. Chủ tịch phong tr

ào

Bình dân kh

ủng bố người miền Bắc l

à tên ch

ủ tiệm may Nguyễn Phong Tân. Trụ sở đầu n

ão c

ủa Phong

trào bình dân

đặt gần chợ Tân Định.

Anh Cao Đăng

Chi

ếm, Phó giám đốc Sở Cơng an Nam Bộ kiêm Trưởng ty Cơng an S

ài Gịn-Ch

ợ Lớn

nhi

ều lần cảnh cáo nhưng Nguyễn Phong Tân đang say mồi không hồi tâm. Ban công tác thành đ

ã

nhi

ều phen truy n

ã nh

ưng Tân lẩn tránh t

ài tình. Khi Tây d

ẹp phong tr

ào Bình dân thì Tân nh

ảy qua đấu

th

ầu cung cấp quân nhu cho quân đội viễn chinh Pháp. Thế là Tân đ

ã b

ước th

êm m

ột bước d

ài trên

đường phản dân hại nước.

Tòa án

Đặc khu S

ài Gòn-Ch

ợ Lớn xử khiếm diện Nguyễn Phong Tân, tuy

ên án t

ử h

ình. Hay tin này,

Nguy

ễn Phong Tân v

ù sang

Pháp. Tưởng sang tới mẫu quốc th

ì yên nh

ư bàn thạch, Tân tiếp tục l

ãnh

th

ầu cung cấp quân nhu cho thực dân Pháp.

</div>
<span class='text_page_counter'>(119)</span><div class='page_container' data-page=119>

Đ

ã th

ấy trước l

à m

ột đi khơng trở lại, đột nhập nước Pháp đ

ã khó, tr

ốn về lại càng khó khăn hơn. Cũng

ch

ẳng khác g

ì Kinh Kha sang sơng D

ịch đột nhập cung Tần giết Tần Thủy Ho

àng. Ai s

ẽ l

ãnh nhi

ệm vụ

làm Kinh Kha th

ời nay? Anh Sáu Hồng (đồng chí Cao Đăng Chiếm) đang luận cổ suy kim th

ì có m

ột

thanh niên t

ới t

ình nguy

ện sang Thủ đơ Ánh Sáng, thi h

ành b

ản án diệt trừ t

ên Vi

ệt gian Nguyễn Phong

Tân. Anh thanh niên này là Võ Gia Ph

ục Quốc.

Ph

ục Quốc l

à con trai th

ứ ba của nh

à giáo cách m

ạng V

õ V

ăn Mong ở Trung Chánh, Hóc Mơn. Thầy giáo

Mong thu

ộc d

ịng h

ọ u nước có người trong d

òng t

ộc từng tham gia xử tội đốc phủ Trần Tử Ca thời

xa xưa. Phần m

ình ơng Mong ng

ầm ủng hộ các chiến sĩ cộng sản như Châu Văn Liêm, Nguyễn An Ninh.

Ngay vi

ệc đặt tên cho ba người con ơng cũng muốn nói r

õ hồi bão c

ủa m

ình. Võ V

ăn Thời (sau l

à thi

ếu

tướng trong kháng chiến), V

õ Thành S

ự v

à Võ Gia Ph

ục Quốc.

Cái tên c

ủa Tư Quốc mới l

à gây r

ắc rối cho cả nhà. Lúc đi học, Phụ

c Qu

ốc bị các thầy hiệu trưởng thắc

m

ắc v

ì có màu s

ắc chống người Pháp quá. Đi thi, Quốc cũng bị đánh rớt v

ì cái tên "d

ễ sợ” n

ày. Khơng

thi vơ được trường nhà nước như Lycée Pétrus Trương Vĩnh Ký, Quốc phải học tư thục Taberd. Kháng

chi

ến b

ùng n

ổ, Quốc học trường Quân chính Khu 8. Trong trận đánh phục kích đo

àn xe c

ủa chính phủ

Lê Văn Hoạch đi kinh lý ở Giồng Dứa, gần Trung Lương năm 1947, Quốc xung phong đóng vai nơng dân

đánh xe b

ị trên

đường để làm chướng ngại, buộc đo

àn xe ph

ải giảm tốc độ. Nhưng Khu trưởng Trần

Văn Trà tiếc một học vi

ên thông minh, d

ũng cảm n

ên giao cho Qu

ốc nhiệm vụ khác. Sau trận đánh,

Qu

ốc l

àm liên l

ạc th

ành cho Khu 8. V

ới một thanh ni

ên ham ho

ạt động, công tác li

ên l

ạc th

ành không

h

ấp dẫn, thế là Tư Quốc xung phong sang Pháp, thi h

ành b

ản án d

ành cho k

ẻ phản quốc.

Đến lượt anh Sáu Hồng đắn đo. Có n

ên phóng c

ậu thanh niên này sang Pháp mà đường về mong

manh như sợi tơ trời. Cần phải hỏi r

õ

đương sự và gia đ

ình. Nh

ưng cả Quốc và gia đ

ình ơng giáo Mong

đều đồng ý cho con l

àm ngh

ĩa vụ

công dân.

Chính anh Ba S

ự lo chạy giấy tờ xuất cảnh cho em. Lúc đó, Tây dễ d

ãi vi

ệc xuất cảnh để khuyến khích

h

ọc sinh, sinh vi

ên Nam B

ộ sang Pháp học, để bớt số thanh ni

ên x

ếp bút nghi

ên ra khu kháng chi

ến.

Võ Gia Ph

ục Quốc sang Paris tá túc với b

à con Vi

ệt kiều yêu nước, mua súng sáu (súng lục) rồi t

ìm n

ơi

v

ắng vẻ như Bois de Boulogne (vườn d

ành cho khách nhàn du

ở ngoại ô Paris) tập bắn. Anh mua bản

đồ th

ành ph

ố Paris, t

ìm l

ộ tr

ình

để tới nơi vợ chồng Nguyễn Phong Tân cư ngụ. Rất may cho anh l

à

Nguy

ễn

Phong Tân có ni m

ột người cháu trai ăn học, anh n

ày l

ại l

à b

ạn học cũ của Quốc. Anh tới lân

la làm quen cho bi

ết đườg ra lối v

ào m

ỗi khi hai vợ chồng Tân đi vắng.

Khi n

ắm chắc quy luật sinh hoạt của Nguyễn Phong Tân, Tư Quốc quyết định giờ G ng

ày N s

ẽ

ra tay.

Di

ễn biến xảy ra đúng như anh dự định. Khi anh bước vơ ph

ịng ng

ủ của vợ chồng Nguyễn Phong Tân

thì hai v

ợ chồng đang nằm trên giường. Sự xuất hiện đột ngột của anh l

àm hai v

ợ chồng Tân giật m

ình.

Qu

ốc tự giới thiệu vắn tắt rồi đọc bản án cho Nguyễn

Phong Tân nghe. Lúc Qu

ốc đọc xong v

à rút súng

ra s

ắp bắn th

ì v

ợ Nguyễn Phong Tân ném chiếc gối trúng ngay mũi súng, đạn bay chếch xuống l

àm Tân

b

ị thương ngay đùi. Tân hoàn hồn, nh

ào t

ới chụp súng, nhưng Quốc khỏe hơn, vật ng

ã Tân và n

ổ súng

thi hành b

ản

án.

Anh v

ội vàng thoát thân nhưng chân bị thương không đi nhanh được. Nghe súng nổ, nh

à k

ế bên điện

tho

ại tới Sở cảnh sát báo động ngay. Vừa ra sân nh

à thì xe c

ảnh sát đ

ã lao t

ới bao vây. Quốc nạp m

ình

ngay, khi n

ạp súng, anh nói: "Faites atrention, le f

usil est armé (C

ẩn thận súng có đạn).

Báo chí Paris th

ật nhạy bén. Sáng hôm sau, ngày 16.4.1950, báo Le Mon de đ

ã ch

ạy tít lớn : Les Việt

Minh sont à Paris (Vi

ệt Minh đ

ã t

ới Paris). Cả thủ đô Pháp chấn động về cái tin giật gân n

ày. Uy th

ế của

kháng chi

ến

mà Vi

ệt Minh l

à tiêu bi

ểu loang rộng khắp nơi.

</div>
<span class='text_page_counter'>(120)</span><div class='page_container' data-page=120>

Nh

ờ hạnh kiểm tốt m

à Qu

ốc được nhiều lần giảm án. Khi anh được trả tự do th

ì chính c

ộng đồng người

Vi

ệt ở Pháp giới thiệu công việc cho anh l

àm. Cu

ộc sống của anh trên đất Pháp ổn định.

Sau ngày mi

ền Nam ho

àn tồn gi

ải phóng, V

õ Gia Ph

ục Quốc về thăm gia đ

ình. Khi anh t

ới ch

ào Thi

ếu

tướng Tơ Ký là người đồng hương Hóc Mơn th

ì v

ị tướng gi

à kêu lên: "Tr

ời đất, người chết trở về !" rồi

ôm hôn th

ắm thiết. Ý nghĩ của an

h Ba Tô Ký c

ũng l

à ý ngh

ĩ của nhiều người khi biết sứ mạng sang Pháp

c

ủa anh V

õ Gia Ph

ục Quốc. Có đi m

à khơng có v

ề. Nhiều người theo xưa đ

ã th

ầm tế sống anh thanh

niên d

ũng cảm khi anh bước xuống t

àu

ở bến Nh

à R

ồng.

<b>ANH THỢ HỚT TÓC VÕ HỒNG TÂM LÀM NÁO ĐỘNG SÀI GÒN </b>

<i>Anh Võ Hồng Tâm, quê Đà Nẵng vào Sài Gòn học và sinh sống bằng nghề hớt tóc. Anh đã dùng dao </i>

<i>"con chó" diệt tên Ủy viên Cộng hịa Pháp tại Lào trong khách sạn đường Charner (Nguyễn Huệ). Tên </i>

<i>Hans Imfelt khơng chỉ là Ủy viên Cộng hịa mà cịn là tướng tình báo cực kỳ nguy hiểm cho cuộc kháng </i>

<i>chiến ở Nam Bộ. Anh Võ Hồng Tâm nay nghỉ hưu ở Thủ Thiêm, quận 2, thành phố Hồ Chí Minh. </i>

C

ả th

ành ph

ố S

ài Gịn

đều chấn động khi báo chí đồng loạt loan tin Ủy vi

ên C

ộng h

ịa Pháp t

ại L

ào, ơng

Hans Imfelt b

ị Việt Minh đâm chết trong khách sạn Des Nations, đường Charner (Nguyễn Huệ), giữa S

ài

Gòn. Ng

ười hạ sát l

à Võ H

ồng Tâm, thợ cắt tóc, mới 18 tuổi. T

ình ti

ết vụ án n

ày khá ly k

ỳ như sau:

Võ H

ồng Tâm t

ên th

ật l

à Võ V

ăn Hưng, quê Đà Nẵng vô S

ài Gòn h

ọc trường Ngu

y

ễn Văn Khu

ê, g

ần chợ

C

ầu Ông L

ãnh. Anh Tâm

ở trọ nh

à s

ố 402, đường Lefebvre (Nguyễn Cơng Trứ). Đây l

à ti

ệm hớt tóc v

à

sau khi thành ngh

ề, được giới thiệu l

àm cho ti

ệm lớn ở số 20 đường Ohier (Tôn Thất Thiệp) mang bảng

hi

ệu Hương Sơn. Ngày ta cướp chính qu

y

ền 25.8.1945. Tâm gia nhập Thanh ni

ên Ti

ền Phong, sau l

àm

tình báo Quân khu 7. Tâm

được đ

ào t

ạo quân sự rồi đưa về th

ành vào tháng 11.1945,

ở đơn vị Tự vệ

n

ội th

ành. Ch

ỉ huy Tâm l

à các anh Hà Ng

ọc Tiếu (về sau là trung tướng công an) và anh Tư Hà (kỹ sư

Nguy

ễn Văn Tư, bí danh Trịnh Văn H

à, v

ề sau l

à T

ổng đại diện t

ù nhân Khám L

ớn S

ài Gòn).

Ngày kia, Tâm h

ớt tóc, cạo râu cho một người Pháp to con, cao khoảng 1,90 mét. Biết Tâm nói được

ti

ếng Pháp, khách vui vẻ tr

ò chuy

ện. Tâm th

ành th

ật khoe học năm thứ ha

i trung h

ọc, nh

à nghèo ph

ải

đi làm giúp gia đ

ình t

ừ miền Trung ngh

èo kh

ổ. Khách tỏ vẻ h

ài lịng v

ề nghề hớt tóc cạo râu của Tâm.

L

ần thứ hai, khách mặc quân phục, đeo cả lon

-ba v

ạch v

àng, hai v

ạch trắng. Tâm biết ông ta là đại tá

không quân. B

ẵng một thời g

ian m

ấy tháng khơng thấy khách "sộp" tới, một hơm có anh bồi khách sạn

t

ới hỏi V

õ H

ồng Tâm tiệm Hương Sơn, trao giấy nhắn "Tới ph

òng 28 khách s

ạn Des Nations hớt cạo cho

tôi". Ký tên Hans Imfelt.

Tâm mang c

ặp da đồ nghề tới. Dưới nhà đ

ã có ng

ười đón đưa

lên l

ầu. Ở ph

ịng này,

đại tá Imfelt đang

có khách, Tâm được đưa lên ph

ịng s

ố 313 ở lầu ba. Mười phút trôi qua, đại tá Imfelt l

ên, ơng c

ởi áo

cho Tâm c

ắt tóc. V

à b

ắt đầu hỏi chuyện riêng tư:

- Sao anh h

ọc nghề n

ày?

Ti

ệm hớt tóc Hương Sơn là cơ sở của ta

trong n

ội th

ành. Tâm không ch

ỉ l

à th

ợ cạo m

à là dân tình báo

b

ố trí ngay trong l

òng

địch. Nhiệm vụ của Tâm là điều tra khách "sộp" của m

ình. Anh

đ

ã có s

ẵn b

ài b

ản:

- Cái ngh

ề n

ày d

ễ học v

à d

ễ kiếm tiền. Gia đ

ình tơi

ở miền Trung bị Việt Minh giết sạch n

ên tôi ph

ải trôi

d

ạt vô đây kiếm sống. Tơi khơng thể ở qu

ê nhà. Vi

ệt Minh có thể sẽ giết tôi để trừ hậu hoạn... Bản thân

tôi c

ũng th

ù Vi

ệt Minh.

Đại tá Imfelt im lặng một lúc rồi th

ì th

ầm:

-

Ước chi anh l

à con gái.

Tâm ng

ạc nhi

ên h

ỏi lại:

- Ơng nói sao?

</div>
<span class='text_page_counter'>(121)</span><div class='page_container' data-page=121>

- Tôi bi

ết anh đang muốn trả th

ù cho cha m

ẹ anh, anh em, chị em anh. Tơi có lời khuy

ên nên d

ựa v

ào

người Pháp. Chỉ có người Pháp mới giúp anh được.

Trong chuy

ến hớt tóc cạo râu đó, Tâm được đại tá tín nhiệm th

êm và cho bi

ết về sau sẽ cho người tới

m

ời anh về đây, thoải mái hơn ở tiệm Hương Sơn.

Li

ền sau đó, Tâm báo cáo với chỉ huy của m

ình là ơng Chín D

ụng, thường cải trang phu đạp xích lơ:

-

Đại tá Hans Imfelt khơng chỉ l

à

ủy vi

ên C

ộng h

òa

ở L

ào mà còn là trùm tình báo n

ữ

a. Ơng ta g

ốc Thụy

S

ĩ, dân Pháp nhưng lại l

à nhân viên c

ủa t

ình báo M

ỹ CIA. Trong lúc vui miệng, ông ta khoe đ

ã v

ạch kế

ho

ạch cuộc hành quân đại qui mô, tấn công vào đầu n

ão kháng chi

ến ở chiến khu Cao

-B

ắc

-L

ạng với cái

tên Opération Lea đầu năm 1947.

Ơng Chín D

ụng mừng rỡ:

- V

ậy l

à mình may l

ắm. Vớ được con cá gộc cả trăm ký.

Tâm g

ật g

ù:

-

Bác nói đúng. Thằng đại tá d

ù n

ầy cao thước chín, nặng cũng cả trăm ký. Bây giờ bác tính sao? Diệt

nó b

ằng cách n

ào cho g

ọn?

- Thì d

ễ thơi. Mầy l

à th

ợ cạo mà. Đè đầu cắt cổ l

à g

ọn bâng.

-

Khơng được đâu! Nó khỏe như voi. Cháu không đủ sức chơi tay đôi với nó. Xem coi có thuốc độc n

ào

d

ễ kiếm?

Chín D

ụng suy nghĩ:

- Mình xin bác s

ĩ Hưởng xem Bác sĩ thiếu g

ì thu

ốc m

ê.

Ch

ừng kiếm được thuốc m

ê r

ồi, đích thân T

âm thí nghi

ệm, thấy khó áp dụng. Anh quay sang xin súng:

Trung tướng Nguyễn B

ình c

ấp cho đơn vị khẩu 6,35 ly, loại súng bắn ghen nhỏ xíu, có thể giấu trong

lịng bàn tay. Tâm l

ại thử, bắn ba vi

ên không n

ổ, chỉ nổ vi

ên th

ứ tư. Để chắc ăn, Tâm mượn khẩu 7,65

ly c

ủa đội Ký Con ở đường Arras (Cống Quỳnh). Súng của đội vi

ên Nga B, ch

ủ tiệm uốn tóc Mỹ Ho

àng.

Tâm ăn mặc tươm tất, nhét súng trong bụng, tới khách sạn t

ìm con dao nh

ỏ hiệu Con Chó, loại dao

m

ấy b

à già tr

ầu thường d

ùng, v

ừa gọn, vừa bén lại vừa rẻ, chỉ có 7 cắc. Anh m

ài cho thêm bén, th

ử cạo

lông chân, lưỡi dao tới đâu, lông chân rụng tới đó. Tâm rất tin tưởng sẽ ho

àn thành cơng tác v

ới vũ khí

thơ sơ mà bén nhọn vơ c

ùng.

Ngày N đ

ã

đến. Đó là ngày 1.7.1947. Imfelt đ

ã h

ẹn ng

ày

ấy v

ào 5 gi

ờ chiều. Để tỏ l

òng quy

ết tâm, tổ

làm l

ễ ăn mừng thắng lợi. Tâm d

õng d

ạc tuy

ên b

ố trước tổ ba người Chín Dụng v

à Th

ống: "Nó chết tơi

ch

ết. Mạng đổi mạng. Điều giúp tôi chết an tâm là phá được kế hoạch đánh phá đầu n

ão kháng chi

ến

do nó so

ạn thảo".

Đúng 16 giờ 45 phút, T

âm xách c

ặp đồ nghề v

à c

ầm tr

ên tay hai trái xá l

ị (l

ê) và con dao nh

ỏ tới khách

s

ạn Des Nations. Ban bảo vệ quá quen mặt, cười bảo: "Đại tá có trong ph

òng. Lên

đi!".

Tâm gõ c

ửa, Imfelt mở cửa. Hắn ở trần, mặc quần đ

ùi. H

ắn tiếp tục đọc báo. Tâm đặt hai

trái xá l

ị v

à

con dao lên bàn, nói:

- Tr

ời nóng, mời đại tá ăn xá lị cho mát.

Anh b

ật dao Con Chó, bước lại gần hỏi:

- Báo có tin gì m

ới khơng?

</div>
<span class='text_page_counter'>(122)</span><div class='page_container' data-page=122>

d

ậy, chụ

p con dao. Nó kh

ỏe quá, d

ù b

ị thương, vẫn đủ sức chống cự. Nhưng Tâm đ

ã

đâm được nhiều

nhát vào b

ụng hắn. Khi hắn ng

ã g

ục xuống, Tâm nhanh trí ném dao Con Chó xuống đường, lấy con dao

inox Imfelt thường d

ùng r

ọc giấy để trên bàn đâm vào lưng m

ình, t

ự gây thương tích. Làm như hai bên

gây g

ổ rồi đấm đá nhau, Imfelt d

ùng dao d

ọc giấy tấn công trước và Tâm đành tự vệ. Đó l

à k

ịch bản

n

ảy ra trong óc Tâm như ánh chớp khi biết m

ình may m

ắn không phải mạng đổi mạng.

Do Imfelt hét lên khi b

ị đâm, bọn bảo vệ chạy lên, sau đó là lính. Tâm ngoan ngo

ãn

đưa hai bàn tay

vào cịng, xu

ống lầu l

ên xe v

ề bót Catinat ở kế b

ên.

Tin đội vi

ên Võ H

ồng Tâm sa lưới khi diệt đại tá t

ình báo CIA l

ợi hại Hans Imfelt, đương kim ủy vi

ên

C

ộng h

òa Pháp t

ại L

ào lao t

ới Chiến khu 7 trung tướng Nguyễn B

ình ra l

ệnh bằng mọi cách phải cứu đội

viên tr

ẻ V

õ H

ồng Tâm. Lập tức báo Vệ Quốc

c

ủa Khu 7 loan tin "V

õ H

ồng Tâm, đội vi

ên Ban công tác

thành đ

ã tr

ừng trị tên đại tá Hans Imfelt, ủy vi

ên C

ộng h

òa Pháp t

ại Lào nhưng thực chất l

à trùm tình

báo l

ợ

i h

ại". Báo Vệ Quốc được đưa vô nội thành ngay để tác động bọn thực dân trong quyết đinh h

ình

ph

ạt d

ành cho Võ H

ồng Tâm.

Trong khi đó địch c

ịng c

ả hai tay chân Tâm sau khi đánh đập lấy cung tới 9 giờ đêm. Tâm đ

ã b

ố trí

trước lời khai : "Tơi l

à th

ợ hớt tóc; được đại tá Imfelt chọn từ lâu. Lần n

ào v

ề S

ài Gịn, ơng ta c

ũng cho

b

ồi tới tiệm Hương Sơn gọi tơi về ph

ịng h

ớt cạo cho ông ta. Chiều đó, hai b

ên tranh cãi v

ề chuyện g

ì

đó, ơng ta nổi nóng chụp con dao inox đâm tơi. Tơi giật dao đâm lại. Chỉ tính tự vệ t

hôi, không ng

ờ

trúng ch

ỗ nhược th

ành ng

ộ sát”.

M

ột ng

ày sau, pháp y cho bi

ết dao inox không thể gây thương tích chết người. Phải l

à con dao nh

ọn v

à

bén. Nhưng t

ìm kh

ắp nơi, khơng thấy con dao đó.

Để trả thù cho đại tá Imfelt, ngay đ

êm

ấy, Tây chọn một tử tù đưa ra Phú Lâm bắn tại cầu An Lạc. Rồi

loan tin đ

ã x

ử tử t

ên Vi

ệt Minh ám sát đại tá Imfelt.

Nh

ờ đọc báo Vệ Quốc, địch mới biết kẻ diệt đại tá Imfelt l

à Võ H

ồng Tâm. Từ khi bị bắt, bị tra tấn, Tâm

v

ẫn trước sau khai t

ên Võ V

ăn Hưng. Chúng lại tra tấn

và l

ần n

ày, chúng cho anh xem t

ờ báo Vệ Quốc

.

Th

ế là anh đành phải nhận m

ình là Võ H

ồng Tâm, đội vi

ên Ban công tác thành. C

ả Mai Hữu Xuân lẫn

Tr

ần Bá Thành đều đổi thái độ. Chúng kính nể thật sự anh em cảm tử nội th

ành. Mai H

ữu Xuân c

òn

đ

ãi

Tâm tơ h

ủ tíu,

bánh bao và cà phê s

ữa, thuốc lá thơm.

H

ồ sơ lập xong, chúng giải anh ra t

òa. Bà con m

ướn năm luật sư c

ãi cho Tâm. T

ất cả đều xốy vơ một

điểm, trong khai sinh, Tâm sinh năm 1928 nhưng cha mẹ khai sụt tuổi là 1931, như vậy ra t

òa, anh ch

ỉ

m

ới 16 tuổi.

Tâm ra tòa hai l

ần, l

ãnh án chung thân kh

ổ sai, đày ra Côn Đảo. Bọn thầy chú kiếm chuyện đánh đập,

hành h

ạ anh, nhưng anh xử sự khi cương, khi nhu, tranh thủ t

ình c

ảm mọi người. Về sau, bọn Tây

ngoài đảo đặt cho anh một t

ên nghe l

ạ tai: Colonel (Đại tá).

Ph

ải chăng theo luật giang hồ, khi diệt đối

th

ủ cấp n

ào thì ta

được phong ngang cấp đó? Nhưng ít ai dám h

ình dung m

ột anh học tr

ị trói gà không

ch

ặt lại hạ được một đại tá hộ pháp cao gần hai mét v

à n

ặng khoảng một tạ. Đúng l

à anh lùn David v

ật

ngã anh kh

ổ

ng l

ồ Goliath.

<b>THUYỀN TRƯỞNG TƯ HÓA XỨNG DANH SÓI BIỂN</b>

<i>Thuyền trưởng Nguyễn Văn Hóa, người cơng giáo Tân Đinh, quận 3, thành phố Hồ Chí Minh, đậu thủ </i>

<i>khoa, được đồng nghiệp Pháp suy tơn "loup de mer” (Sói biển). </i>

<i>Ơng xứng đáng với danh xưng đó, từ Cà Mau qua Xiêm như "đi chợ” chở súng đạn máy móc về Nam Bộ </i>

<i>đánh Tây suốt chín năm kháng chiến. </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(123)</span><div class='page_container' data-page=123>

Thuy

ền trưởng Nguyễn Văn Hóa thường được bạn b

è ngành hàng h

ải gọi là Tư Hóa. Tư Hóa sinh năm

1915 t

ại Tân Định

- Sài Gòn, gia

đ

ình

đạo Thi

ên chúa. Ơng t

ốt nghiệp h

àng h

ải, Tây gọi l

à Capitaine de

Grand Cabotage năm 1939 lúc 24 tuổi. Thuyền trưởng t

rong ch

ế độ Pháp l

à vua trên tàu, nh

ất l

à tàu

vi

ễn dương th

ì cu

ộc sống thật là đế vương. Nhưng Tư Hóa bỏ hết tất cả để theo kháng chiến. Trong

nh

ững năm đầu đánh Tây, ng

ành hàng h

ải l

à m

ột b

à con xa l

ạ, tuy đầy nhiệt t

ình nh

ưng chưa có đất

d

ụng v

õ, cho

đến

khi ngành hàng h

ải Nam Bộ được th

ành l

ập. Nhiệm vụ của cơ quan này là mua vũ khí

trên đất Xiêm (Thái Lan) đưa về nước đánh Tây. Ban đầu đi đường biển, về sau khi ta giúp nước bạn có

l

ực lượng vũ trang mới mở đường bộ. Từ đó, vai tr

ị c

ủa các thuyền trưởng được đ

ào t

ạo căn bản như

anh Tư Hóa mới nổi bật l

ên. Cu

ộc đời của anh gắn với chiếc t

àu Sông Lô t

ừng l

àm ch

ấn động dư luận

Đông Dương. Xin giới thiệu về số phận con t

àu b

ất hạnh n

ày cùng v

ới số phận cũng bất hạnh của

thuy

ền trưởng của nó.

Phó phịng hàng h

ải kiêm trưởng ban ở Thái Lan, Năm Đơng, hoạt động rất tích cực trong giới Việt kiều

ở Bangkok, số vũ khí mua được ng

ày càng nhi

ều, việc mua sắm t

àu thuy

ền ngày càng tăng gia. Nhiều

chuy

ến thuyền 10 tấn hoặc 15 tấn từ Xi

êm v

ề Rạch Giá, C

à Mau ch

ở súng đạn

cho Khu 9 êm xi.

Đồng chí Thanh Sơn lúc đó vừa l

à "ơng n

ội" (thanh tra chính trị miền Tây) vừa l

à "ông ngo

ại" (phụ trách

chi

ến trường nước bạn) chỉ thị cho Năm Đông mua t

àu l

ớn để gia tăng tốc độ tiếp tế vũ khí cho cả Nam

B

ộ. Do óc làm ăn lớn đó m

à tàu

Sông Lô ra đời. Năm Đông nhờ một Việt kiều t

ên Nguy

ễn Văn Bang qu

ê

Khu 4 t

ừng hoạt động cách mạng ở Lào trước khi qua Thái. Đồng chí Bang giới thiệu một Hoa kiều t

ên

Nai Sai (Nai ti

ếng Thái có nghĩa l

à ơng) ch

ủ chiếc t

àu Samut Songram tr

ọng tải 80 tấn với hai máy. Tư

Hóa và Tr

ần Hiếu Liêm (Liêm lùn) đến xem t

àu v

ề mặt kỹ thuật v

à th

ấy được. Ta mua t

àu, tân trang và

đổi lên là Sông Lô. Để giữ bí mật, vẫn để Nai San đứng t

ên làm ch

ủ và mướn thủy thủ Thái. Đây l

à s

ự

non kém v

ề cảnh giác của ta khi d

ùng th

ủy t

h

ủ Thái tr

ên tàu Sơng Lơ vì bí m

ật thất thốt từ đó. Th

êm

m

ột sự cố khơng hay là có người th

ì th

ầm về việc mua t

àu tr

ả tiền hoa hồng cho các tay dẫn mối. V

ì

nh

ững lời ra tiếng v

ào này mà gi

ới h

àng h

ải Thái Lan biết chuyện "Yuồng mua tàu Xiêm đưa về nước"

(Yu

ồng là người Việt). Chiếc Sơng Lơ được giao cho Tư Hóa.

B

ốn chục năm sau, anh Tư Hóa tâm t

ình v

ới tác giả: "Lúc đó m

ình d

ại q. Tàu Sơng Lơ đ

ã b

ị bể rồi,

n

ếu đ

ã l

ỡ mua th

ì nên ch

ở hàng trong nước Thái một thời gian rồi bán, mua chiếc khác. Anh em m

ình

ch

ủ quan q! Lính kín S

ài Gòn qua Bangkok theo dõi các ho

ạt động của Việt Minh rất nhiều m

à mình

đi

đứng, ăn nói khơng chút giữ g

ìn. Thêm m

ột lý do để chuyến đi bị lộ nữa là cái đài VTĐ giao cho anh

Kim, m

ỗi ng

ày c

ứ đúng 12 giờ l

à phát tín hi

ệu với Trung ương.

</div>
<span class='text_page_counter'>(124)</span><div class='page_container' data-page=124>

cùng con m

ồi của chúng. Chiếc Sông Lô chạy như cục lửa tr

ên bi

ển trước khi ch

ìm. Anh em trên tàu có

13 người bị cháy, trong đó có hai anh Quá v

à Th

ức nặng nhất. Các anh được t

àu Pháp v

ớt đưa về Hải

Phịng, s

ố bị phỏng được đưa vơ bệnh viện

, s

ố l

ành m

ạnh đưa về S

ài Gòn

điều tra. Tổng số anh em

trên tàu là 22 người, Tư Ghế mất tích c

ịn 21 ng

ười. 8 người phỏng nặng nằm ở bệnh viện Hải Ph

òng,

còn 13 ng

ười được đưa về S

ài Gịn.

Tư Hóa ngay từ đầu khai: thuyền trưởng chết với con t

àu, cịn mình l

à "passager" (người quá giang).

T

ại Hải Ph

òng, anh v

ẫn giữ lời khai đó. Bất ngờ có sĩ quan Ph

ịng Nhì Pháp là Faravel t

ừ S

ài Gòn ra

điều

tra v

ụ t

àu Sông Lô. Faravel t

ừng l

à thuy

ền trưởng, bạn của Tư Hóa trước kia. Hai người gặp nhau tại

Hongkong và quen nha

u. Tư Hóa đi tàu hàng hải c

ịn Faravel thì ch

ỉ huy chiến hạm. Gặp Tư Hóa tại Hải

Phịng, Faravel h

ỏi: “M

ày

ở đây à?". Tư Hóa bị phỏng ở lưng và tay, thấy Faravel đ

ã nh

ận ra m

ình

đành

thú nh

ận l

à thuy

ền trưởng Sơng Lơ. Nhờ biết Faravel nên Tư Hóa đỡ bị đ

ịn khi Phịng Nhì

điều tra.

Ch

ừng bệnh t

ình b

ớt nguy, 8 anh em được đưa vơ Sài G

ịn

để Ph

ịng Nhì làm h

ồ sơ chung cho 21 người

trong n

ội vụ Sơng Lơ. Báo chí S

ài Gịn làm rùm beng v

ụ chiến hạm Pháp vây v

à b

ắn ch

ìm tàu Sơng Lơ

tr

ọng tải 80 tấn tr

ên v

ịnh Bắc Việt. Đây

là m

ột vấn đề thời sự nổi bật trong cuộc kháng chiến chống

Pháp năm 1949.

N

ửa năm sau, đầu năm 1950, để quảng cáo cho Bảo Đại, Tây thả thủy thủ đo

àn tàu Sơng Lơ. Tr

ừ một

mình

đại úy Trọng bệnh nặng cần điều trị tại nhà, 20 anh em Sông Lô đều chạy vô khu

ti

ếp tục kháng

chi

ến.

Thuy

ền trưởng Tư Hóa kể cho tơi nghe số phận của anh gắn chặt với chiếc Sông Lô. Anh chép miệng

tâm s

ự:

- Chi

ếc Sông Lô đ

ã n

ằm yên dưới đáy biển c

ịn thuy

ền trưởng của nó th

ì v

ẫn c

ịn ch

ịu nhiều sóng gió.

Anh bi

ết khơng, khi tơi đượ

c Tây phóng thích, l

ập tức tơi nhảy vơ khu để gánh bao nhi

êu b

ực bội. Người

ta nhìn chúng tơi v

ới cặp mắt nghi ngờ, bây giờ m

ình g

ọi l

à c

ảnh giác. Tôi phải l

àm không bi

ết bao

nhiêu t

ờ kiểm điểm, trong đó phải trả lời những câu hỏi n

ày: T

ại sao đốt t

àu? T

ại sao địch thả?

Tôi b

ảo anh em để một m

ình tơi ch

ịu hết, bởi tôi l

à thuy

ền trưởng. Tôi viết nhiều lần v

à l

ần n

ào c

ũng

v

ậy, tôi nhân danh thuyền trưởng xin chịu hết trách nhiệm. Lẽ ra th

ì tơi ph

ải thanh minh cho m

ình, vì có

nhi

ều ngun nhân để chiếc Sơng

Lơ b

ị lộ. Xin tóm lược ri

êng cho nhà báo mu

ốn t

ìm hi

ểu sự thật các

điểm dưới đây:

- Vi

ệc mua tàu Samut Songram đ

ã l

ộ ngay từ đầu v

ì v

ụ xầm x

ì v

ề các món tiền hoa hồng.

- Vi

ệc d

ùng th

ủy thủ Thái Lan tr

ên tàu Sông Lô cho t

ới trạm Klong Vai.

- Vi

ệc d

ùn

g VTĐ liên lạc với trung ương đúng 12 giờ mỗi ng

ày.

- Vi

ệc d

ùng tàu l

ớn trong khi chúng ta c

ịn trong giai

đoạn đánh du kích. Những chiếc t

àu nh

ỏ như Độc

L

ập của Bông Văn Dĩa rất thuận lợi cho việc vô ra các xẻo, khi máy bay l

ên, tàu nh

ỏ dễ nghi trang cất

gi

ấu. Đây l

à khuy

ết điểm căn bản mà các đồng chí l

ãnh

đạo phải dũng cảm nhận thay v

ì

đổ lỗi cho cấp

dưới.

- Vi

ệc không tin thuyền trưởng chưa phải đảng viên. Hàng đêm chi bộ trên tàu đều họp, nhưng trớ tr

êu

thay thuy

ền trưởng là đầu n

ão c

ủa con t

àu l

ại khơng được dự.

</div>
<span class='text_page_counter'>(125)</span><div class='page_container' data-page=125>

Ơng Tư Hóa ở lầu 1 chung cư trên đường Trần Huy Liệu, quận Phú Nhuận. Với tuổi 73 (năm 1988) ông

hãy còn tráng ki

ện, người cao ráo, phong cách chững chạc

c

ủa một con sói biển. Ơng nhấc bổng chiếc

xe đạp của tơi bước một mạch l

ên phịng ơng, c

ười nói: "Đem lên đây chắc ăn. M

ình tha h

ồ nói

chuy

ện". Với cái tuổi thất thập cổ lai hy, ông Tư vẫn c

òn làm hoa tiêu cho các tàu t

ừ th

ành ph

ố Hồ Chí

Minh xu

ống miền Tâ

y hay qua Nam Vang. Tơi nhìn t

ủ sách thuyền trưởng của anh. Sách đủ thứ tiếng.

Ơng Tư cười nói:

- Tơi bi

ết sáu sinh ngữ. Đó l

à do ngh

ề nghiệp bắt buộc.

Tơi nhìn b

ức tượng Đức Mẹ Maria, ơng Tư tự giới thiệu:

-

Gia đ

ình tơi là

đạo d

ịng, q

ở Tân Định

- Im l

ặng khá lâu, ơng nói tiếp:

-

Như tơi đ

ã nói l

ần trước,

các thuy

ền trưởng chúng tôi đi kháng chiến gặp nhiều trở ngại. Trước nhất l

à cái ngh

ề của chúng tôi hết

s

ức xa lạ với những người l

ãnh

đạo. Những hiểu biết của m

ình tr

ở th

ành xa x

ỉ, chưa cần thiết

trong

nh

ững ngày đầu kháng chiến, như vốn sinh ngữ cũng như nghề h

àng h

ải. Tôi lại là người theo đạo

Chúa. V

ới th

ành ph

ần lý lịch như vậy lại gặp chuyện khơng may t

àu chìm, b

ị bắt rồi được thả, lại nhảy

vô khu. T

ập kết ra Bắc, giới thuyền trưởng chúng tơi đóng góp hết m

ình cho vi

ệc mở cảng Hải Ph

òng.

Còn nh

ớ lúc đầu Bác Hồ hỏi ông Nguyễn Văn Trân (chớ lầm với ông Bảy Trân nguy

ên Ch

ủ tịch Chợ

L

ớn): "Các chú có l

àm n

ổi khơng? Khơng nổi th

ì ta nh

ờ chuy

ên viên b

ạn giúp". Chúng tôi tin tưởng đủ

s

ức, không phải

nh

ờ người ngo

ài. Th

ế l

à trên 19 h

ải lý từ Hải Ph

òng vô Hà N

ội, các thuyền trưởng Nam

B

ộ tập kết đ

ã làm hoa tiêu cho các tàu vi

ễn dương Âu, Á đem hàng chiến lược giúp đỡ Việt Nam chặn

bước xâm lăng của đế quốc Mỹ.

S

ự đóng góp âm thầm nhưng vô cùng quan trọng của đội ngũ "đạp đầu sóng dữ" miền Nam cần được

s

ử xanh ghi v

ào nh

ững trang trịnh trọng.

<b>THUYỀN TRUỞNG BẢY NGẠNH HAI LẦN RA CƠN ĐẢO RUỚC 900 TÙ CHÍNH TRỊ</b>

<i>Niềm vui lớn nhất trong đời thuyền trưởng Huỳnh Kim Ngạnh - quê Cao Lãnh (Đồng Tháp) là hai chuyến </i>

<i>ra Côn Đảo trong vịng một tháng rước 900 tù chính trị về đất liền tham gia kháng chiến. Đây là cuộc </i>

<i>chạy đua nước rút với Hải quân Pháp, vì chuyến tàu Phú Quốc đầu tiên về tới Đại Ngãi (Sóc Trăng) vào </i>

<i>ngày 23. 9. 1945 - ngày Tây đánh chiếm Sài Gòn. </i>

<i>Chuyến ra đảo lần hai liền hơm đó trải qua những ngày đêm căng thẳng khó tả. Xin giới thiệu thuyền </i>

<i>trưởng Bảy Ngạnh với chiếc tàu Phú Quốc của anh. </i>

Trong t

ập thể thuyền trưởng đ

ã tham gia kháng chi

ến chống Pháp v

à ch

ống Mỹ trên dưới đôi ba chục

người, tại

sao l

ại chọn anh Bảy Ngạnh? Khơng phải v

ì tài ngh

ệ anh ăn trùm các đồng nghiệp m

à ch

ọn

anh là vì k

ỷ niệm sâu sắc đời h

àng h

ải của anh. Chuyến đi biển m

à anh k

ể lại đây tuy đ

ã 50 n

ăm hơn

r

ồi nhưng vẫn c

ịn nóng b

ỏng một thời: chuyến ra Cơn Đảo rước anh em ch

ính tr

ị phạm về đất liền

tháng 9.1945.

Hu

ỳnh Kim Ngạnh sinh năm 1910 tại l

àng M

ỹ Tr

à, qu

ận Cao L

ãnh, t

ỉnh Sa Đéc (nay là Đồng Tháp). Anh

B

ảy rất h

ãnh di

ện về quê hương Cao L

ãnh c

ủa anh. Địa danh này đ

ã

đi vào ca dao nổi tiếng: "G

à nào

ngon b

ằng g

à Cao Lãnh, gái nào b

ảnh bằng gái Nha Mân". Nếu l

à dân ghi

ền thuốc r

ê thì b

ạn có thể sửa

câu đầu th

ành. "Thu

ốc n

ào ngon b

ằng thuốc Cao L

ãnh". Nh

ưng với đa số dân Cao L

ãnh thì ng

ười ta

thích đá gà hơn. Gà Cao L

ãnh ch

ết tại trường g

à ch

ứ khơng hề chạy rót. Dân Cao L

ãnh c

ũng vậy: l

àm

cách m

ạng th

à ch

ết trong tù hơn là đầu thú trong những năm thối tr

ào. Vì v

ậy m

à Cao Lãnh t

ừ năm

1930 đ

ã là cái nôi cách m

ạng. Khơng phải ngẫu nhi

ên mà c

ụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc chọn ấp Miễu

Tr

ời Sanh trong l

àng Hịa An làm n

ơi cư ngụ trong bước đường bơn ba hoạt động cách mạng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(126)</span><div class='page_container' data-page=126>

Đảo chính Pháp, Nhật sung công chiếc Phú Quốc. Thất nghiệp, Bảy Ngạnh tới ghi t

ên tham gia C

ộng

hòa V

ệ binh cũng gọi là Đệ nhất sư đoàn. Nhưng chưa kịp đánh đấm, anh lại được tin Lâm ủy H

ành

chính Nam B

ộ ra lệnh cho Liên đoàn Thủy thủ chuẩn bị t

àu De Lane

ssan đi ra Côn Đảo rước anh em

chính tr

ị phạm. Liên đồn Thủy thủ là nơi tập hợp tất cả thuyền trưởng v

à th

ủy thủ sau ngày ta cướp

chính quy

ền, ng

ày 25.8.1945. Linh h

ồn của Liên đồn này là thuyền trưởng Tư Hóa. Tư Hóa tốt nghiệp

khóa 1931, là khóa th

ứ hai

, n

ổi tiếng nhờ đậu thủ khoa và có đức độ gương mẫu.

Được tin n

ày, t

ất cả anh em hăng hái phục hồi chiếc tàu De Lanessan. Đây là tàu nghiên cứu về biển

c

ủa Viện Hải học (Instutut Océanographique) ở Nha Trang. Khi Nhật đảo chính Pháp ng

ày 9.3.1945,

chúng sung cơng chi

ếc t

àu này. Ch

ạy được mấy tháng th

ì tàu h

ư, chúng đem bỏ tại một bến gần sở Ba

Son, trước Một H

ình (t

ượng đ

ài tên h

ải tặc Rigault de Genouilly (ra cướp Nam Kỳ giữa thế kỷ 19). Trong

s

ố anh em thợ máy ráp lại o bế chiếc t

àu có anh x

ếp máy Ho

ành

là tay được Tư Hóa tín nhiệm hơn hết.

Ơng Chu Văn Hồnh là thân phụ của nh

à trí th

ức lớn Chu Phạm Ngọc Sơn. Máy móc đ

ã s

ửa xong, anh

em đốt lửa "lancer” cho chiếc t

àu De Lanessan ch

ạy thử. T

àu ch

ạy ngon nhưng có một việc bất ngờ đ

ã

x

ảy ra l

àm anh em c

ụt hứ

ng. B

ọn Nhật thấy t

àu ch

ạy được kéo

ào xu

ống, đuổi thợ l

ên. Th

ế l

à công c

ốc.

Bu

ồn khơng tả xiết, lúc đó là đầu tháng 9.1945. Có mới nới cũ, bọn Nhật có chiếc De Lanessan, bỏ chiếc

Phú Qu

ốc m

à chúng v

ừa chạy vừa phá đ

ã h

ỏng máy. Bảy Ngạnh c

ùng anh em trong

Liên đoàn thủy thủ

l

ại

ào ra s

ửa. Ráo riết một tuần, t

àu ch

ạy ngon l

ành. Hay tin này Tr

ần Văn Gi

àu ký l

ệnh cho Bảy Ngạnh

đưa tàu Phú Quốc chở h

àng ti

ếp tế ra Côn Đảo gồm gạo, nước mắm v

à thu

ốc men, đồng thời rước

chính tr

ị phạm ngồi đó về tham gia chính q

uy

ền cách mạng.

B

ảy Ngạnh nhớ r

õ ngày l

ịch sử đó : ng

ày 12.9.1945. Trong n

ắng thu, lá cờ hồng thập tự được kéo l

ên

đỉnh cột cờ. Chọn cờ chữ thập đỏ để bọn Nhật khơng chặn bắt lại. Từ S

ài Gịn tr

ước khi ra biển. Tr

ên

tàu có 12 th

ủy thủ. Xếp máy l

à Ba Vui (H

ồ Văn Vui) là dân Sa Đéc. Tàu ra đi từ sáng sớm. Không may

ra gi

ữa biển th

ì g

ặp sóng to gió lớn, t

àu l

ắc lư như say rượu. Tất cả b

àn gh

ế đồ đạc lăn cù lăn chiên.

Nguy hi

ểm nhất là các thùng phuy xăng, chúng tự do lăn cho tới đụng chướng ngại th

ì t

ự dừng lạ

i.

Khơng ai dám m

ạo hiểm đón đường chúng. Đại diện chính quyền cách mạng đi trên tàu là Tường Dân

B

ảo v

à m

ột chị phụ nữ. Cả hai nằm liệt trong ca bin, mỗi người thủ hai cái sô, một để đi ti

êu và m

ột để

m

ửa. Anh Bảo l

à Vi

ệt Nam Quốc Dân đảng ra đảo năm 1930 , đến năm 1935 bị cắt cổ về tội phản Đảng

Qu

ốc dân cũng như anh Trần Huy Liệu. C

ịn Nguy

ễn Phương Thảo (tức Nguyễn B

ình) thì b

ị đâm hư một

m

ắt cũng về tội chuyển hướng bỏ Quốc Dân đảng hướng về phía cộng sản. Nhờ thuyền trưởng v

à th

ủy

th

ủ đo

àn dày d

ạn sóng

gió, tàu Phú Qu

ốc chạy giác nương theo sóng mà lần hồi tới đảo v

ào 9 gi

ờ đ

êm.

Tàu d

ừng lại Cỏ Ống chớ khơng vơ bến v

ì lý do k

ỹ thuật. Trên đảo có đ

ài vơ tuy

ến, ác thay đ

ài nghe

được mà phát không được, không điếc m

à câm. Th

ấy t

àu l

ạ, anh em trên đảo sợ l

à tàu Tây, n

ổi trống

mõ inh

ỏi. Ta cho ca

-nô c

ủa đảo ra t

àu chào m

ừng phái đo

àn Sài Gòn và cho bi

ết trên đảo chuẩn bị l

àm

mít ninh tr

ọng thể. Nhưng sứ giả của phái đo

àn còn x

ật xừ say sóng nằm liệt n

ên ph

ải ho

ãn mít tinh

đến chiều. Thuyền trưởng Bảy Ngạnh tất nhiên được mời ngồi h

àng gh

ế danh dự. Vui mừng l

àm sao khi

anh g

ặp lại bạn đồng hương Cao L

ãnh là

đồng chí Phạm Hữu Lầu. Cả hai nh

ào t

ới ôm nhau. Người quen

thân th

ứ hai của anh l

à thuy

ền trưởng Hùng đ

ã lái canô ra tàu h

ồi sáng.

B

ảy Ngạnh tưởng sẽ đưa

anh em chính tr

ị phạm về đất liền ngay, nhưng không phải vậy. Anh v

à th

ủy

th

ủ đo

àn ph

ải nằm lại đảo một tuần v

ì lý do ch

ờ lọc danh sách những người được ưu tiên đi chuyến

đầu. Chính trị phạm về trước, thường phạm sẽ l

àm danh sách sau. Trong khi ch

ờ đợi có

tin hai ba ch

ục

ghe c

ửa từ V

àm Láng, Bình

Đại... bị b

ão trơi gi

ạt tới các h

ịn trong qu

ần đảo Cơn Lơn. Đích thân anh

Ph

ạm H

ùng theo tàu Phú Qu

ốc tới các h

òn này kéo các ghe c

ửa về đảo lớn. Nhiều ghe bị b

ão

đánh g

ãy

c

ột buồm, g

ãy bánh lái. X

ưởng trên đảo gọi

là B

ản chế phải l

àm vi

ệc ngày đêm để sửa chữa cho các

ghe này để có thể đưa anh em tù về đất liền c

ùng m

ột ng

ày v

ới t

àu Phú Qu

ốc. Trong những ng

ày này,

B

ảy Ngạnh để ý một người chỉ huy đội bảo vệ trên đảo. Các anh em tập đi một hai một, quay phải quay

trái. H

ỏi mới biết đó l

à anh Phan Tr

ọng Tuệ.

Anh c

ũng biết một nhân vật khác nữa, đó l

à Cịm-

mi Trà (Lê Văn Trà), người được giao nhiệm vụ trông

coi đảo sau khi anh em chính tri phạm về đất liền. C

ịm-mi Trà là b

ạn học của Năm Sang, anh ruột của

B

ảy Ngạnh.

</div>
<span class='text_page_counter'>(127)</span><div class='page_container' data-page=127>

anh em ph

ải khi

êng xu

ống t

àu. V

ề kỹ thuật, khi đi t

àu có ch

ở h

àng nên m

ớm nước vừa phải, bận về

khơng có hàng hóa, ph

ải nhờ anh em thường phạm khiêng đá xuống t

àu. Trong công vi

ệc n

ày có m

ột

anh tr

ốn dưới hầm tàu để được về c

ùng chuy

ến với anh em chính trị. Nhiệm vụ thuyền trưởng bắt buộc

anh B

ảy mời kẻ trốn đi lậu l

ên b

ờ. Chuyện chỉ có vậy m

à anh áy náy khá lâu.

B

ận về trời

yên bi

ển lặng. T

àu v

ề tới Đại Ng

ãi. T

ại đây, có xe đến đón để đưa tất cả về Sóc Trăng l

àm l

ễ

đón tiếp chính trị phạm tại trường Taberd. Ng

ày

ấy, thuyền trưởng Bảy Ngạnh không thể quên được.

Trong lúc làm l

ễ có tin Tây đánh chiếm S

ài Gịn. Nh

ư vậy l

à ngày 23

tháng 9. Chưa kịp nghỉ ngơi thăm

v

ợ con, anh Bảy lại được lệnh ra đảo lần thứ hai rước t

ù chuy

ến nữa. Phải chạy đua nước rút với Tây.

Đại diện chính quyền cách mạng là anh Văn Cừ, chủ hiệu mộc ở Cần Thơ lấy tên là Ameublement Văn

C

ừ. Anh Văn Cừ hoạt động

cách m

ạng bị địch bắt đưa lên căng Tà Lài, sau đó chuyển qua B

à Rá. Ngày

Nh

ật đảo chính, anh Văn Cừ c

ùng v

ới vác bạn tù đốt trại về qu

ê ho

ạt động.

Chuy

ến đi n

ày th

ủy thủ đo

àn có ph

ần hồi hộp v

ì Tây

đ

ã khai h

ấn. Có thể chúng cho tàu ra đảo chụp t

ù

chính tr

ị c

ịn k

ẹt lại. Chuyến thứ hai may mắn khơng gặp b

ão. Nh

ưng lại gặp rắc rối: thường phạm đ

òi

tr

ở về đất liền đánh Tây. Nhưng chuyện l

ên danh sách l

ại l

à vi

ệc của kẻ khác, c

òn B

ảy Ngạnh chỉ lo đưa

tàu và người đi tới nơi về tới chốn. Ra đảo lần thứ hai n

ày, anh B

ảy c

òn bi

ết th

êm m

ột nhân vật tên Sơn

Vương, người t

ù

ở đảo nhiều năm nhất.

Chuy

ến n

ày tàu Phú Qu

ốc về thẳng Cần Thơ. Hai chuyến đi Côn Đảo đ

ã hồn thành t

ốt đẹp. Nhưng c

ịn

s

ố phận của chiếc Phú Quốc? Tây đ

ã chi

ếm miền Tây . Hải quân của chúng ng

ày

đêm tuần tiễu sông

r

ạch Hậu Giang. L

àm sao gi

ữ con t

àu mà chính quy

ền cách mạng đ

ã giao cho thuy

ền trưởng Bảy

Ng

ạnh. T

àu Phú Qu

ốc đang ở tr

ên sông C

ần Thơ. Muốn chạy xuống Chắc Băng ẩn trong rừng U Minh

ph

ải theo Ơ Mơn. Cầu Ơ Mơn thấp, ch

ịi lái chi

ếc Phú Q

u

ốc cao n

ên không qua l

ọt. Phải phá cầu. Chạy

v

ề tới Cái T

àu, nh

ắm khơng trốn thốt, phải hy sinh chiếc t

àu. B

ảy Ngạnh cho thủy thủ bơm nước vô

nhưng lâu quá, ra lệnh đục tàu. Nước tr

àn vào ng

ập t

àu, chi

ếc Phú Quốc ch

ìm nh

ưng c

ịn ló m

ũi như

ti

ếc nuối thời

oanh li

ệt hai lần vượt biển rước những đứa con cưng của Tổ quốc.

<b>THUYỀN TRUỞNG SÁU HOÀI ĐƯA KHẨU 105 LY VÔ KHU</b>

<i>Thuyền trưởng mà được giao công tác đưa khẩu đại bác 105 ly - chiến lợi phẩm trận Tầm Vu lần thứ 4 </i>

<i>do Khu trưởng Trương Văn Giàu đánh chiếm vơ khu ! Đó là một kỷ niệm nhớ đời. </i>

<i>Ngoài ra, anh cịn được giao nhiều cơng tác "tréo ngoe”. Dù vậy, với quyết tâm việc gì anh cũng hồn </i>

<i>thành tốt đẹp, như phá cầu quay Phụng Hiệp, như đặt thủy lơi, đắp cản... Anh tự cho mình là cán bộ đa </i>

<i>năng (dagénan -thuốc trị bá bệnh). </i>

Thuy

ền trưởng Sáu Ho

ài cịn

được gọi là Hồi Râu để khơng lộn với các ơng Hồi khác như Hồi U

(c

ũng mang t

ên Tr

ần Văn Ho

ài), ch

ỉ huy Đại đội 21 đ

ã hy sinh trong kháng chi

ến chín năm.

</div>
<span class='text_page_counter'>(128)</span><div class='page_container' data-page=128>

Nguy

ễn Tấn Nghi

êm, Hu

ỳnh Văn Điểm v

à Hoàng Ng

ọc Cừ. Đo

àn có canơ kéo ba th

ủy lơi của Nhật theo.

Thanh Sơn nghe nói có thuyền trưởng Sáu Ho

ài v

ề l

àng Th

ới An mời tham gia đặt m

ìn sơng Cái ngay

vàm Ơ Mơn. Lúc đó, Tây có chiếc t

àu A71 (bên hông l

ại vẽ số 73 để mập mờ đánh lận con đen, l

àm cho

dân trong vùng l

ầm tưởng Pháp có hai t

àu thay vì m

ột). T

àu này hay lên b

ắn phá hai b

ên b

ờ sông bằng

đại bác 75

ly.

Th

ật l

à chuy

ện trớ tr

êu: làm thuy

ền trưởng mà được giao đặt thủy lôi. D

ù v

ậy, Sáu Ho

ài c

ũng lặn lội,

nghiên c

ứu đặt cho được ba trái thủy lơi tr

ên sơng Cái.

K

ế đó, Sóc Trăng đắp cản B

ãi Xào.

Đó cũng l

à khơng ph

ải nghề nhưng thuyền trưởng Sáu Ho

ài nh

ậ

n

công tác khi được giao. Rồi tới chuyện phá cầu chặn bước tiến bộ binh Pháp. Sáu Hoài được giao phá

c

ầu quay Phụng Hiệp. Đây l

à "mission impossible" (s

ứ mạng khó khăn) v

ì

địch có tiểu đội bảo vệ cầu ,

c

ứ 15 phút l

à r

ọi đèn và hét to "Ai đó? Đưa tay lên !"

. Nguy hi

ểm nhưng Sáu Hoài cũng hoàn thành. Đặt

th

ủy lơi, đắp cản, phá cầu, Sáu Hồi làm được nên được Thanh Sơn tín nhiệm giao chức Trưởng ban

cơng binh phá ho

ại. Tồn ban có 7 người, Phó ban l

à Tr

ần Tam Phước. Anh em lập thủy xưởng tại Dây

Chão, g

ần mũi Cà Mau . Đây là căn cứ lớn từng chứa các t

àu l

ớn của ta như Độc Lập, Darathip, Sông

Lô. Nhưng tới đây Sáu Ho

ài v

ẫn chưa được giao điều khiển một chiếc t

àu nào. Th

ế rồi lại có một nhiệm

v

ụ quan trọng khác. Trong trận Tầm Vu, ta chiếm một đại bác 105 ly của địch. Phải cấp tốc đưa "ông

ầm" này vô căn cứ ngay kẻo Tây quay lại truy hồi. Nhiệm vụ này được giao cho Sáu Ho

ài. Ban công

binh phá ho

ại của anh lập tức tới nơi, mượn ghe lườn 300 giạ, lót ván đầy đủ sức chịu 4,5 tấn ch

èo t

ới

ch

ợ Ba Mít (x

ã Long Tuy

ền) ngay trong đêm đó. Đó là ngày lịch sử 19.4.1948, chỉ huy trận n

ày là

Trương Văn Giàu, Tham mưu trưởng V

õ Quang Anh. Sáng hôm sau, máy bay lên tìm kh

ẩu đại bác

nhưng trong đêm ta đ

ã có sáng ki

ến mua chiếu che kín chiến lợi phẩm độc đáo này. Trước khi đưa cà

n

ong lên ghe, nó được một cặp trâu kéo, một con đứt ruột v

ì cà nong

đ

ã n

ặng lại thụt lầy. Cơng việc

đưa cà nong lên ghe là vơ vàn khó khăn. Phải mất hai ngày hai đêm chèo chống mới đưa được đại bác

t

ới nơi an tồn.

Đặt m

ìn,

đắp cản, phá cầu, kéo pháo l

à b

ốn món ăn chơi mở màn cho món chính là lái tàu, đúng ngành

ngh

ề của m

ình. Thanh S

ơn giao cho Sáu Hồi ra Huế trục vớt thuyền t

àu chìm ráp

được ba chiếc để

dùng trong vi

ệc đi Xi

êm ch

ở vũ khí về nước. Ba chiếc này giao cho Tư Hóa một chiếc, anh thợ máy

Dương

Hi

ển Luy một chiếc v

à Sáu Hồi m

ột chiếc. Tư Hóa đưa thuyền tới Xiêm, Luy đi dọc đường bị

Tây b

ắt, c

ịn Hồi t

ới Cơn Đảo bị gió mùa đơng bắc l

àm gãy c

ột buồm hai người ôm, g

ãy bánh lái, 18

người tr

ên thuy

ền phải xuống hai canô cứu sinh. Rất may, tất cả tấp

vô Cái Cùng, tái h

ợp anh em Ban

công binh phá ho

ại.

<b>THUYỀN TRUỞNG MUỜI THÔI VỚI TÀU DARATHIP </b>

Mười Thôi không được đ

ào t

ạo thuyền trưởng nhưng hoạt động kháng chiến của anh phần lớn gắn liền

v

ới biển, m

à chi

ến công lớn nhất l

à v

ụ cướp t

àu Darathip. S

ự cố

này nhi

ều t

ình ti

ết éo le. Xin cố gắng kể

l

ại những chi tiết lớn sau đây:

Th

ấy Khu 9 qua Xiêm mua súng đạn đánh Tây xôm quá, Khu trưởng Trần Văn Trà giao cho Mười Thôi

nhi

ệm vụ qua Xi

êm s

ắm vũ khí. Tại sao ơng Tr

à ch

ọn Mười Thôi? Mười Thôi l

à cán b

ộ quân

s

ự tỉnh Bến

Tre, là trưởng ban t

ình báo t

ỉnh, nhưng trước đó đ

ã t

ừng vượt biển từ Quảng Ng

ãi v

ề Khu 8. Thuyền

chìm ngồi kh

ơi Cù Lao Bảy Xạ (Tây gọi là Poulo Ceyn de Mer) Mười Thôi lưng đeo bao bạc 60.000 đồng

l

ặn hụp với sóng gió lội vô tới bờ trao đủ cho

Khu. Nh

ờ thành tích này mà anh được chọn đi Xi

êm. Mu

ốn

qua Xiêm, ph

ải t

ìm

đồng chí Thanh Sơn, Thanh tra chính trị miền Tây. Thanh Sơn từ Quảng Ng

ãi v

ề

Nam vào tháng 7. 1947. Thôi xu

ống C

à Mau ch

ờ ba tháng, khơng gặp Thanh Sơn, vừa trở về th

ì Thanh

Sơn cũn

g v

ừa tới . Bấy giờ Thanh Sơn được Trung ương phân công là Ủy vi

ên quân s

ự Nam Bộ. Thanh

Sơn lập Ban Ngoại vụ v

à Phòng Hàng h

ải với V

õ

Đăng Kỳ làm trưởng ph

ịng. M

ười Thơi tiếp xúc với

Phòng Hàng h

ải v

à chuy

ến đi đầu ti

ên c

ủa anh lên đường v

ào tháng 12.1947 trên chi

ếc thuyền buồm 6

t

ấn có gắn máy. Cùng đi với anh có Cao Phát Th

ành, quê Trà Vinh. Chuy

ến đi đó anh nhớ m

ãi, xu

ất

qn t

ừ cửa Ơng Trang v

ào sáng 30 T

ết, có V

õ

Đăng Kỳ xuống tiễn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(129)</span><div class='page_container' data-page=129>

L

ại gặp lúc tàu hư phải sửa n

ên ph

ải tranh thủ mướn t

àu ch

ở vũ khí về nước. Trong lúc này có đồ

ng chí

Ba Nhâm đảm trách. Ba Nhâm hướng dẫn V

õ

Đăng Kỳ mướn chiếc Darathip. Khơng thể nói thật l

à

mướn t

àu ch

ở vũ khí về Việt Nam, ta nói dối l

à ch

ở cao su ngoài đảo Kokut. Chủ tàu là người Hoa n

ên

tin. Cịn th

ủy thủ th

ì bi

ết ta nói dối v

ì

đảo Kokut l

àm gì

có cao su. Ý định cướp t

àu là sáng ki

ến của Ba

Nhâm vì anh v

ốn là dân dao búa, tuy đ

ã là

đảng vi

ên r

ồi nhưng cái nết đánh chết khơng chừa.

Ba Nhâm nói: "N

ếu thủy thủ chịu đưa m

ình v

ề C

à Mau thì t

ốt, bằng khơng th

ì mình c

ướp t

àu. V

ậy đó!".

Mười Thơi k

êu lê

n: "Sao được anh Ba?". Ba Nhâm lặp lại giọng độc đốn: "Sao lại khơng được? Chịu th

ì

t

ốt, khơng chịu bắn bỏ!". Mười Thôi bác: "Bắn l

à l

ộ". Ba Nhâm cắt ngang: "Đây l

à ngh

ị quyết chi bộ".

Mười Thơi đ

ành ch

ịu.

Nơi ta đóng là một bờ biển, cách xóm nhỏ một con

r

ạch. Xóm n

ày có kho

ảng 20 mái nh

à. Có m

ột quán

nước, chủ quán là Kim Hon, người Hoa. Nơi đây, quận trưởng hay dẫn lính đi tuần. Việc cướp t

àu k

ể

như khó thực hiện. Em gái Kim Hon l

à cơ giáo, có c

ảm t

ình v

ới anh em ta, đặc biệt l

à v

ới Mười Thôi.

M

ặc d

ù anh em gi

ả làm ngư dân, cũng cởi trần phơi lưới, nhưng khơng qua được óc nhận xét của cơ

giáo. M

ột hơm, cơ tâm t

ình: "Các ơng làm gì tơi bi

ết hết!". Mười Thơi giật m

ình, nh

ưng tin tưởng cô giáo

là người tốt, biết để bụng chớ không tiết lộ với ai. Ba Nhâm vẫn

gi

ữ ý định cướp t

àu n

ếu thủy thủ không

ch

ịu đưa tàu về C

à Mau. Th

ủy thủ đo

àn g

ồm có Má Chín đại diện chủ t

àu, m

ột thuyền trưởng gi

à, m

ột

máy trưởng, một thợ điện, một thợ máy v

à b

ảy thủy thủ, tổng cộng 12 người. Quân số b

ên ta c

ũng

tương đương. Theo tàu c

ịn có hai Hoa ki

ều tư sản muốn về Bạc Liêu thăm bà con đồng thời mua lúa

g

ạo bán cho Singapore. Cũng cần giới thiệu các nhân vật tr

ên chi

ếc Darathip: Mười Thôi, V

õ

Đăng Ban,

Nguy

ễn Văn Bang (Bang gi

à), Th

ọ Kiên, Dương VTĐ, Sáu Nắng, Tư Ghế, Nuôi, Ba Đáng, Lô. Điều trớ

trêu là người chủ trương cướp t

àu thì vào gi

ờ chót lại khơng có mặt tr

ên tàu.

R

ời May

-lu

ột, tàu ra đảo Kokut kéo theo ghe chứa đầy vũ khí của ta. Theo kế hoạch th

ì anh em d

ưới

ghe c

ứ báo cáo ghe vô nước với V

õ

Đăng Ban và Mười Thôi ở tr

ên tàu. T

ới Kokut, Mười Thơi nói với Má

Chín: "Ghe vơ nước, cho chúng tơi đưa hàng lên tàu!". Trong khi đưa vũ khí lên tàu, Mười Thơi bố trí

anh em chi

ếm to

àn b

ộ phía trước. Thọ Ki

ên ki

ếm chỗ gửi ghe. Vừa xong th

ì g

ặp b

ão, dơng gió làm tr

ốc

neo tàu. Tình th

ế thậ

t là nguy hi

ểm v

ì tàu có th

ể trôi vô b

ãi

đụng đá bể nát. Nhiều thủy thủ hốt hoảng

khóc. R

ất may l

à g

ặp b

ãi cát, Vi

ệt kiều trên đảo vội tiếp tay thả neo ràng, kê vai vơ đít tàu đưa ra an

tồn. Tàu đậu xa b

ãi kho

ảng 5 km để ngừa thủy thủ lội vô bờ khi ta cướ

p tàu n

ếu không thuyết phục

được họ. Theo kế hoạch của Ban và Mười Thôi, Bang gi

à lãnh ph

ần thuyết phục Má Chín v

à thuy

ền

trưởng (Bang gi

à rành ti

ếng Xi

êm). Sau khi nói rõ yêu c

ầu Bang gi

à h

ứa thưởng trọng hậu. Má Chín lắc

đầu nguầy nguậy:

-

Các anh làm ă

n l

ật lọng q!

Mười Thơi nhấn mạnh:

- Bây gi

ờ nói thiệt. Khơng phải l

à hàng l

ậu m

à là v

ũ khí. Chúng tơi mua súng đạn về nước đánh Pháp.

Chúng tôi s

ẽ thưởng các anh 40.000 Bath. Hẹn tới 10 giờ các anh phải nổ máy.

V

ừa tuy

ên b

ố tối hậu thư, Mười Thơi bố trí đội h

ình:

- Ta chi

ếm phía trước, mỗi b

ên có sáu anh em võ trang. Thơi th

ủ súng ngắn đứng giữa chỉ huy.

Máy trưởng, một người lực lưỡng nh

ào t

ới ôm Mười Thôi:

- M

ấy anh định cướp t

àu h

ả?

Mười Thôi chĩa súng:

</div>
<span class='text_page_counter'>(130)</span><div class='page_container' data-page=130>

-

Đi đâu?

-

Đi theo tôi. Hạ lệnh nổ máy đi.

Thuy

ền trưởng khóc:

-

Thương giùm tơi! Ba vợ mười mấy đứa con. Đi t

àu c

ả đời chưa hề gặp vụ n

ày!

Trong khi ch

ờ đợi thuyền trưởng và máy trưởng suy nghĩ, Mười Thôi phân công:

- Ban thay thuy

ền trưởng, Sáu Ngọc thay máy trưởng.

Sáu Ng

ọc m

ày mị máy tàu h

ồi lâu, khơng điều khiển được v

ì anh chun lái ca-nơ, nay g

ặp phải t

àu

l

ớn, không biết đâu m

à r

ờ. Mười

Thôi nh

ờ hai Hoa kiều thuyết phục thợ máy không được, họ thuyết

ph

ục thợ điện. Anh này người Indonésia có cảm t

ình v

ới Việt Nam. Anh n

ày nh

ỏ to với máy trưởng. Máy

trưởng cho biết máy khơng nổ v

ì chân v

ịt bị quấn. Mười Thôi ra lệnh:

- Nh

ảy xuống chặt dây đỏi đi.(dây buộc thuyền).

Nghe máy trưởng nói, Ni, anh thanh ni

ên Qu

ảng Ng

ãi c

ởi áo xách dao nhảy xuống biển. Ai nấy đều lo

s

ợ cho anh. Nhưng vài phút sau, anh leo lên tàu và đưa ra một khúc đỏi. Chặt đỏi rồi, máy nổ nhưng

tàu khơng ra kh

ỏi đảo. Xem lạ

i thì hai tay N

ắng với Ghế chỉ lái canô chưa biết điều khiển t

àu. Mãi

đến

11 gi

ờ trưa mới đi được.

Ba gi

ờ chiều hôm sau lại bị b

ão. Tàu l

ắc 45 độ. Đài VTĐ ng

ã l

ăn hỏng máy không dùng được. Phải chạy

r

ối sóng. Anh em trên tàu đều nơn mửa. Buồn cười l

à thuy

ền trưởng Ban là người mửa trước tiên. Mười

Thơi lo l

ắng điểm qn. Chỉ có năm người không nôn mửa. L

à tay quân s

ự, anh biết đây l

à lúc thu

ận lợi

cho th

ủy thủ ra tay cướp t

àu l

ại. Kế Nắng cũng mửa. Mười Thôi bảo nhỏ Nuôi:

- Th

ủ kỹ cây tôm

-xong không cho b

ất cứ tay n

ào t

ới gần.

Trên tàu lúc đó ngồi Mười Thơi ra chỉ có hai người khơng mửa, đó l

à Ni và Gh

ế.

Đúng như anh nghĩ, máy trưởng lấy cớ đổ nước tới gần Nuôi định cướp súng nhưng Nuôi đ

ã

được cảnh

giác nên ghìm súng nhìn máy tr

ưởng lom lom. Cứ cắn răng chịu b

ão

đêm. Đó là một đ

êm d

ễ sợ nhất v

ì

th

ủy thủ Thái có thể ra tay bất cứ lúc n

ào. Sáng hôm sau, thuy

ền trưởng gi

à nói:

Đi đâu th

ì cho tơi bi

ết, chớ chạy vầy đâu được.

Nhìn m

ặt biển, Mười Thơi mới biết v

ì sao tay này xu

ống nước. L

ão ta chun ch

ạy sát bờ, nh

ìn núi mà

đốn tọa độ. C

ịn bây gi

ờ trời nước m

ênh mơng, dù có th

ả cũng không biết đường về. Đ

êm th

ứ hai ,

Ban g

ọi Thơi l

ên phịng hoa tiêu, ch

ỉ ánh sáng từ xa hỏi:

- Tàu hàng hay tàu binh?

Theo cách đốt đèn, Mười Thôi biết tàu trước mặt l

à tàu quân s

ự. Anh ra lệnh tăng tốc độ. Nhưng Nắng

l

ắc đầu:

-

Khơng được! T

àu mình t

ốc độ chậm. Khơng thể vượt qua đầu nó. N

ên ch

ạy v

ịng sau

đít nó. Nếu tăng

t

ốc độ, lửa sẽ bừng lên, địch dễ thấy.

</div>
<span class='text_page_counter'>(131)</span><div class='page_container' data-page=131>

-

Anh nói đúng. Nếu có sự cố m

ình s

ẽ ăn thua đủ.

Thuy

ền trưởng v

à máy chính th

ấy t

àu nhà binh s

ợ xanh mặt. Nhưng Mười Thơi trấn an họ:

- Có gì mà s

ợ. Tụi tơi chấp. Súng ống cả t

àu mà s

ợ nó sao?

Nhưng tàu nhà binh chạy qua không chú ý tới chiếc Darathip. Thế rồi bỗng nhi

ên, tàu ch

ạy chệch

hướng. Mười Thơi chạy l

ên phịng hoa tiêu thì th

ấy Ban ngủ gục v

ì quá m

ệt. Anh xem hải đồ, chỉnh lại.

T

ới đây, thợ máy giở tr

ò hù d

ọa:

- Coi ch

ừng hết dầu.

Nhưng Ban bảo đảm với Thơi l

à cịn 180 phuy d

ầu.

Đến ng

ày th

ứ ba, lúc 13 giờ t

àu t

ới một h

òn

đảo.

Anh em m

ừng rỡ tưởng H

ịn Khoai nh

ưng khơng phải.

16 gi

ờ tới H

ịn Chu

ối, Mười Thơi quyết định vơ cửa Ơng Trang. Khơng báo trước nên Mười Thơi ra lệnh

kéo c

ờ đỏ sao v

àng cho anh em du kích trên b

ờ biết đây l

à tàu c

ủa m

ình. Nh

ưng trời tối treo cờ cũng

như khô

ng. Tàu l

ại mắc cạn. L

àm sao? S

ợ sáng máy bay lên, Mười Thôi v

à Sáu Ng

ọc thả canơ vơ bờ,

đụng xóm G

ị Cơng (dân Gị Cơng t

ới đây lập nghiệp n

ên g

ọi l

à xóm Gị Cơng) té ra

đây là Bảy Háp chớ

khơng ph

ải Ơng Trang. Hai anh đi t

ìm xã tr

ưởng nhờ cho dân quân giúp

chuy

ển súng đạn l

ên b

ờ, sợ

máy bay b

ắn sáng hôm sau. Tới trạm gác, chờ tới nửa đ

êm không th

ấy x

ã tr

ưởng. Hai dân quân l

ên tàu

th

ấy súng nhiều quá, vui vẻ đưa hai anh qua cửa Ơng Trang t

ìm cách

đưa tàu vơ, nhưng Ơng Trang

c

ũng cạn nước, lại trở về Bảy Háp.

B

ốn người đang đi th

ì b

ỗng có tiếng hỏi:

- Ai?

Đó là trạm gác đốt đ

èn leo lét. Hai dân quân v

ội vàng rút lui. Mười Thơi tr

ình gi

ấy có chữ ký của Phan

Tr

ọng Tuệ, chính ủy Khu 9. Anh y

ên chí l

ớn với chữ ký của anh Bảy Tuệ với cái mộc đỏ thật to, nhưng

t

rưởng trạm gác lạnh l

ùng nói:

- Gi

ấy tờ cũng khó tin.

Im l

ặng một lúc, ơng ta hô to:

- Xung phong!

L

ập tức bốn dân quân nh

ào t

ới, hai người bắt một người trói lại, Mười Thôi k

êu lên:

- T

ại sao bắt trói?

-

Anh đưa súng ra.

-

Đây súng tơi đây,

l

ấy súng tơi đi chớ đừng trói. Tơi nói trước l

à ngày mai, máy bay lên b

ắn ch

ìm tàu

súng đạn th

ì các anh

đứt đầu đó. Tốt hơn là các anh cho tôi gặp chỉ huy của các anh.

</div>
<span class='text_page_counter'>(132)</span><div class='page_container' data-page=132>

- Anh Hai!

Chính anh này là xã

đội trưởng, chưa nghe báo cáo g

ì h

ết, x

ã

đội trưởng nói:

- Khơng nói chuy

ện g

ì h

ết. Giải về trụ sở.

Hai anh được đưa xuống xuồng. Mười Thơi ngồi mũi, v

ài phút sau thì xu

ồng ghe từ trong tn ra. Tr

ên

tam b

ản đi đầu có một người

b

ộ vó quen quen, Mười Thơi chưa nhận ra th

ì ng

ười đó k

êu to lên:

- Ê mình sao?

Thì ra

đó là qn sự Điệp, chủ tịch x

ã Tân An. Nghe tin có tàu

địch, anh dẫn đại đội ra đánh. Bấy giờ

giám đốc thủy xưởng Nam Bộ l

à Thanh Ba ch

ế được Bazoka n

ên khí th

ế rất hăng. Chừng đó x

ã

đội

trưởng mới biết Mười Thơi l

à ai. Ơng tình nguy

ện dẫn Mười Thôi về Dây Ch

ão g

ặp Thanh Sơn. Trên

đường đi, anh Hai x

ã

đội trưởng xuống nước:

-

Anh thương tôi. Đừng báo cáo với anh Sáu, chắc tôi đứt đầu !

Ngay trong đêm đó, chiếc Darathip được trục vô cửa Bảy Háp v

à gi

ấu kỹ trong rạch.

Anh Mười Thôi kết thúc câu chuyện đời xưa bằng một nụ cười thật tươi:

-

Trong chín năm chống Pháp, tôi làm được nhiều việc nhưng vụ cướp t

àu Darathip là k

ỷ niệm sâu sắc

nh

ất trong đời tôi.

</div>

<!--links-->