Đề KSCL văn 9 (đọc hiểu ngoài chương trình)

UBND HUYỆN NINH GIANG
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

Đề số 01

ĐỀ KHẢO SÁT HỌC SINH LỚP 9
NĂM HỌC 2020 - 2021
Môn Ngữ văn
Thời gian làm bài: 120 phút
Ngày khảo sát: 20 tháng 5 năm 2021

Phần I. Đọc - Hiểu (3,0 điểm) Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi cho bên dưới:
“Nhân dịp tết, một đoàn các chú lái máy bay lên thăm cơ quan cháu ở Sa Pa.
Khơng có cháu ở đấy. Các chú lại cử một chú lên tận đây. Chú ấy nói: nhờ cháu có góp
phần phát hiện một đám mây khơ mà ngày ấy, tháng ấy, quân ta hạ được bao nhiêu phản
lực Mĩ trên cầu Hàm Rồng. Đối với cháu thật là đột ngột, không ngờ lại là như thế. Chú
lái máy bay có nhắc đến bố cháu, ơm cháu mà lắc “Thế là một hòa nhé!” Chưa hòa đâu
bác ạ. Nhưng từ hôm ấy cháu sống thật hạnh phúc. Ơ, bác vẽ cháu đấy ư? Không, không,
đừng vẽ cháu! Để cháu giới thiệu với bác những người khác đáng cho bác vẽ hơn…”
(Ngữ văn 9, Tập 1, NXB Giáo dục Việt Nam, tr180)
Câu 1.(1,0 điểm) Đoạn văn trên thuộc tác phẩm nào? Do ai sáng tác? Nêu hoàn cảnh
sáng tác tác phẩm.
Câu 2. (1,0 điểm) Chỉ rõ các phép liên kết câu, các cách dẫn trực tiếp, gián tiếp có
trong đoạn trích.
Câu 3. (1,0 điểm) Em cảm nhận được vẻ đẹp nào của nhân vật qua lời văn sau:
Nhưng từ hôm ấy cháu sống thật hạnh phúc. Ơ bác vẽ cháu đấy ư? Không, không,
đừng vẽ cháu! Để cháu giới thiệu với bác những người khác đáng cho bác vẽ hơn”
Phần 2. Làm văn (7,0 điểm)
Câu 1. (2,0 điểm) Trong bài: “Sự hy sinh thầm lặng của những “chiến sĩ áo
trắng” nơi tuyến đầu chống dịch”, một tờ báo đã viết: Nếu như một số ngành nghề khác,
khi có dịch bệnh nguy hiểm như SARS, Covid-19... mọi người được khuyến cáo tránh xa

những nơi có nguy cơ cao lây bệnh, thậm chí được nghỉ việc. Nhưng với y bác sĩ, họ phải
lao vào tâm dịch, phải trực tiếp chăm sóc và cứu chữa cho người bệnh. Biết là hiểm nguy
thậm chí có thể phải đánh đổi bằng chính sinh mạng của mình, nhưng vì nhiệm vụ họ bất
chấp mọi nguy hiểm, sẵn sàng lên đường chống dịch để bảo vệ sức khỏe cho cộng đồng.
Từ nội dung đoạn tin trên, em hãy viết một đoạn văn nghị luận bàn về giá trị
của đức hy sinh trong trong cuộc sống và trong việc phòng, chống dịch bệnh Covid 19 ở nước ta hiện nay.
Câu 2. (5,0 điểm) Cảm nhận tinh tế của Hữu Thỉnh về khoảnh khắc giao mùa
qua bài thơ Sang thu:
Bỗng nhận ra hương ổi
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Phả vào trong gió se
Đã vơi dần cơn mưa
Sương chùng chình qua ngõ
Sấm cũng bớt bất ngờ
Hình như thu đã về
Trên hàng cây đứng tuổi.
(Ngữ văn 9, tập 2, NXB GD Việt Nam)
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
------------Hết----------

Họ tên thí sinh…………………………………. Số báo danh…………......
……………….


UBND HUYỆN NINH GIANG
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
MÃ ĐỀ 01

Phần

HƯỚNG DẪN CHẤM
KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG
HỌC SINH LỚP 9 NĂM HỌC 2020-2021
MÔN: NGỮ VĂN
Thời gian làm bài: 120 phút

Đáp án

Điểm

Câu 1 (1,0 điểm)
0,25
- Đoạn văn trích trong tác phẩm “Lặng lẽ Sa Pa”
0,25
- Tác giả: Nguyễn Thành Long
- Hoàn cảnh sáng tác: Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa được sáng tác
0,5
năm 1970. Tác phẩm là kết quả của chuyến đi thực tế tại Lào
Cai của tác giả.
Câu 2 (1,0 điểm)
Các phép liên kết câu, các cách dẫn trực tiếp, gián tiếp có
trong đoạn trích:
- Các phép liên kết câu:
0,5
+ Phép thế qua các chi tiết: Khơng có cháu ở đấy (ở cơ quan);
Đối với cháu thật là đột ngột, không ngờ lại là như thế (như
thế: là phát hiện một đám mây khô mà ngày ấy, tháng ấy, quân

ta hạ được bao nhiêu phản lực Mĩ trên cầu Hàm Rồng)
+ Phép nối qua từ: Nhưng (Nhưng từ hôm ấy cháu sống thật
Phần I hạnh phúc)
(3 điểm) + Phép lặp qua các từ ngữ: cháu, chú, các chú…
* Lưu ý: Nêu được 2 đến 3 phép liên kết như trên, được 0,5
điểm, nêu được 1 phép liên kết câu, được 0,25đ)
- Cách dẫn gián tiếp, thông qua chi tiết: Chú ấy nói: nhờ cháu 0,25
có góp phần phát hiện một đám mây khô mà ngày ấy, tháng
ấy, quân ta hạ được bao nhiêu phản lực Mĩ trên cầu Hàm
Rồng.
0,25
- Cách dẫn trực tiếp, qua chi tiết: Chú lái máy bay có nhắc đến
bố cháu, ôm cháu mà lắc “Thế là một hòa nhé!”
Câu 3 (1 điểm)
Vẻ đẹp của nhân vật:
0,5
- Vẻ đẹp trong quan niệm sống, quan niệm về hạnh phúc: Hạnh
phúc là cho đi, là được sống có ích, được góp sức mình cho q
hương, đất nước.
- Vẻ đẹp trong cách sống khiêm tốn, khiêm nhường, âm thầm 0,5
lặng lẽ (khi được họa sĩ vẽ mình, anh từ chối, giới thiệu những
người khác theo anh là xứng đáng hơn)
Câu 1 (2 điểm)
* Yêu cầu về hình thức:
+ Được trình bày đúng qui cách của một đoạn văn, viết lùi đầu


Phần II
(7 điểm)

dòng một chữ và chữ cái đầu tiên viết hoa.
* Yêu cầu về nội dung:
- Giới thiệu vấn đề và nêu cách hiểu về vấn đề cần nghị luận:
Đức hi sinh là sự quên mình, sẵn sàng san sẻ những quyền lợi
về vật chất, tinh thần, sẵn sàng cho đi, sẵn sàng xả thân vì
người khác, chấp nhận phần thiệt thịi về mình mà khơng tính
tốn …
- Giá trị của đức hi sinh trong cuộc sống:
+ Sự hi sinh, cống hiến, đóng góp cơng sức… sẽ mang lại
những điều tốt đẹp, những may mắn, hạnh phúc cho mọi người,
khiến mọi người có thể có cơ hội, điều kiện sống tốt đẹp hơn.
+ Hi sinh, cống hiến góp phần xây dựng cộng đồng, quê hương,
đất nước, làm cho cuộc sống được bình yên, xã hội phát triển,
giúp bảo vệ được tổ quốc, mang lại cuộc sống hạnh phúc, ấm
no…
+ Là thước đo phẩm chất con người, giúp con người hồn thiện
bản thân, tơi rèn thêm nhiều phẩm chất tốt đẹp khác, đồng thời
cảm thấy cuộc sống có ý nghĩa vì sống có ích, được mọi người
tin u...
- Giá trị của đức hi sinh khi đại dịch Covid – 19 đang diễn ra
hiện nay:
+ Đức hi sinh có giá trị trong cuộc sống nói chung và trong khi
đại dịch Covid – 19 đang diễn ra như hiện nay thì đức hi sinh
lại càng cần thiết và có giá trị hơn bao giờ hết. Đó là sự hi sinh
thầm lặng khơng quản ngại ngày đêm, không màng đến bản
thân của đội ngũ y bác sĩ cứu chữa bệnh nhân, là đội ngũ các
chiến sĩ công an, quân đội, đội ngũ những người làm cơng tác
phịng chống dịch bệnh…
+ Sự hi sinh bản thân của những người làm cơng tác phịng
chống dịch bệnh giúp cho dịch bệnh Covid 19 được khống chế,

đẩy lùi, sức khỏe con người được đảm bảo. Sự hi sinh nhường
cơm, sẻ áo của nhiều người trong cộng đồng đã cứu giúp những
người gặp khó khăn qua cơn hoạn nạn do ảnh hưởng của dịch
bệnh…
+ Sự hi sinh của lực lượng phòng chống dịch bênh, của mọi
người trong cuộc sống giúp đất nước ta đẩy lùi và chiến thắng
nhiều đợt dịch bệnh bùng phát vừa qua, giúp củng cố tinh thần
nhân dân, nâng cao vị thế và uy tín của đất nước.
+ Hãy biết lựa chọn thái độ sống phù hợp. Khẳng định lại ý
nghĩa, giá trị của đức hi sinh…

0,25

0,25

0,25

0,25

0,25

0,25

0,25

0,25


Lưu ý: - Nếu bài viết không đúng yêu cầu một đoạn văn mà diễn
đạt đủ ý cho tối đa 0,5 điểm. Bài viết khơng đi sâu được vấn đề

chính là: giá trị của đức hy sinh trong cuộc sống và trong cơng tác
phịng chống dịch bệnh, mà làm dàn trải như một bài nghị luận
thu nhỏ hoặc lý giải sai sang vấn đề khác... thì khơng cho điểm
hoặc cho khơng q 0,5 điểm tùy bài cụ thể
- Khuyến khích bài viết có tính sáng tạo, có cách biện luận riêng,
tìm thêm được ý hay, ý đúng ngồi gợi ý trên, vẫn cho điểm nhưng
không vượt quá số điểm quy định.

Câu 2 (5 điểm)
* Yêu cầu về hình thức:
+ Được trình bày đúng qui cách của một bài văn, có đủ bố cục
ba phần: mở bài, thân bài và kết bài.
+ Trình bày sạch đẹp, khoa học, rõ ràng, văn viết mạch lạc,
trong sáng, khơng mắc lỗi chính tả, lỗi diễn đạt…
* Yêu cầu về nội dung:
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm, hoàn cảnh sáng tác, giớ thiệu
khái quát nội dung bài thơ. Giới thiệu vấn đề cần nghị luận là:
Cảm nhận tinh tế của Hữu thỉnh về khoảnh khắc giao mùa.
* Lần lượt làm rõ được các khía cạnh mà đề bài yêu cầu, cụ
thể qua các ý sau:
- Cảm nhận tinh tế của Hữu Thỉnh về khoảnh khắc giao mùa
hạ - thu trước hết thể hiện ở những cảm nhận khi thu chớm
đến (khổ thơ 1)
+ Tinh tế trong việc sử dụng các biện pháp nghệ thuật: nghệ
thuật dùng từ (bỗng, phả, chùng chình, hình như), chọn lọc
hình ảnh (hương ổi, gió se, sương thu), nghệ thuật nhân hóa, từ
láy…
+ Cách miêu tả và cảm nhận về các dấu hiệu báo mùa rất riêng,
rất tinh, mọi vật đang trong trạng thái chớm thay đổi (ổi bắt
đầu thơm hơn, gió se lạnh hơn, sương chùng chình hơn..., đều

là các hình ảnh đặc trưng của thu Bắc bộ…)
+ Tinh tế trong trạng thái cảm nhận “hình như”: Lấy cảm nhận
chưa chắc chắn để diễn tả chắc chắn trạng thái thu sang, là đang
sang, đang mơ hồ, chỉ là dấu hiệu, chưa rõ ràng được…
+ Tinh tế trong gửi gắm suy nghĩ của người giàu trải nghiệm:
Những người giàu kinh nghiệm sống thường rất cẩn trọng, chắc
chắn, không kết luận vội vàng mọi việc, nên nói hình như thu
đã về chứ không phải là: thu đã về.
- Cảm nhận tinh tế của Hữu Thỉnh về khoảnh khắc giao mùa
hạ - thu tiếp theo hiện ở những cảm nhận trạng thái của vạn
vật khi thu đến
+ Tác giả khi sử dụng thành công nhiều biện pháp nghệ thuât:

0,25

0,25

0,5

0,5

0,25


nhân hóa, dùng từ láy, nghệ thuật đối lập, bút pháp liên tưởng
tưởng tượng, trong phát hiện sự thay đổi về không gian (nghệ
thuật khắc họa không gian: chiều cao, chiều rộng, không gian ở
cảnh này được mở ra so với khổ thơ trên)
+ Tác giả đã rất tinh tế khi nắm bắt được trạng thái của vạn vật
khi thu đến: Trạng thái của dịng sơng, của cánh chim…

+ Đặc biệt, cách miêu tả, cảm nhận và sử dụng hình ảnh đám
mây mùa hạ để diễn tả khoảnh khắc giao mùa, cho ta thấy được
rõ rệt, cụ thể, giao mùa là vạn vật đang ở trạng thái chuyển giao
nửa hạ, nửa thu như thế…
+ Tác giả cịn sử dụng hình ảnh đám mây để thầm kín gửi gắm
tâm sự về đồng đội của mình: đám mây mùa hạ vắt nửa mình
sang thu gợi liên tưởng về những người đồng đội, những người
lính trẻ đã nằm lại chiến trường khi bao khát khao còn dang dở,
họ như ám mây mùa hạ kia mãi mãi không thể về thu được
nữa (theo tâm sự của Hữu Thỉnh)
- Cảm nhận tinh tế của Hữu Thỉnh thể hiện qua khổ thơ
cuối, qua cách cảm nhận về sự vận động của thười gian, qua
suy ngẫm về sự chuyển thu của đời người
+ Học sinh phân tích nghệ thuật của khổ thơ…
+ Tiếp tục chỉ ra sự tinh tế của tác giả khi nói về trạng thái của
nắng, mưa…
+ Nhấn mạnh sự tinh tế khi tác giả mượn sự giao mùa của thiên
nhiên, gửi gắm chiêm nghiệm về con người, về cuộc sống: Con
người khi đã giàu trải nghiệm cuộc đời, thường vững vàng
trước những tác động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc
sống.
- Đánh giá thành công về mặt nghệ thuật của bài thơ, nhấn
mạnh về phong cách, tài năng, sự tìm tịi của Hữu Thỉnh khi
viết về một đề tài quen thuộc nhưng lại thành công bởi những
dấu ấn riêng…
- Đánh giá chung về nội dung: Bức tranh chuyển thu được miêu
tả rất tinh tế, thấy được suy ngẫm mang tính triết lý về cuộc
đời, thấy được tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương thanh bình
của tác giả…
* Ghi chú:

- Học sinh có thể có nhiều cách triển khai ý khác nhau nhưng phải biết
cách làm bài, cách xây dựng luận điểm, biện luận... để phục vụ đề bài.
- Với những bài làm không hiểu rõ vấn đề nghị luận, lạc đề sang phân
tích bài thơ một cách thông thường, cho tối đa 1,0 điểm. Những bài chỉ
chạm đến một phần của vấn đề nghị luận: cho khơng q 2,0 điểm.
- Khuyến khích các bài làm có tính sáng tạo cao. Tuy nhiên điểm khuyến

0,25

0,5

0,5

0,25

0,25
0,5
0,5

0,25

0,25


khích sẽ khơng vượt qua thang điểm của đề.