Bài giảng Tâm lý học pháp lý - NCS Nguyễn Hải Lâm

Tâm lý học pháp lý
Lớp Cao học Khóa 9
Giảng viên: NCS Nguyễn Hải Lâm


Tâm lý học pháp lý
Chương1: Tổng quan về Tâm lý học pháp lý
Chương 2: Tâm lý hoạt động phạm tội
Chương 3: Tâm lý hoạt động điều tra tội phạm
Chương 4: Tâm lý hoạt động xét xử
Chương 5: Tâm lý hoạt động quản lý giáo dục phạm
nhân


Tâm lý hoạt động phạm tội
2.1. Nhận thức chung về tâm lý tội phạm và nguồn
gốc của Tâm lý tội phạm
2.2. Động cơ hoạt động phạm tội
2.3. Diễn biến tâm lý của người phạm tội
2.4. Đặc điểm nhân cách người phạm tội
2.5. Tâm lý nhóm phạm tội và tâm lý người chưa
thành niên phạm tội


Những quan điểm nghiên cứu về
tâm lý tội phạm
• Lịch sử nghiên cứu về tâm lý tội phạm
Cerase Lambroso(1835-1909):
- “”Con người phạm tội” –
1876, “Người đàn bà phạm tội
và cô gái điếm”- 1896, “Tội

phạm, nguyên nhân và
phương pháp cứu chữa” –
1899.
- Quan điểm nghiên cứu tâm lý
– y học, tiếp cận đa ngành.


Hugo Munsterberg (1863-1916, Ba
Lan): “”Trước vành móng ngựa”
năm 1908.

- Grans Gross “Tâm lý học hình sự”(năm 1905),
P.Kaufman “Tâm lý học phạm tội” (năm 1912) và
I.Bulfen “Tâm lý học tội phạm”(1926).


Tâm lý tội phạm
• Tâm lý tội phạm và hành vi phạm tội.
• Sự khơng thích ứng xã hội.
• Thành phần của Tâm lý tội phạm: lỗi, động cơ,
mục đích phạm tội.


Những quan điểm về nguồn gốc của tâm lý
tội phạm
- Thuyết sinh học, di truyền
+ Dựa vào hình thể:
+ Dựa vào gen di truyền
- Thuyết đa nhân tố: Cho rằng có 170 nhân tố là tác
nhân gây ra tội phạm.

- Thuyết xã hội: Cho rằng nguyên nhân TP là do sự
lạc hậu của các cá nhân.


QUAN
ĐIỂM
CỦA
TÂM LÝ
HỌC
HOẠT
ĐỘNG

Tội phạm là hiện tượng xã
hội, mang tính giai cấp, là
một phạm trù lịch sử

Những yếu tố tiêu cực của
môi trường là nguồn gốc
của tâm lý tiêu cực nói
chung và tâm lý tội phạm
nói riêng


uồn gốc của tâm lý tội ph
Những
yếu
tố
tiêu
cực
của

môi
trường
vĩ mô.

Những
yếu
tố
tiêu
cực
của
môi
trường
vi mô.


Những yếu tố tiêu
cực của môi trường
vó mô
- Ảnh hưởng tiêu cực của
môi trường quốc tế.
- Ảnh hưởng tiêu cực của
những tàn dư xã hội cũ.
- Ảnh hưởng của những
thiếu sót, tiêu cực trong quá
trình xây dựng xã hội mới.


Những yếu tố tiêu cực của môi
trường vi mô
Nhữn

g
khiế
m
khuye
át
trong
gia
đình

Nhữn
g
thiếu
sót
trong
nhà
trườn
g

Nhữn
g
thiếu
sót,
sơ hở
trong
các
đơn
vị,
tập
thể
lao

Nhữn
g
nhóm
khôn
g
chính
thức
tiêu
cực


Quan điểm Tâm lý học hoạt động về
nguyên nhân của hành vi phạm tội
• Những yếu tố thuộc về chủ thể hành vi: Tâm lý tiêu
cực.
• Những yếu tố tiêu cực của hồn cảnh, mơi trường


Nguyên nhân tâm lý tiêu cực
• Nhận thức
• Thái độ(Xu hướng, xúc cảm tình cảm, ý chí, tính
cách…).
• Năng lực, khí chất
• Sự tự đánh giá, tự nhận xét, tự biện hộ và tự vệ
tâm lý


 Nhận thức
Là nền tảng, là cơ

sở, giúp xác định mục tiêu trong hoạt
động, định hướng hoạt động.
 Nhu cầu, hứng thú  Tạo động lực thúc đẩy
hoạt động.
 Xúc cảm-tình cảm  Là động lực thúc
đẩy hoạt động, giúp gắn bó mục tiêu đã xác định
trong hoạt động.
 Ý chí
 Kích thích, thúc đẩy
hành động(nổ lực khắc phục khó khăn, là khâu
quyết định để đạt mục đích) hoặc kìm hãm hành
động.


Định hướng giá trị
• ĐHGT ở một số người có sự lệch lạc.
• Hệ thống giá trị thường thiếu những tư tưởng và
quan niệm có ý nghĩa xã hội.
• Tính mâu thuẫn, hay thay đổi thất thường trong
các giá trị.
• Sự hình thành giá trị mới nhưng vẫn chưa có vị trí
rõ ràng trong hệ thống giá trị cá nhân thì đã mất
dần đi những giá trị cũ.
• Sự tách rời giữa những giá trị được tuyên bố ủng
hộ công khai với những giá trị đang vận hành thực
sự.


Sự tác động của các yếu tố tiêu cực trong
môi trường

• Một số thể chế xã hội có những sai lệch.
• Sai lệch trong vận hành một số thể chế xã hội (thể
chế hành chính, lĩnh vực tổ chức, sự biến dạng
chuẩn mực, sự tồn tại và phát triển những “chuẩn
mực che dấu”, sự sai lệch chuẩn mực pháp luật,
chuẩn mực đạo đức).
• Tình huống có vấn đề: chứa đựng sự tương tác
giữa tâm lý, môi trường với hành vi phạm tội.


2.2. Động cơ hoạt động phạm tội
• Sự hình thành động cơ phạm tội
• Q trình đấu tranh động cơ ra quyết định phạm
tội.


SỰ HÌNH THÀNH ĐỘNG CƠ PHẠM TỘI
Sự tác động của những yếu tố tiêu cực từ môi trường vi
mô và vĩ mơ hình thành ở chủ thể những phẩm chất tâm
lý tiêu cực .
 Ở người phạm tội đã có sự ý thức sai về nhu cầu và sai
lệch về con đường thõa mãn nhu cầu.
 Sự tác động của đối tượng bị xâm hại và điều kiện hoàn
cảnh(hấp dẫn, kích thích hoặc kích động đến chủ thể)
 Nhu cầu được nhận thức: về vai trò ý nghĩa của nhu cầu
và khả năng điều kiện để đạt được nhu cầu hình thành
một động lực thúc đẩy con người hành động để chiếm
lĩnh đối tượng để thỏa mãn nhu cầu.


Q trình đấu tranh động cơ
• Khi động cơ đã hình thành thì chủ thể ln có sự
so sánh đối chiếu với hệ thống các chuẩn mực,
điều kiện hoàn cảnh để ra quyết định hiện hành vi
phạm tội hay khơng?
• Sự đấu tranh giữa các yếu tố tâm lý bên trong và
yếu tố bên ngồi, yếu tố tâm lý tích cực và yếu tố
tâm lý tiêu cực, yếu tố kích thích và yếu tố điều
chỉnh.


Tác dụng của việc
làm rõ động cơ
phạm tội
• + Xác định mức độ nguy
hiểm cho xã hội của
hành vi, xác định mức độ
nguy hiểm của cá nhân
người phạm tội.
• + Dự báo khả năng tái
phạm tội của cá nhân.


Một số loại động
cơ phạm tội

Hận thù giai cấp, bất
mãn chế độ.
- Hận thù cá nhân.

- Bạo lực, coi thường các
giá trị con người.
- Vụ lợi.
Mang
tính
chất
tình
huống…
-


Phương thức thực hiện hành vi phạm tội
• Phương thức thực hiện và che dấu tội phạm
• Kết quả thực hiện tội phạm (kết quả thực tế xảy
ra, đánh giá của người phạm tội về kết quả, đánh
giá của dư luận xã hội).
• Trạng thái tâm lý thần kinh khi thực hiện tội
phạm.


PHƯƠNG THỨC THỰC
HIỆN HÀNH ĐỘNG
PHẠM TỘI

Phản ánh
ý đồ và
quá trình
chuẩn bị
phạm tội

Thể hiện
đặc điểm
tâm-sinh
lý và
trạng thái
thần kinh
khi thực
hiện tội
phạm

Thể hiện
tính chất
mức độ
nguy hiểm
cho xã hội
của hành
vi phạm
tội


Diễn biến tâm lý sau hành động phạm tội
• Trạng thái tâm lý
• Hành động nhằm giải tỏa trạng thái tâm lý căng
thẳng.
• Những yếu tố ảnh hưởng đến diễn biến tâm lý của
người phạm tội.


Trạng thái tâm lý

Ăn năn
hối
hận, lo
lắng

Thoả
mãn
với kết
quả