Chuyen de Nhan biet va tach chat

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Phßng GD huyÖn ©n thi trêng thcs phï ñng tæ tù nhiªn. chuyên đề hoá học. CHUY£N §Ò nhËn biÕt vµ t¸ch c¸c chÊt. gi¸o viªn : Hoµng thÞ thanh thuû N¨m häc : 2008 - 2009. môc lôc phÇn I. Đặt vấn đề lý do chọn đề tài c¬ së lý luËn c¬ së thùc tiÔn Mục đích chọn đề tài.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> PhÇn II Nội dung chuyên đề nhận biết - tách và điều chế các chất. PhÇn III BIÖN ph¸p gi¸o dôc. phÇn IV kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ. I Đặt vấn đề :. §èi víi häc sinh thcs viÖc nghiªn cøu vµ gi¶i c¸c bµi tËp nãi chung , bµi tËp ho¸ häc nãi riªng hÕt søc quan träng tõ viÖc ph©n lo¹i vµ viÖc t×m ra ph¬ng ph¸p giải các bài tập đã gốp phần quan trọng trong việc nắm đợc hệ thống hoá kiến thức vµ kÜ n¨ng c¬ b¶n trong viÖc gi¶i c¸c bµi tËp ho¸ häc ë ch¬ng tr×nh THCS . §Ó c¸c em cã høng thó häc tËp bé m«n ho¸ häc h¬n th× viÖc ph©n lo¹i vµ gi¶i c¸c bµi tËp háo học ở THCS theo chuyên đề là chìa khoá gúp phần nâng cao chất lợng dạy và häc. 1 . C¬ së lý luËn : ở trờng THCS hoá học là môn học đợc đa vào chơng trình muộn nhất ( Bắt đầu từ líp 8 ) . §èi víi líp 8 ®©y lµ m«n häc míi l¹ , cÇn t duy cao , nÆng vÒ kiÕn thøc do đó khả năng nhận thức của các em bị hạn chế . Làm thế nào để các em có thể nắm v÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n mét c¸ch nhanh nhÊt th× viÖc ph©n lo¹i vµ gi¶i bµi tËp theo chuyên đề là cần thiết và quan trọng cho mỗi học sinh . 2 . C¬ së thùc tiÔn : ở chơng trình hoá học 8 đổi mới đòi hỏi học sinh phải có sự tìm tòi , tự giác trong học tập để tìm ra kiến thức nên phát huy tính chủ động của học sinh , nhng bên cạnh đó đây là môn học mới lạ và lứa tuổi các em hiếu động nên một số em cha có ý thức học tập . Thêm vào đó một số kiến thức hoá học ở chơng trình hoá học lớp 9 cũ đợc ®a xuèng còng t¹o thªm mét phÇn ¸p lùc trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y , kiÕn thøc trªn lớp giáo viên cũng chỉ đủ thời gian truyền đạt các kiến thức cơ bản vì chất lợng học sinh đại trà còn thấp . 3. Mục đích nghiên cứu : §a ra hÖ thèng ph©n lo¹i c¸c bÇi tËp ho¸ häc v« c¬ ë THCS gióp c¸c em nhËn thøc vµ ®a ra c¸ch gi¶i ng¾n gän vµ dÔ hiÓu nhÊt . Học sinh nắm đợc kiến thức lí thuyết kết hợp với phơng pháp giải bài tập nh»m cñng cè kh¾c s©u kiÕn thøc ..

<span class='text_page_counter'>(3)</span> II . Néi dung ph©n lo¹i gi¶i bµi tËp ho¸ häc :. Chuyên đề , nhận biết - tách và điều chế các chất . I . 1 NhËn biÕt c¸c chÊt .. 1 . Ph¬ng ph¸p vËt lý : Dùa vµo tÝnh chÊt kh¸c nhau vÒ tÝnh chÊt vËt lý cña c¸c chÊt . + MÇu s¾c . + Mïi vÞ . + Nhiệt độ nóng chảy . + Nhiệt độ sôi . Ví dụ 1 : Dựa vào TCVL phân biệt các lọ đựng các hoá chất sau " NH 3 , O2 , Cl2 , NO2 , ” . bµi gi¶i Quan s¸t c¸c lä ta thÊy : Lọ nào đựng khí có màu nâu đỏ là hoá chất NO2 . Lọ nào đựng khí có màu vàng lục là hoá chất Cl2 . Lä nµo phÈy tay qua miÖng cã mïi khai lµ ho¸ chÊt NH3 . Lä cßn l¹i lµ khÝ O2 . H2S .. VÝ dô 2 : Dùa vµo tÝnh chÊt vËt lý h·y ph©n biÖt c¸c chÊt khÝ gåm : H 2 , Cl2 ,. Bµi gi¶i Từ các bình trên ta dễ dàng nhận đợc . B×nh chøa Cl2 cã mµu vµng lôc . Phẩy tay qua miệng bình nào có mùi trứng thối đó là H2S . KhÝ cßn l¹i lµ O2 . VÝ dô 3 : Dùa vµo tÝnh chÊt vËt lý h·y ph©n biÖt c¸c bb×nh chøa c¸c chÊt bét trắng mất nhãn gồm : Muối ăn , tinh bột và đờng . Bµi gi¶i Lấy mỗi chất một ít đựng vào 3 lọ riêng biệt nhấm thử : VÞ mÆn lµ b×nh chøa muèi ¨n . Vị ngọt là bình đựng đờng . Cßn l¹i lµ tinh bét .. 2 . Ph¬ng ph¸p ho¸ häc : Sử dụng phơng pháp hoá học là sử dụng các thuốc thử để thể hiện các PƯHH đặc trng cho mỗi chất từ đó nhận ra chất cần tìm . Muốn thực hiện tốt phơng pháp này phải vận dụng tốt tính chất hoá học của các chất và viét đúng phơng trình hoá häc . Ví dụ 1 : Có 2 lọ mất nhãn đựng dung dịch FeCl 2 và FeCl3 , làm thế nào để nhận biết đợc 2 loại muối trên . Bµi gi¶i Lấy mỗi chất một ít đựng vào 2 ống nghiệm riêng biệt , nhỏ từ từ dung dịch NaOH vµo 2 èng nghiÖm . ống nào có kết tủa màu trắng xanh ống đó đựng dung dịch FeCl2 . FeCl2 + 2NaOH  Fe(OH)2  + 2NaCl (Tr¾ng xanh) ống nào có kết tủa màu nâu đỏ ống đó đựng dung dịch FeCl3 . FeCl3 + 3NaOH  Fe(OH)3  + 3NaCl ( Nâu đỏ).

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Ví dụ 2 : Có 4 lọ đựng các dung dịch sau bị mất nhãn : NaOH , FeCl 2 , FeCl3 Vµ NH4OH . Bµi gi¶i LÊy mçi chÊt mét Ýt cho vµo 4 èng nghiÖm riªng biÖt . Đun nhẹ 4 ống , ống nào có mùi khai xuất hiện ống đó đựng dung dịch NH4OH . NH4OH T NH3 + H2O o (Mïi khai ) Nhá tõ tõ dung dÞch NH4OH vµo 3 èng cßn l¹i . + ống có kết tủa trắng xanh đựng hoá chất FeCl2 . 2NH4OH + FeCl2  Fe(OH)2  + 2NH4Cl (Tr¾ng xanh) + ống nào có kết tủa màu nâu đỏ ống đó đựng hoá chất FeCl3 . 3NH4OH + FeCl3  Fe(OH)3  + 3NH4Cl ( Nâu đỏ) +èng cßn l¹i lµ NaOH . Ví dụ 3 : Có 4 ống nghiệm mất nhãn đựng 4 dung dịch , NaOH , BaCl 2 , HCl , H2SO4 . ChØ dïng quú tÝm h·y nhËn biÕt 4 dung dÞch trªn . Bµi gi¶i LÊy mçi chÊt mét Ýt cho vµo 4 èng nghiÖm riªng biÖt , nhóng quú tÝm vµo 4 èng nghiÖm . + ống nào không làm quỳ tím mất màu ống đó đựng dung dịch BaCl2 . +ống nào làm quỳ tím chuyển thành màu xanh ống đó đựng dung dịch NaOH . + 2 ống làm quỳ tím hoá đỏ là 2 ống đựng dung dịch HCl và H2SO4 . Lấy dung dịch BaCl2 vừa tìm đợc nhỏ từ từ vào 2 ống nghiệm còn lại . +ống xuất hiện kết tủa màu trắng ống đó đựng dung dịch H2SO4 . BaCl2 + H2SO4  BaSO4  + HCl (Tr¾ng ) +èng cßn l¹i lµ dung dÞch HCl . LuyÖn tËp B ài 1: NhËn biÕt hai chÊt khÝ sau: CO2 và O2 Bµi 2 : NhËn biÕt hai chÊt bét AgCl vµ AgNO3 . Bài 3 : Phân biệt 4 ống nghiệm mất nhãn đựng các dung dịch sau . Na 2CO3 , NaOH , NaCl , vµ HCl . Bµi 4 : Ph©n biÖt 3 èng nghiÖm mÊt nh·n chøa 3 dung dÞch . K 2SO4 , KCl , KNO3 : Bµi 5 : ChØ dïng quú tÝm h·y nhËn biÕt 3 èng nghiÖm mÊt nh·n chøa 3 dung dÞch . H2SO4 , Na2SO4 , BaCl :. II . 2 T¸ch c¸c chÊt vµ ®iÒu chÕ :. Ví dụ 1 : Tách riêng đồng ra khỏi hỗn hợp gồm bột Đồng và Sắt . Bµi gi¶i Cho hçn hîp t¸c dông víi dung dÞch HCl d chØ cã Fe ph¶n øng Fe + 2HCl  FeCl2 + H2  Còn lại Cu không phản ứng , lọc dung dịch ta thu đợc Cu . VÝ dô 2 : T¸ch riªng O2 ra khái hçn hîp khÝ gåm O2 Vµ CO2 . Bµi gi¶i.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Dẫn hỗn hợp khí đi qua ống đựng CaO d chỉ có CO2 phản ứng . CaO + CO2  CaCO3 ( V«i sèng ) (§¸ v«i ) Cßn l¹i lµ khÝ O2 tinh khiÕt . VÝ dô 3 : Cã hçn hîp gåm 3 kim lo¹i gåm . Fe , Cu vµ Au . B»ng ph¶n øng ho¸ häc h·y t¸ch riªng tõng kim lo¹i ra khái hçn hîp . Bµi gi¶i Cho hçn hîp t¸c dông víi dung dÞch HCl d chØ cã Fe ph¶n øng . Fe + 2HCl  FeCl2 + H2 LÊy dung dÞch FeCL2 cho t¸c dông víi dung dÞch NaOH d . FeCl2 + 2NaOH  Fe(OH)2  + 2NaCl (Tr¾ng xanh) Läc kÕt tña Fe(OH)2 ®em nung . Fe(OH)2  FeO + H2O FeO + H2 d  Fe + H2O Cho hỗn hợp còn lại đi qua bình đựng O2 đun nóng chỉ có Cu phản ứng . 2Cu + O2  2CuO Au + O2 ------- Kh«ng ph¶n øng . Cho hçn hîp CuO vµ Au t¸c dông víi dung dÞch HCl d chØ cã CuO ph¶n øng CuO + 2HCl  CuCl2 + H2 O Lọc dung dịch thu đợc Au . Cô cạn dung dịch CuCl2 đem điện phân nóng chảy thu đợc Cu . CuCl2  Cu + Cl2 VÝ dô 4 : Cã hçn hîp bét gåm Fe , Cu , ¢l t¸ch riªng tõng kim lo¹i ra khái hçn hîp b»ng ph¬ng ph¸p ho¸ häc . Bµi gi¶i Cho hçn hîp t¸c dông víi dung dÞch NaOH d chØ cã Al ph¶n øng Cßn Fe vµ Cu không phản ứng lọc dung dịch ta thu đợc hỗn hợp 2 kim loại trên . 2¢l + 2NaOH + 2H2O  2NaAlO2 + 3H2 Thổi khí CO2 d vào dung dịch NaAlO2 thu đợc kết tủa trắng Al(OH)3 . CO2 + NaAlO2 + H2O  Al(OH)3  + NaHCO3 (Tr¾ng keo) Lọc kết tủa đem nung ta đợc . 2Al(OH)3  Al2O3 + 3H2O Al2O3 + H2 d  Al + H2O Cho hçn hîp Fe vµ Cu t¸c dông víi dung dÞch HCl d chØ cã Fe ph¶n øng . Fe + 2HCl  FeCl2 + H2 Lọc dung dịch ta thu đợc Cu . Cô cạn dung dịch FeCl2 đem điện phân nóng chảy ta thu đợc Fe . FeCl2  Fe + Cl2  LuyÖn tËp Bµi 1 : T¸ch hçn hîp gåm Fe vµ S . Bài 2 : Tách đờng trong hỗn hợp đờng và cát . Bµi 3 : Tinh chÕ N2 Tõ hçn hîp gåm N2 , CO2 , SO2 , H2S . Bµi 4 : Tinh chÕ CuO ra khái hçn hîp CuO , Cu , Ag . Bµi 5 : T¸ch riªng tõng chÊt ra khái hçn hîp gåm ..

<span class='text_page_counter'>(6)</span> a : CuO , Cu , Au . b : Fe2O3 , Cu . c : N2 , CO2 , H¬i níc .. III . BiÖn ph¸p thùc hiÖn :. Nhờ sự phân loại bài tập và phơng pháp giải hợp lí dẫn đến nhận thức cña c¸c em vÒ m«n häc sÏ tÝch cùc h¬n trong viÖc häc tËp vµ nghiªn cøu bé m«n nµy . Khắc phục đợc tính ỳ của học sinh , thái độ và tâm lí sợ môn học , phát huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh . C¸c em sÏ cã nhËn thøc tèt trong viÖc híng nghiÖp sau nµy vµ theo häc c¸c m«n häc , khèi häc theo n¨ng khiÕu cña m×nh . Ph¸t triÓn t duy to¸n häc qua c¸c d¹ng bµi tËp , n©ng cao nhËn thøc vµ kÜ n¨ng nh ; Quan sát , mô tả , thực hành , hoạt động nhóm ... Có thế giới quan khoa học để giải thích các sự vật hiện tợng theo quan điểm duy vËt biÖn chøng .. IV . KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ :. 1 . KÕt luËn : Vì cơ bản chúng ta đã có phơng pháp giúp học sinh có kĩ năng phân tích , nhận biết , điều chế , tách các chất , nhờ các phơng pháp này mà học sinh giải quyết đợc rất nhiÒu bµi tËp ho¸ häc trong c¸c k× thi quan träng . T«i nghÜ r»ng häc sinh cßn mang theo kĩ năng này đến bậc học cao hơn . §Ò tµi nµy lµ nÊc thang quan träng trong viÖc gióp häc sinh yªu thÝch m«n hoá học hơn đỡ sợ hoá học hơn . Đề tài tuy đã đợc lựa chọn kĩ các phơng pháp giải theo chuyên đề nhng không tránh khỏi sai sót rất mong đợc sự giúp đỡ , đóng góp ý kiến của các đồng nghiệp giáo viên để lần sau tôi sẽ nghiên cứu sâu và tốt hơn .. 2 . KiÕn nghÞ :. Đối với giáo viên trong quá trình sử dụng đồ dùng trực quan càn cho học sinh tìm tòi , hoạt động nhóm để tìm ra kiến thức nhất là các giờ thực hành . §èi víi häc sinh t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c em thêi gian nhiÒu h¬n n÷a trong c¸c quá trình học tập , nghiên cứu của mình để tiếp xúc với nhiều loại , dạng bài tập hơn nhÊt lµ bµi tËp cã tÝnh t duy cao . Nhà trờng thiết lập phòng học tập bộ môn riêng để thuận lợi trong quá trình d¹y vµ häc . T¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh sö dông vµ mîn c¸c tµi liÖu tham kh¶o cña bé m«n .. Phï ñng, 14 / 02 / 2009 Gi¸o viªn thùc hiÖn. Hoµng ThÞ Thanh Thuû.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>