HOẠT ĐỘNG KIỂM SOÁT CỦA KIỂM TOÁN NỘI BỘ

Ebook.VCU - www.ebookvcu.com
CHƯƠNG 3:
HOẠT ĐỘNG KIỂM SOÁT CỦA KIỂM
TOÁN NỘI BỘ
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com
CHƯƠNG 3: HOẠT ĐỘNG KIỂM SOÁT
CỦA KIỂM TOÁN NỘI BỘ

3.1 Hệ thống kiểm soát nội bộ doanh nghiệp

3.2 Một số chu trình kiểm soát của kiểm toán nội bộ
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com
3.1 Hệ thống kiểm soát nội bộ
doanh nghiệp

3.1.1. Kh¸i niÖm. (H c viọ ên tự nghiên cứu)

3.1.2. C¸c bé phËn cÊu thµnh hÖ thèng kiÓm so¸t
néi bé.
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com
3.1 H thng kim soỏt ni b
doanh nghip
3.1.1. Khái niệm. (Theo nh ngha ca COSO)
Kiểm soát nội bộ là một quy trình chịu ảnh hưởng bởi
Hội đồng quản trị, các nhà quản lý và các nhân viên khác
của một tổ chức, được thiết kế để cung cấp một sự bảo đảm
hợp lý trong việc thực hiện các mục tiêu sau:
- Hiệu lực và hiệu quả của các hoạt động.

- Tính chất đáng tin cậy của báo cáo tài chính.
- Sự tuân thủ các luật lệ và quy định hiện hành.
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com
3.1.1. Khái niệm
Hội đồng quản trị, người quản lý và các nhân viên khác trong tổ chức:
Kiểm soát nội bộ được thực hiện qua các chính sách, tiêu chuẩn và
thủ tục được quản lý thiết lập tại đơn vị. Quá trình thực hiện kiểm
soát nội bộ tại đơn vị chủ yếu là quá trình thiết lập, thực hiện, kiểm
tra và đánh giá các chính sách, tiêu chuẩn và thủ tục.

Hội đồng quản trị (nếu có) là một nhân tố ảnh hưởng rất lớn đến hoạt
động kiểm soát của đơn vị. Mặc dù không tham gia trực tiếp vào các
công việc kiểm soát, hội đồng quản trị có thể tác động đến các chính
sách và quan điểm kiểm soát của người quản lý.

Các nhân viên trong đơn vị chính là người thực hiện các thủ tục kiểm
soát hàng ngày. Khả năng, tinh thần và phẩm chất của họ có ảnh hư
ởng rất lớn đến sự thành công của kiểm soát nội bộ.
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com
3.1.1. Khái niệm

Hiệu lực và hiệu quả của các hoạt động: Thể hiện qua
việc sử dụng các nguồn lực của đơn vị. Nếu phương tiện được sử
dụng lãng phí, năng suất làm việc thấp hoc các công việc không đư
ợc cân nhắc cẩn thận về chi phí - lợi ích... cuối cùng đơn vị sẽ bị ảnh
hưởng. Trong trường hợp này, để bảo đảm hiệu lực và hiệu quả của
các hoạt động, cần có các tiêu chuẩn, định mức hoạt động.

Hiệu lực và hiệu quả của các hoạt động phụ thuộc rất nhiều vào sự
trung thực và độ tin cậy của các thông tin hoạt động của đơn vị
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com
3.1.1. Khái niệm
Hiệu lực và hiệu quả của các hoạt động:

Hiệu lực và hiệu quả của các hoạt động phụ thuộc rất nhiều
vào sự trung thực và độ tin cậy của các thông tin hoạt động
của đơn vị

Một khía cạnh khác của vấn đề hiệu lực và hiệu quả hoạt
động là việc bảo vệ tài sản và thông tin của đơn vị: các thủ
tục bảo quản tài sản, hạn chế tiếp cận tài sản, các quy định
liên quan đến kiểm kê tài sản...
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com
3.1.1. Khái niệm
Hiệu lực và hiệu quả của các hoạt động:

Hiệu lực và hiệu quả hoạt động còn liên quan đến vấn đề
thực hiện thành công các chương trình, hoàn thành các mục
tiêu hoạt động. Đóng góp quan trọng vào quá trình này là
công việc của các kiểm toán viên nội bộ.

Thông qua việc kiểm tra các hoạt động trong đơn vị, các
kiểm toán viên nội bộ có đủ tầm nhìn để đánh giá về phư
ơng hướng hoạt động của đơn vị.
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com

3.1.1. Khái niệm
Sự trung thực và đáng tin cậy của báo cáo tài chính:

Các báo cáo tài chính được lập và trình bày theo quy định
của pháp luật. Đây là vấn đề thuộc trách nhiệm của người
quản lý. Nếu thông tin tài chính không trung thực, người
quản lý có thể phải chịu trách nhiệm trước nhà nước hoặc
các bên thứ ba về các tổn thất gây ra cho họ.
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com
3.1.1. Khái niệm
Sự tuân thủ luật pháp và các quy định hiện hành: Bao gồm
hai vấn đề lớn: tuân thủ luật pháp, quy định của nhà nước
và chấp hành các chính sách, thủ tục của đơn vị.

Sự tuân thủ luật pháp gắn với trách nhiệm của người quản
lý. Những hành vi phạm pháp trong đơn vị, dù người quản
lý không gây ra họ vẫn liên đới chịu trách nhiệm nếu nó có
tổn thất đến các bên liên quan.

Ngược lại, việc chấp hành các chính sách, quy chế của đơn
vị liên quan trực tiếp đến sự thành công của người quản lý
trong việc thực hiện các mục tiêu của mình.
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com
3.1.1. Khái niệm
Sự bảo đảm hợp lý:

liên quan đến hạn chế vốn có của kiểm soát nội bộ trong
phát hiện và ngăn chặn các gian lận và sai sót. Hệ thống

kiểm soát nội bộ do người quản lý tổ chức và điều hành
trên cơ sở cân nhắc giữa chi phí và lợi ích.

Người quản lý không thể chấp nhận bất cứ phương pháp
kiểm soát nào nếu chi phí của nó quá cao so với lợi ích
mang lại.
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com
3.1.1. Khái niệm
Theo chuẩn mực thực hành của IIA 300.05, thì:
- Các mục tiêu hàng đầu của kiểm soát nội bộ nhằm:

Độ tin cậy và tính trung thực của thông tin.

Tuân thủ các chính sách, kế toán, thủ tục, luật pháp và quy
định.

Bảo vệ tài sản.

Sử dụng hiệu quả và kinh tế các nguồn lực.

Việc hoàn tất các mục đích và mục tiêu cho các hoạt động
hoặc chương trình.
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com
3.1.1. Khái niệm

Dễ thấy rằng đây ch là sự khác biệt trong việc sắp xếp các
mục tiêu của kiểm soát nội bộ. Các mục tiêu bảo vệ tài sản,
sử dụng hiệu quả và kinh tế các nguồn lực và hoàn tất các

mục đích và mục tiêu cho các hoạt động hoặc chương trình
theo chuẩn mực của IIA thực chất cũng bao hàm trong mục
tiêu hiệu lực và hiệu quả các hoạt động của báo cáo COSO.
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com
3.1.1. Kh¸i niÖm

Hệ thống kiểm soát nội bộ thực chất là các hoạt động, biện
pháp, kế hoạch, quan điểm, nội quy chính sách và nỗ lực
của mọi thành viên trong tổ chức để đảm bảo cho tổ chức
đó hoạt động hiệu quả và đạt được mục tiêu đặt ra một cách
hợp lý. Nói cách khác, đây là tập hợp tất cả những việc mà
một công ty cần làm để có được những điều muốn có và
tránh những điều muốn tránh.

Thiết lập được một hệ thống kiểm soát nội bộ hữu hiệu sẽ
hạn chế đến mức thấp nhất việc thất thoát tài sản công ty
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com
3.1.2. Các bộ phận cấu thành hệ thống kiểm
soát nội bộ.
Theo COSO, hệ thống kiểm soát nội bộ trong một đơn vị
được cấu thành bởi năm bộ phận.

Môi trường kiểm soát.

Đánh giá rủi ro.

Các hoạt động kiểm soát.

Thông tin và truyền thông.

Giám sát.
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com
3.1.2. Các bộ phận cấu thành hệ thống kiểm
soát nội bộ.
Kim toỏn ni b
B phn Ni dung Cỏc nhõn t
Môi trư
ờng kiểm
soát
Hành động, chính
sách và thủ tục
phản ánh nhận
thức, thái độ của
các nhà quản lý đối
với sự kiểm soát và
tầm quan trọng của
kiểm soát
- Triết lý quản lý và phong cách hoạt động.
- Cơ cấu tổ chức.
- Phương pháp uỷ quyền sự tham gia của
Hội đồng quản trị và Ban kiểm soát.
- Trình độ và phẩm chất đội ngũ cán bộ
nhân viên.
- Chính sách nhân sự.
- Sự trung thực và các giá trị đạo đức.
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com

3.1.2. Các bộ phận cấu thành hệ thống kiểm
soát nội bộ.
Kim toỏn ni b
B phn Ni dung Cỏc nhõn t
Đánh giá
rủi ro
Nhận dạng, phân
tích và quản lý
các rủi ro
- Nhận dạng, phân tích và quản lý
các rủi ro khiến cho các mục tiêu của
đơn vị không thực hiện được.
- Nhận dạng, phân tích và quản lý
các rủi ro phát sinh từ các biến động
trong môi trường kinh doanh.
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com
3.1.2. Các bộ phận cấu thành hệ thống kiểm
soát nội bộ.
Kim toỏn ni b
B phn Ni dung Cỏc nhõn t
Các hoạt
động kiểm
soát
Các chính sách
và thủ tục người
quản lý thiết lập
để thực hiện mục
tiêu kiểm soát.
- Phân chia trách nhiệm đầy đủ.

- Uỷ quyền đúng đắn cho các nghiệp
vụ và hoạt động
- Bảo vệ tài sản vật chất và thông
tin.
- Kiểm tra độc lập.
- Phân tích rà soát.
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com
3.1.2. C¸c bé phËn cÊu thµnh hÖ thèng kiÓm
so¸t néi bé.
Kiểm toán nội bộ
Bộ phận Nội dung Các nhân tố
Th«ng tin vµ truyÒn
th«ng
HÖ thèng thu nhËn, xö
lý, ghi chÐp, b¸o c¸o
c¸c th«ng tin trong
néi bé vµ víi bªn
ngoµi
- Chøng tõ
- Sæ s¸ch
- B¸o c¸o
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com
3.1.2. Các bộ phận cấu thành hệ thống kiểm
soát nội bộ.
Kim toỏn ni b
B phn Ni dung Cỏc nhõn t
Giám sát Sự đánh giá thường xuyên và
định kỳ của người quản lý đối

với hệ thống kiểm soát nội bộ
nhằm xem xét hoạt động có
đúng như thiết kế không và cần
phải điều chỉnh gì cho phù hợp
với từng giai đoạn.
- Giám sát thường
xuyên
- Giám sát định kỳ
(kiểm toán nội bộ,
kiểm toán từ bên
ngoài...)
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com
3.1.2. Các bộ phận cấu thành hệ thống kiểm
soát nội bộ.
a) Môi trường kiểm soát.
Môi trường kiểm soát bao gồm nhận thức, thái độ và hành
động của người quản lý trong đơn vị đối với kiểm soát và
tầm quan trọng của kiểm soát.
Để tìm hiểu và đánh giá môi trường kiểm soát của một tổ
chức, cần chú ý đến các nhân tố sau:

Triết lý quản lý và phong cách hoạt động.

Cơ cấu tổ chức.

Phương pháp uỷ quyền.

Sự tham gia của hội đồng quản trị và Ban kiểm soát.

Trình độ và phẩm chất đội ngũ cán bộ nhân viên.

Chính sách nhân sự.

Sự trung thực và các giá trị đạo đức.
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com
3.1.2. Các bộ phận cấu thành hệ thống kiểm
soát nội bộ.
a. Môi trường kiểm soát.
Triết lý quản lý và phong cách hoạt động của các nhà
quản lý cao cấp có ảnh hưởng rất lớn đến môi trường
kiểm soát của tổ chức, bao gồm những vấn đề như khả
năng nhận thức và giám sát rủi ro trong kinh doanh, nhận
thức và thái độ đối với việc lập báo cáo tài chính hay áp
dụng các phương pháp kế toán, sử dụng các kênh thông
tin chính thức hay không chính thức...
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com
3.1.2. Các bộ phận cấu thành hệ thống kiểm
soát nội bộ.
a) Môi trường kiểm soát.

Cơ cấu tổ chức là bộ máy thực hiện các hoạt động để đạt
các mục tiêu của tổ chức. Xd cơ cấu tổ chức của đơn vị là
phân chia nó thành những bộ phận với chức năng và quyền
hạn cụ thể. Một cơ cấu tổ chức hợp lý là một dk bảo đảm
các thủ tục kiểm soát phát huy tác dụng.
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com

3.1.2. Các bộ phận cấu thành hệ thống kiểm
soát nội bộ.
a) Môi trường kiểm soát.

Phương pháp uỷ quyền là cách thức người quản lý uỷ quyền
cho cấp dưới một cách chính thức. Cần có những uỷ quyền
rõ ràng bằng văn bản sẽ giúp cho công việc được tiến hành
dễ dàng và tránh được sự lạm dụng.

Sự tham gia của Hội đồng quản trị và Ban kiểm soát ( Uỷ
ban kiểm toán) sẽ làm cho môi trường kiểm soát được tốt
hơn do sự kiểm soát của nó đến các hoạt động của người
quản lý.
Ebook.VCU - www.ebookv
cu.com
3.1.2. Các bộ phận cấu thành hệ thống kiểm
soát nội bộ.
a) Môi trường kiểm soát.

Trình độ và phẩm chất cán bộ nhân viên. Một tổ chức chỉ
có thể đạt được các mục tiêu của mình nếu cán bộ, nhân
viên ở mọi cấp đều đạt được các mục tiêu của mình nếu cán
bộ, nhân viên ở mọi cấp đều đảm bảo về kiến thức và kỹ
năng cần thiết. Một khía cạnh cũng không kém phần quan
trọng là phẩm chất của cán bộ nhân viên. Khi thiếu yếu tố
này, các thủ tục kiểm soát dù chặt chẽ đến đâu cũng không
thực hiện được trong thực tế.