Phong trào thanh niên tình nguyện ở việt nam từ năm 2000 đến năm 2014 tt

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN VIỆT HÙNG

PHONG TRÀO THANH NIÊN TÌNH NGUYỆN
Ở VIỆT NAM TỪ NĂM 2000 ĐẾN NĂM 2014

Ngành : Lịch sử Việt Nam
Mã số

: 92 29 013

LUẬN ÁN TIẾN SĨ SỬ HỌC

HÀ NỘI, 2019


Cơng trình được hồn thành tại:
Học viện Khoa học xã hội

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Nguyễn Văn Nhật

Phản biện 1: PGS. TS. Nguyễn Văn Sự
Phản biện 2: PGS. TS. Nguyễn Đức Nhuệ
Phản biện 3: PGS. TS. Nguyễn Mạnh Hà

Luận án được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án tiến sĩ họp tại: Học viện
Khoa học xã hội vào lúc:…..giờ…..phút, ngày……tháng….. năm 2019

Có thể tìm hiểu luận án tại:
- Thư viện Học viện Khoa học xã hội
- Thư viện Quốc gia Việt Nam


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài luận án
Thanh niên là bộ phận đặc biệt của xã hội, có vị trí quan trọng trong
suốt tiến trình lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta. Trước yêu
cầu mới của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, các cấp, các ngành
cần phát huy tốt vai trò của thanh niên và thanh niên cần tiếp tục tự khẳng
định mình thực sự là lực lượng xung kích, sáng tạo trong đời sống xã hội,
dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự định hướng, dẫn dắt của Đoàn.
Phong trào Thanh niên tình nguyện do Đồn thanh niên phát động
trên quy mơ tồn quốc từ năm 2000 là một hoạt động hết sức có ý nghĩa,
có tính giáo dục và tính nhân văn, là mơi trường đồn kết tập hợp thanh
niên, thu hút thanh niên tham gia vào các hoạt động cách mạng. Hoạt
động tình nguyện đã mạng lại ý nghĩa to lớn về nhiều mặt, kinh tế - chính
trị - văn hóa - xã hội, an ninh quốc phịng. Đồng thời qua đó, thanh niên
được rèn luyện, cống hiến và trưởng thành, sống có hồi bão, có lý tưởng
và khơng ngừng nâng cao ý thức giác ngộ cách mạng.
Hiệu quả, tác động của phong trào Thanh niên tình nguyện thực sự to
lớn như vậy, tuy nhiên các nghiên cứu về phong trào Thanh niên tình
nguyện ở Việt Nam chưa nhiều và các nghiên cứu chưa thực sự phản ánh
được bức tranh tổng thể về hiện trạng các hoạt động, phong trào Thanh
niên tình nguyện ở Việt Nam.
Do đó, nghiên cứu sinh chọn đề tài “Phong trào thanh niên tình
nguyện ở Việt Nam từ năm 2000 đến năm 2014” làm luận án tiến sĩ lịch
sử, chuyên ngành Lịch sử Việt Nam là thực sự cần thiết, không chỉ giúp
đánh giá đúng thực trạng, những đóng góp, tác động của phong trào

Thanh niên tình nguyện đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước
mà còn đưa ra những bài học kinh nghiệm để đẩy mạnh và phát triển hoạt
động thanh niên tình nguyện trong thời gian tới.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
2.1. Mục đích nghiên cứu
- Làm rõ q trình hình thành, phát triển, hoạt động và những đóng
góp chủ yếu của phong trào Thanh niên tình nguyện đối với sự phát triển
kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng của đất nước từ năm 2000 đến hết
năm 2014.


2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lịch sử, quá trình ra đời, phát triển của phong trào
Thanh niên tình nguyện; phân tích thực trạng các hoạt động tình nguyện
và đánh giá, nhận xét, rút ra một số kinh nghiệm, đề xuất những giải pháp
để phát huy hiệu quả của phong trào Thanh niên tình nguyện trong giai
đoạn hiện nay và sắp tới.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án
3. 1. Đối tượng nghiên cứu
Phong trào Thanh niên tình nguyện do Đồn TNCS Hồ Chí Minh cấp
trung ương phát động và tổ chức thực hiện.
3. 2. Phạm vi nghiên cứu
- Về không gian: Luận án tập trung nghiên cứu các hoạt động tình nguyện
của thanh niên Việt Nam trong phạm vi cả nước.
- Về thời gian: Luận án nghiên cứu các vấn đề nói trên trong khoảng
thời gian từ năm 2000 đến hết năm 2014 và đề cập ở mức độ nhất định đến các
phong trào thanh niên trước và sau giai đoạn 2000 – 2014.
- Về nội dung: Nghiên cứu cơ sở lịch sử, quá trình hình thành, phát
triển, nội dung hoạt động, kết quả triển khai phong trào Thanh niên tình
nguyện do Trung ương Đồn TNCS Hồ Chí Minh tổ chức.

4. Cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu của luận án
4.1. Cơ sở lý luận
Luận án được tiến hành trên cơ sở chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về thanh
niên, công tác thanh niên và phong trào thanh niên.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
- Luận án sử dụng phương pháp nghiên cứu lịch sử và phương pháp
logic là chủ đạo; đồng thời kết hợp phương pháp nghiên cứu khác như
phương pháp thống kê, so sánh, chính trị học, xã hội học…Ngồi ra, tác
giả luận án cịn tiến hành phương pháp điều tra, phỏng vấn một số cán bộ
đoàn, đoàn viên, thanh niên tình nguyện tiêu biểu.
5. Đóng góp mới về khoa học của luận án
- Luận án nghiên cứu một cách có hệ thống về phong trào Thanh niên
tình nguyện từ năm 2000 đến năm 2014; đúc kết một số kinh nghiệm, đề


xuất những giải pháp nhằm phát huy hiệu quả các hoạt động tình nguyện
của thanh niên Việt Nam.
- Đóng góp, bổ sung nhiều tài liệu có giá trị về tổ chức và hoạt động
của Đoàn thanh niên, Hội LHTN, Hội Sinh viên Việt Nam, góp phần vào
cơng tác nghiên cứu, giảng dạy lịch sử Đoàn và phong trào thanh niên
Việt Nam.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
- Luận án góp phần vào việc nghiên cứu lý luận và thực tiễn và
phong trào thanh niên, làm cơ sở khoa học cho việc đổi mới nhận thức và
phương thức hoạt động của Đồn TNCS Hồ Chí Minh trong tình hình
mới.
- Luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo phục vụ nghiên cứu,
giảng dạy cán bộ Đoàn và công tác thanh niên ở các cơ sở đào tạo.
7. Kết cấu của luận án

Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ
lục, nội dung của luận án gồm 4 chương, 12 tiết.
Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Chương 2. Quan điểm của Đảng, Nhà nước về thanh niên, công tác
thanh niên và cơ sở lịch sử cho việc phát động phong trào Thanh niên tình
nguyện ở Việt Nam
Chương 3. Hình thức và nội dung hoạt động của phong trào Thanh
niên tình nguyện (2000 – 2014)
Chương 4. Nhận xét và một số kinh nghiệm
Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
1.1. Các cơng trình nghiên cứu về thanh niên, cơng tác Đồn và
phong trào thanh niên
Cho đến nay, việc nghiên cứu về thanh niên, cơng tác Đồn và phong
trào thanh niên đã nhận được sự quan tâm khơng chỉ của những nhà hoạch
định chính sách, chủ trương, đường lối trong hệ thống chính trị mà còn
được nhiều nhà khoa học tập trung nghiên cứu. Đáng chú ý là các cơng
trình: “Cơng tác thanh niên là nhiệm vụ ưu tiên trong chiến lược con
người” của tác giả Vũ Oanh (Nxb Trẻ, TP. Hồ Chí Minh, 1991), “Kỷ yếu


hội thảo Tư tưởng Hồ Chí Minh về vận động thanh niên” của Trung ương
Đồn TNCS Hồ Chí Minh (1995), “Tập hợp, đồn kết thanh niên thơng qua
phong trào hành động cách mạng trong thời kỳ đổi mới” của các tác giả
Đặng Cảnh Khanh, Nguyễn Hồng Thanh (Nxb Thanh niên, Hà Nội, 1997),
“Tuổi trẻ đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”
của tác giả Đỗ Mười (Nxb Thanh niên, Hà Nội, 1997), Luận án tiến sĩ lịch
sử “Phát huy nguyồn lực thanh niên trong sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện
đại hóa ở Việt Nam hiện nay” của tác giả Nguyễn Thị Tú Oanh (1999),
“Thanh niên Việt Nam trước thềm thế kỷ 21 : Số liệu và phân tích” của tác

giả Nguyễn Văn Buồm (Nxb Thanh niên, Hà Nội, 2000), “Đảng Cộng sản
Việt Nam với công tác vận động thanh niên trong thời kỳ đẩy mạnh cơng
nghiệp hố, hiện đại hố đất nước” của tác giả Nguyễn Văn Hùng (chủ
biên) (Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2001), “Một số vấn đề về công tác
thanh niên trong thời kỳ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” của tác
giả Văn Tùng (Nxb Thanh niên, Hà Nội, 2001), Báo cáo khoa học “Phong
trào hành động cách mạng của thanh niên – thực trạng và định hướng phát
triển” của Bộ Khoa học Công nghệ - Môi trường và Trung ương Đồn
TNCS Hồ Chí Minh (2002), “Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trị thanh niên
trong cách mạng Việt Nam” của tác giả Trần Quy Nhơn (Nxb Thanh niên,
Hà Nội, 2004), “Nhiệm vụ cơ bản của thanh niên Việt Nam trong thời kỳ
cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nước” của tác giả Đoàn Văn Thái (Nxb
Thanh niên, Hà Nội, 2004), “Vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh vào
công tác bồi dưỡng, giáo dục và tổ chức thanh niên trong thời kỳ mới” của
tác giả Nguyễn Thái Anh (chủ biên) (Nxb Thanh niên, Hà Nội, 2010), Lịch
sử Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam và phong trào thanh niên Việt Nam
(1925 – 2010) của nhiều tác giả (Nxb Thanh niên, Hà Nội, 2010), “Đảng
Cộng sản Việt Nam lãnh đạo công tác thanh niên trong giai đoạn hiện nay”
của Học viện Xây dựng Đảng (Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2011),
“Đồn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh 80 năm xây dựng, cống hiến và
trưởng thành” của Trung ương Đồn TNCS Hồ Chí Minh (Nxb Thanh
niên, Hà Nội, 2011), Lịch sử Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh và
phong trào thanh niên Việt Nam (1925 – 2012) của Văn Tùng, Phạm Bá
Khoa (Nxb Thanh niên, Hà Nội, 2012).


1.2. Các cơng trình nghiên cứu về hoạt động tình nguyện và phong
trào Thanh niên tình nguyện ở Việt Nam.
Tiêu biểu có các cơng trình: “Phong trào thanh niên tình nguyện
những vấn đề lý luận và thực tiễn” của tác giả Đặng Cảnh Khanh (Nxb

Thanh niên, Hà Nội, 2001), “Tiếp lửa cho phong trào thanh niên tình
nguyện” của tác giả Đặng Cảnh Khanh đăng trên Tạp chí Tuyên Giáo, số 3
năm 2009, “Kỷ yếu 15 năm phong trào thanh niên tình nguyện (2000 –
2014)” của Trung ương Đồn TNCS Hồ Chí Minh (Nxb Thanh niên, Hà
Nội, 2015).
Ngồi ra cịn có hàng chục các bài báo, bài viết trên các tạp chí, hội
thảo khoa học liên quan đến các phong trào của thanh niên và phong trào
Thanh niên tình nguyện cùng hàng trăm báo cáo tổng kết các nhiệm kỳ
công tác Đoàn và phong trào thanh niên qua các kỳ Đại hội Đoàn (từ năm
2000 đến nay) của các tỉnh, thành Đồn và Đồn trực thuộc rất có giá trị
tham khảo, nghiên cứu để triển khai đề tài.
1.3. Kết quả nghiên cứu của các cơng trình đã cơng bố và những
vấn đề luận án tiếp tục giải quyết.
1.3.1. Khái quát kết quả nghiên cứu
- Các cơng trình nghiên cứu đi trước đã cung cấp cho tác giả của luận
án cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh
niên, cơng tác thanh niên và sự vận dụng của Đảng Cộng sản Việt Nam
trong lãnh đạo công tác thanh niên hiện nay.
- Các tác giả đi trước đã cho thấy thực tiễn hơn 30 năm qua các
phong trào thanh niên ln được tổ chức Đồn phát động để phù hợp với
yêu cầu của sự nghiệp đổi mới.
- Một số cơng trình tập trung đánh giá vai trò của nguồn lực thanh
niên, các phong trào thanh niên với sự phát triển xã hội, thực trạng của
nguồn lực thanh niên hiện nay cũng quan trọng cho nội dung luận án.
- Các cơng trình lịch sử Đồn, Hội, các nghiên cứu tổng quan cơng tác
Đồn và phong trào thanh niên đã cung cấp những số liệu, dẫn chứng tương
đối đầy đủ về phong trào thanh niên góp phần quan trọng cho tác giả có cái
nhìn tổng qt cả bề dầy lịch sử Đoàn, Hội và tác động của phong trào
thanh niên.

Nhìn chung, các cơng trình nghiên cứu trên đây đã đề cập đến một
số khía cạnh, một số mặt hoạt động của tổ chức Đồn và phong trào thanh
niên nói chung, phong trào Thanh niên tình nguyện nói riêng ở các góc độ
khác nhau, góp phần làm sáng tỏ vị trí, vai trị của thanh niên, cơng tác
thanh niên và phong trào thanh niên trong thời kỳ đổi mới. Song, chưa có
nhiều cơng trình phân tích sâu sắc, đánh giá tác động, hiệu quả của phong
trào thanh niên tình nguyện trên các lĩnh vực của đời sống xã hội; chưa làm
rõ được thời cơ, thách thức lớn đối với thanh niên, phong trào thanh niên và
hoạt động tình nguyện trong thời kỳ hội nhập sâu rộng như hiện nay.
1.3.2. Những vấn đề luận án tiếp tục nghiên cứu, giải quyết
- Khái quát cơ sở lịch sử, quá trình hình thành, phát triển của phong
trào Thanh niên tình nguyện; tổng kết thực tiễn, làm rõ tác động nhiều mặt
của phong trào Thanh niên tình nguyện đối với xã hội, những thách thức,
những vấn đề còn hạn chế những vấn đề còn hạn chế trong hoạt động tình
nguyện...
- Phân tích cụ thể hơn cơ sở lý luận và thực tiễn về phong trào Thanh
niên tình nguyện, qua đó khẳng định vị trí, vai trò quan trọng của thanh niên
và các phong trào thanh niên trong những năm đổi mới.
- Đưa ra những đánh giá, nhận xét và rút ra một số kinh nghiệm, đề
xuất những giải pháp để phát huy vai trò của phong trào Thanh niên tình
nguyện đối với sự phát triển của xã hội trong thời kỳ mới.
Chương 2
QUAN ĐIỂM CỦA ĐẢNG, NHÀ NƯỚC VỀ THANH NIÊN,
CÔNG TÁC THANH NIÊN VÀ CƠ SỞ LỊCH SỬ CHO VIỆC PHÁT
ĐỘNG PHONG TRÀO THANH NIÊN TÌNH NGUYỆN Ở VIỆT NAM
2.1. Quan điểm của Đảng, Nhà nước về thanh niên, công tác thanh
niên và phong trào thanh niên
2.1.1. Một số vấn đề cơ bản về công tác thanh niên, phong trào
thanh niên và phong trào Thanh niên tình nguyện

Các khái niệm liên quan đến công tác thanh niên cho thấy nghiên cứu
về công tác thanh niên, cơng tác Đồn, phong trào thanh niên, phong trao
Thanh niên tình nguyện là vấn đề lớn, quan trọng, phức tạp, có ý nghĩa cả


về lý luận và thực tiễn, giúp tác giả có cái nhìn tồn diện hơn khi nghiên
cứu, phân tích, đánh giá về phong trào Thanh niên tình nguyện.
2.1.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt
Nam về thanh niên và công tác thanh niên.
Tư tưởng của Hồ Chí Minh về thanh niên và cơng tác thanh niên rất
sâu sắc và tồn diện. Hồ Chí Minh ln khách quan khi nhìn nhận, đánh giá
về thanh niên, có niềm tin vững chắc vào thanh niên, nhìn nhận vấn đề
thanh niên trong sự phát triển có tính kế thừa bền vững giữa các thế hệ.
Trong việc giáo dục, đào tạo, rèn luyện, tổ chức lực lượng thanh niên, Hồ
Chí Minh có quan điểm tồn diện và thực tiễn để xây dựng lâu dài thế hệ kế
tục cách mạng.
Thấm nhuần tư tưởng và đạo đức của Hồ Chí Minh, các quan điểm,
chủ trương của Đảng về lãnh đạo công tác thanh niên, cơng tác Đồn thể
hiện cụ thể trong các văn kiện Đại hội, các Nghị quyết của Ban Chấp hành
Trung ương Đảng, của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, các thông tư, chỉ thị qua
các thời kỳ. Mỗi thời kỳ, tư duy của Đảng luôn đổi mới để phù hợp với thế
hệ trẻ. Đảng ngày càng nâng tầm nhận thức, gắn lý luận với thực tiễn để
lãnh đạo, định hướng cơng tác thanh niên, tổ chức Đồn ngày càng toàn
diện, phát huy được sức mạnh của thanh niên trong xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc.
2.2. Cơ sở lịch sử và chủ trương của Trung ương Đoàn về phong
trào Thanh niên tình nguyện
2.2.1. Cơ sở lịch sử
Phong trào Thanh niên tình nguyện ở Việt Nam có cơ sở lịch sử, có
tiền đề từ các phong trào thanh niên tiêu biểu trong những giai đoạn cách

mạng trước đây.
2.2.1.1. Các phong trào Thanh niên trong thời kỳ đấu tranh giành độc
lập dân tộc và kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ (1931-1975)
Ngay từ khi mới ra đời (tháng 3/1931) cho đến Cách mạng tháng Tám
(1945) dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí
Minh, Đồn thanh niên đã phát huy được vai trị xung kích, với những
những phong trào đấu tranh sơi nổi, mạnh mẽ để hoàn thành thắng lợi
nhiệm vụ của Đảng, xứng đáng là cánh tay đắc lực và là đội dự bị của
Đảng.


Sau Cách mạng tháng Tám đã có những phong trào hành động mang
tính tình nguyện sâu sắc, đặc biệt là tính quần chúng. Đó là các phong trào
dạy và học chữ quốc ngữ, phong trào tham gia các đội TNXP, tham gia các
đội tình nguyện đi sản xuất nơng nghiệp, phong trào Nam tiến, phong trào
Tòng quân giết giặc lập công, Tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm, Mở
rộng chiến tranh du kích và đấu tranh chống khủng bố trong các đô thị.
Sau kháng chiến chống thực dân Pháp, thanh niên Việt Nam tích cực
tham gia các phong trào Lao động kiến thiết Tổ quốc và đấu tranh thống
nhất nước nhà, Thi đua tình nguyện vượt mức kế hoạch lần thứ nhất (1961 1965), Thanh niên, học sinh Thủ đơ Hà Nội tình nguyện đi xây dựng và
phát triển kinh tế, văn hoá miền núi, Ba sẵn sàng, Ba đảm đang, Năm xung
phong…đóng góp to lớn vào chiến thắng mùa Xn năm 1975 giải phóng
hồn tồn miền Nam, thống nhất đất nước.
2.2.1.2. Một số phong trào thanh niên tiêu biểu từ năm 1975 đến trước
năm 2000
Đất nước thống nhất, Đồn TNCS Hồ Chí Minh đã phát động những
phong trào thanh niên phù hợp để thực hiện những yêu cầu, nhiệm vụ cách
mạng mới. Đó là các phong trào: Lao động tình nguyện xây dựng Tổ quốc
(phát động tháng 12/1975), Thanh niên xung phong xây dựng khu kinh tế
mới (từ năm 1976), Ba xung kích làm chủ tập thể (được khởi sướng tháng

01/1978), Tuổi trẻ xung kích, sáng tạo xây dựng và bảo vệ Tổ quốc (1987),
Thanh niên lập nghiệp, Tuổi trẻ giữ nước (1993), chiến dịch tình nguyện
Ánh sáng văn hóa hè (1994), chiến dịch Mùa hè xanh (1997)…
Điểm lại các phong trào thanh niên đã cho thấy cả về lý luận và thực
tiễn, phong trào Thanh niên tình nguyện được Trung ương Đồn phát động
sau này có cơ sở lịch sử, có nền tảng và là sự phát triển các phong trào hành
động cách mạng của các thế hệ thanh niên Việt Nam qua các thời kỳ. Phong
trào tình nguyện đã trở thành một phẩm chất đặc trưng, nổi bật của tuổi trẻ
và là biểu hiện sự hội nhập sâu sắc với phong trào thanh niên thế giới.
2.2.2. Chủ trương của Trung ương Đoàn về phong trào Thanh niên
tình nguyện
2.2.1.1. Bối cảnh lịch sử
Đến năm 2000, bối cảnh trong nước và quốc tế có nhiều thuận lợi cho
cơng tác Đoàn và phong trào thanh niên. Sự phát triển mạnh mẽ của khoa


học, cơng nghệ, q trình tồn cầu hóa và những thành tựu kinh tế - xã hội
nổi bật của Việt Nam sau 15 năm đổi mới đã tác động tích cực đến nhận
thức, tư tưởng và thái độ chính trị của đoàn viên, thanh niên. Tỉ lệ thanh
niên tin tưởng ủng hộ công cuộc đổi mới đất nước ngày càng tăng: năm
1990: 71,1%; năm 1993: 83,6%; năm 1999: 92%.
Tuy nhiên, thiên niên kỷ mới cũng đặt ra những thách thức khơng nhỏ
như u cầu ngày càng cao về trình độ học vấn, tay nghề, năng lực hoạt
động thực tiễn; sự chống phá của các thế lực thù địch; mặt trái của nền kinh
tế thị trường; các hiện tượng tiêu cực, thiên tai, dịch bệnh... đang ảnh hưởng
xấu đến môi trường tự nhiên và xã hội cho sự phát triển của thanh niên.
Nắm bắt cơ hội, vượt qua thách thức, phát triển mạnh mẽ là vấn đề có
ý nghĩa sống cịn của Việt Nam. Đây vừa là yêu cầu, vừa là cơ hội để Đoàn
đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước, tập hợp và giáo dục thanh thiếu
nhi, chuẩn bị hành trang cho tuổi trẻ bước vào thế kỷ mới.

2.2.1.2. Chủ trương phát động phong trào Thanh niên tình nguyện của
Trung ương Đoàn
Tiếp nối tinh thần của các phong trào thanh niên tiêu biểu qua các thời
kỳ cách mạng, nhận thức được yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước, tháng 2 năm 2000, Ban Chấp hành Trung ương
Đồn đã chính thức phát động phong trào Thanh niên tình nguyện trong
tuổi trẻ cả nước.
Trong các kỳ Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ VII, VIII, IX, X kể từ
sau năm 2000 nội dung hoạt động tình nguyện thường là nội dung chủ đạo
của các phong trào thanh niên do Đại hội phát động. Đây thực sự là một chủ
trương lớn, một bước đột phá trong cơng tác Đồn và phong trào thanh
niên, vừa phát huy mạnh mẽ tiềm năng của thanh niên, vừa tạo mơi trường
giáo dục, rèn luyện cho thanh niên, vì sự phát triển của thanh niên, của cộng
đồng, của đất nước.
Tiểu kết chương 2
Suốt cuộc đời của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh ln tin tưởng, quan
tâm, chăm lo giáo dục bồi dưỡng thế hệ trẻ. Đảng Cộng sản Việt Nam đã kế
thừa và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
vào việc đánh giá thanh niên, tổ chức phong trào thanh niên và xây dựng
Đoàn thanh niên Cộng sản ở Việt Nam.


Lịch sử phát triển, những thành công cùng kinh nghiệm của các
phong trào thanh niên trong suốt chiều dài lịch sử Đồn là cơ sở, là nền
móng cho sự ra đời của phong trào Thanh niên tình nguyện trên quy mơ
tồn quốc vào năm 2000. Kể từ đó đến nay phong trào Thanh niên tình
nguyện ln là một trong những phong trào thanh niên chủ đạo được các
Đại hội Đoàn tồn quốc duy trì và phát triển.
Chương 3
HÌNH THỨC VÀ NỘI DUNG HOẠT ĐỘNG

CỦA PHONG TRÀO THANH NIÊN TÌNH NGUYỆN (2000 – 2014)
3.1. Một số hình thức và mơ hình triển khai phong trào Thanh
niên tình nguyện
3.1.1. Một số hình thức triển khai
Căn cứ vào chương trình cơng tác Đồn và phong trào thanh thiếu nhi
hàng năm, Trung ương Đoàn và các tỉnh, thành đoàn, Đoàn trực thuộc chủ
động xây dựng kế hoạch tổ chức các phong trào, chương trình tình nguyện
và triển khai xun suốt trong hệ thống Đồn thanh niên, Hội LHTN, Hội
Sinh viên từ Trung ương đến cơ sở.
Để phong trào tình nguyện được lan tỏa và đạt hiệu quả cao, các cấp
bộ Đoàn đều triển khai cơng tác tun truyền sâu rộng về mục đích, ý nghĩa
của phong trào Thanh niên tình nguyện, qua đó cũng giúp cho việc huy
động kinh phí hoạt động bằng sự chung tay, góp sức, ủng hộ, tài trợ của
cộng đồng, xã hội và tập hợp được đơng đảo đồn viên, thanh niên, các lực
lượng xã hội nhiệt tình hưởng ứng, tích cực tham gia.
Những năm đầu tiên, thời gian triển khai chiến dịch thanh niên tình
nguyện chỉ tập trung cao độ vào một, hai tháng mùa hè ở một số tỉnh, thành
phố lớn. Cho đến năm 2014, các hoạt động tình nguyện của thanh niên đã
được các cấc bộ Đồn, Hội tổ chức thường xuyên, liên tục suốt cả năm và
trải đều hầu hết các địa bàn, đặc biệt là tập trung đến các khu vực khó khăn,
vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo.
Bên cạnh việc triển khai theo các nhóm đối tượng hoặc chương trình
chung cho đa số thanh niên, căn cứ vào thời gian, tính chất và quy mơ,
phong trào Thanh niên tình nguyện trong nhiều năm qua được các cấp bộ
Đoàn tổ chức triển khai với nhiều hình thức, loại hình hoạt động như: Hoạt


động tình nguyện thường xuyên, các hoạt động cao điểm tập trung, các hoạt
động tình nguyện theo đội hình chuyên.
3.1.2. Một số mơ hình, tổ chức có hoạt động tình nguyện ở Việt Nam

Có nhiều mơ hình họat động tình nguyện ở Việt Nam hiện nay và có
nhiều cách để nhận diện, phân biệt các mơ hình tình nguyện. Xét về tư cách
pháp nhân, hoạt động tình nguyện chính thức được hiểu là các hoạt động
tình nguyện do các tổ chức có đăng ký pháp nhân đứng ra tổ chức hoạt
động; hoạt động tình nguyện phi chính thức được hiểu là các hoạt động tình
nguyện do cá nhân, câu lạc bộ, đội, nhóm, mạng lưới tình nguyện hoạt động
dựa trên sự đồng thuận của nhóm và khơng đăng ký pháp nhân chính thức.
Mỗi mơ hình, tổ chức hoạt động tình nguyện có mặt mạnh, mặt yếu
khác nhau. Tuy nhiên, xét về tổng thể các yếu tố thì hoạt động tình nguyện
của các tổ chức trong hệ thống chính trị, đặc biệt là của tổ chức Đồn
Thanh niên có nhiều ưu điểm, có chương trình, kế hoạch chun nghiệp và
được triển khai tổ chức bài bản, hiệu quả, tác động sâu rộng hơn các mơ
hình tình nguyện khác.
3.2. Hoạt động tình nguyện tham gia phát triển kinh tế - xã hội và
bảo vệ môi trường
3.2.1. Một số phong trào và nội dung chính
Hoạt động tình nguyện tham gia phát triển kinh tế - xã hội có nội dung
phong phú, đa dạng với nhiều phong trào, chương trình, hoạt động cụ thể
như: Phong trào tuổi trẻ chung tay xây dựng nông thôn mới, xây dựng văn
minh đô thị, thực hiện các chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội;
Chương trình xóa đói, giảm nghèo vùng sâu, vùng xa, tổ chức các đội trí
thức trẻ tình nguyện tham gia phát triển nơng thơn, miền núi...
Bên cạnh các hoạt động tình nguyện đảm bảo an ninh – quốc phịng,
đơng đảo thanh niên, học sinh, sinh viên tại các địa phương, đơn vị đã tích
cực tham gia các hoạt động bảo vệ mơi trường, ứng phó với biến đổi khí
hậu và xây dựng văn minh đô thị một cách hiệu quả, thiết thực gắn với các
hoạt động trọng tâm nhân dịp Tết trồng cây đời đời nhớ ơn Bác Hồ, Tháng
Thanh niên; Chiến dịch Thanh niên tình nguyện Hè, Giờ trái đất; Tuần lễ
Quốc gia nước sạch và vệ sinh môi trường, Ngày môi trường thế giới, chiến
dịch Hãy làm sạch biển; tổ chức các Ngày thứ 7 tình nguyện, Ngày chủ nhật

xanh...


3.2.2. Kết quả đạt được
Ngay trong năm 2000 tuổi trẻ cả nước đã tình nguyện nhận và hồn
thành 51.995 cơng trình thanh niên, triển khai được 10.845 dự án, trong đó
có một số chương trình, dự án tiêu biểu như: Chương trình xóa đói, giảm
nghèo vùng sâu, vùng xa, Dự án Thanh niên xóa cầu khỉ, xây dựng cầu
nơng thơn mới, Dự án tổ chức các đội y bác sỹ trẻ tình nguyện tham gia
phát triển nơng thơn, miền núi, Dự án xây dựng Làng “Thanh niên lập
nghiệp” dọc tuyến đường Hồ Chí Minh và biên giới, Chương trình tham gia
xây dựng đường Hồ Chí Minh.
Với phương châm hướng về cơ sở, nhiều cơng trình, phần việc thanh
niên đã được triển khai thực hiện và tập trung chủ yếu vào những việc mới,
việc khó, những việc cấp thiết, những địa bàn khó khăn địi hỏi cao ở tinh
thần xung kích tình nguyện của tuổi trẻ.
Riêng trong các Tháng thanh niên từ năm 2003 đến năm 2009, tuổi trẻ
cả nước đã đảm nhận thực hiện 222.468 cơng trình, phần việc thanh niên
các cấp với tổng trị giá hàng trăm tỷ đồng và hàng triệu ngày cơng.
Các chiến dịch Hè tình nguyện từ năm 2000 đến hết năm 2014, tuổi trẻ
cả nước đã làm mới, sửa chữa và nâng cấp trên 105.716 km đường giao
thông nông thôn, xây dựng mới và sửa chữa 5.702 cầu giao thông nông
thôn, 71.236 nhà của các gia đình chính sách, gia đình khó khăn, 20.019
cơng trình văn hóa, điểm vui chơi cho nhân dân trị giá hàng chục tỷ đồng.
Các cấp bộ Đoàn đã tổ chức 12.359 buổi tư vấn nghề nghiệp, việc làm cho
900.639 đoàn viên, thanh niên; giới thiệu việc làm cho 1.541.888 đoàn viên,
thanh niên, trong đó 313.694 người được giải quyết việc làm; 232.039 đoàn
viên, thanh niên được hỗ trợ vay vốn từ ngân hàng chính sách xã hội.
Chỉ trong các năm 2000, 2002, 2005, 2006, 2008, 2011, 2012, Đoàn
thanh niên các cấp đã tổ chức 20.016 lớp, buổi, điểm trình diễn, chuyển

giao, tập huấn khoa học kỹ thuật sản xuất kinh doanh cho 1.381.806 người,
góp phần khơng nhỏ phát triển kinh tế, xã hội của các địa phương, đặc biệt
ở các xã vùng sâu, vùng xa.
Các hoạt động tình nguyện bảo vệ mơi trường, ứng phó với biến đổi
khí hậu cũng được các cấp bộ Đoàn và đoàn viên, thanh niên trong tồn
quốc nhiệt tình hưởng ứng. Kết quả là trong các chiến dịch Tình nguyện Hè
đã có 46.453 đội hình tình nguyện với 6.487.412 thanh niên tình nguyện


tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường. Riêng trong giai đoạn từ 2007 –
2012, các tổ chức đoàn đã tổ chức 237.758 lớp, đợt tuyên truyền, giáo dục,
tập huấn về mơi trường và biến đổi khí hậu, thu hút gần 9.306.877 thanh
thiếu nhi tham gia; củng cố và xây dựng 20.000 mơ hình câu lạc bộ, đội
nhóm về bảo vệ môi trường, thu hút hơn 1.570.189 thanh thiếu niên tham
gia.
3.3. Hoạt động tình nguyện vì an sinh xã hội
3.3.1. Một số phong trào và nội dung chính
Trong lĩnh vực tình nguyện vì an sinh xã hội có các hoạt động, chương
trình, phong trào tiêu biểu như: Chương trình Tiếp sức mùa thi, chương
trình Tiếp sức đến trường, phong trào Hiến máu tình nguyện, hoạt động
chăm sóc sức khỏe nhân dân, khám chữa bệnh, cấp phát thuốc miễn phí, các
chương trình tình nguyện Mùa hè xanh, Hoa phượng đỏ, Kỳ nghỉ hồng,
Hành quân xanh, hoạt động hỗ trợ các gia đình chính sách, hỗ trợ trẻ em có
hồn cảnh khó khăn, chương trình vui hè cùng thiếu nhi, chăm sóc giáo dục
thiếu niên, nhi đồng, các hoạt động đền ơn đáp nghĩa, uống nước nhớ
nguồn...
3.3.2. Kết quả đạt được
Trong các Tháng thanh niên và chiến dịch Hè tình nguyện, hoạt động
đền ơn đáp nghĩa, uống nước nhớ nguồn được triển khai sâu rộng, thu hút
đơng đảo đồn viên, thanh niên tham gia, có ý nghĩa giáo dục sâu sắc. Chỉ

tính riêng trong các chiến dịch Hè tình nguyện năm 2003, 2005, 2006, 2008,
2010, 2011, 2012, tổ chức Đoàn các cấp đã tổ chức thăm hỏi, tặng quà,
chăm sóc 468.087 gia đình chính sách, Mẹ Việt Nam anh hùng; trong các
năm 2005, 2006, 2008, 2012 sửa chữa, xây mới 10.425 nhà của gia đình
chính sách với hàng triệu ngày cơng, trị giá hàng chục tỷ đồng.
Hoạt động tình nguyện chăm sóc sức khỏe cộng đồng cũng được tổ
chức thực hiện hiệu quả trong các chiến dịch. Hầu hết các Tỉnh, Thành
Đồn đã tổ chức được các đội hình y, bác sĩ trẻ tình nguyện. Chỉ trong các
năm 2002, 2003, 2006, 2010, 2014, Đoàn thanh niên các cấp đã tổ chức trên
12.000 đội y, bác sỹ trẻ tình nguyện với trên 124.973 y, bác sĩ trẻ tham gia
khám chữa bệnh, phát thuốc miễn phí tại các địa phương cho 3.524.378 lượt
người dân.


Cũng trong lĩnh vực y tế, vì sức khỏe cộng đồng, hoạt động Hiến máu
tình nguyện thu hút đơng đảo đồn viên, thanh niên tham gia,. Từ năm
2010-2014, đã có 4.656.368 lượt thanh niên tham gia hiến máu, tiếp nhận
được 3.288.172 đơn vị máu, có 7.514 mơ hình mới trong việc tuyên truyền,
vận động người dân tham gia. Nhiều địa phương đã thành lập và duy trì các
đội hình thanh niên tình nguyện sẵn sàng hiến máu trong trường hợp khẩn
cấp.
Trong các chiến dịch Hè tình nguyện, chương trình Tiếp sức mùa thi,
Tiếp sức đến trường được các tỉnh, thành đoàn, Hội Sinh viên tỉnh, thành
phố triển khai hiệu quả. Chương trình qua các năm đã thu hút 501.324
thanh niên, sinh viên tình nguyện tham gia; giúp đỡ 8.235.817 lượt thí sinh;
tư vấn, hỗ trợ, giới thiệu 1.886.882 chỗ trọ miễn phí, chỗ trọ giá rẻ; phát
miễn phí hàng chục nghìn cẩm nang tư vấn và bản đồ cho thí sinh và phụ
huynh; cung cấp hàng nghìn suất ăn miễn phí, vé xe buýt miễn phí. Tổng
nguồn lực huy động cho chương trình hàng chục tỷ đồng.
Các hoạt động chăm lo cho thiếu nhi được các cấp bộ Đoàn tổ chức đa

dạng và xuyên suốt trong Tháng thanh niên thời gian diễn ra chiến dịch Hè
tình nguyện. Nhiều hoạt động thu hút đông các em tham gia như: sân chơi
“Mùa hè sôi động”, hội thi “Văn hay chữ đẹp”, “Tiếng hát măng non”, ngày
hội “Cùng em vui bước đến trường”, sân chơi “Biển đảo quê em”, trò chơi
dân gian, tham quan bảo tàng, di tích lịch sử, nhà truyền thống…
3.4. Hoạt động tình nguyện đảm bảo an ninh – quốc phịng
3.4.1. Một số phong trào và nội dung chính
Trên lĩnh vực bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn
xã hội, phong trào Thanh niên tình nguyện được cụ thể hóa với nhiều nội
dung: Hoạt động tình nguyện đảm bảo an tồn giao thơng, phịng chống tệ
nạn xã hội, các dự án xây dựng Đảo thanh niên, Làng thanh niên lập nghiệp
ở biên giới, tuyên truyền phòng chống tội phạm, phòng chống các tệ nạn xã
hội, ma túy, mại dâm, HIV, AIDS, các hoạt động hướng về biển, đảo Tổ
quốc...
3.4.2. Kết quả đạt được
Hoạt động của Đồn thanh niên tham gia giữ gìn an ninh chính trị, trật
tự an tồn xã hội, phịng chống các tệ nạn, đặc biệt là nạn ma túy, mại dâm,
phòng chống HIV, AIDS được đẩy mạnh xuyên suốt Tháng thanh niên và


mùa hè tình nguyện. Theo thống kê riêng trong giai đoạn từ 2007 đến 2012
các cấp bộ Đoàn trong toàn quốc đã xây dựng được trên 75.073 mơ hình đội
thanh niên xung kích an ninh và chi đồn dân qn tự vệ, thu hút trên gần
1.197.687 triệu thanh niên tình nguyện tham gia. Ngồi ra cịn có các “Câu
lạc bộ Pháp luật”, “Câu lạc bộ phòng chống ma tuý”, “Đội giáo dục đồng
đẳng", mơ hình “Tiếng kẻng thanh niên, địa bàn khơng có ma t, khu phố
khơng có tệ nạn xã hội”; câu lạc bộ "Trẻ em ngoài đường phố", "Đội kỹ năng
sống" …
Hoạt động tham gia giữ gìn trật tự an tồn giao thơng cũng được các cấp
bộ Đồn, Hội triển khai rộng khắp xuyên suốt chiến dịch tình nguyện, với

nhiều hình thức sáng tạo gắn với cuộc vận động Thanh niên với văn hóa
giao thơng qua đó góp phần đẩy mạnh cơng tác tun truyền, phổ biến cho
đồn viên, thanh niên ý tức tự giác chấp hành các quy định của pháp luật về
giao thông.
Trong các chiến dịch Hè tình nguyện, tồn Đồn đã tổ chức 41.473 đội
hình với 925.278 thanh niên tình nguyện tham gia các đội hình xây dựng
văn minh đơ thị và an tồn giao thông; tổ chức được 156.256 buổi tập huấn,
tuyên truyền về an tồn giao thơng.
Hướng về biển, đảo Tổ quốc, chỉ tính riêng giai đoạn 2007 – 2012, các
tổ chức Đồn trong tồn quốc đã vận động, qun góp, ủng hộ thanh niên
tình nguyện nhập ngũ và các chiến sỹ đang làm nhiệm vụ trên đảo Trường
Sa bằng kinh phí, hiện vật với số tiền trên 349.688 tỷ đồng.
Tiểu kết chương 3
Kể từ khi được Trung ương Đoàn phát động với quy mơ tồn quốc,
phong trào Thanh niên tình nguyện được các cấp bộ Đồn triển khai sâu
rộng với hình thức phong phú, nội dung đa dạng, có kết quả cụ thể và đóng
góp tích cực đối với sự phát triển kinh tế - xã hội, an sinh xã hội, an ninh
quốc phịng và bảo vệ mơi trường. Hiệu quả, tác động của phong trào
Thanh niên tình nguyện chính là thước đo giá trị, khẳng định tính đúng đắn
của Trung ương Đoàn trong tổ chức, triển khai phong trào Thanh niên tình
nguyện.


Chương 4
NHẬN XÉT VÀ MỘT SỐ KINH NGHIỆM
4.1. Nhận xét về phong trào Thanh niên tình nguyện
4.1.1. Về nội dung hoạt động
Phong trào Thanh niên tình nguyện có bước phát triển cả về chất lượng
và số lượng; đa dạng về mục tiêu, giải quyết nhiều nhiệm vụ. Các nội dung
hoạt động tình nguyện có nhiều đổi mới theo hướng cụ thể, rõ việc, sát với

nhu cầu thực tiễn của địa phương, đơn vị, đáp ứng được nhu cầu, nguyện
vọng chính đáng của thanh niên. Bên cạnh đó, mỗi Tháng thanh niên và các
chiến dịch tình nguyện đều có các chủ đề hành động phù hợp nên đã góp
phần nâng cao hiệu quả hoạt động tình nguyện, tích cực giải quyết tốt các
vấn đề bức thiết đang đặt ra của cộng đồng.
4.1.2. Phương thức triển khai
- Phong trào Thanh niên tình nguyện được triển khai bài bản, có kế
hoạch từ Trung ương Đoàn đến tổ chức Đoàn ở địa phương, cơ sở.
- Các cấp bộ Đồn, Hội đã có sự đổi mới, góp phần làm tăng tính hấp
dẫn của phong trào. Triển khai phong trào theo hướng đa dạng hóa các loại
hình hoạt động để đáp ứng nhu cầu của thanh niên và xã hội.
- Những năm đầu phong trào Thanh niên tình nguyện tập trung cao
điểm vào mùa hè nhưng càng về sau phong trào Thanh niên tình nguyện đã
trở thành hoạt động thường xuyên, liên tục, diễn ra quanh năm, có phạm vi
hoạt động trên quy mơ cả nước và trở thành phong trào có sức thu hút, lan
tỏa đến nhiều tầng lớp trong xã hội.
- Cùng trong giai đoạn từ năm 2000 đến năm 2014 cịn có nhiều phong
trào thanh niên khác do Đoàn thanh niên, Hội Liên hiệp thanh niên, Hội
sinh viên tổ chức nhưng phong trào Thanh niên tình nguyện có thời gian
triển khai dài hơn, quy mơ rộng hơn, nội dung, hình thức triển khai phong
phú hơn, lực lượng tham gia đông đảo hơn.
4.1.3. Về hiệu quả, tác động của phong trào Thanh niên tình nguyện
- Hiệu quả đối với công tác giáo dục: Hoạt động thanh niên tình
nguyện đã khơi dậy, giáo dục tinh thần tương thân tương ái và các giá trị
đạo đức, nhân văn, tính xung kích, tình nguyện, tính tích cực xã hội của
thanh niên Việt Nam. Đồng thời, phong trào Thanh niên tình nguyện đã tạo


ra nhiều cơ hội và khả năng tiếp cận môi trường giáo dục cho nhiều thanh
thiếu niên yếu thế.

- Hiệu quả đối với kinh tế - xã hội và đóng góp cho cộng đồng: Hoạt
động thanh niên tình nguyện đã góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa
phương và đất nước, giải quyết những việc mới, việc khó, những vấn đề xã
hội bức xúc của cộng đồng; góp phần nâng cao dân trí, củng cố và xây dựng
đời sống văn hoá tinh thần, xây dựng đời sống văn hố ở cơ sở, chăm sóc
sức khỏe cộng đồng, giữ gìn trật tự an tồn giao thơng, bảo vệ môi trường,
xây dựng nếp sống văn minh...
- Đối với công tác xây dựng tổ chức Đoàn, Hội: Phong trào Thanh niên
tình nguyện đã tập hợp đơng đảo thanh niên tham gia, hình thành các đội,
nhóm, câu lạc bộ thanh niên tình nguyện hoạt động ổn định, góp phần xây
dựng tổ chức cơ sở Đoàn, Hội ở các địa phương. Hoạt động trong phong
trào, cán bộ Đoàn, Hội được rèn luyện trong thực tiễn, kỹ năng nghiệp vụ
thanh vận được nâng cao, qua đó vai trị, uy tín của tổ chức Đoàn, Hội được
khẳng định trong xã hội.
4.1.4. Nguyên nhân những thành cơng của phong trào Thanh niên
tình nguyện
Phong trào Thanh niên tình nguyện có tính kế thừa và phát triển từ các
phong trào thanh niên thời kỳ trước nên được đông đảo các tầng lớp thanh
niên và nhiều thành phần xã hội tham gia.
Công tác chỉ đạo, điều hành của các cấp bộ Đoàn từ Trung ương đến
cơ sở được thực hiện nghiêm túc, quyết liệt; Đồn thanh niên có hệ thống
được tổ chức chặt chẽ, có đội ngũ cán bộ Đồn được đào tạo bài bản; cơng
tác tun truyển được triển khai mạnh mẽ và đặc biệt là sự quan tâm, tạo
điều kiện của Đảng, Nhà nước, sự phối kết hợp tốt của các bộ, ngành, chính
quyền các cấp là những nhân tố quan trọng làm nên thành công của phong
trào Thanh niên tình nguyện.
4.1.5. Một số khó khăn, hạn chế và ngun nhân
4.1.5.1. Khó khăn, hạn chế
Vẫn cịn tồn tại khoảng cách giữa nhu cầu của địa bàn, đơn vị đón
nhận hoạt động tình nguyện, nhu cầu của thanh niên với khả năng tổ chức

hoạt động tình nguyện của các cấp bộ Đoàn.


Điều kiện để tổ chức hoạt động tình nguyện chưa thật đảm bảo. Cơ chế
phối hợp giữa các đơn vị liên quan và kỹ năng tổ chức và năng lực, trình độ
một số cán bộ Đồn vẫn cịn hạn chế.
Một số hoạt động tình nguyện cịn chưa chú ý đến chiều sâu dẫn đến
tính bền vững và hiệu quả một số hoạt động tình nguyện chưa cao.
Các cấp bộ Đồn, Hội chưa có giải pháp hữu hiệu để phát huy và tập
hợp hết những người có khả năng tham gia hoạt động tình nguyện.
4.1.5.2. Nguyên nhân
Nhận thức của một bộ phận cán bộ Đoàn, cán bộ Hội về ý nghĩa của
phong trào Thanh niên tình nguyện cịn chưa đầy đủ. Khơng ít cán bộ Đồn
ở cơ sở thiếu kinh nghiệm và cán bộ Đoàn cơ sở thường xuyên thay đổi nên
một số nơi phong trào chưa đạt hiệu quả, duy trì chưa được thường xuyên.
Sự quan tâm chỉ đạo thường xuyên, sự hỗ trợ đảm bảo điều kiện tổ
chức hoạt động tình nguyện ở cơ sở của cấp uỷ Đảng, chính quyền và các
ngành cịn hạn chế.
Chưa có quy định cụ thể và thống nhất chung trong hoạt động tình
nguyện. Các chính sách bảo vệ quyền lợi cho thanh niên khi tham gia các
hoạt động tình nguyện chưa đảm bảo, từ đó chưa thúc đẩy thanh niên nhiệt
tình tham gia các hoạt động tình nguyện.
Tác động mặt trái của cơ chế thị trường dẫn đến một số ít thanh niên
thiếu tinh thần, thái độ tích cực khi tham gia phong trào Thanh niên tình
nguyện.
Nhiều tổ chức tình nguyện tự phát, với nhiều hình thức tồn tại và hoạt
động khác nhau cũng có lúc có tác động tiêu cực, ít nhiều ảnh hưởng đến uy
tín của hoạt động tình nguyện.
4.2. Một số kinh nghiệm
Một là, không ngừng chăm lo và bồi dưỡng, giáo dục toàn diện cho thế

hệ trẻ về mục tiêu, lý tưởng cách mạng, kiên định con đường đi lên CNXH.
Hai là, sự nhiệt tình, trách nhiệm cao của đội ngũ cán bộ làm công tác
thanh niên là nhân tố quyết định thành công và hiệu quả phong trào Thanh
niên tình nguyện.
Ba là, sức mạnh và nội lực của phong trào Thanh niên tình nguyện
nằm ngay trong chính các tổ chức thanh niên.


Bốn là, sự tin tưởng của các cấp ủy Đảng, chính quyền, đối với thanh
niên có ý nghĩa rất quan trọng
Năm là, kế hoạch tổ chức hoạt động tình nguyện cần phải được xây
dựng chi tiết, chuẩn bị chu đáo.
Sáu là, phong trào Thanh niên tình nguyện phải xuất phát từ cuộc
sống, của thanh niên, do thanh niên và vì thanh niên.
4.3. Một số vấn đề đặt ra đối với phong trào Thanh niên tình
nguyện hiện nay
4.3.1. Thời cơ, thách thức
Tình hình đất nước những năm tới được dự báo sẽ ổn định, phát triển.
Đảng, Nhà nước luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi để chăm lo, giáo dục, bồi
dưỡng và phát huy thế hệ trẻ.
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 mang đến cả thời cơ và thách
thức, tác động mạnh mẽ đến phát triển kinh tế - xã hội và tác động lớn tới
lối sống của thanh niên.
Phần lớn thanh niên ngày nay ý thức rõ trách nhiệm của mình đối với
Tổ quốc và nhân dân, ln tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và con
đường phát triển của đất nước.
Với những yếu tố, điều kiện thuận lợi như vậy, phong trào thanh niên
tình nguyện trong thời gian tới sẽ tiếp tục được xã hội ghi nhận, ủng hộ và
tiếp tục là phương thức tập hợp, đoàn kết thanh niên, phát huy sức mạnh
của thanh niên trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Phong trào Thanh niên

tình nguyện khơng đơn thuần được tổ chức theo phương thức truyền thống
mà sẽ sử dụng mạng xã hội, sức mạnh công nghệ để đạt hiệu quả cao nhất.
Phong trào Thanh niên tình nguyện khơng chỉ diễn ra trong phạm vi một nước
mà hoạt động tình nguyện quốc tế sẽ trở nên phổ biến.
Tuy nhiên, trong giai đoạn mới cũng tồn tại nhiều khó khăn, thách
thức. Mặt trái của cơ chế thị trường, những sản phẩm độc hại phi văn hóa,
sự gia tăng của các tệ nạn xã hội, tội phạm nguy hiểm tác động tiêu cực làm
ảnh hưởng đến hình ảnh đẹp của thanh niên và phong trào thanh niên tình
nguyện. Nhu cầu và nguyện vọng tình nguyện của tuổi trẻ ngày càng đa
dạng. Tuy nhiên điều kiện, cơ sở vật chất hoạt động của Đồn, Hội cịn
thiếu, chưa đáp ứng được các yêu cầu. Tình trạng suy thối về chính trị, tư
tưởng, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, tiêu


cực xã hội, tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí đã tác động không nhỏ đến
thanh niên.
4.3.2. Yêu cầu đặt ra và một số giải pháp đẩy mạnh phong trào
Thanh niên tình nguyện trong thời gian tới
4.3.2.1. Yêu cầu đặt ra cho phong trào Thanh niên tình nguyện
Đối với phong trào Thanh niên tình nguyện, Đại hội Đồn tồn quốc
lần thứ XI đã đặt ra yêu cầu cụ thể, xác định rõ những lĩnh vực cần tập
trung thực hiện trong giai đoạn 2017 – 2022 là: Tình nguyện chung tay xây
dựng nơng thơn mới, tình nguyện tham gia xây dựng đơ thị văn minh, tình
nguyện bảo vệ mơi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, tình nguyện tham
gia đảm bảo trật tự an tồn giao thơng, tình nguyện đảm bảo an sinh xã hội.
4.3.2.2. Một số giải pháp đẩy mạnh phong trào Thanh niên tình
nguyện trong thời gian tới
- Đối với Đảng và Nhà nước
Một là, Đảng, Nhà nước quan tâm hơn nữa đến thanh niên và công tác
thanh niên; cụ thể hóa các chủ trương của Đảng trong giáo dục, bồi dưỡng

phát huy thanh niên.
Hai là, đề nghị Nhà nước quan tâm, tăng cường đầu tư cho công tác
giáo dục thế hệ trẻ.
Ba là, đầu tư hơn nữa công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn
về thanh niên và cơng tác thanh niên trong tình hình mới.
Bốn là, Nhà nước cần có cơ chế quản lý các hoạt động tình nguyện cho
tốt hơn, chuyên nghiệp hơn.
Năm là, tạo mọi điều kiện để Đoàn huy động, tổ chức cho thanh niên
tham gia thực hiện các nhiệm vụ, chương trình phát triển kinh tế - xã hơi.
Sáu là, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các đồn thể nhân
dân trong cơng tác thanh niên.
* Đối với Trung ương Đoàn và các cấp bộ Đoàn
Một là, khơng ngừng hồn thiện, xây dựng và củng cố tổ chức Đồn,
Hội vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức; chăm lo đến đội ngũ
cán bộ làm cơng tác thanh, thiếu nhi đủ về số lượng, có trình độ, năng lực
cao về kỹ năng và nghiệp vụ, đáp ứng nhu cầu, nhiệm vụ của cơng tác
Đồn, Hội và phong trào thanh thiếu nhi trong giai đoạn mới.


Hai là, phải xác định được các tiêu chí phong trào hành động cách
mạng của thanh niên.
Ba là, phải xác định nội dung đúng đắn, phù hợp với yêu cầu thực hiện
các nhiệm vụ kinh tế – xã hội của địa phương trong từng giai đoạn và khả
năng hoạt động đa dạng của các đối tượng thanh niên.
Bốn là, phong trào Thanh niên tình nguyện phải có mục tiêu rõ ràng.
Năm là, đa dạng hóa phương thức tổ chức thực hiện và hình thành các
đội hình tình nguyện chuyên sâu.
Sáu là, cần triển khai có hiệu quả các nguồn lực trong thanh niên và xã
hội để tạo sức mạnh tổng hợp phát triển phong trào Thanh niên tình nguyện.
Bảy là, Trung ương Đồn cần tun truyền rộng rãi và có những hướng

dẫn cụ thể đến các cấp bộ Đoàn về chính sách đối với thanh niên tình
nguyện.
Tám là, tổ chức Đoàn phải là “chiếc cầu nối” để bất cứ một thanh niên
có nhu cầu tình nguyện nào, vào thời điểm nào, lĩnh vực hoạt động gì cũng
có thể tham gia hoạt động tình nguyện được.
Chín là, kịp thời phát hiện, biểu dương, nhân rộng các điển hình
tiên tiến trong phong trào Thanh niên tình nguyện.
Mười là, cần nâng cao nhận thức cho đoàn viên, thanh niên, học sinh,
sinh viên về vai trị, ý nghĩa của hoạt động tình nguyện đối với cộng đồng
và đối với bản thân.
Mười một là, cần xây dựng tiêu chí đánh giá hiệu quả của phong trào.
Mười hai là, cần trang bị kiến thức, tập huấn kỹ năng cho sinh viên,
thanh niên tình nguyện.
Mười ba là, hoạt động tình nguyện cần đẩy mạnh kết nối với hoạt động
tình nguyện của Liên hợp quốc, với tình nguyện của các nước, nhất là các
nước ASEAN, với thanh niên Lào và Campuchia. Đồng thời cần tiếp nhận
và phát huy hiệu quả các tình nguyện viên quốc tế đến Việt Nam.
* Đối với thanh niên
Mỗi thanh niên phải luôn rèn luyện, phấn đấu, vươn lên trong học tập,
lao động và cuộc sống; nhận thức rõ vị trí, vai trị, thực hiện tốt quyền và
nghĩa vụ của thanh niên với Tổ quốc.
Thanh niên phải thường xuyên rèn luyện đạo đức, lối sống, nếp sống
văn minh, giữ gìn truyền thống văn hóa dân tộc; có thái độ và hành vi úng


xử cao đẹp; tích cực rèn luyên, nâng cao sức khỏe, trở thành cơng dân hữu
ích.
Thanh niên cần hăng hái và chủ động tham gia các phong trào thanh
niên; sẵn sàng dấn thân, đi đến bất cứ nơi đâu, làm bất cứ việc gì Tổ quốc
cần, bắt đầu từ những việc làm tốt, hành động đẹp chia sẻ với cộng đồng,

dựng xây quê hương, đất nước.
Trước mọi âm mưu của các thế lực thù địch, đoàn viên thanh niên phải
thật sự tỉnh táo, có nhận thức đúng đắn và xác định cho mình những giá trị
sống đích thực.
Tiểu kết chương 4
Phong trào Thanh niên tình nguyện trong những năm qua phát triển
mạnh cả về bề rộng và chiều sâu. Nội dung phong trào được triển khai có
trọng tâm, trọng điểm và đồng bộ. Phương thức tổ chức phong trào luôn
được đổi mới. Hoạt động tình nguyện góp phần giải quyết nhiều vấn đề khó
khăn, bức xúc của cộng đồng. Từ kinh nghiệm triển khai phong trào Thanh
niên tình nguyện những năm qua và thời cơ, thách thức những năm tới cho
thấy các cấp bộ Đoàn cần áp dụng nhiều giải pháp trong công tác quản lý,
chỉ đạo, tổ chức và điều hành để phát huy hơn nữa hiệu quả của phong trào
Thanh niên tình nguyện.
KẾT LUẬN
Trong suốt chiều dài lịch sử của dân tộc, tuổi trẻ Việt Nam từ thế hệ
này đến thế hệ khác đã ln nêu cao lịng yêu nước, chí khí anh hùng, khát
vọng cháy bỏng, tinh thần xung kích, sáng tạo, khơng quản ngại gian khổ,
hy sinh vì một nước Việt Nam độc lập, tự do, giàu mạnh, hùng cường.
Trên cả phương diện lý luận và thực tiễn đều cho thấy hoạt động tình
nguyện của thanh niên trong các giai đoạn cách mạng nói chung và phong
trào Thanh niên tình nguyện từ năm 2000 đến nay nói riêng có ý nghĩa to
lớn, góp phần khơng nhỏ vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
1. Phong trào Thanh niên tình nguyện có sự kế thừa và phát triển các
phong trào hành động cách mạng của các thế hệ thanh niên các thời kỳ
trước. Đặc biệt kể từ khi Việt Nam bắt đầu sự nghiệp đổi mới năm 1986
đến khi Trung ương Đồn chính thức phát động phong trào Thanh niên tình
nguyện vào năm 2000, các hoạt động tình nguyện của thanh niên Việt Nam

đã sôi nổi ở một số địa phương, cơ sở với nhiều hình thức, nội dung phù
hợp với yêu cầu của thực tiễn, bước đầu giải quyết được những vấn đề bức
xúc hay cấp thiết của cộng đồng như vệ sinh mơi trường, an sinh xã hội,
xóa đói giảm nghèo, an ninh chính trị, trật tự an tồn xã hội. Đây chính là
cơ sở thực tiễn sinh động để các cấp bộ Đoàn tiếp tục phát huy trong giai
đoạn sau và Trung ương Đoàn đánh giá, tổng kết, nhân rộng và phát động
phong trào Thanh niên tình nguyện trong phạm vi cả nước. Nó vừa phù hợp
với nhu cầu, nguyện vọng cống hiến của tuổi trẻ, vừa đáp ứng yêu cầu,
nhiệm vụ của đất nước trong thời kỳ đổi mới, đẩy mạnh cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước.
Thực tế trong những năm qua kể từ khi Trung ương Đoàn phát động
phong trào Thanh niên tình nguyện trong phạm vi cả nước, phong trào
Thanh niên tình nguyện đã lan tỏa mạnh mẽ, có bước phát triển cả về chất
lượng và số lượng, với hình thức phong phú. Hoạt động tình nguyện đảm
bảo tính rộng khắp, tính định hướng, tính dẫn dắt, tính thiết thực hiệu quả,
tính bền vững, tính sáng tạo và có xu hướng phát triển sâu rộng trong thanh
thiếu niên, phù hợp với điều kiện và đặc điểm của từng địa phương, mang
lại hiệu quả thiết thực. Các cấp bộ Đồn, Hội đã có sự đổi mới, góp phần
làm tăng tính hấp dẫn của phong trào, thu hút đông đảo các đối tượng thanh
niên và nhân dân tham gia.
2. Hoạt động thanh niên tình nguyện đã khơi dậy, giáo dục tinh thần
tương thân tương ái và các giá trị đạo đức, nhân văn, tính xung kích, tình
nguyện, tính tích cực xã hội của thanh niên Việt Nam; gieo mầm những ước
mơ, hoài bão vươn lên lập thân, lập nghiệp, xây dựng đất nước ngày càng
giàu đẹp, văn minh; là môi trường tốt để thanh niên tự giáo dục và là q
trình giáo dục có hiệu quả cao góp phần hình thành một thế hệ thanh niên
Việt Nam biết sống và làm việc vì sự phát triển của cộng đồng, của đất
nước, đồng thời củng cố niềm tin, rèn luyện ý chí, nghị lực, phát triển kỹ
năng và xây dựng quan điểm sống tích cực cho thanh niên.
Phong trào Thanh niên tình nguyện đã góp phần phát triển kinh tế - xã

hội của địa phương và đất nước; nâng cao nhận thức và trách nhiệm của
thanh niên đối với các vấn đề xã hội; cải thiện môi trường giáo dục, chăm
sóc sức khỏe nhân dân, bảo vệ mơi trường; giữ vững an ninh chính trị, trật
tự an tồn xã hội, bảo vệ vững chắc Tổ quốc. Đặc biệt là các hoạt động tình