Bài giảng Lịch sử các học thuyết kinh tế: Chương 7

CHƯƠNG 7
HỌC THUYẾT KINH TẾ CỦA
CHỦ NGHĨA TỰ DO MỚI


1. Hoàn cảnh ra đời




Từ giữa những năm 1970, hệ thống kinh tế tư
bản chủ nghĩa lại lâm vào cuộc khủng hoảng lớn
 xuất hiện khuynh hướng phê phán học thuyết
Keynes  phục hồi tư tưởng tự do kinh tế.
Sự xuất hiện của lý thuyết Keynes, những thành
tựu trong quản lý kinh tế theo kế hoạch ở các
nước XHCN có tác động mạnh tới các nhà tư
tưởng tự do. Trong bối cảnh đó, các nhà kinh tế
học tư sản đã sửa đổi lại hệ thống tư tưởng tự
do kinh tế cho thích hợp với tình hình mới,
CNTD ra đời.


1. Hoàn cảnh ra đời




Những người đề xướng tư tưởng tự do kinh
tế là các nhà kinh tế học tư sản cổ điển, bắt
đầu từ William Petty.

Tư tưởng tự do kinh tế được phát triển tiếp
tục trong tác phẩm “Nghiên cứu về bản chất
và nguyên nhân sự giàu có của các quốc gia”
(1776) của Adam Smith.


2. Các đặc điểm phương pháp luận




CNTD mới là một trong các trào lưu tư tưởng
tư sản hiện đại, kết hợp các quan điểm,
phương pháp luận của CNTD cũ (KTCT Tư
sản cổ điển), trường phái trọng thương mới,
trường phái Keynes để hình thành hệ tư
tưởng mới nhằm điều tiết nền kinh tế TBCN.
Tư tưởng cơ bản là cơ chế thị trường có sự
điều tiết của Nhà nước ở một mức độ nhất
định. Khẩu hiệu của họ là thị trường nhiều
hơn và Nhà nước can thiệp ít hơn.


2. Các đặc điểm phương pháp luận



Sử dụng các phương pháp nghiên cứu số
lượng, tâm lý chứ không phải bản chất. Khơng
phân tích QHSX mà xem xét các hiện tượng

kinh tế từ góc độ ý tưởng chủ quan, đưa ra
tổng thể các nhân tố phụ thuộc vào tư chất
tinh thần của con người.


3. Các lý thuyết kinh tế
3.1. Các lý thuyết kinh tế của chủ nghĩa tự do
mới ở Mỹ
Tư tưởng tự do mới phát triển ở Mỹ dưới
tên gọi là chủ nghĩa bảo thủ mới. Một trong số
trào lưu đó là trường phái trọng tiền hiện đại,
hay trường phái Chicago với những người
đứng đầu như Milton Friedman, Hery Simons,
Geogre Stiglr…


3.1. Các lý thuyết kinh tế của chủ nghĩa tự do
mới ở Mỹ
 Trường phái tiền tệ (thuyết trọng tiền)
- Đại biểu của trường phái này là Milton
Friedman (1912 - 2007) tại New York. Năm
1976, ông được tặng giải thưởng Nobel.
Ngồi ra cịn những nhà kinh tế lớn khác
như: Henry Simons, Geogre Stiglr …


3.1. Các lý thuyết kinh tế của chủ nghĩa tự do
mới
ở Mỹ
- Lập trường cơ bản

của
trường phái tiền tệ là
thả lỏng nền kinh tế, chống lại sự can thiệp
của chính phủ vào nền kinh tế.
- Chủ trương vai trò của chính phủ chỉ là duy
trì một tốc độ tăng tiền tệ ổn định hàng năm,
điều đó sẽ đảm bảo cho sự tăng trưởng kinh
tế vững chắc với giá cả ổn định.
- Mức cung tiền là nhân tố quyết định đến việc
tăng sản lượng quốc gia  ảnh hưởng đến
việc làm, giá cả.


3.1. Các lý thuyết kinh tế của chủ nghĩa tự do
mới ở Mỹ
- Tiền cung ứng nhanh hơn thu nhập  tăng
giá, lạm phát.
- Tiền cung ứng ít hơn mức cần thiết  suy
thoái kinh tế , thất nghiệp.
- Giá cả phụ thuộc vào khối lượng tiền tệ trong
lưu thông nên có thể thơng qua chính sách
tiền tệ để ổn định giá cả, chống lạm phát.


3.1. Các lý thuyết kinh tế của chủ nghĩa tự do
mới ở Mỹ
- Coi chính sách tiền tệ giữ vai trò chủ đạo tác
động đến ổn định và phát triển kinh tế.
- Chủ động điều tiết cung tiền tệ trong từng thời
kỳ phát triển, trong thời kỳ khủng hoảng kinh

tế nên tăng khối lượng tiền tệ, trong thời kỳ ổn
định nên giảm mức tăng tiền tệ.


3.1. Các lý thuyết kinh tế của chủ nghĩa tự do
mới ở Mỹ
- Ủng hộ tự do kinh doanh, ủng hộ chế độ tư
hữu, bảo vệ quyền tự do hoạt động của doanh
nghiệp.
- Lý thuyết trọng tiền có ảnh hưởng sâu sắc
trong nhiều nước tư bản phát triển, đặc biệt
là Anh và Mỹ (Reagan và Thatcher) nhưng
chỉ đạt được hiệu quả nhất thời.


3.1. Lý thuyết kinh tế của
chủ nghĩa tự do mới ở Mỹ
 Trường phái “Kinh tế vĩ mô dự kiến hợp lý”
(Rational Expectation Macroeconomic: REM)
- Những người có cơng sáng lập là Robert Lucastrường Đại học Chicago và Thomas Sangent –
trường Minnesota.
- Một số quan điểm cơ bản:
+ Mọi người đều hướng hành vi của mình một
cách hợp lý dựa trên những thơng tin mà mình
có.


3.1. Các lý thuyết kinh tế của chủ nghĩa tự do
mới ở Mỹ
+ Sự linh hoạt của giá cả và tiền lương để cho

cung cầu luôn bằng nhau ở các thị trường.
+ Ứng xử của mọi người đều dựa trên những
“dữ liệu hợp lý” của họ về kinh tế.
- Tập trung giải quyết 2 vấn đề của kinh tế vĩ
mô:
+ Cơng ăn, việc làm, thất nghiệp.
+ Hiệu quả chính sách kinh tế của nhà nước.


3.1. Các lý thuyết kinh tế của chủ nghĩa tự do
mới, ở
Mỹ dữ liệu hợp lý cho
- Về vấn đề thứ nhất
phái
rằng: vì giá cả tiền lương linh hoạt nên hầu hết
thất nghiệp là tự nguyện. Người lao động
không chịu đi làm do tiền lương thực tế quá
thấp.


3.1. Các lý thuyết kinh tế của chủ nghĩa tự do
mới ở Mỹ
- Về vấn đề thứ hai, trình độ hiểu biết của
người lao động sẽ ảnh hưởng đến tình hình
thất nghiệp và do đó tác động đến chu kỳ
kinh tế.


3.1. Các lý thuyết kinh tế của chủ nghĩa tự do
mới ở Mỹ

3.1. Các lý thuyết kinh tế của chủ nghĩa tự do
mới ở Mỹ
- Từ giải thích trên, “phái dự kiến hợp lý” đi tới
định lý về tính khơng hiệu quả của chính sách
nhà nước. Theo họ, các chính sách của chính
phủ chỉ có thể có hiệu quả nhất thời đối với
mức sản lượng và việc làm nếu nó gây ra sự
bất ngờ đối với dân chúng và làm họ hiểu sai
tình hình.


3.1. Các lý thuyết kinh tế của chủ nghĩa tự do
mới ở Mỹ
- Với môi trường thông tin hiện đại và với
kinh nghiệm mà dân chúng có được thì khó
mà làm cho họ bất ngờ  chính phủ khơng
cải thiện được tình hình và ngăn chặn nạn
thất nghiệp.
- Ủng hộ quan điểm của phái trọng tiền trong
việc tăng mức cung tiền hàng năm theo tỷ lệ
nhất định (không nhất thiết phải 3% - 4%)


3.2 Lý thuyết của nền Kinh tế thị trường xã
hội ở CHLB Đức
- Sau chiến tranh thế giới thứ II, các nhà kinh
tế học của Đức cho rằng sự điều tiết kinh tế
một cách độc tài, phát xít của nhà nước

không mang lại hiệu quả.
- Họ phê phán chủ nghĩa độc tài dân tộc, “kinh
tế chỉ huy”, ủng hộ mạnh mẽ quan điểm tự
do, “sức mạnh tự do”, “kinh tế thị trường tự
do”, “kinh tế thị trường xã hội” …


3.2 Lý thuyết của nền Kinh tế thị trường xã
hội ở CHLB Đức
- Các đại biểu của chủ nghĩa tự do mới ở Cộng
hòa liên bang Đức: William Eukens, William
Ropke, Muller Armack …đã đưa ra nhiều tư
tưởng kinh tế nhằm khôi phục lại chủ nghĩa
tự do
- Trong số những tư tưởng đó, Lý thuyết về nền
kinh tế thị trường xã hội của Muller Armack
là rất đáng chú ý.


3.2 Lý thuyết của nền Kinh tế thị trường xã
hội ở CHLB Đức


Những nguyên tắc cơ bản của kinh tế thị trường
ở Cộng hòa liên bang Đức
- Đảm bảo nguyên tắc tự do cá nhân, khuyến
khích, động viên động lực cá nhân thơng qua lợi
ích kinh tế.
- Đảm bảo cơng bằng xã hội, phân phối thu
nhập tương xứng với đóng góp của mọi người.

3.2 Lý thuyết của nền Kinh tế thị trường xã
hội ở CHLB Đức
- Có chính sách kinh doanh theo chu kỳ.
- Ngồi cơ cấu chung về cạnh tranh và chính
sách xã hội, trong nền kinh tế thị trường xã
hội, cần có chính sách chống chu kỳ, chính
sách cơ cấu, chính sách tăng trưởng kinh tế.


3.2 Lý thuyết của nền Kinh tế thị trường xã
hội ở CHLB Đức
Xây dựng chính sách tăng trưởng: tạo ra
khn khổ pháp lý về kết cấu hạ tầng cần
thiết đối với q trình phát triển liên tục về
kinh tế.
- Chính sách tăng trưởng phải tạo ra những
kích thích cần thiết nhằm hiện đại hóa năng
lực sản xuất ở các xí nghiệp trung bình.
- Thực hiện cơ cấu hợp lý: Đây là tiêu chuẩn
đặc trưng cho nền kinh tế thị trường xã hội.
-


3.2 Lý thuyết của nền Kinh tế thị trường xã
hội ở CHLB Đức
- Đảm bảo tính tương hợp của thị trường hay nói
khác hơn là tính tương hợp của cạnh tranh đối
với tất cả các hành vi của các chính sách kinh tế

 Các chức năng cạnh tranh trong nền kinh tế thị
trường xã hội.
- Sử dụng các nguồn tài nguyên một cách tối ưu.
- Khuyến khích tiến bộ kỹ thuật.
- Chức năng phân phối lại thu nhập.
- Thỏa mãn nhu cầu người tiêu dùng .


3.2 Lý thuyết của nền Kinh tế thị trường xã
hội ở CHLB Đức
- Đảm bảo tính linh hoạt của sự điều chỉnh,
cạnh tranh điều chỉnh liên tục các nguồn tài
nguyên đến nơi sử dụng có hiệu quả hơn.
- Sự kiểm soát sức mạnh về kinh tế.
- Sự kiểm soát sức mạnh chính trị.