SKKN dạy học lịch sử địa phương bằng phương pháp trải nghiệm sáng tạo ở trường trung học phổ thông hà văn mao

MỞ ĐẦU.
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
Xu thế tồn cầu hóa đã tạo điều kiện cho các quốc gia, dân tộc có nhiều cơ
hội để phát triển, nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức cần giải quyết. Đặc biệt,
việc giữ gìn bản sắc văn hóa, giáo dục truyền thống tốt đẹp của dân tộc cho thế
hệ trẻ ngày càng được chú trọng.
Trong các nhà trường phổ thông, phần lịch sử địa phương là một bộ phận hữu
cơ của lịch sử dân tộc, bất cứ một sự kiện nào của lịch sử dân tộc đều diễn ra ở
một địa phương cụ thể với thời gian, không gian nhất định. Tùy quy mơ, tính
chất phản ánh mà sự kiện ảnh hưởng đến phạm vi của từng địa phương, cả nước
và thậm chí mang tầm thế giới.
Trong những năm gần đây, ngành giáo dục Việt Nam đang tiến hành đổi mới
phương pháp dạy học ở trường phổ thông, nhưng chưa đáp ứng được mục tiêu
giáo dục đề ra. Mặt khác giáo dục miền núi lại gặp nhiều khó khăn từ nhiều
nguyên nhân, trong đó mặt bằng về kinh tế, trình độ dân trí là một thách thức
lớn. Tuy nhiên, bản thân nhận thấy “Bá Thước - huyện mang tên danh nhân yêu
nước Cầm Bá Thước là một huyện miền núi xứ Thanh, có vị trí rất quan trọng
trong tiến trình lịch sử của dân tộc, giàu bản sắc văn hóa, giàu tiềm năng về tài
nguyên và truyền thống anh hùng, sáng tạo trong sự nghiệp dựng nước và giữ
nước” (Trích Địa chí huyện Bá Thước -Tr.7). Nhưng thế hệ trẻ, trong đó nhất là
học sinh chưa nhận thức được vai trò của quê hương nơi mình sinh sống.
Đặc biệt, thực hiện nghị quyết Đảng bộ huyện Bá Thước lần thứ XXIII
nhiệm kì (2020-2025), một trong những chương trình trọng tâm là “Phát triển
nơng nghiệp gắn với chương trình xây dựng nơng thơn mới và phát triển du
lịch”(Trích Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ huyện lần thứ XXIII, nhiệm kì
2020-2025-Tr. 54), trong đó du lịch cộng đồng là một hướng đi mới, thì việc
lồng ghép lịch sử địa phương để quảng bá du lịch là nội dung khơng thể thiếu.
Đó vừa là chủ trương trước mắt, vừà có tính chiến lược mà trong Đại hội Đảng
bộ huyện lần thứ XXIII nhiệm kì (2020-2025) đã đề ra.
Trong khi đó, thực tế ở trường trung học phổ thông phần lịch sử địa
phương chưa thực sự được coi trọng xứng đáng với vai trò của nó, vì số tiết

phân phối của Bộ rất ít, mỗi khối chỉ phân phối 1 đến 2 tiết. Vấn đề dạy lịch sử
địa phương chưa hiệu quả và còn gặp nhiều khó khăn.
Từ thực tiễn và suy nghĩ của bản thân, tôi mạnh dạn chọn đề tài: “Dạy
học lịch sử địa phương bằng phương pháp trải nghiệm sáng tạo ở trường
trung học phổ thơng Hà Văn Mao”.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU.
Nhằm tìm ra hướng đi hiệu quả nhất cho việc đổi mới phương pháp dạy
học môn Lịch sử hiện nay, đặc biệt là giảng dạy lịch sử địa phương trong
chương trình lịch sử trung học phổ thơng.
Đồng thời chia sẻ kinh nghiệm dạy học lịch sử địa phương của bản thân
cùng đồng nghiệp. Qua đó giáo viên và các đơn vị tổ chuyên môn Lịch sử tham
khảo, bổ sung, sáng tạo không ngừng, nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ
sư phạm.
1


Mặt khác, khẳng định vai trò và ý nghĩa của hoạt động học tập trải nghiệm
sáng tạo, từ đó đưa ra một vài biện pháp tổ chức hoạt động học tập trải nghiệm
sáng tạo hiệu quả trong dạy học Lịch sử địa phương ở trường trung học phổ
thông Hà Văn Mao, Bá Thước, Thanh Hóa.
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU.
Đề tài thuộc lĩnh vực phương pháp dạy học ở cấp trung học phổ thông, cụ
thể là “Dạy học lịch sử địa phương bằng phương pháp trải nghiệm sáng tạo ở
trường trung học phổ thông Hà Văn Mao” đối với đối tượng học sinh khối 10;
khối 11; khối 12.
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.
- Nghiên cứu nắm vững tinh thần Nghị quyết Trung ương 29 - đổi mới
giáo dục căn bản toàn diện.
- Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của việc phát triển phẩm chất và
năng lực trong môn Lịch sử mà đặc biệt là lịch sử địa phương theo hướng hoạt

động trải nghiệm sáng tạo.
- Nghiên cứu cơ sở phương pháp luận về phương pháp dạy học theo hoạt
động trải nghiệm sáng tạo.
- Nghiên cứu lý thuyết: Đọc và nghiên cứu, phân tích, tổng hợp các tài liệu
về Giáo dục học, các tài liệu chuyên khảo, tài liệu lịch sử, phương pháp dạy học
lịch sử, chương trình, sách giáo khoa lịch sử phổ thơng, các cơng trình nghiên cứu
về đổi mới phương pháp dạy học bằng việc sử dụng hoạt động trải nghiệm sáng
tạo, tài liệu định hướng phát triển phẩm chất, năng lực của người học.
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Tiến hành dạy học có đối chứng
một hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong chương trình, để rút ra những kết luận
khái quát và đề xuất một số biện pháp sư phạm.
- Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng phương pháp thống kê xác suất
toán học để xử lý kết quả thực nghiệm sư phạm đối với hai nhóm: Đối chứng và
thực nghiệm nhằm rút ra kết luận khái quát, chứng minh tính khả thi của đề tài.
NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN.
1. Một số khái niệm.
- Khái niệm lịch sử địa phương.
Lịch sử địa phương là lịch sử một đơn vị hành chính như: xã, huyện, tỉnh
hay khu vực, vùng, miền...nó cịn bao hàm cả lịch sử của các đơn vị sản xuất,
chiến đấu, các cơ quan, xí nghiệp,…Xét về phạm vi địa lí và lịch sử, các tổ chức
và đơn vị này đều thuộc phạm vi địa phương, song về mặt chun mơn, kĩ thuật
có thể xếp vào dạng lịch sử chuyên ngành. Như vậy bản thân lịch sử địa phương
rất đa dạng, phong phú cả về nội dung và thể loại.(Trích Thuật ngữ Lịch sử phổ
thơng-Tr. 236).
- Khái niệm giáo dục qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo.
Là phương pháp dạy học cho học sinh tiếp xúc trực tiếp với các buổi tham
quan, dã ngoại ở di tích, nhà thờ, các buổi ngoại khóa, các cuộc thi tìm hiểu…
nhằm giáo dục học sinh truyền thống yêu nước, tự hào dân tộc. Qua đó giáo dục
các em ý thức bảo vệ di sản, phát triển trí tuệ, rèn luyện kỹ năng sống đồng thời

2


góp phần đổi mới phương pháp dạy học, thực hiện đa dạng hóa hình thức tổ
chức dạy học.(Trích Tài liệu tập huấn trải nghiệm sáng tạo ở trường trung học
phổ thông ( Bộ GD & ĐT, xuất bản năm 2015).
2. Tầm quan trọng của dạy học lịch sử địa phương.
Sinh thời, chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói:
“Dân ta phải biết sử ta
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”.
Mỗi con người chúng ta sinh ra ai cũng có lịng u q hương đất nước,
muốn tìm hiểu về lịch sử quê hương nơi chúng ta được sinh ra. Chính vì vậy
việc dạy học lịch sử địa phương cũng đang được quan tâm trong các nhà trường.
Chúng ta thấy rằng lịch sử địa phương là một bộ phận của lịch sử dân tộc,
có quan hệ mật thiết với nhau. Bất cứ một sự kiện lịch sử dân tộc nào cũng đều
mang tính địa phương, vì nó diễn ra ở một địa phương cụ thể với không gian và
thời gian xác định.
Dạy học lịch sử địa phương có khả năng rất to lớn trong việc cung cấp
cho học sinh những tri thức về lịch sử quê hương mình, trên cơ sở đó giáo dục
cho học sinh tình u q hương tha thiết, niềm tự hào chính đáng về nơi “chơn
nhau cắt rốn”.
3. Tầm quan trọng của dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm
sáng tạo.
Dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm sáng tạo, tuy là hoạt
động chủ yếu ngồi lớp, nhưng cơng tác trải nghiệm sáng tạo có tác dụng như
một bài nội khóa trong việc giáo dưỡng, giáo dục và phát triển học sinh.
Dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm sáng tạo cịn góp phần
phát triển tồn diện học sinh.
Dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm sáng tạo buộc học
sinh sẽ phải huy động nhiều mảng kiến thức khác nhau như Văn, Sử, Địa lí… để

giải quyết một vấn đề về di sản hoặc danh nhân.Từ đó giúp các em có một hệ
thống kiến thức liên mơn vững chắc, tạo hứng thú hơn trong học tập.
* Các hình thức tổ chức hoạt động học tập trải nghiệm sáng tạo có thể thực
hiện trong nhà trường phổ thơng.
Hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong trường phổ thông
rất phong phú và đa dạng. Cùng một chủ đề, một nội dung giáo dục nhưng hoạt
động trải nghiệm sáng tạo có thể tổ chức theo nhiều hình thức hoạt động khác
nhau. Mỗi hình thức hoạt động trên đều mang ý nghĩa giáo dục nhất định. Dưới
đây là một số hình thức tổ chức của hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong nhà
trường phổ thông:
- Hoạt động câu lạc bộ: Câu lạc bộ là hình thức sinh hoạt ngoại khóa của những
nhóm học sinh cùng sở thích, nhu cầu, năng khiếu,… dưới sự định hướng của
3


những nhà giáo dục nhằm tạo môi trường giao lưu thân thiện, tích cực giữa các
học sinh với nhau và giữa học sinh với thầy cô giáo, với những người lớn khác.
Hoạt động của câu lạc bộ tạo cơ hội để học sinh được chia sẻ những kiến thức,
hiểu biết của mình về các lĩnh vực mà các em quan tâm, qua đó phát triển các kĩ
năng của học sinh.
- Sân khấu tương tác: Sân khấu tương tác (hay sân khấu diễn đàn) là một hình
thức nghệ thuật tương tác dựa trên hoạt động diễn kịch, trong đó vở kịch chỉ có
phần mở đầu đưa ra tình huống, phần cịn lại được sáng tạo bởi những người
tham gia. Phần trình diễn chính là một cuộc chia sẻ, thảo luận giữa những người
thực hiện và khán giả, trong đó đề cao tính tương tác hay sự tham gia của khán
giả. Mục đích của hoạt động này là nhằm tăng cường nhận thức, thúc đẩy để học
sinh đưa ra quan điểm, suy nghĩ và cách xử lí tình huống thực tế gặp phải trong
bất kì nội dung nào của cuộc sống.
- Thực địa, tham quan, dã ngoại: Thực địa, tham quan, dã ngoại là một hình
thức tổ chức học tập thực tế hấp dẫn đối với học sinh. Mục đích của tham quan,

dã ngoại là để các em học sinh được đi thăm, tìm hiểu và học hỏi kiến thức, tiếp
xúc với các di tích lịch sử, văn hóa, cơng trình, nhà máy… ở xa nơi các em đang
sống, học tập, giúp các em có được những kinh nghiệm thực tế, từ đó có thể áp
dụng vào cuộc sống của chính các em.
- Lao động cơng ích: Lao động cơng ích là hình thức hoạt động mang tính tập
thể cao. Có thể được tổ chức trong khuôn viên nhà trường hoặc làng xóm như:
Vệ sinh vườn trường, sân trường lớp học; vệ sinh đường làng ngõ xóm, trồng và
chăm sóc vườn hoa, chăm sóc và bảo vệ di tích lịch sử, các cơng trình cơng
cộng, di sản văn hóa…
- Hội thi / cuộc thi: Hội thi/cuộc thi là một trong những hình thức tổ chức hoạt
động hấp dẫn, lôi cuốn học sinh và đạt hiệu quả cao trong việc tập hợp, giáo
dục, rèn luyện và định hướng giá trị cho tuổi trẻ. Hội thi mang tính chất thi đua
giữa các cá nhân, nhóm hoặc tập thể ln hoạt động tích cực để vươn lên đạt
được mục tiêu mong muốn thông qua việc tìm ra người/đội thắng cuộc. Chính vì
vậy, tổ chức hội thi cho học sinh là một yêu cầu quan trọng, cần thiết của nhà
trường, của giáo viên trong quá trình tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tao.
II. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ DẠY HỌC LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG
THEO HƯỚNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG HÀ VĂN MAO.
Để có thể hiểu được thực trạng của việc tổ chức hoạt động trải nghiệm
sáng tạo cho học sinh ở trường trung học phổ thông Hà Văn Mao hiện nay, tôi đã
tiến hành trao đổi và sử dụng phiếu khảo sát cho giáo viên và học sinh ở trường
trung học phổ thông Hà Văn Mao với tổng là 03 giáo viên dạy Lịch sử và 320
học sinh( 2 lớp 10; 2 lớp 11; 4 lớp 12) .
* Mục đích khảo sát.
Để thấy rõ việc cần thiết tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo,
trong quá trình dạy học bộ môn Lịch sử ở trường phổ thông. Đồng thời tìm hiểu
những thuận lợi và khó khăn của giáo viên và học sinh, trong quá trình tổ chức
các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, từ đó đề xuất ý kiến nhằm nâng cao hiệu quả
4

của việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, trong chương trình Lịch sử
trung học phổ thơng.
* Phương pháp khảo sát: Trao đổi trực tiếp, phát phiếu.
Phiếu và câu hỏi đối với giáo viên.
- Câu hỏi.
Câu 1: Anh (chị) đánh giá như thế nào về dạy học lịch sử địa phương theo
hướng trải nghiệm sáng tạo ở trường trung học phổ thông Hà văn Mao trong
những năm qua?
Câu 2: Hoạt động học tập trải nghiệm sáng tạo của bộ môn lịch sử ở trường
trung học phổ thông Hà Văn Mao trong những năm qua đã có đóng góp như thế
nào đối với việc nâng cao hiệu quả giáo dục?
- Kết quả khảo sát.
BẢNG ĐIỀU TRA CỦA GIÁO VIÊN.
Tổng số
Kết quả điều tra
giáo
Câu hỏi 1
Câu hỏi 2
viên
Rất cần
Cần
Không Rất tốt
Tốt
Bình thường
điều tra
thiết
thiết
cần thiết

3
Tỉ lệ

3
100%

0
0%

0
0%

0
0%

0
0%

3
100%

+ Kết quả điều tra khảo sát cho thấy tất cả các giáo viên (100%) được chọn khảo
sát thống nhất cho rằng cần thiết phải tổ chức hoạt động học tập trải nghiệm
sáng tạo trong dạy học Lịch sử. Điều này chứng tỏ các giáo viên đã ý thức được
tầm quan trọng của việc tổ chức các hoạt động này trong việc giảng dạy phần
lịch sử nói chung và phần lịch sử địa phương nói riêng.
+ 100% các giáo viên dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm sáng
tạo chưa thực sự có hiệu quả ở trường phổ thông.
Đối với học sinh.
- Số lượng học sinh khảo sát : 320 học sinh của 8 lớp ( 2 lớp 10; 2 lớp 11; 4 lớp

12) ở đơn vị trường trung học phổ thông Hà Văn Mao.
- Phiếu khảo sát.
PHIẾU KHẢO SÁT VỀ MỨC ĐỘ HỨNG THÚ HỌC TẬP CỦA HỌC
SINH VỀ DẠY HỌC LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở TRƯỜNG THPT THEO
HƯỚNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO.
Anh ( chị) có hứng thú với việc học tập học tập lịch sử địa phương ở
trường trung học phổ thông thơng qua trải nghiệm sáng tạo ở chương trình Lịch
sử phổ thông không?
Trả lời bằng cách đánh dấu (+) vào các mức độ theo ý kiến của anh ( chị).
Thích:
Bình thường:
Khơng thích:
- Kết quả cụ thể như sau:
5


SLH
S
320

Thích
50

15,6%

Bình thường

Khơng thích

110

160

34,4%

50%

+ Kết quả cho thấy nhiều học sinh khơng u thích mơn Lịch sử. Chỉ có 50/320
học sinh tỏ ra u thích(chiếm 15,6%). Trong khi đó số học sinh tỏ ra thờ ơ và
khơng u thích mơn học này là 160 học sinh (chiếm 50%).
III. MỘT SỐ GIẢI PHÁP DẠY HỌC LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG THEO
HƯỚNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG HÀ VĂN MAO.
1. Xác định nội dung phần lịch sử địa phương trong chương trình Lịch sử
trung học phổ thơng hiện hành cần tổ chức hoạt động học tập trải nghiệm
sáng tạo.
1.1. Mục tiêu
- Về kiến thức:
+ Học sinh hiểu được hoàn cảnh tự nhiên, khả năng kinh tế và truyền
thống đấu tranh anh dũng, lao động cần cù của nhân dân địa phương, những
đóng góp của q hương mình đối với lịch sử dân tộc.
+ Hiểu được mối liên hệ của lịch sử địa phương với lịch sử dân tộc. Biết
được những thành tựu của quê hương trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, giáo
dục…
+ Giải thích được những khái niệm phức tạp, những kết luận, những khái
quát khoa học.
- Về kĩ năng: Củng cố và phát triển ở học sinh các kĩ năng:
+ Nhận xét, phân tích, tổng hợp so sánh các sự kiện lịch sử.
+ Kĩ năng thu thập, trình bày thơng tin lịch sử. Rèn luyện kĩ năng diễn
đạt, trình bày về một vấn đề lịch sử, được tập dượt nghiên cứu khoa học.

- Về thái độ:
+ Giảng dạy lịch sử địa phương góp phần khơng nhỏ vào việc giáo dục tư
tưởng, chính trị, giáo dục ý thức lao động, đạo đức, thẩm mĩ cho học sinh. Từ đó
hình thành cho thế hệ trẻ lịng u nước, tự hào về đất nước bắt nguồn từ lòng tự
hào về chiến cơng của cha anh mình đã làm nên ngay tại làng xóm trong cuộc
đấu tranh chống kẻ thù xâm lược.
+ Học sinh cũng tự hào với những thành tựu về kinh tế, văn hóa, xã hội
của địa phương, khâm phục về sự tài giỏi của những người lao động ở địa
phương. Từ đó các em cũng có ý thức bảo vệ, phát triển và quảng bá sản phẩm
du lịch trên địa bàn quê hương, làm giàu cho gia đình và xã hội.
+ Từ những hiểu biết đó các em càng thấy u q và có trách nhiệm với
q hương mình.
-Về năng lực:Hình thành cho học sinh các năng lực.
+ Năng lực thực hành bộ môn: Khai thác và sử dụng tranh ảnh, mơ hình
có liên quan đến bài học.
6


+ Năng lực tổng hợp, liên hệ, sâu chuỗi các sự kiện lịch sử so sánh, đối
chiếu, tự học, tự trình bày, tổ chức hợp tác, trình bày...
1.2. Xây dựng nội dung chương trình lịch sử địa phương theo hướng tự chủ
và kế hoạch dạy học trải nghiệm sáng tạo.
* Xây dựng nội dung chương trình lịch sử địa phương Bá Thước trong dạy
học chính khóa.
- Căn cứ vào thực tế đơn vị trường đóng trên địa bàn gắn với những di
tích và danh nhân để lựa chọn nội dung xây dựng bài học phù hợp.
- Cần phân bố thời gian hợp lí cần đảm bảo nội dung chính khóa chung
của toàn quốc và nội dung kiến thức của địa phương nhằm đảm bảo tốt mục tiêu
và chất lượng chương trình dạy học.
- Lựa chọn nội dung và hình thức dạy học tích cực hướng vào giáo dục

nâng cao truyền thống, đạo đức cho học sinh.
Lớp
Nội dung
Hình thức tiến hành
Học kì II:
Dạy học nội khóa trên lớp.Vận
10
Bá Thước từ thế kỉ X đến thế kỉ XIX dụng kiến thức liên mơn Văn
(1 tiết)
học, Địa lí, Nghệ thuật.
Học kì II. Bá thước với phong trào Dạy học nội khóa trên lớp.Vận
11
Cần vương cuối thế kỉ XIX.
dụng kiến thức liên môn Văn
(1 tiết)
học - Địa lí, Nghệ thuật.
Học kì II.
Tiết 1. Bá Thước trong phong trào
đấu tranh giải phóng dân tộc 19191945, kháng chiến chống Pháp,
12
Mĩ(145-1975).
(2 tiết) Tiết 2. Giáo dục truyền thống qua di
tích và danh nhân, khu du lịch.
I. Sự thành lập Đảng bộ huyện Bá
Thước.
II. Di tích và danh nhân văn hóa địa
phương: Đền thờ Hà Cơng Thái

Dạy học nội khóa trên lớp.
Vận dụng kiến thức liên mơn

Văn học - Địa lí, Nghệ thuật.
Tiết 1. Dạy học nội khóa trên
lớp.
Vận dụng kiến thức liên mơn
Văn học - Địa lí.
Tiết 2- Trải nghiệm thực địa
tại Khu di tích đền thờ Hà
Công Thái và thành lập chi bộ
Đảng đầu tiên, khu du lịch
Pù Lng.

* Xây dựng kế hoạch ngoại khóa
- Căn cứ vào nội dung chương trình kế hoạch lịch sử địa phương nội khóa
để xây dựng chương trình, nội dung ngoại khóa.
- Căn cứ vào kế hoạch hoạt động và nhiệm vụ năm học của nhà trường.
- Căn cứ vào kế hoạch hoạt động tổ chuyên môn và phát huy vai trị bộ
mơn chun mơn.
T
Nội dung
Hình thức tổ chức
Thời gian
Đối
T
thực hiện
tượng
học sinh
1
Tổ chức hoạt động Xây dựng bài tuyên Tháng 12.
Toàn
7

ngoại khóa đầu tháng
chủ đề kỉ niệm các
ngày lễ gắn với lịch
sử địa phương.
Học sinh với ngày
truyền thống Quân
đội nhân dân Việt
Nam 22.12.
2
Tổ chức ngoại khóa
chuyên đề: Giáo dục
truyền thống yêu
nước cho đoàn viên
thanh niên qua di sản
và danh nhân địa
phương.

truyền lịch sử.
Phần câu hỏi kiến thức
cho học sinh trả lời.
Duyệt đội hình đội ngũ.

Biểu diễn văn nghệ.
Tháng 3
Ba đội chơi gắn với tên
gọi các di sản:
1. Các đội giới thiệu tên
đội chơi thông qua bài

thuyết minh di sản.
2. Phần thi kiến thức di
sản và danh nhân địa
phương.
3.Thi tài năng tuyên
truyền giáo dục đạo đức
cho đoàn viên.
3
Dạy học dự án
Tham quan tìm hiểu về Tháng 4- 5
mơ hình du lịch ở địa
phương
1.3. Những yêu cầu khi tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo.

trường

Toàn
trường

Lớp 12

- Về nội dung dạy học trong tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo.
+ Nội dung dạy học phải đa dạng, phong phú và phù hợp với trình độ
nhận thức của học sinh để qua đó các em có thể hiểu được nội dung bài học.
+ Chương trình, kế hoạch học tập trải nghiệm phải được thiết kế để trang
bị đầy đủ cho học sinh: kiến thức, kĩ năng, thái độ và cách vận dụng kiến thức
vào thực tiễn cuộc sống.
- Về phương pháp dạy học.
+ Giáo viên nên kết hợp nhiều phương pháp dạy học khác nhau để phát
triển tính độc lập, tự giác tự tìm tịi của học sinh trong hoạt động trải nghiệm

sáng tạo nhằm phát huy năng lực học sinh.
+ Mặt khác, khi tiến hành dạy học theo phương hướng phát huy năng lực
học sinh, giáo viên cũng cần quan tâm đến hiệu quả của mỗi phương pháp mà
mình áp dụng.
- Về đánh giá kết quả học tập của học sinh.
8


Cần sử dụng nhiều hình thức đánh giá, nhiều bộ cơng cụ đánh giá, coi
trọng nhận xét q trình tiến bộ về nhiều mặt khác nhau của học sinh.
- Việc thực hiện hoạt động trải nghiệm sáng tạo, người giáo viên cần
phải đảm bảo đúng mục tiêu bài học.
Khi tiến hành trải nghiệm sáng tạo, giáo viên phải xác định nội dung hợp
lí, tổ chức cho học sinh báo cáo sản phẩm thu được sau buổi trải nghiệm sáng
tạo mà không mất quá nhiều thời gian, điều quan trọng nhất là phải đảm bảo
cung cấp đủ kiến thức, kĩ năng cần thiết cho học sinh, đảm bảo thực hiện đúng
mục tiêu bài học.
- Phải phù hợp với trình độ học sinh, không nên xây dựng các chủ đề trải
nghiệm vượt quá xa nội dung kiến thức của học sinh.
+ Dạy học vừa sức là nguyên tắc hàng đầu của quá trình dạy học. Dạy học
vừa sức có nghĩa là những yêu cầu, nhiệm vụ học tập phải phù hợp với trí tuệ
của học sinh để các em có thể hồn thành với sự nỗ lực cao nhất cả về trí tuệ và
thể lực.
+ Hiện nay với sự phát triển của khoa học kĩ thuật, sự tiến bộ của xã hội
và sự bùng nổ của thông tin…khả năng nhận thức của học sinh trung học phổ
thông ngày càng phát triển hơn. Đây là điều kiện thuận lợi để vận dụng phương
pháp dạy học trải nghiệm sáng tạo trong dạy học lịch sử.
- Đảm bảo sự thống nhất giữa vai trò tự giác, tích cực độc lập nhận thức
của học sinh và vai trò chủ đạo của giáo viên.
Yêu cầu này đòi hỏi phải phát huy tính tự giác, tích cực, độc lập nhận

thức của học sinh và vai trò chủ đạo của người giáo viên trong việc vận dụng
phương pháp dạy học lịch sử theo hướng phát triển năng lực học sinh.
- Đảm bảo tính thống nhất giữa lí luận và thực tiễn.
Việc vận dụng phương pháp dạy học lịch sử theo hướng phát triển năng
lực học sinh, là một cơ hội tốt để các em được làm việc (tìm hiểu, thảo luận,
tranh luận, khảo sát, thí nghiệm…) để tự mình tìm ra tri thức. Nhưng quan trọng
hơn là cơ hội để các em vận dụng những tri thức đã học được vào thực tế cuộc
sống. Bên cạch đó, cịn là cơ hội để các em tìm hiểu, giải quyết vấn đề mang
tính xã hội, tính thời đại.
- Mơi trường học tập phải mang tính cộng đồng.
u cầu này muốn nói tới sự hợp tác của học sinh trong quá trình học tập.
Làm việc nhóm để đảm bảo sự khách quan, học hỏi lẫn nhau cũng như học cách
9


làm việc và chung sống với người khác.
1.4. Qui trình thực hiện hoạt động học tập trải nghiệm sáng tạo cho học
sinh.
*Qui trình tổ chức dạy học nói chung.
Qui trình dạy học theo hướng phát triển năng lực cho học sinh bao gồm ba bước
như sau:
Bước 1: Lập kế hoạch.
+ Lựa chọn đề tài.
+ Xây dựng các tiểu chủ đề.
+ Lập kế hoạch các hoạt động học tập.
Bước 2: Thực hiện kế hoạch.
+ Thu thập thơng tin.
+ Xử lí thơng tin.
+ Tổng hợp thông tin.
Bước 3: Tổng hợp báo cáo kết quả.

+ Xây dựng sản phẩm.
+ Báo cáo trình bày sản phẩm.
+ Đánh giá.
* Quy trình tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học lịch sử địa
phương.
Bước 1: Chọn đề tài (đặt tên) và xác định mục tiêu của bài trải nghiệm
sáng tạo.
Ở bước này, cả giáo viên và học sinh cùng đề xuất, chọn đề tài và mục
đích của bài học.
Cơng việc của giáo viên: Tìm trong chương trình lịch sử địa phương, các
chủ đề nội dung cơ bản có liên quan hoặc có thể liên hệ vào thực tiễn. Giáo viên
phân chia lớp thành các nhóm hướng dẫn người học đề xuất, xác định chủ đề,
định hướng cho học sinh về mục đích bài học.
Cơng việc của học sinh: Tùy trong trường hợp thích hợp, sáng kiến về
việc xác định đề tài có thể xuất phát từ học sinh. Học sinh lắng nghe và tiếp thu
những gợi ý, định hướng về đề tài của giáo viên, của nhóm làm việc.
Bước 2: Xây dựng đề cương bài lịch sử.
Công việc của giáo viên: Giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh xác định:
Nội dung và phương pháp, phương tiện, hình thức trải nghiệm, thời gian dự
kiến, nguồn tài liệu, kinh phí thực hiện. Giáo viên có thể hướng dẫn học sinh
xây dựng “bộ câu hỏi khung” liên quan đến những vấn đề bài trải nghiệm.
Công việc của học sinh: Sau khi đã được phân công vào các nhóm, các
nhóm thống nhất kế hoạch cụ thể thực hiện nhiệm vụ. Giáo viên hướng dẫn, gợi
ý học sinh cách thức thực hiện một số nhiệm vụ sau:
- Cách thu thập thông tin: Lấy ở đâu? Lấy bằng cách nào? Phương tiện gì?
- Cách xử lí thơng tin: Lựa chọn thơng tin có giá trị phải đảm bảo độ tin
cậy và có ý nghĩa.
- Cách tổng hợp và trình bày kết quả: Bố cục, nội dung và hình thức trình
bày sản phẩm.
10

Bước 3: Thực hiện hoạt động
Công việc của giáo viên: Gặp gỡ thường xun các nhóm để biết rõ tiến
trình làm việc của từng nhóm, kịp thời giúp đỡ và điều chỉnh những vướng mắc
của các nhóm.
Cơng việc của học sinh: Thực hiện hoạt động theo nội dung.
Bước 4: Trình bày sản phẩm
Kết quả của việc học tập trải nghiệm sáng tạo có thể được viết dưới dạng
ấn phẩm (bản tin, tập san, báo, áp phích, thu hoạch báo cáo…) và có thể được
trình bày trên power point, được thiết kế thành các đoạn phim, video…
Bước 5: Đánh giá kết quả hoạt động trải nghiệm.
Công việc của học sinh: Các nhóm trình bày kết quả thực hiện của nhóm
mình. Các nhóm khác theo dõi, thảo luận, trao đổi, nhận xét, đóng góp ý kiến và
kết quả làm việc của nhóm bạn. Học sinh các nhóm đánh giá lẫn nhau và tự
đánh giá kết quả của nhóm mình.
Cơng việc của giáo viên:
- Giáo viên nhận xét quá trình thực hiện hoạt động và sản phẩm của mỗi
nhóm.
- Giáo viên rút kinh nghiệm qua việc thực hiện hoạt động của các nhóm.
- Giáo viên lưu kết quả hoạt động vào hồ sơ của học sinh.
2. Một số phương pháp dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm
sáng tạo ở trường trung học phổ thông Hà Văn Mao.
2.1. Dạy học theo phương pháp truyền thống(dạy học trên lớp theo chính
khóa). Phụ lục 1.
Trong khuôn khổ đề tài này, tôi chọn một bài học lịch sử địa phương ở huyện
Bá Thước, bài: Giáo dục truyền thống yêu nước qua Đền thờ Hà Công Thái và khu
lưu niệm nơi thành lập chi bộ Đảng huyện Bá Thước (Thôn Muỗng Do, xã Điền
trung; và thôn Chiềng Lẫm, xã Điền Lư, Huyện Bá Thước, Thanh Hóa )

Giáo án thực dạy trên lớp.
GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG QUA ĐỀN THỜ HÀ CÔNG THÁI VÀ
KHU LƯU NIỆM NƠI THÀNH LẬP CHI BỘ ĐẢNG HUYỆN
BÁ THƯỚC
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức.
- Học sinh cần nắm được những đóng góp cũng như cơng lao của dịng
họ Hà đối với q hương, đất nước.
- Học sinh biết được chi bộ Đảng Bá thước ra đời trong hoàn cảnh nào,
ý nghĩa của sự ra đời cũng như vai trò của chị bộ Đảng đối với huyện nhà.
2. Thái độ, tư tưởng.
- Giáo dục lòng biết ơn đối với những dòng họ, những danh nhân văn
hóa đã có những đóng góp to lớn trong sự nghiệp xây dựng và phát triển của
đất nước; lòng tự hào và ý thức học tập, rèn luyện, bảo tồn và phát huy các giá
trị tốt đẹp của quê hương, đất nước.
11


- Giáo dục ý thức biết ơn vai trò lãnh đạo của Đảng đối với quê hương.
3. Kĩ năng.
- Rèn kĩ năng khai thác tư liệu, tranh ảnh, vận dụng kiến thức mơn Địa
lí, Văn học trong học tập, phân tích, so sánh, nhận xét.
- Rèn kĩ năng xây dựng bố cục và thực hành viết bài thuyết minh di tích
và danh nhân.
4. Năng lực.
- Năng lực thực hành bộ mơn: Khai thác và sử dụng kênh hình có liên
quan đến bài học.
- Năng lực tổng hợp, liên hệ, sâu chuỗi các sự kiện lịch sử so sánh, đối
chiếu, tự học, hợp tác, trình bày...
II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY HỌC.

1. Giáo viên.
- Máy chiếu
- Tranh ảnh về Đền thờ Hà Công Thái, khu lưu niệm nơi thành lập chi bộ Đảng
huyện Bá Thước.
2. Học sinh.
- Tìm hiểu trước về tư liệu nhà thờ họ Hà, khu lưu niệm nơi thành lập chi bộ
Đảng huyện Bá Thước.
- Giấy Ao, bút, vở, thước kẻ…
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC.
1. Ổn định lớp.
2. Hoạt động khởi động.
Chiếu 1 đoạn Vi deo và xem hình ảnh đền thờ.
- Giới thiệu bài mới.
Khi triều Nguyễn thành lập, Hà Công Thái được phong làm quận cơng,
ơng có vai trị lớn với q hương Bá Thước, đặc biệt có cháu nội là Hà Văn
Mao tham gia vào phong trào Cần Vương chống Pháp cuối thế kỉ XIX.
Đồng thời trong tiến trình lịch sử ở những giai đoạn sau, Đảng ra đời đã
lãnh đạo cách mạng huyện nhà và giành được những thắng lợi nhất định.
Vậy dịng họ Hà và Hà Cơng Thái và chi bộ Đảng và sau này là Đảng
bộ có vai trị như thế nào với địa phương Bá Thước, ta cùng tìm hiểu trong bài
“Giáo dục truyền thống qua đền thờ Hà Công Thái và khu lưu niệm nơi
thành lập chi bộ Đảng huyện Bá Thước”.
3. Hoạt động hình thành kiến thức
Hoạt động của GV–HS
Kiến thức cơ bản
*Hoạt động 1: Tìm hiểu về dịng I. Họ Hà ở Bá thước
họ Hà Cơng trên địa bàn.
1. Nguồn gốc
Cá nhân/ Tập thể
- Họ Hà là một trong những họ đông

12


- GV hỏi: Em hãy kể một số dòng
họ mà em biết trên địa bàn Bá
thước?
- HS trả lời, GV nhận xét và kết
luận: Dòng họ Hà, họ Quách, họ
Bùi, họ Cao...
- GV tổ chức trị chơi: “Nhóm
thuyết trình giỏi”, chia lớp thành 4
nhóm.
- GV yêu cầu: vận dụng kiến thức
Văn, Sử, Địa lí thuyết minh về một
dịng họ mà em biết?
- Các nhóm thảo luận (3 phút), sau
đó cử đại diện trình bày.
- GV cho các nhóm bình xét và bầu
chọn nhóm nào thuyết minh tốt
nhất.
- GV nhận xét và kết luận.
* Hoạt động 2: Tìm hiểu về danh
nhân Hà Cơng Thái(Cá nhân và
tập thể)
- GV hỏi: Em có hiểu biết gì về
danh nhân Hà Cơng Thái, Hà Văn
Mao?
- HS trả lời, GV nhận xét và kết
luận.
- GV cung cấp thêm tư liệu về Hà

Công Thái, Hà Văn Mạo, từ đó cho
HS thấy rõ thêm về những đóng góp
của ông đối với đất nước đặc biệt là
trong cuộc kháng chiến chống quân
Pháp.
- GV tổ chức HS thuyết minh về
danh nhân.
- GV đưa ra yêu cầu: mỗi HS phải
chuẩn bị cho mình một bài thuyết
minh về danh nhân Hà Cơng Thái.
- Sau đó GV yêu cầu bất kỳ một HS
nào trình bày.
- GV nhận xét và kết luận.

nhất thuộc dân tộc thái của Bá thước.
- Dịng họ Hà Cơng là một trong ba
dịng chính ở mường Khơ.
- Họ sinh sống chủ yếu phía Tây của
huyện

2. Vai trị của Hà cơng Thái
- Hà Công Thái từng làm quận công
dưới triều Nguyễn.
- Thời Tây sơn, đặc biệt khi Quang
Trung qua đời Hà Cơng Thái là
người sớm nhận ra tình hình diễn
biến của thời cuộc.
- Hà Công Thái là người đầu tiên ở
miền núi Thanh Hóa tìm đường liên
lạc với Nguyễn Ánh.

-Từ một thổ ty ở vùng núi xa xôi,
tiếng tăm chưa vượt xa bản mường,
Hà Cơng Thái đã bước lên vũ đài
chính trị.
- Quan hệ giữa Hà Công Thái với
Nguyễn Ánh được xây dựng từ thời
Nguyễn Ánh còn ở Trấn Biên, Gia
Định và khơng phải chỉ một mình Hà
Cơng Thái tìm cách liên lạc với
Nguyễn Ánh, chính Nguyễn Ánh đã
sai người ra Thanh Hóa tìm gặp ơng.
-Tuy nhiên, về sau Hà Cơng Thái bị
Phạm Nho sát hại.Vua Minh Mệnh
truyền chỉ mấy lần phải tìm bắt cho
được thủ phạm. Phải 20 tháng sau
Hà Cơng Quỳnh (con trai Hà Cơng
Thái) mới tìm bắt được thủ phạm.
13


- Sau này để tưởng nhớ cơng lao của
ơng, chính quyền địa phương đã cho
xây dựng đền thờ để nhân dân viếng
thăm. Đồng thời để giáo dục thế hệ
trẻ có ý thức biết ơn thế hệ đi trước.
GV: Sử dụng video về khu lưu
II. Sự ra đời của Chi bộ và Đảng
niệm.
bộ huyện Bá thước.
Hỏi: Chi bộ huyện Bá Thước ra đời 1. Sự ra đời.

trong hoàn cảnh nào? Địa điểm ở
- Cuộc kháng chiến chống Pháp của
đâu?
nhân dân trong huyện diễn ra sôi nổi.
HS đã chuẩn bị trước dưới sự hướng - Để lãnh đạo nhân dân Bá Thước
dẫn của GV sau đó trả lời.
kháng chiến chống Pháp, dưới sự chỉ
đạo của Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa,
tháng 2/1949 tại nhà bà Bồng (thôn
Chiềng Lẫm, Xã Điền lư) đã diễn ra
hội nghị thành lập chi bộ.
-Trên cơ sở đó, ngày 18/5/1949 tại
nhà đồng chí Đinh Văn Êu(Chịm La
Hán, xã Ban Công) tổ chức hội nghị
Nêu ý nghĩa sự ra đời của Chi Bộ
thành lập Đảng bộ huyện.
và Đảng bộ huyện Bá Thước?
2. Ý nghĩa.
Sau khi HS trả xong, GV yêu cầu
- Sự ra đời của Chi bộ và sau đó là
HS khác nhận xét, sau cùng GV
Đảng bộ huyện đã khẳng định bước
chốt ý.
phát triển trưởng thành trong phong
trào kháng chiến kiến quốc của quân
và dân các dân tộc trong huyện.
- Đồng thời là sự xác lập vai trò lãnh
đạo trực tiếp và toàn diện của Đảng
trong đồng bào các dân tộc.
- Mặt khác là sự kết thúc vai trò lịch

sử của Hội kháng chiến huyện Bá
Thước.
4. Hoạt động củng cố
- GV khái quát lại những nội dung cơ bản của bài học.
- Nhấn mạnh thêm: Để ghi nhớ công lao của dịng họ Hà cơng, Đảng bộ và
đặc biệt là những người có cơng to lớn đối với q hương, đất nước như: Hà
Công Thái, Hà Văn Mao, Đảng nhà nước và nhân dân đặc biệt là chính quyền
địa phương đã cho xây dựng đền thờ, khu lưu niệm.
- Đồng thời, ngôi trường các em đang học tập mang tên một danh nhân họ Hà
là Hà Văn Mao.
5. Bài tập:
- Sưu tầm thêm tư liệu, tranh ảnh, thơ văn có liên quan đến bài học này.
2.2. Dạy học theo phương pháp trải nghiệm sáng tạo (dạy học tại thực địa).
14


Phụ lục 2.
Sau khi tiến hành thực dạy trên lớp, tơi tiếp tục tổ chức học sinh học tập
theo hình thức trải nghiệm sáng tạo tại thực địa. Trong buổi học tại thực địa này,
tơi u cầu học sinh đóng vai là người hướng dẫn viên du lịch giới thiệu cho
khách về di tích lịch sử văn hóa và danh nhân vừa học trên lớp.
Các bước tiến hành như sau:
Bước 1: Giáo viên chia lớp thành các nhóm, giao tình huống đóng vai cho
học sinh từng nhóm và qui định rõ thời gian đóng vai.
- Vai là một hướng dẫn viên du lịch giới thiệu về di tích văn hóa đền Hà
Công Thái, khu lưu niệm nơi thành lập chi bộ Đảng huyện Bá thước (Để thực
hiện được vai diễn học sinh phải chuẩn bị trước bài thuyết minh về di tích).
- Vai là một tốp khách du lịch muốn tìm hiểu về di tích lịch sử- văn hóa
đền thờ Hà Cơng Thái, khu lưu niệm.
Bước 2: Các nhóm thảo luận để đóng vai.

- Các nhóm thảo luận về nội dung, về cách diễn xuất.
- Thảo luận thống nhất kịch bản.
Bước 3: Các nhóm lên đóng vai.
Bước 4: Lớp thảo luận, nhận xét.
Bước 5: Giáo viên phỏng vấn học sinh đóng vai.
- Cảm nhận của em về vai diễn?
- Em có gặp khó khăn gì trong q trình nhập vai?
- Em đã học tập được gì từ vai diễn?
Cuối buổi học tại thực địa, giáo viên tổ chức học sinh kể chuyện về danh nhân
Hà Công Thái, về khu lưu niệm.
Như vậy, thông qua vai diễn mà học sinh đặt mình vào cũng như thơng
qua vai diễn của các bạn để các em có thể hiểu rõ về các di tích lịch sử văn hóa
của q hương. Các em biết được vị trí, vai trị cũng như giá trị của những di
tích lịch sử văn hóa. Từ đó thêm trân trọng và tự hào về mảnh đất xứ Mường
khơ. Ngồi ra, còn rèn luyện nhiều kĩ năng đặc biệt là kĩ năng thuyết trình, sử
dụng cơng nghệ thơng tin, đặc biệt kĩ năng sử dụng kiến thức liên môn để hoàn
thành vai diễn…. và nhiều năng khiếu khác của học sinh cũng được bộc lộ và
phát huy.
2.3. Dạy học bằng hình thức ngoại khóa ngồi khn viên nhà trường (Dạy
dự án).Phụ lục 3.
Dạy học dự án là một hình thức dạy học, trong đó người học thực hiện
nhiệm vụ học tập phức hợp, có sự kết hợp giữa lí thuyết và thực hành, tạo ra sản
phẩm có thể giới thiệu.
Trong đề tài này, chúng tôi đã xây dựng dự án: “Những giải pháp góp
phần nâng cao hình ảnh Bá thước và quảng bá du lịch huyện nhà”.
Tóm tắt bài dạy:
- Lựa chọn địa điểm: Khu du lịch cộng đồng Pù Luông (Xã Thành Sơn, huyện
Bá Thước).
- Đối tượng thực hiện dự án này là học sinh lớp 12A2 THPT.
- Thời gian dự kiến: 2 tuần.

- Tìm hiểu mơ hình làm du lịch cộng đồng của đồng bào Thái.
15


- Chất lượng, kết quả du lịch những năm gần đây.
- Những giải pháp góp phần nâng cao chất lượng và quảng bá hình ảnh du lịch
huyện nhà.
Thơng qua việc thực hiện dự án, học sinh được tham gia các hoạt động
ngoại khóa ngồi khn viên nhà trường trong các vai trò khác nhau như một
báo cáo viên khoa học, người dẫn chương trình, hướng dẫn viên du lịch, phóng
viên, diễn viên…Học sinh sẽ được chủ động thiết kế các hoạt động tìm kiếm và
xử lí thơng tin, làm việc theo nhóm, trao đổi, tranh luận…để xây dựng kịch bản
thống nhất và triển khai hoạt động.
Ý nghĩa của dự án: Giúp học sinh hiểu được vai trò của du lịch cộng đồng
đối với sự phát triển của ngành du lịch và kinh tế của địa phương.
Các bước tiến hành:
Bước 1: Xác định chủ đề, mục đích dự án.
Giáo viên đưa ra câu hỏi khái quát: Hiện nay, nhiều vùng quê khắp cả
nước có rất nhiều mơ hình làm du lịch. Vậy địa bàn Bá Thước có loại hình du
lịch nào đang phổ biến trong những năm gần đây? Chúng ta cần phải làm gì để
góp phần nâng cao chất lượng và quảng bá sản phẩm du lịch này của quê
hương?
Giáo viên nêu ra mục tiêu học sinh cần đạt được trong dự án.
Giáo viên xác định dự án:“Với vai trò là các nhà nghiên cứu du lịch, các
em hãy tìm hiểu về các giải pháp góp phần nâng cao chất lượng và quảng bá
thương hiệu du lịch Bá Thước”.
Giáo viên chia học sinh trong lớp thành nhiều nhóm.
Bước 2: Các nhóm xây dựng kế hoạch làm việc.
- Dự kiến cơng việc và xác định phương pháp tiến hành.
- Ban 1: Ban tổ chức.

+ Nhóm 1: Xây dựng kịch bản.
+ Nhóm 2: Thực hiện công tác tuyên truyền.
- Ban 2: Ban chun mơn.
+ Nhóm 1,2: Tìm hiểu mơ hình làm du lịch cộng đồng của đồng bào Thái.
+ Nhóm 3: Tìm hiểu sản phẩm chất lượng du lịch.
+ Nhóm 4: Tìm hiểu những giải pháp để quảng bá thương hiệu du lịch cộng
đồng.
Giáo viên hướng dẫn lập kế hoạch nhóm, kế hoạch làm việc của cả lớp
trong thời gian thực hiện dự án.
Các nhóm kí kết hợp đồng học tập, giáo viên giải đáp những thắc mắc từ phía
học sinh.
Bước 3: Thực hiện
Học sinh làm việc theo nhóm với các cơng việc cụ thể:
- Ban tổ chức lên kịch bản.
- Ban chuyên môn sưu tầm, thu thập tài liệu về nội dung bài học.
- Nhóm tuyên truyền viết một bài báo cáo quảng bá thương hiệu du lịch Bá
Thước.
- Nhóm dẫn chương trình viết lời dẫn.
Học sinh các nhóm làm việc theo nhiệm vụ đã phân công.
16


Bước 4: Giới thiệu sản phẩm trước lớp.
Mỗi nhóm cử một đại diện trình bày vấn đề đã tìm hiểu và các giải pháp
đề xuất.
Cả lớp thảo luận, góp ý.
Bước 5: Đánh giá hoạt động.
- Tổ chức cho học sinh tự đánh giá hoặc đánh giá lẫn nhau về kết quả làm việc
của từng nhóm.
- Giáo viên tổng kết, đánh giá về phương pháp tiến hành, nội dung và kết quả

của các vấn đề đã được nghiên cứu và trình bày của từng nhóm.
Như vậy, đối với hình thức dạy học này, học sinh trực tiếp tham quan mơ
hình du lịch cộng đồng Bá Thước, trực tiếp đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao
chất lượng và quảng bá thương hiệu du lịch. Những việc làm cụ thể đó, phần nào
góp phần giáo dục hướng nghiệp cho học sinh, xây dựng q hương.
2.4. Dạy học bằng hình thức ngoại khóa trong khn viên nhà trường.
Phụ lục 4.
Ví dụ minh họa: Hoạt động ngoài giờ lên lớp kỉ niệm ngày thành lập qn
đội nhân dân và ngày hội quốc phịng tồn dân 22/12.
Trong hình thức này nhóm lịch sử chúng tơi, phối hợp với Đoàn trường đã
tổ chức cho học sinh hoạt động ngoài giờ lên lớp đầu tháng 12 với chủ đề “Học
sinh với ngày truyền thống quân đội nhân dân Việt nam 22.12” tìm hiểu về
những truyền thống quê hương, các tấm gương yêu nước, di tích lịch sử tiêu
biểu trên địa bàn Bá Thước.
- Mục đích:
+ Giáo dục truyền thống yêu nước, truyền thống cách mạng.
+ Cung cấp cho học sinh những hiểu biết về các danh nhân, địa danh di tích của
địa phương.
+ Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, hoạt động tập thể.
+ Bồi dưỡng ý thức vươn lên trong học tập để xứng đáng với các thế hệ đi trước.
- Chuẩn bị:
+ Xây dựng kế hoạch ngoại khóa hoạt động ngồi giờ lên lớp .
+ Trao đổi với ban giám hiệu nhà trường để ấn định thời gian tổ chức phù hợp.
+ Tuyên truyền trong học sinh toàn trường về hoạt động ngoài giờ lên lớp với
nội dung: “Học sinh với ngày truyền thống quân đội nhân dân Việt nam 22.12”
+ Đối tượng: học sinh toàn trường.
+ Lên kế hoạch cho học sinh tập một số tiết mục văn nghệ.
- Cách thức tiến hành.
Hoạt động 1. Viết bài tuyên truyền kỉ niệm ngày thành lập Quân đội nhân dân và
ngày hội quốc phịng tồn dân, truyền thống của quân dân Bá Thước.

Hoạt động 2. Thi tìm hiểu kiến thức bằng câu hỏi về những thành tích của quân
đội và nhân dân Bá Thước trong kháng chiến chống Pháp, chống Mĩ, xây dựng
đất nước; duyệt đội hình đội ngũ.
Hoạt động 3. Kể chuyện và ngâm thơ.
- Kể chuyện về đơn vị bộ đội ở Đồng Tâm.
- Hát: Có một miền q(Thơ: Lê Huy Hồng, Nhạc: Hồi Nam).
Hoạt động 4. Tổng kết, đánh giá.
17


IV. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIÊM.
Nhận thức rõ tầm quan trọng của phương pháp dạy học lịch sử địa phương
theo hướng trải nghiệm sáng tạo, năm học 2019- 2020 và năm học 2020- 2021
phối hợp với Đoàn trường, các tổ nhóm chun mơn, chúng tơi đã tổ chức được
một số hoạt động trải nghiệm sáng tạo, nhằm hướng về mục đích nâng cao ý
thức cho học sinh trong vấn đề giữ gìn và phát huy các giá trị truyền thống, lịng
u nước, ý thức bảo tồn và tơn tạo các di sản của quê hương, đất nước, đặc biệt
ở địa phương; góp phần định hướng nghề nghiệp cho học sinh khối 12. Những
hoạt động đó đã nâng cao hơn nữa hiểu biết của các em về các di sản ở địa
phương, giúp các em hứng thú hơn với mơn lịch sử, góp phần bồi dưỡng tình
u q hương, đất nước.
Để thấy được hiệu quả và tính khả thi của đề tài nghiên cứu, tôi đã tổ chức
2 cuộc điều tra như sau:
- Cuộc điều tra thứ nhất được tiến hành chia thành 2 thời điểm: Thời điểm đầu
năm học khi chúng tôi chưa tiến hành các hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Thời
điểm vào cuối kỳ I, khi chúng tôi đã tiến hành được một số hoạt động trải
nghiệm sáng tạo.
Chúng tơi chọn lớp 12A2, có tổng số 37 học sinh để tiến hành khảo sát.
Câu 1: Em có tham gia các hoạt động trải nghiệm sáng tạo của bộ môn lịch sử
địa phương không?

+ Rất thường xuyên.
+ Thường xun.
+ Khơng thường xun.
Câu 2: Em có hứng thú gì với các di tích văn hóa và lịch sử dân tộc?
+ Rất u thích.
+ u thích.
+ Bình thường.
Sau thời gian thực hiện tôi đã thu được kết quả như sau:

Kết quả khảo sát đầu năm học.
Câu hỏi 1
Số học
Rất
Thường
sinh được thường xuyên
khảo sát
xuyên
37
0
4
Tỉ lệ
0%
10,8%
Kết quả khảo sát cuối kỳ I.

Khơng
Thường
xun
33
89,2%

Câu hỏi 2
Rất u
u
Bình
thích
thích
thường
4
10,8%

10
27%

23
62,2%

Kết quả điều tra
Câu hỏi 1

Câu hỏi 2
18


Rất
thường
xun

Thường
xun

Khơng
Thường
xun

Rất u
thích

u
thích

Bình
thường

Tổng số
học sinh
điều 37
tra
4
22
11
10
22
5
Tỉ lệ
10,8%
59,5%
29,7%
27,2%
59,4%

13,4%
Từ kết quả điều tra trên, tình trạng học sinh thờ ơ, thiếu hứng thú với các
giá trị văn hóa dân tộc và lịch sử dân tộc, lịch sử địa phương đã được cải thiện rõ
nét. Nếu ở đầu kỳ, do việc tham gia hoạt động trải nghiệm sáng tạo còn chưa
thường xuyên nên hứng thú với vấn đề dạy học lịch sử địa phương theo hướng
trải nghiệm sáng tạo trong bộ môn lịch sử còn nhiều hạn chế. Cuối kỳ I, việc
tham gia các hoạt động trải nghiệm sáng tạo với nhiều hình thức đa dạng đã giúp
cải thiện tình hình. Các em đã quan tâm hơn, hứng thú hơn với vấn đề lịch sử đia
phương và lịch sử dân tộc.
- Cuộc điều tra thứ hai, tôi tiến hành tổ chức thực nghiệm sư phạm tại hai lớp
10 của trường THPT hiện hành, chọn hai lớp 10A7 và 10A2 năm học 2020–
2021 có số học sinh và trình độ nhận thức của các lớp ngang nhau để dạy về chủ
đề: Giáo dục truyền thống qua dạy học tại di tích văn hóa: Đền thờ danh nhân
Hà Công Thái và khu lưu niệm nơi chi bộ Đảng huyện Bá Thước thành lập, một
lớp dạy thực nghiệm và một lớp dạy đối chứng. Ở lớp đối chứng thì dạy theo
phương pháp truyền thống, lớp thực nghiệm, tôi vừa dạy học trên lớp vừa tổ
chức tham quan trải nghiệm sáng tạo.
Sau khi dạy xong tôi ra đề kiểm tra 15 phút (câu hỏi: Sau khi học xong
buổi tham quan tại đền thờ quận công Hà Công Thái, khu lưu niệm chi bộ Đảng
Bá Thước thành lập, bản thân em có thể làm gì để góp phần xây dựng và bảo vệ
các di sản và danh nhân quê hương, đất nước?), kết quả thu được là:
Điểm
Điểm
Điểm
Điểm
Điểm trung
Tổng số
dưới 5
5- 6
7- 8

9 -10
bình trở lên
Lớp HS dự
S
kiểm tra
% SL
% SL
%
SL
%
SL
%
L
10A
7
40
6 15 22
55
8
20
4
10
34
85
10A
2

40

0

0

15

37,5

13

32,5

12

30

40

100

Ở lớp thực nghiệm có kết quả khả quan hơn, điểm số cao hơn so với lớp đối
chứng, đặc biệt có nhiều điểm 9 – 10, điểm yếu khơng có. Điều này thể hiện rõ
được mức độ nhận thức của học sinh ở lớp thực nghiệm, học tốt hơn, hiểu bài và
ghi nhớ kiến thức lâu hơn so với lớp đối chứng. Như vậy đề tài có tính khả thi.
KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ.
I. KẾT LUẬN.
Việc khai thác kiến thức lịch sử địa phương hiện nay không phải là vấn đề
mới. Tuy nhiên khai thác bằng nguồn tài liệu nào, bằng phương pháp gì đang
19

phụ thuộc phần lớn vào trình độ và sự sáng tạo của đội ngũ giáo viên.
Trong đề tài này, với phạm vi nhỏ hẹp và ý tưởng không đột phá nhiều,
nhưng được áp dụng ở địa bàn miền núi còn nhiều khó khăn, đã góp phần nhỏ
vào nền giáo dục huyện Bá Thước, từ đó hình thành, giáo dục cho học sinh tình
yêu quê hương đất nước, cố gắng rèn luyện học tập trở thành cơng dân có ích
cho q hương và đất nước. Đặc biệt góp phần nhỏ bé vào hiện thực hóa khát
vọng thịnh vượng của tỉnh nhà.
Đề tài được nghiên cứu từ thực tiễn và kinh nghiệm giảng dạy của bản thân,
bước đầu được thực hiện trong q trình giảng dạy ở trường trung học phổ thơng
Hà Văn Mao của tổ chuyên môn đã thực sự mang lại hiệu quả cao. Cho thấy đây
là giải pháp thiết thực, có ý nghĩa thực tiễn trong việc dạy học hiệu quả lịch sử
địa phương trong chương trình phổ thơng hiện nay, từ đó giải quyết những khó
khăn, thực trạng tồn tại, góp phần nâng cao chất lượng bộ mơn và hình thành
phẩm chất, năng lực, tư duy hành động cho học sinh.
II. KIẾN NGHỊ.
Để cho việc tổ chức phương pháp dạy học Lịch sử địa phương theo hướng
trải nghiệm sáng tạo ở trường trung học phổ thông hiện hành thực hiện có hiệu
quả hơn, tơi xin được đưa ra một số đề xuất như sau:
Một là, tăng thời lượng lịch sử địa phương trong chương trình lịch sử dân tộc.
Hai là, các cấp quản lí cần quan tâm hơn nữa đến hoạt động trải nghiệm sáng
tạo.
Ba là, giáo viên phải tâm huyết, yêu nghề hơn nữa để hoạt động trải nghiệm
sáng tạo thực sự có ý nghĩa và hiệu quả.
Bốn là, giáo viên tăng cường tìm hiểu tình hình địa phương trước khi lên kế
hoạch trải nghiệm sáng tao.
Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn đồng nghiệp và học sinh đã giúp đỡ
tơi để hồn thành đề tài này.
Chắc chắn đề tài còn nhiều hạn chế và thiếu sót. Rất mong được góp ý chân
thành của đồng nghiệp và cấp trên.
XÁC NHẬN

Thanh Hóa, ngày 14 tháng 04 năm 2021
CỦA THỦ TRƯỞNG
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
ĐƠN VỊ
khơng sao chép nội dung của người khác.
Kí ghi rõ họ tên

Nguyễn Thị Cúc

20