Tải bản đầy đủ (.pdf) (382 trang)

Giáo trình Kế toán doanh nghiệp 3 (Nghề: Kế toán doanh nghiệp) - CĐ Cơ Giới Ninh Bình

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.28 MB, 382 trang )

BỘ NƠNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NƠNG THƠN
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CƠ GIỚI NINH BÌNH

GIÁO TRÌNH
MƠ ĐUN: KẾ TỐN DOANH NGHIỆP 3
NGHỀ: KẾ TỐN DOANH NGHIỆP
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG
Ban hành kèm theo Quyết định số:     /QĐ­TCGNB  ngày…….tháng….năm  
2017
 của Trường Cao đẳng Cơ giới Ninh Bình

1


Ninh Bình, năm 2017
TUN BỐ BẢN QUYỀN

Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thơng tin có thể 
được phép dùng ngun bản hoặc trích dùng cho các mục đích về  đào tạo và 
tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh  
doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.

2


Lờinóiđầu
HthngktoỏnVitNamkhụngngngchonthinvphỏttrin
phựhpvinnkinht th trngvxuhngm ca,hinhpkinht
khuvccngnhtoncu.Ktoỏntichớnhlbphnquantrngtrongh
thngk toỏnú,núcngkhụngngngchonthinchophựhpvi


Lutk toỏn,ch k toỏn,chunmck  tốn và các thơng lệ  kế  tốn 
quốc quốc tế nhằm được thơng tin kế tốn chất lượng cao nhất cung cấp cho  
các cơ quan chức năng và nhà quản lý.
Với nhận thức đó, cuốn giáo trình “Kế tốn doanh nghiệp 3” nhằm đáp  
ứng kịp thời chuyển biến của nền kinh tế và những thay đổi của hệ thống kế 
tốn Việt Nam. Trong q trình nghiên cứu, biên soạn và sửa chữa hồn thiện  
giáo trình này, tập thể  tác giả  đã cập nhật những quy định pháp lý mới nhất 
về  kế  tốn kiểm tốn và chọn lọc những nội dung khoa học phù hợp cả  về 
thực tiễn và lý luận để  hồn thành cuốn giáo trình với chất lượng khoa học  
cao nhất.
Nhằm đáp  ứng u cầu chuẩn hố về  nội dung, chương trình đào tạo 
sinh viên có trình độ  cao đẳng trong giai đoạn hiện nay, tập thể  giáo viên 
Khoa Kinh tế  – Du lịch, trường Cao đẳng Cơ  giới Ninh Bình biên soạn giáo 
trình “Kế  tốn doanh nghiệp 3” và đã được hội đồng thẩm định của Trường  
cao đẳng Cơ  giới Ninh Bình xét duyệt. Giáo trình kế  tốn doanh nghiệp 3  
gồm 3 bài:
Bài 1: Kế  tốn thành phẩm, bán hàng và xác định kết quả  kinh  
doanh
Bài 2: Kế tốn nợ phải trả và nguồn vốn chủ sở hữu
Bài 3: Báo cáo tài chính trong doanh nghiệp
Trong q trình biên soạn, nhóm tác giả đã thể hiện nội dung giáo trình 
đảm bảo tính khoa học và tính thực tiễn phù hợp với nhận thức của trình độ 
đào tạo cao đẳng kế tốn. Tuy nhiên trong q trình biên soạn giáo trình khơng 

3


trỏnhkhinhngthiusút.Nhúmbiờnsonrtmongnhncnhngúng
gúpýkinúnggúpchõnthnhcabnc.
Nhúmbiờnson

QuangKhi
NguynThNhung
CaoThKimCỳc
MCLC
Lờinóiđầu

................................................................................................................................

3
GIOTRèNHMễUN

..........................................................................................................

6
BI1

...........................................................................................................................................

7
KTONTHNHPHMBNHNGVXCNH

................................................

7
KTQUKINHDOANH

.......................................................................................................

7
1.Ktoỏnthnhphm


...........................................................................................................

8
1.1.Khỏinim

....................................................................................................................

8
1.2.Nhimvcaktoỏnthnhphm

................................................................................

8
1.5.Phngphỏpktoỏnmtsgiaodchkinhtchyu

............................................

10
2.1.1Cỏckhỏinimchung

...............................................................................................

14
2.1.2Nhimvktoỏnbỏnhng

....................................................................................

15
2.1.3Phngthcbỏnhngvphngthcthanhtoỏn


................................................

15
2.2iukinghinhndoanhthu

.......................................................................................

16
2.3Xỏcnhdoanhthutrongmtstrnghp

...............................................................

17
2.4Tikhonsdng

...........................................................................................................

19
2.5Phngphỏpktoỏnmtsgiaodchkinhtchyu

..........................................

21
3.Ktoỏngiỏvnhngbỏn

.................................................................................................
 
 29
 3.1 Nội dung phản ánh                                                                                                           

 
..........................................................................................................
    
 29
 3.2 Tài khoản sử dụng                                                                                                            
 
...........................................................................................................
    
 29
 3.3 Phương pháp kế tốn một số giao dịch kinh tế chủ yếu                                           
 
..........................................
    
 30
 4. Kế tốn chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp                                          
 
........................................
    
 32
 4.1 Kế tốn chi phí bán hàng                                                                                                  
 
.................................................................................................
    
 32
 4.2 Kế tốn chí quản lý doanh nghiệp                                                                                  
 
.................................................................................
    
 38
 5. Kế tốn hoạt động tài chính                                                                                              

 
......................................................................................
    
 44
 5.1 Kế tốn doanh thu hoạt động tài chính                                                                         
 
........................................................................
    
 44
 5.2 Kế tốn chi phí hoạt động tài chính                                                                               
 
..............................................................................
    
 50
 6. Kế tốn hoạt động khác                                                                                                     
 
.............................................................................................
    
 57
 6.1 Kế tốn thu nhập khác                                                                                                     
 
....................................................................................................
    
 57
 6.2 Kế tốn chi phí khác                                                                                                         
 
........................................................................................................
    
 65
 7. Kế tốn chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp                                                                 

 
............................................................
    
 67
 7.1 Ngun tắc kế tốn                                                                                                           
 
..........................................................................................................
    
 67
 7.2. Kết cấu và nội dung phản ánh của tài khoản                                                             
 
............................................................
    
 69
 7.3 Phương  pháp kế tốn một số giao dịch kinh tế chủ yếu                                          
 
.........................................
    
 72
 8. Kế tốn xác định kết quả kinh doanh                                                                              
 
........................................................................
    
 74
4


 8.1 Nguyên tắc kế toán                                                                                                           
 
..........................................................................................................

    
 74
 8.2 Kết cấu và nội dung phản ánh của tài khoản                                                              
 
.............................................................
    
 75
 8.3 Phương pháp kế toán một số giao dịch kinh tế chủ yếu                                           
 
..........................................
    
 75
 9. Kế toán lợi nhuận sau thuế chưa phân phối                                                                  
 
.............................................................
    
 77
 9.1 Nguyên tắc kế toán                                                                                                           
 
..........................................................................................................
    
 77
 9.2 Kết cấu và nội dung phản ánh của tài khoản                                                              
 
.............................................................
    
 79
 9.3 Phương  pháp kế toán một số giao dịch kinh tế chủ yếu.                                         
 
........................................

    
 80
 10. Thực hành kế toán thành phẩm, bán hàng và xác định kết quả kinh doanh           
 
.........
    
 82
 10.1 Lập chứng từ kế toán                                                                                                    
 
...................................................................................................
    
 82
 Kế toán trưởng                                                                                                                      
 
.....................................................................................................................
    
 93
 10.2 Ghi sổ kế tốn chi tiết                                                                                                    
 
...................................................................................................
    
 99
 10.3 Ghi sổ kế tốn tổng hợp                                                                                              
 
.............................................................................................
    
 112
 1.Kế tốn nguồn vốn chủ sở hữu                                                                                      
 
........................................................................

    
 120
 1.4.Kế tốn chênh lệch đánh giá lại tài sản                                                                       
 
......................................................................
    
 133
 1.5. Kế tốn chênh lệch tỷ giá hối đối                                                                              
 
.............................................................................
    
 135
 1.6. Kế tốn các quỹ doanh nghiệp.                                                                                    
 
...................................................................................
    
 145
 2.  Kế tốn các khoản nợ phải trả                                                                                     
 
.........................................................................
    
 161
 2.1. Ngun tắc kế tốn                                                                                                        
 
.......................................................................................................
    
 161
 2.3. Kế tốn thuế và các khoản phải nộp Nhà nước                                                       
 
.....................................................

    
 169
 2.5. Kế tốn chi phí phải trả                                                                                                
 
...............................................................................................
    
 191
 trước cịn lại cao hơn chi phí thực tế phát sinh).                                                           
 
.....................................................
    
 197
 2.7. Kế tốn phải trả, phải nộp khác                                                                                 
 
................................................................................
    
 202
 2.8. Kế tốn vay và nợ th tài chính                                                                                  
 
.................................................................................
    
 215
 Có TK 413 ­ Chênh lệch tỷ giá hối đối.                                                                        
 
..............................................................
    
 219
 3. Thực hành kế tốn nợ phải trả và nguồn vốn chủ sở hữu                                       
 
.................................

    
 244
 3.1 Lập chứng từ kế tốn                                                                                                    
 
...................................................................................................
    
 244
 3.2 Ghi sổ kế tốn chi tiết                                                                                                    
 
...................................................................................................
    
 251
 SỔ CHI TIẾT CỔ PHIẾU QUỸ                                                                                          
 
.........................................................................................
    
 257
 Giảm                                                                                                                                       
 
......................................................................................................................................
    
 257
 SỔ THEO DÕI CHI TIẾT NGUỒN VỐN CHỦ SỞ HỮU(TK 411)                                
 
...............................
    
 260
 Diễn giải                                                                                                                                 
 
................................................................................................................................

    
 260
 Có (tăng)                                                                                                                                  
 
.................................................................................................................................
    
 260
 3.3 Ghi sổ kế tốn tổng hợp                                                                                                
 
...............................................................................................
    
 261
 1. Quy định chung                                                                                                                  
 
.........................................................................................................
    
 268
 1.1. Khái niệm                                                                                                                        
 
.......................................................................................................................
    
 268
 1.2. Mục đích của Báo cáo tài chính                                                                                    
 
...................................................................................
    
 269
 1.3. Kỳ lập Báo cáo tài chính                                                                                               
 
..............................................................................................

    
 269
 1.4. Đối tượng áp dụng, trách nhiệm lập và chữ ký trên Báo cáo tài chính                 
 
................
    
 270
 1.5. Hệ thống Báo cáo tài chính của doanh nghiệp                                                          
 
.........................................................
    
 271
 1.6. u cầu đối với thơng tin trình bày trong Báo cáo tài chính                                    
 
...................................
    
 272
1.7. Ngun tắc lập và trình bày Báo cáo tài chính của doanh nghiệp đáp ứng giả định 
 hoạt động liên tục                                                                                                                 
 
................................................................................................................
    
 273
1.8. Đồng tiền sử dụng để lập Báo cáo tài chính khi cơng bố ra cơng chúng và nộp các 
 cơ quan chức năng quản lý Nhà nước tại Việt Nam                                                       
 
.....................................................
    
 274
 1.9. Thời hạn nộp Báo cáo tài chính                                                                                   

 
..................................................................................
    
 275
 1.10. Nơi nhận Báo cáo tài chính                                                                                         
 
........................................................................................
    
 276
5


 2. Nội dung và phương pháp lập Báo cáo tài chính                                                          
 
.......................................................
    
 277
 2.1. Những thơng tin chung về doanh nghiệp                                                                    
 
..................................................................
    
 277
 2.2. Lập và trình bày Bảng cân đối kế tốn năm                                                             
 
...........................................................
    
 278
 2.3. Lập và trình bày Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (Mẫu số B02­DN)       
   303
......

    
 2.4. Lập và trình bày Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (Mẫu số B03 – DN)                         
 
........................
    
 311
 2.5. Lập và trình bày Thuyết minh BCTC (Mẫu số B09 ­ DN)                                       
 
......................................
    
 336
 3. Thực hành lập báo cáo tài chính                                                                                     
 
.......................................................................
    
 348
 3.1. Lập và trình  bày Bảng cân đối kế tốn                                                                     
 
....................................................................
    
 348
 3.2. Lập và trình bày Báo cáo kết quả hoạt đơng kinh doanh                                        
 
.......................................
    
 352
 3.3. Lập và trình bày Báo cáo lưu chuyển tiền tệ                                                            
 
...........................................................
    

 353
 3.4. Lập và trình bày Thuyết minh báo cáo tài chính                                                       
 
......................................................
    
 357

GIÁO TRÌNH MƠ ĐUN
Tên mơ đun: Kế tốn doanh nghiệp 3
Mã số mơ đun: MĐ 26
Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trị của mơ đun: 
­ Vị trí: Mơ đun kế tốn doanh nghiệp 3 được bố  trí giảng dạy sau mơ  
đun kế tốn doanh nghiệp 1,2.
­ Tính chất:  Mơ   đun kế  tốn doanh nghiệp 3 là mơ đun chun  mơn 
nghề.
­ Ý nghĩa và vai trị của mơ đun: Mơn học Kế  tốn doanh nghiệp 3  
nhằm trang bị  cho người học những kiến thức về  kế tốn thành phẩm, bán 
hàng, xác định kết quả kinh doanh, nợ phải trả, nguồn vốn chủ sở hữu và báo 
cáo tài chính.
Mục tiêu của mơ đun
­ Về kiến thức: 
+ Trình bày được tài khoản và phương pháp kế  tốn bán hàng và xác 
định kết quả, kế  tốn nguồn vốn chủ  sở  hữu, phương pháp lập báo cáo tài 
chính;
 + Trình bày được chứng từ, sổ kế tốn chi tiết, tổng hợp liên quan tới  
kế tốn bán hàng và xác định kết quả, kế tốn nguồn vốn chủ sở hữu, phương  
pháp lập báo cáo tài chính;
­ Về kỹ năng: 

6



+ Làm bài tập ứng dụng liên quan đến các phần hành kế tốn bán hàng  
và xác định kết quả, kế tốn nguồn vốn chủ sở hữu, phương pháp lập báo cáo  
tài chính;
+ Lập được chứng từ, kiểm tra, phân loại, xử lý chứng từ kế tốn;
+ Sử dụng được chứng từ kế tốn trong ghi sổ kế tốn chi tiết và tổng 
hợp theo các hình thức kế tốn;
+ Lập được báo cáo tài chính trong doanh nghiệp;
+ Kiểm tra được cơng tác kế tốn tài chính trong doanh nghiệp theo từng  
phần hành.
­ Về năng lực tự chủ và trách nhiệm: Trung thực, cẩn thận, tn thủ các chế độ 
kế tốn tài chính do Nhà nước ban hành.
Nội dung của mơ đun:
BÀI 1
KẾ TỐN THÀNH PHẨM – BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH
KẾT QUẢ KINH DOANH
Mã bài: KT3.01
Giới thiệu:
Trang bị  cho người học những kiến thức về  kế  tốn thành phẩm, bán  
hàng và xác định kết quả kinh doanh: Các nghiệp vụ, chứng từ, sổ kế tốn chi 
tiết và sổ  kế  tốn tổng hợp liên quan đến thành phẩm, bán hàng và xác định 
kết quả kinh doanh
Mục tiêu:
+ Trình bày được tài khoản và phương pháp kế  tốn bán hàng và xác 
định kết quả;
 + Trình bày được chứng từ, sổ kế tốn chi tiết, tổng hợp liên quan tới  
kế tốn bán hàng và xác định kết quả;
+ Lập được chứng từ, kiểm tra, phân loại, xử lý chứng từ kế tốn;
+ Làm bài tập ứng dụng liên quan đến các phần hành kế tốn bán hàng  

và xác định kết quả;
+ Trung thực, cẩn thận, tn thủ  các chế  độ  kế  tốn tài chính do Nhà 
nước ban hành.
7


Nội dung chính:
1. Kế tốn thành phẩm
1.1. Khái niệm
Thành  phẩm  là  những  sản  phẩm  đó  kết  thúc  giai  đoạn  chế  biến 
cuối  cùng  của quy  trình  cơng  nghệ  sản  xuất  được  kiểm  tra  nghiệm  thu 
đáp  ứng  mọi  tiêu  chuẩn  kỹ thuật quy định được nhập kho thành phẩm hoặc 
giao trực tiếp cho khách hàng.
Phân biệt thành phẩm và nửa thành phẩm:
Giống  nhau:  thành  phẩm  và  nửa  thành  phẩm  đều  phải  qua  q  trình 
sản xuất chế biến sản phẩm.
Khác  nhau:  thành  phẩm  đó  hồn  thành  tất  cả  các  cơng  đoạn  sản 
xuất,  được  kiểm nghiệm đủ tiêu chuẩn kỹ thuật.
Nửa thành phẩm chỉ hồn thành một hoặc một số cụng đoạn sản xuất .
1.2. Nhiệm vụ của kế tốn thành phẩm
­ Phản ánh chính xác, kịp thời đầy đủ số lượng, chất lượng, giá cả, tình  
hình nhập xuất, tồn kho thành phẩm và hàng hóa.
­ Tính đúng giá thành phẩm xuất bán theo các phương pháp phù hợp.
­  Tổ  chức  ghi  chép,  phản  ánh  đầy  đủ,  chính  xác  kịp  thời  tình  hình 
nhập, xuất, tồn kho thành phẩm
­ Hướng dẫn, kiểm tra các bộ phận có liên quan thực hiện chế độ ghi 
chép  ban  đầu  về  nhập,  xuất,  tồn  kho  thành  phẩm,  kịp  thời  đưa  ra  các  biện 
pháp xử lý thành phẩm thừa thiếu, kém phẩm chất.
1.3. Ngun tắc
Theo ngun tắc giá gốc thì thành phẩm được đánh giá theo giá thành 

sản xuất thực tế, tùy theo sự  vận động của thành phẩm mà ta đánh giá cho 
phù hợp.
* Đối với thành phẩm nhập kho:
­ Thành phẩm do DNSX hồn thành nhập kho được phản ánh theo giá  
thành sản xuất thực tế (Zsxtt) của thành phẩm hồn thành trong kì, bao gồm  
chi phí ngun vật liệu trực tiếp, chi phí nhân cơng trực tiếp và chi phí sản  
xuất chung.
Zthực tế = CP NVLTT + CP NCTT + CP SXC

8


­ Thành phẩm do th ngồi gia cơng chế  biến hồn thành nhập kho: 
Được tính theo giá thực tế  gia cơng, bao gồm: chi phí ngun vật liệu trực  
tiếp, chi phí th gia cơng và chi phí liên quan trực tiếp khác (chi phí vận  
chuyển, bốc dỡ, hao hụt trong gia cơng...).
Zthực tế th gia cơng = CP NVLTT + CPth gia cơng+ CPliên quan đến q trình gia cơng
* Đối với thành phẩm xuất kho:
Đối  với  giá  thành  thực  tế  của  thành  phẩm  xuất  kho  có  thể  sử  dụng 
một trong các phương pháp sau: Phương pháp giá thực tế đích danh; Phương 
pháp bình qn gia quyền; Phương pháp Nhập trước ­ Xuất trước.
1.4. Kết cấu và nội dung phản ánh của tài khoản
Tài khoản sử dụng: TK 155 "Thành phẩm"
       Nội  dung:  Phản  ánh giá trị thành  phẩm  hiện Có và tình hình tăng, giảm 
của các loại thành phẩm trong kỳ theo giá thành sản xuất thực tế.
Bên Nợ:
­ Trị giá của thành phẩm nhập kho;
­ Trị giá của thành phẩm thừa khi kiểm kê;
­ Kết chuyển giá trị của thành phẩm tồn kho cuối kỳ (trường hợp doanh  
nghiệp hạch tốn hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ).

Bên Có:
­ Trị giá thực tế của thành phẩm xuất kho;
­ Trị giá của thành phẩm thiếu hụt khi kiểm kê;
­ Kết chuyển trị giá thực tế của thành phẩm tồn kho đầu kỳ (trường hợp 
doanh nghiệp hạch tốn hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ).
Số dư bên Nợ: Trị giá thực tế của thành phẩm tồn kho cuối kỳ.
Tài khoản 155 ­ Thành phẩm, có 2 tài khoản cấp 2:
­ Tài khoản 1551 ­ Thành phẩm nhập kho:  Phản ánh trị  giá hiện có và 
tình hình biến động của các loại thành phẩm đã nhập kho (ngoại trừ  thành 
phẩm là bất động sản);
­ Tài khoản 1557 ­ Thành phẩm bất động sản: Phản ánh giá trị hiện có và 
tình hình biến động của thành phẩm bất động sản của doanh nghiệp. Thành 
phẩm bất động sản gồm: Quyền sử  dụng đất; nhà; hoặc nhà và quyền sử 

9


dụng đất; cơ  sở  hạ  tầng do doanh nghiệp đầu tư  xây dựng để  bán trong kỳ 
hoạt động kinh doanh bình thường.
1.5. Phương pháp kế tốn một số giao dịch kinh tế chủ yếu
1.5.1. Trường hợp doanh nghiệp kế  tốn hàng tồn kho theo phương pháp kê  
khai thường xun.
1.5.1.1. Nhập kho thành phẩm do doanh nghiệp sản xuất ra hoặc th ngồi 
gia cơng, ghi:
Nợ TK 155 ­ Thành phẩm
Có TK 154 ­ Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang.
1.5.1.2. Xuất kho thành phẩm để  bán cho khách hàng, kế  tốn phản ánh giá 
vốn của thành phẩm xuất bán, ghi:
Nợ TK 632 ­ Giá vốn hàng bán
Có TK 155 ­ Thành phẩm.

1.5.1.3. Xuất kho thành phẩm gửi đi bán, xuất kho cho các cơ  sở  nhận bán  
hàng đại lý, ký gửi, ghi:
Nợ TK 157 ­ Hàng gửi đi bán (gửi bán đại lý)
Có TK 155 ­ Thành phẩm.
1.5.1.4. Khi người mua trả lại số thành phẩm đã bán: Trường hợp thành phẩm 
đã bán bị trả lại thuộc đối tượng chịu thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ,  
kế  tốn phản ánh doanh thu hàng bán bị  trả  lại theo giá bán chưa có thuế 
GTGT, ghi:
Nợ TK 521 ­ Các khoản giảm trừ doanh thu (5213)
Nợ TK 3331 ­ Thuế GTGT phải nộp (33311)
Có các TK 111, 112, 131,... (tổng giá trị của hàng bán bị trả lại).
Đồng thời phản ánh giá vốn của thành phẩm đã bán nhập lại kho, ghi:
Nợ TK 155 ­ Thành phẩm
Có TK 632 ­ Giá vốn hàng bán.
1.5.1.5. Kế tốn sản phẩm tiêu dùng nội bộ:
Nợ các TK 641, 642, 241, 211
Có TK 155 ­ Thành phẩm.
1.5.1.6. Xuất kho thành phẩm chuyển cho các đơn vị  hạch tốn phụ  thuộc 
trong nội bộ doanh nghiệp:

10


­ Trường hợp đơn vị hạch tốn phụ thuộc được phân cấp ghi nhận doanh thu, 
giá vốn, kế tốn ghi nhận giá vốn thành phẩm xuất bán, ghi:
Nợ TK 632 ­ Giá vốn hàng bán
Có TK 155 ­ Thành phẩm.
­ Trường hợp đơn vị  hạch tốn phụ  thuộc khơng được phân cấp ghi nhận  
doanh thu, giá vốn, kế  tốn ghi nhận giá trị  sản phẩm ln chuyển giữa các 
khâu trong nội bộ doanh nghiệp là khoản phải thu nội bộ, ghi:

Nợ TK 136 ­ Phải thu nội bộ
Có TK 155 ­ Thành phẩm
Có TK 333 ­ Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước (chi tiết từng loại  
thuế).
1.5.1.7 Xuất kho thành phẩm đưa đi góp vốn vào cơng ty con, cơng ty liên 
doanh, liên kết, ghi:
Nợ các TK 221, 222 (theo giá đánh giá lại)
Nợ TK 811 ­ Chi phí khác (chênh lệch giữa giá đánh giá lại nhỏ hơn giá 
trị ghi sổ của thành phẩm)
Có TK 155 ­ Thành phẩm
Có TK 711 ­ Thu nhập khác (chênh lệch giữa giá đánh giá lại lớn 
hơn giá trị ghi sổ của thành phẩm).
1.5.1.8 Khi xuất kho thành phẩm dùng để  mua lại phần vốn góp tại cơng ty  
con, cơng ty liên doanh, liên kết, ghi:
­ Ghi nhận doanh thu bán thành phẩm và khoản đầu tư vào cơng ty con, cơng  
ty liên doanh, liên kết, ghi:
Nợ các TK 221, 222 (theo giá trị hợp lý)
Có TK 511­ Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
Có TK 3331 ­ Thuế GTGT đầu ra phải nộp.
­ Ghi nhận giá vốn thành phẩm dùng để  mua lại phần vốn góp tại cơng ty 
con, cơng ty liên doanh, liên kết, ghi:
Nợ TK 632 ­ Giá vốn hàng bán
Có TK 155­ Thành phẩm.
1.5.1.9. Mọi trường hợp phát hiện thừa, thiếu thành phẩm khi kiểm kê đều  
phải lập biên bản và truy tìm ngun nhân xác định người phạm lỗi. Căn cứ 

11


vào biên bản kiểm kê và quyết định xử  lý của cấp có thẩm quyền để  ghi sổ 

kế tốn:
­ Nếu thừa, thiếu thành phẩm do nhầm lẫn hoặc chưa ghi sổ  kế  tốn phải 
tiến hành ghi bổ sung hoặc điều chỉnh lại số liệu trên sổ kế tốn;
­ Trường hợp chưa xác định được ngun nhân thừa, thiếu phải chờ xử lý:
+ Nếu thừa, ghi:
Nợ TK 155 ­ Thành phẩm (theo giá trị hợp lý)
Có TK 338 ­ Phải trả, phải nộp khác (3381).
Khi có quyết định xử lý của cấp có thẩm quyền, ghi:
Nợ TK 338 ­ Phải trả, phải nộp khác.
Có các tài khoản liên quan.
+ Nếu thiếu, ghi:
Nợ TK 138 ­ Phải thu khác (1381 ­ Tài sản thiếu chờ xử lý)
Có TK 155 ­ Thành phẩm.
­ Khi có quyết định xử lý của cấp có thẩm quyền, kế tốn ghi:
Nợ các TK 111, 112,.... (nếu cá nhân phạm lỗi bồi thường bằng tiền)
Nợ  TK 334 Phải trả người lao động (trừ  vào lương của cá nhân phạm  
lỗi)
Nợ TK 138 Phải thu khác (1388) (phải thu bồi thường của người phạm 
lỗi)
Nợ  TK 632 ­ Giá vốn hàng bán (phần giá trị  hao hụt, mất mát cịn lại 
sau khi trừ số thu bồi thường)
Có TK 138 ­ Phải thu khác (1381).
1.5.1.10. Trường hợp doanh nghiệp sử  dụng sản phẩm sản xuất ra để  biếu  
tặng, khuyến mại, quảng cáo (theo pháp luật về  thương mại), khi xuất sản  
phẩm cho mục đích khuyến mại, quảng cáo:
a) Trường hợp xuất sản phẩm để  biếu tặng, khuyến mại, quảng cáo  
khơng thu tiền, khơng kèm theo các điều kiện khác như  phải mua sản phẩm, 
hàng hóa...., kế  tốn ghi nhận giá trị  sản phẩm vào chi phí bán hàng (chi tiết  
hàng khuyến mại, quảng cáo), ghi:
Nợ TK 641 ­ Chi phí bán hàng

Có TK 155 ­ Thành phẩm (chi phí sản xuất sản phẩm).

12


b) Trường hợp xuất sản phẩm để khuyến mại, quảng cáo nhưng khách 
hàng chỉ  được nhận hàng khuyến mại, quảng cáo kèm theo các điều kiện 
khác như  phải mua sản phẩm (ví dụ  như  mua 2 sản phẩm được tặng 1 sản  
phẩm....) thì kế tốn phải phân bổ số tiền thu được để  tính doanh thu cho cả 
hàng khuyến mại, giá trị  hàng khuyến mại được tính vào giá vốn hàng bán 
(trường hợp này bản chất giao dịch là giảm giá hàng bán).
­ Khi xuất hàng khuyến mại, kế tốn ghi nhận giá trị hàng khuyến mại 
vào giá vốn hàng bán, ghi:
Nợ TK 632 ­ Giá vốn hàng bán (giá thành sản xuất)
Có TK 155 ­ Thành phẩm.
­ Ghi nhận doanh thu của hàng khuyến mại trên cơ sở  phân bổ  số  tiền 
thu được cho cả  sản phẩm được bán và sản phẩm khuyến mại, quảng cáo, 
ghi:
Nợ các TK 111, 112, 131…
Có TK 511 ­ Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
Có TK 3331 ­ Thuế GTGT phải nộp (33311) (nếu có).
c) Nếu biếu tặng cho cán bộ  cơng nhân viên được trang trải bằng quỹ 
khen thưởng, phúc lợi, kế tốn phải ghi nhận doanh thu, giá vốn như giao dịch 
bán hàng thơng thường, ghi:
­ Ghi nhận giá vốn hàng bán đối với giá trị  sản phẩm dùng để  biếu,  
tặng cơng nhân viên và người lao động:
Nợ TK 632 ­ Giá vốn hàng bán
Có TK 155 ­ Thành phẩm.
­ Ghi nhận doanh thu của sản phẩm được trang trải bằng quỹ  khen 
thưởng, phúc lợi, ghi:

Nợ TK 353 ­ Quỹ khen thưởng, phúc lợi (tổng giá thanh tốn)
Có TK 511 ­ Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
Có TK 3331 ­ Thuế GTGT phải nộp (33311) (nếu có).
1.5.1.11. Kế tốn trả lương cho người lao động bằng sản phẩm
­ Doanh thu của sản phẩm dùng để trả lương cho người lao động, ghi:
Nợ TK 334 ­ Phải trả người lao động (tổng giá thanh tốn)
Có TK 511 ­ Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
Có TK 3331 ­ Thuế GTGT phải nộp (33311)
13


Có TK 3335 ­ Thuế thu nhập cá nhân (nếu có).
­ Ghi nhận giá vốn hàng bán đối với giá trị sản phẩm dùng để trả lương 
cho cơng nhân viên và người lao động:
Nợ TK 632 ­ Giá vốn hàng bán
Có TK 155 ­ Thành phẩm.
1.5.1.12. Phản ánh giá vốn thành phẩm ứ đọng, khơng cần dùng khi thanh lý, 
nhượng bán, ghi:
Nợ TK 632 ­ Giá vốn hàng bán
Có TK 155 ­ Thành phẩm.
1.5.2. Trường hợp doanh nghiệp hạch tốn hàng tồn kho theo phương pháp  
kiểm kê định kỳ.
a) Đầu kỳ, kế tốn căn cứ kết quả kiểm kê thành phẩm đã kết chuyển  
cuối kỳ trước để kết chuyển giá trị thành phẩm tồn kho đầu kỳ vào tài khoản 
632 “Giá vốn hàng bán”, ghi:
Nợ TK 632 ­ Giá vốn hàng bán
Có TK 155 ­ Thành phẩm.
b) Cuối kỳ  kế tốn, căn cứ  vào kết quả  kiểm kê thành phẩm tồn kho,  
kết chuyển giá trị thành phẩm tồn kho cuối kỳ, ghi:
Nợ TK 155 ­ Thành phẩm

Có TK 632 ­ Giá vốn hàng bán.
2. Kế tốn bán hàng
2.1. Các khái niệm chung và nhiệm vụ kế tốn bán hàng
2.1.1 Các khái niệm chung
*  Tiêu  thụ  sản  phẩm  là  q  trình  doanh  nghiệp  bán  sản  phẩm,  hàng 
hố,  lao  vụ, dịch  vụ cho người  mua (khách  hàng) và thu được  tiền về. Nhờ 
có  tiêu  thụ  sản  phẩm  mà  doanh  nghiệp  có  tiền  để  bù  đắp  chi  phí  sản  xuất 
kinh doanh đã bỏ ra và Có lãi để tiếp tục q trình tái sản xuất tiếp theo.
* Doanh  thu  bán  hàng  là  số  tiền  bán  hàng  thu  được  trong  kỳ  do 
việc  bán  sản phẩm, hàng hoá, lao vụ, dịch vụ cho khách hàng.
+  Đối  với  sản  phẩm,  hàng  hóa,  dịch  vụ  thuộc  đối  tượng  chịu  thuế 
GTGT  theo  phương  pháp  khấu  trừ  giá  bán  đơn  vị  là  giá  bán  chưa  Có  thuế 
GTGT
+  Đối  với  sản  phẩm,  hàng  hóa,  dịch  vụ  thuộc  đối  tượng  chịu  thuế 
14


GTGT  theo  phương pháp  trực  tiếp  là  giá  bán  đơn  vị  là  giá  bán  bao  gồm  cả 
thuế GTGT
+ Đối với sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế tiêu 
thụ đặc biệt, hoặc thuế  xuất  khẩu  thì  giá  bán  đơn  vị  bao  gồm  cả  thuế  tiêu 
thụ  đặc  biệt,  hoặc  thuế  xuất khẩu
* Doanh  thu  thuần  về bán hàng và cung cấp dịch vụ là số chênh lệch 
giữa doanh thu với các khoản giảm trừ doanh thu
* Các khoản giảm trừ doanh thu bao gồm:
­ Chiết khấu thương mại:  Là số  tiền  thưởng  cho  khách  hàng theo một 
tỷ lệ  nào đó  tính  trên  giá  bán  đã  thoả  thuận và được ghi trên các hợp đồng 
về mua bán và phải được thể hiện rõ trên chứng từ bán hàng khi khách hàng 
mua một số lượng hàng lớn.
­ Hàng bán bị trả lại: Là số hàng đã bán cho khách hàng nhưng bị khách 

hàng trả  lại do  các  nguyên  nhân  vi  phạm  hợp  đồng  đã  ký  như: hàng  kém 
mất  phẩm  chất,  giao  hàng  không  đúng  thời  gian,  sai  qui  cách,  không  đúng 
chủng loại ...
­ Giảm  giá hàng  bán: Là số  tiền giảm  trừ cho  khách  hàng  trên  giá bán 
đã thoả thuận do những ngun nhân thuộc về người bán như hàng kém mất 
phẩm chất, khơng đúng thời gian, sai qui cách, khơng đúng chủng loại so với 
hợp đồng kinh tế đã ký kết.
2.1.2 Nhiệm vụ kế tốn bán hàng
­  Phản  ánh  kịp  thời,  chính  xác  tình  hình  xuất  bán  thành  phẩm,  tính 
chính xác các khoản giảm trừ doanh thu.
­  Tính  tốn  ghi  chép  phản  ánh  chính  xác  các  khoản  chi  phí  phát  sinh 
trong  q  trình tiêu thụ sản phẩm.
­ Xác định chính xác kết quả tiêu thụ sản phẩm
­  Lập  các  báo  cáo  về  tình  hình  tiêu  thụ  sản  phẩm.  Định  kỳ  phân  tích 
kết quả tiêu thụ sản phẩm.
2.1.3 Phương thức bán hàng và phương thức thanh tốn
+ Các phương thức bán hàng


Bán hàng thu tiền ngay



Bán chịu



Bán hàng trả chậm, trả góp
15





Bán hàng theo hình thức hàng đổi hàng



Bán hàng đại lý, ký gửi



Bán lẻ

+ Các phương thức thanh tốn


Thanh tốn trực tiếp (bằng tiền mặt)



Thanh tốn qua ngân hàng (khơng dùng tiền mặt: séc, UNC, UNT...)



Thanh tốn đổi hàng (bằng hàng hóa, vật tư)



Thanh tốn bù trừ (bù trừ cơng nợ)


2.2 Điều kiện ghi nhận doanh thu
a) Doanh nghiệp chỉ  ghi nhận doanh thu bán hàng khi đồng thời thỏa 
mãn các điều kiện sau:
­ Doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với 
quyền sở hữu sản phẩm, hàng hóa cho người mua;
­ Doanh nghiệp khơng cịn nắm giữ quyền quản lý hàng hóa như người 
sở hữu hoặc quyền kiểm sốt hàng hóa;
­ Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn.  Khi hợp đồng quy 
định người mua được quyền trả  lại sản phẩm, hàng hố, đã mua theo những 
điều kiện cụ thể, doanh nghiệp chỉ được ghi nhận doanh thu khi những điều 
kiện cụ thể đó khơng cịn tồn tại và người mua khơng được quyền trả lại sản 
phẩm, hàng hố (trừ  trường hợp khách hàng có quyền trả  lại hàng hóa dưới 
hình thức đổi lại để lấy hàng hóa, dịch vụ khác);
­  Doanh nghiệp đã hoặc sẽ  thu được lợi ích kinh tế  từ  giao dịch bán 
hàng;
­ Xác định được các chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng.
b) Doanh nghiệp chỉ ghi nhận doanh thu cung cấp dịch vụ khi đồng thời  
thỏa mãn các điều kiện sau:
­ Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn. Khi hợp đồng quy 
định người mua được quyền trả lại dịch vụ đã mua theo những điều kiện cụ 
thể, doanh nghiệp chỉ  được ghi nhận doanh thu khi những điều kiện cụ  thể 
đó khơng cịn tồn tại và người mua khơng được quyền trả lại dịch vụ đã cung  
cấp;

16


­ Doanh nghiệp đã hoặc sẽ  thu được lợi ích kinh tế  từ  giao dịch cung 
cấp dịch vụ đó;
­ Xác định được phần cơng việc đã hồn thành vào thời điểm báo cáo;

­ Xác định được chi phí phát sinh cho giao dịch và chi phí để hồn thành 
giao dịch cung cấp dịch vụ đó.
2.3 Xác định doanh thu trong một số trường hợp
2.3.1 Doanh thu bán hàng, cung cấp dịch vụ  khơng bao gồm các khoản 
thuế gián thu phải nộp, như  thuế GTGT (kể cả trường hợp nộp thuế GTGT  
theo phương pháp trực tiếp), thuế  TTĐB, thuế  xuất khẩu, thuế  bảo vệ  mơi 
trường.
Trường hợp khơng tách ngay được số  thuế  gián thu phải nộp tại thời  
điểm ghi nhận doanh thu, kế  tốn được ghi nhận doanh thu bao gồm cả  số 
thuế  phải nộp và định kỳ  phải ghi giảm doanh thu đối với số  thuế  gián thu 
phải nộp. Khi lập báo cáo kết quả kinh doanh, chỉ  tiêu “Doanh thu bán hàng, 
cung cấp dịch vụ” và chỉ tiêu “Các khoản giảm trừ doanh thu” đều khơng bao 
gồm số thuế gián thu phải nộp trong kỳ do về bản chất các khoản thuế gián  
thu khơng được coi là một bộ phận của doanh thu.
2.3.2. Trường hợp trong kỳ doanh nghiệp đã viết hố đơn bán hàng và 
đã thu tiền bán hàng nhưng đến cuối kỳ  vẫn chưa giao hàng cho người mua 
hàng, thì trị giá số hàng này khơng được coi là đã bán trong kỳ và khơng được  
ghi vào tài khoản 511 “Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ” mà chỉ hạch  
tốn vào bên Có tài khoản 131 “Phải thu của khách hàng” về  khoản tiền đã 
thu của khách hàng. Khi thực giao hàng cho người mua sẽ  hạch tốn vào tài  
khoản 511“Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ” về trị giá hàng đã giao, 
đã thu trước tiền bán hàng, phù hợp với các điều kiện ghi nhận doanh thu.
2.3.3. Trường hợp xuất hàng hóa để  khuyến mại, quảng cáo nhưng 
khách hàng chỉ  được nhận hàng khuyến mại, quảng cáo kèm theo các điều 
kiện khác như  phải mua sản phẩm, hàng hóa (ví dụ  như  mua 2 sản phẩm 
được tặng 1 sản phẩm....) thì kế  tốn phải phân bổ  số  tiền thu được để  tính 
doanh thu cho cả hàng khuyến mại, giá trị hàng khuyến mại được tính vào giá 
vốn hàng bán (trường hợp này bản chất giao dịch là giảm giá hàng bán).
2.3.4. Trường hợp doanh nghiệp có doanh thu bán hàng và cung cấp 
dịch vụ bằng ngoại tệ thì phải quy đổi ngoại tệ ra đơn vị tiền tệ kế tốn theo  

17


tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm phát sinh nghiệp vụ kinh tế.  Trường hợp 
có nhận tiền ứng trước của khách hàng bằng ngoại tệ thì doanh thu tương ứng 
với số tiền  ứng trước được quy đổi ra đơn vị  tiền tệ  kế  tốn theo tỷ  giá giao  
dịch thực tế tại thời điểm nhận ứng trước.
2.3.5. Doanh thu bán bất động sản của doanh nghiệp là chủ đầu tư phải 
thực hiện theo ngun tắc:
a) Đối với các cơng trình, hạng mục cơng trình mà doanh nghiệp là chủ 
đầu tư  (kể  cả  các cơng trình, hạng mục cơng trình doanh nghiệp vừa là chủ 
đầu tư, vừa tự  thi cơng), doanh nghiệp khơng được ghi nhận doanh thu bán 
bất động sản theo Chuẩn mực kế tốn Hợp đồng xây dựng và khơng được ghi 
nhận doanh thu đối với số  tiền thu trước của khách hàng theo tiến độ. Việc  
ghi nhận doanh thu bán bất động sản phải đảm bảo thoả  mãn đồng thời 5  
điều kiện sau:
­ Bất động sản đã hồn thành tồn bộ và bàn giao cho người mua, doanh  
nghiệp đã chuyển giao rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu bất động 
sản cho người mua;
­ Doanh nghiệp khơng cịn nắm giữ  quyền quản lý bất động sản như 
người sở hữu bất động sản hoặc quyền kiểm sốt bất động sản;
­ Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn;
­ Doanh nghiệp đã thu được hoặc sẽ  thu được lợi ích kinh tế  từ  giao  
dịch bán bất động sản;
­ Xác định được chi phí liên quan đến giao dịch bán bất động sản.
b) Đối với các cơng trình, hạng mục cơng trình mà doanh nghiệp là chủ 
đầu tư  (kể  cả  các cơng trình, hạng mục cơng trình doanh nghiệp vừa là chủ 
đầu tư, vừa tự thi cơng), trường hợp khách hàng có quyền hồn thiện nội thất 
của bất động sản và doanh nghiệp thực hiện việc hồn thiện nội thất của bất 
động sản theo đúng thiết kế, mẫu mã, u cầu của khách hàng thì doanh 

nghiệp được ghi nhận doanh thu khi hồn thành, bàn giao phần xây thơ cho 
khách hàng. Trường hợp này, doanh nghiệp phải có hợp đồng hồn thiện nội 
thất bất động sản riêng với khách hàng, trong đó quy định rõ u cầu của 
khách hàng về thiết kế, kỹ thuật, mẫu mã, hình thức hồn thiện nội thất bất 
động sản và biên bản bàn giao phần xây thơ cho khách hàng.

18


c) Đối với bất động sản phân lơ bán nền, nếu đã chuyển giao nền đất 
cho khách hàng (khơng phụ thuộc đã làm xong thủ tục pháp lý về giấy chứng 
nhận quyền sử  dụng đất hay chưa) và hợp đồng khơng hủy ngang, chủ  đầu 
tư  được ghi nhận doanh thu đối với nền đất đã bán khi thỏa mãn đồng thời 
các điều kiện sau:
­ Đã chuyển giao rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sử dụng đất cho  
người mua;
­ Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn;
­ Xác định được chi phí liên quan đến giao dịch bán nền đất;
­ Doanh nghiệp đã thu được hoặc chắc chắn sẽ thu được lợi ích kinh tế 
từ giao dịch bán nền đất.
2.3.6. Đối với hàng hố nhận bán đại lý, ký gửi theo phương thức bán 
đúng giá hưởng hoa hồng, doanh thu là phần hoa hồng bán hàng mà doanh 
nghiệp được hưởng.
2.3.7. Đối với hoạt động dịch vụ ủy thác xuất nhập khẩu, doanh thu là 
phí ủy thác đơn vị được hưởng.
2.3.8.  Đối với đơn vị  nhận gia cơng vật tư, hàng hố, doanh thu là số 
tiền gia cơng thực tế  được hưởng, khơng bao gồm giá trị  vật tư, hàng hố 
nhận gia cơng.
2.3.9. Trường hợp bán hàng theo phương thức trả chậm, trả góp, doanh  
thu được xác định theo giá bán trả tiền ngay;

2.4 Tài khoản sử dụng
Tài khoản 511 "Doanh thu bán hàng"
­  Nội  dung:  TK  511  Phản  ánh  tổng  doanh  thu  bán  hàng  và  cung  cấp 
dịch  vụ  thực  tế phát  sinh  trong  kỳ  của  doanh.
­ Kết cấu :
Bên Nợ:
­ Các khoản thuế gián thu phải nộp (GTGT, TTĐB, XK, BVMT);
­ Doanh thu hàng bán bị trả lại kết chuyển cuối kỳ;
­ Khoản giảm giá hàng bán kết chuyển cuối kỳ;
­ Khoản chiết khấu thương mại k ết chuy ển cu ối k ỳ;
­ Kết chuyển doanh thu thuần vào tài khoản 911 "Xác định kết quả  kinh 
doanh".
19


Bên Có: Doanh thu bán sản phẩm, hàng hố, bất động sản đầu tư và cung  
cấp dịch vụ của doanh nghiệp thực hiện trong kỳ kế tốn.
Tài khoản 511 khơng có số dư cuối kỳ.
Tài khoản 511 ­ Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ, có 6 tài  
khoản cấp 2:
­ Tài khoản 5111 ­ Doanh thu bán hàng hố: Tài khoản này dùng để phản 
ánh doanh thu và doanh thu thuần của khối lượng hàng hố được xác định là 
đã bán trong một kỳ kế tốn của doanh nghiệp. Tài khoản này chủ  yếu dùng 
cho các ngành kinh doanh hàng hố, vật tư, lương thực,...
­ Tài khoản 5112 ­ Doanh thu bán các thành phẩm: Tài khoản này dùng để 
phản ánh doanh thu và doanh thu thuần của khối lượng sản phẩm (thành 
phẩm, bán thành phẩm) được xác định là đã bán trong một kỳ  kế  tốn của  
doanh nghiệp. Tài khoản này chủ  yếu dùng cho các ngành sản xuất vật chất  
như: Cơng nghiệp, nơng nghiệp, xây lắp, ngư nghiệp, lâm nghiệp,...
­ Tài khoản 5113 ­ Doanh thu cung cấp dịch vụ:  Tài khoản này dùng để 

phản ánh doanh thu và doanh thu thuần của khối lượng dịch vụ đã hồn thành, 
đã cung cấp cho khách hàng và được xác định là đã bán trong một kỳ kế tốn. 
Tài khoản này chủ  yếu dùng cho các ngành kinh doanh dịch vụ  như: Giao 
thơng vận tải, bưu điện, du lịch, dịch vụ  cơng cộng, dịch vụ  khoa học, kỹ 
thuật, dịch vụ kế tốn, kiểm tốn,...
­ Tài khoản 5114 ­ Doanh thu trợ  cấp, trợ  giá:  Tài khoản này dùng để 
phản ánh các khoản doanh thu từ  trợ  cấp, trợ  giá của Nhà nước khi doanh 
nghiệp thực hiện các nhiệm vụ cung cấp sản phẩm, hàng hố và dịch vụ theo  
u cầu của Nhà nước.
­ Tài khoản 5117 ­ Doanh thu kinh doanh bất động sản đầu tư: Tài khoản 
này dùng để  phản ánh doanh thu cho th bất động sản đầu tư  và doanh thu 
bán, thanh lý bất động sản đầu tư.
­ Tài khoản 5118 ­ Doanh thu khác: Tài khoản này dùng để phản ánh các 
khoản doanh thu ngồi doanh thu bán hàng hố, doanh thu bán thành phẩm,  
doanh thu cung cấp dịch vụ, doanh thu được trợ cấp trợ giá và doanh thu kinh  
doanh bất động sản như: Doanh thu bán vật liệu, phế liệu, nhượng bán cơng 
cụ, dụng cụ và các khoản doanh thu khác.
* Tài khoản 521 Các khoản giảm trừ doanh thu
20


­  Nội  dung:  phản  ánh  chiết  khấu  thương  mại  chấp  nhận  cho  khách 
hàng  trên  giá  bán  đã thoả  thuận  về  lượng  hàng  hố,  sản  phẩm,  dịch  vụ  đã 
tiêu thụ.
­ Kết cấu :
Bên Nợ:
­ Số chiết khấu thương mại đã chấp nhận thanh tốn cho khách hàng;
­ Số giảm giá hàng bán đã chấp thuận cho người mua hàng;
­ Doanh thu của hàng bán bị trả lại, đã trả  lại tiền cho người mua hoặc  
tính trừ vào khoản phải thu khách hàng về số sản phẩm, hàng hóa đã bán

Bên Có:  Cuối kỳ  kế  tốn, kết chuyển tồn bộ  số  chiết khấu thương  
mại, giảm giá hàng bán, doanh thu của hàng bán bị trả lại sang tài khoản 511 
“Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ” để  xác định doanh thu thuần của  
kỳ báo cáo.
Tài khoản 521 ­ Các khoản giảm trừ doanh thu khơng có số dư cuối  
kỳ.
Tài khoản 521 có 3 tài khoản cấp 2
­ Tài khoản 5211 ­ Chiết khấu thương mại:  Tài khoản này dùng để phản 
ánh khoản chiết khấu thương mại cho người mua do khách hàng mua hàng  
với khối lượng lớn nhưng chưa  được phản ánh trên hóa đơn khi bán sản 
phẩm hàng hóa, cung cấp dịch vụ trong kỳ
­ Tài khoản 5212 ­ Hàng bán bị trả lại: Tài khoản này dùng để phản ánh 
doanh thu của sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ bị người mua trả lại trong kỳ.
­ Tài khoản 5213 ­ Giảm giá hàng bán: Tài khoản này dùng để phản ánh 
khoản giảm giá hàng bán cho người mua do sản phẩm hàng hóa dịch vụ cung 
cấp kém quy cách nhưng chưa được phản ánh trên hóa đơn khi bán sản phẩm  
hàng hóa, cung cấp dịch vụ trong kỳ
2.5 Phương pháp kế tốn một số giao dịch kinh tế chủ yếu
2.5.1. Doanh thu của khối lượng sản phẩm (thành phẩm, bán thành  
phẩm) đã được xác định là đã bán trong kỳ kế tốn:
a) Đối với sản phẩm thuộc đối tượng chịu thuế  GTGT, thuế  tiêu thụ 
đặc biệt, thuế  xuất khẩu, thuế  bảo vệ mơi trường, kế  tốn phản ánh doanh 
thu bán hàng và cung cấp dịch vụ theo giá bán chưa có thuế, các khoản thuế 

21


gián thu phải nộp (chi tiết từng loại thuế) được tách riêng ngay khi ghi nhận 
doanh thu (kể cả thuế GTGT phải nộp theo phương pháp trực tiếp), ghi:
Nợ các TK 111, 112, 131,... (tổng giá thanh tốn)

Có TK 511 ­ Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ  (giá chưa có  
thuế)
Có TK 333 ­ Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước.
b) Trường hợp khơng tách ngay được các khoản thuế phải nộp, kế tốn 
ghi nhận doanh thu bao gồm cả  thuế  phải nộp. Định kỳ  kế  tốn xác định  
nghĩa vụ thuế phải nộp và ghi giảm doanh thu, ghi:
Nợ TK 511 ­ Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
Có TK 333 ­ Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước.
2.5.2. Đối với giao dịch hàng đổi hàng khơng tương tự:
Khi xuất sản phẩm đổi lấy vật tư, hàng hố, TSCĐ khơng tương tự, kế 
tốn phản ánh doanh thu bán hàng để  đổi lấy vật tư, hàng hố, TSCĐ khác 
theo giá trị hợp lý tài sản nhận về sau khi điều chỉnh các khoản tiền thu thêm 
hoặc trả  thêm. Trường hợp khơng xác định được giá trị  hợp lý tài sản nhận 
về  thì doanh thu xác định theo giá trị  hợp lý của tài sản mang đi trao đổi sau  
khi điều chỉnh các khoản tiền thu thêm hoặc trả thêm
­ Khi ghi nhận doanh thu, ghi:
Nợ TK 131 ­ Phải thu của khách hàng (tổng giá thanh tốn)
Có TK 511 ­ Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ (giá chưa có thuế)
Có TK 333 ­ Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước.
Đồng thời ghi nhận giá vốn hàng mang đi trao đổi, ghi:
Nợ TK 632 Giá vốn hàng bán
Có các TK 155
­ Khi nhận vật tư, hàng hố, TSCĐ do trao đổi, kế tốn phản ánh giá trị 
vật tư, hàng hố, TSCĐ nhận được do trao đổi, ghi:
Nợ các TK 152, 153, 156, 211,... (giá mua chưa có thuế GTGT)
Nợ TK 133 ­ Thuế GTGT được khấu trừ (nếu có)
Có TK 131 ­ Phải thu của khách hàng (tổng giá thanh tốn).
­ Trường hợp được thu thêm tiền do giá trị hợp lý của sản phẩm, hàng 
hố đưa đi trao đổi lớn hơn giá trị  hợp lý của vật tư, hàng hố, TSCĐ nhận 


22


được do trao đổi thì khi nhận được tiền của bên có vật tư, hàng hố, TSCĐ  
trao đổi, ghi:
Nợ các TK 111, 112 (số tiền đã thu thêm)
Có TK 131 ­ Phải thu của khách hàng.
­ Trường hợp phải trả thêm tiền do giá trị  hợp lý của sản phẩm, hàng 
hố đưa đi trao đổi nhỏ  hơn giá trị  hợp lý của vật tư, hàng hố, TSCĐ nhận 
được do trao đổi thì khi trả tiền cho bên có vật tư, hàng hố, TSCĐ trao đổi,  
ghi:
Nợ TK 131 ­ Phải thu của khách hàng
Có các TK 111, 112, ...
2.5.3. Khi bán sản phẩm theo phương thức trả chậm, trả góp:
­ Khi bán hàng trả chậm, trả góp, kế tốn phản ánh doanh thu bán hàng 
theo giá bán trả tiền ngay chưa có thuế, ghi :
Nợ TK 131 ­ Phải thu của khách hàng
Có TK 511­ Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ  (giá bán trả 
tiền ngay chưa có thuế)
Có TK 333 ­ Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước (3331, 3332).
Có TK 3387 ­ Doanh thu chưa thực hiện (chênh lệch giữa tổng số 
tiền theo giá bán trả chậm, trả góp với giá bán trả tiền ngay).
Định kỳ, ghi nhận doanh thu tiền lãi bán hàng trả  chậm, trả  góp trong 
kỳ, ghi:
Nợ TK 3387 ­ Doanh thu chưa thực hiện
Có TK 515 ­ Doanh thu hoạt động tài chính (lãi trả chậm, trả góp).
2.5.4. Trường hợp bán hàng thơng qua đại lý bán đúng giá hưởng hoa hồng
a) Kế tốn ở đơn vị giao hàng đại lý:
­ Khi xuất kho sản phẩm, hàng hố giao cho các đại lý phải lập Phiếu 
xuất kho hàng gửi bán đại lý. Căn cứ vào phiếu xuất kho hàng gửi bán đại lý, 

ghi:
Nợ TK 157 ­ Hàng gửi đi bán
Có các TK 155
­ Khi hàng hố giao cho đại lý đã bán được, căn cứ vào Bảng kê hố đơn 
bán ra của hàng hố đã bán do các bên nhận đại lý hưởng hoa hồng lập gửi về 
kế tốn phản ánh doanh thu bán hàng theo giá bán chưa có thuế GTGT, ghi:
23


Nợ các TK 111, 112, 131,... (tổng giá thanh tốn)
Có TK 511 ­ Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
Có TK 3331 ­ Thuế GTGT phải nộp (33311).
Đồng thời phản ánh giá vốn của hàng bán ra, ghi:
Nợ TK 632 ­ Giá vốn hàng bán
Có TK 157 ­ Hàng gửi đi bán.
­ Số tiền hoa hồng phải trả cho đơn vị nhận bán hàng đại lý hưởng hoa 
hồng, ghi:
Nợ TK 641 ­ Chi phí bán hàng (hoa hồng đại lý chưa có thuế GTGT)
Nợ TK 133 ­ Thuế GTGT được khấu trừ (1331)
Có các TK 111, 112, 131, …
b) Kế tốn ở đơn vị nhận đại lý, bán đúng giá hưởng hoa hồng:
­ Khi nhận hàng đại lý bán đúng giá hưởng hoa hồng, doanh nghiệp chủ 
động theo dõi và ghi chép thơng tin về tồn bộ giá trị hàng hố nhận bán đại lý  
trong phần thuyết minh Báo cáo tài chính.
­ Khi hàng hố nhận bán đại lý đã bán được, căn cứ vào Hố đơn GTGT  
hoặc Hố đơn bán hàng và các chứng từ  liên quan, kế  tốn phản ánh số  tiền 
bán hàng đại lý phải trả cho bên giao hàng, ghi:
Nợ các TK 111, 112, 131, ...
Có TK 331 ­ Phải trả cho người bán (tổng giá thanh tốn).
­ Định kỳ, khi xác định doanh thu hoa hồng bán hàng đại lý được hưởng, ghi:

Nợ TK 331 ­ Phải trả cho người bán
Có TK 511 ­ Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
Có TK 3331 ­ Thuế GTGT phải nộp (nếu có).
­ Khi trả tiền bán hàng đại lý cho bên giao hàng, ghi:
Nợ TK 331 ­ Phải trả cho người bán
Có các TK 111, 112.
2.5.5. Đối với sản phẩm xuất bán cho các đơn vị hạch tốn phụ thuộc trong nội  
bộ doanh nghiệp.
2.5.5.1. Trường hợp khơng ghi nhận doanh thu giữa các khâu trong nội bộ 
doanh nghiệp, chỉ ghi nhận doanh thu khi thực bán hàng ra bên ngồi:
a) Kế tốn tại đơn vị bán

24


­ Khi xuất sản phẩm đến các đơn vị  hạch tốn phụ  thuộc trong nội bộ 
doanh nghiệp, kế tốn lập Phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ hoặc hóa 
đơn GTGT, ghi:
Nợ TK 136 ­ Phải thu nội bộ (giá vốn)
Có các TK 155
Có TK 333 ­ Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước.
­ Khi nhận được thơng báo từ đơn vị mua là sản phẩm đã được tiêu thụ 
ra bên ngồi, đơn vị bán ghi nhận doanh thu, giá vốn:
+ Phản ánh giá vốn hàng bán, ghi:
Nợ TK 632 ­ Giá vốn hàng bán
Có 136 ­ Phải thu nội bộ.
+ Phản ánh doanh thu, ghi:
Nợ TK 136 ­ Phải thu nội bộ
Có TK 511 ­ Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ.
b) Kế tốn tại đơn vị mua

­ Khi nhận được sản phẩm do đơn vị hạch tốn phụ thuộc trong nội bộ 
doanh nghiệp chuyển đến, kế tốn căn cứ vào các chứng từ có liên quan, ghi:
Nợ các TK 155 (giá vốn)
Nợ TK 133 ­ Thuế GTGT được khấu trừ (nếu có)
Có TK 336 ­ Phải trả nội bộ.
­ Khi bán sản phẩm ra bên ngồi, kế  tốn ghi nhận doanh thu, giá vốn 
như giao dịch bán hàng thơng thường.
­ Trường hợp đơn vị  hạch tốn phụ  thuộc khơng được phân cấp hạch  
tốn đến kết quả kinh doanh sau thuế, kế tốn phải kết chuyển doanh thu, giá 
vốn cho đơn vị cấp trên:
+ Kết chuyển giá vốn, ghi:
Nợ TK 336 ­ Phải trả nội bộ
Có TK 632 ­ Giá vốn hàng bán.
+ Kết chuyển doanh thu, ghi:
Nợ TK 511 ­ Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
Có TK 336 ­ Phải trả nội bộ.
2.5.5.2. Trường hợp doanh nghiệp ghi nhận doanh thu bán hàng cho các đơn vị 
trong nội bộ doanh nghiệp, ghi:
25


×