Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 rèn kỹ năng sống thông qua dạy học môn tiếng việt tại trường TH xuân lâm

1. Mở đầu
1.1. Lí do chọn vấn đề nghiên cứu
Để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thế hệ trẻ, đáp ứng nguồn nhân
lực phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đáp ứng yêu cầu
hội nhập quốc tế và nhu cầu phát triển của người học. Mục tiêu giáo dục của
nước ta đã chuyển từ mục tiêu cung cấp kiến thức là chủ yếu sang hình thành và
phát triển những năng lực cần thiết ở người học và Giáo dục kỹ năng sống cho
học sinh.
Theo quan điểm của các chuyên gia, nhà trường là nơi đang diễn ra cuộc
sống thật của trẻ, do vậy kĩ năng sống là sản phẩm bắt buộc phải có của giáo dục
nhà trường. Nó khơng phải là một mơn học mà bao trùm tồn bộ các mơn học và
hoạt động giáo dục.
Mơn Tiếng Việt ở trường Tiểu học có nhiệm vụ hình thành và phát triển ở
học sinh các kĩ năng sử dụng Tiếng Việt (Nghe, nói, đọc, viết) để học tập và giao
tiếp trong các môi trường hoạt động của lứa tuổi. Thông qua hoạt động dạy và
học mơn Tiếng Việt góp phần rèn luyện các thao tác tư duy, mở rộng hiểu biết về
tự nhiên, xã hội và con người. Thể hiện ưu thế của môn Tiếng Việt là kĩ năng
giao tiếp, sau đó là kĩ năng nhận thức, bao gồm nhận thức thế giới xung quanh,
tự nhận thức, ra quyết định. Trong sách giáo khoa Tiếng Việt Tiểu học, có nhiều
bài học mà tên gọi của nó đã nói rõ mục tiêu giáo dục các kĩ năng giao tiếp xã
hội như: Lập danh sách học sinh, Lập thời gian biểu, Viết nhắn tin, Làm biên
bản cuộc họp. Do vậy, chương trình và nội dung dạy học môn Tiếng Việt ở Tiểu
học chứa đựng nhiều nội dung liên quan đến kĩ năng sống và có khả năng tích
hợp giáo dục kĩ năng sống rất cao
Khả năng giáo dục kĩ năng sống của môn Tiếng Việt không chỉ thể hiện ở
nội dung mơn học mà cịn được thể hiện qua phương pháp dạy học của giáo
viên. Để hình thành các kiến thức và rèn luyện kĩ năng mà chương trình mơn
Tiếng Việt đặt ra với học sinh Tiểu học, người giáo viên cần phải vận dụng nhiều
phương pháp dạy học phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh.
Thông qua các hoạt động học tập, phát huy trải nghiệm, rèn luyện kĩ năng hợp
tác, bày tỏ ý kiến cá nhân, đóng vai, … mà học sinh có được cơ hội rèn luyện,

thực hành nhiều kĩ năng cần thiết.
Nhận thức được tầm quan trọng của việc giáo dục kỹ năng sống trong nhà
trường hiện nay, là một Giáo viên lớp 3 giảng dạy qua nhiều năm, tôi luôn trăn
trở. Làm thế nào, sử dụng biện pháp, tổ chức ra sao,... để giúp các em tự tin
trong giao tiếp, bước đầu tự lập trong cuộc sống, biết nhận thức và ra quyết định
đơn giản. Qua 2 năm nghiên cứu, trải nghiệm thực tế tơi đã tìm ra được một số
biện pháp, vận dụng phù hợp với lớp mình và đã mang lại hiệu quả: “ Một số
biện pháp giúp học sinh lớp 3 rèn kĩ năng sống thông qua dạy học môn Tiếng
Việt tại Trường Tiểu học Xuân Lâm, thị xã Nghi Sơn”.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Giúp học sinh ý thức được giá trị của bản thân trong mối quan hệ xã hội ;
giúp học sinh hiểu biết về bản chất, tinh thần của bản thân mình; có hành vi, thói
quen ứng xử có văn hóa, hiểu biết và chấp hành pháp luật,...
1


Giúp học sinh có đủ khả năng tự thích ứng với môi trường xung quanh, tự
chủ động, độc lập, tự tin khi giải quyết công việc, đem lại cho các em vốn tự tin
ban đầu để trang bị cho các em những kỹ năng cần thiết làm hành trang bước
vào đời.
1.3. Đối tương nghiên cứu
- Các biện pháp và các bài dạy Tiếng Việt 3 có nội dung lồng ghép kỹ
năng sống.
- Học sinh lớp 3D, 3C năm học 2019 -2020; 2020-2021. Trường Tiểu học
Xuân Lâm.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp khảo sát, phương pháp tìm hiểu, phương pháp quan sát
thống kê.
- Phương pháp phỏng vấn, phương pháp hỏi đáp, phương pháp điều tra,
phương pháp thực hành.

- Phương pháp phân tích, phương pháp tổng hợp, phương pháp so sánh.

2. Nội dung của sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Cơ sở lý luận
Kĩ năng sống có thể hình thành tự nhiên từ những trải nghiệm của cuộc
sống và do giáo dục mà có, những trải nghiệm va vấp trong cuộc sống sẽ giúp
con người có kĩ năng sống tốt hơn. Lứa tuổi học sinh là lứa tuổi đang hình thành
những giá trị nhân cách, giàu ước mơ, ham hiểu biết song lại thiếu hiểu biết sâu
sắc về xã hội, thiếu kinh nghiệm sống, dễ bị lôi kéo, đặc biệt trong nền kinh tế
thị trường hiện nay các em thường xuyên phải đặt mình trong những tình huống,
hồn cảnh phải lựa chọn, gặp nhiều khó khăn, thử thách. Vì vậy chúng ta phải
giúp các em có trách nhiệm với bản thân, gia đình, cộng đồng, có khả năng ứng
phó tích cực trước những tình huống của cuộc sống, chủ động, tự tin để đạt kết
quả học tập tốt hơn. Có thể nói kĩ năng sống thúc đẩy phát triển con người và xã
hội, là nhịp cầu giúp con người biến kiến thức thành thái độ, hành vi tích cực.
Giáo dục kĩ năng sống là yêu cầu cần thiết, là xu thế chung của thời đại. Vấn đề
giáo dục kĩ năng sống đã chính thức đưa vào thực hiện nhiệm vụ năm học, được
Sở GD&ĐT xây dựng kế hoạch chỉ đạo năm học 2020-2021 cấp Tiểu học như
sau: “ Chú trọng giáo dục đạo đức, giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Tăng
cường mối quan hệ giữa nhà trường với gia đình, cộng đồng và xã hội. Tích hợp
giáo dục đạo đức, kĩ năng sống trong các môn học và hoạt động giáo dục phù
hợp với điều kiện cụ thể của từng địa phương.
*Vậy kĩ năng sống là gì?
Kĩ năng sống là khả năng làm chủ bản thân của mỗi con người, khả năng
ứng xử phù hợp với những người khác và với xã hội , khả năng ứng phó tích cực
trước các tình huống của cuộc sống.
* Giáo dục kĩ năng sống:
2

Giáo dục kĩ năng sống là quá trình hình thành, rèn luyện và phát triển cho
các em khả năng làm chủ bản thân, khả năng ứng xử phù hợp với những người
xung quanh trong cộng đồng xã hội và ứng phó tích cực trước các tình huống
trong cuộc sống.
*Mục tiêu giáo dục kĩ năng sống trong môn Tiếng Việt:
Việc giáo dục kĩ năng sống trong môn Tiếng Việt ở Tiểu học nhằm giúp học
sinh bước đầu hình thành và rèn luyện cho học sinh các kĩ năng sống cần thiết,
phù hợp với lứa tuổi, giúp các em nhận biết được những giá trị tốt đẹp trong
cuộc sống, biết tự nhìn nhận, đánh giá đúng về bản thân để tự tin, tự trọng và
không ngừng vươn lên trong cuộc sống, biết ứng xử phù hợp trong các mối quan
hệ với người thân, với cộng đồng và với môi trường tự nhiên, biết sống tích cực,
chủ động trong mọi điều kiện, hồn cảnh.
Như vậy: Giúp học sinh rèn kĩ năng sống thông qua dạy học môn Tiếng Việt
cho học sinh lớp 3 sẽ góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục con người phát triển
toàn diện.
* Nhiệm vụ Giáo dục kĩ năng sống trong môn Tiếng Việt lớp 3 là:
- Kỹ năng sống thúc đẩy sự phát triển của các em trong xã hội giúp học
sinh biến kiến thức thành thái độ hành vi, thói quen tích cực lành mạnh.
- Trong mơn Tiếng Việt có nhiệm vụ hình thành và phát triển học sinh kỹ
năng sử dụng Tiếng Việt ( Nghe, đọc, nói, viết ) để học tập và giao tiếp trong
hoạt động lứa tuổi.
- Kỹ năng đặc thù thể hiện ở mơn Tiếng Việt là kỹ năng giao tiếp, sau đó
là kỹ năng nhận thức: Nhận thức thế giới xung quanh, tự nhận thức, ra quyết
định, phán đoán,...
* Các kĩ năng sống cần đạt thông qua môn Tiếng Việt lớp 3 chủ yếu là:
- Giao tiếp .
- Lắng nghe tích cực .
- Thương lượng.
- Ra quyết định.
- Đặt mục tiêu.

-Thể hiện tự tin.
- Xác định giá trị, tự nhận thức.
- Hợp tác đảm nhiệm trách nhiệm .
- Thu thập xử lý thông tin .
- Tư duy, sáng tạo.
- Đảm nhiệm trách nhiệm công bằng.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
2.2.1. Thực trạng chung.
Trong thực tế việc dạy kĩ năng sống cho học sinh đang được tích hợp,
lồng ghép. Người làm cơng tác Giáo dục đóng vai trị là người hướng dẫn , tạo
điều kiện, mơi trường cho học sinh phát triển kĩ năng sống.
Tuy nhiên, chúng ta cần nhìn thẳng vấn đề, ở thành thị rất nhiều trẻ đã đi
học lớp 1, 2 vẫn còn cần bố mẹ bón cơm. Nhiều học sinh Tiểu học và khơng ít
học sinh Trung học cơ sở chưa tự thực hiện được cả khâu vệ sinh cá nhân…Từ
chỗ ít có khả năng tự làm những việc đơn giản đó, chắc chắn các em sẽ dựa
3


dẫm, thụ động khi giải quyết các vấn đề khó khăn trong cuộc sống. Cũng từ đó,
trẻ dễ bị sốc và có những hành động tiêu cực khi gặp khó khăn, vướng mắc
trong các mối quan hệ với gia đình, bạn bè, thầy cô.
Ở nhiều trẻ em, khă năng kiểm sốt cảm xúc và hành vi cũng rất yếu. Khi
nói về nguyên nhân của hiện tượng mất trật tự trong giờ học, các em cho biết là
do đột nhiên các em nhớ ra, nghĩ ra một điều gì đấy thú vị, thế là các em trao đổi
ngay với bạn mà không thể để dành đến giờ ra chơi.
Giáo viên cũng nhận thấy rằng rất nhiều kĩ năng sống đã được hình thành
và phát triển cho học sinh ngay trong bài giảng, tuy nhiên những kĩ năng này
chưa được đề cập một cách rõ ràng với tư cách là kĩ năng sống mà chỉ ở dạng
các kĩ năng cơ bản cần thiết của các môn học.
2.2.2. Thực trạng tại lớp 3C trường TH Xuân Lâm- thị xã Nghi Sơn.

Là một trường học có nhiều bề dày trong cơng tác dạy-học. Vì vậy, học
sinh đã có những kĩ năng cơ bản: Nghe, nói, đọc, viết, đi, đứng, múa, hát.... tự
tin trong giao tiếp cùng hợp tác nhóm. Tuy nhiên số học sinh hay thụ động, nhút
nhát, thiếu tự tin, sống ích kỷ, ít chia sẻ, cảm thơng cùng mọi người vẫn cịn
nhiều. Có học sinh lớp 3 vẫn khơng có thói quen tối thiểu như: Rửa mặt, thay
quần áo đi học...một cách khoa học.
Giáo viên ở trường thường hay quan tâm đến dạy kiến thức mà quên đi
hoạt động kĩ năng sống của học sinh. Khi điều chỉnh bổ sung nhật ký chưa có
thói quen đưa giáo dục kĩ năng sống trong bài dạy đặc biệt môn Tiếng Việt.
Mấy năm gần đây phong trào: “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích
cực” được nhà trường hưởng ứng trong đó chú trọng rèn kĩ năng sống cho học
sinh thông qua hoạt động giảng dạy học tập và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp.
* Đầu năm học 2020-2021, sau khi học xong bài tập đọc: Cậu bé thông
minh bài - tuần 1 , bài Ai có lỗi - tuần 2 . Bài tập làm văn tuần 6 . Tôi đã sử
dụng phiếu khảo sát như sau:
PHIẾU KHẢO SÁT
* Em hãy khoanh trịn vào chữ cái trước ý mình lựa chọn:
1. Em sang nhà hàng xóm chơi, thấy bác hàng xóm bị ốm, ở nhà một mình em
sẽ làm gì?
a, Im lặng, đi về.
b, Hỏi thăm, động viên bác chóng khỏi bệnh.
c, Hỏi thăm, động viên và giúp đỡ những việc bác cần.
2. Em đi học về mẹ cũng đi làm về mẹ tất bật vào bếp nấu cơm và còn lo giặt
quần áo nữa lúc đó em sẽ làm gì ?
a, Chạy ra đường chơi cùng với các bạn.
b, Ngồi xem ti vi chờ mẹ dọn cơm rồi ăn.
c, Làm rau, quét bếp cho mẹ
* Kết quả với tổng số 40 em lớp 3C khảo sát như sau:

4


Lựa chọn
Câu hỏi
Số
HS
1
40
2
40

Kĩ năng tốt

Bước đầu hình
thành kĩ năng

Kĩ năng chưa tốt

SL

%

SL

%

SL

%

6
4

15%
10%

15
14

37,5%
35%

19
22

47,5%
55%

Như vậy, học sinh có tiếp thu và hiểu được nội dung của bài học song để áp
dụng vào trải nghiệm cuộc sống thì rõ ràng các em chưa có được các kĩ năng cần
thiết như; chia sẻ, thể hiện sự cảm thơng, giao tiếp ứng xử, tìm hiểu thông tin và
tư duy sáng tạo…
Sau một thời gian nghiên cứu, trải nghiệm tôi mạnh dạn đề xuất với nhà
trường áp dụng một số biện pháp: “ Giúp học sinh lớp 3C rèn kỹ năng sống
thông qua dạy học môn Tiếng Việt tại Trường Tiểu học Xuân Lâm” bước đầu
có kết quả khả quan rõ rệt.
2.3. Biện pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
Để giúp học sinh rèn kĩ năng sống thông qua môn Tiếng Việt cho học sinh
lớp 3 tôi áp dụng một số biện pháp sau đây:

2.3.1. Xây dựng kế hoạch bài học, xác định rõ nhiệm vụ giáo dục rèn kĩ
năng sống cho học sinh trong môn Tiếng Việt, chuẩn bị bài dạy chu đáo trước
khi lên lớp:
* Nghiên cứu và chuẩn bị bài dạy chu đáo.
Việc nghiên cứu bài dạy là khâu cơ bản, quan trọng nhất của giáo viên khi
lên lớp, Vì vậy, giáo viên phải đọc kỹ sách giáo khoa, xác định mục tiêu, xem
các tài liệu tham khảo.. trước khi lên lớp ở môn Tiếng Việt. Đặc biệt luôn chú ý
việc đưa vào mục tiêu tiết dạy các kĩ năng sống cơ bản được giáo dục qua tiết
học một cách cụ thể, từ đó giáo viên lựa chọn phương pháp hình thức tổ chức
dạy học phù hợp với các đối tượng học sinh. Bổ sung, điều chỉnh những giờ học
làm sao cho các em được học để làm, được trải nghiệm như trong cuộc sống
thật.
Ví dụ: Soạn bài dạy mơn Tiếng việt lớp 3 phải đảm bảo các phần bắt buộc sau:
I, Mục tiêu: ( Kiến thức, kĩ năng, thái độ)
II, Các kỹ năng sống được giáo dục trong bài. ( Phải chỉ ra cụ thể )
III, Các phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực được sử dụng:
IV, Phương tiện dạy học
V, Tiến trình bài dạy.
Các bài dạy được thống nhất qua góp ý, trao đổi bằng các buổi sinh hoạt chuyên
môn nề nếp cùng quản lý nhà trường.
Từ thực tế của lớp mình, dựa vào các kỹ năng sống cơ bản mà học sinh có được,
căn cứ vào mục tiêu, nội dung của bài học, tơi tìm hiểu, xây dựng kế hoạch từng
bài học, đưa giáo dục kĩ năng sống vào kế hoạch và coi đó là một trong những
nhiệm vụ quan trọng đạt được mục tiêu của bài học. Cùng tổ trưởng lồng ghép
xây dựng giáo dục kĩ năng sống trong kế hoạch hoạt động chuyên môn của tổ
dựa trên kế hoạch chuyên môn của nhà trường.
5


Ví dụ : Khi học bài Đơi bạn tuần 16

Ngồi mục tiêu mà tài liệu hướng dẫn học Tiếng Việt đặt ra, tôi lồng ghép các kĩ
năng sống đưa vào bài học:
- Qua bài học các em biết tự nhận thức, xác định giá trị cá nhân.
- Kĩ năng hợp tác nhóm.
- Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm.
Hay khi học bài : Giọng quê hương- tuần 10
Mục tiêu mà tôi đưa các kĩ năng sống vào bài là:
Rèn luyện kĩ năng sống: tư duy, sáng tạo, giao tiếp, ứng xử văn hóa, ra quyết
định, giải quyết vấn đề, kiểm sốt cảm xúc.
Ngồi ra, tơi chú ý đến việc chuẩn bị bài dạy của mình trước khi lên lớp ứng
dụng cơng nghệ thông tin vào giảng dạy, chuẩn bị đồ dùng dạy học chu đáo để
tạo được nhiều hứng thú cho học sinh.
Ví dụ: Để cho tiết dạy sinh động hơn tôi đã sưu tầm một số tranh ảnh
phục vụ cho hoạt động cơ bản. Như bài Ông tổ nghề thêu – tuần 21: Tranh sưu
tầm về hoạt động thêu ở các làng thêu và những bức tranh thêu rất đẹp, ảnh về
các nghệ nhân đang làm việc. Hay bài tập làm văn tuần 25 : Quan sát ảnh lễ
hội và tả lại quang cảnh động của những người tham gia lễ hội : Tôi sưu tầm
tranh ảnh các lễ hội cho học sinh xem và các em tự chọn để tải. Khi dạy bài
Người liên lạc nhỏ tuần 14. Tôi đã sử dụng giáo án điện tử .Tơi đưa hình ảnh 5
bức tranh trình chiếu lên màn hình để học sinh kể câu chuyện : “Người liên lạc
nhỏ ”.
Ngoài ra, Tơi cịn tham gia dự giờ đồng nghiệp nghiêm túc. Đóng góp và rút
kinh nghiệm cho nhau cùng tiến bộ, chú ý mục tiêu cần đạt chứ không xem nặng
việc xếp loại giỏi, yếu.
2.3.2. Phân loại đối tượng học sinh phù hợp, chú ý nhiều đến đối
tượng học sinh yếu về kĩ năng sống.
Sau khi đã đưa được mục tiêu Giáo dục kĩ năng sống cần đạt. Ngay từ
đầu năm học tơi chia các đối tượng học sinh theo nhóm học tập (nhóm 4) có 1
nhóm trưởng và nhóm phó ngồi 2 bàn để tiện việc khi học nhóm đơi. Tuy nhiên,
nếu khơng thay đổi linh hoạt vai trị của từng thành viên trong nhóm sẽ dẫn đến

việc nhóm trưởng điều hành và hỗ trợ bạn yếu. Bạn ít nói sẽ luôn ỷ lại và không
độc lập tư duy, tự ra quyết định cho chính mình. Ý thức được điều đó nên tơi đã
chủ động đổi vai trị của các em trong nhóm hàng tuần, các em có thể học nhóm
đơi hoặc nhóm 4 rất thuận tiện.
- Nhóm 1: Có em Dương , Quỳnh, học tốt, giao tiếp mạnh dạn. Tơi cho
ngồi cùng nhóm với em Yến và em Duy là những học sinh rụt rè, thiếu tự tin.
Sau 1 tuần các em phải học tập nhóm trưởng để tuần sau sẽ thay các bạn đó điều
hành nhóm mình trong một số hoạt động học.
- Nhóm 2: Các em Vinh, Khánh học tốt chia ngồi với em Đức , em Hiếu
biết cách làm bài nhưng lại ngại nói, ít chia sẻ. Tơi chia vào nhóm có bạn Dung
ln biết gần gũi, động viên bạn khác nêu ý kiến của bản thân.
Cứ như vậy, hết một tuần tôi cho các em đổi vai trị của nhau, nhóm học
đều có các đối tượng để giúp nhau cùng tiến bộ trong việc rèn kĩ năng sống.
6


Đến nay, bạn Anh Tuấn ở lớp mắc nhiều lỗi phát âm đầu năm học, được
cô giáo phân công làm nhóm trưởng nhiều lần. Em đã cố gắng tự rèn luyện để
thành người dẫn chuyện trước lớp của tổ mình. Hiện nay em đã nói năng rất lưu
lốt.Tơi ln cố gắng để các em được bày tỏ thái độ, suy nghĩ của mình khi
được phân cơng nhiệm vụ bằng cách đưa câu hỏi.
? Sau khi nhận nhiệm vụ trong tổ các em sẽ làm gì với trách nhiệm mình nhận.
( Một số em nói trước lớp) và như thế các em sẽ rèn được kĩ năng trình bày suy
nghĩ và kỹ năng đảm nhận trách nhiệm tốt hơn.
2.3.3. Áp dụng bài dạy Tiếng Việt theo phương pháp và kĩ thuật dạy học
tích cực tạo điều kiện để học sinh được trải nghiệm, thực hành kĩ năng sống
vừa được học.
Không dừng lại ở việc tìm hiểu bài dạy tốt, giáo viên cần áp dụng tốt các
phương pháp dạy học tích cực vào giờ dạy sẽ giúp học sinh được thực hiện kĩ
năng trải nghiệm, thực hành để hiểu và vận dụng bài tốt hơn.

Minh họa 1: Khi dạy tiết Tập làm văn: Kể lại buổi đầu đi học - Tuần 6
Ở bài này kĩ năng sống được giáo dục trong bài cần đạt được là: Giao tiếp, lắng
nghe tích cực. Căn cứ vào nội dung bài giáo viên áp dụng các phương pháp và kĩ
thuật dạy học là: Thảo luận, chia sẻ, trình bày, viết tích cực.
a, Thảo luận, chia sẻ:
? Kể cho nhau nghe về ngày đầu tiên đi học lớp 1( Bạn học trường nào, ai đưa
đi học, cô giáo tên gì …)
? Nói về điều mình nhớ nhất trong ngày đi học đầu tiên, sau đó viết lại những
điều mình nói thành đoạn văn khoảng 5 câu.
b, Trình bày 1 phút:
- Học sinh đọc yêu cầu bài 1. Giáo viên trình chiếu trên màn hình các câu hỏi.
- Học sinh kể miệng dựa vào câu hỏi hoặc một bạn hỏi, một bạn trả lời, sau đó
kể thành đoạn:
+ Học sinh có thể kể như sau: Hơm ấy là một buổi sáng mùa thu, bầu trời mát
dịu. Mẹ đưa tôi đến trường trên chiếc xe đạp màu xanh. Tôi mặc chiếc váy tím
than, áo sơ mi trắng gọn gàng. Trên vai là chiếc cặp máu hồng rất đẹp. Đến
cổng trường tơi chưa dám bước vào sân trường vì chưa quen. Sau đó, tơi được
cơ Hoa ân cần dắt tay vào lớp. Tôi rất nhớ ngày đầu tiên đi học ấy!
+ Hay học sinh có thể kể: Hơm ấy, ngày đầu tiên đi học , tôi được ông ngoại
chở đi bằng chiếc xe đạp mini vì bố mẹ bận đi làm. Tôi mặc bộ đồng phục mới
tinh, vai đeo chiếc balô xinh xắn màu hồng. Đến trường thật vui, tôi cùng các
bạn được cô giáo làm quen và dẫn vào lớp học.
+ Học sinh thi kể trước lớp. Các bạn nhận xét theo hướng dẫn của giáo viên
? Nội dung kể, lời nói như thế nào
c, Viết tích cực:
- Học sinh viết bài vào vở bài tập theo nội dung câu hỏi và câu trả lời
- Học sinh đổi bài chéo để góp ý, một số em đọc trước lớp.
* Kể lại buổi đầu tiên đi học cho bạn, bố, mẹ nghe ở nhà.
Minh họa 2: Dạy bài Tập đọc – Kể chuyện : Cậu bé thông minh - Tuần 1
- Các kĩ năng sống được giáo dục: Tư duy, ra quyết định, giải quyết vấn đề

7


- Các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực được sử dụng: Trình bày ý kiến cá
nhân, đặt câu hỏi, thảo luận nhóm.
a, Trình bày ý kiến cá nhân: - Đọc thầm các đoạn trong bài tập đọc và trả lời các
câu hỏi.
? Nhà vua nghĩ ra kế gì để tìm người tài giỏi.
? Vì sao dân chúng lo sợ khi có lệnh vua.
b, Thảo luận nhóm:
? Cậu bé đã làm cách nào để vua thấy lệnh của mình là vơ lý
? Câu chuyện này nói lên điều gì.
? Trong câu chuyện em thích nhân vật nào, vì sao.
Tuy nhiên khơng dừng lại ở việc tìm hiểu bài dạy tốt, việc giáo dục được
kĩ năng sống tốt nhất, qua môn Tiếng Việt là giáo viên phải biết vận dụng đổi
mới phương pháp dạy học, lấy học sinh làm trung tâm qua các tiết dạy. Ưu thế
của môn Tiếng Việt là kĩ năng giao tiếp, sau đó là kĩ năng nhận thức do đó giáo
viên cần áp dụng tốt các phương pháp dạy học tích cực vào giờ dạy sẽ giúp học
sinh được trải nghiệm, thực hành để có các kĩ năng sống tốt hơn.
Ví dụ: Khi dạy bài tập làm văn tuần 11: Giới thiệu quê hương (Nói về quê
hương em hoặc nơi em đang ở)
Phần B: Hoạt động thực hành.
Ở phần này kĩ năng sống được giáo dục cần đạt được là: Thu thập, xử lý
thông tin. Giao tiếp, lắng nghe tích cực, cảm nhận, chia sẻ, bình luận. Căn cứ
vào nội dung bài giáo viên áp dụng các phương pháp và kĩ thuật dạy học là:
Thảo luận, chia sẻ, trình bày, viết tích cực.
a. Thu thập, xử lý thơng tin:
- Các em tìm hiểu hoặc nhớ lại những điều về địa phương mình đang ở.
b. Thảo luận, chia sẻ:
Học sinh trao đổi cho nhau nghe xóm làng hoặc phố phường nơi các em

đang sinh sống theo nhóm học tập.
- Em nói đến địa phương nào?
- Ở đó có gì nổi bật? em u nhất cảnh vật gì ở quê em? ( Đường sá, cây
cối, nhà cửa, trường học, hội trường thơn…)
- Cảnh vật đó có gì đáng nhớ?
- Phong trào lớn ở địa phương em?
Tình cảm của em đối với quê hương như thế nào?
c. Viết tích cực:
- Học sinh viết bài vào vở bài tập theo nội dung câu hỏi và câu trả lời
- Học sinh đổi bài chéo để góp ý.
d. Trình bày 1 phút:
- Học sinh đọc yêu cầu bài. Giáo viên trình chiếu trên màn hình các câu hỏi.
- Học sinh nói miệng dựa vào câu hỏi hoặc một bạn hỏi, một bạn trả lời, sau đó
đọc thành đoạn trong nhóm hay trước lớp.
* Học sinh có thể trình bày như sau:
Cách 1:
Q hương Xuân Lâm là nơi em sinh ra và lớn lên. Cùng sự đổi mới của
quê hương đất nước giờ đây quê hương Xuân Lâm của em cũng thay đổi rất
8


nhiều. Những con đường đất ngày xưa giờ đây đã được thay bằng con đường
đất bê tống sạch đẹp. Nhà cửa mọc lên san sát : Nhà ngói, nhà bằng và cả
những nhà cao tầng được mọc lên dưới những lũy tre xanh. Hai bên đường em
tới trường là hai hàng cây xanh rợp bóng mát. Xa là trường học của chúng em
với hai dãy nhà cao tầng khang trang và một khuôn viên xanh, sạch, đẹp. Dù
sau này đi đâu em cũng ln u mến q hương của mình.
+ Hay học sinh có thể trình bày:
Cách 2:
Trong mỗi chúng ta ai cũng có quê hương yêu quý của riêng mình. Em

cũng vậy em rất yêu quý quê hương Xuân Lâm của em. Bây giờ con đường em
đến trường đã bê tơng hóa khơng cịn phải đi trên con đường đất cát bỏng chân
như trong lời mẹ kể. Quê hương em bây giờ đã thây đổi rất nhiều . Đâu đây
những mái nhà cao thấp nằm nép mình bên những rặng dừa xanh mát bên
những trái xoài, trái khế đu đưa trong vòm lá. Xa xa là mái trường Tiểu học
Xuân Lâm của em với hai dãy nhà cao tầng khang trang và một khuôn viên
xanh, sạch, đẹp. Em yêu mái trường và yêu cả quê hương của mình.
+ Học sinh thi nói trước lớp. Các bạn nhận xét, bình chọn đoạn văn hay nhất:
? Đoạn văn nào có nội dung phong phú
? Đoạn văn nào thể hiện rõ tình cảm và thái đọ tốt của người viết
? Đoạn văn nào ít lỗi về chính tả, từ ngữ, câu.
* Việc sử dụng các kĩ năng sống cơ bản đặc biệt là việc hợp tác nhóm đã giúp
các em rất nhiều trong vận dụng cuộc sống.

Một số hình ảnh tổ chức lớp học ở các tiết Tiếng Việt
có lồng ghép giáo dục kỹ năng sốngở lớp 3C

9


Như vậy, các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực đã được áp dụng dạy
học trong bài tốt, tôi đã xác định được dạy Tiếng việt là giúp cho học sinh nói,
viết lưu lốt, phát triển vốn từ, tư duy, bồi dưỡng tình cảm cho các em. Học sinh
chủ yếu thực hành tích cực qua đó mà vốn sống được tăng lên, giúp các em tự
tin trong giao tiếp, trình bày và ứng xử trong cuộc sống.
Mỗi phương pháp dạy học cụ thể có các kĩ thuật dạy học đặc thù song
người giáo viên phải biết linh hoạt vận dụng lựa chọn các phương pháp dạy học
theo hướng phát huy tích cực của học sinh với yêu cầu của cơng việc tăng cường
giáo dục kĩ năng sống thì mục tiêu sẽ đạt hiệu quả hơn.
- Tổ chức cho học sinh thực hành kĩ năng sống theo chủ đề môn Tiếng

Việt lồng ghép vào buổi 2.
Ví dụ: Khi dạy bài Tập đọc – Kể chuyện : Người lính dũng cảm.
Sau buổi học thứ nhất, đến buổi 2 tôi đưa ra các tình huống câu hỏi để học sinh
giải quyết.
Sau câu hỏi : ? Ai là người dũng cảm trong câu chuyện.
Tơi góp ý cho giáo viên việc dạy học sinh liên hệ thực tế cả lớp.
? Em đã từng mắc lỗi gì. (Một số em nói trước lớp, chọn một số tình huống để
giải quyết).
- Tình huống 1: Thu làm vỡ lọ hoa của mẹ, bạn ấy sẽ làm gì ?
- Tình huống 2: Nam giấu mẹ vì bài kiểm tra điểm kém, Thầy giáo biết, Nam sẽ
làm như thế nào?
- Tình huống 3: Dũng làm rách vở của Lan mà bạn ấy khơng biết, Dũng sẽ làm
gì khi cơ giáo hỏi cả lớp về việc này?
Qua thực tế học sinh hầu hết đã giải quyết tốt các tình huống đưa ra. Tôi tin là
các em sẽ vận dụng được trong cuộc sống hàng ngày và kĩ năng sống của các
em dần được vận dụng tốt hơn.
2.3. 4. Cùng tích hợp với các mơn học khác, khuyến khích các lực lượng
trong và ngoài nhà trường tham gia rèn kĩ năng sống cho học sinh. Tăng
cường các hoạt động ngoài giờ lên lớp.
Giáo dục kĩ năng sống không phải chỉ là công việc của giáo viên, nhà trường
mà là của cả gia đình, xã hội, cộng đồng. chính vì vậy, nhà trường đã có kế
hoạch giới thiệu chương trình giáo dục kĩ năng sống cho phụ huynh ngay trong
buổi họp đầu năm của từng năm học, kết hợp với gia đình để học sinh được trải
nghiệm bài học trên lớp vào cuộc sống. Cơng khai kế hoạch học ngoại khóa như:
Giới thiệu cảnh đẹp quê em : Cảnh đẹp cánh đồng lúa vàng thơm, Nhà máy giày
da ANORA, Cảnh đẹp sông nước, Đài tưởng niệm lịch sử, Đền Khánh Trạch,
Chùa Thiên Vương, Khu nhà ở của chuyên gia Lọc hóa dầu,...
Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh không chỉ ở trong bốn bức tường, nhà
trường cùng với tổ chức Đoàn, Đội đưa học sinh xem cảnh lao động khó nhọc
của người lao động, đồng cảm, chia sẻ với các bạn có hồn cảnh khó khăn. Các

em cùng cơ giáo đến tặng q những gia đình nghèo khó. Như em Dun, em
Trang, em Tuấn. Rõ ràng các em dần trưởng thành lên trong cảm xúc, nhận thức,
giao tiếp, bằng những hoạt động khám phá vào cuộc sống thật.
Bên cạnh đó hoạt động ngồi giờ lên lớp ở trường cũng là mơi trường rất
tốt để học sinh rèn được kĩ năng sống. Việc tổ chức các hoạt động giáo dục
10


ngoài giờ lên lớp trong trường Tiểu học là điều kiện tốt nhất giúp học sinh tích
luỹ và rèn kĩ năng sống có hiệu quả. Thơng qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp
các em được hợp tác, trải nghiệm các kĩ năng sống. Vậy giáo viên cần thiết kế
và tổ chức thực hiện các hoạt động ngoài giờ lên lớp sao cho học sinh có cơ hội
thể hiện ý tưởng cá nhân, tự trải nghiệm và biết phân tích kinh nghiệm sống của
chính mình và người khác.Tơi ln khuyến khích học sinh tham gia nhiều trị
chơi dân gian vào ngày thứ 4 hàng tuần nhà trường tổ chức, thực hiện xây dựng
phong trào: “ Trường học thân thiện, học sinh tích cực” tốt. Trang trí lớp theo
hướng tích cực tạo khơng khí học tập tốt cho các em và được các trường bạn đến
tham quan để lại nhiều ấn tượng tốt.

Một số hình ảnh cơ, trị trang trí lớp 3C

 

Một số hình ảnh hoạt động ngồi giờ lên lớp

11


Giao lưu Kỹ năng sống
Tham quan và học tập rèn KNS

Năm học 2020-2021
tại doanh trại qn đội
Ngồi ra, tơi kết hợp với các môn học khác; Đạo đức, TNXH… để giáo dục kĩ
năng sống cho học sinh cùng môn Tiếng Việt. Đặc biệt tôi luôn sinh hoạt đúng
chủ đề theo bài tập: Thực hành kĩ năng sống được nhà trường dạy vào thứ 4 buổi
2 với 1 tháng/ 1 lần theo những chủ đề: Kĩ năng tự phục vụ , Kĩ năng giao tiếp
với bạn bè và mọi người, Kĩ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề...Học sinh
thực hiện đã thực sự có hiệu quả trong thực tế cuộc sống.

Hình ảnh lớp 3C trong buổi giao lưu kỹ năng sống cấp trường
năm học 2020-2021
2.4. Hiệu quả
Qua hai năm áp dụng các biện pháp rèn kĩ năng sống qua môn Tiếng Việt
lớp 3 như đã nêu ở trên. Tôi thấy việc áp dụng đạt được hiệu quả sau:
Tất cả các em học sinh của lớp đều đã nhận thức, nắm vững được tầm
quan trọng của việc rèn kĩ năng sống qua môn Tiếng Việt lớp 3.
Tôi đã vận dụng tốt phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực.Trong đó
chú ý được vấn đề rèn kĩ năng sống cho các em..
Từng bước đưa chất lượng giảng dạy của mình và kết quả rèn kĩ năng
sống của học sinh được nâng lên rõ rệt.
12


Sau một thời gian áp dụng bằng thực tế việc thực hành kĩ năng sống
thông qua các bài trong môn Tiếng Việt. Tôi tiến hành khảo sát lớp 3C như sau:
PHIẾU KHẢO SÁT
* Em hãy khoanh tròn vào chữ cái trước ý mình lựa chọn.
1. Hơm ấy, em cùng bố, mẹ lên núi chơi. Bỗng có một con chim non rất đẹp rơi
trên tổ xuống đất. Em sẽ làm gì?
A, Bắt chim đem về nuôi.

B, Để im cho chú chim gọi mẹ.
C, Đặt chú chim lên tổ ngay ngắn, an tồn.
2. Em đã làm gì để bảo vệ mơi trường?
A, Trồng và chăm sóc cây xanh.
B, Khơng vứt rác bừa bãi ở bất kỳ nơi nào.
C, Cả 2 ý trên.
Lựa chọn
A
B
C
Câu hỏi
SL
%
SL
%
SL
%
40 em
1
2
5
4
10
34
85
2

0

0

1

2,5

39

97,5

Nhận xét: Nhìn vào bảng thống kê ta thấy: Tỷ lệ học sinh biết vận dụng kĩ năng
bài học vào cuộc sống tốt hơn. Điều này chứng tỏ việc giáo dục kĩ năng sống đã
mang lại hiệu quả thiết thực.
3. Kết luận, kiến nghị
3.1. Kết luận
Việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là nhiệm vụ vô cùng quan trọng
và cần thiết trong nhà trường, nó khơng phải là cơng việc: “ Một sớm, một
chiều”. Vì vậy địi hỏi Giáo viên phải ln kiên trì đơn đốc và động viên giáo
viên ln có thói quen lồng ghép kĩ năng sống vào bài học trên lớp. Làm tốt hơn
nữa phong trào “ Xây dựng trường học thân thiên, học sinh tích cực”, ln đổi
mới phương pháp dạy học một cách mạnh mẽ, thường xuyên cập nhật các thông
tin về giáo dục kĩ năng sống trong giảng dạy- học tập. Góp phần cùng nhà
trường hồn thành xuất sắc nhiệm vụ năm học.
3.2. Kiến nghị
Để việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh được tốt hơn, tôi đề nghị Bộ
Giáo dục và Đào tạo cần xác định rõ mục tiêu, trong đó Giáo dục kĩ năng sống
phải được trình bày cụ thể, phù hợp với từng lứa tuổi trong mục tiêu của từng
môn học. Cần cụ thể hơn nữa trong việc cung cấp tài liệu, bồi dưỡng phương
pháp cho giáo viên để họ làm tốt vai trò truyền thụ tri thức và hình thành kĩ
13

năng cho học sinh. Nội dung chương trình dạy học cần tăng cường hơn về thời
lượng nhằm giáo dục kĩ năng sống cho học sinh.
Với những kinh nghiệm còn chưa nhiều. Tôi mạnh dạn đưa ra một số biện
pháp áp dụng vào lớp mình như đã trình bày hi vọng có những ý kiến bổ ích cho
bạn bè, đồng nghiệp. Tuy nhiên, sáng kiến kinh nghiệm này vẫn còn nhiều thiếu
sót. Rất mong được sự góp ý của HĐKH các cấp và tất cả mọi người.
Xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 15 tháng 4 năm 2021
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình,
khơng sao chép nội dung của người khác.

Trần Thị Xn

14


15