Bài giảng Nhập môn Công nghệ học phần mềm (Introduction to Software Engineering) – Chương 5: Phương pháp xác định yêu cầu

Nhập mơn 
Cơng nghệ học Phần mềm
Introduction to Software Engineering
Department of Software Engineering
Faculty of Information Technology
Hanoi University of Technology
TEL: 04­8682595  FAX: 04­8692906 
Email: cnpm@it­hut.edu.vn
 HUT, Falt. 

 ª  Dept. of SE, 2002

SE­III.1


Phần III
u cầu người dùng
User’s Requirements
Chương 5: Phương pháp xác định u 
cầu
5.1. Kỹ thuật xác định u cầu 
5.2. Nội dung xác định u cầu
5.3. Các ngun lý phân tích u cầu
 HUT, Falt. 

 ª  Dept. of SE, 2002

SE­III.2


5.1.Kthutxỏcnhyờucuphn

mm
SWRequirementsEngineering
ã Yờucuphnmm:lttccỏcyờu
cuvphmmmdokhỏchhngư
ngisdngphnmmưnờura,bao
gm:cỏcchcnngcaphnmm,
hiunngcaphnmm,cỏcyờucu
vthitkvgiaodin,cỏcyờucu
cbitkhỏc
HUT,Falt.

ê Dept.ofSE,2002

SEưIII.3


• Thơng thường các u cầu phần mềm được 
phân loại theo 4 thành phần của phần mềm:
–
–
–
–

Các u cầu về phần mềm  (Software)
Các u cầu về phần cứng  (Hardware)
Các u cầu về dữ liệu  (Data)
Các u cầu về con người (People, Users)

• Mục đích: mục đích của u cầu phần mềm 
là xác định được phần mềm đáp ứng được 

các u cầu và mong muốn của khách hàng ­ 
người sử dụng phần mềm

 HUT, Falt. 

 ª  Dept. of SE, 2002

SE­III.4


Tisaocnphitrayờu
cuphnmm?

ã Khỏchhngchcúnhngýtngcũnmhv
phnmmcnphixõydngphcvcụng
viccah,chỳngtaphisnsng,kiờntrỡ
theouiitcỏcýtngmhún
Phnmmcúycỏctớnhnngcnthit
ã Khỏchhngrthaythayicỏcũihica
mỡnh,chỳngtanmbtccỏcthayiúv
saicỏcmụtmtcỏchhplý

HUT,Falt.

ê Dept.ofSE,2002

SEưIII.5


5.2.Nidungxỏcnhyờucuphn

mm
ContentsofRequirementsEngineering
ã
ã
ã
ã
ã
ã

Phỏthincỏcyờucuphnmm(Requirements
elicitation)
Phõntớchcỏcyờucuphnmmvthnglng
vikhỏchhng(Requirementsanalysisandnegotiation)
Mụtcỏcyờucuphnmm(Requirements
specification)
Mụhỡnhhúahthng(Systemmodeling)
Kimtratớnhhplýcỏcyờucuphnmm
(Requirementsvalidation)
Quntrcỏcyờucuphnmm(Requirements
management)

HUT,Falt.

ê Dept.ofSE,2002

SEưIII.6


Quy trình xác định u cầu phần 
mềm

Build a
prototype

the problem

Requirements
elicitation

Develop
specification

Review

Create
analysis
models

 HUT, Falt. 

 ª  Dept. of SE, 2002

SE­III.7


The Analysis Model

Data Model

Functional
Model

Behavioral
Model

 HUT, Falt. 

 ª  Dept. of SE, 2002

SE­III.8


5.2.1.Phỏthinyờucuphn
mm
(RequirementsElicitation)
Cỏcvncaphỏthinyờucuphn
mm(Problems)
ã Phmvicaphnmm(Scope)
ã Hiurừphnmm(Understanding)
ã Cỏcthayicahthng(Volatility)

HUT,Falt.

ê Dept.ofSE,2002

SEưIII.9


Phngphỏpphỏthinyờucuphn
mm
RequirementsElicitationMethodology
ã Xỏcnhcỏcphngphỏpsdngphỏthincỏcyờu

ã
ã
ã
ã
ã

cuphnmm:phngvn,lmvicnhúm,cỏcbui
hp,gpgitỏc,v.v.
Tỡmkimcỏcnhõns(chuyờngia,ngisdng)cú
nhnghiubitsõuscnht,chititnhtvh
thnggiỳpchỳngtaxỏcnhyờucuphnmm
Xỏcnhmụitrngkthutưtechnical
environment
Xỏcnhcỏcrngbuclnhvcdomainconstraints
Thuhỳtsthamgiacanhiuchuyờngia,khỏchhng
chỳngtacúccỏcquanimxemxộtphn
mmkhỏcnhautphớakhỏchhng
Thitkcỏckchbnsdngcaphnmm

HUT,Falt.

ê Dept.ofSE,2002

SEưIII.10


Snphm(output)ca
phỏthinyờucuphn
mm

ã Bngkờ(statement)cỏcũihivchcnngkhthica
phnmm
ã Bngkờphmvingdngcaphnmm
ã Mụtmụitrngkthutcaphnmm
ã Bngkờtphpcỏckchbnsdngcaphnmm
ã Cỏcnguyờnmuxõydng,phỏttrinhaysdngtrong
phnmm(nucú)
ã Danhsỏchnhõnsthamgiavoquỏtrỡnhphỏthincỏc
yờucuphnmmưkccỏcnhõnstphớacụngtyư
khỏchhng
HUT,Falt.

ê Dept.ofSE,2002

SEưIII.11


5.2.2. Phân tích các u cầu phần mềm 
và 
th
ươ
ng
 l
ượ
ng
 v
ớ
i
 khách hàng
Software

Customer
Group

Engineering
Group

 HUT, Falt. 

 ª  Dept. of SE, 2002

SE­III.12


RequirementsAnalysisandNegotiation
ã Phõnloicỏcyờucuphnmmv
spxpchỳngtheocỏcnhúmliờn
quan
ã Khosỏttmtngyờucuphn
mmtrongmiquanhcanúvi
cỏcyờucuphnmmkhỏc
ã Thmnhtngyờucuphnmm
theocỏctớnhcht:phựhp,y,
rừrng,khụngtrựnglp
HUT,Falt.

ê Dept.ofSE,2002

SEưIII.13

RequirementsAnalysisand
Negotiation
ã Phõncpcỏcyờucuphnmmtheoda
trờnnhucuvũihikhỏchhng/ngi
sdng
ã Thmnhtngyờucuphmmmxỏc
nhchỳngcúkhnngthchinc
trongmụitrngkthuthaykhụng,cúkh
nngkimnhcỏcyờucuphnmmhay
khụng
ã Thmnhcỏcrirocúthxyravitng
yờucuphnmm
HUT,Falt.

ê Dept.ofSE,2002

SEưIII.14


RequirementsAnalysisand
Negotiation
ã ỏnhgiỏthụ(tngi)vgiỏthnhv
thigianthchincatngyờucu
phnmmtronggiỏthnhsnphm
phnmmvthigianthchinphn
mm
ã Giiquytttccỏcbtngvyờu
cuphnmmvikhỏchhng/ngi
sdngtrờncstholunvthng
lngcỏcyờuc

ura
HUT,Falt.
ê Dept.ofSE,2002
SEưIII.15


5.2.3.ctyờucuphn
mm

ã ctcỏcyờucuphnmmlcụng
vicxõydngcỏctiliuct,trong
úcúthsdngticỏccụngcnh:
mụhỡnhhúa,mụhỡnhtoỏnhchỡnhthc
(aformalmathematicalmodel),tphp
cỏckchbnsdng,cỏcnguyờnmu
hocbtkmtthpcỏccụngcnúi
trờn
ã Chtlngcahsctỏnhgiỏ
quacỏctiờuthc

Tớnhrừrng,chớnhxỏc
Tớnhphựhp
Tớnhy,honthin
HUT,Falt.
ê Dept.ofSE,2002

SEưIII.16


RequirementsSpecification

ã Cỏcthnhphncahsct
ctphihỡnhthc(Informalspecifications)c
vitbngngụnngtnhiờn
cthỡnhthc(Formalspecifications)cvit
bngtpcỏckýphỏpcúcỏcquynhvcỳphỏp
(syntax)výngha(sematic)rtchtch
ctvnhnhchcnng(Operational
specifications)mụtcỏchotngcahthng
phnmmsxõydng
ctmụt(Descriptivespecifications)ctcỏc
ctớnhctrngcaphnmm

HUT,Falt.

ê Dept.ofSE,2002

SEưIII.17


RequirementsSpecification
ã ctchcnng(Operational
Specifications):thụngthngkhict
cỏcchcnngcaphnmmngita
sdngcỏccụngctiờubiusau
Biulungdliu(DataFlowDiagrams)
Mỏytrngthỏihuhn(FiniteState
Machines
MngPetri(Petrinets)
HUT,Falt.

ê Dept.ofSE,2002

SEưIII.18


RequirementsSpecification
ã ctmụt(Descriptive
Specifications)
Biuthcthliờnkt(Entityư
RelationshipDiagrams)
ctLogic(LogicSpecifications)
ctis(Algebraic
Specifications)
HUT,Falt.

ê Dept.ofSE,2002

SEưIII.19


Biulungdliu(DFD)
ã Hthng(System):tphpcỏcdliu
(data)cxlýbngcỏcchcnng
tngng(functions)
ã Cỏckýphỏpsdng:
Thhincỏcchcnng(functions)
Thhinlungdliu
Khodliu
Voradliuvtngtỏcgia
hthngvngisdng

HUT,Falt.

ê Dept.ofSE,2002

SEưIII.20


Ví dụ mơ tả biểu thức tốn học bằng 
DFD
(a+b)*(c+a*d)
b
a
+

a

d

c

*

+

*

 HUT, Falt. 

 ª  Dept. of SE, 2002

SE­III.21


Vớdctcỏcchcnngcathvin
quaDFD
Yêu cầu từ người mượn
Tên sách, tác giả
Tên người mượn

Sách
Kho sách
Tên tác giả

Có
s ác h

Danh sách tác giả
Tên sách
Danh sách tên sách
Danh sách chủ đề

Sách

Tên sách;
Tên người mượn
Tìmthe o
c hủđề

Chủ đề

Danh sách người mượn

Liệt kê các tên sách
liên quan đến chủ đề

Chủ đề yêu cầu

HUT,Falt.

Thông tin
về sách

ê Dept.ofSE,2002

Đưa ra
Tên sách

SEưIII.22


CỏchnchcaDFD
ã ýnghacacỏckýphỏpsdngc
xỏcnhbicỏcnhdanhlachn
caNSD
Vớdcachcnngtỡmkim:

IfNSDnhpvoctờntỏcgivtiờusỏchThen
tỡmkimsỏchtngng,khụngcúthỡthụngbỏoli
ElseifchnhptờntỏcgiThen

hinthdanhsỏchcỏcsỏchtngngvi
tờntỏcgiónhpvyờucuNSDlachnsỏch
ElseifchnhptiờusỏchThen
...
Endif

HUT,Falt.

ê Dept.ofSE,2002

SEưIII.23


• Trong DFD khơng xác định rõ các 
hướng thực hiện (control aspects)
A
B
C

E
D

F

Biểu đồ DFD này khơng chỉ rõ đầu vào 
là gì để thực hiện chức năng D và 
đầu ra là gì sau khi thựchiện chức 
năng D.
 HUT, Falt. 

 ª  Dept. of SE, 2002

SE­III.24


A
B
C

E
D

F

– Chức năng D có thể cần cả A, B và C
– Chức năng D có thể chỉ cần một trong A, 
B và C để thực hiện
– Chức năng D có thể kết xuất kết quả cho 
một trong E và F
– Chức năng D có thể kết xuất kết quả 
chung cho cả E và F
– Chức năng D có thể kết xuất kết quả 
riêng cho cả E và F
 HUT, Falt. 

 ª  Dept. of SE, 2002

SE­III.25