SKKN vận dụng phương pháp nêu gương nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh của giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường THPT ba đình

MỤC LỤC
TênĐÀO
mục TẠO TỈNH THANH HÓA
SỞ GIÁO DỤC VÀ
1. Mở đầu

TRƯỜNG THPT BA ĐÌNH

1.1. Lí do chọn đề tài

Trang
1
1

1.2. Mục đích nghiên cứu

2

1.3. Đối tượng nghiên cứu

2

1.4. Phương pháp nghiên cứu

2

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm

3

2.1. Cơ sở lý luận

3

2.1.1. Một số khái niệm cơ bản

3

2.1.2.Nội dung của “nêu gương” theo quan điểm của Hồ Chí Minh
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
2.3. Một số giải pháp cụ thể đã sử dụng để giải quyết vấn đề

4
6
9

2.3.1. Tạo môi trường thuận lợi để “nêu gương”

9

2.3.2. Hình thức tổ chức “nêu gương”

11

2.3.3. Cách thức tiến hành “nêu gương”

14

2.3.4. Biện pháp đảm bảo “nêu gương”

16

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản
thân, đồng nghiệp và nhà trường

18

VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP NÊU GƯƠNG NHẰM NÂNG
20
CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC HỌC SINH CỦA GIÁO VIÊN
3.1. Kết luận
20
CHỦ NHIỆM LỚP Ở TRƯỜNG THPT BA ĐÌNH
3. Kết luận và kiến nghị
3.2. Kiến nghị

20

TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC SÁNG KIẾN ĐÃ ĐƯỢC XẾP LOẠI
PHỤ LỤC

Người thực hiện: Mai Thị Thêu
Chức vụ: Tổ phó chun mơn
SKKN thuộc lĩnh vực: Chủ nhiệm

THANH HÓA, NĂM 2021

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài
"Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng
người" (Hồ Chí Minh). Lúc sinh thời, Bác Hồ đặc biệt quan tâm đến sự nghiệp
“trồng người”– đào tạo thế hệ cách mạng cho đời sau. Trong công tác giáo dục,
Người rất coi trọng đến “nêu gương”.Bác đã vận dụng phương thức giáo dục của

người xưa “dĩ nhân nhi giáo, dĩ ngôn thi giáo” tức là trước hết phải giáo dục bằng
tấm gương sống của mình, sau đó mới giáo dục bằng lời nói. Và Bác Hồ chính là
tấm gương sống, mẫu mực về thực hành nêu gương. Nhiều lần Người căn dặn
giáo dục đạo đức cho học sinh, sinh viên là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân,
toàn xã hội.
“Nêu gương” là một nội dung cốt yếu trong tư tưởng Hồ Chí Minh. Học tập và
làm theo phong cách nêu gương, nói đi đơi với làm của Người là nhiệm vụ của toàn
Đảng, toàn dân ta, nhất là khi cả nước đang triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội
XIII của Đảng, Nghị quyết Trung ương 4, khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn
Đảng.Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII khẳng định: “Mỗi cán bộ đảng viên phải tự
nêu cao vai trò nêu gương đối với mình, đối với người và đối với việc; phải ln
“nói đi đơi với làm” và phải biết lấy người tốt, việc tốt để tuyên truyền cho sự nêu
gương”[9].
Trong nhà trường phổ thông, việc giáo dục tư tưởng, đạo đức cho học sinh
được thực hiện dưới nhiều hình thức: giáo dục thông qua các môn học, các hoạt
động xã hội, giáo dục truyền thống, hoạt động đoàn thể, giáo dục ngoại khóa, giáo
dục cá biệt… Song giáo dục nêu gương là một trong những phương pháp hiệu quả
nhất. Bác Hồ đã chỉ rõ: “Người Việt Nam vốn giàu tình cảm và đối với họ một tấm
gương sống cịn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”[7].
Tuy vậy, thực tế trong các nhà trường, không phải giáo viên nào cũng coi trọng
phương pháp nêu gương, không phải ai cũng vận dụng và vận dụng một cách có hiệu
quả. Có giáo viên chỉ “nêu gương” qua loa, đại khái, khơng có tác dụng kịp thời
động viên, khuyến khích các em cố gắng, tiến bộ. Mặt khác, điều đáng lo ngại hiện

nay là đạo đức học đường của một bộ phận học sinh đang xuống cấp, biểu hiện ở sự
lệch chuẩn trong hành vi, nhân cách đạo đức như: thiếu lễ độ với người lớn, tụ tập
gây gổ đánh nhau, thói lười học, ham chơi, sống đua địi và vi phạm pháp luật.. . Điều
2


này không những gây hoang mang cho dư luận xã hội mà cịn dóng lên hồi chng
cảnh báo về cơng tác giáo dục đạo đức học sinh trong các trường học. Một trong
những giải pháp quan trọng nâng cao giáo dục đạo đức học sinh chính là vận dụng
phương pháp nêu gương trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh một cách cụ thể, thiết
thực, hiệu quả trong trường học. Bởi giáo dục bằng phương pháp nêu gương khơng
những góp phần chấn chỉnh đạo đức, hạn chế những hành vi tiêu cực ở học sinh mà
cịn hướng học sinh có nếp sống giản dị, trong sáng, cao đẹp. Từ đó, các em có suy
nghĩ hành động đúng đắn, có quan niệm sống nhân văn.
Qua nghiên cứu, bản thân tôi nhận thấy hiện tại chưa có tài liệu nghiên cứu nào
bàn sâu về vấn đề này, đồng nghiệp, nhà trường chưa có kinh nghiệm nào để giải
quyết, khắc phục.
Xuất phát từ những lí do trên, tơi mạnh dạn chọn đề tài “Vận dụng phương
pháp nêu gương nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh của giáo viên chủ
nhiệm lớp ở trường THPT Ba Đình”.Thiết nghĩ, bằng những kinh nghiệm của bản
thân đã, đang, sẽ làm và đã có hiệu quả thì sáng kiến kinh nghiệm của bản thân sẽ là tài
liệu quý cho các nhà trường, cẩm nang cho giáo viên chủ nhiệm trong cơng tác giáo dục
học sinh.
1.2.Mục đích nghiên cứu
- Làm rõcơ sở lí luận, cơ sở pháp lý củaviệcvận dụng phương pháp nêu gương
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh của giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường
THPT Ba Đình.
- Nêu lên thực trạng của việc vận dụng phương pháp nêu gương của giáo viên
chủ nhiệm lớp ở trường THPT Ba Đình.
- Đề xuất giải pháp nêu gương nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh của

giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường THPT Ba Đình
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Vận dụng phương pháp nêu gương nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh
của giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường THPT Ba Đình
1.4.Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài, tác giả sử dụng hệ thống các phương pháp: quan sát, điều
tra, trò chuyện, thống kê, phân tích, tổng hợp, so sánh, lịch sử và logic.
3


2. NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lí luận
2.2.1. Một số khái niệm cơ bản
- Vận dụng: Theo Từ điển Tiếng Việt , vận dụng là “đem tri thức lí luận dùng vào
thực tiễn. Vận dụng lí luận. Vận dụng kiến thức khoa học vào sản xuất”. Vận dụng
đồng nghĩa với áp dụng, ứng dụng, là áp dụng tri thức đã học vào thực tế đời sống. Vận
dụng luôn gắn liền với thực hành.
- Phương pháp:Thuật ngữ “phương pháp” bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp
“methodos” có nghĩa là con đường, cơng cụ nhận thức. Theo Từ điển Tiếng Việt,
phương pháp có nghĩa là “cách thức nhận thức, nghiên cứu hiện tượng của tự nhiên và
đời sống xã hội. Phương pháp biện chứng. Phương pháp thực nghiệm; hệ thống các
cách sử dụng để tiến hành một hoạt động nào đó. Phương pháp học tập. Làm việc có
phương pháp”. Như vậy, phương pháp là cách thức, đường lối có tính hệ thống được
đưa ra nhằm giải quyết một vấn đề nào đó.Phương pháp có vai trò rất quan trọng
trong hoạt động của con người. Nó như như ngọn đuốc soi đường cho người đi trong
đêm tối. Khi đã xác định được mục tiêu thì phương pháp trở thành nhân tố góp phần
quyết định thành công hay thất bại trong việc thực hiện mục tiêu.
- Nêu gương: “Nêu gương là nêu, đưa ra, làm nổi bật lên cho mọi người chú
ý”. Ví dụ như: “Nêu một tấm gương”(Từ điển Tiếng Việt). Nói đến gương là nói
đến

tấm

gương

tinh

thần,

tấm

gương

đạo

đức;

cịn nêu

gương hay làm gương là làm mẫu, tạo ra một mẫu mực cho người
khác học và làm theo. Nêu gương và noi gương chính là thực hành
đạo đức. Chủ tịch Hồ Chí Minh bàn về nêu gương rất mộc mạc, dễ thấm, dễ hiểu,
đó là sự tiên phong thực hành trước, là sự mực thước, là cái chuẩn cho người
khác noi theo.
Như vậy, nêu gương là làm mẫu, làm trước để người khác làm theo. Nói đến
nêu gương là nói đến nghĩa tốt (“gần đèn thì sáng”). Đạo lý dân tộc ta, trong mỗi gia
đình Việt có được tơn ti trật tự, trên dưới một lịng, gắn bó bền chặt, bắt đầu từ người
đi trước nêu gương để con cháu, các thế hệ sau học theo, làm theo.Nêu gương là
phương pháp giáo dục đạo đức hiệu quả, là cách mà con người xã hội hóa nhân cách
cá nhân, làm “mơ hình” để người khác lấy đó làm mẫu. Nêu gương - làm gương noi gương cùng có chung “bản chất” ý nghĩa như vậy.

4


Vậy, nêu gương có vai trị như thế nào? Người từng khẳng định: “Một tấm
gương sống cịn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”. Nêu gương có
sức mạnh khơng lời. Nó đóng vai trị quan trọng trong giáo dục, vận
động, thuyết phục, nhất là ở nước ta vốn có truyền thống noi gương
và nêu gương. Nêu gương có vai trị dẫn dắt mọi người làm theo.“Một tấm
gương sống” có sức thuyết phục, định hướng, dẫn dắt và có sức mạnh lan tỏa rất lớn
trong cộng đồng. Nêu gương là truyền thống đạo lý của dân tộc, là giá trị đạo đức
nhân văn sâu sắc, văn minh của nhân loại.
2.1.2. Nội dung của “nêu gương” theo quan điểm của Hồ Chí Minh
“Nêu gương”, “nói đi đơi với làm” là phong cách của Hồ Chí Minh. Đó là sự
gắn kết giữa tư tưởng và hành động với sự thực hành mẫu mực, là sự kết hợp giữa tư
tưởng và hành vi, nói và làm, cuộc sống và nhiệm vụ được phân công, giữa thái độ
và trách nhiệm. Phong cách nêu gương được thể hiện xuyên suốt mọi suy nghĩ, hành
động và minh chứng bằng cả cuộc đời của Người.
* Nêu gương trước hết đòi người cán bộ, đảng viên cần phải tiên phong làm
trước, thực hành trước, đặc biệt là những cái mới, cái khó.
Người thường xuyên nhắc nhở, dặn dị cán bộ, đảng viên: “Tự mình phải chính
trước, mới giúp được người khác chính”; “Đảng viên đi trước, làng nước theo
sau”[7]. Người cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu trong các cơ quan, các tổ
chức, đồn thể phải thực sự nêu gương trong cơng việc, trong đạo đức lối sống,
trong tác phong hàng ngày, tiên phong trong suy nghĩ và hành động, dù ở hoàn cảnh
thuận lợi hay khó khăn. Chỉ có như vậy thì “làng nước” (cán bộ, đảng viên thuộc
quyền và quần chúng nhân dân) mới tin theo và noi theo.
* Nêu gương, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh là phải làm “mực thước” - làm
mẫu để cán bộ, đảng viên và quần chúng noi theo.
Người khẳng định: “Muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho
người ta bắt chước”. Theo đó, người cán bộ, đảng viên cần phải “làm mẫu” trong ba

mối quan hệ: Đối với mình, đối với người và đối với việc và nội dung “làm mẫu”là
“nói đi đơi với làm”.
Đối với mình là khơng được tự cao tự đại, tự mãn. Người nhấn mạnh: “Tự mãn,
tự túc là co mình lại, khơng cho mình tiến bộ thêm”. Nêu gương là làm theo cái
5


đúng, cái tốt và cái đẹp trong tự tu dưỡng, tự trau dồi cho bản thân để nên người,
thành người như một nhu cầu tự thân, khơng phải vì danh vì lợi. Nêu gương phải
được coi là bổn phận, nghĩa vụ và trách nhiệm, đồng thời phải có tính tự giác, tự
nguyện, trở thành một nhu cầu văn hoá trong lẽ sống, lối sống và nếp sống hàng
ngày của mỗi người. Tự mình nêu gương để tự mình làm gương cho người khác noi
theo, làm theo. Do đó, nêu gương có sự thống nhất giữa lý trí và tình cảm. “Người
biết nêu gương là người đạt đến những phẩm chất của nhân cách văn hố, ln có
mong muốn trở nên tốt đẹp để tự hồn thiện bản thân mình theo hệ giá trị chuẩn
mực chân - thiện - mỹ” [1].
Đối với người phải yêu thương, khoan dung, độ lượng; luôn có thái độ chân
thành, khiêm tốn, đồn kết đối với mọi người, phải thực hiện tốt điều “Nhân”: “Thật
thà yêu thương, hết lịng giúp đỡ đồng chí, đồng bào”. Đối với Bác, “nêu gương đạo
đức đòi hỏi người nêu gương phải cơng tâm, phải “chí cơng vơ tư”, mọi việc lớn
nhỏ đều chỉ hướng tới lợi ích của dân chúng, của cộng đồng với tinh thần toàn tâm
toàn ý phục vụ nhân dân”[1].
Đối với việc phải tận tâm, tận lực, có trách nhiệm, gương mẫu phấn đấu hồn
thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Đặc biệt phải luôn giữ vững nguyên tắc “dĩ công
vi thượng”, nghĩa là đặt việc công lên trên, lên trước việc tư. Theo Hồ Chí Minh,
muốn nêu gương thì cán bộ, đảng viên phải ln thực hiện “nói đi đơi với làm”, phải
nêu gương nói và nêu gương làm và phải biết lấy người tốt, việc tốt để tuyên truyền
cho sự nêu gương. Nếu nói nhiều làm ít, nói mà khơng làm, hoặc “nói một đằng làm
một nẻo”, thì nhất định sẽ mất uy tín trước đơn vị, trước cộng đồng, và vai trò của sự
nêu gương sẽ không thể phát huy được.

* Nêu gương là để mọi người “bắt chước” noi theo.
Để “mọi người bắt chước noi theo” thì tấm gương phải thật sáng, thật trong và
có sức lan tỏa, ảnh hưởng đến người khác. Bản chất của sự nêu gương xuất phát
từ vai trò, trách nhiệm, là công việc tự giác, thường xuyên, cũng là niềm vinh dự và lòng
tự trọng của người cán bộ cách mạng, chứ không phải là sự “thể hiện” để bắt mọi người
noi gương. Bác dạy: “Lấy gương người tốt, việc tốt để hằng ngày giáo dục lẫn nhau
là một trong những cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng các tổ chức cách
mạng, xây dựng con người mới, cuộc sống mới” [7]. Bác đã nêu lên một triết lý sâu
xa về sự nêu gương đó là mối quan hệ chặt chẽ giữa nêu gương và noi gương. Noi
6


gương chỉ được thực hiện khi có sự nêu gương, có sự “làm mẫu”, làm “mực thước”
và nêu gương chỉ có giá trị đích thực khi có sự noi gương. Trong gia đình, cha mẹ có
thể là tấm gương cho các con, anh chị là tấm gương đối với các em. Trong nhà
trường, thầy giáo, cô giáo là tấm gương cho học trị. Trong cơ quan, tổ chức thì cán
bộ lãnh đạo là tấm gương cho cấp dưới, người này có thể nêu gương cho người khác.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
Qua nghiên cứu thực tế ở trường THPT Ba Đình và các lớp tôi dạy trong những
năm gần đây, bản thân tôi thấy có mấy thực trạng sau:
Một là, giáo viên chủ nhiệm lớp chưa tạo môi trường thuận lợi để học sinh
thực hành việc “nêu gương”.
Qua điều tra học sinh và tổng kết lớp 10D năm học 2014-2015 (sĩ số lớp: 42,
trong đó nữ: 37, nam: 5) thu được kết quả cụ thể như sau:
STT
3
4
5
6
7

8
9
10
11
12

Nội dung
HS chăm chỉ, nỗ lực cố gắng vươn trong học tập.
HS có ý thức rèn luyện, tu dưỡng đạo đức
HS đi muộn
HS nghỉ học
HS chưa làm bài tập trước khi đến lớp
HS vô lễ với thầy cơ giáo
HS nói chuyện riêng trong giờ học
HS sử dụng điện thoại tự do trong giờ học
HS gây gổ đánh nhau
HS sai trang phục

Số lượng
10 HS
15 HS
104 lượt
61 lượt
74 lượt
5 lượt
203 lượt
22 lượt
2 lượt
20 lượt

Nhìn vào bảng số liệu trên, ta thấy việc học sinh nhận thức và thực hành việc
nêu gương quá ít ỏi, chỉ chiếm một số lượng nhỏ trong lớp học gồm 42 em; học sinh
vi phạm và thường xuyên vi phạm nội quy trường học chiếm số lượng khá lớn, càng
về cuối năm học càng tăng. Là một lớp theo học khối D, phần đa là nữ nhưng vẫn có
hiện tượng vơ lễ với thầy cơ, gây gổ đánh nhau. Có lẽ, một phần giáo viên chủ
nhiệm chưa có những biện pháp giáo dục hiệu quả. Các em chưa hiểu hết được
những sai lầm, hậu quả từ việc mắc lỗi.
Năm học 2019-2020, trường THPT Ba Đình có 40 lớp tương ứng với 40 giáo
viên chủ nhiệm, qua điều tra có đượcsố liệu như sau:
STT
Nội dung
1
GVCN tạo môi trường lớp học gần gũi, thân thiện, ấm áp,
năng động, cởi mở
2
GVCN xây dựng được tập thể lớp đoàn kết, thống nhất
3
GVCN xây dựng được nội quy lớp học cụ thể, rõ ràng,
nghiêm minh, nhất quán

Số lượng
12

Tỉ lệ (%)
30

14
5

35

12,5

7


Như vậy, con số GVCN tạo môi trường giáo dục lành mạnh, thân thiện cũng
như xây dựng được tập thể lớp đoàn kết, thống nhất chỉ chiếm một phần. Đặc biệt,
các thầy cô chưa chú ý xây dựng một nội quy lớp học rõ ràng, đồng bộ, nhất quán,
chưa thể hiện bằng văn bản. Hoặc nếu có thì nội quy qua loa, sơ sài, khơng nhất
qn. Việc xử lí học sinh vi phạm mang tính tình thế, nhất thời. Ở một số lớp, học
sinh vi phạm lỗi nào thì giáo viên chủ nhiệm xử lí lỗi đó, các em học sinh giỏi,
nghèo vượt khó, học sinh tiến bộ chưa được khen thưởng hoặc khen thưởng chưa kịp
thời. Vì thế chưa thực sự tạo động lực để các em cố gắng, phấn đấu trong học tập và
rèn luyện, tu dưỡng đạo đức.
Hai là, các em học sinh chưa hiểu đúng bản chất nêu gương, chưa muốn nêu
gương,và các thầy cô chưa chú ý đến hình thức tổ chức“nêu gương” thực sự hiệu
quả.
Theo thống kê ở 12 lớp khối 11 năm học 2018 - 2019 tại trường THPT Ba
Đình, kết quả thu nhận được như sau:
STT
1
2
3
4
5

Việc làm, hình thức
Cho HS đăng kí việc “nêu gương”
Tổ chức thi kể chuyện tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
Cho nghe chuyện, xem vi deo về những tấm gương trong

cuộc sống
Mời tấm gương các anh chị học giỏi, đỗ đạt khóa trước về
giao lưu, nói chuyện
Lồng ghép “nêu gương” trong các tiết học

Số lớp thực hiện
4/12
2/12
3/12
2/12
5/12

Như vậy, có rất ít các giáo viên chủ nhiệm chú ý đến việc tổ chức thực hiện việc
“nêu gương”, hoặc có tổ chức nhưng cịn qua loa, sơ sài, hiệu quả chưa cao, hoặc
chưa có hiệu quả. Điều đó có nghĩa, phần đâ học sinh chưa được tham gia vào một
số việc làm, hình thức “nêu gương” thực sự. Lớp 11D năm học 2018 – 2019 do tôi
làm chủ nhiệm có tổ chức cho các em đăng kí việc nêu gương nhưng các em đăng kí
có phần hình thức; tổ chức thi kể chuyện tấm gương nhưng cuộc thi chưa thu hút
được nhiều em, chưa thực sự ấn tượng, hiệu quả.
Đây là một thực tế đáng buồn, qua điều tra lớp 10Dsĩ số 42 HS) năm học 2014
– 2015, thu được kết quả:
STT
1
2

Nội dung
HS hiểu được nêu gương và tầm quan trọng của nêu
gương
HS mong muốn nêu gương

Số lượng HS
5

Tỉ lệ(%)
12

6

14.2

8


3

HS thực hành việc nêu gương từ cử chỉ, lời nói, cách
ứng xử đến hành động

6

14.2

Hình thức nêu gương ở các lớp cịn đơn điệu, phần đa các thầy cơ chưa chú
trọng phương pháp nêu gương, nếu có thì cũng qua loa, sơ sài, chưa có tính tổ chức
và đạt hiệu quả.
Ba là, học sinh chưa nhận thức được tấm gương nào tốt, tấm gương nào xấu,
thầy cô chủ nhiệm chưa cócách thức tiến hành “nêu gương” phù hợp và chưa đủ là
tấm gương sáng để các em noi theo.
Khi được hỏi các em “Em đã và đang noi gương ai? ” thì có câu trả lời như sau:
STT

Đối tượng “nêu gương”
1
Bác Hồ
2
Một số anh/chị đạt điểm cao, đỗ thủ khoa, 27 điểm trở
lên trong kì thi đại học, nghèo vượt khó vươn lên
trong học tập
3
Nhà khoa học, bác sĩ, giáo viên, luật sư
4
Một số doanh nhân giàu có
5
Một số ca sĩ, nhóm nhạc đang “hot” trong giới trẻ như:
Sơn Tùng MTP, BTS, BlackPink…
6
Một số nhân vật giỏi kiếm tiền trên youtube

Số lượng HS
2
5

Tỉ lệ (%)
4.9
12.2

5
8
10

12.2

19.5
24.4

11

26.8

Bảng số liệu trên đã chỉ ra một thực tế: các tấm gương “truyền thống” là Bác
Hồ, học giỏi, vượt khó vươn lên trong học tập… có xu hướng giảm dần. Ngược lại,
các em có xu hướng nêu tấm gương những người giàu có, làm ra nhiều tiền cho thấy
xu hướng về lối sống thực dụng đang ngày càng phát triển. Tấm gương về ca sĩ,
nhóm nhạc, nhân vật giỏi kiếm tiền trên youtube chưa phải là những tấm gương tốt.
Vậy các em thậm chí chưa hiểu hết “cái tốt”, “cái chưa tốt” để nêu gương. Một số
em lâm vào trạng thái thần tượng một cách thái quá, đến mức cái xấu cũng được học
tập, noi theo.
Bản thân một số thầy cô chưa thực sự là tấm gương tốt để các em “nêu gương”.
Thực tế, cịn có các thầy cơ bỏ qn giờ dạy, vào muộn giờ, đi họp muộn, hút thuốc
lá, thậm chí trong giao tiếp, ứng xử, lời nói, trang phục… chưa được xem là “chuẩn
mực” , “tấm gương sáng” để học sinh noi theo.
Bốn là, nhiều giáo viên chủ nhiệm chưa có biện pháp đảm bảo cho việc “nêu
gương” hay những biện pháp “nêu gương” chưa thực sự đạt hiệu quả.
Một biện pháp đảm bảo nêu gương hiệu quả nhất đó là cần có quy chế thưởng –
phạt cụ thể. Tuy nhiên, nhiều lớp chưa có quy chế thưởng phạt rõ ràng, nhất qn.
Thầy cơ chủ nhiệm ít quan tâm đến hình thức thưởng cho học sinh. Một số thầy cô
9


có “nêu gương” nhưng chưa có hình thức thưởng hoặc thưởng chưa xứng đáng cho
những em “nêu gương” tốt, học tập tốt, lao động tốt, đạo đức tốt… Hoặc đôi khi
thầy cô chủ nhiệm chỉ quan tâm đến việc thưởng cho những học sinh tồn diện, xuất

sắc, đứng nhất nhì lớp mà không chú ý thưởng cho những em tiến bộ, làm việc tốt,
học tốt ở một vài môn nào đó, học sinh nghèo vượt khó… Chính vì thế, chưa kịp
thời động viên các em cố gắng vươn lên trong học tập, rèn luyện đạo đức, nhân cách.
Điều đó được thể hiện cụ thể qua “BẢNG THỐNG KÊ NĂM HỌC 2018-2019” sau:
ST
T
1
2
4
5
6
7
8
9
10
11
12

Chỉ tiêu thưởng

Số lớp thực hiện

Học sinh xuất sắc nhất lớp
Học sinh giỏi
Học sinh tiên tiến
Học sinh nghèo vượt khó vươn lên trong học tập
Học sinh tiến bộ vượt bậc
Học sinh làm nhiều việc tốt (nhặt được của rơi trả người đánh
mất, giúp đỡ bạn…) được tập thể lớp công nhận
HS đạt điểm 9,10

HS học xuất sắc 3 môn thi Đại học
HS thi thử Đại học cao nhất lớp theo khối thi
HS đạt 20 điểm trở lên trong kì thi thử Đại học
HS đạt điểm 10 các môn thi Trắc nghiệm, điểm 9 môn Tự luận

37/40
35/40
35/40
3/40
2/40
2/40
7/40
3/40
10/40
5/40
4/40

2.3. Một số các giải pháp cụ thể đã sử dụng để giải quyết vấn đề
Trước thực trạng trên, bản thân tôi đã đề ra những giaỉ pháp cụ thể, thiết thực
giúp phương pháp “nêu gương” được vận dụng có hiệu quả nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục học sinh như sau:
2.3.1. Tạo môi trường thuận lợi để “nêu gương”
Để “nêu gương” tốt, cần có một mơi trường trong sáng, lành mạnh thuận lợi
cho việc thực hành nêu gương, noi gương. Mơi trường đó là sự tổng hịa giữa gia
đình, nhà trường, xã hội. Ở đây, với vai trò là giáo viên chủ nhiệm của một lớp, bản
thân tôi chỉ đề cập đến môi trường lớp học - phạm vi nhỏ hơn của nhà trường.
Một là, giáo viên chủ nhiệm phải tạo môi trường lớp học lành mạnh, thân
thiện, ấm áp, năng động, cởi mở. Muốn vậy, người giáo viên phải “phá bỏ khoảng
cách” với học sinh, gần gũi để tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng, hồn cảnh gia đình,
tâm lí các em. Giáo viên không chỉ là người thầy mà như một chuyên gia tâm lí, một

người bạn gần gũi, chia sẻ, động viên, giúp đỡ các em vượt qua những khó khăn, đặc
biệt biệt những vẩn vơ, khó hiểu, ương dở vừa người lớn vừa trẻ con ở lứa tuổi các
10


em. Như thế, các em mới “phá bỏ khoảng cách” dễ tỏ bày những khúc mắc, và giáo
viên cũng mới có thể giải quyết được. Hãy để các em nói lên tiếng nói, suy nghĩ của
bản thân. Hãy để các em làm điều chúng thích nếu có thể, nếu nó không vi phạm nội
quy nhà trường, lớp học, không vi phạm pháp luật. Hãy để chúng được học hành, vui
chơi, ca hát, nhảy nhót… nếu có thể vì chúng sinh ra phải được như vậy. Đành rằng
giữa giáo viên và học sinh có một khoảng cách nhất định của lứa tuổi, của vị trí
nhưng khơng có nghĩa giáo viên ra lệnh, học sinh thi hành. Người giáo viên chủ
nhiệm cần biết lắng nghe, trân trọng suy nghĩ, lời nói, hành động của học sinh. Nếu
chúng sai chỗ nào, hãy nhẹ nhàng chỉ bảo, phân tích cho chúng biết.
Hai là, giáo viên chủ nhiệm phải xây dựng tập thể lớp đoàn kết, thống nhất.
Mỗi giáo viên chủ nhiệm đóng vai trị như một người thuyền trưởng chèo lái con
thuyền tập thể lớp vượt qua sóng gió. Để làm được điều đó, trước hết, ta phải lựa
chọn, xây dựng, rèn luyện một đội ngũ cán bộ lớp có phẩm chất, năng lực lãnh đạo
tốt, có tinh thần trách nhiệm cao, tâm huyết, say mê, nghiêm túc, gương mẫu, công
bằng. Đồng thời, bản thân giáo viên phải thực sự phải công bằng, khách quan, công
tư phân minh; học sinh nào xứng đáng được khen thưởng thì cần khen thưởng cho
xứng đáng, học sinh nào cần nhắc nhở, phê bình, cần “phạt” thì cũng phải làm đến
nơi đến chốn.
Ba là, xây dựng nội quy lớp học nghiêm minh, cụ thể, nhất quán. Ngay từ đầu
năm học, khi mới nhận lớp, giáo viên chủ nhiệm phải tìm hiểu, nghiên cứu, điều tra
nắm bắt đặc điểm tình hình học sinh của lớp, đồng thời căn cứ vào nội quy nhà
trường để xây dựng một nội quy lớp học. Trong đó, các điều, khoản thưởng - phạt
phải rõ ràng, nghiêm minh, những em nào mắc lỗi sẽ chịu hình phạt nào, tùy từng lỗi
mà có những hình phạt khác nhau, những em nào làm việc tốt, chăm học, đạt kết quả
cao sẽ được thưởng gì. Mục đích của “thưởng”, “phạt” là nhằm răn đe, ngăn chặn

hiện tượng học sinh vơ kỉ luật, cố tình mắc lỗi, động viên, khuyến khích các em
chăm ngoan, phấn đấu vươn lên trong học tập. Khi xây dựng một quy chế rõ ràng và
thực thi công bằng khách quan, các em sẽ có ý thức kỉ luật tốt, yên tâm cố gắng,
phấn đấu vươn lên trong học tập, lao động, rèn luyện đạo đức, nhân cách, xây dựng
tập thể lớp đoàn kết, vững mạnh. Đây chính là điều kiện thuận lợi để xuất hiện “tấm
gương” và vận dụng phương pháp “nêu gương”.
11


Bốn là, giáo dục cho học sinh nhận thức rõ nêu gương là gì, tầm quan trọng
của nêu gương, làm cho việc nêu gương trở thành điều thôi thúc, mong muốn trong
lòng chúng. Để làm được điều này, giáo viên cần soạn thành bài dạy trong các tiết
sinh hoạt 15’ hoặc lồng vào trong các tiết học; tổ chức thành các phong trào thi đua;
khích lệ, động viên các em tiến bộ trong học tập, lao động; khen thưởng những em
có thành tích tốt…Từ đó, tự bản thân các em ý thức được việc nêu gương từ cử chỉ,
cách đi đứng, lời ăn tiếng nói đến việc làm, từ ý thức đến hành động. Từ đó, các em
khơng ngừng cố gắng học tập, rèn luyện, tu dưỡng đạo đức.
Việc tạo mơi trường thuận lợi chính là tiền đề, là điều kiện nền tảng để tiến
hành các bước tiếp theo của “nêu gương”.
2.3.2. Hình thức tổ chức “nêu gương”
Khi tạo mơi trường thuận lợi thì việc tiến hành “nêu gương” cũng dễ dàng hơn.
Tất nhiên việc nêu gương không thể tuyên truyền, hô hào một cách cứng nhắc, cũng
không thể bắt ép các em làm. Vấn đề là người thầy cần có hình thức tổ chức tác động
vào tư tưởng các em để việc nêu gương đến một cách tự nhiên, bình thường nhất.
Các thể linh hoạt lựa chọn, phối hợp các hình thức mà bản thân đã làm sau:
- Tổ chức cuộc thi kể chuyện về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Có thể tổ
chức vào các tiết sinh hoạt cuối tuần hoặc tiết ngoại khóa, cho các em đăng kí tự do,
hoặc đại diện tổ nhóm tham gia. Giáo viên định hướng cho các em kể những câu
chuyện phù hợp với lứa tuổi học sinh. Tùy từng khối lớp, các em có thể lựa chọn câu
chuyện trong cuốn Bác Hồ và những bài học về đạo đức, lối sống dành cho học sinh

(Lớp 10, 11, 12) – NXB Giáo dục Việt Nam. Khi kể chuyện, HS có thể dùng vi deo,
tranh, ảnh, đạo cụ, hoạt cảnh làm cho câu chuyện trở nên sinh động, cuốn hút. Giáo
viên lập một Ban giám khảo gồm 3 – 5 học sinh, chấm điểm dựa vào các tiêu chí:
giọng kể (độ rõ ràng, truyền cảm); ngữ điệu (ánh mắt, cử chỉ, hành động phù hợp);
phong thái, hoạt cảnh… Cuối cuộc thi, giáo viên tổng kết, trao giải. Hàng năm, tôi
vẫn thường tổ chức cuộc thi này, các em rất hào hứng, phấn khởi tham gia. Qua cuộc
thi, các em không những rút ra bài học cho bản thân, nêu gương Bác Hồ mà cịn rèn
luyện bản lĩnh, có thêm kinh nghiệm, kĩ năng trình bày đứng trước đám đơng…
- Tổ chức cho học sinh đi tham quan, thực tế các di tích lịch sử, danh lam
thắng cảnh của đất nước. Ở ngay tại địa phương Nga Sơn, tôi cho các em tham quan
động Từ Thức, núi Mai An Tiêm, đền thờ Mai Anh Tuấn, Lê Thị Hoa, Trần Quốc
12


Tuấn để các em nêu gương Từ Thức nhân hậu, vị tha, Mai An Tiêm cần cù chịu khó,
Mai Anh Tuấn thông minh, hiếu học, Lê Thị Hoa kiên cường, dũng cảm, Trần Quốc
Tuấn yêu nước thiết tha… Ở Thanh Hóa, các em đến đền Bà Triệu, khu di tích lịch
sử Hàm Rồng, xa hơn cho các em tham quan quê Bác, lăng Bác, K9… để các em
tiếp bước truyền thống cha anh, tự soi mình và học tập tấm gương đạo đức Bác Hồ.
- Cho học sinh nghe chuyện, xem video về các tấm gương sáng, như tấm
gươngsay mê học hỏi, tấm gương tự học, tấm gương vượt khó vươn lên trong học
tập;tấm gương những người thành đạtnhờ ý chí nghị lực kiên cường; tấm gươngcác
nhà khoa họcnổi tiếng nhờ niềm say mê, lịng kiên trì, tấm gương những người bình
thường vượt khó vươn lên trong cuộc sống; những người thầm lặng cống hiến cho
quê hương, đất nước…trong các tiết sinh hoạt 15 phút hoặc tiết sinh hoạt cuối tuần.
Ví dụ: câu chuyện, vi deo về anh Đỗ Nhật Nam, tỉ phú Bill Gates, nhà khoa học
Marie Curie, Newton, Edison…
- Mời tấm gương các anh chị học giỏi, đạt giải cao trong kì thi học sinh giỏi
tỉnh, đạt điểm cao trong kì thi Tốt nghiệp THPT khóa trước về gặp gỡ, giao lưu, nói
chuyện với các em. Lứa tuổi các em thường mơ mộng trở thành sinh viên của một

trường đại đại học, việc mời các anh chị đạt kết quả cao trong các kì thi đã trở thành
sinh viên là một điều các em vô cùng hào hứng vì gặp được “thần tượng”. Các em sẽ
được học hỏi phương pháp học tốt, cách ôn thi để đạt kết quả cao nhất. Đặc biệt, gặp
“tấm gương sống” sẽ khơi dậy, ni dưỡng lí tưởng, ước mơ và ý chí quyết tâm thực
hiện ước mơ, lí tưởng ở các em. Nếu đó là những tấm gương tự học, vượt khó vươn
lên, đam mê, sáng tạo… thì sẽ lan tỏa chính điều đó tới các em. Hàng năm, các khóa
học sinh, tơi đều mời các anh/chị khóa trước về giao lưu, nói chuyện và sau buổi
giáo lưu, nói chuyện đó các em chăm ngoan hơn, có ý thức học tập tốt hơn, tập thể
lớp đoàn kết hơn.Lớp 10D năm học 2020-2021, tôi đã mời em Nguyễn Ánh Linh
(học lớp 12D, năm học 2019-2020) đạt 9 điểm môn Văn, đậu khoa Sư phạm Tiếng
Anh, ĐHSP Hà Nội với 26,5 điểm) và em Hoàng Hà My (học lớp 12A, năm học
2019 – 2020, đậu khoa Toán CLC, ĐHSP Hà nội với 27,8 điểm) về giao lưu với các
em ngay trong ngày khai giảng. Các em vô cùng hào hứng, phấn khởi và hiện tại rất
chăm ngoan trong học tập, lao động, rèn luyện.
- Cho học sinh thảo luận về các tấm gương.Trong thực tế xã hội có những tấm
gương tốt và cả những tấm gương xấu.Người thầy phải đóng vai trị định hướng, trỏ
13


đường dẫn lối giúp các em hiểủ và nhận ra cái tốt, cái xấu. Đối với những nhân vật
đang trở thành “hiện tượng” của mạng xã hội tác động không nhỏ tới suy nghĩ, lối
sống của giới trẻ, giáo viên nêu vấn đề thật khéo léocho học sinh, dẫn dắt sao cho
các em thảo luận thật sơi nổi. Từ đó với vai trò là người đứng giữa, giáo viên bổ
sung, phân tích, lí giải nhẹ nhàng, thấu đáo về nhân vật đó để học sinh nhận ra điều
tốt để học tập, điểm xấu để tránh xa, làm bài học kinh nghiệm cho bản thân.
- Cho học sinh tự nêu gương và nêu gương nhau. Trước lớp, tôi thường khen
ngợi em học giỏi toàn diện, xuất sắc, tiêu biểu ở một mặt nào đó, vừa động viên,
khích lệ bản thân em đó vừa khích lệ những em khác cố gắng, phấn đấu vươn lên.
Đây là hình thức nêu gương hữu hiệu, vì khơng gì bằng tấm gương “người thật, việc
thật” ngay bên cạnh, gần gũi với các em nhất. Ngoài ra, trong trường, có những học

sinh xuất sắc, tiêu biểu, tơi kể chuyện về học sinh đó cho các em nghe để các em lấy
làm tấm gương cho mình. Tơi thường lấy tấm gương ý chí nghị lực của em Phạm
Thị Nguyệt (lớp A, khóa học 2015-2018) kể cho các em nghe, mặc dù bị liệt nửa
người nhưng em đã đạt thành tích xuất sắc – 3 năm liền là học sinh giỏi toàn diện và
đỗ vào trường ĐH Bách khoa Hà Nội. Tấm gương đó giúp em hiểu rằng: người
khiếm khuyết về cơ thể cịn có thể thực hiện được ước mơ, đạt đến thành cơng
huống chi bản thân mình sinh ra với cơ thể đầy đủ, hoàn thiện. Thành cơng, hạnh
phúc chỉ đến với với những người có ý chí nghị lực, lịng quyết tâm cao mà thơi.
- Cho học sinh đăng kí việc nêu gương Bác Hồ cụ thể trong từng tháng, từng
đợt thi đua, từng học kì, năm học. Cuối mỗi đợt cần tổng kết, rút kinh nghiệm và
khen thưởng cho các em đạt kết quả tốt. Trong mỗi buổi tổng kết, cho các e tự kiểm
điểm, các bạn khác nhận xét xem bản thân đã làm, chưa làm được gì, phương hướng
khắc phục trong thời gian tới.
- Lồng ghép việc nêu gương trong một số tiết dạy học. Tùy từng chuyên môn
mà giáo viên chủ nhiệm có hình thức lồng ghép sao cho phù hợp. Bản thân tôi dạy
môn Ngữ văn, tôi đã lồng ghép trong một số tiết dạy, như dạy bài Tuyên ngôn độc
lập, Chiều tối (Hồ Chí Minh)…, tơi cho các em hiểu về tấm gương hi sinh bản thân
vì dân tộc, tấm gương giàu ý chí nghị lực của Bác; trong tiết văn nghị luận xã hội, tôi
nêu những tấm gương về sự cống hiến thầm lặng, tấm gương tự học, tấm gương giàu
ý chí nghị lực, tấm gương ham học hỏi, say mê, sáng tạo… Văn nghị luận xã hội với
14


sự phong phú, đa dạng về chủ đề, đề bài mà bất cứ giáo viên dạy Văn nào cũng có
thể lồng ghép giáo dục bằng nêu gương cho học sinh.
2.3.3. Cách thức tiến hành “nêu gương”
Nhận thức được vai trò của phương pháp nêu gương trong giáo dục học sinh,
giáo viên chủ nhiệm chú ý vận dụng phương pháp này thường xuyên, liên tục. Tùy
từng tấm gương tốt hay tấm gương xấu mà có cách tiến hành “nêu gương” phù hợp.
* Đối với tấm gương tốt

Là giáo viên chủ nhiệm, bản thân tôiđịnh hướng cho các em nêu gương tốt như:
nêu gương Bác Hồ; tấm gương nổi tiếng trong thực tế xã hội, trên đài, báo, mạng;
nêu gương giữa các học sinh trong lớp với nhau, giữa các em với các bạn cùng khóa,
các anh chị khóa trên, các em khóa dưới trong trường… Đồng thời, có kế hoạch cụ
thể để các em có thể nêu gương ở nhiều lính vực như: tấm gương trong học tập; tấm
gương trong lao động; tấm gương trong rèn luyện đạo đức, nhân cách (tấm gương
nghèo vượt khó; tấm gương về ý chí nghị lực; tấm gương chăm chỉ, chịu khó; tấm
gương về tình yêu thương; tấm gương về tinh thần trách nhiệm…); tấm gương về
thực hiện nghiêm chỉnh pháp luật, nội quy nhà trường…
Bác Hồlà tấm gươngsáng nhất, quen thuộc nhất đối với các em. Tâm lí các em
thường thích cái mới, lạ, vậy làm sao để “làm mới”, “làm hấp dẫn” tấm gương quen
thuộc? Bản thân tôi vẫn tiếp tục cho các em lắng nghe những bài hát, câu chuyện về
Người vào một dịp nhất định, trong các tiết sinh hoạt 15’, 45’, lồng vào trong các bài
dạy; tổ chức cuộc thi kể chuyện về Bác Hồ có trao thưởng. Mặt khác, cho các em đi
thực tế về quê Bác, đi thăm lăng Bác, K9… vào mỗi dịp sinh nhật Bác 19/5, vào dịp
hè. Mỗi lần nghe người hướng dẫn viên thuyết trình về cuộc đời, con người Bác, hầu
như em nào cũng rưng rưng cảm động. Các em không chỉ hiểu mà còn cảm nhận
thực thụ về tấm gương Bác Hồ kính u. Hình ảnh con người khiêm tốn, giản dị,
giàu ý chí nghị lực, cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư, hết lịng vì nước vì dân…
như một dịng suối mát tắm đẫm tâm hồn chúng. Vấn đề là làm thế nào để từ lịng
u mến, kính trọng, từ ý thức chuyển thành hành động, việc làm cụ thể của chúng.
Cứ mỗi học kì, tơi cho các em đăng kí việc làm cụ thể nêu gương Bác, cuối mỗi kì
các em sẽ xem xét mình đã làm, chưa làm được việc gì. Từ đó rút kinh nghiệm phấn
đấu và đăng kí việc làm nêu gương Bác trong học kì tiếp theo.
* Đối với tấm gương xấu
15


Nêu gương khơng có nghĩa là bắt chước, tn thủ, tuân theo tấm gương một
cách thụ động, rợp khuôn, cứng nhắc. Nêu gương cũng cần chủ động, có chắt lọc.

Con người sinh ra khơng ai là người đã hồn thiện, ngay cả người tốt cũng có mặt
chưa hồn thiện. Tấm gương cũng có gương sáng và có gương mờ đục. Vì vậy, giáo
viên chủ nhiệm cần giúp học sinh hiểu được mặt tốt, mặt chưa tốt của tấm gương.
Nếu là tấm gương sáng, thầy cô cho học sinh học tập, noi theo, cịn những tấm
gương mờ đục, thầy cơ giúp học sinh nhận ra, rút kinh nghiệm và tránh xa nó.
Xã hội hiện đại thật phức tạp với vơ vàn điều thật, giả, tốt, xấu lẫn lộn. Ở lứa
tuổi các em, khi nhận thức và kinh nghiệm sống còn non nớt dẫn tới việc chưa nhận
thức điều tốt, xấu, thật giả… Vì thế, một thời gian có một bộ phận không nhỏ học
sinh phát cuồng những Khá Bảnh, Huấn Hoa Hồng, Phúc XO… – những nhân vật
giàu có, kiếm tiền trăm triệu dễ dàng trên mạng xã hội cũng là một điều không dễ
hiểu. Các em bị hấp dẫn bởi những thứ triết lí hiện đại, cách kiếm tiền “đáng nể
phục”, những hành động nổi loạn điên rồ, những lời lẽ chửi tục… Xu hướng hiện
nay các các em “thần tượng” nhiều ca sĩ, nhóm nhạc hót như: Sơn Tùng MTV, BTS,
BlackPink… là một điều bình thường. Nhưng phát cuồng đến mức có em làm theo
thần tượng đó một cách rợp khn như cắt tóc, ăn mặc, nói năng, hành động… giống
hệt thần tượng, xem đó là một tấm gương để noi theo là điều không nên.
Trước những hiện tượng trên, bản thân tôi đã dành một số tiết sinh hoạt để cho
các em thảo luận. Trước tiên, tôi nêu vấn đề, rồi cho các em thảo luận với tinh thần
cởi mở, bình đẳng, dân chủ: nhân vật đó em u thích hay khơng, u thích ở điểm
nào, khơng u thích ở điểm nào; tại sao lại “hot” trên mạng xã hội? Các em có ý
kiến tranh luận rất sơi nổi. Cuối cùng, tơi nhẹ nhàng giảng giải, phân tích, chỉ rõ để
các em hiểu được mặt phải, mặt trái. Sau những buổi thảo luận đó, các em nhận thức
được điểm tốt, điểm xấu và rút ra bài học bổ ích cho bản thân.Như vậy, các em tự
khám phá, nhận biết “cái xấu” bằng con đường tranh luận. Đây là cách thấm thía
hơn trăm bài thuyết giảng của chính thầy cơ.
Bên cạnh đó, thỉnh thoảng trong các tiết học, tơi nêu tấm gương xấuvà hậu quả
thực tế để các em lấy đó làm bài học kinh nghiệm, tránh xa những hành động, việc
làm xấu, cố gắng rèn luyện, tu dưỡng bản thân.
* Nêu gương nhà giáo
16

Nhận thức được rằng người thầy phải là tấm gương sống cho học sinh noi
theobởi "Sự gương mẫu của người thầy giáo là tia sáng mặt trời thuận lợi nhất đối
với sự phát triển tâm hồn non trẻ mà không có gì thay thế được" (Usinxki). Ngành
giáo dục cũng phát động “Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương tự học và sáng tạo”.
Người giáo viên, nhất là giáo viên chủ nhiệm cần noi gương mọi lúc, mọi nơi, lúc
lên lớp, khi ở nhà, “nói đi đơi với làm”.Bởi lẽ thầy, cô giáo “nhất cử nhất động” từ
lời ăn tiếng nói, tác phong, thái độ cư xử cho đến lối sống hằng ngày đều tác động
trực tiếp đến học sinh.
Vậy, người giáo viên cần phải làm gì? Đối với bản thân, từng cử chỉ, lời nói,
hành động phải chuẩn mực, chuẩn mực chứ không cứng nhắc, khi nghiêm khắc, lúc
thủ thỉ, nhẹ nhàng, khi hài hước dí dỏm. Đối với học sinh, giáo viên chủ nhiệm như
người cha, người mẹ thứ hai:luôn yêu thương, khoan dung, độ lượng, công bằng,
khách quan với chúng và có lúc như người bạn gần gũi, sẻ chia tâm sự với
chúng.Đối với công việc, cần khoa học, nghiêm túc, tận tâm, tận tụy, say mê, nhiệt
huyết, trách nhiệm. Người giáo viên phải không ngừng tự trao dồi năng lực, phẩm
chất, đạo đức để mỗi người thầy chẳng những là tấm gương sáng về đạo đức mà cịn
là tấm gương tự học, sáng tạo, trình độ năng lực chuyên môn giỏi.“Một tấm gương
sống hơn trăm bài diễn văn tuyên truyền”. “Tấm gương sống” của người giáo viên
chủ nhiệm tự khắc sẽ lan tỏa tới học sinh.
2.3.4. Biện pháp đảm bảo “nêu gương”
Để việc nêu gương có hiệu quả, hiệu lực, kịp thời động viên, khuyến khích các
em liên tục nêu gương,xem việc “nêu gương” là việc làm hàng ngày, là lẽ sống, hàng
năm tôi đều xây dựng một nội quy thưởng phạt riêng cho lớp. Nội quy sẽ được bổ
sung khi cần thiết. Năm học 2020 – 2021, tôi đã xây dựng nội quy thưởng – phạt cho
lớp 10D như sau:
Trường THPT Ba Đình
NỘI QUY THƯỞNG - PHẠT LỚP 10D
Năm học 2020-2021

Căn cứ vào quyền và nghĩa vụ của người học sinh, nội quy của nhà trường, tình hình
đặc điểm của học sinh lớp 10D, GVCN đề ra nội quy thưởng phạt như sau:GVCN tặng 10
điểm/HS/tuần. Nếu làm các việc tốt sẽ được thưởng điểm, ngược lại vi phạm lỗi bị trừ
điểm, kèm theo hình thức kỷ luật khác. Cụ thể:

17


I. PHẠT-TRỪ ĐIỂM
STT
Lỗi
Điểm trừ
Phạt
Ghi chú
1
Đi muộn
5đ /lần
2
Vắng
có phép
2đ /lần
khơng phép
10đ /lần Trực nhật 1 tuần
3
Bỏ tiết
10đ/lần
4
Điểm <5
5đ /lần
5

Sai trang phục, đầu tóc
5đ /lần
6
Khơng đội mũ bảo hiểm khi đi và ngồi 10đ /lần HK
yếu
cả
xe đạp điện, xe máy bị CA bắt
tháng, và học kỳ
7
Không lao động, trực nhật
5đ /lần
Trực nhật 1 tuần
8
Lao động, trực nhật bẩn
3đ /lần
Làm tiếp 2 ngày
9
Nói chuyện riêng
3đ /lần
10 Làm việc riêng, ăn quà vặt
5đ /lần
11 Nói tục, chửi bậy
5đ /lần
12 Hút thuốc lá
10đ /lần Trực nhật 1 tuần
13 Sử dụng điện thoại trong giờ học
10đ/lần Trực nhật 1 tuần
14 Chống người thi hành công việc
5đ /lần
15 Gây rối mất trật tự

10đ /lần
16 Không tắt điện, đóng cửa
10đ /lần Đền bù thiệt hại
17 Làm lớp bị giờ khá
5đ /lần
18 Làm lớp bị giờ TB
10đ /lần
19 Làm lớp bị giờ yêú
10đ /lần + HK yếu
20
VP quy chế thi (quay cóp...)
10đ /lần + HK yếu
21
Đánh nhau
10đ /lần + HK yếu
22
Vô lễ với giáo viên, nhân viên
10đ /lần + HK yếu
23
Đổi chỗ chưa được GV cho phép
3đ / lần
24
Chạy lộn xộn trong giờ học
3đ / lần
25
Chơi điện tử
10đ /lần + HK TB -Yếu
26
Làm hư hỏng bàn ghế, trang thiết bị của
Đền mới

lớp
27
Viết, vẽ lên bàn ghế, tường...
10đ /lần
28
Không tham gia các phong trào do nhà 5đ / lần
trường, Đoàn trường phát động
29
Lớp trưởng, bí thư, lớp phó khơng làm 3đ/tuần
trịn trách nhiệm
30
Tổ trưởng khơng làm trịn trách nhiệm
3đ/tuần
31
Lỗi khác
GVCN quyết định
II. THƯỞNG -CỘNG ĐIỂM.
1. Thưởng.
1- Cá nhân có điểm 9, 10 sẽ thưởng như sau: 3 con điểm/tháng: 10 000đ, 6: 20 000, 9:
30 000, 12: 40 000, 15 : 50 000, 18: 60 000, 21: 70 000, 24: 80 000…
2- Cá nhân xuất sắc, toàn diện nhất tháng: quà/tiền trị giá: 30 000đ
3- Cá nhân xuất sắc nhất học kỳ: 50 000đ, nhất năm: 100.000đ.
4- Học sinh giỏi tồn diện học kì, cả năm: 50.000đ/em
5- Cán bộ lớp, tổ, cán sự bộ môn hoạt động xuất sắc: 30 000đ/ tháng
6- Nghèo vượt khó cả học kỳ: 50 000đ, cả năm: 100 000đ
7- Tiến bộ vượt bậc trong cả học kỳ/cả năm về mọi mặt: 50 000đ/em

18

8- Điểm thi thử 3 môn thi Đại học khối D cao nhất lớp: 50 000đ/em, nhất trường: 200
000đ/em, >= 24đ: 100 000đ/em, tốp 5: 30 000đ/em, tiến bộ vượt bậc giữa các lần, thưởng
điểm 8,9,10 tùy từng bộ môn.
9- Tổ nhất tháng 30 000đ, nhất học kỳ: 50 000đ, cả năm: 100 000đ
10- Các thưởng phát sinh khác (nhưcác cuộc thi, đợt phát động...): GVCN quyết định.
Lưu ý: Số tiền thưởng được trích từ Quỹ Hội khuyến học của lớp. Trong trường hợp đặc
biệt, GVCN sẽ có điều chỉnh linh hoạt tùy vào quỹ hay số lượng học sinh
Ghi chú
STT
Việc tốt
Điểm cộng
1
Đạt điểm 9-10
5đ /lần
2
Điểm 7-8
3đ /lần
3
Nhặt được của rơi trả người đánh mất
5-10đ/lần
4
Giúp đỡ bạn, ai đó được tập thể lớp công nhận.
5đ/lần
5
Tham gia đủ phong trào do Nhà trường, Đồn trường
2đ/lần
phát động
6
Lớp trưởng, Bí thư, lớp phó làm tốt công việc
2đ/tuần

7
Tổ trưởng làm tốt công việc
2đ/tuần
8
Phát hiện lỗi và báo cáo với GVCN.
2đ/lần
9
Phát hiện ra bạn trong lớp chơi điện tử
10đ/lần
10
Việc tốt khác
2-10đ/lần
2. Cộng điểm.
*Lưu ý:
- Nếu phạm lỗi nhiều lần GVCN sẽ có thêm các hình thức kỷ luật khác như: Dọn nhà VS,
làm lao động, quét trực nhật, gặp phụ huynh, đình chỉ học, xem xét xếp loại hạnh kiểm ...
- Nếu có các lỗi phát sinh khác , GVCN sẽ quyết định.
- Nội quy này áp dụng đối với học sinh lớp 10D và có hiệu lực kể từ ngày: 7/9/2020.
Nga Sơn, ngày 31 tháng 8 năm 2020.
GVCN
Mai Thị Thêu

Sau khi xây dựng Nội quy thưởng - phạt trên, tôi cho các em thảo luận có ý
kiếnbổ sung, điều chỉnh cho phù hợp tình hình lớp học.Căn cứ vào các điều khoản
trong nội quy trên, vào số điểm đạt được của cá nhân,hàng tuần, hàng tháng, học kì,
năm học các tổ trưởng xếp loại hạnh kiểm các thành viên trong tổ. Lớp trưởng, lớp
phó tổng hợp số điểm của các bạn trong lớp, người đạt số điểm cao nhất là người
chăm chỉ, kỉ luật, có ý thức phấn đấu tốt nhất. Căn cứ vào số điểm trên sẽ tìm ra
được danh hiệu cá nhân tồn diện, xuất sắc, tiến bộ… nhất. Các em khơng chỉ là
những người “nêu gương” tốt mà còn là tấm gương sáng, tấm gương sống để các bạn

noi theo.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Qua kiểm nghiệm thực hiện từ năm học 2017-2018 đến năm học 2020- 2021ở
lớp chủ nhiệm trường THPT Ba Đình và chia sẻ với giáo viên chủ nhiệm khác, tôi
thấy việc vận dụng phương pháp nêu gương nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học
sinh của giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường THPT Ba Đìnhcó những lợi thế sau đây:
19


Thứ nhất: Có đủ cơ sở lý luận, yêu cầu đòi hỏi của thực tiễn giáo dụcđể đề
xuất các giải pháp “nêu gương”. Do vậy, các giải pháp đảm bảo khách quan, sát
thực, toàn diện, tạo điều kiện để giáo viên triển khai đồng bộ.
Thứ hai: Đảm bảo thống nhất giữa giải pháp với đối tượng tác động, phù hợp
tâm lý, hành vi của học sinh. Các giải pháp hướng tới mục tiêu giáo dục là hình
thành ở các em năng lực tự học tập, rèn luyện, phát huy sức mạnh từ nội lực bên
trong.
Thứ ba: Giáo dụcthái độ,ý thức, đạo đức, tư thế, tác phong, hành vi của các em
ngày càng tốt hơn. Các em tỏ ra phấn khởi, tin tưởng, ra sức thi đua phấn đấuhọc
tập, rèn luyện đạo đức, xây dựngtập thể lớp đoàn kết, vững mạnh. Qua bốn năm thực
hiện giải pháp này, chất lượng giáo dục học sinh đi vào thực chất hơn.
Thứ tư: Với các biện pháp nêu trên qua thực tế kiểm nghiệm cho thấy tính
khoa học và tính thực tiễn sâu sắc. Do đó có thể ứng dụng rộng rãi trong các trường
học.
Thực tế, tôi đã thực hiện biện pháp này từ 2014 đến 2021. Trong phạm vi
nghiên cứu, chúng tôi tiếp tục thực nghiệm để nâng cao chất lượng công tác giáo dục
học sinh trong nhà trường. Qua đối sánh với các năm học trước, năm học 20202021,học sinh hiểu, mong muốn được nêu gương, tiến hành nêu gương và nêu
gương tốt đã tăng hẳn.
TT

Năm học

1
2
3
4
5

2014-2015
2017-2018
2018-2019
2019-2020
2020-2021

Lớp
chủ
nhiệm
10D
10D
11D
12D
10D

HS hiểu
được nêu
gương
5
10
18
25
35

HS muốn
nêu gương

HS tiến
hành nêu
gương
6
10
20
30
41

6
12
22
30
43

HS nêu
gương
tốt
10
17
22
30
41

HS nêu
gương xấu

12
7
4
3
0

Kết quả thi đua của lớp và xếp loại hạnh kiểm, học lực cuối năm học:
Lớp
Năm học

Sỹ
số

Danh
hiệu lớp

Xếp loại học lực

Xếp loại hạnh kiểm

2014- 2015

10D

42

Tiên tiến

Giỏ
i

1

2017-2018
2018-2019

10D
11D
12D

41
41

Tiên tiến
Xuất sắc

3
12

35
28

3
1

0
0

0
0

38
40

4
2

0
0

0
0

Xuất sắc

25

20

0

0

0

45

0

0

0

10D

45

Xuất sắc

30

15

0

0

0

45

0

0

0

20192020
20202021

45

Khá

TB

Yếu

Kém

Tốt

Khá

TB

Yếu

34

7

0

0

37

5

0

0

20


3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
Đề tài thực nghiệm đã giải đáp được những vấn đề sau đây:
Một là: Giải quyết được những khó khăn trong cơng tác chủ nhiệm lớp ở
trường trung học phổ thơng hiện nay. Đó là, đã tạo ra được một hệ thống các giải
pháp đồng bộ, khoa học, cụ thể từ việc tạo môi trường thuận lợi để nêu gương đến
hình thức tổ chức, cách thức tiến hành và biện pháp đảm bảo nêu gương.
Hai là: Các giải pháp này đã lượng hóa được các nội dung, cách thức của mỗi
giải pháp và xâu chuỗi kết quả các giải pháp để tăng hiệu quả cho việc rèn luyện,
giáo dục ý thức, đạo đức, nhân cách cho học sinh.
Ba là: Đây là giải pháp mở, vừa cụ thể, vừa có ý nghĩa định hướng, dễ ứng
dụng trong công tác quản lý của giáo viên chủ nhiệm các trường trung học phổ
thông. Các nhà trường căn cứ theo giải pháp này để phổ biến rộng rãi đến giáo viên
chủ nhiệm nhằm vận dụng một cách linh hoạt, hiệu quả, sát thực tế vào mỗi lớp.
3.2. Kiến nghị
a. Đối với nhà trường: Cần quan tâm đến việcvận dụng phương pháp nêu
gươngtrong công tác giáo dục học sinh, hỗ trợ giáo viên chủ nhiệm trong xây dựng
đội ngũ cán bộ lớp vững mạnh, giúp đỡ học sinh chậm tiến, hỗ trợ các lớp các hoạt
động trải nhiệm thực tế cả về tài chính, kinh nghiệm, phương thức tổ chức. Tăng
cường vai trò hỗ trợ và gắn kết mối quan hệ giữa giáo viên chủ nhiệm và Ban đại
diện CMHS của lớp là một trong những giải pháp phối hợp có hiệu quả nhất.
b. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo
Tăng cường chỉ đạo các nhà trường trong việc bồi dưỡng đội ngũ giáo viên chủ
nhiệm, đảm bảo cho đội ngũ giáo viên các trường THPT ổn định lâu dài. Tổ chức

các lớp tập huấn trong hè để giáo viên chủ nhiệm các trường có điều kiện trao đổi
kinh nghiệm trong quản lý. Triển khai sâu rộng, có hiệu quả các sáng kiến kinh
nghiệm đã được ngành xếp loại và yêu cầu các nhà trường triển khai học tập.
XÁC NHẬN CỦA THỦ
TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Nga Sơn, ngày 17 tháng 05 năm 2021
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình
viết, khơng sao chép nội dung của người khác
Người viết

Mai Thị Thêu

TT

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1

GS. TS. Hồng Chí Bảo (2019), Tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách nêu
gương của cán bộ, đảng viên,Tạp chí Quản lý nhà nước, ngày 11/12/2019

2

Bộ Giáo dục và Đào tạo(2011), Điều lệ trường trung học cơ sở, trung học
21


3
4

5

6

7
8

9

phổ thơng và trường phổ thơng có nhiều cấp học, Nxb Giáo dục Việt Nam.
Bộ Giáo dục và Đào tạo(2011), Thông tư 58/2011/ TT-BGDĐT ngày
12/12/2011 về đánh giá, xếp loại học sinh trung học phổ thơng
Trường THPT Ba Đình, Báo cáo tổng kết năm học 2014- 2015, 2017-2018,
2018- 2019, 2019-2020 và 2020-2021
Trần Thị Hà Dung (2018), Một số giải pháp giáo dục, phòng ngừa bạo lực
học đường cho học sinh ở trường THPT Ba Đình của giáo viên chủ nhiệm
lớp, sáng kiến kinh nghiệm xếp loại B cấp ngành năm 2018
Trần Thị Huệ (2016), Kinh nghiệm triển khai học tập và làm theo tấm gương
đạo đức Hồ Chí Minh để nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức cho học sinh
của giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường THPT Ba Đình, sáng kiến kinh
nghiệm xếp loại B cấp ngành năm 2016
Trần Đức Lực (2012),Nêu gương trong giáo dục học sinh - sinh viên theo tư
tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh, nguồn: baoninhthuan.com.vn
Minh Tân – Thanh Nghi – Xuân Lãm (1999), Từ điển Tiếng Việt, NXB
Thanh Hóa .
TS Lương Trọng Thành (2018), Học tập phong cách nêu gương của chủ tịch
Hồ Chí Minh vào việc phát huy trách nhiệm của người đứng đầu trong thực
hiện nghị quyết số 04 – NQ/TW (Khóa 12), truongchinhtrithanhhoa.gov.vn

ThS. Lê Thị Tình (2019), Để đảm bảo trách nhiệm nêu gương trong tu

10 dưỡng và rèn luyện đạo đức lối sống của cán bộ, đảng viên, Tạp chí tổ chức
Nhà nước, ngày 14/6/2019
11

Phan Tuyết (2015), Giáo dục học sinh bằng phương pháp nêu gương,
nguồn: giaoducthoidai.vn

22


DANH MỤC
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN KINH
NGHIỆM NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN, TỈNH VÀ CÁC CẤP CAO
HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN

Họ và tên: Mai Thị Thêu
Chức vụ, đơn vị công tác: TỔ PHĨ TỔ NGỮ VĂN TRƯỜNG THPT BA ĐÌNH

TT

1

2

3

Tên đề tài SKKN

Tổ chức thảo luận cho học sinh trong
giờ dạy học môn Ngữ Văn ở trường

THPT
Rèn luyện kỹ năng làm dạng đề so
sánh môn Ngữ văn cho học sinh
THPT
Hướng dẫn ôn luyện câu nghị luận
văn học theo cấu trúc đề thi học sinh
giỏi tỉnh năm học 2018 – 2019 cho
học sinh giỏi THPT

Cấp đánh giá
xếp loại
(Ngành GD
cấp
huyện/tỉnh;
Tỉnh...)

Kết quả
đánh giá
xếp loại
(A,B hoặc
C)

Sở GD-ĐT
Thanh Hóa

C

2007 – 2008

Sở GD-ĐT

Thanh Hóa

C

2013 – 2014

Sở GD-ĐT
Thanh Hóa

C

2018 – 2019

Năm học
đánh giá xếp
loại

23


PHỤ LỤC
MỘT SỐ HÌNH ẢNH DÙNG TRONG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

Tập thể lớp 11C (khóa 2011 -2014) về thăm quê Bác năm 2013

24


Tập thể lớp 10D (khóa 2014 -2017 ) đi thăm lăng Bác
và Văn miếu Quốc Tử giám năm 2014

Tập thể lớp 11D (khóa2017 -2020) thăm K9
và làng văn hóa các dân tộc Việt Nam năm 2019 )

25