Luận văn thạc sĩ quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại huyện pác nặm tỉnh bắc kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
–––––––––––––––––––––––––––

HOÀNG VĂN THẮM

QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ
NƯỚC TẠI HUYỆN PÁC NẶM TỈNH BẮC KẠN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG
NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2020


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
–––––––––––––––––––––––––––

HOÀNG VĂN THẮM

QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ
NƯỚC TẠI HUYỆN PÁC NẶM TỈNH BẮC KẠN
Ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ
Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. TRẦN THỊ NHUNG

THÁI NGUYÊN - 2020

i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan: Luận văn này là nghiên cứu của riêng tơi, tồn bộ
nội dung nghiên cứu do chính tơi thực hiện. Số liệu trong luận văn được thực
hiện khảo sát, điều tra trung thực. Tôi xin hồn tồn chịu trách nhiệm về
nghiên cứu của mình.
Thái Ngun, tháng 8 năm 2020
Học viên

Hoàng Văn Thắm


ii
LỜI CẢM ƠN
Trước tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến tất cả các Quý thầy cô
đã giảng dạy trong chương trình Cao học Quản lý kinh tế - Trường Đại học
Kinh tế & QTKD - Đại học Thái Nguyên đã truyền đạt cho tôi những kiến
thức hữu ích trong giáo dục làm cơ sở cho tơi hồn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn TS. Trần Thị Nhung đã tận tình, tâm huyết
hướng dẫn, chỉ bảo tôi trong thời gian thực hiện luận văn.
Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc tới Ban lãnh đạo, các
đồng chí đang cơng tác tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn đã tận tình giúp đỡ
tôi trong việc thu thập số liệu, khảo sát, thu thập thơng tin để tơi hồn thành
luận văn.
Do thời gian có hạn cũng như kinh nghiệm nghiên cứu khoa học cịn hạn
chế nên luận văn của tơi khơng tránh khỏi tồn tại thiếu sót, kính mong nhận được
sự nhận xét, đóng góp ý kiến của Q thầy, cơ và các anh, chị học viên.

Tôi xin chân thành cảm ơn!


iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN............................................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN...................................................................................................................................... ii
MỤC LỤC...............................................................................................................iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT................................................................................ vi
DANH MỤC CÁC BẢNG...................................................................................... vii
DANH MỤC CÁC HÌNH........................................................................................ ix
MỞ ĐẦU.................................................................................................................. 1
1. Tính cấp thiết của đề tài......................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài.................................................................................... 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................................... 2
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài............................................................... 3
5. Kết cấu của luận văn............................................................................................. 3
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI
THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN..........................5
1.1. Cơ sở lý luận về quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện.......5
1.1.1. Chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện........................................... 5
1.1.2. Quản lý chi thường xuyên nguồn ngân sách nhà nước cấp huyện...................8
1.2. Cơ sở thực tiễn về quản lý chi thường xuyên nguồn ngân sách nhà nước........26
1.2.1. Kinh nghiệm về quản lý chi thường xuyên nguồn ngân sách nhà nước tại
một số địa phương trong nước................................................................................. 26
1.2.2. Bài học kinh nghiệm về quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước
huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn................................................................................. 29
Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...................................................... 32
2.1. Câu hỏi nghiên cứu.......................................................................................... 32
2.2. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................. 32

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin..................................................................... 32
2.2.2. Phương pháp tổng hợp thông tin................................................................... 34


iv
2.2.3. Phương pháp phân tích thơng tin................................................................... 35
2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu............................................................................ 36
2.3.1. Nhóm chỉ tiêu đánh giá hiện trạng của địa phương....................................... 36
2.3.2. Nhóm chỉ tiêu phản ánh và đánh giá quản lý chi thường xuyên ngân
sách......................................................................................................................... 37
Chương 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN
SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI HUYỆN PÁC NẶM TỈNH BẮC KẠN......................40
3.1. Khái quát về huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn..................................................... 40
3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển.................................................................... 40
3.1.2. Cơ cấu tổ chức quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm
tỉnh Bắc Kạn............................................................................................................ 41
3.1.3. Một số kết quả đã đạt được của huyện......................................................... 46
3.1.4. Đặc điểm của địa bàn nghiên cứu có ảnh hưởng đến quản lý chi thường
xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm tỉnh Bắc Kạn...................................................... 48
3.2. Thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm tỉnh
Bắc Kạn................................................................................................................... 49
3.2.1. Quy trình quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm tỉnh
Bắc Kạn................................................................................................................... 49
3.2.2. Nội dung quản lý quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm
tỉnh Bắc Kạn............................................................................................................ 52
3.2.3. Công cụ quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm tỉnh Bắc
Kạn.......................................................................................................................... 75
3.2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện
Pác Nặm tỉnh Bắc Kạn............................................................................................ 79
3.3. Đánh giá những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân quản lý chi

thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm tỉnh Bắc Kạn.......................................... 87
3.3.1. Đánh giá kết quả đạt được............................................................................. 87
3.3.2. Những tồn tại, hạn chế................................................................................... 89
3.3.3. Nguyên nhân hạn chế.................................................................................... 91


v
Chương 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ CHI THƯỜNG
XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI HUYỆN PÁC NẶM TỈNH BẮC
KẠN........................................................................................................................ 94
4.1. Quan điểm, định hướng quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác
Nặm tỉnh Bắc Kạn................................................................................................... 94
4.1.1. Quan điểm quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm tỉnh
Bắc Kạn................................................................................................................... 94
4.1.2. Mục tiêu quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm tỉnh Bắc
Kạn.......................................................................................................................... 95
4.2. Giải pháp hồn thiện cơng tác quản lý chi thường xun NSNN tại
huyện Pác Nặm tỉnh Bắc Kạn.................................................................................. 96
4.2.1. Hồn thiện cơng tác lập dự tốn chi thường xun........................................ 96
4.2.2. Hồn thiện cơng tác chấp hành dự tốn và tổ chức thực hiện chi thường
xun Ngân sách huyện........................................................................................... 98
4.2.3. Hồn thiện cơng tác quyết tốn ngân sách huyện.......................................... 99
4.2.4. Hồn thiện cơng tác thanh kiểm tra, kiểm sốt cơng tác quản lý chi
thường xuyên Ngân sách nhà nước của huyện...................................................... 101
4.2.5. Nâng cao năng lực chuyên môn của đội ngũ cán bộ quản lý chi thường
xuyên ngân sách huyện.......................................................................................... 103
4.3. Kiến nghị........................................................................................................ 105
4.3.1. Đối với Chính phủ, Bộ Tài chính................................................................. 105
4.3.2. Kiến nghị với UBND tỉnh Bắc Kạn............................................................. 107
4.3.3. Kiến nghị đối với UBND huyện.................................................................. 107

KẾT LUẬN.......................................................................................................... 109
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................... 111
PHỤ LỤC............................................................................................................. 113


vi
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
STT

CHỮ VIẾ
1

NSNN

2

CTX

3

QLNN

4

NĐ-CP

5

XHCN

6

TT-BTC

7

KBNN

8

DT

9

QT

10

QĐ

11

TC- KH

12

HĐND

13

UBND

14

XDCB


vii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1. Kết quả lập dự toán chi thường xuyên NSNN huyện Pác Nặm
giai đoạn 2017-2019 .....................................................................
Bảng 3.2. Đánh giá của cán bộ quản lý về công tác lập dự toán chi thường
xuyên NSNN .................................................................................
Bảng 3.3. Đánh giá của cán bộ kế tốn về cơng tác lập dự toán ngân sách....
Bảng 3.4. Kết quả chấp hành dự toán chi thường xuyên huyện Pác Nặm
giai đoạn 2017-2019 ......................................................................
Bảng 3.5. Tỷ trọng các khoản chi thường xuyên huyện Pác Nặm giai đoạn
2017-2019......................................................................................
Bảng 3.6. Đánh giá của cán bộ quản lý về công tác thực hiện chi thường
xuyên NSNN .................................................................................
Bảng 3.7. Đánh giá của cán bộ kế tốn về cơng tác thực hiện chi thường
xuyên NSNN .................................................................................
Bảng 3.8. Mức độ lập báo cáo quyết toán của các đơn vị hưởng ngân sách
huyện Pác Nặm ..............................................................................
Bảng 3.9. Đánh giá của cán bộ quản lý về cơng tác quyết tốn chi thường
xun NSNN .................................................................................
Bảng 3.10. Đánh giá của cán bộ kế toán về cơng tác quyết tốn chi thường
xun NSNN .................................................................................
Bảng 3.11. Số lần thanh tra và kiểm tra chi thường xuyên NSSN .................
Bảng 3.12. Đánh giá cán bộ quản lý về công tác thanh tra, kiểm tra chi

thường xuyên NSNN .....................................................................
Bảng 3.13. Đánh giá của cán bộ kế tốn về cơng tác thanh tra, kiểm tra
chi thường xuyên NSNN ...............................................................
Bảng 3.14. Đánh giá về điều kiện tự nhiên kinh tế-xã hội..............................


viii
Bảng 3.15. Đánh giá về cơ chế chính sách và các quy định về quản lý
NSSN80
Bảng 3.16. Đánh giá về nguồn lực tài chính cơng..........................................81
Bàng 3.17. Trình độ chun mơn của cán bộ thực hiện quản lý chi
thường xuyên NSNN

82

Bảng 3.18. Đánh giá về trình độ chun mơn của cán bộ quản lý chi
thường xuyên NSSN

83

Bảng 3.19. Đánh giá về bộ máy quản lý chi thường xuyên NSSN.................84
Bảng 3.20. Danh mục phần mềm ứng dụng công nghệ thông tin...................85
Bảng 3.21. Các khóa đào tạo cơng nghệ thơng tin tại huyện Pác Nặm..........86
Bảng 3.22. Đánh giá về công nghệ quản lý chi thường xuyên NSSN............86


ix
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1.1. Quy trình quản lý chi thường xuyên nguồn ngân sách nhà nước
cấp huyện

13

Hình 3.1. Sơ đồ quản lý chi thường xuyên NSNN ở huyện Pác Nặ..............42
Hình 3.2. Quy trình quản lý chi thường xuyên NSNN huyện Pác Nặm
tỉnh Bắc Kạn

49


1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngân sách nhà nước có vai trị rất quan trọng trong tồn bộ hoạt động
kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng và đối ngoại của đất nước. Ngân sách nhà
nước là công cụ điều chỉnh vĩ mô nền kinh tế - xã hội, định hướng phát triển
sản xuất, điều tiết thị trường, bình ổn giá cả, điều chỉnh đời sống xã hội. Ở
Việt Nam, luật NSNN từ khi ban hành và qua các lần sửa đổi, bổ sung đều
thừa nhận rằng ngân sách huyện (gọi chung là cấp huyện) là ngân sách của
chính quyền Nhà nước cấp huyện và là một bộ phận cấu thành NSNN, là cấp
ngân sách thực hiện vai trò, chức năng, nhiệm vụ của NSNN. Việc tổ chức,
quản lý thu chi ngân sách cấp huyện hiệu quả sẽ góp phần thúc đẩy tăng
trưởng kinh tế, giải quyết được những vấn đề bức thiết trên địa bàn huyện.
Pác Nặm là huyện miền núi vùng cao nằm về phía Đơng Bắc tỉnh Bắc
Kạn, theo Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP là huyện nghèo, chủ yếu làm nông
nghiệp, nguồn thu ngân sách hạn chế trong khi đó nhu cầu chi cho phát triển
kinh tế là rất lớn, thu ngân sách hàng năm không đủ chi, tỉnh trợ cấp cân đối
nên vấn đề tăng cường quản lý chi thường xuyên cần được chú trọng sử dụng
hợp lý các khoản chi nhằm thúc đẩy sản xuất phát triển. Thực tế, công tác
quản lý chi thường NSNN tại huyện Pác Nặm trong thời gian qua đã đạt được

những kết quả nhất định và đã có sự chuyển biến tích cực. Cụ thể, kết quả
từng năm được thực hiện như sau: Năm 2016: Tổng chi là 213.498.097.675,đ/
dư toán là 185.190.000.000,đ; Năm 2017: Tổng chi là 227.841.035.729,đ/ dư
toán là 207.154.000.000,đ; Năm 2018: Tổng chi là 277.089.582.652,đ/ dư
toán là 230.559.000.000,đ. Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, công tác
quản lý chi thường xuyên NSNN vẫn chưa hoàn thiện, chưa đạt được hiệu quả
cao, vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế cơ bản cần phải được khắc phục như hiệu
quả các khoản chi ngân sách còn thấp, chi còn dàn trải, thiếu tập trung dẫn


2
đến hiệu quả đầu tư cịn thấp, gây lãng phí, chi thường xun cịn vượt dự
tốn,... Với ý nghĩa và tính cấp thiết đó, trong thời gian nghiên cứu luận văn
cao học tôi đã chọn đề tài: “Quản lý chi thường xuyên Ngân sách nhà nước
tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn” làm đề tài luận văn thạc sỹ của mình. Đề
tài có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn.
2.

Mục tiêu nghiên cứu đề tài
-

Mục tiêu chung:

Nghiên cứu thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác
Nặm, tỉnh Bắc Kạn, từ đó đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm hồn thiện,
góp phần quan trọng trong việc sử dụng NSNN hiệu quả và tiết kiệm.
- Mục tiêu cụ thể:
+

Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi thường xuyên

nguồn NSNN.
+

Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN tại

huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn.
+

Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi thường xuyên nguồn

Nguồn NSNN tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn trong giai đoạn 2017-2019.
+

Đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý chi thường xuyên NSNN tại

huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn.
3.
-

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài là quản lý chi

thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn.
+

Phạm vi nghiên cứu:
Về mặt không gian: Luận văn nghiên cứu tại huyện Pác Nặm, tỉnh

Bắc Kạn.

+

Về mặt thời gian: Số liệu thứ cấp được tác giả thu thập từ năm 2017-

2019; Số liệu sơ cấp được tác giả điều tra vào tháng 3-5/2020; Các giải pháp
được nghiên cứu và đề xuất trong giai đoạn 2020-2025.


3
+

Về mặt nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu quản lý chi thường xuyên

nguồn NSNN tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn bao gồm các nội dung cụ thể:
Lập dự toán chi thường xuyên; thực hiện (chấp hành) dự toán; kế toán, quyết
toán chi ngân sách; thanh tra, kiểm tra, kiểm soát chi thường xuyên NSNN.

4.

Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Luận văn là cơng trình khoa học có ý nghĩa thiết thực về mặt lý luận và

thực tiễn; là tài liệu giúp UBND cấp huyện và các đơn vị trực thuộc lập dự
toán; xây dựng kế hoạch hoàn thiện cơ chế quản lý chi thường xun nguồn
NSNN tính đến năm 2025 có cơ sở khoa học.
Luận văn nghiên cứu khá tồn diện và có tính hệ thống những giải pháp
chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý chi thường xuyên nguồn NSNN tại huyện
Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn và có ý nghĩa thiết thực cho việc hồn thiện cơng tác
quản lý chi thường xun nguồn NSNN tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn.
Luận văn là nguồn tài liệu tham khảo giúp các đơn vị sử dụng NSNN

đạt hiệu quả hơn, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả, chống lãng phí, giảm thất thốt
nguồn ngân sách; từ đó góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Qua nghiên cứu lý luận và thực tiễn những nội dung trong đề tài đã
giúp tác giả nhận thức sâu rộng hơn, gắn kết chặt hơn giữa lý luận và thực
tiễn, hiểu rõ thực trạng quản lý chi thường xun NSNN tại đơn vị cơng tác,
tìm ra ngun nhân và có những giải pháp tích cực cho quản lý chi thường
xuyên nguồn NSNN cấp huyện.
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục bảng, hình, phụ lục và
danh mục tài liệu tham khảo, đề tài được kết cấu thành 4 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi thường xuyên
NSNN cấp huyện
Chương 2. Phương pháp nghiên cứu


4
Chương 3. Thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác
Nặm tỉnh, Bắc Kạn
Chương 4. Giải pháp hoàn thiện quản lý chi thường xuyên NSNN tại
huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn.


5
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI THƯỜNG
XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN
1.1. Cơ sở lý luận về quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện

1.1.1. Chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện
1.1.1.1. Khái niệm chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện

[1] Khái niệm chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Nguyễn Ngọc Hải (2008) “Chi thường xuyên ngân sách nhà nước bao
gồm nhiều lĩnh vực trong đời sống, nó liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến
từng đối tượng trong một đất nước. Chi thường xuyên ngân sách nhà nước có
các cơ quan có thẩm quyền quyết định như: Quốc hội, Chính phủ và cơ quan
chính quyền được ủy quyền thực hiện chi”.
Nguyễn Văn Huy (2010) “Chi thường xuyên ngân sách nhà nước là hoat
động kinh tế khơng vì lợi nhuận, đây là hoat động vì lợi ích của cơng đồng, vì
lợi ích chung của cả đất nước”.
Đặng Văn Du (2010) “Chi thường xuyên ngân sách nhà nước (NSNN) là
quá trình phân phối và sử dụng các nguồn tài chính đã tập trung được vào
NSNN để đáp ứng cho các nhu cầu chi giúp bộ máy Nhà nước vận hành và
thực hiện nhiệm vụ của mình đồng thời đảm bảo chi cho các hoạt động sự
nghiệp nhằm cung ứng các hàng hóa cơng cộng gắn với việc thực hiện các
nhiệm vụ quản lý kinh tế, xã hội trên địa bàn”.
Theo Luật NSNN được Quốc hội Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam ban hành năm 2015 thì “Chi thường xuyên là nhiệm vụ chi của ngân
sách nhà nước nhằm đảm bảo hoạt động của bộ máy nhà nước, tổ chức chính
trị, tổ chức chính trị - xã hội, hỗ trợ hoạt động của các tổ chức khác và thực
hiện các nhiệm vụ thường xuyên của nhà nước về phát triển kinh tế, xã hội,
đảm bảo quốc phòng – an ninh” (Luật ngân sách Quốc hội, 2015).


6
Như vậy ta có thể hiểu: Chi thường xuyên ngân sách nhà nước là các
khoản chi từ Ngân sách nhà nước nhằm đat các mục tiêu về Kinh tế, chính trị
xã hội của một đất nước.
[2] Khái niệm chi thường xuyên ngân sách cấp huyện
Chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện là quá trình phân phối
và sử dụng quỹ ngân sách huyện nhằm đảm bảo thực hiện chức năng, nhiệm

vụ của Nhà nước trên địa bàn cấp huyện. Đó là tồn bộ các khoản chi thường
xun của ngân sách cấp huyện có trong dự tốn, được cơ quan có thẩm
quyền quyết định và thực hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức
năng nhiệm vụ thường xuyên của chính quyền địa phương cấp huyện về quản
lý kinh tế, xã hội
1.1.1.2. Đặc điểm chi thường xuyên nguồn ngân sách nhà nước cấp huyện
-

Chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện nhằm phục vụ lợi ích

của một quốc gia nói chung và cấp huyện nói riêng. Điều này có nghĩa, thơng
qua ngân sách nhà nước, nhà nước cung cấp một lượng lớn hàng hóa cơng
cộng cho nền kinh tế trong nước. Qua đó, nhà nước thể hiện chức năng quản
lý của nhà nước thông qua việc chi thường xuyên NSNN.
-Các khoản chi thường xuyên NSNN cấp huyện phần lớn nhằm mục
đích tiêu dùng trong phạm vi một huyện: chi thường xuyên nhằm trang trải
cho các nhu cầu về quản lý hành chính, hoạt động sự nghiệp, về an ninh quốc
phịng, trật tự an tồn xã hội và các hoạt động xã hội khác trong một huyện.
Các hoạt động này mặc dù không trực tiếp tạo ra lợi nhuận hay tạo ra sản
phẩm vật chất, nhưng những khoản chi thường xuyên này lại có tác dụng quan
trọng đối với phát triển kinh tế vì nó tạo ra một hệ thống cơ sở hạ tầng, môi
trường kinh tế ổn định góp phần nâng cao chất lượng lao động trong huyện.
-

Chi thường xuyên NSNN huyện gắn liền với cơ cấu tổ chức bộ máy

Nhà nước và việc thực hiện các chính sách kinh tế, chính trị, xã hội của Nhà
nước trong huyện: Phần lớn các khoản chi thường xuyên nhằm duy trì hoạt

7
động, hiệu quả của bộ máy quản lý Nhà nước, việc sử dụng kinh phí thường
xuyên phải đúng mục đích, tiết kiệm và có hiệu quả. Hiệu quả của chi thường
xuyên không thể đánh giá, xác định cụ thể như chi cho đầu tư phát triển, hiệu
quả của nó khơng đơn thuần về mặt kinh tế mà được thể hiện qua sự ổn định
chính trị, xã hội từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước.
-

Chi thường xuyên để đầu tư vào nguồn lực con người trong q trình

phát triển KT-XH trong huyện: Bên cạnh đó, thơng qua các khoản chi này
thực hiện các chức năng văn hóa, giáo dục, quản lý, an ninh - quốc phịng…
Nguồn tài chính chi cho mục đích cơng cộng này có thể huy động từ nhiều
nguồn vốn khác nhau: từ nguồn NSNN; nguồn tự tạo của các đơn vị thông
qua hoạt động sự nghiệp; nguồn tài chính của các tổ chức kinh kinh tế, các
doanh nghiệp, của các tổ chức xã hội; nguồn huy động từ sự đóng góp của dân
cư theo chính sách hoặc tự nguyện, biếu tặng và nguồn từ nước ngồi thơng
qua hợp tác trong hoạt động sự nghiệp.
-

Chi thường xuyên NSNN cấp huyện bao gồm các khoản chi cho tiêu

dùng xã hội gắn liền với chức năng quản lý xã hội của Nhà nước, khoản chi
này được phân thành hai bộ phận: Thứ nhất, Chi cho nhu cầu quản lý kinh tế
xã hội chung và thứ hai, chi để đáp ứng nhu cầu của dân cư về phát triển văn
hóa xã hội, nó có mối quan hệ trực tiếp đến thu nhập và nâng cao mức sống
của dân cư và một bộ phận phục vụ cho nhu cầu quản lý kinh tế xã hội trong
huyện. Bằng vào các khoản chi tiêu dùng thường xuyên, nhà nước thể hiện
được sự quan tâm của mình đến yếu tố con người trong quá trình phát triển
kinh tế. Đồng thời với các khoản chi này, nhà nước thực hiện chức năng quản

lý văn hóa, giáo dục, an ninh quốc phịng.
1.1.1.3. Nội dung chi thường xuyên nguồn ngân sách nhà nước cấp huyện
Nội dung các khoản chi thường xuyên ngân sách được phân thành các
nhóm chính như sau:


8
-

Chi quản lý hành chính Nhà nước ở huyện: Là khoản chi nhằm đảm

bảo sự hoạt động của hệ thống các cơ quan hành chính Nhà nước ở cấp huyện.
Bao gồm 5 lĩnh vực cơ bản:
+ Chi về hoạt động của các cơ quan quản lý Nhà nước cấp
huyện. + Chi về hoạt động của hệ thống cơ quan pháp luật.
+ Chi về hoạt động quản lý vĩ mô nền KT-XH cho hệ thống các cơ quan
quản lý KT-XH và chính quyền cấp huyện.
+ Chi về hoạt động của các cơ quan Đảng cộng sản Việt Nam ở cấp
huyện. + Chi về hoạt động của các tổ chức chính trị xã hội.
Chi quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội ở huyện: Là khoản
đặc biệt quan trọng, đảm bảo ổn định trật tự xã hội và sự tồn vẹn lãnh thổ.
-

Chi sự nghiệp văn hóa xã hội: Là các khoản chi mang tính chất tiêu

dùng xã hội, liên quan đến sự phát triển đời sống tinh thần của các tầng lớp
dân cư, gắn với quá trình đầu tư phát triển yếu tố con người. Bao gồm các
khoản chi cho các hoạt động sự nghiệp như: sự nghiệp khoa học công nghệ,
sự nghiệp giáo dục đào tạo, y tế, văn hóa, nghệ thuật, thể dục thể thao, thơng
tấn, báo chí, phát thanh, truyền hình và các hoạt động khác....

-

Chi sự nghiệp kinh tế của Nhà nước: Là khoản chi để phục vụ cho hoạt

động của mỗi ngành và phục vụ chung cho cấp huyện, tạo điều kiện thuận lợi
cho các hoạt động của các thành phần kinh tế.
-

Chi khác: Ngoài các khoản chi thường xuyên lớn thuộc 4 lĩnh vực trên

cịn có các khoản chi khác cũng xếp vào cơ cấu chi thường xuyên như: chi trợ
giá theo chính sách của Nhà nước, chi trả tiền lãi do Chính phủ vay, chi hỗ trợ
quỹ BHXH...
1.1.2. Quản lý chi thường xuyên nguồn ngân sách nhà nước cấp huyện
1.1.2.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò và nguyên tắc Quản lý chi thường xuyên
nguồn ngân sách nhà nước cấp huyện
a, Khái niệm:
Trước hết, quản lý nói chung được hiểu như một quy trình mà chủ thể
quản lý tiến hành thơng qua việc sử dụng các cơng cụ và phương pháp thích
hợp nhằm tác động và điều khiển đối tượng quản lý hoạt động phát triển phù


9
hợp với quy luật khách quan và đạt được mục tiêu đã định. Trong quản lý cần
xác định đúng các yếu tố trọng yếu như: Chủ thể quản lý, đối tượng quản lý,
công cụ và phương pháp quản lý, mục tiêu quản lý.
Chi Ngân sách nhà nước là quá trình quản lý hệ thống các quan hệ kinh
tế phát sinh trong quá trình tạo lập, phân bổ và sử dụng quỹ tiền tệ của chính
quyền Nhà nước cấp huyện; quản lý các khoản thu, chi của huyện đã dự toán
và được thực hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm

vụ của mình. Quản lý chi thường xun NSNN cấp huyện là q trình thực
hiện có hệ thống các biện pháp phân phối, sử dụng ngân sách cho mục đích
chi tiêu nhằm duy trì sự tồn tại và thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của bộ
máy chính quyền cấp huyện.
Theo quan điểm của tác giả (Đinh Tích Linh, 2003), thì: Quản lý chi
thường xun NSNN là quá trình các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm
quyền sử dụng hệ thống các biện pháp tác động vào hoạt động chi thường
NSNN, đảm bảo cho các khoản chi thường xuyên ngân sách nhà nước được
sử dụng đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả.
Theo quan điểm của tác giả (Lê Chi Mai, 2006), thì: quản lý chi thường
xuyên ngân sách là việc áp dụng các biện pháp thực hiện tốt các khâu quản lý
định mức, lập dự toán chi thường xuyên cho các đơn vị sử dụng ngân sách
nhà nước, chấp hành dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước và quyết
toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước hằng năm.
Như vậy, Quản lý chi thường xuyên NSNN cấp huyện là một nội dung
trọng yếu của quản lý chi ngân sách, quản lý tài chính nói riêng và quản lý
nhà nước nói chung, được điều hành bởi bộ máy cấp huyện và là một mắt
xích quan trọng của quá trình quản lý kinh tế - xã hội.
b, Đặc điểm:
-

Chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện nhằm phục vụ lợi

ích của một quốc gia nói chung và cấp huyện nói riêng. Điều này có nghĩa,
thông qua ngân sách nhà nước, nhà nước cung cấp một lượng lớn hàng hóa


10
cơng cộng cho nền kinh tế nước đó. Qua đó, nó thể hiện chức năng quản lý
của nhà nước thơng qua việc chi thường xuyên NSNN

Các khoản chi thường xuyên ngân sách nhà nước đảm bảo theo
những
quy định nhà nước ban hành như phân cấp quản lý, điều này có nghĩa các cấp
chính quyền đều có quyền hạn và chức năng riêng trong quá trình thực hiện
chi thường xuyên ngân sách nhà nước. Các khoản chi thường xuyên ngân sách
nhà nước gắn liền với các nhiệm vụ về kinh tế, chính trị xã hội của nước đó.
Và nhà nước là chủ thể duy nhất có khả năng quyết định về cơ cấu, nội dung
và mức độ của các khoản chi từ ngân sách nhà nước.
-

Chi thường xuyên ngân sách nhà nước là cung cấp các hàng hóa và

dịch vụ cơng công như: xây dựng cơ sở vật chất, đảm bảo an ninh quốc
phòng... Chi thường xuyên ngân sách nhà nước cịn là các khoản chi cần thiết
nhằm duy trì hoạt động của bộ máy nhà nước như: trả lương cho cán bộ nhà
nước, chi dịch vụ công cộng, chi y tế, nâng cao đời sống người dân.
-

Các khoản chi thường xuyên ngân sách nhà nước là các khoản chi

không mang tính chất lợi nhuận. Điều này thể hiện ở sự phát triển của nền
kinh tế, chất lượng cuộc sống người dân được đảm bảo... Tóm lại, chi thường
xuyên NSNN thực hiện vai trị của nhà nước, là cơng cụ để nhà nước điều
hành nền kinh tế theo mục đích của mình, góp phần thúc đẩy kinh tế, giải
quyết những vấn đề xã hội và khắc phục các khiếm khuyết của thị trường.
c,Vai trò quản lý chi thường xuyên nguồn ngân sách nhà nước cấp huyện
Chi thường xun có vai trị trong nhiệm vụ chi của NSNN, chi thường

xuyên đã giúp cho bộ máy nhà nước của huyện duy trì hoạt động bình thường
để thực hiện tốt chức năng quản lý nhà nước, đảm bảo an ninh, an toàn xã hội

trên địa bàn huyện.
Thực hiện tốt nhiệm vụ chi thường xuyên cịn có ý nghĩa rất quan trọng
trong việc phân phối và sử dụng có hiệu quả nguồn lực tài chính của huyện,
tạo điều kiện giải quyết tốt mối quan hệ giữa tích luỹ và tiêu dùng.


11
Chi thường xuyên hiệu quả và tiết kiệm sẽ tăng tích luỹ vốn NSNN để
chi cho đầu tư phát triển, thúc đẩy kinh tế phát triển, nâng cao niềm tin của
nhân dân vào vai trò quản lý điều hành của chính quyền các cấp.
d, Nguyên tắc quản lý chi thường xuyên nguồn ngân sách nhà
nước - Quản lý theo dự tốn:
Dự tốn là khâu đầu của cơng tác quản lý chi NSNN, vì thế khi dự tốn
phải căn cứ vào cả lý luận và thực tiễn.
Cơ cấu thu chi NSNN phụ thuộc vào sự phán quyết của cơ quan quyền
lực nhà nước, do vậy các khoản chi từ nguồn NSNN sẽ trở thành hiện thực khi
có trong dự tốn đã được phê duyệt. Đồng thời, phạm vi chi NSNN đa dạng
và liên quan đến nhiều đối tượng, nhiều lĩnh vực hoạt động khác nhau và mức
chi cho mỗi đối tượng hay lĩnh vực cũng lại phụ thuộc vào định mức riêng,
tùy thuộc vào thực tế.
- Thực hiện tiết kiệm và có hiệu quả:
Với đặc điểm của chi thường xuyên thực hiện trên nhiều đối tượng,
nhiều lĩnh vực và trên phạm vi rộng, đa dạng và phức tạp, trong khi nguồn lực
và kinh phí lại có hạn. Vì thế, trong q trình phân bổ và sử dụng chi thường
xuyên NSNN phải coi trọng nguyên tắc tiết kiệm và có hiệu quả. Khi xây
dựng dự toán, xây dựng định mức tiêu chuẩn phải phù hợp với thực tế và phù
hợp với từng đối tượng; Sắp xếp có tính ưu tiên theo từng đối tượng, công
việc để đảm bảo các hoạt động
- Chi trực tiếp qua Kho bạc nhà nước:
Đây là nguyên tắc có sự tham gia của 3 bên: Đơn vị sử dụng NSNN, Kho

bạc NN và tổ chức hay cá nhân được nhận các khoản tiền (người được
hưởng). Vì thế các khoản chi thường xun NSNN phải có trong dự tốn được
phê duyệt, các khoản chi này phải được kiểm tra, kiểm soát trước, trong và
sau khi thanh toán. Đồng thời, đòi hỏi tất cả các đơn vị hay cá nhân sử dụng
NSNN phải mở tài khoản tại Kho bạc NN, chịu sự kiểm tra của cơ quan tài
chính và Kho bạc NN.


12
1.1.2.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý chi thường xuyên nguồn ngân sách
nhà nước cấp huyện
Để quản lý cơng tác chi NSNN nói chung và chi thường xun NSNN
cấp huyện nói riêng, địi hỏi phải có Bộ máy tổ chức quản lý và điều hành.
Thông thường cấp huyện được quản lý thông qua các bộ phân liên quan từ
Hội đồng nhân dân (HĐND) đến Ủy ban nhân dân (UBND), Bộ phân quản lý
chi trực tiếp được UBND giao trách nhiệm là Phịng Kế hoạch - Tài chính của
huyện, kết hợp khâu quản lý là các đơn vị liên quan như Cơ quan tài chính.
Kho bạc nhà nước (KBNN) và các đơn vị sử dụng kinh phí NSNN cấp huyện.
-

HĐNN: Quyết định dự toán, phân bổ và phê duyệt quyết toán Ngân sách

huyện; quyết định điều chỉnh dự toán chi trong trường hợp cần thiết và giám sát
việc thực hiện chi thường xuyên NS đã được HĐND huyện quyết định.

-

UBND: Phòng KHTC huyện là cơ quan tham mưu giúp UBND huyện

Lập dự toán, phương án phân bổ chi ngân sách, dự tốn điều chỉnh; Lập quyết

tốn trình HĐND và cơ quan Tài chính cấp trên; Giao nhiệm vụ chi ngân sách
cho từng đơn vị trực thuộc và tổ chức thực hiện và lập báo cáo về NS và chi
NS theo qui dịnh của Pháp luật.
- Cơ quan tài chính: Cơ quan Tài chính là cơ quan chun mơn trực tiếp
tham mưu cho UBND các cấp trong việc quản lý, điều hành công tác quản lý
chi thường xuyên NSNN.
- Kho bạc Nhà nước: Chi và đối chiếu các khoản chi so với dự toán đã
phê duyệt, tiến hành kiểm tra, kiểm sốt tính hợp pháp, hợp lệ của hồ sơ,
chứng từ...
1.1.2.3. Quy trình quản lý chi thường xuyên nguồn ngân sách nhà nước cấp
huyện Quy trình quản lý chi thường xuyên nguồn ngân sách nhà nước cấp
huyện được thực hiện theo sơ đồ sau:


13

UBND

Quyết định
giao dự tốn

Hình 1.1. Quy trình quản lý chi thường xuyên nguồn ngân sách nhà nước
cấp huyện
(Nguồn: Tổng hợp của tác
giả)
Ủy ban nhân dân: sau khi Hội đồng nhân dân có nghị quyết giao dự
tốn ngân sách, Ủy ban nhân dân ra quyết định giao dự toán đồng thời chuyển
ngân sách cho phịng tài chính kế hoạch huyện, thị.
Phịng Tài chính kế hoạch: Nhận quyết định giao dự tốn từ Ủy ban
nhân dân huyện, thị nhập dự toán ngân sách cho các cơ quan chủ quản. Phịng

tài chính kế hoạch căn cứ vào vai trò, trách nhiệm cũng như tính cần thiết, ý
nghĩa của các khoản chi mà các cơ quan chủ quản trình trong khi lập dự tốn
với số lượng ngân sách dự thu, Phòng tiến hành nhập dự toán trên hệ thống
tabmis phân bổ ngân sách cho các cơ quan chủ quản, đảm bảo tính cơng khai
minh bạch, cân đối phù hợp giữa các cơ quan chủ quản nhằm đạt được mục
tiêu đã đề ra.
Cơ quan chủ quản: Cơ quan chủ quản sau khi đã được Phòng tài chính
kế hoạch phê duyệt và nhập dự tốn chi. Ngân sách được chuyển vào kho bạc
huyện, thị để tiến hành các khoản chi cần thiết. Cơ quan chủ quản căn cứ vào
các khoản dự tốn chi, tình thực tế cũng như vai trò và ý nghĩa của các khoản
chi này mà phân bổ ngân sách cho các đơn vị thực hiện.
Đơn vị: Đây là nơi cuối cùng chấp hành và thực hiện các khoản chi
ngân sách được các cơ quan chức năng giao. Việc thực hiện có ý nghĩa quan


14
trọng: đảm bảo các mục tiêu đề ra, đảm bảo thực hiện việc sử dụng ngân sách
đúng với quy định của nhà nước, đảm bảo tiết kiệm và hiệu quả.
Sau khi đã lập dự toán chi thường xuyên các đơn vị được nhận tài chính
từ Kho bạc nhà nước và thực hiện các khoản chi theo kế hoạch của mình. Việc
thực hiện chi ngân sách phải đúng mục tiêu, đúng mục địch phù hợp với các
quy định thực tại về chi ngân sách. Do đó mục tiêu chính của việc thực hiện
chi ngân sách phải đảm bảo việc phân phối, cấp phát và sử dụng kinh phí
được phân bổ một cách hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả. Để đạt mục tiêu đó, q
trình thực hiện chi ngân sách phải chú trọng đó là: phân phối nguồn vốn hợp
lý, có trọng tâm, trọng điểm, đảm bảo việc chi đúng và kịp thời, tuân thủ
nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả sử dụng vốn NSNN.
Trong quá trình chi thường xuyên ngân sách nhà nước, nhiều đơn vị đã
thực hiện chưa đúng với kế hoạch như chưa giải ngân hết hoặc thiếu ngân
sách để thực hiện việc chi của mình đều phải báo cáo với phịng tài chính của

huyện, thị để xem xét và cân đối ngân sách địa bàn huyện mình. Sau khi xem
xét các nguyên nhân gây ra việc giải ngân không đúng kế hoạch thì phịng tài
chính sẽ đưa ra phương án để tiếp tục thực hiện nhiệm vụ đã đề ra.
1.1.2.4. Nội dung Quản lý chi thường xuyên nguồn ngân sách nhà nước cấp
huyện Trải qua nhiều thập kỷ, chính phủ của các nền kinh tế thị trường đã có
nhiều nỗ lực trong việc cải cách quản lý chi thường xuyên NSNN để thực hiện
tốt việc phân phối và sử dụng các nguồn lực tài chính nhà nước. Nội
dung quản lý chi thường xuyên NSNN chủ yếu gồm bốn khâu:
Lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước (chuẩn bị ngân
sách).
Quản lý chấp hành, thực hiện dự toán chi ngân sách (thực thi ngân
sách).

-

Quản lý quyết toán chi ngân sách

-

Kiểm tra, thanh tra chi thường xuyên ngân sách nhà nước

a, Lập dự toán chi thường xuyên NSNN
Dự toán chi thường xuyên ngân sách là một bộ phận đặc biệt quan trọng
trong dự tốn ngân sách, nó là khâu mở đầu trong chu trình quản lý ngân sách.