Choi chu

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.45 MB, 22 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Cấp THCS, năm học 2010 - 2011

GD

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2></div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Bà già đi chợ Cầu Đơng,

Bói xem một quẻ lấy chồng

lợi

chăng?

Thầy bói xem quẻ nói rằng:

Lợi thì có lợi nhưng răng khơng cịn.

(Ca dao)

là lợi lộc, lợi ích

là phần thịt bao giữ xung quanh chân răng

I. Thế nào là chơi chữ?

- lợi 1 (câu 2):

- lợi 2, 3 (câu 4):

Hiện tượng đồng âm khác nghĩa

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Ghi nhớ

Chơi chữ là lợi dụng đặc sắc về âm, về

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Chẳng phải liu điu vẫn giống nhà,
Rắn đầu biếng học chẳng ai tha.
Thẹn đèn hổ lửa đau lòng mẹ,
Nay thét mai gầm rát cổ cha.

Ráo mép chỉ quen tuồng nói dối,
Lằn lưng cam chịu dấu roi tra.
Từ nay Trâu Lỗ chăm nghề học,
Kẻo hổ mang danh tiếng thế gia.

( Lê Quý Đôn)
Chẳng phải liu điu vẫn giống nhà,

Rắn đầu biếng học chẳng ai tha.
Thẹn đèn hổ lửa đau lòng mẹ,
Nay thét mai gầm rát cổ cha.

Ráo mép chỉ quen tuồng nói dối,
Lằn lưng cam chịu dấu roi tra.
Từ nay Trâu Lỗ chăm nghề học,
Kẻo hổ mang danh tiếng thế gia.

( Lê Quý Đôn)

Bài tập:

Tác giả sử dụng từ ngữ nào để chơi chữ? Dựa vào hiện 
tượng gì?

Từ ngữ để chơi chữ: liu điu, rắn,hổ lửa, mai gầm, ráo,lằn, 
Trâu Lỗ, hổ mang.

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

(1) Sánh với Na-va “ranh tướng” Pháp
 Tiếng tăm nồng nặc ở Đông Dương.

(Tú Mỡ)

(2) Mênh mông muôn mẫu một màu mưa. 
 Mỏi mắt miên man mãi mịt mờ.

(Tú Mỡ)

(3). Con cá đối bỏ trong cối đá.

Con mèo cái nằm trên mái kèo,

Trách cha mẹ em nghèo, anh nỡ phụ duyên em.

(Ca dao)

(4). Ngọt thơm sau lớp vỏ gai,

Quả ngon lớn mãi cho ai đẹp lòng. 
 Mời cô, mời bác ăn cùng,

Sầu riêng mà hoá vui chung trăm nhà.

(Phạm Hổ)

Tìm những từ ngữ dùng để chơi chữ? Chỉ rõ lối chơi chữ?

Nhóm 1: (1) Yêu cầu Nhóm 3: (3)

Nhóm 4: (4)

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

Sánh

với Na-va “ranh tướng” Pháp,

Tiếng tăm nồng nặc ở Đông Dương.

(Tú Mỡ)

Tìm những từ ngữ dùng để chơi chữ? Chỉ rõ lối chơi chữ?

* Từ ngữ dùng để chơi chữ:

-“ranh tướng”: tên tướng ranh mãnh, nhãi ranh

-“danh tướng”: một vị tướng có uy danh, danh tiếng
 → Thay vì dùng “danh tướng” tác giả lại dùng “ranh 
tướng” ý coi thường, giễucợt, châm biếm, đả kích tên 
tướng Pháp Na-va.

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

NHĨM 2

Mênh mông muôn mẫu một màu mưa

Mỏi mắt miên man mãi mịt mờ.

(Tú Mỡ)

* Từ ngữ chơi chữ

: giống nhau phụ âm đầu:

m

tạo sự đặc

sắc về ngữ âm cho câu thơ

* Lối chơi chữ

:

điệp âm

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

NHÓM 3

Con cá đối bỏ trong cối đá,

Con mèo cái nằm trên mái kèo,

Trách cha mẹ em nghèo, anh nỡ phụ duyên em.

(Ca dao)

*Từ ngữ chơi chữ:

c

á

đ

ối

- c

ối

đ

á

; m

èo

c

ái

- m

ái

k

èo.

Vần được đánh tráo tạo từ mới, nghĩa mới

→ sự vật khác

* Lối chơi chữ:

nói lái

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

NHÓM 4

Ngọt thơm sau lớp vỏ gai,

Quả ngon lớn mãi cho ai đẹp lòng.

Mời cơ mời bác ăn cùng,

Sầu riêng mà hố vui chung trăm nhà

.

(Phạm Hổ)

* Từ ngữ chơi chữ:

-

Sầu riêng (tính từ)

: trạng thái tâm lí: nỗi buồn

của một người nào đó

*

Lối chơi chữ:

dùng từ trái nghĩa

-

vui chung

: trạng thái tâm lí: niềm vui của m

ọi

người

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

Chuồng

gà kê

sát chuồng vịt

Đi tu Phật bắt ăn chay

Thịt chó

ăn được

thịt cầy

thì khơng

Ví dụ: Lối chơi chữ dùng từ gần nghĩa:

Ví dụ: Lối chơi chữ dùng từ cùng trường từ vựng:

Cô

Xuân

đi chợ

hạ

, mua cá

thu

về, chợ vẫn

cịn

đơng

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

- Dùng lối nói trại âm (gần âm).

- Dùng từ ngữ đồng âm.

Ghi nhớ

Các lối chơi chữ thường gặp là:

- Dùng cách điệp âm.

- Dùng lối nói lái.

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

III. Phạm vi sử dụng:

- Trong văn thơ: đặc biệt là trong thơ

văn

trào phúng, câu đối, câu đố….

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

Trong thơ văn:

* Một đàn thằng ngọng đứng xem chng

Nó bảo nhau rằng: ấy ái uông…

(Hồ Xuân Hương)

* Chồng em áo rách em thương

Chồng người áo gấm xông hương mặc người

* Chồng người vác giáo săn heo

Chồng em vác đũa săn mèo khắp mâm

(Ca dao)

* Vợ cả, vợ hai, cả hai đều là vợ cả

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

® å n g n g h

Ü

a

© m

đ i ệ p

i

á

l

i

ó

n

a

ĩ

h

g

t r á i

n

ự

t r

ờ n g t õ v

n g

Câu 1. Nhớ nước đau lòng con quốc quốc

Thương nhà mỏi miệng cái gia gia

Câu 2: Cô Cẩm cầm cái chổi chọc chú chuột chù chết cứng

Câu 3. Cồn Cỏ có con cá đua là con cua đá

Câu 7 . Chữ tài liền với chữ tai một vần

Câu 5. Bà đồ Nứa, đi võng địn tre, đến

khóm trúc, thở dài hi hóp

Câu 6. Kiến bị đĩa thịt, đĩa thịt bị

Câu 4. Thân em như miếng cau khơ

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

1. Khi đi cưa ngọn, khi về cũng cưa ngọn?

Con ngựa

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

2. Trùng trục như con bị thui

Chín mắt, chín mũi, chín đi, chín đầu?

Bị thui

2. Trùng trục như con bị thui

Chín

mắt,

chín

mũi,

chín

đi,

chín

đầu?

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

30 xu (3 hào)

3. Bà Đông đi chợ mua hồng

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

4. Ngả lưng cho thế gian ngồi

Kẻ chê bất nghĩa, người cười bất trung?

4. Ngả lưng cho thế gian ngồi

Kẻ chê

bất nghĩa

, người cười

bất trung

?

Cái phản

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

Bài tập : Năm 1946, bà Hằng Phương biếu

Bác Hồ một gói cam, Bác Hồ đã làm một bài thơ tỏ

lòng cảm ơn như sau:

Cảm ơn bà biếu gói cam,

Nhận thì khơng đúng, từ làm sao đây?

Ăn quả nhớ kẻ trồng cây,

Phải chăng khổ tận đến ngày cam lai ?

Trong bài thơ này Bác Hồ đã dùng lối chơi chữ

như thế nào?

- Từ

cam

1

(danh từ): quả cam

=> dùng từ ngữ đồng âm

- Từ

cam

2

(tính từ): sự sung sướng, hạnh phúc

</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21>

1. Học và làm bài: số 3 trang 166

2. Chuẩn bị bài sau

:

“Làm thơ lục bát”.

Yêu cầu:

-

Quan sát các bài thơ lục bát, tìm ra đặc

điểm thơ lục bát

+ hình thức: vần, luật

+ nội dung: ý nghĩa, giá trị biểu cảm

- Chuẩn bị một bài thơ lục bát 4 câu

</div>
(22)<div class='page_container' data-page=22></div>

Choi chu

<b> Cấp THCS, năm học 2010 - 2011</b>

<b>Bà già đi chợ Cầu Đơng,</b>

<b>Bói xem một quẻ lấy chồng </b>

<b>lợi </b>

<b>chăng?</b>

<b> Thầy bói xem quẻ nói rằng:</b>

<b>Lợi thì có lợi nhưng răng khơng cịn.</b>

(Ca dao)

<b>là lợi lộc, lợi ích</b>

<b>là phần thịt bao giữ xung quanh chân răng</b>

<b>I. Thế nào là chơi chữ?</b>

<b>Hiện tượng đồng âm khác nghĩa</b>

<b> Ghi nhớ</b>

<b> Chơi chữ là lợi dụng đặc sắc về âm, về </b>

<i><b>Sánh</b></i>

<i><b>với Na-va “ranh tướng” Pháp, </b></i>

<i><b>Tiếng tăm nồng nặc ở Đông Dương.</b></i>

<i><b> </b></i>

<b>NHĨM 2 </b>

<i><b>Mênh mông muôn mẫu một màu mưa </b></i>

<i><b>Mỏi mắt miên man mãi mịt mờ. </b></i>

<i><b> </b></i>

(Tú Mỡ)

<b>* Từ ngữ chơi chữ</b>

<b>: giống nhau phụ âm đầu: </b>

<b>m</b>

<b> </b>

<b> </b>

<b>tạo sự đặc </b>

<b>sắc về ngữ âm cho câu thơ</b>

<b>* Lối chơi chữ</b>

<b>: </b>

<b>điệp âm</b>

<i><b>Con cá đối bỏ trong cối đá,</b></i>

<i><b>Con mèo cái nằm trên mái kèo,</b></i>

<i><b>Trách cha mẹ em nghèo, anh nỡ phụ duyên em. </b></i>

<b>*Từ ngữ chơi chữ:</b>

<b> c</b>

<b>á</b>

<b> đ</b>

<b>ối</b>

<b> - c</b>

<b>ối </b>

<b>đ</b>

<b>á</b>

<b>; m</b>

<b>èo</b>

<b> c</b>

<b>ái</b>

<b> - m</b>

<b>ái </b>

<b>k</b>

<b>èo. </b>

<b> Vần được đánh tráo tạo từ mới, nghĩa mới </b>

<b>→ sự vật khác</b>

<b>* Lối chơi chữ:</b>

<b>nói lái</b>

<i><b><sub> Ngọt thơm sau lớp vỏ gai,</sub></b></i>

<i><b>Quả ngon lớn mãi cho ai đẹp lòng. </b></i>

<i><b> Mời cơ mời bác ăn cùng,</b></i>

<i><b>Sầu riêng mà hố vui chung trăm nhà</b></i>

.

<b>* Từ ngữ chơi chữ:</b>

<b>- </b>

<b>Sầu riêng (tính từ)</b>

<b>: trạng thái tâm lí: nỗi buồn </b>

<b>của một người nào đó</b>

<b>*</b>

<b>Lối chơi chữ:</b>

<b> dùng từ trái nghĩa</b>

<b>- </b>

<b>vui chung</b>

<b> : trạng thái tâm lí: niềm vui của m</b>

<b>ọi </b>

<b>người</b>

<b>Chuồng </b>

<b>gà kê</b>

<b> sát chuồng vịt</b>

<b> Đi tu Phật bắt ăn chay</b>