Tải bản đầy đủ (.pdf) (87 trang)

Luận văn kinh tế một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản trị tri thức tại công ty cổ phần VNG đến năm 2020​

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.28 MB, 87 trang )

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

TRẦN HỮU LỘC

MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HỒN THIỆN
CƠNG TÁC QUẢN TRỊ TRI THỨC
TẠI CƠNG TY CỔ PHẦN VNG ĐẾN NĂM 2020

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2018


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

TRẦN HỮU LỘC

MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HỒN THIỆN
CƠNG TÁC QUẢN TRỊ TRI THỨC
TẠI CƠNG TY CỔ PHẦN VNG ĐẾN NĂM 2020
Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh (Hướng ứng dụng)
Mã số: 834101
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. VÕ TẤN PHONG

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2018



LỜI CAM ĐOAN
Tôi tên là: TRẦN HỮU LỘC
Là học viên Cao học K24 Ngành Quản trị kinh doanh.
Mã số học viên: 7701240366A
Cam đoan đề tài: “MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HỒN THIỆN CƠNG TÁC
QUẢN TRỊ TRI THỨC TẠI CƠNG TY CỔ PHẦN VNG ĐẾN NĂM 2020”
Người hướng dẫn khoa học: TS. Võ Tấn Phong
Luận văn được thực hiện tại trường Đại học Kinh Tế TP.HCM
Đề tài này là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi, không sao chép bất kỳ tài liệu nào
và chưa được công bố nội dung này bất kỳ ở đâu, các số liệu được chú thích có nguồn
gốc rõ ràng, minh bạch.
Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm về lời cam đoan của tơi
TP. Hồ Chí Minh, ngày 5 tháng 10 năm 2018
Tác giả

Trần Hữu Lộc


MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 1
2. Mục tiêu của đề tài .................................................................................................. 2
2.1 Mục tiêu tổng quát ........................................................................................... 2
2.2 Mục tiêu cụ thể ................................................................................................ 2

3. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................. 2
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 3
5. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................... 3
5.1. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 3
5.2. Phương pháp thu thập dữ liệu ......................................................................... 3
5.3. Phương pháp xử lý dữ liệu ............................................................................. 4
6. Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu ................................................................................. 4
6.1 Ý nghĩa khoa học ............................................................................................. 4
6.2 Ý nghĩa thực tiễn ............................................................................................. 4
7. Kết cấu luận văn ...................................................................................................... 4
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ TRI THỨC .................................. 6
1.1 Tri thức .................................................................................................................. 6
1.1.1 Khái niệm về tri thức .................................................................................... 6
1.1.2 Phân loại tri thức........................................................................................... 8
1.1.2.1 Tri thức tổ chức .................................................................................... 8
1.1.2.2 Tri thức cá nhân ................................................................................... 8
1.1.3 Vai trò của tri thức ........................................................................................ 9


1.2 Quản trị tri thức ..................................................................................................... 9
1.2.1 Khái niệm về quản trị tri thức ....................................................................... 9
1.2.2 Đặc điểm của quản trị tri thức .................................................................... 10
1.2.3 Mục tiêu và vai trò của quản trị tri thức đối với doanh nghiệp .................. 11
1.2.3.1 Mục tiêu của quản trị tri thức ............................................................. 11
1.2.3.2 Vai trò của quản trị tri thức ................................................................ 11
1.2.4 Những thách thức trong quản trị tri thức của doanh nghiệp ....................... 12
1.2.5 Các yếu tố cơ bản trong quản trị tri thức .................................................... 13
1.2.5.1 Con người ........................................................................................... 13
1.2.5.2 Quy trình ............................................................................................ 14
1.2.5.3 Hệ thống công nghệ và thông tin ....................................................... 14

1.2.6 Các hoạt động quản trị tri thức trong doanh nghiệp ................................... 15
1.2.6.1 Xác định tri thức ................................................................................ 15
1.2.6.2 Thu nhận tri thức ................................................................................ 16
1.2.6.3 Ứng dụng tri thức ............................................................................... 17
1.2.6.4 Chia sẻ tri thức ................................................................................... 17
1.2.6.5 Phát triển tri thức................................................................................ 18
1.2.6.6 Sáng tạo tri thức ................................................................................. 18
1.2.6.7 Duy trì tri thức.................................................................................... 20
1.2.6.8 Đo lường tri thức ................................................................................ 20
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ TRI THỨC TẠI
CÔNG TY CỔ PHẦN VNG ........................................................................................... 22
2.1 Giới thiệu về Công ty cổ phần VNG ................................................................... 22
2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển ................................................................. 22
2.1.2 Tầm nhìn và sứ mệnh của VNG ................................................................. 22
2.1.2.1 Sứ mệnh ............................................................................................. 22
2.1.2.2 Tầm nhìn ............................................................................................ 23
2.1.3 Các dịch vụ Công ty đang cung cấp ........................................................... 24
2.1.4 Các thành tựu của VNG.............................................................................. 24


2.1.5 Hệ thống quản trị của Công ty CP VNG .................................................... 25
2.1.6. Quản trị lao động tri thức tại VNG ............................................................ 26
2.1.7. Nguồn nhân lực của Công ty CP VNG ..................................................... 27
2.2 Thực trạng quản trị tri thức tại Công ty cổ phần VNG ....................................... 28
2.2.1 Thực trạng về hoạt động xác định tri thức.................................................. 28
2.2.2 Thực trạng về hoạt động thu nhận tri thức ................................................. 30
2.2.3 Thực trạng về hoạt động ứng dụng tri thức ................................................ 37
2.2.4 Thực trạng về hoạt động chia sẻ tri thức .................................................... 40
2.2.5 Thực trạng về hoạt động phát triển tri thức ................................................ 41
2.2.6 Thực trạng về hoạt động sáng tạo tri thức .................................................. 43

2.2.7 Thực trạng về hoạt động duy trì tri thức ..................................................... 46
2.2.8 Thực trạng về hoạt động đo lường tri thức ................................................. 49
2.3 Đánh giá chung về hoạt động quản trị tri thức tại Công ty CP VNG ................. 51
2.3.1 Những mặt đạt được ................................................................................... 51
2.3.2 Những mặt tồn tại, hạn chế ......................................................................... 52
2.3.3 Nguyên nhân của hạn chế ........................................................................... 52
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HỒN THIỆN CƠNG TÁC QUẢN
TRỊ TRI THỨC TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VNG .................................................... 54
3.1 Định hướng phát triển của Công ty CP VNG ..................................................... 54
3.1.1 Tiềm năng phát triển ................................................................................... 54
3.1.1.1 Tiềm năng phát triển của lĩnh vực công nghiệp nội dung số tại Việt
Nam ................................................................................................... 54
3.1.1.2 Tiềm năng phát triển của Công ty cổ phần VNG............................... 54
3.2 Các giải pháp nhằm hồn thiện việc quản trị tri thức tại Cơng ty cổ phần VNG
đến năm 2020 ............................................................................................................ 55
3.2.1 Hồn thiện cơng tác xác định tri thức ......................................................... 55
3.2.1.1 Mục tiêu ............................................................................................. 55
3.2.1.2 Nội dung ............................................................................................. 55
3.2.1.3 Điều kiện thực hiện ............................................................................ 56


3.2.1.4 Kết quả dự kiến .................................................................................. 56
3.2.2 Hồn thiện cơng tác thu nhận tri thức......................................................... 56
3.2.2.1 Mục tiêu ............................................................................................. 56
3.2.2.2 Nội dung ............................................................................................. 56
3.2.2.3 Điều kiện thực hiện ............................................................................ 57
3.2.2.4 Kết quả dự kiến .................................................................................. 58
3.2.3. Hồn thiện cơng tác ứng dụng tri thức ...................................................... 58
3.2.3.1 Mục tiêu ............................................................................................. 58
3.2.3.2 Nội dung ............................................................................................. 58

3.2.3.3 Điều kiện thực hiện ............................................................................ 59
3.2.3.4 Kết quả dự kiến .................................................................................. 59
3.2.4 Hồn thiện cơng tác chia sẻ tri thức ........................................................... 59
3.2.4.1 Mục tiêu ............................................................................................. 59
3.2.4.2 Nội dung ............................................................................................. 59
3.2.4.3 Điều kiện thực hiện ............................................................................ 60
3.2.4.4 Kết quả dự kiến .................................................................................. 60
3.2.5 Hồn thiện cơng tác phát triển tri thức ....................................................... 60
3.2.5.1 Mục tiêu ............................................................................................. 60
3.2.5.2 Nội dung ............................................................................................. 60
3.2.5.3 Điều kiện thực hiện ............................................................................ 61
3.2.5.4 Kết quả dự kiến .................................................................................. 62
3.2.6 Hồn thiện cơng tác sáng tạo tri thức ......................................................... 62
3.2.6.1 Mục tiêu ............................................................................................. 62
3.2.6.2 Nội dung ............................................................................................. 62
3.2.6.3 Điều kiện thực hiện ............................................................................ 63
3.2.6.4 Kết quả dự kiến .................................................................................. 63
3.2.7 Hồn thiện cơng tác đo lường tri thức ........................................................ 63
3.2.7.1 Mục tiêu ............................................................................................. 63
3.2.7.2 Nội dung ............................................................................................. 63


3.2.7.3 Điều kiện thực hiện ............................................................................ 64
3.2.7.4 Kết quả dự kiến .................................................................................. 64
3.3 Kiến nghị ............................................................................................................. 64
3.4 Hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo .................................... 65
KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC



DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt

Diễn giải

VNG

Công ty cổ phần VNG

QTTT

Quản trị tri thức

SI

Chỉ số thông minh của tổ chức

CNTT

Công nghệ thông tin


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1: Cơ cấu nguồn nhân lực trong Công ty cổ phần VNG .............................. 28
Bảng 2.2: Đánh giá về công tác xác định tri thức của nhân viên tại VNG ............... 29
Bảng 2.3. Kết quả khảo sát về công tác tuyển dụng của Công ty cổ phần VNG ...... 32
Bảng 2.4: Hoạt động đào tạo nhân sự tại VNG......................................................... 33
Bảng 2.5: Đánh giá về công tác đào tạo tri thức ....................................................... 35
Bảng 2.6: Kết quả khảo sát về cơng tác bố trí nhân sự tại Cơng ty cổ phần VNG ... 38

Bảng 2.7: Kết quả khảo sát về công tác chia sẻ tri thức tại Công ty cổ phần VNG . 40
Bảng 2.8: Kết quả khảo sát về công tác đãi ngộ tại Công ty cổ phần VNG ............. 41
Bảng 2.9: Kết quả khảo sát về môi trường làm việc tại Công ty cổ phần VNG ....... 42
Bảng 2.10: Đánh giá về công tác sáng tạo tri thức ................................................... 44
Bảng 2.11: Hệ thống công nghệ được ứng dụng trong hoạt động quản lý,
vận hành .................................................................................................................... 46
Bảng 2.12: Kết quả khảo sát về công nghệ thông tin tại Công ty cổ phần VNG...... 48
Bảng 2.13: Kết quả khảo sát về công tác đo lường tri thức tại Công ty
cổ phần VNG............................................................................................................. 49


DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
Hình 1.1: u cầu tri thức cá nhân của nhân viên .................................................... 16
Hình 1.2: Mơ hình SECI về sáng tạo tri thức............................................................ 18
Hình 2.1: Sơ đồ tổ chức Cơng ty cổ phần VNG ....................................................... 25
Hình 2.2: Quy trình tuyển dụng được áp dụng tại VNG ........................................... 31
Hình 2.3: Số lượt luân chuyển nhân viên .................................................................. 37
Hình 2.4: Số lượng các buổi chia sẻ tri thức được thực hiện tại VNG ..................... 44
Hình 2.5: Số lượng nhân viên nghỉ việc hàng năm của VNG................................... 49


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trên thế giới vấn đề quản trị tri thức đã được nghiên cứu từ rất lâu (đầu những
năm 80 của thế kỷ XX) và cũng được áp dụng rộng rãi. Tuy nhiên, ở Việt Nam, quản
trị tri thức chưa thật sự được đề cập một cách phổ biến, đặc biệt trong các tổ chức,
doanh nghiệp dù biết rằng đây là một xu thế quản trị cần thiết hiện nay.
Cùng với sự bùng nổ của công nghệ thông tin và sự phát triển của nền kinh tế

thì việc cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường càng trở nên gay gắt hơn. Các tổ chức
thường hoạt động kém hiệu quả khi mà các thành viên trong tổ chức đó khơng có sự
chia sẻ tri thức một cách hợp lý và chất lượng. Vì vậy, để duy trì lợi thế cạnh tranh
và thúc đẩy sự sáng tạo đổi mới trong mỗi doanh nghiệp thì vai trò của hoạt động
quản trị tri thức ngày càng quan trọng.
Công ty cổ phần VNG là một trong những công ty đầu ngành trong lĩnh vực
Internet tại Việt Nam, với mục tiêu đầu tư cho nghiên cứu và phát triển, khơng ngừng
cải tiến cơng nghệ, đồng thời duy trì hiệu quả hiệu động của tổ chức nhằm theo đuổi
sứ mệnh “Phát triển Internet để thay đổi cuộc sống người Việt Nam”. Để thực hiên
mục tiêu này thì hơn hết Công ty cần chú trọng đến việc hoàn thiện hoạt động quản
trị tri thức nhằm phát huy sức mạnh của sự đoàn kết, niềm tin và sự tương đồng của
mỗi thành viên trong tổ chức, giúp Công ty không ngừng đổi mới sáng tạo để duy trì
vị thế cạnh tranh. Tuy nhiên, trong q trình hoạt động cơng tác quản trị tri thức còn
khá mới và chưa được Ban lãnh đạo Cơng ty chú trọng, chính vì vậy việc đưa ra các
chính sách để hồn thiện cơng tác này trong nội bộ Công ty vẫn là một thách thức
lớn.
Công ty cổ phần VNG có quy mơ lớn hoạt động trên lĩnh vực Internet với số
lượng cán bộ, nhân viên đông đảo (khoảng 2.250 nhân viên) làm việc tại các phòng
ban khác nhau, chia thành nhiều nhóm dự án khác nhau. Mặc dù các nhóm dự án có
nhiều điểm chung, nhưng hầu như các hoạt động trao đổi tri thức giữa các phịng ban
khá hạn chế. Đơi khi xảy ra một số lỗi mà phòng ban đã từng gặp và khắc phục được,
tuy nhiên không được chia sẻ rộng rãi dẫn đến việc mất thời gian và công sức khi các


2

bộ phận phòng ban khác gặp phải sự cố tương tự, hay việc một số kiến thức tạm thời
bị mất đi khi nhân viên quản lý của bộ phận nghỉ việc.
Để giải quyết các khó khăn trên, đồng thời góp phần xây dựng đội ngũ nhân
viên có trình độ chuyên môn cao, nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty, cần có

một nghiên cứu tìm hiểu và đánh giá, đưa ra các biện pháp hồn thiện cơng tác quản
trị tri thức tại Cơng ty CP VNG nhằm khuyến khích thúc đẩy việc trao đổi tri thức
giữa đội ngũ cán bộ nhân viên Công ty. Cho đến nay vẫn chưa có một nghiên cứu
chính thức nào về cơng tác quản trị tri thức tại Công ty cổ phần VNG.
Xuất phát từ thực tế đó, tác giả quyết định đi sâu nghiên cứu đề tài “Một số giải
pháp nhằm hoàn thiện công tác quản trị tri thức tại Công ty cổ phần VNG đến năm
2020” làm đề tài luận văn thạc sĩ quản trị kinh doanh.
2. Mục tiêu của đề tài
2.1 Mục tiêu tổng qt
Phân tích thực trạng cơng tác quản trị tri thức tại Công ty cổ phần VNG, từ đó
đưa ra giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác quản trị tri thức tại Công ty.
2.2 Mục tiêu cụ thể
Phân tích thực trạng cơng tác quản trị tri thức tại Cơng ty cổ phần VNG, từ đó
đưa ra những ưu điểm và các mặt hạn chế của công tác quản trị tri thức tại Công ty.
Đề xuất các giải pháp hồn thiện cơng tác quản trị tri thức tại Cơng ty cổ phần
VNG.
3. Câu hỏi nghiên cứu
Với những mục tiêu nghiên cứu nêu trên, luận văn sẽ trả lời những câu hỏi sau:
- Thực trạng quản trị tri thức tại Công ty cổ phần VNG hiện nay như thế nào?
- Giải pháp nào cần thực hiện nhằm hồn thiện cơng tác quản trị tri thức của
Công ty cổ phần VNG trong thời gian tới?


3

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: công tác quản trị tri thức tại doanh nghiệp.
- Phạm vi nghiên cứu: Tại Công ty cổ phần VNG; Thời gian nghiên cứu 20152017, các giải pháp thực hiện từ nay đến 2020.
- Đối tượng khảo sát: Nhân viên tại Công ty cổ phần VNG
- Thời gian khảo sát: Tháng 5 đến tháng 8 năm 2018.

5. Phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp thống kê: tổng hợp số liệu của Cơng ty có liên quan đến công
tác quản trị tri thức.
- Phương pháp nghiên cứu định tính: phỏng vấn ý kiến chuyên gia.
- Phương pháp phân tích: phân tích các báo cáo liên quan đến tình hình hoạt
động của Cơng ty và cơng tác quản trị tri thức mà Công ty đang thực hiện.
- Phương pháp so sánh: sử dụng so sánh để đối chiếu giữa các kỳ và năm hoạt
động của Công ty.
- Phương pháp điều tra xã hội học: Phiếu khảo sát bằng bảng hỏi.
5.2. Phương pháp thu thập dữ liệu
a. Dữ liệu thứ cấp: Các tài liệu, báo cáo của phòng nhân sự, số liệu của Cơng ty
để phân tích thực trạng quản trị tri thức. Thông tin thu được từ dữ liệu sơ cấp được
tổng hợp dưới dạng bảng biểu, hình vẽ.
b. Dữ liệu sơ cấp: Sử dụng bảng câu hỏi khảo sát.
- Đối tượng khảo sát: Nhân viên Công ty cổ phần VNG.
- Nội dung bảng hỏi: Các biện pháp mà Công ty đang thực hiện trong công tác
quản trị tri thức bao gồm công tác tuyển dụng, công tác bố trí nhân sự, cơng tác đãi
ngộ, mơi trường làm việc, hệ thống công nghệ thông tin.
- Địa điểm thực hiện khảo sát: Công ty cổ phần VNG
- Số lượng phiếu khảo sát: Để đánh giá hiệu quả công tác quản trị tri thức, tác
giả tiến hành phát phiếu điều tra đến đội ngũ cán bộ, nhân viên đang làm việc tại
Cơng ty cổ phần VNG trụ sở chính. Do điều kiện nghiên cứu có hạn, tác giả chỉ tập


4

trung khảo sát các cán bộ, nhân viên làm việc trực tiếp tại trụ sở chính của Cơng ty,
với tổng số cán bộ, nhân viên được khảo sát tại đây là 436 người ở hầu hết các phòng
ban. Số lượng phiếu tác giả phát ra là 436 phiếu. Số phiếu hợp lệ thu về là 413 phiếu.

5.3. Phương pháp xử lý dữ liệu
Dữ liệu được thu thập, xử lý và trình bày trên phần mềm phân tích thống kê
Excel.
6. Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu
6.1 Ý nghĩa khoa học
Nghiên cứu công tác quản trị tri thức tại doanh nghiệp là vấn đề cần thiết, góp
phần khẳng định vị trí của hoạt động quản trị tri thức trong thời đại kinh tế trí thức.
6.2 Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu giúp đánh giá thực trạng công tác quản trị tri thức tại Công
ty cổ phần VNG, làm cơ sở đề xuất các giải pháp hồn thiện cơng tác quản trị tri thức
tại Công ty cổ phần VNG. Nghiên cứu làm rõ thực trạng công tác quản trị tri thức tại
Cơng ty cổ phần VNG theo hướng phân tích các hoạt động cụ thể của công tác quản
trị tri thức, và có ý nghĩa cho các nghiên cứu về sau.
7. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và các phụ lục, luận văn được
kết cấu thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị tri thức
Tổng hợp những vấn đề lý thuyết về quản trị tri thức, tập trung làm nổi bật khái
niệm, nội dung và các nhân tố ảnh hưởng đến quản trị tri thức tại doanh nghiệp.
Chương 2: Thực trạng hoạt động quản trị tri thức tại Công ty cổ phần VNG
Trên cơ sở lý thuyết chương 1, tác giả tiến hành phân tích đánh giá thực trạng
quản trị tri thức tại Công ty cổ phần VNG. Dựa trên kết quả phân tích, tác giả tổng
hợp kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế trong công tác quản trị tri
thức tại Công ty cổ phần VNG.


5

Chương 3: Một số giải pháp hồn thiện cơng tác quản trị tri thức tại Công ty cổ
phần VNG đến năm 2020

Dựa trên những hạn chế còn tồn tại tác giả đề xuất những giải pháp và kiến nghị
nhằm hoàn thiện công tác quản trị tri thức tại Công ty Cổ phần VNG đến năm 2020.
Từ đó, tạo điều kiện nâng cao chất lượng cán bộ, nhân viên và nâng cao năng lực
cạnh tranh của Công ty trên thị trường.


6

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ TRI THỨC
1.1 Tri thức
1.1.1 Khái niệm về tri thức
Nonaka và Takeuchi (1995) định nghĩa “Tri thức là tiến trình năng động của
con người để chứng minh niềm tin cá nhân về cái mình cho là chân lý”. Theo
Davenport và Prusak (1998), tri thức là một tập hợp bao gồm kinh nghiệm, giá trị,
thơng tin và các kiến thức chun sâu có thể giúp đánh giá và kết hợp để tạo ra kinh
nghiệm và thông tin mới. Họ cho rằng tri thức bắt nguồn và được áp dụng ngay trong
tâm trí của con người. Trong các tổ chức, tri thức không chỉ xuất hiện trong các tài
liệu mà cịn trong thói quen, quá trình làm việc, thực tiễn và các chuẩn mực của tổ
chức.
Grey (2007) cho rằng “Tri thức thường bị nhầm lẫn với thông tin nhưng thực
chất tri thức và thông tin là hai khái niệm hồn tồn khác nhau”. Thơng tin tập hợp
các dữ liệu cho mục đích xác định rõ ràng được con người đúc kết, lưu trữ và dần
hình thành nên tri thức. Tri thức là tài sản bên trong của con người, được tạo ra và
ứng dụng bởi mỗi người, phụ thuộc vào hoàn cảnh.
Trong thực tế, con người có thể dễ dàng chia sẻ thơng tin nhưng rất khó để chia
sẻ tri thức đến người khác. Như vậy, tri thức là việc sử dụng đầy đủ các thông tin và
dữ liệu kết hợp cùng với những kỹ năng, ý tưởng, kinh nghiệm, trực giác và động lực
của con người. Theo Martensson (2000) thì tri thức là nhân tố cơ bản, có thể ứng
dụng thành cơng giúp tổ chức tạo ra các sản phẩm và dịch vụ sáng tạo khác nhau.
Không giống như những nguồn tài nguyên khác, tri thức là nguồn tài nguyên vô

tận, không bị cạn kiệt trong q trình sử dụng, rất khó sao chép, đánh giá và lựa chọn
nhưng lại mang đến cho người sở hữu chúng loại hàng hóa độc đáo và duy nhất. Giá
trị của tri thức có xu hướng phát triển, phổ biến và được rất nhiều tổ chức sử dụng.
Drucker (1994) kết luận tri thức là nguồn lực chính cho mỗi cá nhân nói riêng và cho
tổ chức nói chung. Các nhân tố của quá trình sản xuất như đất đai, lao động, vốn
không biến mất nhưng trong quá trình phát triển thì khơng cịn quan trọng nữa. Tri


7

thức được xem là nguồn tài nguyên khó sao chép, đánh giá và lựa chọn nhưng mang
đến cho người sở hữu nó loại “hàng hóa” độc đáo và duy nhất.
Jain và các cộng sự (2007) cho rằng tri thức là nguồn lực đầu vào quan trọng
trong hầu hết các tổ chức vì nó cho phép các tổ chức phát triển và tạo ra các lợi thế
cạnh tranh của mình, trong khi Hsu (2006) nhấn mạnh tri thức giúp tổ chức đánh giá
nhân viên, giúp nhân viên thực hiện công việc và tạo ra lợi thế cạnh tranh cuối cùng
của tổ chức. Do đó, việc quản lý, khai thác sử dụng tri thức có hiệu quả giúp tổ chức
có thể duy trì và nâng cao lợi thế cạnh tranh và là yếu tố quan trọng đối với sự thành
công của một tổ chức.
Kothuri (2002) nhấn mạnh tri thức trong tổ chức được xem là vốn trí tuệ và tồn
tại theo hai dạng chính là hiện hữu và ẩn đi. Tri thức hiện hữu ít phụ thuộc vào con
người, có thể hệ thống, đo lường, phổ biến và lưu trữ, bao gồm thông tin và kỹ năng
giao tiếp và truyền tải dữ liệu đến người khác. Tri thức ẩn đi phụ thuộc rất nhiều vào
cá nhân và có thể tạo ra bằng cách xử lý thông tin kết hợp cùng tri thức và kinh
nghiệm. Theo Zack (1999), phần lớn tri thức trong các tổ chức là ẩn đi nên rất khó
kết nối với nhau. Do tri thức luôn nằm trong bộ não của cá nhân, bao gồm rất nhiều
kỹ năng nhận thức như niềm tin, hình ảnh, trực giác và kỹ năng, khơng phải tài liệu,
chứng từ nên rất khó để diễn giải hoặc mô tả một cách rõ ràng.
Như vậy, dù ở dạng nào thì tri thức cũng được tích lũy qua kinh nghiệm hàng
ngày nên có thể được chia sẻ trong quá trình tương tác giữa các cá nhân trong tổ chức.

Một điểm lưu ý rằng, tri thức có thể bị mất đi hoặc rời khỏi tổ chức khi nhân viên sở
hữu đó khơng cịn làm việc cho tổ chức, hay khi tổ chức quyết định thay đổi cơ cấu
của các nhóm làm việc hoặc khi các tổ chức áp đặt tri thức khác vào quy trình làm
việc. Chính vì vậy, tri thức ẩn đi có giá trị chiến lược hơn đối với tổ chức vì nó được
sinh ra từ các tình huống và sự kiện cụ thể trong quá trình làm việc nên rất khó để sao
chép.


8

1.1.2 Phân loại tri thức
1.1.2.1 Tri thức tổ chức
Theo Cabrera (2002), tri thức tổ chức ảnh hưởng bởi văn hóa tổ chức và được
định nghĩa bởi tổ chức, bao gồm tri thức bên ngoài và tri thức ẩn đi của tất cả nhân
viên từ quá khứ đến hiện tại, được xem là chiến lược và tài sản khơng nhìn thấy được
của tổ chức. Xem tri thức là nguồn lực, tài nguyên vô giá, các tổ chức đầu tư thời gian
và tiền bạc để không ngừng nâng cao năng lực cạnh tranh, đạt được năng lực cạnh
tranh cốt lõi. Năng lực cạnh tranh phụ thuộc vào mức độ chuyên nghiệp và kỹ năng
của tất cả nhân viên trong tổ chức. Để có thể duy trì và xây dựng năng lực cạnh tranh
cốt lõi, tổ chức phải xây dựng một chiến lược và hệ thống để phát triển tri thức.
Smith và Bollinger (2001) cho rằng tri thức chỉ có thể tích lũy khi nó được chính
các nhân viên trong tổ chức chia sẻ cùng nhau và cần xác định rõ cần xây dựng hệ
thống giao tiếp hiệu quả để đạt được mục tiêu chia sẻ tri thức, nâng cao tri thức của
tổ chức. Tri thức tổ chức bao gồm các đặc tính:
- Không thể sao chép: tri thức tổ chức là duy nhất;
- Hiếm có: do phụ thuộc vào kinh nghiệm và kiến thức của nhân viên trong hiện
tại và quá khứ;
- Có giá trị: dựa vào khả năng gia tăng giá trị và đạt được năng lực cạnh tranh
chiến lược;
- Không thể thay thế: do sức mạnh tổng hợp của nhân viên nhưng không thể

nhân rộng.
1.1.2.2 Tri thức cá nhân
Tri thức cá nhân là một trong những nguồn tài nguyên của tổ chức và được xây
dựng từ chính cá nhân, dù là bên ngồi hay ẩn đi, cũng có thể tăng giá trị vào các sản
phẩm, khách hàng và cho chính tổ chức. Quá trình chia sẻ tri thức giữa các cá nhân
không chỉ gia tăng tri thức cho tổ chức mà cịn cho chính cá nhân đó. Một cá nhân
khơng có khả năng tương tác với các nhóm làm việc trong tổ chức thì khơng thể chia
sẻ tri thức (Ipe, 2003). Đối với tổ chức, để có thể tối đa hóa lợi ích từ tài sản tri thức,
điều quan trọng cần phải thúc đẩy sự chia sẻ giữa từng nhân viên. Nếu khơng có sự


9

tham gia của chính nhân viên, khả năng tối đa hóa tài sản tri thức của tổ chức sẽ bị
ảnh hưởng đáng kể (Cabrera, 2002).
“Biết ai đó”, “Biết cái gì” và tri thức sắp đặt là ba loại của tri thức cá nhân để
có thể gia tăng giá trị cho tổ chức. Tri thức sắp đặt được định nghĩa là những khả
năng, tài năng và năng khiếu của từng cá nhân (Ipe, 2003). Chia sẻ tri thức cá nhân
có thể xảy ra trong nhiều hình thức như đào tạo bên ngồi, giáo dục, các tạp chí,
nghiên cứu hay trong các hình thức nhỏ hơn như các cuộc họp trao đổi về công việc
trực tiếp. Cá nhân là một phần của tổ chức và tri thức của cá nhân là nguồn lực tri
thức quan trọng của tri thức tổ chức.
1.1.3 Vai trò của tri thức
Trong vài thập niên gần đây, với sự tác động mạnh mẽ của tiến bộ khoa học mà
đặc biệt là sự bùng nổ của công nghệ thông tin và truyền thông, thế giới đang ngày
càng biến chuyển, dần dần hướng tới một nền kinh tế và xã hội mới nơi mà thông tin
và tri thức được xem là nguồn lực chủ yếu. Trong bối cảnh đó, tri thức đang ngày
càng khẳng định vai trò to lớn của mình, là tiền đề quan trọng để hình thành nên xã
hội tri thức, nền kinh tế tri thức và đây chính là mục tiêu hướng tới của nhiều quốc
gia trên thế giới hiện nay.

Trong mọi lĩnh vực hoạt động khoa học, kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội...tri
thức vẫn ln đóng một vai trị hết sức quan trọng, tri thức vẫn ln được tìm kiếm,
phát triển và có tác động to lớn đến sự phát triển của xã hội loài người. Tri thức là
động lực để nâng cao sức sản xuất và tăng trưởng kinh tế, triển vọng ra đời một xã
hội giàu có – cơng bằng – văn minh – dân chủ, ứng dụng các phát minh sáng chế
trong các lĩnh vực. Tri thức góp phần tạo nên mọi thành tựu tiến bộ trong lịch sử phát
triển của văn mình nhân loại.
1.2 Quản trị tri thức
1.2.1 Khái niệm về quản trị tri thức
Có rất nhiều định nghĩa khác nhau về quản trị tri thức, sau đây là một vài định
nghĩa được nhiều người quan tâm.


10

Armstrong (2009) định nghĩa quản trị tri thức (QTTT) là “bất kỳ quá trình của
việc tạo ra, tiếp thu, nắm bắt, chia sẻ, và sử dụng tri thức ở bất kỳ nơi nào, để nâng
cao sự học hỏi và hiệu quả làm việc trong các tổ chức, là quá trình quản trị và thúc
đẩy các kiến thức của tổ chức một cách tự động và tích cực.”
Mục tiêu của quản trị tri thức là nắm bắt và truyền tải tri thức trong tổ chức trước
khi nó bị quên lãng hay bị mất đi do nhân viên nghỉ việc. Tri thức được cất giữ trong
bộ não của nhân viên nên là tài sản vơ cùng quan trọng, do đó, quản trị tri thức cũng
như chia sẻ tri thức cũng quan trọng không kém. Trong các thuật ngữ kinh tế, quản
trị tri thức là sự phản ứng cần thiết của tổ chức để nâng cao sự sáng tạo và khai thác
hiệu quả tri thức (Scarborough và Carter, 2000).
Quản trị tri thức giúp tổ chức nâng cao lợi thế cạnh tranh. Bất kỳ sáng kiến, kế
hoạch, chương trình, hệ thống hay sự thay đổi nhu cầu đều đặn cần có chiến lược rõ
ràng. Theo Conley và Zheng (2009), chiến lược quản trị tri thức được lựa chọn bởi tổ
chức, cần phải phù hợp và tích hợp tốt với chiến lược tổng thể của tổ chức.
Quản trị tri thức thường được xảy ra theo hai hướng là cá nhân hóa và hệ thống

hóa. Trong chiến lược cá nhân hóa, chia sẻ tri thức phụ thuộc vào sự phát triển và
chia sẻ của chính cá nhân thông qua hoạt động tương tác với các nhân viên khác. Với
hình thức hệ thống hóa, tri thức được hệ thống và cất giữ trong dữ liệu của tổ chức
và được cung cấp cho cá nhân trong tổ chức sử dụng. Tùy vào đặc tính, tổ chức có
thể sử dụng chiến lược có hiệu quả nhất, nếu nhân viên dựa vào tri thức bên ngoài,
tài liệu hoặc các dữ liệu hệ thống, tổ chức có thể sử dụng chiến lược hệ thống hóa tri
thức. Bên cạnh đó, nếu tổ chức chuyên sản xuất ra các sản phẩm đặc thù và địi hỏi
tính sáng tạo thì cần quan tâm đên cá nhân hóa (Hansen và các cộng sự, 1999).
1.2.2 Đặc điểm của quản trị tri thức
Quản trị tri thức phải gắn liền với quản trị chiến lược: quản trị tri thức cần tiếp
cận một cách có hệ thống và mang tính chiến lược, gắn kết chặt chẽ với mục tiêu kinh
doanh và lý luận với thực tiễn.
Quản trị tri thức là quản trị nguồn nhân lực: Những vấn đề về con người và học
tập vẫn là tâm điểm của quản trị tri thức.


11

Quản trị tri thức và công nghệ thông tin: quản trị tri thức không phải là công
nghệ thông tin, những tiến bộ của công nghệ thông tin chỉ hỗ trợ cho quản trị tri thức
tốt hơn. Quản trị tri thức là công cụ lưu giữ, chuyên chở và chia sẻ tri thức.
Quản trị tri thức và văn hoá sáng tạo: Con người là chủ thể sáng tạo và sử dụng
tri thức. Cần phải tạo ra mơi trường có ý tưởng sáng tạo được cổ vũ và ứng dụng, văn
hoá sáng tạo được chia sẻ.
1.2.3 Mục tiêu và vai trò của quản trị tri thức đối với doanh nghiệp
1.2.3.1 Mục tiêu của quản trị tri thức
Biến tri thức tiềm ẩn của mỗi cá nhân thành tri thức hiện của toàn tổ chức.
Những tri thức tiềm ẩn trong mỗi cá nhân, chúng chưa được khai thác có thể bởi
những lí do khác nhau như do mỗi cá nhân không muốn chia sẻ nó nếu chúng khơng
được đánh giá đúng và có một sự công nhận bằng các đãi ngộ với họ về tri thức đó

hoặc doanh nghiệp chưa biết cách khơi gợi nó. Nếu được chia sẻ, những tri thức này
sẽ giúp cho doanh nghiệp có thể đạt được mục tiêu của mình một cách tốt nhất.
Đưa tiềm năng, trí tuệ của tổ chức đến với mỗi cá nhân, vì cá nhân là những
người phải đưa ra quyết định công việc, thực hiện các chiến lược kinh doanh của
doanh nghiệp và biến các mục tiêu của chiến lược đó trở thành hiện thực góp phần
làm nên thành cơng của tổ chức. Để làm được điều này thì trước hết doanh nghiệp
phải giúp cho nhân viên của mình hiểu được các mục tiêu, chiến lược kinh doanh của
doanh nghiệp. Sau đó là giúp nhân viên tiếp cận với nguồn tri thức của doanh nghiệp
để có thể áp dụng nguồn tri thức đó trong cơng việc.
Mục tiêu cuối cùng của q trình quản trị tri thức nhắm đến là: sáng tạo, chia
sẻ, lưu giữ, phát triển và sử dụng tối ưu nguồn tri thức trong doanh nghiệp.
1.2.3.2 Vai trò của quản trị tri thức
Trong doanh nghiệp, quản trị tri thức có những vai trị sau:
- Đổi mới và tạo ra các ý tưởng mới, giúp khai thác tiềm năng tư duy của doanh
nghiệp;
- Thu nhận các kinh nghiệm và biến chúng thành những tri thức có sẵn cho
người khác sử dụng khi cần thiết;


12

- Tạo điều kiện dễ dàng hơn trong việc tìm kiếm và sử dụng lại những bí quyết,
chun mơn sâu khi được lưu giữ trong những mẫu hiện hữu hoặc trong tâm trí mọi
người;
- Thúc đẩy việc hợp tác, chia sẻ tri thức với nhau, thúc đẩy việc học tập và tiến
bộ liên tục;
- Nâng cao chất lượng các hoạt động trí tuệ và chất lượng ra quyết định;
- Thấu hiểu giá trị và sự đóng góp của tài sản trí tuệ vào sự tăng trưởng, hiệu
quả tổ chức và phát huy sức mạnh của tổ chức.
Kết quả cuối cùng mà quản trị tri thức tạo ra là hình thành nên một tổ chức mà

trong đó những cá nhân hợp tác chặt chẽ với nhau, không ngừng học hỏi và chia sẻ
tri thức, sáng tạo ra tri thức để tạo ra một tổ chức mạnh mẽ, phát triển và có khả năng
cạnh tranh hay nói cách khác là nâng cao chỉ số thông minh của tổ chức (SI) trong
điều kiện môi trường kinh doanh biến động liên tục như ngày nay.
1.2.4 Những thách thức trong quản trị tri thức của doanh nghiệp
Quản trị tri thức còn mới mẻ và chưa được nhìn nhận đầy đủ trong cách doanh
nghiệp ở nước ta. Chỉ khi lãnh đạo tổ chức nhìn nhận được tri thức là tài sản vô cùng
quan trọng và công tác quản trị tri thức có ý nghĩa to lớn trong sự thành cơng của
doanh nghiệp thì mới có ý thức bảo vệ giữ gìn và phát triển chúng.
Thách thức trong vấn đề quản lý lao động tri thức khi các cá nhân có quan điểm
mất đi lợi thế khi chia sẻ tri thức và họ chỉ chia sẻ tri thức khi họ có được lợi ích đem
lại từ việc chia sẻ tri thức.
Thách thức trong việc giữ chân những người có tài năng, có kinh nghiệm cho
doanh nghiệp bởi những lợi ích và sức ép của đối thủ đưa ra để lơi kéo nhân viên của
mình.
Quản trị tri thức trong doanh nghiệp địi hỏi phải có được các nhà quản lý có
năng lực và phẩm chất. Điều này cũng không hề đơn giản, lúc này doanh nghiệp sẽ
mất nhiều chi phí, thời gian và cơng sức để tìm được đội ngũ cán bộ quản lý giỏi,
nhiều kinh nghiệm và có phẩm chất phù hợp với yêu cầu của doanh nghiệp.


13

1.2.5 Các yếu tố cơ bản trong quản trị tri thức
1.2.5.1 Con người
Yếu tố quan trọng trong quản trị tri thức là con người. Con người tạo ra tri thức
và chỉ có con người mới có khả năng vận dụng tri thức đó để tiếp tục tạo ra những tri
thức mới, việc vận dụng phù hợp với yêu cầu của tổ chức và sáng tạo ra tri thức mới
mẻ có ích mới giúp doanh nghiệp tồn tại và phát triển. Chính vì lý do đó mà doanh
nghiệp cần có các chính sách tuyển dụng, đào tạo, bố trí sắp xếp và chế độ đãi ngộ

phù hợp... để quản trị hiệu quả tri thức trong doanh nghiệp.
Những nhu cầu về việc trao đổi, chia sẻ, sáng tạo và lưu giữ tri thức trong quá
trình làm việc giữa các cá nhân, giữa các đội nhóm hoạt động khác nhau là một trong
những lý do chính dẫn đến việc quản trị tri thức trong doanh nghiệp, đặc biệt trong
trường hợp các nhóm tan rã hay tái lập hay trường hợp các cá nhân nghỉ việc thì cơng
tác quản trị tri thức cần phát huy vai trị của mình.
Trong thời đại kinh tế cạnh tranh khốc liệt hiện nay càng đòi hỏi kĩ năng phán
đoán và khả năng ra quyết định của nhân viên. Thời gian chính là yếu tố cạnh tranh
và có thể quyết định thành công giữa các công ty. Trước những thay đổi khơng ngừng,
sáng tạo từ phía đối thủ hay sự chuyển dịch mạnh mẽ của thị trường, việc phản ứng
và ra quyết định của nhân viên trước một tình huống địi hỏi sự chính xác và nhanh
chóng. Do đó, yêu cầu trình độ tri thức của nhân viên phải cao hơn và thơng tin phải
được cung cấp nhanh chóng, chính xác hơn. Nếu cơng tác quản trị tri thức tốt, nhân
viên hồn tồn có thể giải quyết được những vấn đề này.
Như vậy, con người là yếu tố quyết định cơ bản trong quản trị tri thức của doanh
nghiệp. Để sử dụng hiệu quả yếu tố này, doanh nghiệp cần:
- Chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ và chia sẻ kinh
nghiệm cho người lao động trong doanh nghiệp, thông qua hoạt động đào tạo nội bộ.
- Tạo môi trường làm việc thoải mái và tôn trọng nhân viên.
- Doanh nghiệp cần tôn trọng nhân viên, có các chế độ lương thưởng và đãi ngộ
tốt cho nhân viên.


14

1.2.5.2 Quy trình
Tri thức thường tồn tại riêng rẽ trong mỗi cá nhân thơng qua q trình tiếp cận
và vận dụng thơng tin của riêng họ và chỉ có bản thân người đó mới sử dụng được.
Để tri thức của mỗi cá nhân biến thành tài sản tri thức của tổ chức, để mọi người có
thể khai thác và sử dụng địi hỏi phải có một cơ chế cụ thể trong đó bao gồm hoạt

động kiến tạo, chia sẻ, phát triển và lưu giữ tri thức trong tổ chức. Để thực hiện điều
này, vai trị của người lãnh đạo có ý nghĩa rất quan trọng trong việc xây dựng quy
trình quản trị tri thức, quy trình thực hiện các nghiệp vụ trong doanh nghiệp.
Quy trình nghiệp vụ trong doanh nghiệp là một trong những yếu tố trong quản
trị tri thức của doanh nghiệp. Để tận dụng tốt yếu tố này trong quản trị tri thức, doanh
nghiệp phải đảm bảo:
- Các chính sách và quy trình nghiệp vụ của doanh nghiệp cần được thể hiện cụ
thể trong các văn bản để thực hiện, tránh những hiểu lầm khơng đáng có và cũng sẽ
dễ dàng cho việc phát hiện sai lầm xảy ra ở giai đoạn nào.
- Xây dựng quy trình, chính sách thống nhất để nắm bắt tri thức. Bằng cách chia
sẻ tri thức thơng qua các quy trình làm việc, tổ chức sẽ hồn thiện được cơng tác quản
trị tri thức và kho cơ sở dữ liệu tri thức chung.
- Cập nhật thường xuyên các quy trình mới và học hỏi kinh nghiệm từ những
quy trình làm việc từ các doanh nghiệp cùng ngành.
1.2.5.3 Hệ thống công nghệ và thông tin
Để hoạt động quản trị tri thức diễn ra một cách hiệu quả thì khơng thể thiếu vai
trị của hệ thống công nghệ thông tin (CNTT). Công nghệ thông tin đóng vai trị hỗ
trợ, giúp cho việc lưu giữ, chia sẻ, cập nhật và sử dụng tri thức được dễ dàng và nhanh
chóng hơn. Bên cạnh đó, tri thức được kiến tạo liên tục làm cho lượng tri thức của
các doanh nghiệp ngày càng nhiều, lúc này chỉ có hệ thống công nghệ thông tin mới
cho phép lưu giữ, phân loại, chia sẻ, cập nhật, sử dụng một cách kịp thời và ổn định.
CNTT là công cụ cực kỳ hiệu quả trong việc xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu và tri
thức của một doanh nghệp, phục vụ việc ra quyết định kịp thời cũng như xây dựng
mạng lưới khách hàng theo chiều sâu và chiều rộng. Theo Mansor và Kenny (2013),


×