Giáo trình Bảo dưỡng các máy thi công mặt đường liên quan (Nghề: Vận hành máy thi công mặt đường) - CĐ Cơ Giới Ninh Bình

BỘ NƠNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NƠNG THƠN

TRƯỜNG CAO ĐẲNG CƠ GIỚI NINH BÌNH

GIÁO TRÌNH
MƠN HỌC/MƠ ĐUN: BẢO DƯỠNG CÁC MÁY THI CƠNG
 MẶT ĐƯỜNG LIÊN QUAN
NGÀNH/NGHỀ: VẬN HÀNH MÁY THI CƠNG MẶT ĐƯỜNG
TRÌNH ĐỘ:TRUNG CẤP
Ban hành kèm theo Quyết định số:        /QĐ­TCGNB  ngày…….tháng….năm  2017  của  
Trường cao đẳng Cơ giới Ninh Bình

............., năm..................
 
TUN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thơng tin có thể được phép  
dùng ngun bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.


Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử  dụng với mục đích kinh doanh 
thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.

Lời giới thiệu

Trong sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước việc xây dựng cũng 
như  nâng cấp các cơng trình và cơ  sở  hạ  tầng như  đường giao thơng, nhà ga, bến 
cảng..v..v…cần rất nhiều cơng nhân lành nghề  sử  dụng thành thạo nhiều loại máy 
móc hiện đại máy thi cơng mặt đường liên quan chiếm một tỷ lệ đáng kể, và có vai trị 
quan trọng mang tính quyết định đến chất lượng và tiến độ cơng trình.
Việc sử  dụng tốt phương tiện thi cơng cơ  giới nói chung và thi cơng mặt 
đường liên quan có ý nghĩa rất quan trọng. Do đó người thợ lái máy khơng những nắm 

vững về cấu tạo, đặc tính kỹ thuật của máy mà cịn phải nắm vững quy trình thao tác  


lái máy thành thạo, để  khai thác triệt để  năng suất của máy, đảm bảo an tồn cho  
người và máy trong q trình vận hành.
Giáo trình được biên soạn dựa vào chương trình khung dạy nghề vận hành máy 
thi cơng mặt đường trình độ  trung cấp nghề  của Bộ  Nơng nghiệp và phát triển nơng 
thơn.
Giáo trình này nhằm giới thiệu cơ bản có hệ thống về quy trình thao tác lái máy  
và các phương pháp thi cơng để qua đó người học có thể  áp dụng vào thực tế các địa  
hình mà sử dụng phương pháp thi cơng phù hợp nhằm phát huy hết khả năng của máy, 
đưa năng suất của máy lên cao nhất.
Trong q trình biên soạn cịn hạn chế về thời gian và chưa cập nhập hết thơng  
tin nên khơng tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong các đồng nghiệp, các nhà quản lý 
đóng góp, phê bình để tái bản lần sau được hồn chỉnh hơn.

                                                            
                                                Tam Điêp, ngày 15 tháng 5 năm 2018
                              Tham gia biên soạn
1. Chủ biên: Hồng Văn Thắng
2. Nguyễn Xn Nam

MỤC LỤC
(Font chữ : Times New Roman, in hoa, cỡ chữ : 14, Bold, căn giữa)
      

TRANG

•
•

Lời giới thiệu
……….  

 ……
 ……


•

………

 ……

…………

 ……

n………..

 ……

 
GIÁO TRÌNH MƠN HỌC/MƠ ĐUN
Tên mơn học/mơ đun: Bảo dưỡng các máy thi cơng mặt đường liên quan
Mã mơn học/mơ đun: MĐ24
Vị trí, tính chất, ý nghĩa của mơ đun: 
­ Vị trí: Mơ đun vận hành một số máy thi cơng mặt đường liên quan được bố trí giảng 
dạy sau khi học xong các mơ đun vận hành các máy thi cơng mặt đường.
­ Tính chất: Là mơ đun chun mơn nghề

Mục tiêu của mơn học/mơ đun:
­ Về kiến thức: 
Trình bày được tác dụng và quy trình vận hành  một số máy thi cơng mặt đường  
liên quan;
­ Về kỹ năng:
+ Vận hành được các máy thi cơng mặt đường liên quan;
+ Lựa chọn được các máy liên quan phù hợp với điều kiện thi cơng khác nhau;
­ Về năng lực tự chủ và trách nhiệm:
Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác, đảm bảo an tồn.
Nội dung của mơn học/mơ đun:
BÀI 1:Bảo dưỡng máy tưới nhựa đường nóng và nhũ tương


Giới thiệu:
Mục tiêu:
•

Trình bày được nhiệm vụ, cấu tạo tổng qt và ngun lý hoạt động của máy 
tưới nhựa đường nóng và nhũ tương:

•

Trình bày được quy trình bảo dưỡng kỹ thuật máy tưới nhựa đường nóng và 
nhũ tương

•

Kiểm tra bảo dưỡng thành thạo máy tưới nhựa đường nóng và nhũ tương đúng 
u cầu kỹ thuật;

•

Sử dụng thành thạo, hợp lý của dụng cụ kiểm tra và bảo dưỡng;

•

Bố trí làm việc hợp lý, đảm bảo an tồn và vệ sinh cơng nghiệp

Nội dung chính:
 
Bài 1: Bảo dưỡng máy tưới nhựa đường nóng và nhũ tương   
  Thời gian: 12 giờ 
Mục tiêu:
­ Trình bày được nhiệm vụ, cấu tạo tổng qt và ngun lý hoạt động của máy 
tưới nhựa đường nóng và nhũ tương;
­ Trình bày được quy trình bảo dưỡng kỹ thuật máy tưới nhựa đường nóng và 
nhũ tương;
­ Kiểm tra, bảo dưỡng thành thạo máy tưới nhựa đường nóng và nhũ tương  
đúng u cầu kỹ thuật;
­ Sử dụng thành thạo, hợp lý các dụng cụ kiểm tra và bảo dưỡng;
­ Bố trí vị trí làm việc hợp lý, đảm bảo an tồn và vệ sinh cơng nghiệp.
Nội dung chính:
1. Nhiệm vụ, cấu tạo tổng qt, ngun lý hoạt  động của máy tưới nhựa đường nóng 
và nhũ tương
1.1. Nhiệm vụ: Dùng để tưới nhựa đường và nhũ tương nóng.
1.2. Sơ đồ cấu tạo


­ Bồn được cấu tạo 3 lớp và có khả năng cách nhiệt cao. Lớp ngồi của bồn chứa làm  
bằng thép khơng rỉ nên có thể tưới nhựa đường nóng lỏng hoặc phun nước với những  

mục đích khác nhau, linh hoạt trong q trình sử  dụng với nhiều loại chất đặc biệt  
như nhựa nóng, nhũ tương, asphalt chuyển hóa.
­ Máy tưới nhựa đường đa năng có hai hệ  thống làm sạch và khơng cần sử 
dụng biện pháp làm sạch bên ngồi.
­ Trong buồng lái được trang bị với bộ điều khiển tồn diện, giám sát thời gian 
thực, nhiệt độ bê tơng nhựa và nhựa đường bơm tốc độ
­ Hệ thống thủy lực đáng tin cậy, an tồn và khơng gây tiếng ồn
­ Thiết kế 3 vịi phun chéo hình dải quạt và hệ thống phun phía sau điều chỉnh 
vịng vịi phun giảm dần

1.3. Ngun lý hoạt  động của máy tưới nhựa đường nóng và nhũ tương
2. Bảo dưỡng kỹ thuật máy tưới nhựa đường nóng và nhũ tương
2.1. Nội dung và u cầu kỹ thuật bảo dưỡng cho máy tưới nhựa đường nóng và nhũ  
tương
2.2. Quy trình kiểm tra và bảo dưỡng kỹ  thuật máy tưới nhựa đường nóng và nhũ  
tương
Bài 2: Bảo dưỡng máy nén khí                                               Thời gian: 12 giờ
Mục tiêu:
­ Trình bày được được nhiệm vụ, cấu tạo tổng qt và ngun lý hoạt động 
của máy nén khí;
­ Trình bày được quy trình bảo dưỡng kỹ thuật máy nén khí;
­ Kiểm tra, bảo dưỡng được máy nén khí;
­ Sử dụng thành thạo, hợp lý các dụng cụ kiểm tra và bảo dưỡng;
­ Bố trí vị trí làm việc hợp lý, đảm bảo an tồn và vệ sinh cơng nghiệp.
Nội dung chính:
1. Nhiệm vụ, cấu tạo tổng qt, ngun lý hoạt  động của máy nén khí 
1.1. Nhiệm vụ
Là bộ phận cung cấp khí nén dùng để tạo khí có áp lực theo quy định.
1.2. Sơ đồ cấu tạo

1.3. Ngun lý hoạt động của máy nén khí
Khi động cơ  hoạt động, puly quay làm cho trục khuỷu và piston của máy nén  
khí hoạt động. 
Khi piston đi xuống tạo độ  chân khơng trong xi lanh, cho khơng khí ngồi trời 
qua bầu lọc vào trong xilanh. Khi piston đi lên, van nạp đóng kín, khơng khí trong xi  
lanh bị nén đẩy mở van nén, đưa khơng nén qua nắp xilanh đến bình chứa khí nén.
Khi áp suất trong bình chứa khí nén đạt 0,75 Mpa thì van điều chỉnh áp suất bắt 
đầu hoạt động. Lúc này khơng khí nén tăng áp suất mở van áp suất đi theo đường ống, 
đẩy mở thơng van nạp giữa hai xilanh cắt đường dẫn khí nén đến bình chứa và khơng 
khí được thơng từ  xilanh này qua xilanh khác. Khi áp giảm xuống, van điều chỉnh áp 
suất sẽ đóng kín, mở thống đường dẫn khí nén đến bình chứa khí nén như ban đầu.
1.4.Các hiện tượng và ngun nhân hư hỏng
a. Khi các bộ phận cung cấp khí nén làm việc có tiếng ồn
­ Hiện tượng: Khi máy hoạt động có nhiều tiếng ồn khác thường ở máy và bình chứa
­ Ngun nhân: Các chi tiết bị mịn, hư hỏng hoặc thiếu dầu bơi trơn, đặc biệt ở ổ bi  
và bạc lót. Có thể dây đai bị hỏng.
b. Áp suất khí nén khơng đủ theo quy định
­ Hiện tượng: Khi động cơ hoạt động đồng hồ báo áp suất nhỏ hơn quy định.
­ Ngun nhân
+ Các chi tiết bị mịn, hư hỏng
+ Đường dẫn khí bị rị rỉ
+ Van điều chỉnh áp suất hỏng
2. Bảo dưỡng kỹ thuật máy nén khí
2.1. Nội dung và u cầu kỹ thuật bảo dưỡng cho máy nén khí
+ Làm sạch các bộ phận bên ngồi
+ Kiểm tra rị rỉ và hư hỏng bên ngồi
+ Bảo dưỡng thay dầu bơi trơn máy nén khí và điều chỉnh độ căng dây đai
+ Kiểm tra và xả hơi nước trong bình chứa khí nén
+ Kiểm tra và điều chỉnh các van an tồn, van điều chỉnh áp suất

+ Kiểm tra và vặn chặt các bộ phận.


2.2. Quy trình kiểm tra và bảo dưỡng kỹ thuật máy nén khí
A. Chuẩn bị
a. Dụng cụ
­ Thiết bị kiểm tra áp lực phanh
­ Dụng cụ tháo lắp máy nén khí
­ Khay đựng
b. Vật tư
­ Giẻ sạch
­ Giấy nhám
­ Dầu diesel, dầu bơi trơn
­ Xéc măng, piston các van khí nén, lị xo các joăng đệm.
B. Quy trình bảo dưỡng
­ Làm sạch bên ngồi các bộ phận
­ Tháo rời các bộ phận và làm sạch
­ Kiểm tra hư hỏng chi tiết
­ Thay thế chi tiết theo định kỳ
­ Tra mỡ, lắp các chi tiết và thay dầu bơi trơn
­ Kiểm tra điều chỉnh độ căng dây đai và van áp suất
Bài 3: Bảo dưỡng máy cắt bê tơng                                  Thời gian: 12 giờ
Mục tiêu:
­ Trình bày được nhiệm vụ, cấu tạo tổng qt và ngun lý hoạt động của máy 
cắt bê tơng;
­ Trình bày được nội dung và quy trình bảo dưỡng máy cắt bê tơng;
­ Kiểm tra, bảo dưỡng được máy cắt bê tơng đúng u cầu kỹ thuật;
­ Sử dụng thành thạo, hợp lý các dụng cụ kiểm tra và bảo dưỡng;
­ Bố trí vị trí làm việc hợp lý, đảm bảo an tồn và vệ sinh cơng nghiệp.
Nội dung chính:

1. Nhiệm vụ, cấu tạo tổng qt và ngun lý hoạt  động của máy cắt bê tơng


1.1. Nhiệm vụ
1.2. Sơ đồ cấu tạo

+ Động cơ: chạy bằng điện hoặc xăng dầu
+ Phần lưỡi cắt bê tơng: Phần có chức năng cắt, phá bê tơng theo những đường đã 
được định sẵn, lưỡi cắt làm bằng hợp kim rất chắc chắn, có thể thay thế sau một thời  
gian sử dụng.
+ Phần khung chính: là phần thân máy được bọc nhựa, hoặc sơn tĩnh điện phía ngồi.
+ Các bộ phận khác của máy: Tay cầm, nút điều khiển, dây dẫn nước, dây điện, 
1.3. Ngun lý hoạt  động của máy cắt bê tơng
2. Bảo dưỡng kỹ thuật máy cắt bê tơng
2.1. Nội dung và u cầu kỹ thuật bảo dưỡng cho máy cắt bê tơng
2.2. Quy trình kiểm tra và bảo dưỡng kỹ thuật máy cắt bê tơng
Bài 4: Bảo dưỡng máy sơn kẻ đường

                            Thời gian: 12 giờ

Mục tiêu của bài:
­ Trình bày được nhiệm vụ, cấu tạo tổng qt và ngun lý hoạt động của máy 
sơn kẻ đường;
­ Trình bày được quy trình bảo dưỡng máy sơn kẻ đường;
­ Kiểm tra, bảo dưỡng được máy sơn kẻ đường đúng u cầu kỹ thuật;
­ Sử dụng thành thạo, hợp lý các dụng cụ kiểm tra và bảo dưỡng;
­ Bố trí vị trí làm việc hợp lý, đảm bảo an tồn và vệ sinh cơng nghiệp.
Nội dung bài:
1. Nhiệm vụ, sơ đồ cấu tạo và ngun lý hoạt  động của máy sơn kẻ đường
1.1. Nhiệm vụ

1.2. Sơ đồ cấu tạo
1.3. Ngun lý hoạt động của máy sơn kẻ đường
2. Bảo dưỡng kỹ thuật máy sơn kẻ đường
2.1. Nội dung và u cầu kỹ thuật bảo dưỡng cho máy sơn kẻ đường


2.2. Quy trình kểm tra và bảo dưỡng kỹ thuật máy sơn kẻ đường
 Bài 5: Bảo dưỡng máy đầm mặt đường

                           Thời gian: 12  giờ

Mục tiêu:
­ Trình bày được nhiệm vụ, cấu tạo tổng qt và ngun lý hoạt động của máy 
đầm mặt đường;
­ Trình bày được quy trình bảo dưỡng máy đầm mặt đường;
­ Kiểm tra, bảo dưỡng được máy đầm mặt đường đúng u cầu kỹ thuật;
­ Sử dụng thành thạo, hợp lý các dụng cụ kiểm tra và bảo dưỡng;
­ Bố trí vị trí làm việc hợp lý, đảm bảo an tồn và vệ sinh cơng nghiệp.
Nội dung chính:
A. Máy đầm bàn
1. Nhiệm vụ, phân loại, cấu tạo tổng qt và ngun lý hoạt động của máy đầm mặt  
đường
1.1. Nhiệm vụ
Trong q trình xây dựng hiện nay, chắc hẳn khơng cịn xa lạ  với máy đầm 
mặt. Đây là thiết bị  đầm chặt đất, đá, cát, bê tơng giúp tăng cường độ  cứng và đảm  
bảo chất lượng cho bề mặt cơng trình.
1.2. Phân loại
1.3. Sơ đồ cấu tạo

­ Mặt của máy đầm bàn là một tấm thép hình chữ nhật có diện tích từ 0,25 đến 1 m2, 

bên mép có hàn gờ nghiêng hoặc uốn cong lên, giữa mặt bàn đầm phía trên có đặt một 
bộ phận gây chấn động và hai quai đầm có buộc dây kéo cùng với tay nắm.
­ Bộ phận gây chấn động là một hệ thống động cơ điện hoặc xăng mà hai đầu của 
chiếc trục quay có lắp thêm hai khối lệch tâm để có thể dễ dàng điều chỉnh.
Thơng thường đầm bàn có các bộ  phận: bộ  phận gây chấn, dây dẫn điện, quai đầm, 
mặt bàn đầm, trục động cơ, rơt, cục lệch tâm
1.4. Ngun lý hoạt động của máy đầm mặt đường
 Khi động cơ  làm việc làm quay trục hay khối lệch tâm, dao động con lắc, dao động  
điện từ  để  có thể  phá lực ma sát và lực dính của những hạt phối liệu làm quay trục  
hay khối lệch tâm, dao động con lắc, dao động điện từ để có thể phá lực ma sát và lực 


dính của những hạt phối liệu
2. Bảo dưỡng kỹ thuật máy đầm bàn
2.1. Nội dung và u cầu kỹ thuật bảo dưỡng cho máy đầm mặt đường
2.2. Quy trình kiểm tra và bảo dưỡng kỹ thuật máy đầm mặt đường
B. Máy đầm cóc
1. Nhiệm vụ, phân loại, cấu tạo tổng qt và ngun lý hoạt động của máy đầm mặt  
đường
1.1. Nhiệm vụ
Máy đầm cóc hay cịn gọi là máy đầm mặt đường, máy đầm đất là thiết bị thi  
cơng nền móng trong các cơng trình xây dựng, giao thơng, dân dụng. 
1.2. Phân loại
1.3. Sơ đồ cấu tạo

               Cấu tạo máy đầm cóc
         1. Bộ phận lọc gió

;

2. Thùng nhiên liệu

3. Cấu tạo bên trong bộ lọc gió
5. Bộ phận bảo vệ động cơ

4. Tay ga
6. Chân dầm

1.4. Ngun lý làm việc

Mơ men xoắn từ trục ra của động cơ đốt trong hay động cơ điện thơng qua bánh răng 
dẫn động và cơ cấu tay quay thanh truyền sẽ chuyển hóa thành chuyển động lên 
xuống truyền lực trực tiếp xuống chân đầm.
1.5.  Một số lỗi thường gặp khi vận hành máy đầm cóc:
­ Máy khó nổ (khơng nổ) : Kiểm tra bộ chế hịa khí hoặc kiểm tra bugi.
­ Chân đầm nhảy kém khi vặn hết ga: Kiểm tra lại lị xo, dầu chân đầm và má cơn 
văng.
­ Máy nổ khói nhiều: Kiểm tra xupap, nhớt gits và xec măng, dầu bơi trơn động cơ 
xem cóq mức cho phép hay khơng.
­ Chân đầm nhảy khơng ngừng khi giật: Ngun nhân do đứt lị xo cơn văng và thay lị 
xo hoặc thay cơn.


­ Máy đầm cóc nổ khơng ổn định: cần kiểm tra lại bộ chế hịa khí, kiểm tra các dẫn 
xăng chính, dẫn xăng phụ và xem dầu máy đã đúng theo tiêu chuẩn quy định hay chưa.
2. Bảo dưỡng máy đầm cóc
­          Kiểm tra các bộ phận giật nổ, chân đầm thường xun để đảm bảo các bộ 
phận vẫn hoạt động tốt.
­          Vệ sinh sạch sẽ bộ chế hịa khí   
­          Nên bảo dưỡng, bảo trì hàng tuần, hàng tháng tại các cơ sở mua để tăng tuổi 

thọ của máy, tiết kiệm chi phí sửa chữa, bảo dưỡng.
­          Để máy đầm cóc ở vị trí cao ráo, thống mát, khơng nên dùng máy đầm đã có 
nhiều gỉ, chân đầm bị hao mịn nhiều.
­          Nếu khơng sử dụng máy trong thời gian dài, cần bảo quản máy cẩn thận, tránh 
để máy bị hoen gỉ hay bị nước, độ ẩm làm máy hư hỏng.
Máy đầm cóc được sử dụng dùng nhiều trong cơng tác thi cơng nền móng cơng trình 
vừa và nhỏ như mương thủy lợi, đường ống nước, chân cột điện hoặc những nơi mà 
máy lu có kích thước lớn khơng thể tham gia thi cơng được. Máy đầm cóc ra đời giúp 
tiết kiệm thời gian, cơng sức của người lao động. Để máy hoạt động hiệu quả và có 
thời gian sử dụng lâu dài, q khách hàng cần lưu ý một số mẹo nhỏ trên mà bài viết 
của chúng tơi đã chia sẻ, thực sự rất hữu ích.