SKKN một số biện pháp giúp trẻ 5 6 tuổi học tốt môn chữ cái ở trường mầm non xuân lộc, thường xuân, thanh hóa

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HĨA

PHỊNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THƯỜNG XUÂN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP TRẺ 5 - 6 TUỔI HỌC TỐT
MÔN CHỮ CÁI Ở TRƯỜNG MẦM NON XUÂN LỘC,
HUYỆN THƯỜNG XUÂN, TỈNH THANH HÓA

Người thực hiện: Vi Thị Thiết
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường Mầm Non Xuân Lộc
SKKN thuộc lĩnh vực: Chun mơn

THANH HĨA, NĂM 2021


MỤC LỤC
STT

Tên đề mục

Trang

Mục lục
1

Mở đầu.

2

1.1

Lý do chọn đề tài

2

1.2

Mục đích nghiên cứu

3

1.3

Đối tượng nghiên cứu

3

1.4

Phương pháp nghiên cứu

3

Nội dung sáng kiến kinh nghiệm.

3

2.1

Cơ sở lý luận

3

2.2

Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng biện pháp

4

2.3

Các biện pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề

6

2.4

Hiệu quả của sáng kiến

18

3

Kết luận và kiến nghị

20

3.1

Kết luận

20

3.2

Kiến nghị

20

Tài liệu tham khảo

21

2


2

1. Mở đầu.
1.1. Lí do chọn biện pháp.
Bậc học mầm non được xem là bậc học nền tảng, là cơ sở tạo tiền đề cho
các bậc học tiếp theo do vậy mục tiêu, nhiệm vụ của giáo dục mầm non là vô
cùng quan trọng giúp các em phát triển về thể chất, tình cảm, nhận thức, ngơn
ngữ, thẩm mỹ. Để giúp trẻ phát triển tốt thì ta cần tạo tiền đề vững chắc cho trẻ
ngay từ khi trẻ bước vào mẫu giáo, đặc biệt chú trọng việc chăm sóc giáo dục,
trang bị vốn kiến thức, các kỹ năng, kỹ xảo cho trẻ, bởi trẻ cần được giáo dục
một cách toàn diện nhất.
Đối với trẻ mầm non phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một trong những mục

tiêu quan trọng nhất của giáo dục mầm non. Ngôn ngữ là công cụ để trẻ giao
tiếp, học tập và vui chơi. Một trong những hoạt động phát triển ngôn ngữ là hoạt
động làm quen với chữ cái, là hoạt động quan trọng trong việc phát triển tồn
diện của trẻ, nó có tầm quan trọng rất lớn trong việc phát triển vốn từ, phát triển
ngôn ngữ, khả năng phát âm - đọc chuẩn từ, tiếng mẹ đẻ. Ngồi ra, hình thành
và phát triển các kỹ năng nghe, nói, tiền đọc, tiền tập viết. Đó là nền tảng để
hiểu về thế giới chữ viết và tiếp nhận nhiều tri thức mới. Trong quá trình cho trẻ
làm quen với 29 chữ cái và một trong những con đường hiệu quả nhất là phải
theo hướng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Việc cho trẻ làm quen với chữ cái
còn phát triển tư duy trực quan hành động, tư duy trực quan hình tượng và đặc
biệt là phát triển ngơn ngữ mạch lạc cho trẻ. Điều đó đồng nghĩa với việc phải tổ
chức nhiều hoạt động khác nhau.
Tuy nhiên hiện nay cùng với sự phát triển chung của tồn xã hội về mọi
mặt các hình thức tập tơ của trẻ trở nên phong phú về hình thức, cách thức, về
thẩm mỹ.... được nhiều phụ huynh học sinh lựa chọn. Song việc trang bị cho trẻ
kỹ năng cầm bút, tư thế ngồi, cách tô các chữ cái in rỗng, chữ cái chấm mờ tại
trường mầm non lại ít được quan tâm đúng cách . Trên thực tế trong chuyên đề “
Làm quen với văn học và chữ viết ”đã được Bộ giáo dục chỉ đạo và thực hiện
trong nhiều năm qua với rất nhiều giải pháp phù hợp với từng độ tuổi, từng địa
phương thì vẫn cịn nhiều những khó khăn để các giải pháp đó đến với trẻ một
cách tích cực nhất.
Việc giúp trẻ có kỹ năng về tiền tập viết thì bản thân người giáo viên
mầm non đóng vai trị rất quan trọng trong các hoạt động hàng ngày ở trường
mầm non bởi vì những kỹ năng này không phải ngày một ngày hai mà trẻ làm
được mà phải qua một quá trình hướng dẫn, uốn nắn, rèn luyện từ phía cơ
giáo và phía trẻ. Muốn làm được điều đó giáo viên cần nắm rõ đặc điểm phát
triển của các cơ ngón tay ở từng độ tuổi, đặc biệt là trẻ 5 - 6 tuổi đặc điểm
phát triển tâm sinh lý của trẻ giai đoạn cuối mẫu giáo. Chính vì lẽ đó tơi
chọn: “ Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi học tốt môn chữ cái ở trường
mầm non Xuân Lộc, huyện Thường Xuân, tỉnh Thanh Hóa” nhằm giúp trẻ

có những hiểu biết ban đầu về chữ cái một cách dễ dàng và phù hợp với khả
năng nhận thức của trẻ.


3

1.2. Mục đích nghiên cứu.
Là một giáo viên trẻ, có lòng say mê nhiệt huyết với nghề, với nhiều năm
kinh nghiệm chủ nhiệm lớp mẫu giáo lớn 5 - 6 tuổi, tôi lựa chọn đề tài sáng kiến
này với mong muốn:
+ Trẻ lớp tơi có sự hiểu biết đứng đắn và chính xác về các nét cơ bản, cấu
tạo chữ cái, cách phát âm đúng ngôn ngữ mẹ đẻ.
+ Trẻ của lớp mình có được thói quen và kỹ năng trong q trình tập tơ
cũng như tiền viết chữ.
+ Trẻ có đủ tự tin, bản lĩnh để tham gia các hoạt động trải nghiệm.
1.3. Đối tượng nghiên cứu.
Khi lựa chọn đề tài này, bản thân tôi mong muốn sẽ đưa ra “Một số biện
pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi học tốt môn chữ cái ở trường mầm non Xuân
Lộc, huyện Thường Xuân, tỉnh Thanh Hóa” có hiệu quả cao trong thực tế.
1.4. Phương pháp nghiên cứu.
Để nghiên cứu đề tài này, tôi đã lựa chọn các phương pháp để nghiên cứu
sau đây:
- Phương pháp điều tra khảo sát thực tế.
- Phương pháp thống kê xử lý số liệu
- Phương pháp tuyên truyền, phối hợp giữa giáo viên và phụ huynh.
- Phương pháp tổng kết đúc rút kinh nghiệm
2. Nội dung biện pháp.
2.1. Cơ sở lý luận.
Như chúng ta đã biết, giáo dục mầm non là mắt xích đầu tiên trong hệ
thống giáo dục quốc dân ở nước ta với nhiệm vụ hình thành cho trẻ những cơ sở

ban đầu của nhân cách con người, tạo điều kiện để cho trẻ có nhiều cơ may trên
con đường học hành và trong cuộc sống. Để thực hiện được nhiệm vụ đó ngành
học mầm non đã đưa ra những chủ trương lớn cho những năm học tới để đạt
những mục tiêu đề ra nhằm góp phần chuẩn bị cho thế hệ trẻ tiếp nối tiểu học
một cách thích hợp, trên cơ sở đó tạo tiền đề cho sự phát triển nhân cách toàn
diện và chuẩn bị tốt cho trẻ về thể lực, trí tuệ, tình cảm xã hội, năng lực và thái
độ học tập…để trẻ có một tâm thế tốt nhất khi bước vào lớp 1.
Để thực hiện tốt mục tiêu của chiến lược đề ra, đòi hỏi người giáo viên mầm
non phải có kiến thức, có kỹ năng sư phạm vững vàng để có thể đáp ứng được các
yêu cầu của ngành học đề ra. Chính vì lẽ đó, để tạo niềm tin cho các bậc phụ
huynh cũng như giúp trẻ có tâm thế tốt bước vào lớp 1 thì cơ giáo mầm non cần
làm tốt nhiệm vụ của mình đó là làm thế nào để trẻ có một tâm thế sẵn sàng, tự tin
để khi vào lớp 1 biết được con số, chữ cái để không phải lúng túng ngỡ ngàng
nhưng lại không nhàm chán khi trẻ biết hết các chữ cái, phép tính đã học ở cấp
học mầm non, chính vì vậy việc cho trẻ làm quen với chữ cái ở trẻ mẫu giáo
khơng phải là đưa chương trình tiếng việt của lớp 1 vào dạy mà ở đây trẻ mẫu


4

giáo 5 tuổi được sử dụng các yếu tố vui chơi và các nhiệm vụ học tập sáng tạo
thông qua các hoạt động học tập. Xuất phát từ thực tiễn dạy trẻ làm quen với chữ
cái trong chương trình chăm sóc giáo dục lứa tuổi 5 - 6 tuổi ở trường mầm non và
các buổi tham dự chuyên đề, tiết mẫu tôi thấy việc nghiên cứu đề tài vận dụng
một số trò chơi gây hứng thú cho trẻ 5 - 6 tuổi mơn học làm quen chữ cái, nhằm
mục đích giúp trẻ nhận biết 29 chữ cái, luyện cách phát âm chuẩn, hoàn thiện
tiếng mẹ đẻ, phát triển bộ máy phát âm, phát triển nhân cách trẻ, giúp trẻ hứng thú
tham gia vào giờ học đạt kết quả cao.
Bản thân là một giáo viên được nhà trường phân công giảng dạy trẻ ở độ
tuổi 5 - 6 tuổi, tôi nhận thấy rằng dạy trẻ làm quen với chữ cái, phát âm đúng và

chuẩn chữ cái không phải làm một việc dễ làm, nó địi hỏi người giáo viên phải
kiên trì, chịu khó, sáng tạo và tìm tịi những phương thức giảng dạy phù hợp,
kích thích hứng thú học tập của trẻ.
Làm quen với chữ cái cung cấp thêm vốn từ về thế giới xung quanh, cho trẻ
làm quen với chữ cái còn giúp trẻ hiểu được mối quan hệ giữa ngơn ngữ nói với
ngơn ngữ viết, trẻ hiểu thế nào là đọc và viết sau này ở trường tiểu học, thơng qua
viêc tìm kiếm các chữ cái khác nhau ở các vị trí khác nhau của từ giúp trẻ phát
triển óc quan sát, ghi nhớ có chủ định. Việc trẻ làm quen với chữ cái cịn giáo dục
tình cảm, mở rộng hiểu biết cho trẻ, chuẩn bị tích cực cho trẻ vào lớp một. Bên
cạnh đó bố mẹ nào mà chẳng muốn con mình thơng minh, học giỏi. Điều này sẽ
khơng khó nếu bố mẹ và nhà trường dạy con đúng cách. Vì trẻ em dễ dạy nhất là
khi cịn nhỏ, lúc này các con chưa biết gì và cũng rất hiếu kỳ với mọi thứ xung
quanh. Trẻ sẽ không ngừng mày mò, tư duy và học hỏi mọi thứ. Vậy nên đây
chính là thời điểm những người làm giáo dục nên rèn luyện cho bé làm quen với
chữ cái bằng cách tập tô chữ cái. Các bé bước vào giai đoạn mầm non và mẫu
giáo sẽ phát triển rõ rệt về nhận thức.
2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng biện pháp.
* Thuận lợi.
Năm học 2020 - 2021, tôi được nhà trường phân công dạy lớp mẫu giáo 5-6
tuổi - Khu Chiềng với tổng số cháu là 24 cháu, 100% các cháu là con em đồng
bào dân tộc Thái, đa số các cháu đã học qua nhà trẻ và lớp bé, lớp nhỡ nên các
cháu có nề nếp và thói quen tốt. Nhiều trẻ rất nhanh nhẹn và thích tìm tịi khám
phá. Điều này là động lực to lớn khích lệ tơi khơng ngừng tìm tịi và nâng cao
hơn nữa chất lượng chăm sóc giáo dục các cháu.
- Trẻ trong một lớp ở cùng độ tuổi nên dễ tổ chức hoạt động. Đây là một tiền
đề thuận lợi cho việc tổ chức hoạt động môn chữ cái cho trẻ.
- Bản thân là giáo viên đã đạt chuẩn nên có khả năng tiếp thu và theo kịp
chương trình.
- Chương trình giáo dục hiện nay có những thay đổi, thuận lợi cho bản thân
tôi linh hoạt lựa chọn nội dung, hình thức tổ chức hoạt động cho trẻ phù hợp

với tình hình thực tế của địa phương sao cho trẻ có thể nhận biết chữ cái ở mọi
lúc, mọi nơi.


5

* Khó khăn.
Bên cạnh những thuận lợi trên thì cũng cịn găp khơng ít khó khăn như:
*Đối giáo viên:
- Cháu thường dùng tiếng mẹ đẻ, ít hiểu Tiếng Việt nên việc tiếp thu lời giảng
của cô hiệu quả không cao.
- Khả năng nhận thức của trẻ không đồng đều, nhiều trẻ còn hạn chế về một
số kỹ năng: kỹ năng phát âm, kỹ năng nhận biết mặt chữ,…
- Kinh tế địa phương khó khăn nên dẫn đến tình trạng dân trí thấp, phần đa
mọi người chưa nhận thức được việc quan trọng của việc dạy chữ cái cho trẻ.
- Nhiều cháu trong lớp là con em hộ nghèo, bố mẹ đi làm ăn xa, các trẻ ở với
ông bà ảnh hưởng đến việc đưa cháu đến trường.
* Đối với phụ huynh:
100% phụ huynh ở lớp tơi nghề nghiệp chính là làm nơng nghiệp nên
khơng ít phụ huynh chưa nhận thức được hết tầm quan trọng của độ tuổi mẫu
giáo. Cho con nghỉ học cịn tuỳ tiện, đưa đón trẻ khơng đúng giờ giấc, chưa chịu
khó dạy thêm cho con ở nhà. Một số phụ huynh lại nơn nóng trong việc học chữ
của con em mình nên đã dạy trước tập viết dẫn đến việc tiếp thu bài của tiết học
không đồng đều, trẻ tỏ ra kiêu căng vì mình đã biết rồi nên khơng cịn chú ý đến
tiết học, cịn khi viết do phụ huynh dạy trước ở nhà nên viết sai nét chữ, cách
cầm bút và dạy sai tư thế ngồi cho trẻ. Những thực trạng trên gây khó khăn
trong việc truyền thụ kiến thức của cô và khả năng tiếp thu của trẻ đó là sự bất
cập giữa gia đình và nhà trường
* Kết quả khảo sát đầu năm
Qua cách tổ chức cho trẻ tham gia vào các hoạt động cụ thể trên tiết học,

lúc đầu tôi thấy trẻ tham gia hoạt động không hào hứng, một số trẻ thích, một số
trẻ khơng thích và chưa có nề nếp trong học tập.
Trước thực trạng trên tôi đã tiến hành khảo sát trên trẻ các nội dung và cho kết
quả như sau: Khảo sát lần 1 tại lớp mẫu giáo lớn: 5 - 6 tuổi năm học 2020 - 2021
với tổng số trẻ: 24 trẻ
Tổng số
Kết quả
Nội dung đánh giá
trẻ khảo
Chưa
Đạt
%
%
sát
đạt
1.Trẻ nhận biết và phát âm đúng
10 41,6
14
58,4
2.Trẻ ngồi đúng tư thế, cầm bút đúng
10 41,6
14
58,4
3.Trẻ tô, viết đúng các nét chữ cái
12
50
12
50
4.Trẻ hứng thú, tích cực tham gia hoạt
14 58,3

10
41,7
24
động làm quen chữ viết
5. Biết cách cầm sách, mở sách ra
xem và quy trình đọc
6. Trẻ ghi nhớ và “đọc” các từ có hình
ảnh kèm theo

11

45,8

13

54,2

11

45,8

13

54,2


6

Qua khảo sát kết quả cho thấy các khả năng trẻ làm quen chữ cái của trẻ
cịn hạn chế. Chính vì vậy mà tơi đã vận dụng kiến thức, kinh nghiệm, hiểu biết

của bản thân và học hỏi từ đồng nghiệp vào thực hiện nghiên cứu nâng cao biện
pháp “ giúp trẻ học tốt môn chữ cái ở trường mầm non”.
2.3. Biện pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.
* Biện pháp 1. Tạo môi trường hoạt động làm quen với chữ cái phong
phú và gần gũi, tăng cường cơ sở vật chất và ứng dụng môi trường chữ cái để
tổ chức tốt các trò chơi đạt kết quả cao:
Như chúng ta đã biết ở lứa tuổi mầm non mọi thứ mở ra trước mắt trẻ đều
mới lạ, muôn màu, mn sắc… trẻ rất tị mị, ham muốn được tìm hiểu, khám phá
và khẳng định mình. Vì vậy mơi trường học tập là một vấn đề hết sức quan trọng
kích thích cho trẻ hứng thú hoạt động. Ý thức được điều này, tơi ln cố gắng tìm
tịi, học hỏi để tạo mơi trường học tập nói chung và tạo mơi trường cho hoạt động
làm quen với chữ cái nói riêng một cách sáng tạo, khoa học, có thẩm mỹ phù hợp
từng nội dung gắn liền từng chủ điểm .
Để trường lớp có cơ sở vật chất đảm bảo cho chất lượng giáo dục cần có sự
hỗ trợ từ phịng giáo dục và đào tạo huyện, nhà trường, các bậc phụ huynh các
ban ngành đồn thể địa phương đóng góp kinh phí hay trang cấp cơ sở vật chất
cho nhà trường, nên tôi đã tư vấn cũng như kiến nghị một vài ý tưởng để tăng
cường cơ sở vật chất của lớp nói riêng và trường nói chung.
Kết quả đạt được là sau một năm với nhiều ý kiến tham mưu và được sự
quan tâm từ các cấp lãnh đạo, của ban giám hiệu, đặc biệt là phụ huynh lớp
tậm tình giúp đỡ nên lớp đã có nhiều tiến triển về trang thiết bị phục vụ cho
môn học như: Một số đồ dùng, đồ chơi dạy học, máy vi tính cho nhóm lớp
học đã nối mạng, cài đặt các phầm mềm phát triển tư duy, tivi, đàn, đài,.. để
phục vụ cho giờ học. Từ đó các tiết học làm quen với chữ cái đạt kết quả tốt,
các cháu tiếp thu bài một cách hiệu quả, giúp trẻ hoạt động hứng thú, tích cực
hơn trước rất nhiều.
Ngồi ra, để ứng dụng tốt các hình thức gây hứng thú cho trẻ trong môn
làm quen chữ cái tốt hơn nữa, tôi tận dụng cơ sở vật chất sẵn có, một số đồ chơi
trong và ngồi lớp trang trí thêm chữ cái. Đồng thời sử dụng đồ dùng, đồ chơi,
mơi trường trong và ngồi lớp có gắn kí hiệu chữ cái một cách phù hợp để tổ

chức cho trẻ vui chơi được hứng thú, trẻ sẽ tiếp thu chữ cái, củng cố lại kiến
thức trẻ đã học về chữ cái tốt hơn. Vì vậy, tơi lên kế hoạch trang trí cũng như
xây dựng mơi trường chữ cái trong cũng như ngoài lớp sao cho phù hợp với mỗi
chủ đề cũng như chọn hình ảnh gắn liền chữ cái sao cho thật sinh động, màu sắc
đẹp mắt, thu hút trẻ như:
+ Môi trường trong lớp học:
Tôi gắn liền các chữ cái trong mỗi đồ dùng, đồ chơi cũng như một số đồ
dùng cá nhân của trẻ: thời điểm đầu năm học khi rèn trẻ nề nếp và nhận biết một
số kí hiệu riêng của mình, tơi cho mỗi trẻ một kí kiệu chữ cái riêng, để nhớ kí
hiệu chữ cái hơn, tơi cho trẻ chơi trị chơi nhanh tay lẹ mắt, mắt ai tinh,..để tìm
ra đồ dùng của mình dễ dàng hơn. Sau đó, khi vào năm học khi làm quen chữ


7

cái ở trong tiết học, tơi hỏi lại kí hiệu đồ dùng của trẻ nào có trùng chữ cái hiện
đang học để trẻ được trải nghiệm thêm một lần nữa về chữ cái. Ngồi ra tơi cịn
trang trí ở các góc chơi, bảng chủ đề, bảng bé ngoan, bảng sản phẩm của trẻ,..
Tổ chức cho trẻ cùng chơi trang trí chữ cái, cùng làm sách,.. để bé khơng những
u thích những chữ cái mà cịn biết giữ gìn sách sạch đẹp, khơng nhàu nát mà
mất hết chữ....
+ Mơi trường ngồi lớp:
Tơi tạo ra hoặc vẽ thêm các kí hiệu chữ cái trên những đồ chơi ngoài trời
gắn liền với những chữ cái có hình dáng ngộ nghĩnh đáng u, góc thiên nhiên,
khám phá hoặc khu phát triển vận động ngoài trời: những ô bật tách khép chân,
ô bật liên tiếp, với những hình ảnh ngộ nghĩnh kết hợp một số chữ cái khi chơi
ngồi trời cùng trẻ tơi u cầu trẻ nhảy vào ơ có chữ cái tơi u cầu, hay trẻ có
thể nhìn chữ cái và tự chơi với bạn theo cách thức riêng sáng tạo của mình,...tơi
cũng gắn liền tên của các loài cây, các loài hoa chơi đố trẻ tìm chữ trên cây, trẻ
dễ dàng nhận ra cũng như củng lại kiến thức đã học đựơc khắc sâu hơn.

* Biện pháp 2. Phát huy hiệu quả hoạt động cho trẻ làm quen chữ cái .
Hoạt động làm quen chữ cái là hoạt động rất quan trọng trong nội dung cho
trẻ tiếp cận với chữ cái. Bởi ở hoạt động này giáo viên sẽ cung cấp cho trẻ về
kiến thức kỹ năng một cách cụ thể nhất tuy nhiên thông thường đây được đánh
giá là hoạt động tương đối khơ khan so với các hoạt động khác, vì thế để giúp
trẻ hứng thú tham gia với cô một cách tich cực, tiết học thêm sinh động hơn tôi
đã ứng dụng công nghệ thông tin vào bài dạy. Với những giáo án điện tử thiết kế
trên máy tơi có thể lựa chọn hình ảnh đẹp, sinh động, màu sắc tươi sáng phù hợp
nội dung và kích cỡ chữ hợp lí khơng những thế khi thiết kế trên máy tơi có thể
lồng ghép được âm thanh, tích hợp được nhiều nội dung và các trị chơi ơn luyện
củng cố rất hấp dẫn.
Ví dụ: Ở chủ điểm “Gia đình” tiết làm quen chữ cái e, ê thay vì chỉ gắn tranh
có chứa từ thì tơi thiết kế những hình ảnh động trong máy vi tính để thu hút sự
chú ý của trẻ tiếp đến cô khéo léo dẫn đưa trẻ vào bài cách say mê, nhẹ nhàng.

Hình ảnh tiết làm quen chữ cái.


8

Với hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái việc phân tích nét chữ rất quan
trọng giúp trẻ khắc sâu và nhớ chữ lâu hơn. Khi thiết kế phân tích nét chữ trên
máy tơi làm hiệu ứng màu hoặc hiệu ứng xuất hiện từng nét cấu tạo của chữ kết
hợp phân tích, nên khi trẻ làm quen với từng chữ sau đó so sánh phân biệt điểm
giống và khác nhau của chữ trong nhóm trẻ khơng bị lúng túng, dễ dàng nhận
ra.Ngồi ra khi tơi thiết kế giáo án điện tử để dạy trẻ làm quen với chữ cái tôi thiết
kế tạo nguồn dữ liệu chữ in hoa, in thường, viết thường có màu sắc khác nhau để
trẻ dễ phân biệt và có sự so sánh giữa các kiểu chữ, từ đó ghi nhớ chữ khơng hay
nhầm lẫn chữ in hoa và in thường.
Ngoài ra để cho tiết dạy đạt được hiệu quả cao tơi lựa chọn các nhóm chữ cái

phù hợp với từng chủ đề. Điều này không chỉ giúp cho hệ thống các hoạt động
trong ngày gắn liền với nội dung chung mà còn giúp trẻ tiếp cận kiến thứ một
cách gần gũi và khoa học nhất.
Ví dụ: Nhóm o, ơ, ơ tơi đưa vào chủ đề “ Trường mầm non ”để tiện cho lấy
các hình ảnh và hoạt động gần gũi với trẻ.
* Biện pháp 3. Cho trẻ làm quen với chữ cái mọi lúc mọi nơi và trong
các hoạt động khác.
Đặc điểm tâm lí trẻ lứa tuổi mầm non là “dễ nhớ dễ quên”. Vì vậy các kiến
thức mới cung cấp cho trẻ nếu không thường xun ơn luyện trẻ sẽ nhanh chóng
qn ngay khi lĩnh hội kiến thức khác. Trong việc tổ chức hoạt động cho trẻ làm
quen với chữ cái, tôi không chỉ chú trọng trong giờ hoạt động chung mà còn tạo
điều kiện cho trẻ được ôn luyên củng cố luyện phát âm và phát triển vốn từ thông
qua các hoạt động khác như:
- Hoạt động văn học: Cô cho cháu luyện đọc từ khó và đọc thơ theo
đúng quy trình, cơ giới thiệu chữ cái vừa học song trong từ khó, sau đó cơ cho
trẻ đọc lại chữ cái đó. Khi cô kể chuyện “Chú dê đen” cô kể cho trẻ nghe câu
chuyện sau đó đưa tranh “ Chú dê đen” ra cho trẻ lên rút chữ cái đã được học, cô
cho trẻ phát âm chữ cái i, t, c.
- Hoạt động thể dục: Đối với hoạt động thể dục tôi cũng có thể lồng ghép
tích hợp chữ cái nhằm cũng cố, luyện phát âm các chữ cái vừa học. Như giờ bật
xa 45cm. Tôi dùng chữ cái rời ghép từ bật xa 45cm, cho trẻ bật vào các chữ cái
vừa ghép được, bật đến chữ cái nào cô cầm chữ cái đó giơ lên cho trẻ phát âm chữ
cái đó.
Ví dụ: Trong tiết thể dục:
+ Bật xa 45 cm: Tôi viết các chữ cái đã học trên sàn, cách nhau 45cm…
cho trẻ bật vào các các chữ cái viết trên sàn từ chữ cái này sang chữ cái kia, đến
chữ nào phát âm chữ đó.
+ Bật ơ liên tục qua 5 ơ: Tơi để 5 cái vịng xếp thành hành dọc rồi viết vào
trong vòng mỗi vòng là một chữ cái để khi trẻ bật vào ơ nào thì trẻ phát âm chữ đó.
- Hoạt động âm nhạc: Và cũng như trên một tiết học giáo viên đưa bộ môn

âm nhạc vào cũng khơng thể thiếu bởi nó có tính chất vui nhộn với bộ môn làm
quen với chữ cái tôi thường chọn những bài hát phù hợp với loại tiết và phù hợp


9

với từng chủ điểm. Ví dụ: Nhóm chữ O, Ơ, Ơ tôi cho trẻ hát và vận động bài
"chữ O tròn"
"Chữ O là chữ O tròn như vầng trăng đêm rằm chiếu sáng chữ Ơ là chữ
Ơ cơ dạy chúng em biết được bài khác. Qua những bài hát đó tăng thêm sự
chú ý ở trẻ.
- Hoạt động khám phá khoa học: Bộ môn này thường gặp ở mọi tiết và
nhất là tiết chữ cái, muốn cho trẻ làm quen chữ cái một cách hiệu quả phải có
tranh ảnh, mơ hình vật thật có chứa các chữ cái mà cơ định cho trẻ làm quen mà
những cái đó đều xuất phát từ mơi trường xung quanh.
Ví dụ: Khi dạy một tiết chữ cái h, k.
Tơi cho trẻ tìm hiểu chữ H qua từ "Hoa hồng" trẻ được quan sát bông hoa,
trẻ nói rõ cấu tạo, đặc điểm hương thơm, màu sắc của loại hoa.... làm như thế
tăng thêm về các biểu tượng và sự hứng thú. Hoặc trị chơi thì gắn chữ cái, nếu
trẻ cầm một cái nào đó lên chữ cái đó. Tơi gắn các hoa quả, hoa lá, hay các con
vật hoặc phương tiện giao thông phù hợp chủ điểm, tăng thêm sự tích cực hoạt
động trong trị chơi.
- Hoạt động tạo hình: Sau khi trẻ đã hoạt động nhiều thì mơn tạo hình rất
phù hợp với trạng thái tĩnh. Tơi cho trẻ màu khoảng trống có chứa các chữ cái gì
đó theo u cầu của cơ hoặc trẻ được cắt ra dán, xé dán các chữ cái.
- Hoạt động làm quen với Tốn: Bộ mơn này đối với tiết chữ cái thường
được đưa vào trò chơi như: "Thi đội nào nhanh" trẻ thi đua nhau gắn chữ đó
đếm số lượng và cùng kiểm tra kết quả. Đội nào nhiều hơn, nhiều hơn là mấy?
Đối với trẻ mầm non thì học phải đi đơi với hành kết hợp với cuộc sống, không
những trên tiết học mà tôi thường dùng kiến thức, kỹ năng ở mọi nơi, mọi lúc

rèn luyện sự khéo léo của đôi tay. Đây là việc làm rất cần thiết trong tiết học
Làm quen với chữ cái.
- Trong hoạt động ở mọi lúc, mọi nơi: Các hoạt động ngồi giờ học cũng
góp phần rất lớn vào việc cho trẻ làm quen với chữ cái. Việc làm quen với chữ
cái ở đây nhằm thoả mãn nhu cầu giải trí cho trẻ, bổ sung nhiều mặt về kiến thức
của các tiết học trên lớp, giúp trẻ hiểu sâu và nhớ lâu các chữ cái đã làm quen,
biết cách phát âm đúng, khơng nói ngọng, khơng nói tiếng địa phương. Từ đó
giúp trẻ trau dồi kiến thức chữ cái của mình.
- Thơng qua giờ đón - trả trẻ: Trong thời gian đón trẻ: Tơi hướng dẫn trẻ
cất đồ dùng cá nhân đúng nơi quy định, hoặc tôi cùng trẻ giải các câu đố.
Ví dụ: - Đồ dùng của cháu Mạnh đặt vào ngăn tủ có chứa ký hiệu là chữ
cái "m" thì trẻ nhớ và khắc sâu biểu tượng về chữ cái "m"..
Hay như góc bé đến lớp tơi kí hiệu mỗi trẻ là một chữ cái ,khi đến lớp trẻ sẽ
chọn chữ cái kí hiệu tên của mình và cắm lên từ đó trẻ sẽ nhận biết được chữ cái
của mình và của bạn.
- Thơng qua lúc dạo chơi, tham quan: Khi cho trẻ tiếp xúc với thiên nhiên
tơi có thể cung cấp kiến thức về chữ cái qua việc tìm hiểu một số loại cây và rau
có trong vườn trường, đọc tên các loại cây, rau đó. Tìm các chữ cái đã học trong
tên các cây, rau đó.


10

Ví dụ: Cây xà cừ, cây rau ngót, hoa cúc ...

Trẻ tham gia hoạt động ngoài trời
- Giờ chơi hoạt động các góc: Các góc chơi đều có mơi trường chữ cái, cơ
cho trẻ tự tìm hiểu như làm các bài tập gắn, viết và gài chữ theo mẫu. Như góc
học tập trẻ gắn những chữ cái đã học và cùng phát âm.Tô chữ cái rỗng hoặc xếp
chữ cái từ các chấm trịn.

Ví dụ: Góc Hoa bé ngoan khi cho trẻ cắm cờ hằng ngày tơi có gắn các chữ
cái trang trí vào các ống cờ và khi trẻ cắm cờ tôi cho trẻ nhắc lại những chữ cái
đã học và nhóm chữ cái trẻ đang học trong tuần, từ đó khắc sâu cho trẻ ghi nhớ
có chủ định: Tơi thường xuyên trang trí, bổ sung đồ dùng đồ chơi tự tạo, sưu
tầm tranh ảnh, đồ vật, con vật.. dưới hình ảnh tơi viết từ tương ứng khi trẻ chơi
góc chơi này tôi định hướng cho trẻ đọc các từ dưới tranh cùng cô, phát âm chữ
cái trong từ, ghép chữ cái giống từ dưới tranh, nối chữ cái...để cuốn hút trẻ chơi
không bị nhàm chán tôi thường thay đổi tranh theo chủ điểm.

Trẻ cắm cờ góc hoa bé ngoan


11

- Giờ chơi ngồi trời: Cơ cho trẻ xếp các hột, hạt, hòn sỏi thành các chữ đã
học, hay dùng phấn viết lên sân những chữ đã học rồi cùng phát âm. Khơng
những thế trong giờ hoạt động ngồi trời tôi thường xuyên cho trẻ đọc thơ ca, để
rèn luyện phát âm cho trẻ.
Ví dụ: Luyện phát âm “r”, tơi cho cháu đọc bài đồng dao: "Rềnh rềnh ràng
ràng" hoặc để luyện cho trẻ phát âm đúng chữ “n” tôi cho trẻ chơi trò chơi “Nu
na nu nống” Các hoạt động ngồi giờ học cũng góp phần rất lớn vào việc cho trẻ
làm quen với chữ cái. Việc làm quen với chữ cái ở đây nhằm thoả mãn nhu cầu
giải trí cho trẻ, bổ sung nhiều mặt về kiến thức của các tiết học trên lớp, giúp trẻ
hiểu sâu và nhớ lâu các chữ cái đã làm quen, biết cách phát âm đúng, khơng nói
ngọng, khơng nói tiếng địa phương. Từ đó giúp trẻ trau dồi kiến thức chữ cái của
mình.
- Giờ ăn: Khi đến giờ ăn tơi giới thiệu các món ăn và giải thích các món ăn
như món cá gồm có hai chữ cái ghép lại đó là chữ c và a và dấu sắc. Đọc các bài
thơ, đồng dao luyện phát âm các từ láy như: Lung linh, nắng nóng, trống trường,
chong chóng,…

- Giờ ngủ: Trước khi ngủ cơ có thể ngâm thơ, kể chuyện cho trẻ nghe để
trẻ có thể phát triển lời nói.
- Giờ hoạt động theo ý thích: Cơ cho trẻ tơ chữ in mờ, chữ in chữ rỗng và
tìm cắt chữ trong hoạ báo dán thành sách làm bộ sưu tập.
Tôi thường xuyên quan sát trẻ, ghi chép vào sổ để theo dõi, đánh giá quá
trình phát triển những kĩ năng cần thiết chuẩn bị cho việc đọc, viết của trẻ nhằm
điều chỉnh các biện pháp giáo dục đối với từng cá nhân trẻ qua các hoạt động
hàng ngày cho phù hợp.
- Giờ ôn luyện buổi chiều: Để trẻ có thể làm quen với việc tập tô đúng
cách tôi đã chủ động cho trẻ làm quen trong các hoạt động học, hoạt động góc,
hoạt động ngồi trời và mọi lúc mọi nơi.
Ví dụ: Trong giờ hoạt động góc, trẻ chơi ở góc sách, góc tạo hình tơi cho
trẻ cầm bút chì, bút màu để tơ các chữ cái, tơ màu theo hình vẽ. Trong q
trình trẻ chơi tơi sửa lại cách ngồi, cách cầm bút cho trẻ, với những trẻ mà
không thể làm theo hướng dẫn của cơ thì tơi chủ động ngồi mẫu, cầm bút mẫu
cho trẻ làm theo, sau khi cô hướng dẫn tập tô cho trẻ, trẻ thực hiện tập tô cùng
cô và các bạn, giờ hoạt động tự chọn buổi chiều tơi cho trẻ đọc thơ ca, hị vè
luyện phát âm cho trẻ.
Tôi thường xuyên quan sát trẻ, ghi chép vào sổ để theo dõi, đánh giá quá
trình phát triển những kỹ năng cần thiết chuẩn bị cho việc đọc, viết của trẻ nhằm
điều chỉnh các biện pháp giáo dục đối với từng cá nhân trẻ.
* Biện pháp 4: Tổ chức một số trò chơi giúp trẻ hứng thú trong hoạt
động làm quen chữ cái.
Để trẻ hứng thú, từ những trị chơi đã đưa ra triển khai thí nghiệm có kết
quả cao ở năm học cũ đưa ra cho trẻ. Tuy nhiên, bên cạnh những biện pháp phát
huy tốt những yêu cầu đặt ra, vẫn còn một số biện pháp vẫn còn nhiều vướng


12

mắc, chưa thực sự phát huy được tính hứng thú, tích cực cho trẻ trong giờ học
như về cách thực hiện, tính sáng tạo, sức thu hút đối với trẻ. Ngồi những biện
pháp chưa thực sự thành cơng, tơi đã nghiên cứu thêm để loại bỏ những trò chơi
chưa thực sự phù hợp và nâng cấp một số trò chơi cũ còn vướng mắc, nâng cao
yêu cầu và tạo sự mới mẻ, thổi hồn vào các trò chơi mới mang tính sáng tạo cao
thay vào đó các hoạt động làm quen chữ cái. Trẻ thể hiện tính tích cực sơi nổi,
vui vẻ nhiệt tình tham gia vào giờ học làm quen với chữ cái đạt kết quả cao qua
cách tôi vận dụng một số trò chơi vào các tiết học cụ thể như sau:
Ví dụ 1: Tiết làm quen với chữ cái g - y
- Với tiết học này tôi tổ chức dưới hình thức trị chơi “Ơ cửa bí mật”.

Vào bài tơi đóng vai trị người dẫn chương trình đi vào giới thiệu chương
trình Chào đón các bé đến với trị chơi: Ơ cửa bí mật, với chủ đề: "Con vật bé
u” Đến tham gia trị chơi hơm nay gồm có 02 đội thi, tơi muốn biết đội một
đâu (trẻ ở đội một đứng lên giơ tay vẫy), đội hai đâu? (trẻ ở đội hai đứng lên giơ
tay vẫy).
- Bây giờ hai đội cùng tham gia vào trò chơi, hai đội sẽ lên bốc thăm để
chọn cho đội mình một ô cửa (2 trẻ đại diện 2 đội lên bốc thăm)
- Cô đọc ô cửa của 2 đội và lần lượt mở 2 ô cửa và cho trẻ gọi tên 2 bức
tranh (Chim yến, con ong…) và đọc từ dưới tranh lên.
- Cho trẻ chơi trị ghép chữ.
- Cơ nhận xét và thưởng cho trẻ những món quà ngộ nghĩnh
- Sau khi cô giới thiệu chữ cái mới “g, y” và cho trẻ phát âm theo cả lớp, tổ,
cá nhân, so sánh sự giống nhau và khác nhau giữa chữ g với chữ y xong.
- Cho trẻ chơi các trị chơi ơn luyện để tạo hứng thú và giúp trẻ khắc sâu
nhận biết và nhớ 2 chữ cái g,y
* Trị chơi 1: “ Cơn trùng hái lá”
- Luật chơi: Trẻ hái đúng trong vòng 3 phút, đội nào hái được nhiều chiếc
lá có chữ cái g, y là đội thắng cuộc

13

- Cách chơi: trẻ giả làm chú sâu non, lên chơi bị đến cây dùng miệng hái
những chiếc lá có gắn chữ theo yêu cầu của mỗi đội
* Trò chơi 2: “Chọn chữ theo yêu cầu”
Từ những chiếc lá mang về, cô hỏi trẻ chữ cái đã lấy được, cô phát âm, nói
cấu tạo chữ hay cho chữ cái nào biến mất thì trẻ trọn chữ cái đó và phát âm.
Với trị này có tác dụng luyện cho trẻ sự tinh nhanh, khả năng ghi nhớ và tư
duy về cấu tạo chữ để nhặt chữ đúng và phát âm chuẩn g chiếc lá có chữ cái g,y
mang về đổ vào rổ của đội mình.
+ Việc tổ chức cho trẻ một tiết học làm quen với chữ cái với hình thức theo
một “chương trình” xun suốt tiết học, cơ giáo là người dẫn chương trình kết
hợp khéo léo các trị chơi, có khoảng thời gian cho trẻ thư giãn bằng các trò chơi
linh động xen kẽ hoạt động động và hoạt động tĩnh để trẻ cảm thấy thoải mái với
khơng khí học vui vẻ, sơi nổi, trẻ tích cực tham gia.
Bằng các trò chơi mới trẻ sẽ hứng thú khám phá những điểm mới của bài
học, tạo được sức hút mạnh mẽ của trẻ vào bài học và giúp trẻ khắc sâu trí nhớ
về cấu tạo chữ được làm quen.
Cho nên với mỗi tiết dạy tơi ln tìm tịi, sáng tạo những trò chơi mới, cách
chơi mới ứng dụng với các hình thức khác nhau, thường xun thay đổi trị chơi
để tạo sự mới lạ hứng thú với trẻ.
*Ví dụ 2: Hoạt động: Làm quen chữ cái m,n
- Khi tổ chức cho trẻ làm quen chữ cái m, n tôi tạo hứng thú đầu tiên cho
trẻ thơng qua trị chơi “ Những con chữ thông minh”
+ Luật chơi: Trong thời gian 1 phút, đội nào xếp các chữ cái thành một cụm
từ có nghĩa như mẫu đã xem trước thì sẽ giành chiến thắng và được tuyên dương.
+ Cách chơi: Cho trẻ tự chia về các nhóm, mỗi nhóm 6 bạn. Cô phát cho
mỗi đội 1 rổ các thẻ chữ lớn. Cơ cho trẻ xem hình ảnh con mực và từ “con mực”
trên máy vi tính. Khi có hiệu lệnh bắt đầu trò chơi, trẻ ở các đội tùy ý chọn một

chữ cái bất kỳ trong số chữ cái cô đã chuẩn bị và cầm trước ngực (Cháu chọn
chữ cái nào thì đóng vai con chữ ấy). Các “con chữ” thơng minh tự đi tìm “bạn”
trong đội của mình để ghép thành từ và cụm từ có nghĩa theo mẫu đã được giới
thiệu. Sau 1 phút, các con chữ thông minh dừng lại, cô cùng cháu kiểm tra kết
quả và chọn ra đội thắng cuộc.
- Những con chữ thông minh của chúng ta đã xếp được cụm từ gì đây nào?
- Cô giới thiệu từ: “con mực” cho cả lớp làm quen và phát âm theo.
+ Sau khi trẻ được làm quen nhận biết chữ cái m, n tôi tổ chức một số trò
chơi nhằm giúp trẻ nhận biết chữ cái, ghi nhớ chữ cái đã học.
* Ví dụ 3:
- Trị chơi 1: “Vòng quay kỳ diệu”.
+ Luật chơi: Trẻ nào đưa tay trước sẽ được chọn lên chơi. Trẻ chơi nếu nói
đúng tên chữ cái mà mũi tên chỉ sẽ được tuyên dương, nếu sai sẽ bị mất lượt và
nhường quyền trả lời cho bạn khác.


14

+ Cách chơi: Cơ thiết kế trị chơi trên máy vi tính.Trên màn hình sẽ hiện ra
một vịng quay với nhiều ô chữ khác nhau. Mỗi lần lên chơi 1 trẻ. Trẻ sẽ kích
chuột vào mũi tên và khi vịng quay dừng lại, mũi tên chỉ chữ nào thì trẻ phải
nhanh chóng nói đúng tên chữ cái đó.
- Trị chơi 2: “Ai câu giỏi?”
+ Luật chơi: Trẻ câu các con vật có gắn các chữ theo u cầu của cơ, những
con vật câu được không đúng chữ cô yêu cầu sẽ khơng được tính. Sau mỗi lượt
chơi, đội nào câu được nhiều con vật theo yêu cầu của cô sẽ được tuyên dương
và nhận 1 phần quà.
+ Cách chơi: Cô cho trẻ tự chia về 4 đội chơi, mỗi lượt chơi sẽ có 2 đội (2
đội cịn lại cổ vũ). 2 đội chơi đứng thành 2 hàng dọc trước vạch xuất phát. Cơ
chuẩn bị mơ hình biển có các con vật, trên mình mỗi con vật có gắn các chữ cái

đã được học (trong đó chữ n, m nhiều hơn). Khi có hiệu lệnh của cơ, lần lượt các
thành viên trong đội nhanh chân chạy lên cầm cần câu và chọn câu đúng con vật
có chữ cái cơ u cầu. Sau lượt chơi, cô cùng các đội kiểm tra kết quả.
- Tương tự, cô cho 2 đội khác lên chơi. Sau trị chơi, cơ cùng trẻ chọn ra
đội thắng cuộc.
- Trò chơi 3: “Bé chọn đúng chữ”.
+ Luật chơi: Trẻ kích chọn đúng thì chữ sẽ bay về hộp và trẻ sẽ nhận được
1 phần quà. Trẻ chọn sai chữ sẽ trở về vị trí và trẻ sẽ bị mất lượt chơi.
+ Cách chơi: Cơ thiết kế trị chơi trên máy vi tính. Mỗi lần lên chơi 1 trẻ.
Trẻ chơi sẽ tìm và kích chọn chữ n, m vào đúng hộp chữ tương ứng.
Đồng thời khi học chữ cái tôi co thể tổ chức cho trẻ tham gia vào một game
sol hay tham gia chương trình « bé ngoan vui học » để trẻ cảm thấy không nhàm
chán mà đây chỉ là một trò chơi, mà đã là trò chơi thì trẻ nào cũng thích
* Biện pháp 5. Sử dụng phương pháp lấy trẻ làm trung tâm một cách
khoa học.
Như chúng ta đã biết một trong những nội dung quan trọng của phương pháp
giáo dục mầm non mới hiện nay là lấy trẻ làm trung tâm. Khi tổ chức hoạt động
trẻ luôn là đối tượng cần được hướng đến, trẻ được hoạt động tích cực từ đó khám
phá và tích lũy tri thức, giáo viên là người cung cấp nguồn tri thức và gợi mở,
kích thích trẻ hoạt động. Vì vậy trong khi tổ chức cho trẻ ở bất kỳ hoạt động nào
tôi đều lấy trẻ làm trung tâm.
Tôi luôn quan sát theo dõi, giúp đỡ, sửa sai cho trẻ kịp thời trong khi cho trẻ
làm quen với chữ cái ngay cả trên tiết học cũng như rèn luyện ngoài tiết học, mọi
lúc mọi nơi để giúp trẻ phát âm chuẩn xác, rõ ràng, mạch lạc. Chẳng hạn, với trẻ
yếu kém khả năng phát âm chậm, trẻ nói ngọng tơi áp dụng biện pháp cá biệt
quan tâm bồi dưỡng nhiều hơn, chữ nào trẻ phát âm cịn sai tơi cho trẻ phát âm lại
nhiều lần. Tuy nhiên tơi khơng gị bó, áp đặt trẻ mà tơi rèn luyện củng cố cho trẻ
trong từng tình huống và thời điểm khác nhau để trẻ có cảm giác nhẹ nhàng, thoải
mái. Với cách làm như vậy tôi đã thu được kết quả cao trong biện pháp này.

15

* Biện pháp 6. Giúp trẻ làm quen chữ cái thông qua thiết kế đồ dùng đồ
chơi tự tạo.
Đối với trẻ ở lứa tuổi mầm non mọi thứ mở ra trước mắt trẻ đều mới lạ,
muôn màu, muôn sắc… trẻ rất tị mị, ham muốn được tìm hiểu, khám phá và
khẳng định mình. Vì vậy tơi ln tìm tịi sáng tạo để thiết kế ra các đồ dùng đồ
chơi từ nguyên liệu sẵn có ở địa phương để tạo ra các đồ chơi phục vụ cho môn
học cho trẻ và tạo cơ hội cho trẻ tham gia trực tiếp vào việc làm đồ dùng đồ chơi
cùng cơ. Muốn có được nhiều đồ chơi tự tạo phải nói đến nguyền nguyên liệu
phong phú để làm đồ dùng tự tạo, vì vậy tôi đã tuyên truyền với các bậc phụ
huynh học sinh trong lớp thu gom các nguyên liệu đã qua sử dụng để làm đồ dùng
cho trẻ như que kem, vải vụn, vỏ chai nhựa, hộp bánh, hộp kem, sỏi….với nguyên
vật liệu đó tơi nghiên cứu suy nghĩ ngun liệu này làm được đồ dùng gì,làm như
thế nào? được đồ dùng đồ chơi gì và đồ chơi đó làm ra nhằm mục đích gì? Sau đó
tơi lên kế hoạch cho từng chủ đề để làm đồ dùng cho phù hợp.
Hay từ những vật liệu phế thải như xốp, lốp xe..hay những nguyên liệu sưu
tầm như đá, sỏi…tôi đã tạo ra những đồ chơi cho trẻ chơi các trò chơi chữ cái.
Với cách làm đồ dùng, đồ chơi như vậy tôi thấy có những hiệu quả đáng kể.
Trước hết là giảm sự đầu tư của nhà trường cũng như giáo viên trong điều kiện
kinh tế eo hẹp và cái được lớn nhất ở đây là trẻ có hứng thú khi tham gia làm đồ
dùng cho tiết học, trẻ sơi nổi hơn vì mình có phần trong đó. Một số sáng kiến của
tơi trong việc làm đồ dùng cho trẻ là không bao giờ theo khuôn mẫu và tôi thường
thay đổi, sáng tạo về cả hình dạng, màu sắc, kích thước thực tế của nó. Kết quả từ
việc cơ và trẻ cùng chuẩn bị làm đồ dùng học tập, tôi thấy trẻ hứng thú hơn vào
tiết học, bản thân cô giáo lên lớp tự tin hơn, gần gũi với trẻ hơn.
*Biện pháp 7. Hướng dẫn trẻ ngồi đúng tư thế, cách cầm bút và tập tô
đúng cách các chữ cái.
- Hướng dẫn trẻ ngồi đúng tư thế.

+ Tư thế ngồi đúng cách không chỉ giúp trẻ viết những nét chữ đẹp, mà
quan trọng trong việc phát triển thể lực cho trẻ, cơ thể trẻ phát triển hài hịa
cân đối.
Khi hướng dẫn trẻ có tư thế ngồi đúng cách tôi hướng dẫn trẻ như sau:
+ Khi vào bàn ngồi cô ngồi ngay ngắn, lưng thẳng, chân vng góc, ngực
khơng tì vào bàn, mặt cách xa vở từ 25 - 30 cm, tay trái giữ vở, tay phải cầm bút.
- Hướng dẫn trẻ cầm bút đúng.
Việc hướng dẫn trẻ tư thế ngồi và cách cầm bút đúng cách ngồi hướng dẫn
trên lý thuyết tơi cịn vận dụng các phương pháp như:
+ Cô làm mẫu:
Như chúng ta đã biết tư duy của trẻ lứa tuổi 5-6 tuổi là tư duy trực quan hành
động nên việc cô làm mẫu rất quan trọng. Ở thời điểm đầu năm học trong giờ tập tô
chữ cái tôi luôn ngồi vào bàn làm mẫu và cầm bút mẫu cho trẻ quan sát, cơ hướng
dẫn cả lớp sau đó sẽ đi hướng dẫn từng trẻ, đặc biệt là đối với những trẻ yếu cô
thường xuyên kèm cặp để trẻ ngồi đúng tư thế và cầm bút đúng cách.


16

Hình ảnh hướng dẫn trẻ cầm bút đúng
+ Tơi kết hợp cho trẻ xem một số video dạy trẻ về tư thế ngồi và cách cầm
bút đúng cách, những video ngộ nghĩnh khiến trẻ vừa học vừa chơi giúp trẻ hình
thành thói quen ngồi học và cầm bút đúng cách.
- Hướng dẫn trẻ tập tô trong các hoạt động, mọi lúc, mọi nơi.
Để trẻ có thể làm quen với việc tập tô đúng cách tôi đã chủ động cho trẻ
làm quen trong các hoạt động học, hoạt động góc, hoạt động ngồi trời và mọi
lúc mọi nơi.

Hình ảnh hoạt động góc (trẻ đang tập tơ)

17

Hay khi cho trẻ ra hoạt động ngồi trời, tơi cho trẻ dùng phấn vẽ lên sân
trường các hình trịn, tam giác, hình vng, hình chữ nhật, tập vẽ cỏ, hoa, lá…
để luyện cơ tay cho trẻ.
Trong hoạt động ôn luyện buổi chiều sau khi cô hướng dẫn tập tô cho trẻ,
trẻ thực hiện tập tô cùng cô và các bạn.
Ngồi ra tơi khuyến khích trẻ vẽ những gì mà trẻ thích, hay vẽ theo chủ đề.
Điều này giúp trẻ luyện cơ tay, sự khéo léo sau thời gian làm quen tôi thấy trẻ
lớp tôi đã biết những kỹ năng cơ bản khi ngồi học, cách cầm bút để tập tô.
- Dạy trẻ tô đúng cách các chữ cái in rỗng, chấm mờ.
Khi trẻ đã có tư thế ngồi, cách cầm bút đúng thì tơi cịn ln chú ý đến cách
tô các nét cơ bản, các chữ cái đúng cách.
Khi tô chữ cái tôi hướng dẫn trẻ tô đúng theo thứ tự nét chữ phù hợp với
từng chữ cái, tô từ trái sang phải, tơ từ chữ đầu dịng đến cuối dịng, tơ từ dịng
trên xuống dịng dưới, đối với những chữ in rỗng tôi hướng dẫn trẻ tô gọn trong
lịng phần rỗng khơng tơ chườm ra ngồi, đối với chữ cái chấm mờ tơi hướng
dẫn trẻ tơ trùng khít các nét chấm mờ.
- Tạo hứng thú cho trẻ qua động viên, khích lệ trẻ.
Như chúng ta đã biết trẻ lứa tuổi mẫu giáo ln mong muốn mình được khen
ngợi và động viên. Trên thực tế khen là một yếu tố quan trọng trong việc tạo hứng
thú cho trẻ học tập. Trẻ đã biết khao khát sự trìu mến yêu thương, đồng thời lo sợ
trước sự thờ ơ lạnh nhạt của những người xung quanh. Chính vì vậy trong q
trình rèn luyện cho trẻ, khi trẻ có dấu hiệu tiến bộ dù khơng nhiều thì theo tơi giáo
viên nên động viên khen ngợi trẻ để tăng sự hứng thú cho trẻ. Ngồi việc khen
ngợi trẻ trong q trình trẻ tham gia hoạt động trên lớp cùng các bạn thì cơ giáo
có thể khen ngợi dưới nhiều hình thức khác nhau như: Khen ngợi, biểu dương
trước lớp, khen ngợi trẻ với phụ huynh khi phụ huynh đến đón trẻ.
Trong q trình trẻ tập tô tôi đi đến từng trẻ để quan sát, sửa sai và hướng

dẫn lại cho những trẻ chưa biết cách cầm bút, cịn ngồi sai tư thế, tơ còn chưa
đúng cách. Đây là thời điểm quan trọng và cần thiết nhất để hướng dẫn và sửa
sai tư thế ngồi, cách cầm bút và tô đúng cách cho trẻ.
*Biện pháp 8. Phối kết hợp với phụ huynh trong quá trình dạy chữ cái
cho trẻ.
Việc phối kết hợp với phụ huynh là rất cần thiết chính vì vậy tơi ln làm
tốt công tác tuyên truyền đến tất cả các bậc phụ huynh ở tất cả các thời điểm.
Trong các buổi họp phụ huynh lớp tôi, tôi đã giành thời gian để nhấn mạnh tầm
quan trọng của hoạt động làm quen chữ cái ở trẻ Mẫu giáo lớn như: Cho trẻ
làm quen với chữ cái là tổ chức thực hiện các hoạt động cho trẻ làm quen với
việc đọc và viết nhằm hình thành một số kỹ năng cần thiết để chuẩn bị cho trẻ
vào lớp một. Thông báo các nội dung cần thiết về làm quen chữ viết cho phụ
huynh rõ. Giới thiệu cho phụ huynh xem những đồ dùng, đồ chơi cần thiết để
phục vụ hoạt động này
Thường xuyên trao đổi với phụ huynh về tư thế ngồi đúng, cách cầm bút và
tập tô chữ cái đúng cách, để phụ huynh rèn luyện trẻ trong các hoạt động tập tô ở


18

nhà, trao đổi với phụ huynh tầm quan trọng của việc tập tô chữ cái bàn tay của trẻ
được luyện tập, các ngón tay, cơ tay mềm dẻo hơn, trẻ biết phối hợp nhịp nhàng
giữa các ngón tay, cánh tay, khủy tay, mắt kết hợp với tư thế ngồi, cách cầm bút
đúng, trẻ khéo léo hơn trong tô các nét chữ. Đây chính là những kiến thức, kỹ
năng cần thiết để chuẩn bị hành trang cho trẻ sẵn sàng vào lớp 1.
Từ đó tơi kêu gọi phụ huynh hỗ trợ nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương để
làm ra nhiều đồ dùng đồ chơi phục vụ cho chuyên đề và góp một phần kinh phí để
mua sắm thêm đồ dùng đồ chơi. Tôi thường xuyên trao đổi với phụ huynh về việc
học tập của từng trẻ qua những giờ đón trả trẻ. Đối với những cháu yếu, ngồi
việc học ở lớp, tơi cịn tranh thủ nhờ phụ huynh giúp đỡ thêm cho cháu ở nhà (đặc

biệt tôi luôn lưu ý và trao đổi với phụ huynh để luyện cho các cháu phát âm chữ
một cách chuẩn xác). Làm như vậy cịn tạo cho trẻ ý thức và thói quen học tập khi
ở nhà.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến.
* Các kết quả, minh chứng đạt được sau khi áp dụng biện pháp
Sau khi áp dụng biện pháp trên tôi nhận thấy chất lượng trẻ có tiến bộ rõ
rệt, các cháu có kỹ năng cầm bút, tư thế ngồi và cách tơ đúng. Trẻ hứng thú tích
cực tham gia hoạt động tập tô các chữ cái.
Sau một thời gian nghiên cứu và thử nghiệm “ Một số biện pháp giúp trẻ
5 - 6 tuổi học tốt môn chữ cái ở trường mầm non Xuân Lộc”. Bản thân tôi
thấy các cháu lớp tôi ngày càng hứng thú với học môn làm quen với chữ cái, khả
năng nhận biết và phát âm đúng, chuẩn các chữ cái và tập tô chữ cái đúng cách
khá cao, cụ thể :
* Đối với trẻ:
Trẻ hứng thú tích cực trong hoạt động tập tơ chữ cái và hoạt động mọi lúc,
mọi nơi;
Trẻ có tiến bộ rõ rệt, các cháu có tư thế ngồi, kỹ năng cầm bút đúng và cách
tô đúng. Trẻ biết tô đúng thứ tự các nét của mỗi chữ cái. Tô chữ in rỗng khơng
chườm ra ngồi, tơ trùng khít lên nét chấm in mờ, các cháu say sưa tham gia
hoạt động tập tô các chữ cái.
- Trẻ nhận biết được 29 chữ cái Tiếng Việt theo kiểu chữ in thường và viết
thường.
- Trẻ phát âm đúng 29 chữ.
- Trẻ đọc được âm tương ứng và nghe âm tìm được chữ cái.
- Trẻ tìm đúng chữ cái trong từ.
- Trẻ ghép chữ cái tạo thành từ.
- Trẻ ghép các nét tạo thành chữ cái.
- Trẻ ngồi đúng tư thế, cầm bút đúng ,tập tô đúng cách.
Ngơn ngữ của trẻ như kỹ năng nghe, nói, phát âm và nhận biết, phân biệt được
các âm khó, vốn từ của trẻ được nâng cao, hình thành năng lực hoạt động tư duy, óc

sáng tạo của trẻ thơng qua các hoạt động làm quen chữ cái, trẻ tham gia sôi nổi hào
hứng, trẻ nhận biết phân biệt và phát âm đúng, nhanh các chữ cái qua các trò chơi
tăng lên rất cao. Đa số trẻ đều hứng thú, tích cực tham gia vào giờ học.


19

* Đối với bản thân và đồng nghiệp
Cần phải kết hợp các phương pháp và nhiều hình thức cho trẻ để trẻ hứng thú
trong quá trình học chữ cái. Để giảm bớt sự mệt mỏi của trẻ trong hoạt động làm
quen chữ cái thì cơ cần kết hợp một số trị chơi. Khuyến khích động viên trẻ nhất là
những trẻ yếu, chú ý đến đặc điểm cá nhân của từng trẻ.
Biết ứng dụng công nghệ thông tin vào tiết dạy tạo được hứng thú say mê
vào giờ học của trẻ. Kết nối, trao đổi, chia sẻ kiến thức cùng với học sinh một
cách nhẹ nhàng, không áp đặt, vui vẻ, gần gũi nhất. Tạo được sự tin yêu từ phụ
huynh với giáo viên. Công tác phối kết hợp với phụ huynh đạt kết quả cao, chất
lượng chăm sóc giáo dục được nâng cao tạo niềm tin tưởng cho các bậc phụ
huynh.
* Đối với phụ huynh:
Phụ huynh đã có nhận thức sâu sắc hơn, phấn khởi hơn khi thấy con sau mỗi
ngày học trên lớp trở về nhà có tiến bộ, tự tin, mạnh dạn, trẻ nhớ, phát âm đúng chữ
cái trẻ đã có tư thế ngồi, cách cầm bút đúng tạo niềm tin từ phụ huynh đối với cô
giáo và nhà trường.
Trong năm học 2020 - 2021 tơi đã tìm tòi sáng tạo vận dụng một biện pháp,
trò chơi hay vào các tiết học kết hợp làm, sưu tầm những đồ chơi đẹp phù hợp
với trò chơi và đưa ra những thủ thuật, nghệ thuật khéo léo để giới thiệu trò chơi
và đặc biệt hơn nữa là những trò chơi phù hợp với nội dung bài, chủ đề và phù
hợp với trẻ. Bên cạnh đó, tơi mạnh dạn đưa trị chơi và một số phần mềm hỗ trợ
phát triển ngôn ngữ vào nội dung bài dạy để trẻ được trực tiếp thực hành ôn
luyện với các chữ cái. Do vậy, trẻ tham gia vào hoạt động rất hứng thú, tích cực,

khả năng nhận biết, phân biệt và phát âm chuẩn các chữ cái đạt kết quả cao hơn
rất nhiều.
Sau thời gian kiên trì áp dụng biện pháp trên một cách thường xuyên kết
quả tôi đã thu nhận được thể hiện qua bảng khảo sát sau:
Tổng số
Kết quả
trẻ
Nội dung đánh giá
Chưa
Đạt
%
%
đạt
1.Trẻ nhận biết và phát âm đúng
23
95,8
1
4,2
2.Trẻ ngồi đúng tư thế, cầm bút
24
100
0
0
đúng
3.Trẻ tô, viết đúng các nét chữ
24
100
0
0
cái

4.Trẻ hứng thú, tích cực tham gia
24
24
100
0
0
hoạt động làm quen chữ viết
5. Biết cách cầm sách, mở sách
24
100
0
0
ra xem và quy trình đọc
6. Trẻ ghi nhớ và “đọc” các từ có
23
95,8
1
4,2
hình ảnh kèm theo


20

3. Kết luận, kiến nghị.
3.1. Kết luận.
Để đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của giáo dục hiện nay địi hỏi người
giáo viên nói chung phải khơng ngừng học hỏi nâng cao trình độ chun mơn để
theo kịp với su thế phát triển của giáo dục. Đặc biệt đối với cấp học mầm non thì
việc học hỏi nâng cao trình độ lại càng quan trọng hơn rất nhiều. Chính vì vậy cần
phải có những cải tiến trong từng mơn học nói chung và mơn làm quen với chữ

cái nói riêng. Vì đây là nền tảng giúp các em học tập một cách có hiệu quả, tạo trí
tuệ ban đầu và là nền tảng giúp các em tự tin và thông minh khi bước vào các giai
đoạn học tiếp theo.
Qua q trình áp dụng các biện pháp nêu trên tơi nhận thấy để đạt kết quả tốt:
+ Giáo viên phải thực sự tâm huyết với nghề, say sưa học hỏi, tìm tịi,
nghiên cứu tài liệu để nắm chắc mục đích yêu cầu, nội dung nhiệm vụ của bộ
môn.
+ Giáo viên phải luôn năng động, ứng dụng hiệu quả công nghệ thơng tin
vào giảng dạy, tìm tịi, ứng dụng phương pháp mới linh hoạt hơn trong giảng
dạy.
+ Thường xuyên theo dõi, kiểm tra về chất lượng trên trẻ để có biện pháp
bồi dưỡng cho từng trẻ. Tạo môi trường chữ viết trong lớp đẹp mắt hấp dẫn
cho trẻ.
+ Phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và các ban ngành trong xã để
giúp trẻ học tốt. Lựa chọn, ứng dụng các trò chơi hay, phù hợp, hấp dẫn vào tiết
học tạo hứng thú, phát huy trí thơng minh cho trẻ. Cô giáo sử dụng ngôn ngữ sư
phạm mẫu mực, phát âm, sử dụng từ ngữ chuẩn. Không ngừng bồi dưỡng chuyên
môn, nghiệp vụ để học hỏi, trao dồi kinh nghiệm với các bạn đồng nghiệp để đưa
ra những hình thức tổ chức mới, sáng tạo áp dụng trong công tác chăm sóc và
giảng dạy được tốt.
3.2. Kiến nghị .
Để việc tổ chức hoạt động làm quen với chữ cái cho trẻ 5 - 6 tuổi đạt kết quả
tốt hơn nữa, tơi xin có một số đề xuất sau:
* Đối với nhà trường:
Nhà trường tham mưu các cấp lãnh đạo để xây dựng trường lớp,đầu tư thêm
một số trang thiết bị đồ dùng, đồ chơi cho các khu lẻ để đảm bảo cho cô và trẻ
yên tâm học tập vui chơi. Nhà trường bổ sung các loại tài liệu để giáo viên tham
khảo, nghiên cứu, tìm ra những biện pháp có hiệu quả giúp trẻ lĩnh hội kiến thức
làm quen với chữ cái đạt kết quả cao nhất.
* Đối với Phòng giáo dục:

Phòng giáo dục tạo điều kiện cho giáo viên đi thăm quan thực tế một số
trường đạt trường chuẩn quốc gia để giáo viên học hỏi kinh nghiệm góp phần
nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ. Phịng giáo dục thường xuyên mở các
lớp chuyên đề, tập huấn bồi dưỡng thường xuyên về chuyên môn nghiệp vụ.
Cung cấp các tài liệu, những kinh nghiệm hay cho giáo viên học tập.


21

Do khă năng chun mơn cịn hạn chế nên tơi rất mong nhận được những nhận
xét góp ý của các cấp lãnh đạo nghành và của các bạn đồng nghiệp để chất lượng
hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái được tốt hơn.
Thanh Hóa, ngày 20 tháng 04 năm 2021
XÁC NHẬN CỦA THỦ
TRƯỞNG CƠ QUAN ĐƠN VỊ

Tôi xin cam đoan đây là biện pháp của
mình, khơng sao chép nội dung của người khác.
Nếu sai tơi xin chịu hồn tồn trách nhiệm./.
Người thực hiện

Vi Thị Thiết


22

TT
1
2

3

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tên nhà
Tên tài liệu
Tên tác giả
xuất bản
Chương trình giáo dục Bộ Giáo dục và
mầm non
Đào tạo
Hướng dẫn tổ chức thực
Nhà xuất
Lê
Thu
Hương
hiện các hoạt động GD
bản Giáo
trong trường MN theo (Chủ biên)
dục Việt
chủ đề (trẻ 3 - 6 tuổi)
Nam
Hướng dẫn xây dựng kế
hoạch giáo dục và tổ chức Bộ Giáo dục và
thực hiện hoạt động giáo Đào tạo.
dục cho trẻ MG.

Năm
xuất bản

23

Mẫu 1 (2)

DANH MỤC
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN KINH
NGHIỆM NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN, TỈNH VÀ CÁC
CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: Vi Thị Thiết
Chức vụ và đơn vị công tác: Trường Mầm Non Xuân Lộc, Thường Xuân, Thanh
Hóa

TT

1

2
...

Tên đề tài SKKN

Một số biện giúp trẻ 5 -6 học
tốt môn làm quen với tác
phẩm văn học
Một số biện pháp phát triển
ngôn ngữ cho trẻ 5,6 tuổi
thông qua các hoạt động hàng
ngày

Cấp đánh giá xếp

loại
(Ngành GD cấp
huyện/tỉnh; Tỉnh...)

Kết quả
đánh giá
xếp loại
(A, B, hoặc
C)

Năm học
đánh giá
xếp loại

Cấp huyện

C

2015 - 2016

Cấp huyện

C

2018 -2019