Đồ án môn học kết cấu tính toán ô tô phần ly hợp 1

LI NểI U
Trong chổồng trỗnh õaỡo taỷo kyợ sổ nghaỡnh ọỹng cồ vaỡ
tọ thỗ mọn hoỹc Caùc hóỷ thọỳng trón ätä-mạy kẹo v
Tênh toạn thiãút kãú Ätä- mạy kẹo l khäng thãø thiãúu.
Âäư ạn män hc Kãút cáúu v tênh toạn ätä l män
hc ráút quan trng m mi sinh vión hoỹc nghaỡnh
ọỹng lổỷc õóửu phaới hoaỡn thaỡnh.
Trong quaù trỗnh hc táûp ,têch ly kiãún thỉïc,viãûc bàõt
tay vo tênh toạn thiãút kãú mäüt bäü pháûn,mäüt hãû thäúng
trãn xe ätä laì viãûc quan trng hån hãút.Pháưn no nọ cng
cäú thãm kiãún thỉïc â hc åí trỉåìng thãø hiãûn sỉû am
hiãøu vãư kiãún thỉïc cå bn v mäüt pháưn ïl sỉû váûn dủng
l thuút vo thỉûc tãú tênh toạn sao cho håüp l ,cng cọ
nghéa l sinh viãn âỉåüc lm quen våïi cäng viãûc ca mäüt
cạn bäü k thût.
Ly håüp l mäüt bäü pháûn ráút quan trng trãn xe ätä, nọ
lm nhiãûm vủ l truưn mämen quay ca âäüng cå ,näúi
trủc khuu ca âäüng cå våïi hãû thäúng truưn lỉûc,càõt
chuøn âäüng âãún hãû thäúng truưn lỉûc,do âọ giụp cho xe
chuøn âäüng âỉåüc thûn tiãûn v dãù dng trong âiãưu
kiãûn âỉåìng xạ thay âäøi.Nãn hãû thäúng ly håüp thiãút kãú
phi âm bo lm viãûc tin cáûy ,chàõc chàõn,ãm dëu,truưn
hãút mämen quay ca âäüng cå...
Màûc d â cäú gàõng ,nhỉng do kiãún thỉïc v thåìi gian
cọ hản, thiãúu kinh nghiãûm thỉûc tãú ,âäư ạn ny chàõc
chàõn s khäng trạnh khi nhỉỵng thiãúu sọt.Em mong cạc
tháưy gọp , chè bo thãm âãø kiãún thỉïc ca em ngy cng
âỉåüc hon thiãûn hån.Em xin cm ån cạc tháưy.

 nàơng , Ngy 25 thạng
11 nàm 2001.

hiãûn:

Sinh viãn thỉûc

1


1.CẠC THÄNG SÄÚ DNG TRONG THUÚT MINH.
Âãø thûn tiãûn cho viãûc dng cạc cäng thỉïc trong thuút
minh v trạnh viãûc gii thêch nhiãưu láưn cng mäüt thäng
säú, ta láûp bng thäng säú dng trong thuút minh:
Bng 1.1. Cạc thäng säú dng trong thuút minh
STT
Tãn gi ca cạc thäng säú
K
Âån vë
hiãûu
1
Chiãưu di cå såí
Lo
mm
2
Kêch thỉåïc bao ca ätä
DxRxC
mm
3
Ti trng
Gt
Kg
4

Trng lỉåüng bn thán
Go
Kg
5
Trng lỉåüng ton bäü
Ga
Kg
6
Trng lỉåüng phán bäú lãn cáưu Gat
Kg
trỉåïc
7
Trng lỉåüng phán bäú lãn cáưu Gas
Kg
sau
8
Khong sạng gáưm xe
hs
mm
9
Váûn täúc låïn nháút
Vmax
Km/h
ε
10 Tè säú nẹn
11 Cäng sút cỉûc âải
Nemax
Kw
12 Säú vng quay åí cäng sút cỉûc nN
Vng/phu

âải
ït
13 Mämen xồõn cỉûc âải
Memax
N.m
14 Säú vng quay åí mämen xồõn nM
Vng/phu
cỉûc âải
ït
15 T säú truưn häüp säú
ih
16 T säú truưn truưn lỉûc chênh io
17 Kêch thỉåïc läúp
B-d
Inch
18 Bạn kênh quay vng nh nháút
Rmin
m
19 Dung têch xilanh
Vh
Lêt
20 Chiãưu cao trng tám
hg
mm
21 Mämen ma sạt ca ly håüp
Ml
Nm
β
22 Hãû säú dỉû trỉỵ
23 Âỉåìng kênh ngoi ca âéa ma D

cm
sạt
24 Âỉåìng kênh trong ca âéa ma sạt d
cm
25 p sút trãn bãư màût ma sạt
q
KN/m2
µ
26 Hãû säú ma sạt
27 Hãû säú âỉåìng kênh
kr
2


28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43

44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58

Bạn kênh ngoi ca âéa ma sạt
Bạn kênh trong ca âéa ma sạt
Säú lỉåüng âäi bãư màût ma sạt
Chiãưu dy tỏỳm ma saùt
Chióửu rọỹng tỏỳm ma saùt
Baùn kờnh trung bỗnh ca táúm ma
sạt
Diãûn têch bãư màût táúm ma sạt
Lỉûc ẹp cáưn thiãút lãn cạc âéa
ma sạt
Cäng trỉåüt ca ly håüp
Täúc âäü gọc ca trủc âäüng cå
Täúc âäü gọc ca trủc ly håüp
Mämen quạn tênh ca bạnh â

v ca cạc
chi tiãút âäüng cå
quy dáùn vãư bạnh â
Mämen quạn tênh ca ätä v
råmooc quy dáùn âãún trủc ca ly
håüp
Mämen cn chuøn âäüng quy
dáùn vãư ly håpü
Hiãûu sút hãû thäúng truưn
lỉûc
Bạn kênh bạnh xe
Bạn kênh thiãút kãú
Hãû säï t lãû
Cäng trỉåüt riãng ca ly håüp
Thãø têch âéa eïp
Nhiãût âäü tàng lãn sau mäüt láưn
âọng ly håüp
ỈÏng sút dáûp
ỈÏng sút càõt
Säú lỉåüng moay-å
Säú lỉåüng then hoa
Mämen tênh toạn
Chiãưu di moay-å
Chiãưu cao then
Diãûn têch chëu dáûp
Diãûn têch chëu càõt
Lỉûc tạc dủng lãn mäùi dy âinh
tạn

R

r
Zms
δ
b
Rtb

cm
cm

Fms
P

m2
N

Lδ

ωm
ωa
Jm

j
rad/s
rad/s
Nm/s2

Ja

Nm/s2

Ma

Nm

mm
mm
cm

ηt

rbx
ro
k
lδ
Vâ
∆t

σd
τc
Zm
Zt
Mtt
Lt
h
Sd
Sc
Fi

mm
mm

J/m2
m3
o
C
MN/m2
MN/m2

Nm
mm
mm
m2
m2
N

3


59
60
61
62

Âỉåìng kênh ngoi ca âinh tạn
Lỉûc ẹp ca l xo
Âäü cỉïng ca l xo
Biãún dảng ân häưi ca âéa bë
âäüng
Âỉåìng kênh ngoi ca l xo
Âỉåìng kênh dáy l xo
Chiãưu di l xo

Lỉûc nẹn låïn nháút cho mäùi l
xo
Hãû säú bạm
Âäü biãún dảng ca l xo khi
chuøn tỉì vë trê chỉa laỡm vióỷc
õóỳn vở trờ laỡm vióỷc
Haỡnh trỗnh baỡn õaỷp
Tố sọỳ truưn dáùn âäüng
Tè säú truưn bn âảp
Tè säú truưn nảng måí
Tè säú truưn ân måí
Täøng khe håí ca cạc bãư màût
ma sạt khi måí ly håüp
Lỉûc bn âảp
Hiãûu sút dáùn âäüng ly håüp
Âỉåìng kênh xilanh chênh
Âỉåìng kênh xi lanh lm viãûc
Âỉåìng kênh trong ca bạnh â

63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73

74
75
76
78
79
80

dât
Flx
Clx
m

mm
N
MN/m2
mm

Dlx
dlx
llx
PNmax

mm
mm
mm
N




mm

Sbâ
idâ
ibâ
inm
iâm
F

mm

Pbâ
η dd
d1
d2
Dbâ

N
mm
mm
mm
mm

mm

2.CẠC THÄNG SÄÚ K THUT CUA XE CHO TRặẽC.
STT
1
2
3

4
5
6
7
8
9
10
11
12

Tón thọng sọỳ kyợ thuỏỷt
Loaỷi xe
Cọng thỉïc trủc bạnh xe
Ti trng ton bäü
Váûn täúc cỉûc âải
Loải âäüng cå
Cäng sút Nemax
Säú vng quay nN
Mämen xồõn Memax
Säú vng quay nM
Bạn kênh bạnh xe
T säú truưn ca säú I
T
säú
truưn
ca

K hiãûu
Xe ti
4x2

Gt
Vmax
Xàng
Nemax
nN
Memax
nM
rbx
ih1
i0

Giạ trë

Âån vë

2700
80

Kg
Km/h

102
4000
303
2300
365
3,64
3,5

KW

Vg/ph
Nm
Vg/ph
mm

4


truưn lỉûc chênh

3. CHN LOẢI,SÅ ÂÄƯ LY HÅÜP V DÁÙN ÂÄÜNG.
3.1.CHN LOẢI LY HÅÜP.
3.1.1.Cäng dủng.
Ly håüp l mäüt trong nhỉỵng củm ch úu ca ätä-mạy
kẹo.Ly håüp dng âãø näúi trủc khuu âäüng cå våïi hãû thäúng
truưn lỉûc, âãø truưn mämen quay âỉåüc ãm dëu v càõt
truưn âäüng âãún hãû thäúng truưn lỉûc âỉåüc nhanh
chọng,dỉït khoạt. Ngoi ra ly håüp cn âm bo cho âäüng cå
khi âäüng cå lm viãûc åí chãú âäü khäng ti cỉåỵng bỉïc v
hãû thäúng truưn lỉûc khäng bë quạ ti båíi nhỉỵng momen
quạ låïn.
3.1.2.Cạc u cáưu âäúi våïi ly håüp.
Tỉì hai nhiãûm vủ trãn cọ 5 u cáưu låïn âäúi våïi ly håüp l:
-Âm bo truưn âỉåüc mämen quay låïn nháút ca âäüng cå
m khäng bë trỉåüt åí báút cỉï âiãưu kiãûn sỉí dủng no.
-Âọng ãm dëu âãø tàng tỉì tỉì momen quay lãn trủc ca hãû
thäúng truưn lỉûc, khäng gáy ra va âáûp åí cạc baùnh rng.
Ngoaỡi ra khi ly hồỹp õoùng óm dởu thỗ ätä khåíi hnh hồûc tàng
täúc tỉì tỉì khäng giáût,lm cho ngỉåìi lại v hnh khạch âåỵ
mãût.

-Måí dỉït khoạt v nhanh chọng nghéa l càõt hon ton
truưn âäüng tỉì âäüng cå âãún hãû thäúng truưn lỉûc trong
thåìi gian ráút ngàõn.
-Mämen quạn tênh ca cạc chi tiãút pháưn bë âäüng ca ly
håüp phi nh âãø gim cạc lỉûc va âáûp lãn bạnh ràng khi
sang säú ,dãù gi säú v gim mi mn cạc bãư màût ma sạt
ca âäưng täúc.
-Phi lm âỉåüc nhiãûm vủ ca bäü pháûn an ton âãø trạnh
tạc dủng lãn hãû thäúng truưn lỉûc nhỉỵng mämen quạ låïn
khi gàûp quạ taới.Vỗ vỏỷy mọmen ma saùt phaới khọng õổồỹc lồùn
quaù.
Ngoaỡi ra cn cạc u cáưu khạc nhỉ:
+Âiãưu khiãøn dãù dng,lỉûc tạc dủng lãn bn âảp nh.
+Hãû säú ma sạt cao v äøn âënh.
+Thoạt nhiãût täút.
+Lm viãûc bãưn vỉỵng tin cáûy.
+Hiãûu sút cao.
+Giạ thnh r, kãút cáúu ,sỉía chỉỵa, bo dỉåỵng âån gin.
+Kêch thỉåïc nh gn.
5


3.1.2.Phán loải.
+Ly håüp âéa masạt.
+Ly håüp thu lỉûc.
+Ly håüp nam chám âiãûn.
+Ly håüp liãn håüp.
Hiãûn nay trãn ätä-mạy kẹo sỉí duỷng phọứ bióỳn laỡ loaỷi ly
hồỹp ma saùt vỗ caùc ỉu âiãøm sau:
-Lm viãûc bãưn vỉỵng, tin cáûy.

-Hiãûu sút cao.
-Mämen quạn tênh ca cạc chi tiãút thủ âäüng nh.
-Kêch thỉåïc nh gn.
-Giạ thnh r.
-Sỉí dủng ,bo dỉåỵng ,sỉía chỉỵa dãø dng.
Trong cạc loải ly håüp ma sạt phäø biãún nháút laỡ loaỷi loỡ xo
mọỹt õộa bở õọỹng vỗ coù caùc ỉu âiãøm :
+Kãút cáúu âån gin.
+Thoạt nhiãût täút.
+Måí dỉït khoạt.
+Mä men quạn tênh pháưn bë âäüng nh.
Màûc d cọ nhỉåüc âiãøm l âọng khäng ãm dëu bàịng ly håüp
hai âéa.Do âọ chè khi no truưn mä men låïn ,âãø gim kêch
thỉåïc âỉåìng kênh ca ly håüp måïi sỉí dủng ly håüp ma sạt
nhiãưu âéa .
So våïi ly håüp ma sạt mäüt âéa ,ly håüp nhiãưu âéa cọ ỉu âiãøm
l :Âọng óm dởu hồn vỗ nhióửu õộa nón luùc õoùng laỷi nọ ẹp tỉì
tỉì hån.Nhỉng so våïi ly håüp mäüt âéa nọ cọ cạc nhỉåüc
âiãøm:Mämen quạn tênh pháưìn bë âäüng tàng ,kãút cáúu phỉïc
tảp,thoạt nhiãût kẹm (âàûc biãût l âéa ẹp trung gian) ,mồớ
khọng dổùt khoaùt ,tng haỡnh trỗnh baỡn õaỷp hay ân âiãưu
khiãøn ,tàng kêch thỉåïc chiãưu trủc ca ly håüp .
Âäúi våïi ly håüp hai âéa: Âãø âaím baío måí dỉït khoạt phi cọ
biãûn phạp kãút cáúu sau:
• Dng l xo v chäút t.
• Dng hai l xo trủ hồûc la.ï
• Dng ân quay l xo xồõn.
Ly håüp âiãûn tỉì: Thỉûc cháút l mäüt nam chám âiãûn.
+Ỉu âiãøm:
- Âiãưu khiãøn nhẻ nhng.

- Dãùø cå khê hoạ v tỉû âäüng hoaù trong quaù trỗnh õióửu
khióứn.
+ Nhổồỹc õióứm:

6


+ Kãút cáúu phỉïc tảp, giạ thnh tàng do sỉí dủng váût
liãûu âàõt tiãưn nhỉ kim loải mu v váût liãûu âiãûn tỉì.
+ Hiãûu sút gim do täøn hao âiãûn vaỡ tổỡ .
Ly hồỹp vaỡ bióỳn mọ thuyớ lổỷc thỗ kêch thỉåïc v trng
lỉåüng låïn, giạ thnh cao,
kãút cáúu phỉïc taûp .
3.1. 3.Choün ly håüp.
Qua phán têch trãn , tham kho cạc thäng säú ca ä tä
tham kho tỉång âỉång âäúi chiãúu våïi säú liãûu k thût
ca ä tä thiãút kãú ta choün ly håüp duìng cho ätä thiãút kãú l
loải ly håüp ma sạt khä, mäüt âéa cọ l xo trủ bäú trê xung
quanh.
3.2. CHN SÅ ÂÄƯ DÁÙN ÂÄÜNG LY HÅÜP.
Trãn ä tä mạy kẹo hiãûn nay thỉåìng dng hai loải dáùn
âäüng l : Dáùn âäüng cå khê v dáùn âäüng thy lỉûc.
Ngoi ra âãø âm bo sỉû âiãưu khiãøn nhẻ nhng , gim
cỉåìng âäü lao âäüng cho ngỉåìi lại v tàng tênh tiãûn nghi
ngỉåìi ta cn dng tråü lỉûc khê nẹn hồûc tråü lỉûc chán
khäng.
+Dáùn âäüng cå khê cọ :
- Ỉu âiãøm :Âån gin , r tiãưn, lm viãûc tin cáûy.
- Nhæåüc âiãøm : hiãûu suáút tháúp nháút l khi dáùn
âäüng di do âäüng cå âàût xa ngỉåìi lại ( do cọ nhiãưu

kháu khåïp).Âäü cỉïng ca dáùn âäüng tháúp hån so våïi
dáùn âäüng thy lỉûc do nhiãưu khe håí trong cạc kháu
khåïp. Khọ làõp âàût nháút l khi ca bin kiãøu láût.
+Dáùn âäüng thy lỉûc cọ:
-Ỉu âiãøm: Hiãûu sút cao ,âäü cỉïng vỉỵng cao. Dãù làõp
âàût (nhåì cọ thãø sỉí dủng âỉåìng äúng v cạc khåïp
näúi mãưm. ). Cọ kh nàng hản chãú täúc âäü dëch
chuøn ca âéa ẹp khi âọng ly håüp âäüt ngäüt, gim ti
trng âäüng.
-Nhỉåüc âiãøm: Kãút cáúu phỉïc tảp ,âi hi âäü kên
khêt cao,lỉûc dáùn âäüng låïn hiãûu sút gim nhiãưu åí nhiãût
âäü tháúp ,sỉû dao âäüng ca cháút lng lm viãûc cọ thãø
lm cho cạc âỉåìng äúng bë rung âäüng , giạ thnh cao . Lm
viãûc kẹm tin cáûy khi cọ r rè ,bo dỉåỵng sỉía chỉỵa phỉïc
tảp.
Qua cạc phán têch trãn , âäưng thåìi tham kho dáùn âäüng ly
håüp ca xe tham kho tỉång âỉång ta chn dáùn âäüng ly
håüp l dáùn âäüng thy lỉûc.

7


Ngoi ra âäúi våïi xe khạch âãø tàng tênh tiãûn nghi,gim tiãúng
äưn v ä nhiãùm
cng nhỉ mãût nhc cho hnh khạch... ngỉåìi ta thỉåìng bäú
trê âäüng cå âàût åí phêa sau xe cho nãn âỉåìng dáùn âäüng ráút
di.Do váûy chn dáùn âäüng thu lỉûc l håüp l.

4. XẠC ÂËNH KÊCH THỈÅÏC CHÊNH CA LY HÅÜP.
4.1 XẠC ÂËNH ÂỈÅÌNG KÊNH NGOI CA ÂÉA BË ÂÄÜNG

Âỉåìng kênh ngoi ca âéa bë âäüng D l thäng säú cå bn
ca ly håüp, háưìu nhỉ cạc thäng säú cn lải ca ly håüp âãưu
âỉåüc xạc âënh theo âỉåìng kênh ngoi D.
Cạch xạc âënh D nọi chung âỉåüc xạc âënh theo 3 âiãưu kiãûn
sau:
-Âm bo cho ly håüp truưn hãút momen quay ca
âäüng cå.
-Âm bo tøi th cáưn thiãút ca ly håüp.
-Phi làõp ghẹp âỉåüc våïi bạnh â.
a. Theo âiãưu kiãûn 1:
Âãø âm bo cho ly hồỹp truyóửn hóỳt momen quay cuớa õọỹng
cồ thỗ ly hồỹp phi sinh ra âỉåüc mäüt momen ma sạt ln ln
låïn hån hồûc bàịng momen quay cỉûc âải ca âäüng cå trong
quaù trỗnh sổớ duỷng, tổùc laỡ hóỷ sọỳ dổỷ trổợ phi ln ln
låïn hån hồûc bàịng 1.
Âãø âm bo âiãưu kiãûn ny, momen ma sạt M l ca ly håüp
theo ti liãûu [2] âỉåüc xạc âënh theo cäng thỉïc:
Ml = .Me max [Nm]
(4.1)
Hãû säú dỉû trỉỵ  tênh âãún cạc úu täú lm gim lỉûc ẹp
hồûc lm gim momen ma saùt trong quaù trỗnh sổớ duỷng nhổ:
-Moỡn voỡng ma saùt lm gim lỉûc ẹp 15% ÷20%
-Gim âäü ân häưi ca l xo ẹp lm gim 8% ÷ 20%
-Báøn, råi dáưu måí vo bãư màût ma sạt.
Nhỉ váûy täøng lỉûc ẹp do caùc yóỳu tọỳ trón seợ bở giaớm
khoaớng 23% ữ30%
Hóỷ säú  phi chn khäng âỉåüc nh quạ tuy váûy cuợng
khọng õổồỹc lồùn quaù. Nóỳu lồùn thỗ phaới tng lỉûc ẹp do âọ
cáưn tàng lỉûc âiãưu khiãøn ly håüp nón gỏy móỷt moới cho
ngổồỡi laùi. Cuỡng vồùi õoù thỗ kỗch thổồùc cuớa ly hồỹp tng vaỡ

mỏỳt vai troỡ cuớa cå cáúu an ton.
Theo kinh nghiãûm, âäúi våïi xe khạch:
8


 = 1,6 ÷ 2,25
Chn  =2
Xạc âënh quan hãû giỉỵa M l, D v cạc thäng säú khạc ta xạc
âënh nhỉ sau:
Xẹt 1 phán täú diãûn têch vä cng beù trón bóử mỷt ma saùt nhổ
hỗnh veợ 4.1
Dióỷn tờch phán täú cọ chiãưu di ρ.dα , chiãưu räüng dρ l:
ds = ρ.dα.dρ
Nãúu ạp sút trãn bãư màût ma sạt laỡ q thỗ aùp lổỷc taùc
duỷng lón bóử mỷt phỏn bäú l dN:
dN = q.ds = q.ρ.dα.dρ
Dỉåïi tạc dủng ca ạp lỉûc ny,trãn phán bäú xút
hiãûn lỉûc ma sạt dT:
dT= .dN =  q.ρ.dα.dρ.
våïi  : hãû säú ma saït:
 = 0,25 0,35.
Choỹn = 0,28.
d

R

d
r

0

Hỗnh 4.1: Sồ õọử tênh toạn cạc kêch thỉåïc cå bn ca âéa bë
âäüng.
Momen ma sạt do phán bäú sinh ra s l dMms:
dMms = ρ.dT = .q. ρ2. dα.dρ.
ton bäü vng ma sạt sinh ra mäüt mämen l Mms
2π

R

0

r

M ms = µ .q ∫ dα .∫ ρ 2 .dρ
M ms = µ .q.2π .

R − r3
3
3

Ton bäü ly håüp s sinh ra mäüt mämen ma saït M l :

9


2π 3
( R − r 3 ).Z ms

3
r d
Nãúu âàût : k r = =
: l hãû säú âỉåìng kênh.
R D
2π
ta cọ: M l = µ.q R 3 (1 − k r3 ).Z ms
3
M l = Z ms .M ms = µ .q

Våïi Zms :Säú âäi bãư màût ma sạt. Zms=2
⇒

R=3

3.M l
2.π .µ .q.(1 − k r3 ).Z ms

[m]

(4.2)

Theo kinh nghióỷm kr = 0,53 ữ 0,75 vỗ õọỹng cồ coù tọỳc õọỹ
trung bỗnh nón choỹn
Kr = 0,6
b. Theo õióửu kióỷn 2:
Âm bo tøi th cáưn thiãút.
Mäüt trong cạc chè tiãu âãø âạnh giạ tøi th ca âéa bë
âäüng l ạp sút tạc dủng lãn vng ma sạt q.p sút trãn
bãư màût âéa bë âäüng q phi tha mn âiãưu kiãûn q ≤ [q].

[KN/m2]. Ta thay [q] vo cäng thỉïc (4.2) ta s xạc âënh âỉåüc
D theo âiãưu kiãûn (1) v âiãưu kiãûn (2):
Theo ti liãûu [1] ta cọ:
[q]=100÷ 250 [kN/m2]
Chn [q]=180 [kN/m2]
c. Theo âiãưu kiãûn 3:
Phi làõp ghẹp âỉåüc våïi bạnh â.
Âỉåìng kênh ngoi ca vng ma sạt bë giåïi hản båíi âỉåìng
kênh trong ca bạnh â âäüng cå. Âỉåìng kênh trong ca bạnh
â l:
Dbâ = 360 [mm]
Theo âiãưu kiãûn 1 v âiãưu kiãûn 2 , ta cọ:
D = 2.R = 2.3
D = 2.

3.M l
2.π .µ .q.(1 − k r3 ).Z ms

3.303
= 0,308 (m)
2.3,14.0,28.180000.(1 − 0,6 3 ).2

D = 0,308 [m]
So sạnh giạ trë tênh âỉåüc åí âiãưu kiãûn (1) v (2) våïi
âiãưu kiãûn (3) ta tháúy âiãưu kiãûn âỉåüc tha mn .Váûy ta
chn ly håüp 1 âéa bë âäüng tỉïc Zms=2.
So sạnh våïi âiãưu kiãûn (3) ta chn âỉåìng kênh ngoi ca
âéa bë âäüng ly håüp l:
D=310 [cm]

10


Váûy R =

D
= 155 [cm]
2

4.2. BẠN KÊNH TRONG CA ÂÉA BË ÂÄÜNG.
Bạn kênh trong ca âéa bë âäüng âỉåüc tênh theo cäng
thỉïc:
r = kr.R [cm]
(4.3)
Våïi : Hãû säú âỉåìng kênh kr= 0,6
R =15,5 [cm]
r = 0,6.15,5 = 9,3 [cm]
4.3.CHIÃƯU DY TÁÚM MA SẠT.
Theo ti liãûu [2] âäúi våïi xe ti v khạch chiãưu dy táúm
ma sạt δ ms cọ giạ trë
δ ms = 4 ÷ 5 [mm] , ta choün δ ms = 5 [mm]
4.4.CHIÃƯU RÄÜNG TÁÚM MA SẠT.
Chiãưu räüng b ca táúm ma sạt âỉåüc tênh theo cäng thỉïc:
b = R-r
[cm]
(4.4)
Våïi : R = 15,5 [cm] ; r = 9,3 [cm]
b = 15,5 – 9,3
b = 6,2 [cm]
4.5. BAÏN KÊNH TRUNG BÇNH CA VNG MA SẠT.

Theo ti liãûu [1] baùn kờnh trung bỗnh R tb cuớa voỡng ma saùt
õổồỹc xạc âënh theo cäng thỉïc sau:
2 R3 − r 3
Rtb = . 2
3 R − r2

Thãú säú vo ta cọ:
2 0,155 3 − 0,0933
Rtb = .
3 0,155 2 − 0,093 2
Rtb ≈ 0,092 [m]

4.6.DIÃÛN TÊCH BÃƯ MÀÛT TÁÚM MA SẠT.
Diãûn têch bãư màût táúm ma sạt F ms , theo ti liãûu [2]
âỉåüc tênh theo cäng thỉïc:
Fms = π .( R 2 − r 2 )
[m2]
Fms= 3,14.(0,1552-0,0932)
Fms= 0,0483 [m2]
4.7. TÊNH LỈÛC ẸP CÁƯN THIÃÚT.
Âãø xạc âënh lỉûc ẹp cáưn thiãút lãn cạc âéa ma sạt âãø
truưn âỉåüc mämen ma sạt Ml theo ti liãûu [2],lỉûc ẹp P
âỉåüc tênh theo cäng thæïc:

11


Ml
β .M eMax
=

µ .Rtb .Z ms µ .Rtb .Z ms
2.303
P=
= 11754,68
0,28.0,092.2
P=

[N]

(4.5)

[N]

5.XẠC ÂËNH CÄNG TRỈÅÜT V CHÃÚ ÂÄÜ NHIÃÛT
CA LY HÅÜP.
5.1. CÄNG TRỈÅÜT CA LY HÅÜP.
p sút trãn bãư màût ma sạt q chỉa â âãø âạnh giạ
tøi th ca ly hồỹp vỗ cuỡng mọỹt ly hồỹp coù kờch thổồùc vaỡ
aùp sút nhỉ nhau nãúu âàût trãn cạc ätä khạc nhau, ätä no
cọ ti trng låïn hån, âiãưu kiãûn lm viãûc nỷng nhoỹc hồn
thỗ khi õoùng ly hồỹp caùc bóử mỷt ma sạt s trỉåüt nhiãưu
hån , do âọ ly håüp s mn nhiãưu hån.
Âãø âạnh giạ tøi th ca ly håüp cạc nghiãn cỉïu tháúy
ràịng phi dng thãm cäng trỉåüt ca ly håüp âãø lm chè tiãu
âạnh giạ. Cäng trỉåüt låïn nháút ca ly håüp l khi ä tä khåíi
hnh tải chäù.
Cäng trỉåüt phủ thüc vo cỉåìng âäü âọng ly håüp tỉïc
l phủ thüc vo thao tạc ca ngỉåìilại do váûy khi xạc
âënh cäng trỉåüt ca ly håüp Lδ , âãø b qua nh hỉåíng ca
ngỉåìi lại ta gi thiãút ly håüp âọng âäüt ngäüt hồûc våïi mäüt

cỉåìng âäü xạc âënh.
Mm, ω m

Me

Jm

Ma
ωa

Ja

a)

ω

12


a) Mọ hỗnh hoùa hóỷ õọỹng cồ - truyóửn lổỷc.
b) Âäư thë täúc âäü gọc.
Theo ti liãûu[2] Mämen quạn tênh Ja õổồỹc tờnh theo cọng

b)

Hỗnh 1.5. Sồ õọử tờnh
cọng trổồỹt ca ly
håüp

t

Ly
Ä tä
håüp tàng
bë
täúc
trỉåü
t

Ä tä chuøn
âäüng våïi
täúc âäü äøn
âënh

thỉïc:
2
G + Gm
rbx
Ja = ( a
).
[N.m/s2 ]
(5.1)
2
g
(i h1.i p .i 0 )
Theo mủc (2) ta cọ:
Ga=2700 (kg) = 2700.10 =27000 [N]
Gm= 0 (N) : Khäng kẹo moọc.
ih1 = 3,64
: T säú truưn ca säú I
ip = 1

: Khäng cọ häüp säú phủ
i0 = 3,5
: T säú truưn ca truưn lỉûc chênh.
rbx= 0,365 [m] : Bạn kênh lm viãûc bạnh xe.
g=9,81 [m/s2]
Thay cạc sä úliãûu trãn vo cäng thỉïc (5.1) ta cọ:
 27000 + 0  0,365 2
Ja = 

2
 9,81  (3,64.1.3,5)

= 1,98 [Nm/s2]
Mämen cn chuøn âäüng quy dáùn vãư trủc ly håüp, theo ti
liãûu [2] âỉåüc tênh theo cäng thỉïc:
M a = [(Ga + Gm ).ψ + k .F .V 2 ].

Våïi:

rbx
ihI .i p .i0 .η t

[Nm]

(5.2)

Ga :Trng lỉåüng ton bäü ca ätä, Ga=27000 [N]
Gm :Khäúi lỉåüng råmoọc, Gm = 0
2
k.F.V = 0 :Khi khåíi âäüng tải chäù V = 0.

rbx = 0,365 [m]
ihI = 3,64
ip = 1
13


i0 = 3,5
Hiãûu sút ca hãû thäúng truưn lỉûc t= 0,8ữ 0,9
choỹn t= 0,82
= f +i
Ta coù:
(5.3)
Vỗ khi tờnh cäng trỉåüt ca ly håüp ta tênh trong trỉåìng håüp
xe khåíi âäüng tải chäù, nãn ta cọ: f = f0 = 0,02
Kho sạt ätä trãn âỉåìng bàịng nãn i= 0
Thay cạc säú liãûu trãn vo cäng thỉïc (5.2) ta cọ:
M a = 27000.0,02.

0,365
3,64.1.3,5.0,82

= 18,51 [Nm]
Quaù trỗnh dióựn bióỳn thổỷc tóỳ khi âọng ly håüp gäưm 2 giai
âoản:
-Giai âoản âáưu ỉïng våïi thåìi gian t 1: Tàng mämen quay ca ly
håüp Ml tỉì giạ trë 0 âãún Ma khi bàõt âáưu âọng ly håüp, lục âọ
ätä bàõt âáưu khåíi hnh tải chäù.
-Giai âoản 2 ỉïng våïi thåìi gian t 2 : L giai âoản tàng mämen
quay ca ly håüp Ml âãún giạ trë m sỉû trỉåüt ca ly håüp
khäng cn nỉỵa.

Cäng trỉåüt åí giai âoản âáưu L1, theo[1] âỉåüc tênh theo
cäng thỉïc sau:
ω − ωa
L1 = M a m
.t [J]
(5.4)
2

Theo ti liãûu [2] cäng trỉåüt L 2 åí giai âoản 2 âæåüc tênh theo
cäng thæïc:
L2 =

1
2
J a (ω m − ω a ) 2 + .M a (ω m − ω a ).t 2
2
3

[J]

(5.5)

Cäng trỉåüt ton bäü ca ly håüp s laì :
Lδ = L1 + L2 = M a (ω m − ω a ).(

t1 2
1
+ .t 2 ) + .J a .(ω m − ω a ) 2 [J]
2 3
2

(5.6)

ωa:Váûn täúc gọc ca trủc bë dáùn ca ly håüp.Khi ätä khåíi
hnh tải chäù ω a = 0
ωm:Täúc âäü gọc ca trủc âäüng cå ỉïng våïi trỉåìng håüp
mämen cỉûc âải.
π .n M
Ta cọ: ω m =
(5.7)
30

Våïi
ωm =

nM = 2300 (vng/phụt)
3,14.2300
= 240,86
30

(rad/s)

t1: thåìi gian tiãu hao cho sỉû trỉåüt v nung noïng
t1 = t2 (

β.M emax
−1 )
β.M emax − M a

(s)

(5.8)
14


t2 :thåìi gian tiãu täún cho tàng täúc
t2 =

(ω e − ω a ).2.J a
β.M emax − M a

(s)

(5.9)

Våïi: ωm= 240,86 (rad/s)
ωa = 0
Ja= 1,98 (Nm.s2)
β =2
Memax= 303 (Nm)
Ma= 18,51 (N.m)
Täúc âäü gọc ca trủc âäüng cå khi âọng ly håüp cọ thãø
thỉìa nháûn khäng âäøi v bàịng täúc âäü gọc ỉïng våïi mämen
cỉûc âải ca trủc âäüng cå. R rng ta tháúy cäng trỉåüt
tàng khi hiãûu säú (ωe - ωa) tàng. Giạ trë låïn nháút ca hiãûu säú
ny xy ra khi
ωa = 0. ÅÍ âáy ta xẹt hãû säú xẹt âãún cỉåìng
âäü tàng mäment ma sạt β biãún thiãn tỉì
1 âãún 2
Khi β = 1 ta cọ:

t2 =

2.1,98.240,86
1.303 − 18,51

t2= 3,75 (s)
Váûy

t1 = 3,75.(

18,51
)
1.303 − 18,51

t1= 0,244 (s)
Thay táút cạc säú liãûu trãn vo cäng thỉïc (5.6) ta cọ :
Lδ = 18,51.240,86.(
Lδ = 75979,1

0,244 2
1
+ .3,75) + .1,98.240,86 2
2
3
2

(J)
Khi β = 2 ta coï:
t2 =

2.1,98.240,86
2.303 − 18,51

t2= 1,82 (s)
Váûy

t1 = 1,82.(

18,51
)
2.303 − 18,51

t1= 0,057 (s)
Thay táút caïc säú liãûu trãn vo cäng thỉïc (5.6) ta cọ :
Lδ = 18,51.240,86.(
Lδ = 69810,7

0,057 2
1
+ .1,82) + .1,98.240,86 2
2
3
2

(J)

Váûy:
Thåìi gian âọng ly håüp giai âoản âáưu
(s)

t 1 = 0,057 ÷ 0,244

15


Thåìi gian âọng ly håüp giai âoản tiãúp theo t 2 = 1,82 ÷ 3,75
(s)
Cäng trỉåüt chung ca ly håüp
(Nm)

69810,7 ÷ 75979,1

L =

5.2.TÊNH CÄNG TRỈÅÜT RIÃNG CA LY HÅÜP .
Theo nghiãn cỉïu cho tháúy cng mäüt cäng trỉåüt Lδ ca
ly hồỹp ,ly hồỹp naỡo lồùn hồn thỗ moỡn nhanh hồn. Do âọ phi
tênh cäng trỉåüt trãn mäüt diãûn têch bãư màût ma sạt gi l
cäng trỉåüt riãng.
Theo ti liãûu [2] cäng træåüt riãng âæåüc tênh theo cäng
thæïc:
lδ =

Lδ
Fms .Z ms

(J/m2)

(5.10)

Trong âọ:lδ :Cäng trỉåüt riãng ca ly håüp [J/m2].
Lδ :Cäng trỉåüt ca ly håüp.
Fms:Diãûn têch bãư màût ma sạt[m2].
Theo mủc (4.6) ta cọ :Fms= 0,0483 [m2].
Zms=2.
69810,7 75979,1
÷
0,0483.2 0,0483.2
lδ = 722601,43 ÷ 786449,68 (J/m2)

Váûy: lδ =

5.3.KIÃØM TRA CHÃÚ ÂÄÜ NHIÃÛT CUÍA LY HÅÜP .
Ngoi viãûc kiãøm tra cäng trỉåüt riãng lδ cn cáưn phi kiãøm
tra nhiãût âäü ca cạc chi tiãút trong quaù trỗnh trổồỹt cuớa ly
hồỹp ,bồới vỗ sổỷ hao moỡn cạc táúm ma sạt ca ätä v mạy
kẹo chëu nh hỉåíng låïn båíi sỉû nung nọng ca cạc chi tiãút
áúy. Vỗ caùc tỏỳm ma saùt coù õọỹ dỏựn nhióỷt keùm cho nãn cọ
thãø coi táút c nhiãût phạt ra khi ly håüp bë trỉåüt s truưn
táút c cho cạc chi tiãút tiãúp xục trỉûc tiãúp våïi táúm ma sạt
nhỉ: âéa ẹp, bạng â âäüng cå. Thåìi gian trỉåüt thỉåìng
khäng låïn nãn sỉû thoạt nhiãût ra mäi trỉåìng bãn ngoi trong
thåìi gian âọ cng khäng âạng kãø. Båíi thãú cạc chi tiãút tiãúp
thu nhiãût trong thåìi gian ly håüp bë trỉåüt phi cọ khäúi
lỉåüng låïn âm bo thu nháûn âỉåüc lỉåüng nhiãût phạt ra
khi ly håüp bë trỉåüt m nhiãût âäü ca cạc chi tiãút âọ s
khäng tàng lãn nhiãưu do âọ khäng lm nh hỉåíng âãún sỉû
lm viãûc ca cạc táúm ma sạt ( củ thãø l khäng lm nh
16

hỉåíng âãún hãû säú ma sạt v khäng gáy ra sỉû chạy cạc
táúm ma sạt).
Cäng trỉåüt låïn nháút sinh ra lục ätä khåíi hnh tải chäù cho
nãn tênh toạn ly håüp theo nhiãût âäü cáưn phi tênh lục khåíi
hnh tải chäù.
Nhiãût âäü tàng lãn ca chi tiãút tiãúp xục trỉûc tiãúp våïi táúm
ma sạt trong thåìi gian ly håüp bë trỉåüt, theo[2] âỉåüc xạc
âënh theo cäng thỉïc:
γ .Lδ
∆t =
(0C)
(5.11)
C.mc

Theo ti liãûu [1] âäúi våïi ly håüp 1 âéa :
γ = 0,5 .
Âäúi våïi váût liãûu bạnh â v âéa ẹp l gang hồûc thẹp
ta cọ:
C = 500 J/kg.âäü
mc : khäúi lỉåüng ca chi tiãút bë nung nọng.
Cạc chi tiãút bë nung nọng l âéa ẹp v bạnh â. Âãø tênh
toạn nhiãût âäü tàng lãn ca cạc chi tiãút ta tênh khọỳi lổồỹng
cuớa chuùng. Vỗ khọỳi lổồỹng cuớa baùnh õaỡ lồùn hån nhiãưu so våïi
âéa ẹp nãn khi tênh kiãøm tra ta chè cáưn tênh âäúi våïi âéa ẹp:
Våïi Rdms = 0,155 [m] , choün Râ = 0,165 [m].
r = 0,093 [m]
chn râ= 0,091 [m].
Chn chiãưu dy âéa ẹp l: δ â = 20[mm].
Thãø têch ca âéa ẹp âỉåüc tênh theo cäng thæïc:

Vâ = π .( Râ2 − râ2 ) . δ â [m] (5.12)
Vâ=3,14.(0,1652-0,0912).0,02 = 0,0595 [m2]
Khäúi lỉåüng ca âéa eïp dæåüc tênh theo cäng thæïc:
mâ=Vâ.D [kg]
(5.13)
Âäúi våïi váût liãûu l gang ta cọ: D = 7600 [kg/m 3].
Mâ = 7600.0,0595 = 9,05 [kg]
Váûy nhiãût âäü tàng lãn sau mäüt láưn âọng ly håüp l:
Ta cọ:
∆t =

0,5.75979,1
= 8,39
500.9,05

(âäü).

ÅÍ âáy ta xẹt hãû säú xẹt âãún cỉåìng âäü tàng mäment ma sạt
β = 1, trỉåìng håüp cäng trỉåüt li håüp låïn nháút.
∆t < 10 âäü
Váûy ly håüp laìm viãûc an toaìn.
6.TÊNH TOẠN THIÃÚT KÃÚ CẠC CHI TIÃÚT V CẠC
CỦM CHÊNH.
6.1. ÂÉA BË ÂÄÜNG.
17


Cáúu tảo âéa bë âäüng gäưm:
- Xỉång âéa.
- Pháưn ma sạt (gàõn lãn xỉång âéa bàịng âinh tạn hồûc

dạn).
- Moay-å âãø làõp âéa bë âäüng lãn truûc ly håüp.
- Bäü pháûn gim cháún.
6.1.1.Xỉång âéa.
Xỉång âéa thỉåìng âỉåüc chãú tảo bàịng thẹp lạ dy tỉì
1,5 ÷ 3 (mm). Váût liãûu thỉåìng dng l thẹp Cạcbon cao nhỉ
:50, 65, 85 ...Mủc âêch l tảo cho âéa bë âäüng cọ âäü ân
häưi cáưn thiãút nhàịm mủc âêch tàng âäü ãm dëu khi âọng ly
håüp.
Kãút cáúu ca xỉång âéa:Xỉång âéa thỉåìng âỉåüc x rnh
hỉåïng kênh hồûc rnh chỉỵ T âãø trạnh cong vãnh khi bë âäút
nọng, âãø tàng âäü ân häưi ca âéa (theo chiãưu trủc) khi
âọng, thỉåìng dng cạc biãûn phạp sau:
- ún cạc cạnh âéa xen k vãư cạc phêa khạc nhau sau õoù
tióỳn haỡnh nhióỷt luyóỷn õóứ õởnh hỗnh.Phổồng phaùp naỡy cọ
nhỉåüc âiãøm l: ráút khọ tảo âỉåüc âäü cỉïng âäưng âãưu
giỉỵa cạc cạnh.Do âọ ạp sút phán bäú khäng âãưu dáùn âãún
hiãûn tỉåüng mn khäng âãưu cạc táúm ma sạt.
- Âàût mäüt pháưn tỉ phủ dảng l xo lạ giỉỵa xỉång âéa v
vng ma sạt.Phỉång phạp ny cọ nhỉåüc âiãøm l tàng
momen quạn tênh âéa bë âäüng nhỉng lải tàng âäü bãưn cå
hc ca âéa.
- Khäng dng thãm pháưn tỉí ân häưi phủ m dng xỉång
âéa dảng ghẹp, pháưn vnh trong phàóng, pháưn vnh ngoi
dảng cạc cung mng lỉåün sọng räưi näúi våïi pháưn trong
bàịng âinh tạn.
Nãúu so sạnh våïi loải âéa khäng ân häưi ta tháúy âéa ân
häưi cọ ỉu âiãøm la: âọng ãm dëu. Nhỉåüc âiãøm l : tàng
momen quạn tênh âéa bë âäüng, âäü bãưn cå hc giaớm, tng
haỡnh trỗnh mồớ ly hồỹp (vỗ sổỷ bung ra ca âéa).

Qua phán têch trãn ta chn xỉång âéa bë âäüng l loải ân
häưi,chãú tảo bàịng thẹp cạcbon cao C85 cọ chiãưu dy
δ xâ = 2,5 [mm].
6.1.2.Vng ma sạt.
Vng ma sạt thỉåìng âỉåüc chãú tảo bàịng cạc váût liãûu
ma sạt dảng bäüt nhỉ: pherado, Faibẹt, ạtbẹt...träün cạc
cháút phủ gia nhỉ km (Zn) nhàịm tàng âäü äøn âënh ca hãû
säú ma sạt.Âäưng(Cu) nhàịm tàng âäü dáùn nhiãût, lm âäưìng
18


âãưu nhiãût âäü trãn bãư màût v pháưìn trong ca voỡng
masaùt.Chỗ(Pb) coù taùc duỷng laỡm giaớm xổồùc caùc bóử mỷt âéa
ch âäüng, màûc d gim kh nàng chëu nhiãût. Cháút kãút
dênh:l nhỉûa täøng håüp hồûc cao su chëu nhiãût. Táút c
cạc cháút trãn âỉåüc träün våïi nhau theo t lãû thờch hồỹp sau
õoù eùp õởnh hỗnh.
Hióỷn nay trón mọỹt sọỳ ätä sỉí dủng váût liãûu måïi l kim
loải gäúm . Cọ ỉu âiãøm l âäü bãưn cå hc cao, hãû säú ma
sạt cao. Nhỉåüc âiãøm l giạ thnh tàng, momen quạn tênh
tàng lm tàng âäü mn cạc bãư màût tiãúp xục våïi nọ.Nhảy
cm våïi va âáûp(kh nàng chëu va âáûp kẹm). Chè sỉí dủng
khi tháût cáưn thiãút.
Qua phán têch ta chn vng ma sạt lm bàịng bäüt phãrâä
träün km (Zn), õọửng (Cu), chỗ(Pb) sau õoù trọỹn vồùi chỏỳt kóỳt
dờnh laỡ nhổỷa tọứng hồùp õoù eùp õởnh hỗnh. Chióửu daỡy cuớa
tỏỳm ma sạt δ ms = 5 [mm].
6.1.3.Moay-å.
Moay-å dng âãø näúi xỉång âéa våïi trủc ly håüp . Moay-å
âàût trãn trủc ly håüp qua mäúi ghẹp then hoa v näúi våïi

xỉång âéa qua pháưn tỉí ân häưi ca bäü pháûn gim giao
âäüng xồõn.
Âãø cọ thãø mi nhàơn dãù dng cạc bãư mỷt bón cuớa caùc
then trón truỷc then hoa thỗ chọự näúi tiãúp màût bãn ca then
våïi bạn kênh trong ca trủc then hoa ngỉåìi ta l rnh hồûc
lỉåün chuøn tiãúp õóửu õỷn vồùi baùn kờnh r . Hỗnh daỷng cuớa
then nh hỉåíng âãún âäü vỉỵng bãưn ca trủc ly håüp . Nóỳu
chuyóứn tióỳp õọỹt ngọỹt thỗ ồớ chỏn then seợ cọ ỉïng sút củc
bäü ráút låïn. Cạc then cọ thãø lm dảng thán khai hồûc
vng gọc. Dảng then thán khai âm bo âäü bãưn v âäü
chênh xạc trung tám täút hån loải vng gọc.
Qua phán têch trãn ta chn then l then dảng thán khai.
Tênh toạn cạc kêch thỉåïc cå bn ca Ma ly håüp :
Xạc âënh så bäü âỉåìng kênh trủc så cáúp ca häüp säú :
ỈÏng sút xồõn cho phẹp ca thẹp cacbon chãú tảo
moa
[τ] = 80 ÷ 120 [MN/m2] - Chn [τ] = 80 [MN/m2]
Âỉåìng kênh cho phẹp ca trủc:
β .M e max
2.303
=3
= 0,0335 [m]
dt ≥ 3
0,2.[τ ]
0,2.80.10 6
Chn dt= 0,035 [m]
Cạc then ca Ma tênh theo dáûp vaì càõt :

19

Lổỷc taùc duỷng trón baùn kờnh trung bỗnh cuớa caùc then âäúi
våïi mayå laì :
β .M e max
Q=
[N]
(6.7)
Z 1 .Rtb

Trong âọ :

Z1- säú lỉåüng ma, Z1 = 1.

Rtb =

1
( D + d ) = 1 ( 35 + 27 ) = 15,5[mm] , baùn kờnh trung bỗnh cuớa
4
4

truỷc then hoa
D = 35 [mm] , âỉåìng kênh ngoi ca cạc then åí trủc
ly håüp [mm]
d = 27 [mm] , âỉåìng kênh trong ca cạc then moa
âéa thủ âäüng [mm]
=> Q =

2.303
= 39096,77
1.15,5.10 −3

[N ]

Váût liãûu chãú tảo trủc then hoa :âỉåüc chãú tảo bàịng
thẹp 40 hồûc 40X cọ: [σd]=20[MN/m2]; [τc ] = 10[MN/2]
Tỉì cäng thỉïc tênh ỉÏng sút dáûp σd ca then hoa ta xạc
âënh chiãưu di tiãúp xục ca then våïi moayå:
β .M e max
2.303
=
=
= 0,0652
lm
=
0,75.z.h.[σ ].Rtb 0,75.10.0,004.20.10 6.0,0155
[m]
Trong âoï : 0,75- hãû säú tênh âãún sỉû phán bäú ti trng
khäng âãưu lãn cạc then
h=

1
( 35 − 27 ) = 4[mm] -chiãưu cao ca then .
2

z = 10 - säú lỉåüng then
chiãưu di tiãúp xục ca then våïi ma

chn
lm
=

66
[mm]
Tỉì cäng thỉïc tênh ỉïng sút càõt τc ca then hoa ta xạc
âënh chiãưu räüng ca chán then våïi moa:
b

Q
39096,77
=
= 0,00789
0,75.z.l m .[τ c ] 0,75.10.0,066.10.10 6

chn chiãưu räüng ca chán then:

b=8

[m]

[mm]

6.1.4.Âinh tạn.
Âinh tạn cọ nhiãûm vủ näúi vng ma sạt våïi xỉång âéa,
váût liãûu lm âinh tạn cọ u cáưu mãưm âãø trạnh xỉåïc cạc
âéa ch âäüng khi vng ma sạt moỡn quaù giồùi haỷn maỡ chổa
thay kởp . Vỗ yóu cáưu trãn âinh tạn thỉåìng lm bàịng âäưng
thau , âäưng â hồûc nhäm våïi âỉåìng kênh d ât=4 6 [mm]
.Kãút cáúu ca âinh tạn l dảng trủ âàûc hồûc räùng mọỹt
õỏửu,hoỷc õinh troỡn coù õỏửu nổớa hỗnh cỏửu.
20

Khi tênh bạn kênh âinh tạn ta tênh theo ỉïng sút dáûp
v ỉïng sút càõt âinh, theo cạc cäng thỉïc sau:
Fâ
Sd
F
σc = â
Sc

σd =

[MN/m2]

(6.6)

[MN/m2]

(6.7)

Âãø làõp ghẹp vng ma sạt våïi xỉång âéa ta chn 2 dy âinh
tạn.Våïi bãư räüng vng ma sạt b = 0,062 [m],ta bäú trê dy
âinh thỉï nháút v dy âinh thỉï hai láưn lỉåüt cọ bạn kênh laì:
r1 =115[mm] ; r2 =135[mm].
Diãûn têch chëu dáûp Sd , âæåüc tênh theo cäng thæïc:
Sd = dn.lâ [m2]
(6.8)
Choün âinh tạn cọ âỉåìng kênh ngoi dn= 5[mm]
Chiãưu di ca âinh bë cheìn dáûp : lâ= 6[mm]
Sd = 5.6.10-6 = 30.10-6 [m2]
Diãûn têch chëu càõt Sc , âæåüc tênh theo cäng thæïc sau:

2π
2
2
(d n − d t ) [m2]
Sc =
(6.9)
4
2.3,14
Sc =
(5.10−3 )2 = 39,25.10−6
4

[m2]

Xem lỉûc tạc dủng lãn mäùi dy âinh t lãû thûn våïi
bạn kênh âàût dy âinh âọ .
Theo ti liãûu [4] , lỉûc tạc dủng lãn mäùi dy âinh tạn
âỉåüc xạc âënh theo cäng thỉïc sau :
Fi =

M l .ri
Z â . ∑ ri

2

[N]

(6.10)

Âäúi våïi dy âinh thỉï nháút bäú trê våïi bạn kênh r 1 =115

[mm] lỉûc taùc duỷng lón daợy õinh seợ laỡ :
F1 =

2 ì 303 × 0,115
= 1107 ,95 [N]
2. 0,115 2 + 0,135 2

(

)

Âäúi våïi dy âinh thỉï 2 bäú trê våïi bạn kênh r = 135
(mm) lỉûc tạc dủng lãn âinh s l:
F2 =

2 × 303 × 0,135
= 1300,64
2. 0,115 2 + 0,135 2

(

)

[N]

Âỉåìng kênh m âinh tạn :
Dât = (1,61,75).dât
[mm]
Chn : Dât = 8
[mm]

Chu vi âỉåìng trn bäú trê dy âinh thæï nháút :
C1=2.r1.π
[mm]
[6.11]
C1 = 2.115.3,14 = 722,57 [mm]
21


Säú âinh täúi âa cọ thãø bäú trê trãn âỉåìng troìn C 1 laì :
n1 max =

C1
722,57
=
= 90,32
Dât
8

[âinh]

Choün n1=16 [âinh]
Chu vi âỉåìng trn bäú trê dy âinh thỉï 2 l :
C2 = 2.r2.π [mm]
(6.12)
C2 = 2. 135. 3,14 = 848,23 [mm]
Säú âinh täúi âa cọ thãø bäú trê trãn âỉåìng troìn C 2 laì
n 2 max =

C 2 848,23
=

= 106,03 [âinh]
Dât
8

Chon n2 =16 [âinh]
Ta tháúy lỉûc tạc dủng lãn dy âinh tạn åí âỉåìng kênh
r2 =135[mm] låïn hån dy âinh tạn åí âỉåìng kênh r 2 =115[mm]
nãn ta chè kiãøm tra bãưn cho dy âinh tạn åí âỉåìng kênh r 2
=135[mm]
Ta cọ lỉûc tạc dung lãn mäüt âinh l:
F2
[N]
n1
1300,64
Fd 1 =
= 81,29
16
Fâ1 =

(6.13)
[N]

ỈÏng sút dáûp :
δ d1 =

Fâ1
81,29
=
= 2,71.10 6 [N/m2]
−6

Sd
30.10

δ d 1 = 2,71 [MN/m2]
ỈÏng sút càõt :
F
τ c1 = â1 [N/m2]
Sc
81,29
τ c1 =
= 4,14.10 6
[N/m2]
−6
39,25.10
τ c1 = 4,14
[MN/m2]
Ta cọ:
[τc] =10 [MN /m2]
[σd] =25 [MN/m2]
Ta tháúy âinh tạn lm viãûc â bãưn.
6.1.5. Gim cháún :
6.1.5.1. Cäng dủng :
Gim cháún âỉåüc dng trong ly håüp âãø trạnh cho hãû
thäúng truưn lỉûc ca ätä v mạy kẹo khi nhỉỵng dao
âäüng xồõn cäüng hỉåíng sinh ra khi cọ sỉû trng mäüt trong
nhỉỵng táưn säú ca dao âäüng såí hỉỵu ca hãû thäúng truyãön

22

lỉûc våïi táưn säú dao âäüng ca lỉûc gáy nãn båíi sỉû thay
âäøi mämen quay ca âäüng cå .
Chi tiãút ân häưi ca gim cháún dng âãø gim âäü
cỉïng ca hãû thäúng truưn lỉûc do âọ gim âỉåüc táưn säú
dao bn thán ca hãû thäúng truưn lỉûc v triãût tiãu âỉåüc
kh nàng xút hiãûn cäüng hỉåíng åí táưn säú cao. Âãø trạnh
âỉåüc cäüng hỉåíng åí táưn säú tháúp ngỉåìi ta dng phỉång
phạp ma sạt gi l chi tiãút ma sạt .
6.1.4.2. Kãút cáúu ca bäü gim cháún :
Cạc gim cháún ca ly håüp hiãûn nay âỉåüc kãút cáúu
theo ngun tàõc chung l âéa bë âäüng âỉåüc näúi våïi moa
nhåì chi tiãút ân häưi. Ta chn loải chi tiãút ân häưi l l xo.
Ỉu âiãøm ca gim cháún cọ chi tiãút ân häưi bàịng l xo
:
L xo cọ âäü ân häưi låïn.
Kh nàng thoạt nhiãût täút.
6.1.4.3. Xạc âënh cạc thäng säú cå bn ca
gim cháún :
Säú lỉåüng l xo trủ ca gim cháún thỉåìng 6 ÷ 12 loxo.
Ta chn 10 l xo
d

H.6.3. L xo
ỈÏïng sút ca l xo âỉåüc xạc âinh theo cäng thæïc :
τ=

8.Pms .D  MN 
π.d 3  m 2 

(6.8)

Khi tênh toạn ỉïng sút l xo trủ ca ly håüp cáưn tênh
âãún sỉû táûp trung ỉïng sút åí phêa bãn trong ca såüi dáy
l xo :τk = kτ ≤ [τ]
Trong âọ: k -hãû säú tênh âãún sỉû táûp trung ỉïng sút
τk- ỉïng sút ca l xo trủ cọ tênh âãún sỉû táûp
trung ỉïng sút

23


Choün tè säú

D
= 5 tæång æïng k = 1,3 ;
d

[τ ] = 600 ÷ 750

[MN/m2]
Lỉûc nẹn låïn nháút cho mäùi l xo Pl = Pmax âỉåüc xạc
âënh theo cäng thỉïc sau :
Pmax =

M max
[ N]
n lx R gc

(6.9)

Mämen cỉûc âải Mmax giåïi hản âäü cỉïng täúi thiãøu ca
l xo (khi cạc vng l xo sạt vo nhau) thỉåìng láúy bàịng
mämen xạc âënh theo âiãưu kiãûn bạm våïi âiãưu kiãûn bạm ϕ =
0,8.
G ϕ .r
M max = 2 bx [ Nm]
(6.10)
i0 i h1 .n

Trong âoï : G2 = 1620 [kg] - trng lỉåüng tạc dủng lãn cạc
bạnh ch âäüng .
rbx= 0,365 - bạn kênh läúp ca bạnh xe
i0= 3,5 - tè säú truưn ca truưn lỉûc chênh
ih1= 3,64 - tè säú truưn ca häüp säú åí säú I.
n = 0,9 - hiãûu sút truưn.
=> M max =

1620.9,81.0,8.0,365
= 404,72
3,5.3,64.0,9

[Nm]

Chn bạn kênh bäú trê l xo gim cháún R gc = 0,07
[mm]
Váûy :

Pmax =

404,72

= 578,17 [N]
10.0,07

Tỉì cäng thỉïc tênh ỉïng sút ca l xo ta xạc âënh
âỉåüc âỉåìng kênh dáy l xo

Váûy :

d2 ≥

8 Pmax .k D
8 Pmax .k D
. ⇒d≥
.
π [τ ]. d
π [τ ]. d

d≥

8.578,17.1,3
5 = 0,003994 [m]
3,14.600.10 6

Choün d = 5 [mm] ⇒ D = 5.5 = 25 [mm]
Säú voìng lm viãûc ca l xo theo kinh nghiãûm âỉåüc xạc
âënh trong khong
n lxgc = 3÷ 4 (vng). Chn nlxgc = 4
(vng).
Âäü cỉïng ca l xo âỉåüc xạc âënh theo cäng thæïc sau :
C lxgc

G.d 4  MN 
=
8.D 3 .nlxgc  m 2 

(6.11)

G = 8,5.104 [MN/m2] - mäduyn âaìn häưi ca váût liãûu

24


C lxgc =

(

8,5.10 4 5.10 −3

(

8. 25.10

)

) .4

−3 3

4

= 0,10625

[MN/m2]

Chiãöu di tỉû do ca l xo âỉåüc xạc âënh theo cäng
thæïc :
l0 = d.[ nlxgc + 1 ] + n0.d +

Pmax
C

(6.12)

n0 = 2 - säú vng lm màût âãú ca loì xo
=> l0 = 5.(4 + 1) + 5.2 +

578,17
.10-3 = 35
106250

[mm]

Chiãưu di lm viãûc ca l xo âỉåüc xạc âënh theo cäng
thæïc :
llv = lmin + λ = d.[ nlxgc + 1 ] + n0.d + λ
(6.13)
λ = 3 [mm]- âäü biãún dảng ca l xo gim cháún tỉì vë
trê lm viãûc âãún vë trê l xo chëu lỉûc eïp låïn nháút. (λ
=2,5÷ 4 [mm]).
=> llv = 5.(4 + 1) + 5.2 + 3 = 33

[mm]
6.2. L XO ẸP :
Ta chn l xo ẹp cho ly håüp håüp cáưn thióỳt kóỳ laỡ loỡ xo
truỷ thúng .
6.2.1. Loỡ xo hỗnh truỷ :
ặu õióứm cuớa loỡ xo hỗnh truỷ:
Tờnh toaùn thióỳt kãú âån gin cng nhỉ chãú tảo .
Dãù bäú trê làõp âàût âm bo gn gng vãư kãút
cáúu v cọ räüng chäø âãø âàût äø bi ẹp ca ân måí ly håüp
nàịm trãn trủc ly håüp .
Nhỉåüc âiãøm ca l xo hỗnh tru:
Nóỳu trong trổồỡng hồỹp chóỳ taỷo õọỹ cổùng cuớa loỡ xo
khaùc nhau thỗ lổỷc eùp cuớa chuùng cuợng khạc nhau do âọ lm
cho lỉûc ẹp cạc bãư màût ma sạt khäng âãưu nhau
Trong thåìi gian lm viãûc cọ trổồỡng hồỹp mọỹt loỡ xo
truỷ bở gaợy thỗ õoỡi hoới phi thay ngun bäü l xo cho nãn
khäng tiãút kiãûm âỉåüc váût liãûu.
Khi lm viãûc cọ trỉåìng håüp l xo bë ram lải cho
nãn khäng âm bo âỉåüc lỉûc ẹp, khi làõp rạp cáưn phi cọ
låïp cạch nhiãût cho nãn lm phỉïc tảp thãm kãút cáúu .
Sỉí dủng l xo hỗnh truỷ kờch thổồùc cuớa ly hồỹp
hồỹp tng lón .
6.2.2. Tênh toạn l xo trủ thàóng :
Lỉûc ẹp cáưn thiãút âỉåc xạc âënh theo cäng thỉïc :
25