Thau kinh

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.25 MB, 66 trang )

(1)TRƯỜNG THPT GIỒNG ÔNG TỐ. BÀI 48:. THẤU KÍNH MỎNG. GVTH. NGUYEÃN LEÂ TÆNH.

(2) Quang Hình Học Nghiên Cứu. Tính chất truyền của ánh sáng Hiện Tượng. Hiện Tượng. Phản Xạ Ánh sáng Gương Phẳng Gương Cầu. Khúc xạ Ánh sáng Quang Cụ. Lăng Kính. Thấu Kính.

(3) *Baïn coù bieát teân goïi cuûa caùc duïng cuï sau?. Mắt kính. Kính lúp. Kính hiển vi. 1. Bộ phận khúc xạ ánh sáng trong những quang cụ này là gì?. 2. Cấu tạo và tính chất khúc xạ ánh sáng của chúng như thế nào?.

(4) NỘI DUNG BÀI HỌC. 1 2 3 4. Ñònh nghóa, caáu taïo vaø phân loại thấu kính. Tieâu ñieåm. Tieâu dieän, tieâu ñieåm phụ, tiêu cự. Đường đi của tia saùng qua thaáu kính..

(5) I. ÑÒNH NGHÓA 1. Ñònh Nghóa. Thấu kính là một khối trong suốt, được giới hạn bởi hai mặt cầu hoặc một mặt phẳng và một maët caàu..

(6) I. ÑÒNH NGHÓA 2. Phân Loại. Thaáu kính meùp moûng goïi laø thaáu kính hoäi tuï.. O Thaáu kính meùp daøy goïi laø thaáu kính phaân kì.. O.

(7) I. ÑÒNH NGHÓA 2. Phân Loại. Löu yù: * Chuøm tia hoäi tuï laø chùm tia mà các tia tới giao nhau taïi moät ñieåm * Chuøm tia phaân kì laø chuøm tia maø caùc tia saùng xuất phất từ một điểm. S. S’.

(8) I. ÑÒNH NGHÓA 3. Caùc yeáu toá thaáu kính C1,C2 lần lượt là tâm của caùc maët caàu 1 vaø 2 R1, R2 : Baùn kính caùc maët caàu 1 vaø 2(maët phẳng được coi là có bán kính ở vô cực. R1 C1. R2. . C2.  : Đường kính mở hay đường kính khẩu độ. Đường thẳng C1 C2 nối các tâm của hai mặt cầu( đi qua tâm của một mặt cầu và vuông góc với một mặt phẳng) được gọi là trục chính..

(9) I. ÑÒNH NGHÓA. 3. Caùc yeáu toá thaáu kính. O : Quang taâm thaáu kính (O laø ñieåm maø truïc chính caét thaáu kính). Δ : Trục phụ : Đường thẳng bất kì đi qua quang taâm O.. . truïc chính. O. tru. ïc p. hu ï.

(10) I. ÑÒNH NGHÓA d. Điều kiện để có ảnh rõ nét (Ñieàu kieän töông ñieåm) Các tia sáng tới thấu kính phải lập một góc nhỏ với trục chính. Trong điều kiện này ứng với moät ñieåm vaät chæ coù moät ñieåm aûnh roõ neùt. Để có điều kiện này, ta có thể giới hạn chùm tia tới thấu kính bằng một tấm bìa chắn sáng, trên đó có đục một lỗ thủng tròn, được đặt trước thấu kính. Trong trường hợp này, đường kính khẩu độ bằng đường kính của lỗ tròn..

(11) I.

(12) II. TIEÂU ÑIEÅM. 1. Tieâu ñieåm aûnh chính (Tieâu ñieåm aûnh ) a. Ñònh nghóa. O E.

(13) II. TIEÂU ÑIEÅM. 1. Tieâu ñieåm aûnh chính (Tieâu ñieåm aûnh ) a. Ñònh nghóa. O. F’. F’ O. E. Giao điểm của các tia ló (hay đường kéo dài của các tia ló ) khi chùm tia tới song song với truïc chính. Kí hieäu : F’.

(14) II. TIEÂU ÑIEÅM. 1. Tieâu ñieåm aûnh chính (Tieâu ñieåm aûnh ) b. Vò Trí. Naèm treân truïc chính Thaáu kính hoäi tuï Thaáu kính phaân kì. O. F’. F’ O. E.  Naèm phía tia loù..  Nằm phía tia tới.

(15) II. TIEÂU ÑIEÅM. 2. Tieâu ñieåm vaät chính (Tieâu ñieåm vaät ) a. Ñònh nghóa. S F. F O. O E. Giao điểm của các tia tới (hay đường kéo dài của các tia tới) khi chùm tia ló song song với trục chính. Kí hiệu : F Tiêu điểm F và F’ đối xứng với nhau qua quang tâm.

(16) II. TIEÂU ÑIEÅM. 2. Tieâu ñieåm vaät chính (Tieâu ñieåm vaät ) b. Vò Trí. Tieâu ñieåm vaät chính naèm treân truïc chính Thaáu kính hoäi tuï Thaáu kính phaân kì. S F. F O. O E.  Nằm phía tia tới.  Naèm phía tia loù..

(17) II. TIEÂU ÑIEÅM. 2. Tieâu ñieåm vaät chính (Tieâu ñieåm vaät ).  Chuù yù :. F. F’ O. F’. F O.

(18) III. TIÊU DIỆN – TIÊU ĐIỂM PHỤ – TIÊU CỰ. 1. Tieâu dieän – Tieâu ñieåm phuï Tiêu diện vật : Mặt phẳng vuông góc với trục chính taïi tieâu ñieåm vaät F. F. F’ O. F’. F O.

(19) III. TIÊU DIỆN – TIÊU ĐIỂM PHỤ – TIÊU CỰ. 1. Tieâu dieän – Tieâu ñieåm phuï Tiêu diện ảnh : Mặt phẳng vuông góc với trục chính taïi tieâu ñieåm aûnh chính F’. F. F’ O. F’. F O.

(20) III. TIÊU DIỆN – TIÊU ĐIỂM PHỤ – TIÊU CỰ. 1. Tieâu dieän – Tieâu ñieåm phuï Tieâu ñieåm vaät phuï : Ñieåm caét cuûa moät truïc phuï bất kì với tiêu diện vật. . Fp. F. O O. Fp. . F.

(21) III. TIÊU DIỆN – TIÊU ĐIỂM PHỤ – TIÊU CỰ. 1. Tieâu dieän – Tieâu ñieåm phuï Tieâu ñieåm aûnh phuï : Ñieåm caét cuûa moät truïc phuï bất kì với tiêu diện ảnh F’p O. F’.  F’ F’p. . O.

(22) III. TIÊU DIỆN – TIÊU ĐIỂM PHỤ – TIÊU CỰ. 1. Tieâu dieän – Tieâu ñieåm phuï. Tính chất tạo ảnh ứng với trục phụ  + Chùm tia tới song song với một trục phụ  thì các tia ló (hoặc đường kéo dài các tia ló) sẽ cắt nhau taïi ñieåm F’p ( Tieâu ñieåm aûnh phuï) F’p O. . F’.  F’ F’p. O.

(23) III. TIÊU DIỆN – TIÊU ĐIỂM PHỤ – TIÊU CỰ 1. Tieâu dieän – Tieâu ñieåm phuï Tính chất tạo ảnh ứng với trục phụ  + Chùm tia tới (nguồn sáng điểm hay một điểm sáng ảo) phát ra tại một tiêu điểm vật phụ Fp (hoặc có đường kéo daøi qua Fp) thì chuøm tia saùng loù laø moät chuøm tia song song với trục phụ ï đi qua tiêu điểm vật phụ Fp.. Fp F Fp. O. . O. . F.

(24) III. TIÊU DIỆN – TIÊU ĐIỂM PHỤ – TIÊU CỰ. 2. Tiêu cự. a. Ñònh nghóa Tiêu cự là độ dài đại số ,được kí hiệu f, có trị số tuyệt đối bằng khoảng cách từ các tiêu điểm tới quang tâm thấu kính.. O. F f. F’ f. F’. F. O. f. f.

(25) III. TIÊU DIỆN – TIÊU ĐIỂM PHỤ – TIÊU CỰ. 2. Tiêu cự. b. Công thức. | f | = OF = OF’ c. Qui ước dấu. f > 0 với thấu kính hội tụ. f < 0 với thấu kính phân kì.

(26) IV.ĐƯỜNG ĐI CỦA TIA SÁNG QUA THẤU KÍNH. 1. Caùc tia ñaëc bieät. F. O. F’. F’. O. F. Tia tới song song với trục chính, tia ló tương ứng (hoặc đường kéo dài) đi qua tiêu điểm ảnh chính F’..

(27) IV. ĐƯỜNG ĐI CỦA TIA SÁNG QUA THẤU KÍNH. 1. Caùc tia ñaëc bieät. F. F’. F’. O. F. O. Tia tới (hoặc đường kéo dài) qua tiêu điểm vật chính F, tia ló tương ứng song song với trục chính..

(28) IV.ĐƯỜNG ĐI CỦA TIA SÁNG QUA THẤU KÍNH. 1. Caùc tia ñaëc bieät. F. O. F’. F’. Tia tới qua tâm O thì đi thẳng. O. F.

(29) IV.ĐƯỜNG ĐI CỦA TIA SÁNG QUA THẤU KÍNH. 2. Cách vẽ tia ló ứng với một tia tới bất kì Xét một tia tới bất kì SI, ta có thể vẽ tia ló tương ứng theo các cách sau: S. S. I. I. F. F’ O. F’. F O.

(30) IV.ĐƯỜNG ĐI CỦA TIA SÁNG QUA THẤU KÍNH. 2. Cách vẽ tia ló ứng với một tia tới bất kì Caùch 1 Vẽ trục phụ song song với tia tới SI.. Veõ tieâu dieän aûnh, caét truïc phuï noùi treân taïi moät tiêu diện phụ là F’p. Từ I vẽ tia ló đi qua F’p S. S. F’p. I. F. F’ O. F’p. I. F’. F O.

(31) IV.ĐƯỜNG ĐI CỦA TIA SÁNG QUA THẤU KÍNH. 2. Cách vẽ tia ló ứng với một tia tới bất kì Caùch 2. Vẽ tiêu diện vật, cắt tia tới SI tại một tiêu điểm vaät phuï laø Fp. Veõ truïc phuï ñi qua Fp. Vẽ tia ló song song với trục trên S. Fp. S. I. I. F. F’ O. F F’. O. Fp.

(32) IV. Cuûng coá vaø daën doø: I. Định nghĩa, phân loại và caáu taïo thaáu kính. II. Vò trí, tính chaát cuûa tieâu điểm, tiêu diện, tiêu cự. III. Vẽ được đường đi của tia saùng qua thaáu kính..

(33) IV. Cuûng coá vaø daën doø: Caâu 1: Haõy moâ taû laïi ñaëc ñieåm vaø teân goïi cuûa caùc vò trí ñaëc bieät trong caáu taïo thaáu kính?. Câu 2: Hãy vẽ đường đi của tia sáng bất kì qua thấu kính hội tụ với hai cách vẽ trên?. Câu 3: Hãy cho biết 3 tia sáng đặc biệt và đường đi của 3 tia đó qua thấu kính phân kì?.

(34) GVTH: Nguyeãn Leâ Tænh.

(35) Trường THPT GIỒNG ÔNG TỐ Boä moân Vaät Lyù BAØI GIAÛNG VAÄT LYÙ 11. KIEÅM TRA BAØI CUÕ Caâu 1 Caâu 2.

(36) CÂU 1: Neâu caùch veõ cuûa caùc tia saùng ñaëc bieät qua thaáu kính Trả lời: Tia tới song song với trục chính, tia ló tương ứng (hoặc đường kéo daøi) ñi qua tieâu ñieåm aûnh chính F’. Tia tới (hoặc đường kéo dài) qua tiêu điểm vật chính F, tia ló tương ứng song song với trục chính. Tia tới qua tâm O thì đi thẳng. F. O. F’. F’. O. F.

(37) CÂU 2:. Nêu hai cách vẽ tia ló ứng với tia sáng bất kì qua thaáu kính?. Caùch 1. Vẽ trục phụ song song với tia tới SI. Veõ tieâu dieän aûnh, caét truïc phuï noùi treân taïi moät tiêu diện phụ là F’p. Từ I vẽ tia ló đi qua F’p S. S. F’p. I. F. F’ O. F’p. I. F’. F O.

(38) CÂU 2:. Nêu hai cách vẽ tia ló ứng với tia sáng bất kì qua thaáu kính?. Caùch 2. Vẽ tiêu diện vật, cắt tia tới SI tại một tiêu điểm vaät phuï laø Fp. Veõ truïc phuï ñi qua Fp. Vẽ tia ló song song với trục trên S. Fp. S. I. I. F. F’ O. F F’. O. Fp.

(39) NỘI DUNG BÀI HỌC I. Xác định ảnh bằng cách vẽ đường đi của tia sáng. II. Độ tụ của thấu kính. III. Công thức thấu kính IV. Cuûng coá vaø daën doø.

(40) I. Xaùc ñònh aûnh cuûa moät vaät baèng caùch veõ đường đi của tia sáng 1.Vaät thaät, vaät aûo vaø aûnh thaät, aûnh aûo Thế nào là vật thật? Thế nào là vật ảo?. Thế nào là ảnh thật? Thế nào là ảnh ảo?.

(41) 1.Vaät thaät, vaät aûo vaø aûnh thaät, aûnh aûo.  Vật thật: là vật phát ra chùm tia tới phân kì qua thấu kính, vật thật nằm trước thấu kính S. F. O. Vaät aûo: laø giao điểm các đường kéo dài của chùm tia tới phaân kì, vaät aûo naèm phía sau thaáu kính theo chieàu truyeàn tia saùng.. F’. O. F S.

(42) 1.Vaät thaät, vaät aûo vaø aûnh thaät, aûnh aûo AÛnh thaät laø giao ñieåm cuûa chuøm tia loù hoäi tuï phía sau thấu kính, có thể hứng được trên màn. M. S F. F’. O. S’.  Ảnh ảo là giao điểm của đường kéo dài chùm tia ló, nằm trước thấu kính, không hứng được trên màn. S’ F. S. O. F’.

(43) I. Xaùc ñònh aûnh cuûa moät vaät baèng caùch veõ đường đi của tia sáng 2. Vaät laø moät ñieåm saùng S naèm treân truïc chính FP’ S. F. O. F’. S’ S’. S F’. O. F. FP’.  Vẽ tia tới đi qua quang tâm 0 thì tia ló truyền thaúng.  Vẽ tia tới bất kì, vẽ trục phụ song song với tia tới, vẽ tiêu diện ảnh cắt trục phụ tại tiêu điểm ảnh phuï Fp’. Veõ tia loù ñi qua tieâu ñieåm aûnh phuï F p’.  Giao ñieåm cuûa hai tia loù laø aûnh S ’ cuûa S qua thaáu kính..

(44) I. Xaùc ñònh aûnh cuûa moät vaät baèng caùch veõ đường đi của tia sáng 3. Vật là một điểm sáng nằm ngoài trục chính S O. F. S. F’ S’. S’. O. F. F’.  Vẽ tia tới song song với trục chính cho tia ló (hoặc đường keùo daøi tia loù) ñi qua tieâu ñieåm aûnh chính. Vẽ tia tới đi qua quang tâm O cho tia ló truyền thẳng. Giao điểm của hai tia ló( hay giao điểm của đường kéo daøi hai tia loù) laø aûnh S’ cuûa S qua thaáu kính..

(45) I. Xaùc ñònh aûnh cuûa moät vaät baèng caùch veõ đường đi của tia sáng. 4. Vật là một vật phẳng, nhỏ đặt vuông góc với trục chính Xét một vật nhỏ, phẳng AB được đặt vuông góc với trục chính. Giả sử A ở trên trục chính. Bước 1: Xác định ảnh B’ của B bằng cách từ B vẽ đường ñi cuûa hai trong caùc tia saùng ñaëc bieät. Ảnh B’ laø giao ñieåm cuûa caùc tia loù. B F A. F’ O. B’.

(46) I. Xaùc ñònh aûnh cuûa moät vaät baèng caùch veõ đường đi của tia sáng. 4. Vật là một vật phẳng, nhỏ đặt vuông góc với trục chính Xét một vật nhỏ, phẳng AB được đặt vuông góc với trục chính. Giả sử A ở trên trục chính. Bước 2: Từ B’ hạ đường thẳng góc xuống trục chính tại A’  ta thu được ảnh A’B’ của vật AB. B F A. F’ A’ O. B’.

(47) I. Xaùc ñònh aûnh cuûa moät vaät baèng caùch veõ đường đi của tia sáng. 4. Vật là một vật phẳng, nhỏ đặt vuông góc với trục chính ĐỐI VỚI THẤU KÍNH PHÂN KÌ. B B’. A. F. A’. O. F’.

(48) I. Xaùc ñònh aûnh cuûa moät vaät baèng caùch veõ đường đi của tia sáng. Chuù yù: Neáu chuøm tia loù ra khoûi thaáu kính laø moät chuøm tia hoäi tuï thì aûnh cuûa vaät laø aûnh thaät (naèm sau thaáu kính theo chieàu truyeàn aùnh saùng ). B F O. F’ A’. A B’.

(49) I. Xaùc ñònh aûnh cuûa moät vaät baèng caùch veõ đường đi của tia sáng. Chuù yù: Neáu chuøm tia loù ra khoûi thaáu kính laø moät chuøm tia phaân kỳ thì ảnh của vật là ảnh ảo (nằm trước thấu kính theo chieàu truyeàn aùnh saùng ). B B’. A. F. A’. O. F’.

(50) II. Độ tụ của thấu kính 1. Công thức.  n  1 1 1  D   1    f R2   n0   R1 R1 ,R2 là bán kính của các mặt cầu n/n0: chiết suất tỉ đối của chất làm thấu kính đối với môi trường Quy ước: Mặt cầu lồi R>0 Mặt cầu lõm R<0 Mặt phẳng R = ∞  Thấu kính hội tụ D>0  Thấu kính phân kì D<0 Đơn vị: điôp Kí hiệu: dp chú ý: f ( m).

(51) II. Độ tụ của thấu kính 1. Công thức.  n  1 1 1  D   1    f R2   n0   R1 Bài tập: Giả sử một thấu kính hội tụ có chiết suất n = 1,5 đặt trong không khí. Thấu kính hội tụ trên được tạo bởi 2 mặt cầu có bán kính lần lượt là R1 = 60 cm và R2 = 120 cm. Hỏi độ tụ của thấu kính và tiêu cự của nó là bao nhiêu?. Đáp số:. f = 0,8 m D = 1,25 ñioâp.

(52) II. Độ tụ của thấu kính. 2. YÙ nghóa Độ tụ D càng lớn thì khả năng hội tụ chùm tia sáng đi qua thaáu kính caøng maïnh.. 3. Chuù yù Hệ thấu kính mỏng , ghép đồng trục sát nhau coi töông ñöông nhö moät thaáu kính coù tuï soá D D = D 1 + D2 + D3 + … + D n.

(53) III. Công thức thấu kính Xét hai tam giác đồng dạng BIJ vàFOJ, ta có:. OJ OF  OF IB. (1). Xét hai tam giác đồng dạng B’JI vàF’OI, ta có:. OI OF  ' JB B JI. '. (2). I F’. F A. A’. O. J. B’.

(54) III. Công thức thấu kính Coäng (1) vaø (2). OJ  OI OF OF   ' JI IB JB. 1 1 1 OF (  ' ) IB JB '. OJ  OI  JI. maø. '. B. I F’. F A. A’. O. J. B’.

(55) III. Công thức thấu kính Hay. 1 1 1  ' IB JB OF. Ñaët. d OA. 1 1 1   ' ' OA OA OF. d ' OA '. f OF '. B. I F’. F A. A’. O. J. B’.

(56) III. Công thức thấu kính Ñaët. d OA d ' OA ' f OF '. 1 1 1   d d' f B. I F’. F A. A’. O. J. B’.

(57) III. Công thức thấu kính. Qui ước Thay các khoảng cách hình học trên bằng các trị đại số d > 0 với vật thật, d < 0 với vật ảo d’ > 0 với ảnh thật, d’ < 0 với ảnh ảo. f > 0 với thấu kính hội tụ. f < 0 với thấu kính phân kì..

(58)  Công thức độ phóng đại ảnh:. A'B' d' k= =d AB  Nếu k>0 thì ảnh và vật cùng chiều, trái tính chất  Nếu k<0 thì ảnh và vật ngược chiều, cùng tính chất.

(59) Tính chất của ảnh khi đặt vật ở những vị trí khác nhau đối với thấu kính hội tụ Tính chaát vaät. Vaät thaät. Vò trí vaät. Tính chaát aûnh. Voâ cuøng. Thaät. AÛnh laø moät ñieåm saùng. d’ = f. d > 2f. Thaät. Nhoû hôn vaät. f< d’ < 2f. d = 2f. Thaät. Baèng vaät. d’ = 2f. f < d < 2f. Thaät. Lớn hơn vật. d’ > 2f. d=f. Thaät. 0<d<f Vaät aûo. d<0. AÛo Luoân luoân cho aûnh thaät. Độ lớn ảnh so với vật. Vò trí aûnh. Voâ cuøng Lớn hơn vật. ld’| > d. Nhoû hôn vaät. d’ < f.

(60) Tính chất của ảnh khi đặt vật ở những vị trí khác nhau đối với thấu kính phân kì Tính chaát vaät. Vaät aûo. Vaät thaät. Vò trí vaät. Tính chaát aûnh. Độ lớn ảnh so với vật. Vò trí aûnh. Voâ cuøng. AÛo. AÛnh laø moät ñieåm saùng. |d| > 2|f|. AÛo. Nhoû hôn vaät. |d| = 2 |f|. AÛo. Baèng vaät. |d| = 2 |f|. |f|<|d|<2 |f|. AÛo. Lớn hơn vật. |d| > 2|f|. |d| = |f|. Thaät. 0<|d|<|f|. Thaät. Lớn hơn vật. ld’| > d. Luoân luoân cho aûnh aûo. Nhoû hôn vaät. |d’| > |f|. d>0. |d’| = |f| |f| <|d|< 2|f|. Voâ cuøng.

(61) *CÁC ỨNG DỤNG CỦA THẤU KÍNH. Mắt kính. Kính hiển vi. Kính lúp. Kính thiên văn.

(62) III. Cuûng coá vaø vaän duïng Câu 1: Chọn phát biểu đúng Nhìn qua thaáu kính hoäi tuï ta thaáy aûnh cuûa một vật thì ảnh đó. a. Luôn nhỏ hơn vật b. Luôn lớn hơn vật c. Luôn ngược chiều với vật d. Có thể lớn hơn hay nhỏ hơn vật.

(63) III. Cuûng coá vaø vaän duïng Caâu 2: Quan saùt moät vaät baèng thaáu kính. Di chuyeån thaáu kính ra xa hay lại gần ta đều thấy ảnh nhỏ hơn vật. Thaáu kính naøy laø thaáu kính gì?. a. Thấu kính hội tụ. b. Thấu kính phân kì.

(64) III. Cuûng coá vaø vaän duïng Câu 2: Chọn phát biểu đúng. a. Ảnh cho bởi TKHT luôn lớn hơn vật. b. Ảnh cho bởi TKPK luôn lớn hơn vật. c. Với TKHT, vật thật luôn cho ảnh thật. d. Với TKPK, vật thật luôn cho ảnh ảo.

(65) III. Cuûng coá vaø vaän duïng. Bài tập: Cho một thấu kính hội tụ có tiêu cự laø 5 cm. Haõy cho bieát tính chaát cuûa aûnh khi đặt một vật trước thấu kính và cách thấu kính a. 12 cm? b. 8 cm?.

(66)

(67)

Thau kinh

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về