SKKN một số biện pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 4 trường tiểu học minh khai 1, thành phố thanh hóa

MỤC LỤC
Nội dung
1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
1.2. Mục đích nghiên cứu
1.3. Đối tượng nghiên cứu
1.4. Phương pháp nghiên cứu
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận
2.2. Thực trạng kĩ năng sống của học sinh tại trường Tiểu học Minh
Khai 1
2.3. Các giải pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 4 tại trường
Tiểu học Minh Khai 1, thành phố Thanh Hóa
2.3.1. Rèn luyện kĩ năng sống thông qua một số môn học
2.3.2. Rèn kĩ năng sống cho học sinh thông qua tiết học giáo dục kĩ
năng sống
2.3.3. Rèn luyện kĩ năng sống thông qua hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp
2.3.4. Rèn kĩ năng sống qua những hoạt động thăm quan khu di tích
lịch sử
2.3.5. Rèn luyện kĩ năng sống thơng qua Lao động tự phục vụ
2.3.6. Rèn luyện kĩ năng sống thông qua việc nêu gương, động viên,
khen thưởng
2.3.7. Phối hợp cùng Gia đình và cộng đồng Rèn luyện kĩ năng sống
cho học sinh
2.3.8. Cần sự gần gũi, thân thiện trong Rèn luyện kĩ năng sống cho
học sinh
2.4. Hiệu quả của sáng kiến
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
3.2. Kiến nghị

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. MỞ ĐẦU

Trang

2
2
2
2
2
3
4
5
9
10
13
14
15
16
17
17
18
18
19


2
1.1 Lí do chọn đề tài:
Từ năm 2008, phong trào xây dựng “Trường học thân thiện, học sinh tích

cực” đã được Bộ Giáo dục & Đào tạo phát động với 5 nội dung là:
- Xây dựng trường, lớp xanh, sạch, đẹp, an tồn;
- Dạy và học có hiệu quả, phù hợp vơi đặc điểm lứa tuổi của học sinh ở
mỗi địa phương, giúp các em tự tin trong học tập;
- Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh;
- Tổ chức các hoạt động tập thể vui tươi, lành mạnh;
- Học sinh tham gia tìm hiểu, chăm sóc và phát huy giá trị các di tích lịch
sử, văn hóa, cách mạng ở địa phương.
Trong 5 nội dung trên, nội dung thứ 3 chỉ rõ rèn kĩ năng sống là một việc
cần đặc biệt coi trọng. Việc rèn kĩ năng sống cho học sinh là nhiệm vụ thường
xuyên của công tác giáo dục đồng thời cũng là nhân tố quan trọng trong việc
hình thành nhân cách cho học sinh. Bằng nhiều hình thức, nhiều con đường, việc
rèn kĩ năng sống sẽ trang bị tri thức, hành vi kĩ năng. Đồng thời nó định hướng
cho học sinh tiểu học rèn luyện cử chỉ hành vi và thói quen ứng xử tốt. Trong sự
phát triển nhân cách của học sinh, việc rèn luyện kĩ năng sống là đảm bảo cho
học sinh có được bản lĩnh rõ ràng về nhân cách tồn diện. Nếu khơng rèn kĩ
năng sống thì khơng những sự ứng xử trong các tình huống sẽ phức tạp, gặp khó
khăn, thậm chí mắc phải sai lầm, mà việc hình thành nhân cách toàn diện của trẻ
bị hạn chế, phiến diện, dẫn đến có thể bị lệch lạc về nhân cách.
Kĩ năng sống là một trong những khái niệm được nhắc đến nhiều trong
thời đại ngày nay. Kĩ năng sống theo cách nghĩ đơn giản là tất cả những điều cần
thiết mà chúng ta phải biết để có thể thích ứng với những thay đổi diễn ra hằng
ngày trong cuộc sống. Kĩ năng sống được hình thành theo một quá trình, hình
thành một cách tự nhiên qua những va chạm, những trải nghiệm trong cuộc sống
và qua giáo dục mà có. Có nhiều nhóm kĩ năng sống như: nhóm kĩ năng nhận
thức, nhóm kĩ năng xã hội và nhóm kĩ năng quản lí bản thân... dù là kĩ năng nào
cũng đều rất quan trọng và cần thiết với mỗi con người. Cho nên, giáo dục kĩ
năng sống cho học sinh có một vị trí quan trọng trong cơng tác giáo dục ở các
nhà trường
Làm thế nào để nâng cao kĩ năng sống cho học sinh? Làm thế nào để học

sinh biết cách vận dụng kĩ năng sống vào trong cuộc sống hàng ngày? Với mong
muốn góp phần vào việc Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, tôi viết về: “Một
số biện pháp rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh lớp 4 ở trường tiểu học
Minh Khai 1, thành phố Thanh Hóa”.
1.2. Mục đích nghiên cứu:


3
Tơi chọn đề tài này mục đích để:
- Rèn kĩ năng sống cho học sinh.
- Từ những hành động trong cuộc sống hàng ngày để các em thấy được kĩ
năng sống vô cùng quan trọng đối với các em.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
“Một số biện pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 4 ở trường Tiểu học
Minh Khai 1 thành phố Thanh Hóa”.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở thực tế.
- Phương pháp điều tra thực tế,thu thập thông tin.
- Phương pháp thống kê ,xử lí số liệu.
- Phương pháp thực nghiệm.
2. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN
2.1. Cơ sở lí luận:
Kĩ năng sống là những kĩ năng tâm lý – xã hội cơ bản giúp cho cá nhân
tồn tại và thích ứng trong cuộc sống, giúp cho cá nhân vững vàng trước cuộc
sống có nhiều thách thức nhưng cũng nhiều cơ hội trong thực tại… Kĩ năng sống
đơn giản là tất cả điều cần thiết chúng ta phải biết để có được khả năng thích
ứng với những thay đổi diễn ra hằng ngày trong cuộc sống.
Nghiên cứu gần đây về sự phát triển của não trẻ cho thấy rằng khả năng
giao tiếp với mọi người, khả năng biết tự kiểm soát, thể hiện các cảm giác của
mình, biết cách ứng xử phù hợp với các yêu cầu, biết giải quyết các vấn đề cơ

bản một cách tự lập có những ảnh hưởng rất quan trọng đối với kết quả học tập
của trẻ tại trường. Áp dụng các phương pháp dạy học tích cực như phương pháp
học tập nhóm, thực hành, thơng qua giao tiếp và nhất là thơng qua ứng xử các
tình huống của cuộc sống sẽ giúp học sinh rèn luyện được kĩ năng sống. Để
nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thế hệ trẻ đáp ứng nguồn nhân lực phục
vụ sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đáp ứng nhu cầu hội nhập
quốc tế và nhu cầu phát triển của người học, giáo dục phổ thông đã và đang
được đổi mới mạnh mẽ theo bốn trụ cột của giáo dục thế kỉ XXI mà thực chất là
cách tiếp cận kĩ năng sống, đó là: học để biết, học để làm, học để tự khẳng định
mình và học để cùng chung sống.
5 NHIỆM VỤ CỦA HỌC SINH TIỂU HỌC trong Điều lệ trường Tiểu
học đã chỉ rất rõ các nội dung cần giáo dục về Kĩ năng sống cho học sinh:
1. Thực hiện đầy đủ và có kết quả hoạt động học tập; chấp hành nội quy
nhà trường; đi học đều và đúng giờ; giữ gìn sách vở và đồ dùng học tập.


4
2. Hiếu thảo với cha mẹ, ơng bà; kính trọng, lễ phép với thầy giáo, cô
giáo, nhân viên và người lớn tuổi; đoàn kết, thương yêu, giúp đỡ bạn bè, người
khuyết tật và người có hồn cảnh khó khăn.
3. Rèn luyện thân thể, giữ vệ sinh cá nhân.
4. Tham gia các hoạt động tập thể trong và ngoài giờ lên lớp; giữ gìn, bảo
vệ tài sản nơi cơng cộng; tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường, thực hiện
trật tự an tồn giao thơng.
5. Góp phần bảo vệ và phát huy truyền thống của nhà trường, địa phương.
Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh là một việc làm hết sức cần thiết của
nhà trường và xã hội, các em không chỉ biết học giỏi về kiến thức mà cịn phải
được tơi luyện những kĩ năng sống qua đó tạo cho các em một mơi trường lành
mạnh, an tồn, tích cực, vui vẻ để trang bị cho các em vốn kiến thức, kĩ năng,
giá trị sống để bước vào đời tự tin hơn.

Trong giai đoạn hiện nay, Việt Nam đang hội nhập với các nước trên thế
giới từng bước phát triển vươn lên, những mặt tốt của xã hội được phát triển
mạnh song những vấn đề mặt trái của xã hội cũng xuất hiện nhiều ảnh hưởng
đến sự tồn tại, phát triển của mỗi tập thể, cá nhân trong đó có một bộ phận là trẻ
em.
2.2. Thực trạng kĩ năng sống của học sinh tại trường Tiểu học Minh Khai 1.
Thực trạng hiện nay việc rèn kĩ năng sống của các em ở nhà trường còn
nhiều hạn chế. Nguyên do chính là do giáo viên và phụ huynh chỉ chú trọng lo
việc dạy và học kiến thức cho con em, việc rèn kĩ năng sống cho học sinh ít
được phối hợp chặt chẽ.
Về phía học sinh, các em ít được vận dụng những điều đã học vào thực tế.
Tâm lý chiều chuộng con cái đến độ “quyền” thì được hưởng hết, mà “bổn
phận” không mấy khi bị yêu cầu phải thực hiện đầy đủ khiến cho việc học và
hành ln có độ vênh nhất định.
Về phía phụ huynh, theo guồng quay của xã hội, một số gia đình bố mẹ
chỉ quan tâm, mải lo đến việc làm kinh tế mà qn mất gia đình là chiếc nơi của
trẻ, qn đi việc cần tạo một mơi trường gia đình đầm ấm, người lớn gương
mẫu, quan tâm dạy dỗ trẻ; Không những thế cịn có những gia đình cha mẹ
nghiện ngập, cờ bạc, rượu chè,... ảnh hưởng vô cùng lớn tới tâm hồn trẻ, tới sự
phát triển nhân cách của trẻ. Một số gia đình hồn tồn phó mặc việc dạy dỗ trẻ
cho nhà trường. Cũng có những gia đình có điều kiện kinh tế, quá chiều chuộng
con dẫn đến trẻ thiếu sự sáng tạo, luôn ỷ lại, phụ thuộc vào người lớn; mỗi khi
gặp các tình huống trong thực tế lúng túng không biết xử lý thế nào, hạn chế
trong việc tự bảo vệ bản thân mình; hoặc có trẻ được chiều chỉ làm theo ý của


5
mình chứ khơng làm theo ý người khác. Bên cạnh việc học các mơn văn hố nếu
trẻ được chú ý giáo dục đạo đức, được rèn kĩ năng sống biết phân biệt cái tốt, cái
xấu, biết từ chối cám dỗ, biết ứng xử, biết tự quyết định đúng trong một số tình

huống thì chính trẻ sẽ là người tác động tốt đến gia đình, xã hội.
Mặc dù ở một số mơn học, các hoạt động ngoại khóa, việc giáo dục kĩ
năng sống đã được đề cập đến. Tuy nhiên, do nội dung, phương pháp, cách thức
truyền tải chưa phù hợp và sự phối hợp giáo dục tay ba: Nhà trường – Gia đình –
Xã hội chưa nhịp nhàng nên hiệu quả chưa cao.
Qua thực tế giảng dạy ở lớp 4A2, trường Tiểu học Minh Khai 1, bản thân
tôi thấy kĩ năng sống của học sinh còn nhiều hạn chế. Chỉ một số học sinh có
hành vi, thói quen, kĩ năng tốt. Cịn phần lớn các em có thể hiện kĩ năng mờ
nhạt, khn sáo, có nét lệch chuẩn.
Qua tiến hành khảo sát (lần 1) ở lớp 4A2 đầu năm học với chủ đề “Kĩ
năng của em”. Kết quả như sau:
Tổng số học
sinh
48

Tổng số
học sinh
48

Tổng số
học sinh
48

Kĩ năng tốt
SL
%
10
20,84

Có hình thành kĩ năng

SL
%
15
31,25

Kĩ năng chưa tốt
SL
%
23
47,91

Thực hành thảo luận nhóm
Biết cách lắng nghe,
Chưa biết cách lắng nghe, hay tách ra
khỏi nhóm
hợp tác
SL
%
SL
%
20
41,67
28
58,33
Ứng xử tình huống trong chơi trị chơi tập thể
Biết cách ứng xử hài hịa,
Hay cãi nhau, xơ đẩy bạn
khá phù hợp
khi chơi
SL

%
SL
%
25
52,09
23
47,91

Từ những thực trạng trên, đòi hỏi bản thân tơi phải tìm ra những biện
pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh đạt hiệu quả.
2.3. Các giải pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 4 tại trường Tiểu học
Minh Khai 1 thành phố Thanh Hóa.
Kĩ năng sống được giáo dục ở nhà trường thông qua các mơn học chính
khóa và ngoại khóa. Xin được lần lượt trao đổi như sau:
2.3.1. Rèn luyện kĩ năng sống thông qua một số môn học.


6
* Rèn kĩ năng sống thông qua môn học Tiếng Việt:
Trong chương trình Tiếng Việt ở lớp 4 có nhiều bài học có thể giáo dục kĩ
năng sống cho các em, đó là các kĩ năng giao tiếp xã hội như: Viết thư, Điền vào
giấy tờ in sẵn, Trao đổi ý kiến với người thân. Báo cáo các hoạt động, Kể
chuyện,... được lồng cụ thể qua các tình huống giao tiếp.

Khẩu hiệu, lời nói, tình bạn thân thiện

Kĩ năng làm việc nhóm


7

Khi dạy học các bài hoặc phần có liên quan tới kĩ năng sống, tôi thường
gợi mở cho các em liên hệ và nói một cách tự nhiên, hồn tồn khơng gị bó áp
đặt. Bên cạnh đó, nhiều bài Luyện từ và câu có nội dung rèn luyện các nghi thức
lời nói, nhiều bài Tập đọc giới thiệu những văn bản mẫu chuẩn bị cho việc hình
thành một số kĩ năng giao tiếp cộng đồng như mẫu đơn, thư, báo, trao đổi ý
kiến…hoặc cung cấp những câu chuyện mà qua đó học sinh có thể rút ra những
nội dung rèn kĩ năng sống. Để hình thành những kiến thức và rèn luyện kĩ năng
sống cho học sinh qua môn Tiếng Việt, người giáo viên cần phải vận dụng nhiều
phương pháp dạy phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh như:
thực hành giao tiếp, trò chơi học tập, phương pháp nêu và giải quyết vấn đề,
phương pháp tổ chức hoạt động nhóm, phương pháp hỏi đáp,… Thơng qua các
hoạt động học tập, được phát huy trải nghiệm, rèn kĩ năng hợp tác, bày tỏ ý kiến
cá nhân, đóng vai,… học sinh có được cơ hội rèn luyện, thực hành nhiều kĩ năng
sống cần thiết.
* Rèn luyện kĩ năng sống thông qua dạy học môn Đạo đức:
Ở môn Đạo đức, để các chuẩn mực đạo đức, pháp luật xã hội trở thành
tình cảm, niềm tin, hành vi và thói quen của học sinh. Giáo viên phải sử dụng
phương pháp dạy học đổi mới theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng
tạo của học sinh. Tổ chức cho học sinh thực hiện các hoạt động học tập phong
phú, đa dạng như: kể chuyện theo tranh; quan sát tranh ảnh, băng hình, tiểu
phẩm; phân tích, xử lí tình huống; chơi trị chơi, đóng tiểu phẩm, múa hát, đọc
thơ, vẽ tranh,…Sử dụng nhiều phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực như:
học theo nhóm, đóng vai, trị chơi,…Và chính thơng qua việc sử dụng các
phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực đó, học sinh đã được tạo cơ hội để thực
hành, trải nghiệm nhiều kĩ năng sống cần thiết, phù hợp với lứa tuổi. Đó là lối
sống lành mạnh, các hành vi ứng xử phù hợp với nền văn minh xã hội. Lối sống,
hành vi như gọn gàng, ngăn nắp, nói lời đẹp, chăm sóc bố mẹ, ông bà, hợp tác,
giúp đỡ, chia sẻ với bạn bè.

Quyên góp ủng hộ bạn nhỏ vùng lũ lụt

8

Khi dạy Đạo đức bài "Đoàn kết với thiếu nhi quốc tế’’ tơi thường tổ chức
cho các em đóng vai, chơi trị chơi. Sau vài lời khuyến khích đầu tiên, tơi tổ
chức cho các em ngồi thành nhóm đóng vai, giới thiệu về bản thân,đất nước của


9
mình, bày tỏ ý kiến,… Lúc đầu các em rất ái ngại khơng tự tin khi đóng vai, bày
tỏ ý kiến trước các bạn thiếu nhi quốc tế nhưng bản thân đã kịp thời nhắc nhở
các em những điều cần chú ý trong khi giao tiếp, cộng thêm một môi trường hòa
đồng thân thiện các em thực hiện rất tốt, khơng cịn những cái nhìn ái ngại. Thay
vào đó là sự tự tin cùng những câu nói rõ ràng, chắc gọn, mạnh dạn hơn.
Các kĩ năng được phát triển từ dễ đến khó. Sau bài học giới thiệu là những
bài học như khám phá, tư duy hiệu quả và đặc biệt kĩ năng làm việc.
Ln tạo khơng khí thân thiện, áp dụng việc đổi mới phương pháp tạo
điều kiện cho các em mạnh dạn, tự lập, tự khẳng định và phát huy mình hơn qua
việc học nhóm.
Khi dạy bài: “Quan tâm, chăm sóc ơng bà cha mẹ”, tơi cho học sinh
chuẩn bị những hộp về những việc đã làm và chưa làm được và tổng kết lại vào
cuối tiết. Em nào nêu được nhiều việc tốt đã làm để quan tâm đến ông bà,cha mẹ
nhất sẽ được tuyên dương. Tôi cũng tổ chức cho các em trao đổi:
- “Theo em, như thể nào là quan tâm chăm sóc ơng bà cha mẹ?”
- “Em đã quan tâm, chăm sóc ơng bà cha mẹ chưa?”...
Qua đó các em sẽ bộc lộ những suy nghĩ, tình cảm của mình về những
người thân trong gia đình.
* Rèn luyện kĩ năng sống thơng qua dạy học môn Khoa học
Trong môn khoa học, khi dạy tôi thường cho học sinh nhận biết vai trị

của các nhóm thức ăn để từ đó các em biết vận dụng trong các bữa ăn hàng ngày
cần phải có đủ các nhóm thức ăn: Nhóm chất bột đường,nhóm chất béo,nhóm
rau xanh và khống chất. Qua đó các em thấy được trong các bữa ăn hàng ngày
cần có đủ thực phẩm cung cấp cho ta nhiều năng lượng, nhiều chất đạm cần cho
cơ thể con người, thấy được vai trò của các chất dinh dưỡng có trong thức ăn.
Phịng một số bệnh do thiếu chất dinh dưỡng; Phịng bệnh béo phì; giáo
dục các em hiểu rằng ăn uống đủ chất và hợp lí giúp cho chúng ta khoẻ mạnh,
biết phịng tránh một số bệnh lây qua đường tiêu hóa…
Hay khi dạy kĩ năng phịng chống tai nạn giao thơng và các thương tích
khác, tơi đã giáo dục các em thơng qua các tiết: An tồn giao thơng, Phịng
chống tai nạn đuối nước… Khi hướng dẫn các em phịng chống tai nạn giao
thơng, các em cần có ý thức đội mũ bảo hiểm khi được bố mẹ đưa bằng xe máy
khi đến trường. Dạy các em cách đội mũ, cách cài quai, cách ngồi đằng sau xe
máy như thế nào cho an toàn. Đây là hình ảnh cơ Hiệu trưởng hướng dẫn học
sinh đội mũ trong tiết học kĩ năng phòng tránh tai nạn giao thông.


10

Hệ thống câu hỏi:
- “Trẻ em dưới 7 tuổi phải đi cùng với ai khi đi trên đường và khi qua
đường?”;
- “Đi bộ qua đường em phải đi ở đâu?”;
- “Khi đi bộ em đi ở đâu? Nếu đường không có vỉa hè thì thế nào?”;
- “Em có nên chơi đùa trên đưịng phố khơng? Có leo trèo qua dải phân
cách và chơi gần dải phân cách khơng? Vì sao?”;
- “Khi ngồi trên xe máy em phải như thế nào? Em hãy nêu cách đội mũ
bảo hiểm? Nêu sự cần thiết phải đội mũ bảo hiểm?”;
- “Các em đã nhìn thấy tai nạn trên đường chưa? Theo các em vì sao tai
nạn xảy ra?”...

Giáo dục cho các em tránh các tai nạn trên đường: không được chạy lao ra
đường, không được bám bên ngồi ơ tơ, khơng được thị tay, chân, đầu ra ngồi
khi đi trên tàu, xe, ghe, đị,... Như vậy, các em có thể tự lập, xử lí được những
vấn đề đơn giản khi gặp phải.
2.3.2. Rèn kĩ năng sống cho HS thông qua tiết học giáo dục kĩ năng sống:
Trong năm học vừa qua, Ban giám hiệu nhà trường cũng thấy được tầm
quan trọng của việc học Kĩ năng sống nên đã lên Thời khóa biểu cho học sinh
học kĩ năng sống 1 tuần /1 tiết. Các em được học rất nhiều kĩ năng trong cuộc
sống hàng ngày như kĩ năng phòng cháy, kĩ năng điều khiển hành vi, kĩ năng khi
gặp người lạ...
Ngoài ra Ban giám hiệu nhà trường cịn mời cả nhà Tâm lí về nói chuyện
kĩ năng xâm hại cho học sinh nghe để biết tự bảo vệ mình trong cuộc sống.


11

2.3.3. Rèn luyện kĩ năng sống thông qua hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp:
* Rèn luyện kĩ năng sống thơng qua lời ăn, tiếng nói.
“Nói lời hay, làm việc tốt” là một phong trào của Đội nhưng đồng thời
cũng là những yêu cầu thiết yếu về kỹ năng sống. Qua cách ứng xử lễ phép như
biết đi thưa về hỏi, chào hỏi những người lớn tuổi, biết xin lỗi khi có khuyết
điểm, cảm ơn khi được tặng quà, vui vẻ hoà nhã với bạn bè, lễ phép với thầy cô
và những người lớn tuổi,... Không gây gổ, chửi bậy, đánh nhau là những yêu cầu
cụ thể trong ứng xử hàng ngày của học sinh với bạn bè thể hiện rõ kĩ năng sống.
Tôi luôn yêu cầu cao ở các em, đồng thời lắng nghe, tìm hiểu nguyên nhân của
mọi việc “có vấn đề”. Tơi cố gắng dùng những lời lẽ mềm mỏng, cử chỉ u
thương của mình khi góp ý hoặc yêu cầu học sinh làm những việc phù hợp.
Tránh hành hung, nói nặng lời để các em bớt đi tính hung hăng đối với những
học sinh nghịch ngợm, mắc lỗi.

Trường tôi hay tổ chức những cuộc thi vui, những sinh hoạt theo chủ đề
sau khi chào cờ đầu tuần. Những buổi như vậy, tơi ln khuyến khích các em
xung phong trả lời những câu hỏi mà cô Tổng phụ trách nêu ra Luôn lắng nghe
các nội dung, hoạt động cần làm trong tuần. Nhờ vậy các em mạnh dạn dần và
thực hiện tốt các phong trào (Ngày 26/3/2021 nhân kỉ niệm ngày thành lập Đoàn
thanh Niên cộng sản Hồ Chí Minh nhà trường đã tổ chức buổi hoạt động ngoại
khóa tìm hiểu về ngày thành lập và cách xưng hô hàng ngày. Em Nguyễn Quỳnh


12
Anh, học sinh lớp 4 của tôi trả lời được câu hỏi của cô Tổng phụ trách hỏi vấn
đề về “Tác dụng của chữ ạ trong cách xưng hô” đã được tuyên dương trước
cờ ...) Hay tổ chức cho các em tìm hiểu kho tàng tục ngữ, ca dao Việt Nam nói
về tác dụng của lời ăn tiếng nói…

Tiết mục sinh hoạt dưới cờ

* Rèn luyện kĩ năng sống thông qua hoạt động Văn thể mỹ, vui chơi.
Các hoạt động Văn thể mỹ và vui chơi cũng là các cơ hội tốt để rèn luyện
kĩ năng sống cho học sinh.
Ví dụ: Nhân ngày lễ Chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam 20-11. Nhà
trường có tổ chức cuộc thi thời trang Tái chế từ phế liệu. Tôi đã nghĩ ngay đến
những nguyên liệu Bảo vệ môi trường và đã thiết kế Bộ thời trang từ nguyên
liệu hết sức thân thiện với môi trường từ những đồ dùng tái chế tạo ra những
trang phục đặc biệt cho học sinh lớp tôi biểu diễn. Với kĩ năng mạnh dạn, tự tin,
hai học sinh lớp tôi đã đạt được hai giải đặc biệt.


13

Tơi cũng ln tạo các tình huống xảy ra khi chơi hay trong sinh hoạt hàng
ngày để các em rèn cách ứng xử.
Trị chơi có một vai trị rất quan trọng trong việc rèn kĩ năng sống cho các
em. Các em lớn lên, học hành và khám phá thông qua trò chơi. Các hành động
chơi đòi hỏi các em phải suy nghĩ, giải quyết các vấn đề, thực hành các ý tưởng.


14

Tơi cũng khuyến khích các em cùng chia sẻ những cảm nhận, những suy
nghĩ, những quan sát của mình với cơ với bạn một cách thoải mái, tự nhiên
khơng gị bó, áp đặt. Hoặc ở những giờ sinh hoạt lớp, giờ ra chơi tôi không ngại
cùng các em tham gia những trò chơi dân gian, trò chơi giúp các em phát triển
trí tuệ.
Việc tham gia đọc sách ở thư viện của nhà trường cũng vậy, tôi cùng các
em tổ chức đọc ở trong phòng Thư viện khi đến lượt lớp của mình hoặc cùng các
em mượn sách báo đọc ngồi trời, dưới tán cây của Thư viện xanh.
Tơi cịn tranh thủ đọc sách cho các em nghe trong mọi tình huống như
những lúc sinh hoạt đầu giờ, hoặc đọc sách các em nghe trong giờ sinh hoạt lớp.
Tăng cường kể cho các em nghe các câu chuyện cổ tích, câu chuyện trong bài
tập đọc, bài thơ,… để qua đó rèn luyện đạo đức cho các em, giúp các em hoàn
thiện mình, dạy các em yêu thương bạn bè, yêu thương con người. Tạo hứng
thú cho các em qua các truyện bằng tranh tùy theo lứa tuổi, gợi mở tính tị mò,
ham học hỏi, phát triển khả năng thấu hiểu ở trẻ.

Đọc sách báo dưới tán cây của Thư viện xanh


15
Các năm gần đây, ngành Giáo dục có kế hoạch phối hợp với Nhà hát Ca

múa kịch Lam Sơn tổ chức “Sân khấu học đường” cho học sinh tiểu học. Mỗi
cốt truyện trình diễn đều mang đậm tính nhân văn và đều có liên quan đến giáo
dục kĩ năng sống. Tôi luôn dựa vào các cốt truyện để cùng các em tìm hiểu, bộc
lộ quan điểm. Thậm chí, các em rất mạnh dạn hịa mình vào thế giới nhân vật.
2.3.4. Rèn kĩ năng sống qua những hoạt động thăm quan khu di tích lịch sử.

Giao lưu tại nhà hát


16
Giao lưu tại sân trường

Ngoài việc học tập, vui chơi và tham gia các hoạt động trong nhà trường,
tơi cịn lên kế hoạch cho các em đi tham quan các khu di tích lịch sử của Tỉnh để
các em có thêm những kĩ năng thực tế, các em hiểu được giá trị của lịch sử.

2.3.5. Rèn luyện kĩ năng sống thơng qua Lao động tự phục vụ.
Ngồi những hoạt động vui chơi, tơi cịn tổ chức cho các em tham gia các
hoạt động như nhặt rác xung quanh vườn trường, nhổ cỏ, tưới cây ở các bồn hoa
bỏ rác đúng nơi quy định, chăm sóc “Vườn lịch sử xứ Thanh”. Từ đó, các em
biết trân trọng thành quả và yêu lao động.

Chăm sóc bồn hoa

Chăm sóc vườn cây trong khn viên của trường

Cô giáo, cha mẹ cần dạy các em những nghi thức văn hóa trong ăn uống,
biết cách sử dụng các đồ dùng ăn uống; Cụ thể: Các em được làm quen với
những đồ dùng, vật dụng khác nhau, (bộ đồ bếp, bộ đồ ăn, bộ đồ uống). Sự sạch
sẽ, gọn gàng, một thói quen nề nếp, sự sắp đặt ngăn nắp, ngay ngắn những bộ đồ

dùng, vật dụng, thái độ ăn uống từ tốn, không vội vã, không khí cởi mở, thoải


17
mái và đầm ấm, những cuộc trao đổi nhẹ nhàng, dễ chịu… tất cả những yếu tố
trên sẽ giúp các em có thói quen tốt để hình thành kĩ năng tự phục vụ và ý nghĩa
hơn là kỹ năng sống tự lập sau này.
2.3.6. Rèn luyện kĩ năng sống thông qua việc nêu gương, động viên, khen
thưởng
Ngơi trường Khơng có nhân viên Vệ sinh.
10 năm kể từ khi thành lập, Trường chuyên Quang Trung không hề thuê nhân
viên vệ sinh. Những yêu cầu để đảm bảo vệ sinh trong trường như khơng chạm vào
tường, lau dọn phịng học mỗi ngày, nhặt bất kỳ cọng rác nào xuất hiện trước mặt,
cầm rác cho đến khi tìm được sọt rác... ln được yêu cầu và thực hiện hết sức nghiêm
túc. Các giáo viên xem việc cúi xuống nhặt rác trước mặt người khác là điều đáng tự
hào.
Ngơi trường rộng 4ha khơng có lấy một nhân viên vệ sinh thế mà hầu hết rác thải
đều được “bốc hơi” một cách tuyệt đối. “Mắt thấy rác, tay nhặt liền” là câu nói cửa
miệng của nhiều thế hệ học sinh trong trường khi nhìn thấy rác vì tình u với ngơi
trường cũng như tiết kiệm công sức lao động của người khác.
Em Nguyễn Ngọc Huyền, học sinh lớp 12D, nói: “Truyền thống giữ gìn vệ sinh
“xanh sạch đẹp” là di nguyện của thầy hiệu trưởng Trần Như Ý mà biết bao thế hệ
học sinh tôn kính. Em nhớ lúc sinh thời thầy Ý từng nói: Thời gian có thể làm hỏng
ngơi trường nhưng khơng thể để nó hư hỏng bởi bàn tay con người”.

Trong tiết chào cờ đầu tuần, nhà trường Minh Khai 1 thường có những
hoạt động chủ đề do các khối lớp thay nhau chủ trì tổ chức. Gần đây nhất, đến
dịp khối lớp 4, chúng tôi sưu tầm và đọc đoạn báo ngắn nói về một trường làm
rất tốt cơng tác “Giữ vệ sinh cảnh quan trường lớp”.
Qua lời đọc và định hướng liên hệ, cả CBGV và HS đều thấy thấm thía tác

dụng nêu gương của thầy Hiệu trưởng và giáo viên của trường chuyên Quang
Trung, tỉnh Bình Phước: “Các giáo viên xem việc cúi xuống nhặt rác trước
mặt người khác là điều đáng tự hào.”
Để động viên, khuyến khích học sinh thực hiện tốt việc rèn luyện các kĩ
năng, ngay từ buổi họp phụ huynh đầu năm học, tôi đưa ra kế hoạch rèn luyện
cho các em lớp mình phụ trách. Trao đổi với Ban chấp hành hội CMHS cùng
phối hợp và dành một khoản riêng để khen thưởng kịp thời động viên các em để
tạo cho các em có một động cơ tốt trong việc duy trì thực hiện. Tôi và Ban cán
sự lớp theo dõi hằng ngày, các em có biểu hiện tốt thì ghi vào sổ, trong tiết sinh
hoạt cuối tuần cho các em bình chọn những bạn thực hiện tốt sẽ được một bông
hoa điểm mười. Vì vậy, các em thi đua nhau “ nói lời hay, làm việc tốt” và cuối
tuần nào cũng có rất nhiều em được bông hoa điểm mười.


18
Mỗi học kì, lớp tổ chức sơ kết một lần để khen thưởng những em đã đạt
nhiều hoa điểm mười bằng những phần quà nhỏ có thể là một quyển vở hay là
một cái bút. Các em rất vui và hãnh diện khi được tặng những bông hoa điểm tốt
và những món q của cơ giáo tặng.
Vì thế các em không ngừng thi đua cố gắng thực hiện tốt để được nhận
những bông hoa mà cô giáo thưởng. Đây là một hình thức động viên về tinh thần
rất giá trị và hiệu quả. Các em sẽ nhanh nhẹn hơn, có đạo đức tốt hơn, mạnh dạn
hơn trong giao tiếp, tự tin hơn trong cuộc sống.
2.3.7. Phối hợp cùng Gia đình và cộng đồng Rèn luyện kĩ năng sống cho học
sinh.
Trước hết, người lớn phải gương mẫu, yêu thương, tôn trọng, đối xử cơng
bằng và thân thiện, có trách nhiệm với các em.
Tạo điều kiện tốt nhất cho các em có điều kiện khẳng định mình trong
việc tiếp thu và thực hiện được các kĩ năng sống theo chuẩn mực.
Cô giáo, cha mẹ ln khuyến khích các em bộc lộ hành vi, cử chỉ, tình

cảm, thói quen của mình. Sẵn sàng giúp đỡ các em hiểu rõ các kĩ năng cần có ở
mỗi con người là hành trang khơng thể thiếu trong cuộc sống con người. Tận
tình giúp các em hình thành kĩ năng tự rèn luyện, tự kiểm soát bản thân, tự tin
khi tham gia mọi hoạt động trong học tập và cuộc sống.
Trong sinh hoạt hằng ngày, giáo viên cần chú ý nâng dần kĩ năng giao tiếp,
tự nhận thức cho các em như biết sử dụng đúng các quy tắc: chào hỏi, xin phép,
cảm ơn, xin lỗi, yêu cầu… Biết cả thông cảm chia sẻ buồn vui với mọi người.
Giáo dục kĩ năng sống cho mọi người nói chung và học sinh nói riêng là
điều rất cần thiết. Nó trang bị đầy đủ những kĩ năng cho các em để các em có
được cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn. Đồng thời giúp những em có thói quen
xấu và hành vi tiêu cực trở thành con ngoan, trò giỏi và là người có ích cho xã
hội sau này.
2.3.8. Cần sự gần gũi, thân thiện trong Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh.
Trường học phải thật sự trở thành ngôi nhà thứ hai của các em, các thầy cô
giáo cần được học sinh xem như là những người thân trong gia đình. Đây chính
là điều kiện quan trọng để rèn.luyện và phát triển kĩ năng sống cho học sinh.
Việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh có thể thực hiện ở bất cứ lúc nào,
giờ học nào, mọi địa điểm và trong các môi trường khác nhau. Khi học sinh có
kĩ năng sống tốt thì khả năng thích ứng được với mơi trường xã hội, tự giải
quyết được một số vấn đề thiết thực trong cuộc sống như vấn đề về sức khỏe,
môi trường, tệ nạn xã hội,…các em có thể tự tin, chủ động khơng bị quá phụ


19
thuộc vào người lớn mà vẫn có thể tự bảo vệ mình, tự đem lại lợi ích chính
đáng, điều kiện thuận lợi cho bản thân mình rèn luyện, học tập phấn đấu vươn
lên đáp ứng được phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh
tích cực”.
Nhà trường thành lập “Đội tình nguyện xanh”. Phương châm, tiêu chí hoạt
động của đội được Ban hành bằng quy định để mọi học sinh trong trường đều

thực hiện. Ban thường trực của Đội quản lí, tổ chức hoạt động, đánh giá xếp loại
theo hình thức tự quản. Tác dụng được nhân lên nhiều lần khi Lãnh đạo TP
Thanh Hóa có các chỉ thị 08; 09 về công tác Vệ sinh đô thị và về An ninh trật tự
để xây dựng “Đô thị văn minh, công dân thân thiện”. Nhà trường chúng tôi bám
vào các tinh thần chỉ thị này để phối kết hợp với các lực lượng giáo dục khác rèn
luyện kĩ năng sống cho học sinh và cho cả chính đội ngũ của mình.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến
2.4.1. Kết quả đạt được
Qua khảo sát lần 2 ở lớp 4A2 (cuối học kì 1) với chủ đề “Kĩ năng của em”;
kết quả so với đầu năm thì các em tiến bộ rất nhiều. Cụ thể như sau:
Tổng số học
sinh
48
Tổng số học
sinh
48
Tổng số học
sinh
48

Kĩ năng tốt
SL
%
38
79,16

Có hình thành kĩ năng
Kĩ năng chưa tốt
SL
%

SL
%
9
18,75
1
2,09
Thực hành thảo luận nhóm
Chưa biết cách lắng nghe, hay
Biết cách lắng nghe, hợp tác
tách ra khỏi nhóm
SL
%
SL
%
46
95,82
2
4,18
Ứng xử tình huống trong chơi trị chơi tập thể
Biết cách ứng xử hài hịa, khá
Hay cãi nhau, xơ đẩy bạn khi
phù hợp.
chơi.
SL
%
SL
%
46
95,82
2

4,18

Qua việc thực hiện các biện pháp trên, đến cuối học kì 1, tơi nhận thấy các
em có tiến bộ rõ rệt. Đa số các em đều có ý thức tốt trong việc rèn luyện các kĩ
năng, được thể hiện rõ qua: Việc sinh hoạt hằng ngày trên lớp, trong nhiều nghi
thức lời nói, các em biết vận dụng những lời nói thân thiện vào thực tế, những
lời chào, cảm ơn hay xin lỗi, những yêu cầu, đề nghị lịch sự,... đã trở thành thói
quen được các em vận dụng hằng ngày.


20
Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh là một việc làm hết sức cần thiết của
nhà trường và xã hội, các em không chỉ cần giỏi về kiến thức mà cịn phải được
tơi luyện những kĩ năng sống. Việc giáo dục kĩ năng sống ngay từ lớp nhỏ sẽ rút
ngắn thời gian để trang bị cho các em vốn kiến thức, kĩ năng, giá trị sống để làm
hành trang bước vào đời.
Hiệu quả công việc giáo dục kĩ năng sống khơng đo đếm được bằng
những con số chính xác nhưng thường được biểu hiện bằng những hành vi, cử
chỉ, ý thức, việc làm, thái độ, thói quen trong cuộc sống hàng ngày. Dựa trên
những biểu hiện đó, người lớn hoặc nhà giáo dục có thể tác động đến học sinh
để điều chỉnh, định hướng, rèn luyện cho học sinh. mình, thể hiện mình và tự
mình tham gia vào quá trình giáo dục với tư cách “Tự giáo dục”, tự khẳng định
mình.
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận:
Giáo dục kĩ năng sống là một trong ba cái đích (kiến thức, kĩ năng, thái
độ) mà mỗi môn học cũng như ngành học cần đạt được. Chiến lược phát triển
giáo dục Việt Nam giai đoạn 2009 - 2020 đã nêu rõ: Giáo dục và đào tạo có sứ
mạng đào tạo con người Việt Nam phát triển tồn diện, góp phần xây dựng nền
văn hóa tiên tiến của đất nước trong bối cảnh tồn cầu hóa, đồng thời tạo lập nền

tảng và động lực cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Giáo dục và đào tạo
phải góp phần tạo nên một thế hệ người lao động có tri thức, có đạo đức, có bản
lĩnh trung thực, có tư duy phê phán, sáng tạo, có kĩ năng sống, kĩ năng giải quyết
vấn đề và kĩ năng nghề nghiệp để làm việc hiệu quả trong mơi trường tồn cầu
hóa, vừa hợp tác vừa cạnh tranh. Có thể khẳng định, mục tiêu giáo dục tồn diện
khơng thể đạt được nếu khơng giáo dục kĩ năng sống.
3.2. Kiến nghị:
Để nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống, cần thiết phải:
Thứ nhất, đưa nội dung giáo dục kĩ năng sống vào lồng ghép trong các
môn học chính khố.
Thứ hai, nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên, học sinh, về tầm quan
trọng của kĩ năng sống (người trong và ngoài ngành giáo dục cần có nhận thức
đúng, đầy đủ về kĩ năng sống). Từ đó quan tâm đầu tư về cơ sở vật chất, phương
tiện giảng dạy có hiệu quả trong giáo dục kĩ năng sống.
Thứ ba, quá trình giảng dạy kĩ năng sống cần quan tâm đến đặc điểm lứa
tuổi và yếu tố vùng miền. Điều đó có nghĩa là kĩ năng sống vừa mang tính cá


21
nhân vừa mang tính xã hội: mỗi cá nhân có năng lực thích ứng, hành vi ứng xử
với mỗi tình huống xảy ra khác nhau; mỗi vùng miền cần những kĩ năng sống
phù hợp.
Thứ tư, các hoạt động giáo dục kĩ năng sống cần phong phú, đa dạng như:
thảo luận, phân tích trường hợp điển hình, giải quyết tình huống, đóng vai, chơi
trị chơi, bày tỏ ý kiến… Tạo điều kiện cho người học tham gia thoải mái, tự tin,
giáo viên tạo khơng khí thân mật, cởi mở, tơn trọng lẫn nhau trong lớp học; tăng
cường khen ngợi, động viên khích lệ người học, tránh thái độ phê phán, thiếu
quan tâm đến ý kiến người học.
Thứ năm, sử dụng tốt các phương pháp tạo sự tương tác, tham gia của
người học. Thực hành kĩ năng sống là biện pháp quyết định thành cơng của

chương trình giáo dục kĩ năng sống, trong đó vận dụng linh hoạt nguyên tắc lấy
người học làm trung tâm, dạy học dựa trên kinh nghiệm sống và nhu cầu của
người học có ý nghĩa quan trọng giúp người học hình thành kĩ năng, khả năng
ứng xử linh hoạt, hiệu quả các tình huống xảy ra trong cuộc sống.
Là giáo viên chủ nhiệm lớp 4A2, tôi đã hiểu rõ tầm quan trọng cũng như
mục đích, nội dung, phương pháp cần làm trong việc giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh. Kết quả công việc phần nào đã phản ánh đúng được cơng sức của
mình. Tuy nhiên, rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh luôn là nhiệm vụ thường
xun, khơng có điểm dừng của đội ngũ giáo viên. Tơi thấy mình cần phải học
hỏi nhiều hơn nữa, cần có những biện pháp cụ thể hay hơn, cần được tham gia
tập huấn chuyên đề về việc rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh để có thêm kinh
nghiệm, phương pháp hữu hiệu nhằm thực hiện tốt hơn nhiệm vụ của mình.
Sáng kiến kinh nghiệm này chắc chắn cịn nhiều hạn chế. Rất mong nhận
được sự giúp đỡ, góp ý bổ sung của Ban giám hiệu nhà trường, các cấp quản lý
giáo dục và giáo viên đồng nghiệp để bản thân tơi có thêm được những kinh
nghiệm bổ ích trong cơng tác của mình.
XÁC NHẬN
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 25 tháng 3 năm
2021
Tơi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, khơng sao chép nội dung
của người khác.
Người viết


22
Lê Thị Tâm