Luận văn thạc sĩ kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước qua kho bạc nhà nước hoàn kiếm​

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------------------

VŨ THỊ QUỲNH PHƯƠNG

KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN
NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC QUA KHO
BẠC NHÀ NƯỚC HOÀN KIẾM

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Hà Nội- 2020


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------------------

VŨ THỊ QUỲNH PHƯƠNG

KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN
NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC QUA KHO
BẠC NHÀ NƯỚC HOÀN KIẾM
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS. TRẦN ĐỨC VUI

Hà Nội- 2020


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu khoa học độc lập của
riêng tôi. Các số liệu sử dụng phân tích trong luận văn có nguồn gốc rõ
ràng, đã công bố theo đúng quy định. Các kết quả nghiên cứu trong luận
văn do tơi tự tìm hiểu, phân tích một cách trung thực, khách quan và phù
hợp với thực tiễn của Việt Nam. Các kết quả này chưa từng được cơng bố
trong bất kì nghiên cứu nào khác.
Hà Nội, ngày tháng
Tác giả luận văn

Vũ Thị Quỳnh Phương


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.......................................................... i
DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................... ii
DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ.................................................................. iii
PHẦN MỞ ĐẦU..........................................................................................1
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ
LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC KIỂM SOÁT

CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC QUA KHO BẠC
NHÀ NƯỚC.................................................................................................4
1.1.Tổng quan tình hình nghiên cứu............................................................4

1.2. Cơ sở lý luận về cơng tác kiểm sốt chi thường xun nhân sách nhà nước qua
Kho bạc Nhà nước....................................................................................... 6
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước. 6

1.2.2. Nội dung kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước qua Kho
bạc Nhà nước.............................................................................................. 9
1.2.3. Nhân tố ảnh hưởng đến kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước qua

Kho bạc Nhà nước..................................................................................... 13
1.2.4. Các tiêu chí đánh giá cơng tác Kiểm sốt chi thường xun ngân sách nhà

nước qua Kho bạc Nhà nước...................................................................... 17
1.3. Kinh nghiệm về kiểm soát chi thường xuyên tại Kho bạc Nhà nước một số địa

phương và bài học cho Kho bạc Nhà nước Hoàn Kiếm............................. 21
1.3.1. Kinh nghiệm của Kho bạc Nhà nước Hoài Đức, thành phố Hà Nội. 21
1.3.2. Kinh nghiệm của Kho bạc Nhà nước Tam đảo, tỉnh Vĩnh Phúc.......22
1.3.3. Kinh nghiệm của Kho bạc Nhà nước Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng .. 23

1.3.4. Kinh nghiệm của Kho bạc Nhà nước Quận 2 – Thành phố Hồ Chí Minh
......................................................................................................................... 24


1.3.5. Kinh nghiệm của Kho bạc Nhà nước Phú Lộc – Tỉnh Thừa Thiên Huế
......................................................................................................................... 24

1.3.6. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Kho bạc Nhà nước Hoàn Kiếm......25
CHƯƠNG 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...................................... 27
2.1. Phương pháp thu thập thông tin.......................................................... 27
2.2. Phương pháp xử lý thông tin............................................................... 28

CHƯƠNG 3 THỰC TRẠNG CƠNG TÁC KIỂM SỐT CHI
THƯỜNG XUN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC QUA KHO BẠC NHÀ
NƯỚC HOÀN KIẾM................................................................................ 30
3.1. Khái quát Kho bạc Nhà nước Hoàn Kiếm........................................... 30
3.1.1. Về nhiệm vụ của Kho bạc Nhà nước Hoàn Kiếm............................. 31
3.1.2. Quyền hạn của Kho bạc Nhà nước Hoàn Kiếm:............................... 33
3.1.3. Bộ máy tổ chức của Kho bạc Nhà nước Hoàn Kiếm........................ 34
3.2. Thực trạng cơng tác kiểm sốt chi thường xun ngân sách nhà nước qua Kho

bạc Nhà nước Hoàn Kiếm giai đoạn 2016 - 2018...................................... 37
3.2.1. Tình hình kiểm sốt chi thường xuyên ngân sách nhà nước ở Kho bạc Nhà

nước Hồn Kiếm........................................................................................ 37
3.2.2. Nội dung kiểm sốt các khoản chi thường xuyên ngân sách nhà nước qua

Kho bạc Nhà nước Hoàn Kiếm.................................................................. 41
3.3. Đánh giá chung................................................................................... 67
3.3.1. Những kết quả đạt được................................................................... 67
3.3.2. Hạn chế và nguyên nhân trong cơng tác kiểm sốt chi thường xun ngân

sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước Hoàn Kiếm.................................... 69
Chương 4 PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HỒN THIỆN CƠNG TÁC

KIỂM SỐT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC QUA

KHO BẠC NHÀ NƯỚC HỒN KIẾM...................................................74
4.1. Phương hướng hồn thiện cơng tác kiểm sốt chi thường xuyên ngân sách nhà

nước qua Kho bạc Nhà nước Hoàn Kiếm.................................................. 74

4.1.1. Chiến lược phát triển Kho bạc Nhà nước đến năm 2020.................. 74
4.1.2. Tăng cường kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước qua Kho bạc

Nhà nước Hoàn Kiếm................................................................................ 75
4.2. Giải pháp hồn thiện kiểm sốt chi thường xun ngân sách nhà nước qua Kho

bạc Nhà nước Hoàn Kiếm.......................................................................... 78
4.2.1 Giải pháp hoàn thiện bộ máy tổ chức, năng lực kiểm soát chi thường xuyên

ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước.............................................. 78
4.2.2. Giải pháp về quy trình và nghiệp vụ kiểm soát................................ 80
4.2.3. Quy định rõ trách nhiệm và quyền hạn các cơ quan, đơn vị trong quản lý,

kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước....................................... 84
4.2.4. Nâng cao chất lượng công tác lập và phân bổ dự tốn chi ngân sách
nhà nước.................................................................................................... 85
4.2.5. Các hình thức cấp phát ngân sách nhà nước cần phải được hồn thiện
................................................................................................................... 86
4.2.6. Trong chi tiêu tài chính tại đơn vị phải hực hiện công khai, minh bạch.
......................................................................................................................... 86
4.2.7. Tăng cường vai trị và quyền hạn của cơng tác thanh tra, kiểm tra trong Kho

bạc Nhà nước để kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm vi phạm................... 86
KẾT LUẬN CHUNG................................................................................. 88
TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................... 92


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

TT

Chữ viết tắt

1

KBNN

2

NSTW

3

NSĐP

4

NSTP

5

NĐ-CP

6

QH

7

QĐ

8

QĐ-TTg

9

TCVN

10

TT-BTC

11

TABMIS

i


TT

Bảng

1

Bảng 3.1

2

Bảng 3.2

3

Bảng 3.3

4

Bảng 3.4

5

Bảng 3.5

6

Bảng 3.6

7

Bảng 3.7

8

Bảng 3.8

9

Bảng 3.9

10

Bảng 3.10


11

Bảng 3.11

ii


TT

Tên

1

Hình 3.1

2

Biểu đồ 3.1

3

Biểu đồ 3.2

4

Hình 3.2


iii


PHẦN MỞ ĐẦU
1.

Tính cấp thiết của đề tài
Ở

Việt Nam hàng năm chi ngân sách nhà nước rất lớn do vậy việc tiết

kiệm một phần nhỏ trong chi tiêu ngân sách nhà nước cũng có ý nghĩa vơ
cùng quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. Ngoài việc tiết kiệm chi tiêu thì

tăng cường kiểm sốt chi ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước là
một trong những biện pháp quan trọng.
Trong những năm qua Kho bạc Nhà nước với vai trị là cơ quan kiểm
sốt chi ngân sách nhà nước đã có nhiều nỗ lực hồn thiện cơ chế, chính sách,
cải tiến quy trình, thủ tục kiểm sốt chi ngân sách nhà nước, tăng cường công
tác kiểm tra, kiểm soát đối với các khoản chi ngân sách nhà nước của các đơn
vị sử dụng ngân sách nhà nước. Trong từng khâu hoặc từng bộ phận của quy
trình quản lý chi ngân sách nhà nước nói chung và kiểm sốt chi qua Kho bạc
Nhà nước nói riêng cịn bộc lộ những khiếm khuyết, kém hiệu quả.
Vấn đề đặt ra trong điều kiện nền kinh tế hiện nay là quản lý chặt chi tiêu
ngân sách nhằm tránh thất thốt, lãng phí, tuỳ tiện sử dụng ngân sách nhà nước
chưa được ngăn chặn triệt để. Với nhiệm vụ của Đảng và Nhà nước giao, cơng

tác kiểm sốt chi thường xun ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước nói
chung và Kho bạc Nhà nước Hồn Kiếm đã có những bước chuyển mình tích
cực, từng bước được hồn thiện và chặt chẽ hơn về cả quy mô và chất lượng. Tuy
nhiên vẫn còn nhiều vấn đề chưa được phù hợp để đáp ứng kịp thời với tình hình
trên địa bàn quận Hồn Kiếm như bất cập trong việc phân công nhiệm vụ kiểm
soát chi trong hệ thống Kho bạc Nhà nước, mặc dù đã có cơ chế khốn, tự chủ, tự
chịu trách nhiệm sử dụng biên chế và kinh phí hoạt động nhưng chưa tạo sự chủ
động cho các đơn vị sử dụng ngân sách trong sử dụng kinh phí ngân sách; chưa
tạo điều kiện tốt nhất cho khách hàng.
1


Do đó việc tăng cường kiểm sốt chi thường xun ngân sách nhà
nước qua Kho bạc Nhà nước là vấn đề rất quan tâm của Chính phủ, Bộ Tài
chính, cũng chính là vấn đề mọi cơng chức trong hệ thống tài chính nói
chung và trong ngành Kho bạc Nhà nước nói riêng ln quan tâm đến.
Xuất phát từ thực tế trên, qua khảo sát và tìm hiểu tại Kho bạc Nhà nước
Hồn Kiếm, học viên chọn đề tài “Kiểm sốt chi thường xuyên ngân sách

nhà nước qua Kho bạc Nhà nước Hoàn Kiếm” làm đề tài nghiên cứu.
2. Câu hỏi nghiên cứu
Lãnh đạo Kho bạc Nhà nước Hoàn Kiếm cần có những giải pháp gì hồn
thiện cơng tác kiểm sốt chi thường xuyên qua Kho bạc Nhà nước Hoàn Kiếm?
3.

Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

3. 1.

Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở phân tích, làm rõ thực trạng cơng tác kiểm soát chi thường
xuyên ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước Hồn Kiếm từ đó đề
xuất các giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác kiểm sốt chi thường xuyên
ngân sách nhà nước trên địa bàn Hoàn Kiếm, Hà Nội trong thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa các vấn đề lý luận cơ bản về chi ngân sách nhà nước và cơng tác

kiểm sốt chi thường xuyên ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước.
-

Phân tích thực trạng cơng tác kiểm sốt chi thường xuyên ngân sách

nhà nước qua Kho bạc Nhà nước Hoàn Kiếm, đánh giá những kết quả đạt
được, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế.
-

Đề xuất một số giải pháp góp phần hồn thiện cơng tác kiểm sốt chi

thường xun ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước Hoàn Kiếm.
4.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu
Cơng tác kiểm sốt chi thường xun ngân sách nhà nước qua Kho bạc

Nhà nước Hoàn Kiếm.
2

4.2. Phạm vi nghiên cứu
-

Phạm vi về không gian: Chỉ giới hạn tại KBNN Hoàn Kiếm

-

Phạm vi về thời gian : kiểm soát các khoản chi thường xuyên ngân

sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước Hoàn Kiếm giai đoạn 2016 - 2018
-

Phạm vi về nội dung: Tập trung nghiên cứu chi và kiểm soát chi

thường xuyên ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước Hoàn Kiếm
5.

Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn được kết cấu gồm 4 chương.
Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận và kinh

nghiệm thực tiễn về kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước qua
Kho bạc Nhà nước.
Chương 2. Phương pháp nghiên cứu.
Chương 3. Thực trạng kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà
nước qua Kho bạc Nhà nước Hoàn Kiếm
Chương 4. Phương hướng và giải pháp hồn thiện kiểm sốt chi
thường xun ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước Hoàn Kiếm

3


CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ
KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ CƠNG TÁC KIỂM SỐT CHI
THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC QUA KHO BẠC

NHÀ NƯỚC
1.1.Tổng quan tình hình nghiên cứu
Chi ngân sách nhà nước cho thường xuyên là khoản chi lớn của Nhà
nước (chiếm từ 70-72 %) vì vậy vấn đề nghiên cứu về quản lý ngân sách
nhà nước nói chung và kiểm sốt chi ngân sách nhà nước được quan tâm,
chú trọng đặc biệt của nhiefu nhà nghiên cứu. Trong quá trình nghiên cứu
đề tài, học viên có thể liệt kê một số các luận văn tiêu biểu được cơng bố ở
các khía cạnh và quy mơ khác nhau trong vịng 5 năm trở lại đây như sau:
Phạm Thị Hương, 2015. Kiểm soát chi thường xuyên Ngân sách Nhà
nước qua Kho bạc Nhà nước Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương. Luận văn thạc sĩ,
Trường Đại học Kinh tế Đại học Quốc gia Hà Nội. Đề tài phân tích, đánh
giá được thực trạng cơng tác kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà
nước qua Kho bạc Nhà nước Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương trên cơ sở khảo sát
thực tế về quy trình nghiệp vụ, về cách thức, phương thức kiểm soát, với
những số liệu thu thập được qua từng năm, làm rõ thêm về công tác kiểm
sốt chi thường xun ngân sách nhà nước, vai trị, vị thế và trách nhiệm
của Kho bạc Nhà nước Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương trong việc quản lý và kiểm
soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước, làm rõ trách nhiệm của đơn vị
sử dụng ngân sách trong quá trình sử dụng ngân sách nhà nước từ đó đề tài
đã đưa ra một số giải pháp để hồn thiện cơng tác kiểm soát chi thường
xuyên ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương.
Nguyễn Thị Thu Ngân, 2017. Quản lý chi thường xuyên Ngân sách Nhà

nước tại thị xã An Khê, tỉnh Gia Lai. Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Kinh
4


tế - Đại học Đà Nẵng. Đề tài đã hệ thống hóa lý luận và thực tiễn một số vấn
đề về chi thường xuyên ngân sách nhà nước. Đồng thời, cũng đã đưa ra một số
giải pháp hồn thiện cơng tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước
tại thị xã An Khê và kiến nghị với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.
Trần Vũ Hồn, 2018. Hồn thiện kiểm soát chi thường xuyên ngân sách
nhà nước tại Kho bạc Nhà nước huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình. Luận văn
thạc sĩ, Trường Đại học Kinh tế - Đại học Huế. Luận văn đã hệ thống hóa
những vấn đề lý luận, thực tiễn và đánh giá thực trạng về công tác kiểm soát
chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại Kho bạc Nhà nước huyện Lệ Thủy,
từ đó đề xuất ra các giải pháp kiến nghị nhằm đổi mới, hoàn thiện cơng tác
kiểm sốt chi ngân sách nhà nước tại Kho bạc Nhà nước huyện Lệ Thủy.
Hoàng Thị Xuân Hương, 2018. Hồn thiện cơng tác kiểm sốt chi Ngân
sách nhà nước tại Kho bạc Nhà nước Quảng Trạch tỉnh Quảng Bình. Luận
văn thạc sĩ, Trường Đại học Kinh tế - Đại học Huế. Đề tài này tác giả đã nêu
lên được thực trạng về cơng tác kiểm sốt chi thường xuyên tại Kho bạc Nhà
nước Quảng Trạch tỉnh Quảng Bình nhằm tìm ra các giải pháp để hồn thiện
cơng tác kiểm soát chi nhằm đáp ứng nhu cầu hiện đại hóa cơng tác quản lý,
điều hành ngân sách nhà nước phù hợp với q trình cải cách tài chính cơng.
Nhữ Thị Xun, 2019. Hồn thiện kiểm sốt chi Ngân sách nhà nước
qua Kho bạc Nhà nước Chương Mỹ, Thành phố Hà Nội. Luận văn thạc sĩ,
Trường Đại học Tài chính Ngân hàng Hà Nội. Đề tài đã lý luận cơ bản về các
vấn đề kiểm soát chi ngân sách nhà nước, từ đó căn cứ vào tình hình thực tế
kiểm soát chi Ngân sách nhà nước tại Kho bạc Nhà nước Chương Mỹ, thành
phố Hà Nội. Đề tài đã đưa ra thực trạng, kết quả đạt được cũng như trong q
trình kiểm sốt chi ngân sách nhà nước để đưa ra các giải pháp hồn thiện
kiểm sốt chi ngân sách nhà nước tại Kho bạc Chương Mỹ, thành phố Hà Nội.

5


1.2. Cơ sở lý luận về cơng tác kiểm sốt chi thường xuyên nhân sách
nhà nước qua Kho bạc Nhà nước
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà
nước

1.2.1.1 Khái niệm kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Theo Luật ngân sách nhà nước số 83/2015/QH13 ngày 25/06/2015 quy
định: “Chi thường xuyên là nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước nhằm bảo đảm
hoạt động của bộ máy nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, hỗ
trợ hoạt động của các tổ chức khác và thực hiện các nhiệm vụ thường xuyên của
Nhà nước về phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh.”

Chi thường xuyên ngân sách nhà nước là quá trình phân phối, sử dụng
nguồn lực tài chính của Nhà nước nhằm trang trải những nhu cầu của các cơ
quan nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội thuộc khu vực cơng, qua đó thực
hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước ở các hoạt động sự nghiệp, kinh tế, giáo dục
và đào tạo, y tế, xã hội, văn hóa, thơng tin, thể dục thể thao, khoa học và công
nghệ, môi trường và các hoạt động sự nghiệp khác. Chi thường xuyên ngân
sách nhà nước là các khoản chi nhằm duy trì hoạt động thường xuyên của Nhà
nước với các nội dung chủ yếu: chi tiền cơng, tiền lương; chi mua sắm hàng
hố, dịch vụ, chi chuyển giao thường xuyên. Về thực chất, chi thường xuyên
ngân sách nhà nước là quá trình phân phối lại nguồn vốn từ quỹ tiền tệ tập
trung của Nhà nước nhằm duy trì hoạt động bình thường của bộ máy nhà nước
gắn với việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ mà Nhà nước đảm nhiệm.

Kiểm soát được thực hiện trong mọi mặt của một nền kinh tế, từ các
hoạt động trong các doanh nghiệp đến các hoạt động trong nền kinh tế.

Như vậy, kiểm soát chi ngân sách nhà nước là một chức năng quản lý của
Nhà nước trong lĩnh vực chi ngân sách nhà nước.
Kiểm soát chi ngân sách nhà nước là quá trình những cơ quan có thẩm
quyền thực hiện thẩm định, kiểm tra, kiểm sốt các khoản chi ngân sách nhà
6


nước theo các chính sách, chế độ, tiêu chuẩn và định mức chi tiêu do Nhà
nước quy định theo những ngun tắc, hình thức và phương pháp quản lý
tài chính trong từng giai đoạn trên cơ sở hồ sơ, chứng từ do đơn vị sử dụng
ngân sách và các đơn vị có quan hệ với ngân sách để đảm bảo các khoản
chi đúng nguyên tắc, đúng chế độ, tiết kiệm chi phí với mục đích cuối cùng
là sử dụng tối ưu hiệu quả nguồn vốn ngân sách nhà nước.
Kiểm soát chi ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước là việc Kho
bạc Nhà nước thực hiện kiểm tra, kiểm sốt các khoản chi ngân sách nhà
nước theo các chính sách, chế độ, tiêu chuẩn và định mức chi tiêu do Nhà
nước quy định theo những nguyên tắc, hình thức và phương pháp quản lý
tài chính trong q trình cấp phát, thanh toán và chi trả các khoản chi của
ngân sách nhà nước.
Hiện nay, kiểm soát chi ngân sách nhà nước nói chung và kiểm sốt chi
thường xun ngân sách nhà nước nói riêng là việc vơ cùng cần thiết và quan
trọng. Quỹ ngân sách nhà nước được hình thành chủ yếu từ sự đóng góp của
nhân dân khi họ nộp các loại thuế, phí, lệ phí và các khoản đóng góp khác. Vì
vậy, khi các khoản chi ngân sách nhà nước được Kho bạc Nhà nước kiểm soát
chặt chẽ, sử dụng đúng mục đích, hiệu quả qua đó củng cố được lịng tin của
nhân dân, khuyến khích họ thực hiện nghĩa vụ đóng góp vào ngân sách nhà
nước một cách tự giác và tích cực hơn, tạo ra sự ổn định về chính trị. Mặt
khác, kiểm sốt chặt chẽ các khoản chi thường xuyên ngân sách nhà nước có
ý

nghĩa to lớn trong việc thực hành tiết kiệm, chống các hiện tượng tiêu

cực, lãng phí, góp phần lành mạnh hóa nền tài chính quốc gia, tập trung
mọi nguồn lực tài chính để phát triển kinh tế.
1.2.1.2. Đặc điểm của kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước Tất
cả các khoản chi ngân sách nhà nước phải được kiểm tra, kiểm sốt
trong q trình chi trả, thanh tốn, các khoản chi phải có trong dự tốn ngân
7


sách nhà nước được giao, đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức do cấp có
thẩm quyền quy định, đã được Thủ trưởng đơn vị sử dụng ngân sách hoặc
người được ủy quyền quyết định chi.
Khi có nhu cầu chi, Thủ trưởng đơn vị sử dụng ngân sách chuyển
chứng từ thanh toán cùng với hồ sơ thanh toán tới Kho bạc Nhà nước, Kho
bạc Nhà nước kiểm tra tính hợp pháp của các tài liệu cần thiết theo quy
định của pháp luật và thực hiện chi ngân sách khi có đủ các điều kiện quy
định của Luật theo phương thức thanh toán trực tiếp.
Hoạt động kiểm soát chi ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước là
hoạt động kiểm soát được thực hiện bởi Kho bạc Nhà nước nơi đơn vị sử
dụng ngân sách nhà nước đăng ký giao dịch, trên hồ sơ thanh toán do đơn
vị sử dụng ngân sách nhà nước đăng ký giao dịch cung cấp. Là hoạt động
kiểm soát nên kiểm soát chi ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước sử
dụng kỹ năng kiểm soát để đánh giá việc tuân thủ quy định của hồ sơ thanh
toán và thực hiện khoản chi dựa trên kết quả kiểm sốt của người có trách
nhiệm và phê duyệt bởi người có thẩm quyền.
Hoạt động kiểm sốt chi ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước là
hoạt động tiếp nối và thực hiện trên kết quả của hoạt động chuẩn chi tại
đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước trong q trình chi ngân sách nhà nước,
chính xác là quá trình xuất quỹ ngân sách nhà nước bởi vì có nhiều khoản

chi đã thực hiện xong mới đưa hồ sơ tới Kho bạc Nhà nước để kiểm soát.
Hoạt động kiểm soát chi ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước
thực hiện kiểm soát trên hồ sơ thanh tốn được cơ quan nhà nước có thẩm
quyền quy định, Kho bạc Nhà nước thực hiện kiểm soát và cán bộ kiểm
sốt chi của Kho bạc Nhà nước khơng được yêu cầu bổ sung các tài liệu
không quy định. Kho bạc Nhà nước cũng khơng có và khơng chịu trách
nhiệm kiểm sốt các tài liệu ngồi quy định.
8


Hoạt động kiểm soát chi ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước là
hoạt động mang tính độc lập tương đối. Căn cứ kết quả kiểm soát, Kho bạc
Nhà nước thực hiện khoản chi và được quyền từ chối thanh toán nếu đơn vị sử
dụng ngân sách nhà nước không chấp hành đúng các quy định về chi ngân
sách nhà nước và kiểm soát chi ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước.
thủ trưởng cơ quan Kho bạc Nhà nước chịu trách nhiệm về các quyết định
thanh toán, chi trả hoặc từ chối thanh toán chi ngân sách theo quy định. Vì vậy
hoạt động kiểm sốt chi ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước cần phải
mở hồ sơ theo dõi q trình kiểm sốt và thực hiện chi ngân sách nhà nước.

1.2.2. Nội dung kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước qua
Kho bạc Nhà nước
Kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước là q trình cơ quan
có thẩm quyền thực hiện thẩm định, kiểm tra, kiểm soát các khoản chi
thường xuyên ngân sách nhà nước theo các chính sách, chế độ và định mức
chi tiêu do Nhà nước quy định theo những nguyên tắc, hình thức và phương
pháp quản lý tài chính trong từng giai đoạn trên cơ sở hồ sơ, chứng từ do
đơn vị sử dụng ngân sách thanh toán các khoản chi thường xuyên ngân sách
nhà nước để đảm bảo các khoản chi đúng nguyên tắc, đúng chế độ, tiết
kiệm chi phí với mục đích cuối cùng là sử dụng tối ưu hiệu quả nguồn vốn

ngân sách nhà nước. Công tác kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà
nước của Kho bạc Nhà nước bao gồm:
1.2.2.1. Xây dựng kế hoạch kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước

Các hồ sơ gửi lần đầu bao gồm:
-

Dự tốn năm được cấp có thẩm quyền giao;

-

Hợp đồng mua sắm hàng hóa, dịch vụ (Đối với Khoản chi có giá trị

hợp đồng từ hai mươi triệu đồng trở lên); Trường hợp Khoản chi phải thực
hiện lựa chọn nhà thầu theo quy định của Luật Đấu thầu thì đơn vị gửi thêm:

Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu;
9


-

Các đơn vị gửi cho Kho bạc Nhà nước Quy chế chi tiêu nội bộ và /

hoặc Quyết định giao quyền tự chủ của cấp có thẩm quyền.
-

Đối với các Khoản chi tiền lương: Văn bản phê duyệt chỉ tiêu biên

chế do cấp có thẩm quyền phê duyệt; Danh sách những người hưởng lương

do thủ trưởng đơn vị ký duyệt (gửi lần đầu vào đầu năm và gửi khi có phát
sinh, thay đổi).
-

Đối với các Khoản chi tiền công trả cho lao động thường xuyên theo

hợp đồng, phụ cấp lương, học bổng học sinh, sinh viên, tiền thưởng, phúc
lợi tập thể, các Khoản đóng góp, chi cho cán bộ xã thôn, bản đương chức:
Danh sách những người hưởng tiền công lao động thường xuyên theo hợp
đồng, danh sách cán bộ xã, thôn bản đương chức; Danh sách những người
được tiền thưởng, tiền phụ cấp, tiền trợ cấp; Danh sách học bổng (gửi lần
đầu vào đầu năm và gửi khi có bổ sung, Điều chỉnh).
-

Trường hợp đơn vị sử dụng ngân sách thực hiện việc khoán phương

tiện theo chế độ, khoán văn phịng phẩm, khốn điện thoại, khốn chi xây
dựng văn bản quy phạm pháp luật: Danh sách những người hưởng chế độ
khoán (gửi một lần vào đầu năm và gửi khi có phát sinh thay đổi).
Khi có nhu cầu chi tiêu, đơn vị sử dụng ngân sách lập và gửi Kho bạc
Nhà nước các hồ sơ, tài liệu, chứng từ thanh tốn có liên quan theo quy
định: Giấy rút dự toán ngân sách, Ủy nhiệm chi, giấy rút tiền mặt, các hồ sơ
khác tùy theo tính chất của từng khoản chi.
1.2.2.2. Thực hiện kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Sau khi dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước được giao và phê
chuẩn, năm ngân sách bắt đầu thực hiện và việc quản lý chi ngân sách nhà
nước được triển khai. Các cơ quan nhà nước ở trung ương và địa phương có
trách nhiệm phân bổ dự toán chi ngân sách nhà nước được giao cho các đơn vị
sử dụng ngân sách đúng với dự toán được phê duyệt kể cả về tổng mức chi
10

và chi tiết theo từng lĩnh vực nhiệm vụ chi, đúng tính chất của mã nguồn
ngân sách đã được duyệt, đồng thời thơng báo cho cơ quan Tài chính cùng
cấp và Kho bạc Nhà nước nơi giao dịch để theo dõi, thanh toán và quản lý.
Căn cứ vào dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước năm được
giao, Kho bạc Nhà nước tiến hành thanh toán, chi trả cho các đơn vị thụ
hưởng ngân sách nhà nước.
Chủ tài khoản căn cứ vào dự toán chi thường xuyên được giao ra lệnh
chuẩn chi kèm theo hồ sơ chứng từ thanh toán gửi đến Kho bạc Nhà nước
nơi giao dịch để tạm ứng, thanh toán cho các đối tượng liên quan.
Kiểm soát chi trong khi chi là bước xác định phương thức cấp phát
thanh toán là cấp tạm ứng hay thanh toán trực tiếp. Đơn vị thụ hưởng được
sử dụng phương thức chi nào là tùy thuộc vào tính chất từng khoản chi.
Cán bộ kiểm soát chi sẽ kiểm tra các điều kiện chi trên cơ sở các hồ sơ
và chứng từ chi của đơn vị, cụ thể:
-

Kiểm tra, đối chiếu khoản chi với dự toán, đảm bảo các khoản chi đã

có trong dự tốn chi ngân sách nhà nước được giao.
Dự toán chi ngân sách nhà nước của các đơn vị phải phản ánh đầy đủ
các khoản chi theo đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức do cơ quan có thẩm
quyền ban hành.
-

Kiểm tra, kiểm soát các khoản chi, bảo đảm chấp hành đúng chế độ,

tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách nhà nước do cơ quan nhà nước có thẩm
quyền quy định. Đối với những khoản chi chưa có chế độ, tiêu chuẩn, định

mức chi ngân sách nhà nước, thì Kho bạc Nhà nước căn cứ vào dự tốn chi
của đơn vị được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt để kiểm sốt.
-

Kiểm tra tính hợp pháp, hợp lệ của lệnh chuẩn chi đã được thủ

trưởng đơn vị sử dụng ngân sách hoặc người được uỷ quyền quyết định chi.
Khi kiểm soát hồ sơ thanh toán, Kho bạc Nhà nước phải kiểm tra việc
11


quyết định chi của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị hoặc người được ủy
quyền (gọi chung là chủ tài khoản) đối với bất kỳ khoản chi nào hay gọi là kiểm
tra lệnh chuẩn chi. Chuẩn chi của chủ tài khoản được thể hiện có đầy đủ dấu, chữ
ký của chủ tài khoản, kế toán trưởng của đơn vị vào lệnh chuẩn chi (Giấy rút dự
toán ngân sách, Ủy nhiệm chi, giấy rút tiền mặt); mẫu dấu, chữ ký phải phù hợp
với mẫu dấu, mẫu chữ ký đã được đăng ký với Kho bạc Nhà nước.
-

Kiểm tra sự đầy đủ, tính hợp pháp, hợp lệ của các hồ sơ, chứng từ có

liên quan. Các hồ sơ, chứng từ đơn vị gửi đến Kho bạc Nhà nước là căn cứ
pháp lý để Kho bạc Nhà nước kiểm tra, kiểm soát các khoản chi ngân sách nhà
nước. Vì vậy mỗi khoản chi đều phải được lập đúng theo biểu mẫu chứng từ
quy định và hồ sơ chứng từ thanh toán kèm theo phải đảm bảo tính hợp pháp,
hợp lệ, đầy đủ. Kho bạc Nhà nước có trách nhiệm kiểm tra sự đầy đủ, tính hợp
pháp, hợp lệ của các hồ sơ, chứng từ đó trước khi thanh tốn, chi trả kinh phí
ngân sách nhà nước cho đơn vị đơn vị sử dụng ngân sách.
-

Kiểm tra các yếu tố hạch toán, tùy theo từng nội dung chi thì đơn vị

phải hạch tốn đúng mã chương, mã ngành kinh tế, mã nội dung kinh tế.
1.2.2.3. Kiểm tra đánh giá cơng tác kiểm sốt chi thường xuyên ngân sách
nhà nước
Sau khi kiểm tra, kiểm soát các hồ sơ của đơn vị đơn vị sử dụng ngân
sách, nếu đủ điều kiện thanh toán theo các nội dung như trên thì Kho bạc
Nhà nước thực hiện chi cho đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước (thanh toán
hoặc tạm ứng) theo quy định.
Trường hợp chưa đủ điều kiện thanh toán, nhưng thuộc đối tượng được
tạm ứng, Kho bạc Nhà nước làm thủ tục tạm ứng cho đơn vị sử dụng ngân
sách nhà nước theo quy định. Các khoản này chưa được ghi chi ngân sách
nhà nước mà để theo dõi tạm ứng. Sau khi có đủ hồ sơ chứng từ sẽ thực
hiện thanh toán tạm ứng.
12


Trường hợp không đủ điều kiện chi, Kho bạc Nhà nước được phép từ
chối chi trả, thanh toán. Các đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước hoàn thiện
các thủ tục, đáp ứng đầy đủ các điều kiện chi như bổ sung dự toán, bổ sung
chứng từ, xem xét lại tiêu chuẩn, định mức phù hợp sau đó gửi lại Kho bạc
Nhà nước để kiểm tra và thanh tốn.
Từ đó có thể thấy: thực chất của nội dung cơng tác Kiểm soát chi
thường xuyên ngân sách nhà nước của Kho bạc Nhà nước là kiểm soát sự
đáp ứng các yếu tố điều kiện nói trên đối với từng khoản chi cụ thể của đơn
vị đơn vị sử dụng ngân sách, căn cứ vào hồ sơ, tài liệu, chứng từ do đơn vị
gửi đến cho Kho bạc Nhà nước.
1.2.3. Nhân tố ảnh hưởng đến kiểm soát chi thường xuyên ngân sách
nhà nước qua Kho bạc Nhà nước
1.2.3.1 Nhân tố bên ngoài

*Cơ chế chính sách liên quan đến quản lý ngân sách nhà nước
Hiện nay cơ chế quản lý ngân sách là thanh toán theo dự toán, đây là
phương thức kiểm soát thanh toán tiên tiến, khắc phục được nhược điểm cơ
bản của phương thức cấp phát theo hạn mức kinh phí trước đây.
Phương thức này góp phần quan trọng trong cải cách quy trình chi vì
dự tốn ngân sách nhà nước dù ở mức độ tổng hợp hay chi tiết đều được tạo
ra từ khn khổ tài chính đáp ứng nhu cầu chi tiêu của Nhà nước và phát
triển kinh tế xã hội trong năm kế hoạch, đồng thời tạo căn cứ cho việc điều
hành thu, chi ngân sách một cách hợp lý và khoa học.
Để hoạt động kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước qua
Kho bạc Nhà nước đạt hiệu quả thì nhân tố khách quan ảnh hưởng to lớn là
hệ thống văn bản pháp luật quy định và hướng dẫn đối với cơng tác kiểm
sốt chi thường xuyên ngân sách nhà nước.
13


Luật Ngân sách Nhà nước và các văn bản hướng dẫn thực hiện, cùng
các văn bản pháp quy khác vừa là nhân tố quan trọng, vừa là điều kiện
quyết định đến chất lượng cơng tác kiểm sốt chi.
Một mơi trường pháp lý ổn định, đồng bộ, thống nhất, đầy đủ và
những quy định rõ ràng, cụ thể sẽ tạo điều kiện để Kho bạc Nhà nước kiểm
soát chặt chẽ, minh bạch qua đó nâng cao chất lượng cơng tác kiểm sốt chi
ngân sách nhà nước.
*Chính sách, chế độ, tiêu chuẩn và định mức chi ngân sách nhà nước
Các chính sách, chế độ tài chính kế tốn liên quan đến kiểm soát chi
ngân sách nhà nước như: Kế toán nhà nước, mục lục ngân sách nhà nước,
định mức phân bổ ngân sách nhà nước, định mức chi ngân sách nhà nước, hợp
đồng mua sắm tài sản cơng, cơng cụ thanh tốn, kế toán ngân sách nhà nước.

Hệ thống tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách nhà nước là căn cứ trong

việc xây dựng, phân bổ và kiểm soát chi ngân sách nhà nước. Nó phải đảm
bảo phù hợp với thực tế, tính chính xác, tính thống nhất giữa các ban
ngành, địa phương.
*Cơ quan quản lý nhà nước có liên quan
Cơ quan Tài chính vơ cùng quan trọng trong cơng tác phối hợp, tham
mưu cho Kho bạc Nhà nước trong kiểm soát chi.
Quản lý chi thường xuyên gắn liền với sự phân định chức năng, nhiệm
vụ quản lý vốn thường xuyên của cơ quan có liên quan làm việc có hiệu
quả hơn. Khi có sự phân định chức năng sẽ giúp cho các cơ quan biết
những cơng việc của mình và họ tự chịu trách nhiệm về những cơng việc
của mình sẽ làm. Như vậy, mỗi cơ quan sẽ ý thức tự giác trong cơng việc và
hồn thành những việc được giao. Phân công quản lý tránh được sự chồng
chéo khi thực hiện nhiệm vụ.
14