Lich su cac nha nu Toan hoc tren the gioi

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Các nhà nữ toán học thế giới</b>

Chúng ta được nghe kể chuyện về nhiều nhà toán học , nhưng riêng về các nhà nữ tốn
học thì chúng ta biết rất ít .

Nếu tìm hiểu kỉ lịch sử tốn học thì ta biết được : Số nhà nữ toán học rất nhiều ,ở nhiều
nước,ở các thời đại .

Có thể nói nhà nữ toán học đầu tiên là Ghipachia, người Hi Lạp sống ở thành
Alexanđơri từ năm 370 đến năm 415 ,Ghipachia là con nhà khoa học Zêôn
Alexanđơriixkii ,Ghipachia nguyên cứu nhiều ngành : Toán học ,thiên văn học ,y học
,triết học . Bà đã viết bình luận về tác phẩm "số học " của Điôphăngtơ và tác phẩm "
Thiết diện Conic" của Appôluniút .

Nữa đầu thế kỉ 18 ,ở Pháp có Emilơ đơ Satlơ .Bà đã dịch từ tiếng la tinh sang tiếng mẹ
đẻ tác phẩm nổi tiếng của Niutơn " Những nguyên lý toán học của triết học tự nhiên "
.Tác phẩm này nguyên cứu về sự hấp dẫn của vũ trụ và những nguyên tắc về cơ học cổ
điển .Bản dịch này rất được hoan nghênh và được bổ sung thêm lời bình luận của nhà
tốn học nổi tiếng người Pháp là A.Klêrơ .

Người phụ nữ Pháp thứ hai nguyên cứu nhiều về toán vào thế kỉ 18 là Maria
Lanlanđơ .Bà đã cộng tác với chồng và em mình lập nên bảng lượng giác được mang tên
là "Bảng Lanlanđơ".

Về phương pháp tính tốn thì phải kể đến một người phụ nữ Pháp nữa là Góctenđia
Lơpốt .

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Sang thế kỉ 19 chúng ta chú ý đến 3 nữ toán học: Sôphia Giecmen( 1776 - 1831 )
,Xôphia Côvailepcaia (1850 - 1891) Emmi Nête ( 1882 - 1935) .

Xôphia Côvalepcaia , nhà nữ tốn học người Nga đã có những cơng trình ngun cứu

quan trọng về lí thuyết các phương trình đạo hàm riêng ,về việc đưa tích phân Aben loại
3 về các tích phân Eliptic ,nguyên cứu và nhận xét ,bổ sung cơng trình của Laplaxơ về
dạng của vành sao Thổ . Với các cơng trình này bà đã được trường đại học Gớttinghen
cấp bằng tiếng sỉ hạng ưu . Ngồi ra bà cịn ngun cứu vật lý và văn học .

Emmi Nête sinh ngày 23-3-1882 ở Alacghen và bảo vệ luận án tại đó năm 1907 . Năm
1916 ,Nête rời về Gơttinghen , thành phố nổi tiếng của nước Đức ,một thời kì được xem
là trung tâm tốn học .Nête nguyên cứu phương hướng mới về " Đại số đại cương và
trừu tượng " từ năm 1920 .

Năm 1922-1923 Nête là giáo sư của trường Đại học Gơttinghen . Nête là nhân vật có
sức cảm hố mọi người ,giao thiệp rất rộng .Trong khoảng 10 năm Nête đã cộng tác chặt
chẽ ,có quan hệ hữu nghị với các nhà tốn học Xơ Viết .Năm 1928 đến 1929 ,bà viết
giáo trình cho trường Đại học Maxcơva .Đến năm 1933 ,dưới chính quyền phản động
của Hitle ,Nête và một số lớn nhà tiếng học có tiếng tăm của Gơttinghen đã bị thải khỏi
các trường Đại học và bị trục xuất ra nước ngoài .

Nête sang Mỹ và mất tại đấy ngày 14-4-1935 .

Nữ nhà tốn học Pháp Xơphia Giecmen là ân nhân của nhà toán học Đức vĩ đại Gauxơ
(1777- 1855) .

Xôphia hơn Gauxơ một tuổi .Họ không gặp nhau bao giờ và Xôphia đã mất ở Pari trước
khi trường Đại học Gớttinghen tặng Xôphia học viện tiến sỉ danh dự do Gauxơ đề nghị
cho bà .

Xôphia nguyên cứu nhiều về âm học , lý thuyết toán học về sự đàn hồi ,số học cao
cấp .Xơphia đều có cơng trình quan trọng về các lãnh vực trên .

Khâm phục về tác phẩm "Nguyên cứu về số học " của Gauxơ ,Xôphia thường xuyên liên

lạc bằng thư về những nhận xét của mình đối với mơn số học . Vì "sợ" rằng Gauxơ ,nhà
tốn học vĩ đại có thành kiến của xã hội đương thời đối với người phụ nữ nguyên cứu
toán chăng (!?) ,nên khi gởi các thư cho Gauxơ ,Xơphia thường kí tên là người đàn ông
(M .Lơbơ lăng). Gauxơ nhận các thư này rất coi trọng M.Lơbơlăng mãi sau người ta mới
biết là M.Lơbơlăng là tên giả của Xơphia , khi Xơphia có dịp sang Đức để cứu giúp cho

Gauxơ .

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

toán học phải ghi một thảm hoạ thứ hai ,bà không muốn Gauxơ bị giết khi quân Pháp
đến Hanôvơrơ ; như trước đây Asimet ,nhà toán học cổ Hi Lạp bị quân La Mã giết ở
Xiracuyt năm 212 trước công nguyên ; bà đã xin vị đại tướng Pháp tha cho Gauxơ .
Biết như vậy ,Gauxơ rất khâm phục về hành động của Xôphia và ghi nhớ sâu sắc mãi ân
huệ ấy .

Trong bức thư ngày 30-4-1907 , Gauxơ cảm ơn Xôphia vơ cùng và đặc biệt ca ngợi lí
thuyết số của Xôphia .

Qua tiểu sử và cống hiến của Ghipachia ,Côvalepcaia ,Nête ,Giecmen ... chúng ta thấy
khả năng của phụ nữ trước đây rất to lớn .

Giai đoạn toán học hiện đại lại càng có nhiều nhà nữ tốn học .Ta có thể kể tên một số
nhà nữ tốn học ngày nay : Ở Ý có Maria Pacxtơri (ngun cứu về giải tích tenxơ ) và
Maria Sicuini Sêbơrariơ ( về phương trình vi phân) .

Ở Pháp có Giacơlina Lelông - Phecran ( về lý thuyết hàm phức ) .
Ở Thụy Điển có Xơphia Picarơ( về lý thuyết nhóm) .

Ở Anh có Ghana Nêiman( về lý thuyết nhóm )

Ở Rumani có Vêra Lêpêđép Minlê (lý thuyết hàm )...

Ở Liên Xơ gần đây và hiện nay có nhiều nhà tốn học nổi tiếng : Nữ giáo sư Pêra
Jơsiphơtna Sip và Êcatêrina Alexêepna Narứt - Kina (1895 -1940) , viện sỉ nguyên cứu
các vấn đề toán học thực nghiệm với các cơng trình liên quan đến thuỷ động học và sự
thẩm thấu ; nữ giáo sư Nêna Caclôpna Bari (1901-1961) nguyên cứu về lý thuyết thực
và các chuổi lượng giác .Liutmina Jnơpxcaia có những cơng trình ngun cứu về lịch sử
và triết học trong toán học ....

</div>

<!--links-->