Tải bản đầy đủ (.pdf) (210 trang)

Luận án Tiến sĩ Công tác tư tưởng: Vai trò của công tác tư tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản ở Việt Nam hiện nay

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.92 MB, 210 trang )

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

PHẠM THỊ VUI

VAI TRỊ CỦA CƠNG TÁC TƯ TƯỞNG
TRONG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG XUẤT BẢN
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

LUẬN ÁN TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH: CÔNG TÁC TƯ TƯỞNG

HÀ NỘI - 2020


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

PHẠM THỊ VUI

VAI TRỊ CỦA CƠNG TÁC TƯ TƯỞNG
TRONG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG XUẤT BẢN
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY



LUẬN ÁN TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH: CÔNG TÁC TƯ TƯỞNG
Mã số: 9 31 02 01

Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS,TS. VŨ TRỌNG LÂM
2. PGS,TS. HOÀNG QUỐC BẢO

HÀ NỘI - 2020


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan, đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Hệ thống
dữ liệu, kết quả nêu trong luận án này là trung thực và chưa từng được ai cơng
bố trong bất cứ cơng trình nghiên cứu nào khác.
Tác giả luận án

Phạm Thị Vui


MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU

1

TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CĨ LIÊN QUAN ĐẾN
LUẬN ÁN

9


Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ VAI TRÕ CÔNG TÁC TƯ
TƯỞNG TRONG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG XUẤT BẢN

1.1. Cơng tác tư tưởng và vai trị của công tác tư tưởng trong đời
sống xã hội
1.2. Quản lý hoạt động xuất bản và vai trị của cơng tác tư tưởng
trong quản lý hoạt động xuất bản
1.3. Những yếu tố tác động đến vai trị cơng tác tư tưởng trong
quản lý hoạt động xuất bản
Chương 2: THỰC TRẠNG VAI TRÕ CÔNG TÁC TƯ TƯỞNG
TRONG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG XUẤT BẢN Ở VIỆT
NAM HIỆN NAY

2.1. Hệ thống công tác tư tưởng và hệ thống quản lý hoạt động
xuất bản ở Việt Nam hiện nay
2.2. Thực trạng quản lý hoạt động xuất bản và vai trị cơng tác tư
tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản ở Việt Nam từ năm
2004 đến nay
Chương 3: NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA VÀ QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP
PHÁT HUY VAI TRÕ CÔNG TÁC TƯ TƯỞNG TRONG
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG XUẤT BẢN Ở VIỆT NAM THỜI
GIAN TỚI

3.1. Những vấn đề đặt ra đối với việc phát huy vai trị cơng tác tư
tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản ở Việt Nam hiện nay
3.2. Quan điểm về phát huy vai trị cơng tác tư tưởng trong quản lý
hoạt động xuất bản ở Việt Nam thời gian tới
3.3. Giải pháp phát huy vai trị cơng tác tư tưởng trong quản lý
hoạt động xuất bản ở Việt Nam trong thời gian tới

KẾT LUẬN
DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC
GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

29
29
42
67

77
77

84

128
128
139
148
169
172
176
186


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CNH, HĐH

: Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa


CNXH

: Chủ nghĩa xã hội

CT-XH

: Chính trị - xã hội

KH-CN

: Khoa học - công nghệ

KT-XH

: Kinh tế - xã hội

Nxb

: Nhà xuất bản

XHCN

: Xã hội chủ nghĩa


DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 2.1: Doanh thu lĩnh vực xuất bản trong các năm 2017, 2018
và 2019


86

Bảng 2.2: Lao động trong lĩnh vực xuất bản

87

Bảng 2.3: Đánh giá về công tác quản lý xuất bản

92

Bảng 2.4: Thực trạng của công tác tư tưởng trong quản lý hoạt động
xuất bản ở Việt Nam hiện nay

107

Bảng 2.5: Đánh giá mức độ phù hợp của các cơ chế, chính sách đối
với hoạt động xuất bản
Bảng 2.6: Đánh giá về xây dựng và thực thi pháp luật về xuất bản

115
116

Bảng 2.7: Đánh giá về hoạt động của các cơ quan ban tuyên giáo các
cấp đối với hoạt động xuất bản

121

Bảng 3.1: Những vấn đề đặt ra đối với công tác tư tưởng trong quản
lý hoạt động xuất bản hiện nay


139


1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta luôn nhận thức
rõ xuất bản là một lĩnh vực hoạt động tư tưởng sắc bén, là một bộ phận quan
trọng của nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, có nhiệm
vụ tích luỹ, lưu trữ và truyền bá các giá trị tinh thần, góp phần nâng cao dân
trí, phát triển văn hoá, bảo vệ nền tảng tư tưởng, thế giới quan, nhân sinh quan
cách mạng và khoa học; xây dựng đạo đức, lối sống và phát triển toàn diện
nhân cách con người Việt Nam; góp phần đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân
tài, hình thành xã hội học tập. Hoạt động xuất bản phải chăm lo bảo vệ, khẳng
định và phát huy các giá trị văn hoá dân tộc, đồng thời mở rộng giao lưu văn
hoá, tiếp thu tinh hoa văn hố nhân loại và đấu tranh khơng khoan nhượng với
các quan điểm sai trái, lạc hậu.
Nhận thức rõ điều đó, Đảng Cộng sản Việt Nam đã ban hành nhiều văn
bản nhằm định hướng hoạt động cho lĩnh vực xuất bản, nhất là trong giai đoạn
đất nước đang có những chuyển biến nhanh chóng về chính trị, kinh tế, xã
hội, văn hố, giáo dục hiện nay. Có thể khẳng định, trong thời gian qua vai trị
của cơng tác tư tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản tiếp tục được tăng
cường và đổi mới; đã định hướng kịp thời, cụ thể cho các cơ quan chủ quản
xuất bản và các nhà xuất bản. Hệ thống các văn bản chỉ đạo, quản lý đối với
xuất bản từng bước hoàn thiện. Việc chỉ đạo, định hướng nội dung chính trị,
tư tưởng, nhất là đối với các vấn đề quan trọng, phức tạp, nhạy cảm được
quan tâm hơn. Hiệu quả phối hợp trong chỉ đạo, quản lý hoạt động xuất bản
được nâng cao. Do đó, quản lý hoạt động xuất bản đã có nhiều chuyển biến
tích cực, giữ được định hướng chính trị, thích ứng với cơ chế thị trường, đáp

ứng tốt hơn nhu cầu đọc của nhân dân, góp phần xây dựng nền văn hoá Việt
Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Nội dung, phương thức lãnh đạo, chỉ
đạo, quản lý hoạt động xuất bản có nhiều đổi mới, kịp thời khắc phục một số
hạn chế, bất cập trong thực tiễn hoạt động xuất bản. Xuất bản đã tích cực góp
phần tun truyền, phổ biến chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách,
pháp luật của Nhà nước; đấu tranh, phản bác quan điểm, luận điệu sai trái của


2
các thế lực thù địch, cơ hội chính trị; thực hiện ngày càng hiệu quả chức năng
giám sát và phản biện xã hội, tích cực tham gia đấu tranh phịng, chống tham
nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Tuy vậy, trong thời gian qua, việc phát huy vai trị của cơng tác tư
tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản cũng còn nhiều những hạn chế, bất
cập. Công tác chỉ đạo, định hướng trong quản lý hoạt động xuất bản chưa
thực sự chủ động và kịp thời, hiệu lực, hiệu quả chưa cao, nhất là trong quản
lý hoạt động xuất bản điện tử. Một số cán bộ, biên tập viên, đội ngũ những
người làm cơng tác xuất bản có biểu hiện suy thối về tư tưởng chính trị, đạo
đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa". Vai trị của các cơ quan quản
lý nhà nước, của Hội Xuất bản Việt Nam trong việc bồi dưỡng đạo đức,
chuyên môn, nghiệp vụ cho hội viên chưa phát huy đúng mức. Công tác đào
tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý, biên tập viên các cơ quan xuất bản chưa đáp
ứng được yêu cầu của tình hình mới.
Ngồi ra, việc xác định các mối quan hệ, tầm quan trọng và sự cần thiết
của việc phát huy vai trị của cơng tác tư tưởng trong lãnh đạo, chỉ đạo, định
hướng trong quản lý hoạt động xuất bản chưa rõ ràng; đội ngũ cán bộ làm công
tác xuất bản và đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng chưa thực sự chú trọng
"phối hợp tác chiến" với nhau chặt chẽ, chưa thực sự gắn kết hữu cơ trên mặt
trận tư tưởng, văn hoá; phương thức thực hiện công tác tư tưởng truyền thống
ngày càng bộc lộ những bất cập; thông tin công tác tư tưởng đến với người dân

cịn chậm, thiếu tính định hướng; việc sử dụng các công cụ, phương tiện truyền
thông mới chưa được các cơ quan xuất bản khai thác, sử dụng hiệu quả.
Bối cảnh hiện nay đang có rất nhiều vấn đề phức tạp nảy sinh, tác động
mạnh mẽ tới công tác tư tưởng, trong đó có lĩnh vực xuất bản, địi hỏi cần
phải tiếp tục phát huy vai trị của cơng tác tư tưởng trong quản lý hoạt động
xuất bản. Đó là, sự phát triển như vũ bão của khoa học và công nghệ, nhất là
cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang phát triển nhanh chóng; cuộc
chiến thương mại giữa các nước lớn ngày càng quyết liệt; các khuynh hướng
tư tưởng lý luận, chính trị thế giới - cả tiến bộ và phản động - tiếp tục diễn ra
và đấu tranh gay gắt, tác động đến sự ổn định của các quốc gia, dân tộc, trong


3
đó có Việt Nam; sự xuống cấp đáng lo ngại của đạo đức, lối sống của một bộ
phận nhân dân hiện nay. Việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hoá đạt hiệu
quả chưa cao; xuất hiện nhiều công cụ, phương tiện truyền thông mới, hiện đại
nhưng chưa được hệ thống đơn vị làm xuất bản, cũng như hệ thống làm công tác
tư tưởng khai thác, sử dụng hiệu quả để phục vụ công tác tư tưởng. Trong khi
đó, các thế lực thù địch, cơ hội chính trị, phản động lại đang tận dụng triệt để các
công cụ, phương tiện này để tấn công nền tảng tư tưởng của chúng ta.
Bối cảnh đó đã, đang tác động mạnh mẽ đến vai trị của cơng tác tư tưởng
trong quản lý hoạt động xuất bản nói chung và tới hoạt động xuất bản nói riêng.
Các văn kiện của Đảng tiếp tục khẳng định xuất bản là một hoạt động thuộc lĩnh
vực cơng tác tư tưởng, văn hố và việc tiếp tục phát huy vai trị của cơng tác tư
tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản là vấn đề rất hệ trọng vì chỉ khi các cơ
quan xuất bản được định hướng chính trị, tư tưởng đúng đắn, phát huy tốt vai trị
của mình thì mới chỉ đạo, tổ chức hoạt động xuất bản vừa phù hợp với tôn chỉ,
mục đích, vừa đóng góp tích cực cho xã hội.
Trước những địi hỏi, u cầu của cơng cuộc đổi mới đất nước, từ cơ sở
lý luận và thực tiễn được trình bày ở trên, nghiên cứu sinh đã lựa chọn vấn đề:

"Vai trị của cơng tác tư tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản ở Việt
Nam hiện nay" làm luận án tiến sĩ ngành Chính trị học, chun ngành Cơng
tác tư tưởng.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu, luận giải, làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận và
thực tiễn về công tác tư tưởng và vai trị cơng tác tư tưởng trong quản lý hoạt
động xuất bản, luận án đề xuất một số quan điểm, giải pháp chủ yếu nhằm
phát huy vai trị cơng tác tư tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản ở Việt
Nam trong tình hình mới.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
Thực hiện mục đích nghiên cứu nêu trên, luận án có các nhiệm vụ sau:
- Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan tới luận án, chỉ ra những
vấn đề đã được nghiên cứu; xác định những vấn đề tiếp tục nghiên cứu và cần
tập trung nghiên cứu trong luận án.


4
- Luận giải làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận cơ bản về công tác tư
tưởng, về quản lý hoạt động xuất bản và vai trị cơng tác tư tưởng trong quản
lý hoạt động xuất bản ở Việt Nam hiện nay.
- Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động xuất bản và thực
trạng vai trị cơng tác tư tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản ở Việt Nam
trong những năm qua và xác định những vấn đề đặt ra cần giải quyết trong
điều kiện hiện nay.
- Đề xuất một số quan điểm và giải pháp chủ yếu nhằm phát huy vai trị
cơng tác tư tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản ở Việt Nam thời gian tới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Vai trị cơng tác tư tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản.
4.2. Phạm vi nghiên cứu

- Luận án tập trung phân tích những vấn đề liên quan đến vai trị cơng
tác tư tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản ở Việt Nam hiện nay.
- Thời gian: Thực trạng được nghiên cứu từ năm 2004 đến nay. Từ sau
khi Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành Chỉ thị 42-CT/TW "Về nâng cao
chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản" (ngày 25-8-2004). Các giải
pháp đề xuất có ý nghĩa vận dụng đến năm 2025.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận, thực tiễn
- Luận án dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh; các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, pháp luật của Nhà nước về
công tác tư tưởng và về quản lý hoạt động xuất bản; tiếp thu, kế thừa có chọn
lọc kết quả nghiên cứu của các cơng trình khoa học trong và ngồi nước có
liên quan.
- Luận án được nghiên cứu dựa trên cơ sở thực tiễn tiến hành công tác
tư tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản ở nước ta; các văn bản, chỉ thị, các
báo cáo tổng kết, đánh giá chất lượng, hiệu quả quản lý hoạt động xuất bản;
kết quả khảo sát thực tế về quản lý hoạt động xuất bản và vai trị cơng tác tư
tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản ở Việt Nam.


5
5.2. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.2.1. Phương pháp luận của việc nghiên cứu
Trên cơ sở khoa học của phương pháp duy vật biện chứng và duy vật
lịch sử, đòi hỏi khi xem xét các hiện tượng và quá trình thực hiện phải đặt
trong mối liên hệ tác động qua lại lẫn nhau, thường xuyên vận động, phát
triển khơng ngừng. Q trình phát triển là q trình tích luỹ những biến đổi
về lượng dẫn đến những biến đổi về chất. Sử dụng phương pháp duy vật
biện chứng và duy vật lịch sử trong nghiên cứu vai trò của công tác tư
tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản ở Việt Nam hiện nay để xem xét

quá trình triển khai gắn với những điều kiện và hoàn cảnh lịch sử cụ thể,
cũng như đặc điểm riêng của quản lý hoạt động xuất bản.
5.2.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận án sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu khoa học, trong
đó tập trung vào một số phương pháp cơ bản sau đây:
- Phương pháp phân tích tài liệu được dùng để tiến hành sưu tầm và
phân tích một số nguồn tài liệu sau:
+ Những bài nói, bài viết, tác phẩm, những cơng trình nghiên cứu tiêu
biểu, có giá trị của các cá nhân, tổ chức về vai trị của cơng tác tư tưởng trong
quản lý hoạt động xuất bản ở Việt Nam.
+ Những báo cáo thống kê của ngành xuất bản trong những năm gần
đây. Mỗi năm, ngành xuất bản tổ chức 02 hội nghị sơ kết, tổng kết, một cuộc
vào khoảng tháng 7 để sơ kết 6 tháng đầu năm và bàn kế hoạch công tác 6
tháng cuối năm; một cuộc được tổ chức vào khoảng tháng 1 hoặc tháng 2
hằng năm để tổng kết năm và bàn kế hoạch năm sau. Đây là nguồn thông tin
quan trọng, cập nhật giúp cho nghiên cứu sinh giảm bớt được thời gian, cơng
sức, cũng như chi phí điều tra nghiên cứu.
+ Kết quả của các đề tài, đề án nghiên cứu cấp Bộ và cấp Nhà nước có
liên quan đến chủ đề của luận văn; kết quả của các hội thảo, toạ đàm khoa
học; kết quả của các luận văn, luận án có liên quan... đây thực sự là những tài
liệu quan trọng giúp nghiên cứu sinh có thể kế thừa đưa vào luận án.


6
- Phương pháp phỏng vấn sâu, xin ý kiến một số chuyên gia, cán bộ đã
và đang công tác trong các cơ quan làm công tác tư tưởng của Đảng, quản lý
nhà nước trong lĩnh vực xuất bản, một số nhà xuất bản với tư cách là đơn vị bị
tác động chủ yếu của việc phát huy vai trị cơng tác tư tưởng trong quản lý
hoạt động xuất bản. Dữ liệu thu được có thể góp phần chứng minh được tính
phù hợp, sự lãnh đạo đúng đắn, hiệu quả của vai trị cơng tác tư tưởng trong

quản lý hoạt động xuất bản ở Việt Nam hiện nay.
- Phương pháp lịch sử - lơgíc: Mơ tả, tái hiện thực trạng về vai trị cơng
tác tư tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản ở Việt Nam hiện nay. Từ đó,
phân tích, tìm ra nguyên nhân của những hạn chế, bất cập và những vấn đề
đặt ra trong việc phát huy vai trị cơng tác tư tưởng trong quản lý hoạt động
xuất bản ở Việt Nam.
- Phương pháp điều tra xã hội học được sử dụng nhằm thu thập thông
tin sơ cấp thông qua việc xây dựng bảng hỏi. Đối tượng được hỏi chủ yếu là
các cá nhân làm việc tại ban tuyên giáo, các cơ quan quản lý nhà nước về xuất
bản, người lao động làm việc trong lĩnh vực chỉ đạo, quản lý xuất bản, đơn vị
phát hành sách... với phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên với 346 phiếu điều
tra bằng bảng hỏi. Đây là cơ sở để nghiên cứu sinh thuyết minh các luận cứ đã
được trình bày trong luận án. Việc chọn mẫu và sử dụng phương pháp điều tra
xã hội học đảm bảo yêu cầu khách quan, diện rộng để thu được kết quả chính
xác và sát thực với thực trạng vai trị của cơng tác tư tưởng trong quản lý hoạt
động xuất bản ở Việt Nam hiện nay.
Sau khi thu thập các dữ liệu thứ cấp (dữ liệu thứ cấp được lấy từ các tài
liệu thống kê, các cuộc điều tra khảo sát, bài báo và cơng trình nghiên cứu
trước đó có liên quan đến luận văn, số liệu của Cục Xuất bản, In và Phát hành
thuộc Bộ Thông tin và Truyền thông) và sơ cấp (dữ liệu sơ cấp thu thập được
do việc chọn mẫu thích hợp để điều tra, khảo sát thực tế thơng qua phiếu câu
hỏi đối với các đối tượng nghiên cứu), nghiên cứu sinh tiến hành làm sạch dữ
liệu, mã hoá dữ liệu, nhập dữ liệu vào máy tính và tiến hành dùng phần mềm
phân tích, để xử lý dữ liệu.


7
Ngồi ra, nghiên cứu sinh cịn sử dụng các phương pháp so sánh, thống
kê, phân tích để làm rõ thực trạng quản lý hoạt động xuất bản và vai trò công
tác tư tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản ở Việt Nam hiện nay.

6. Đóng góp mới về mặt khoa học của luận án
- Phân tích, làm sáng tỏ hơn cách tiếp cận và nội hàm khái niệm công
tác tư tưởng, đặc biệt là đã phân định, làm rõ từng yếu tố, bộ phận cấu thành,
từng hình thái của công tác tư tưởng ở Việt Nam hiện nay.
- Luận giải, làm sáng tỏ vai trị chung của cơng tác tư tưởng và vai trị
của cơng tác lý luận, vai trị của cơng tác tun truyền, vai trị của cơng tác cổ
động đối với quản lý hoạt động xuất bản. Đồng thời, làm rõ những yếu tố
khách quan và những yếu tố chủ quan của việc phát huy vai trò của công tác
tư tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản ở Việt Nam hiện nay.
- Khái quát thực trạng quản lý hoạt động xuất bản và phân tích thực
trạng vai trị cơng tác tư tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản ở Việt Nam
từ năm 2004 đến nay. Từ sau khi Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ban hành
Chỉ thị 42-CT/TW "Về nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất
bản" (ngày 25-8-2004).
- Khái quát những vấn đề đặt ra đối với việc phát huy vai trị cơng tác
tư tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản ở Việt Nam hiện nay. Đề xuất và
phân tích, luận giải cơ sở khoa học của các quan điểm, giải pháp chủ yếu phát
huy vai trị cơng tác tư tưởng đối với quản lý hoạt động xuất bản ở Việt Nam
trong thời gian tới.
7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
- Kết quả nghiên cứu góp phần nâng cao nhận thức về vai trị cơng tác
tư tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản ở Việt Nam hiện nay.
- Cung cấp luận cứ khoa học cho các cơ quan quản lý, hoạch định chính
sách đề ra chủ trương, biện pháp nâng cao vai trị cơng tác tư tưởng trong
quản lý hoạt động xuất bản ở Việt Nam hiện nay.
- Kết quả nghiên cứu của luận án có thể sử dụng làm tài liệu nghiệp vụ
cho cán bộ làm công tác tư tưởng; làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu,


8

giảng dạy, học tập về vai trị cơng tác tư tưởng nói chung và vai trị cơng tác
tư tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản nói riêng.
8. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục
ra, luận án cấu trúc thành: Phần tổng quan và 3 chương, 8 tiết.


9
TỔNG QUAN
TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CĨ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
1.1. Những cơng trình nghiên cứu về quản lý hoạt động xuất bản
1.1.1. Những cơng trình nghiên cứu trong nước
Về quản lý hoạt động xuất bản đã có một số cơng trình nghiên cứu,
sách, luận án, một số bài viết đăng trên các tạp chí chuyên ngành, nhưng mới
chỉ đề cập đến một số vấn đề về quản lý nhà nước trong lĩnh vực báo chí, xuất
bản nói chung. Có thể nêu một số cơng trình dưới đây:
Về sách
- Lê Thanh Bình (2004), Quản lý và phát triển báo chí - xuất bản, Nxb.
Chính trị quốc gia. Nội dung cuốn sách đã đề cập đến những vấn đề lý luận
chung về báo chí - xuất bản, về truyền thơng đại chúng, phân tích thực trạng báo
chí - xuất bản Việt Nam và thế giới, lịch sử phát triển báo chí - xuất bản. Tác giả
đã nghiên cứu công tác quản lý nhà nước trong điều kiện kinh tế thị trường,
những thành tựu, hạn chế và thách thức của báo chí - xuất bản Việt Nam từ năm
1986 đến năm 2004. Tác giả cũng đã chỉ ra rằng, xu hướng thương mại hố dẫn
đến sự xa rời tơn chỉ, mục đích hoạt động của các cơ quan báo chí - xuất bản, là
một trong những nguyên nhân gây khó khăn trong cơng tác quản lý. Từ thực
trạng đó, tác giả đã đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu
quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực báo chí - xuất bản.
- Vũ Duy Thơng (Chủ biên) (2004), Mác - Ăngghen, Lênin, Hồ Chí
Minh bàn về báo chí, xuất bản, Nxb. Chính trị quốc gia. Tác giả đã trình bày

các quan điểm của Các Mác, Ăngghen, V.I. Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về
báo chí, xuất bản.
- Ban Tuyên giáo Trung ương (2011), Tài liệu nghiệp vụ cơng tác báo
chí - xuất bản, Nxb. Thơng tin và Truyền thông. Nội dung cuốn sách bàn về
những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin và Đảng Cộng sản Việt
Nam về báo chí, xuất bản; một số vấn đề về báo chí nước ta hiện nay; một số
vấn đề cần quan tâm trong hoạt động xuất bản; cơng tác tham mưu cho cấp
uỷ, chính quyền trong chỉ đạo, quản lý báo chí, xuất bản ở các ban, bộ, ngành,


10
đoàn thể, địa phương; nhận dạng một số sai phạm về chính trị, tư tưởng trong
nội dung báo chí, xuất bản thời gian qua và kinh nghiệm xử lý. Cuốn sách đã
đưa ra được hệ thống những vấn đề cơ bản đang được quan tâm trong lĩnh
vực báo chí, xuất bản, nhất là những vấn đề liên quan đến chính trị, tư tưởng
nổi cộm. Đây là tài liệu tham khảo hữu ích cho cán bộ báo Đảng địa phương,
nhà xuất bản và cán bộ chuyên trách công tác tuyên giáo các tỉnh, thành uỷ,
ban cán sự đảng, đảng đoàn trong cả nước.
- Nguyễn Lan Phương, Đường Vinh Sường (2011), Quản trị kinh
doanh xuất bản, Nxb. Chính trị - Hành chính. Cuốn sách được biên soạn trên
cơ sở nhu cầu thực tiễn của hoạt động quản trị kinh doanh ở các nhà xuất bản
ngày càng địi hỏi phải có sự tiếp cận sâu về khoa học quản trị để quản lý hoạt
động của các nhà xuất bản theo những mục tiêu xác định. Cuốn sách đã trình
bày những vấn đề chung về xuất bản và quản trị xuất bản; quản trị sản xuất, tổ
chức bộ máy, quản trị nhân sự, quản trị chi phí và giá thành xuất bản phẩm,
quản trị tài chính và tài sản, chiến lược thị trường và hiệu quả kinh doanh của
các nhà xuất bản. Cuốn sách đã cung cấp các kiến thức cơ bản về công tác
quản trị trong nhà xuất bản, các kỹ năng cần thiết và phương thức thực hiện
các chức năng quản trị kinh doanh của các nhà xuất bản. Trong nội dung cuốn
sách, các tác giả nhấn mạnh, hoạt động xuất bản trong cơ chế thị trường đòi

hỏi cán bộ biên tập, bên cạnh những tri thức chuyên môn, nghiệp vụ biên tập
cịn phải có tư duy kinh tế và năng lực kinh doanh xuất bản phẩm, các biên
tập viên đồng thời phải là các nhà quản trị xuất bản.
- Lê Văn Yên (2012), Thực trạng và giải pháp khắc phục tình trạng in
lậu sách ở nước ta, Nxb. Chính trị quốc gia. Nội dung cuốn sách làm rõ một
số vấn đề cơ bản như: khái niệm, tiêu chí, tính chất, phạm vi, quy mơ và tác
hại của tình trạng in lậu; phân tích rõ thực trạng in lậu sách và cơng tác
phòng, chống in lậu ở nước ta trong thời gian qua. Từ đó tác giả nêu những
vấn đề đặt ra, phương hướng và giải pháp chủ yếu của công tác phòng, chống
in lậu sách ở nước ta hiện nay.
- Trần Anh Vũ (2012), Bảo vệ an ninh trong lĩnh vực xuất bản ở nước
ta: thực trạng và giải pháp trong tình hình hiện nay, Nxb. Cơng an nhân dân.


11
Trên cơ sở khái quát những vấn đề chung về xuất bản và bảo vệ an ninh trong
lĩnh vực xuất bản và trình bày thực trạng tình hình cơng tác bảo vệ an ninh
trong lĩnh vực xuất bản, cuốn sách đã dự báo tình hình và đề xuất một số giải
pháp nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ an ninh trong lĩnh vực xuất bản.
- Nguyễn An Tiêm, Nguyễn Nguyên (Chủ biên) (2013), Tổ chức, quản
lý và chính sách xuất bản của một số quốc gia - Kinh nghiệm đối với Việt
Nam, Nxb. Chính trị quốc gia. Cuốn sách đã giới thiệu về tổ chức, quản lý
xuất bản của các quốc gia gồm Anh, Pháp, Đức, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn
Quốc, Trung Quốc, Thái Lan, Malaixia… Đây là các quốc gia đại diện cho ba
nhóm: các quốc gia có ngành công nghiệp xuất bản phát triển lâu đời, các
cường quốc xuất bản ở châu Á và các quốc gia có ngành cơng nghiệp xuất
bản đang lên ở Đơng Nam Á. Từ những nghiên cứu đó, các tác giả đã kết hợp
với nghiên cứu, phân tích các vấn đề của xuất bản Việt Nam trong bối cảnh
hội nhập quốc tế để đề xuất một số giải pháp vĩ mô về tổ chức, quản lý và xây
dựng chính sách đối với ngành xuất bản Việt Nam, góp phần đưa ngành xuất

bản Việt Nam phát triển, đáp ứng những đòi hỏi mới của q trình CNH,HĐH
tích cực và chủ động hội nhập quốc tế. Các tác giả đã đúc kết một số kinh
nghiệm để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động xuất bản, trong đó nhấn
mạnh, để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ này thì Đảng và Nhà nước cần tiếp tục
tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý đối với cơng tác xây dựng chính
sách, pháp luật phù hợp với tính đặc thù của hoạt động xuất bản.
- Đường Vinh Sường (2013), Công tác xuất bản - Một số vấn đề lý luận
và thực tiễn, Nxb. Thông tin và truyền thông. Cuốn sách tập hợp các bài viết,
các công trình của tác giả đã được cơng bố trên các tạp chí chuyên ngành, các
đề tài nghiên cứu khoa học các cấp về lý luận và thực tiễn ngành xuất bản
nước ta. Cuốn sách đã phân tích cơ sở lý luận, hệ thống các quan điểm và đề
xuất giải pháp nhằm cụ thể hố các quan điểm của Đảng, chính sách của Nhà
nước đối với hoạt động xuất bản trong bối cảnh kinh tế thị trường và hội nhập
quốc tế. Nội dung cuốn sách đi sâu vào các vấn đề như: vị trí, vai trị, chức
năng và đặc điểm thực trạng hoạt động xuất bản; một số vấn đề về tổ chức và
kinh tế xuất bản, trong đó tác giả đã phân tích những vấn đề về chính sách giá


12
của Nhà nước trong lĩnh vực xuất bản, vấn đề hiệu quả kinh tế trong xuất bản
sách lý luận chính trị; công tác xuất bản một số loại sách và thị trường sách,
nhất là về xuất bản sách lý luận chính trị, xu hướng và hiện trạng xuất bản
sách điện tử; vấn đề về cán bộ biên tập và đào tạo cán bộ biên tập xuất bản…
- Nguyễn Hồng Vinh (2013), Xuất bản Việt Nam trong những năm đổi
mới đất nước, Nxb. Chính trị quốc gia. Nội dung cuốn sách đề cập tới quá
trình ra đời và phát triển của nền xuất bản cách mạng Việt Nam; sự lãnh đạo
của Đảng, quản lý của Nhà nước đối với hoạt động xuất bản Việt Nam; thành
tựu và hạn chế của hoạt động xuất bản Việt Nam.
Ngồi ra cịn có nhiều luận án, đề tài nghiên cứu khoa học
- Nguyễn Duy Hùng (chủ nhiệm đề tài) (2010), Những giải pháp nâng

cao chất lượng, hiệu quả công tác xuất bản, phát hành sách lý luận chính trị,
Đề tài khoa học cấp Bộ của Hội đồng Khoa học các cơ quan Đảng Trung
ương. Đề tài đã phân tích thực trạng và đề xuất các giải pháp nâng cao chất
lượng, hiệu quả công tác xuất bản, phát hành sách lý luận chính trị.
- Lê Thị Phương Nga (2011), Nghiên cứu hoạt động quản lý xuất bản
sách giáo khoa ở Việt Nam từ năm 1993 đến nay, Luận án Tiến sĩ Văn hoá
học, Viện Văn hoá Nghệ thuật Việt Nam. Nghiên cứu thực trạng và đề xuất
giải pháp quản lý xuất bản sách giáo khoa phổ thông phù hợp và cơ chế quản
lý nền kinh tế, giáo dục trong bối cảnh cơng nghiệp hố, hiện đại hoá và hội
nhập quốc tế ở Việt Nam.
- Lê Văn Yên (Chủ nhiệm đề tài) (2013), Quản lý nhà nước đối với
hoạt động in và phát hành sách ở nước ta hiện nay, Đề tài khoa học cấp Bộ
của Hội đồng Khoa học các cơ quan Đảng Trung ương. Đề tài làm rõ cơ sở lý
luận và thực tiễn quản lý nhà nước về lĩnh vực in và phát hành, từ đó phân
tích thực trạng, nêu phương hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý
nhà nước đối với hoạt động in và phát hành sách ở nước ta hiện nay.
- Nguyễn Anh Tú (2015), Quản lý nhà nước đối với hoạt động xuất bản
ở Việt Nam, Luận án Tiến sĩ Quản lý kinh tế. Luận án nghiên cứu về thực
trạng quản lý nhà nước đối với hoạt động xuất bản theo quy trình quản lý, bao
gồm: cơng tác xây dựng chiến lược, chính sách và quy định pháp luật; công


13
tác tổ chức thực hiện chính sách, quy định pháp luật và cơng tác kiểm sốt
hoạt động xuất bản. Luận án đã đưa ra các quan điểm, dự báo về hoạt động
xuất bản và quản lý nhà nước đối với hoạt động xuất bản, trong đó nhấn mạnh
quan điểm xã hội hoá hoạt động xuất bản. Đồng thời, tác giả đưa ra các nhóm
giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác quản lý nhà nước đối với hoạt động xuất
bản trong thời gian tới.
Về các hội nghị, hội thảo khoa học

Trong những năm qua, ở nước ta đã có một số hội nghị, hội thảo bàn về
quản lý hoạt động báo chí và xuất bản, trong đó chủ yếu bàn về báo chí, xuất
bản trong nền kinh tế thị trường, trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0, về
tăng cường sự lãnh đạo, quản lý của Đảng, Nhà nước đối với lĩnh vực báo
chí,.... Những hội nghị, hội thảo đã thảo luận, trao đổi nhiều vấn đề chung về
hoạt động báo chí, xuất bản. Dưới đây, có thể kể tới một số hội nghị, hội thảo
có liên quan tới vấn đề nghiên cứu của luận án:
- Thanh tra Bộ Văn hoá - Thơng tin (2007), Bàn về cơng tác phịng và
chống in lậu xuất bản phẩm; Hội thảo chuyên đề, Hà Nội.
- Bộ Thông tin và Truyền thông (2012): Chuyên đề về nghiệp vụ phòng,
chống in lậu; Kỷ yếu Hội nghị, Thủ Dầu Một, Bình Dương.
- Nhà xuất bản Chính trị quốc gia phối hợp với Ban Tuyên giáo Trung
ương (2010), Nâng cao chất lượng xuất bản sách lý luận chính trị, pháp luật,
tư tưởng Hồ Chí Minh; Kỷ yếu Hội thảo khoa học, Hà Nội.
- Ban Tuyên giáo Trung ương (11/2013), Một số vấn đề đặt ra và giải
pháp thúc đẩy công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn trong thời kỳ
phát triển mới của đất nước; Kỷ yếu Hội thảo khoa học, Hà Nội.
- Khoa Xuất bản, Phát hành (Đại học Văn hoá Hà Nội) (6/2018), Đào
tạo cán bộ xuất bản, phát hành trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0;
Kỷ yếu Hội thảo khoa học, Hà Nội.
- Nhà xuất bản Chính trị quốc gia và Học viện Báo chí và Tuyên
truyền, (2018), Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ biên tập, xuất bản trong
bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0; Kỷ yếu Hội thảo khoa học, Hà Nội.
- Học viện Báo chí và Tuyên truyền và Nhà xuất bản Chính trị quốc


14
gia, (2019), Vai trị của báo chí, xuất bản trên lĩnh vực tư tưởng - văn hoá ở
Việt Nam hiện nay; Kỷ yếu Hội thảo khoa học quốc gia, Hà Nội.
Cho đến nay, ít có hội nghị, hội thảo chun đề về lĩnh vực in và phát

hành sách với các nội dung cũng như các giải pháp mang tính tồn diện và có
tính khả thi, nhằm lập lại trật tự trên lĩnh vực in và phát hành sách hiện còn
nhiều lộn xộn, yếu kém và bất cập ở nước ta hiện nay.
Các bài báo khoa học
- Đỗ Quý Doãn (2008), Hoạt động báo chí, xuất bản và cơng tác quản
lý nhà nước về báo chí và xuất bản hiện nay, Tạp chí Cộng sản, số tháng 6.
Trong bài viết này, tác giả đã đánh giá thực trạng hoạt động báo chí, xuất bản;
cơng tác chỉ đạo và quản lý báo chí, xuất bản trong thời gian qua về định
hướng, cung cấp thơng tin, quản lý thơng tin báo chí, xuất bản; xây dựng và tổ
chức thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch; xây dựng và chỉ đạo thực
hiện các văn bản quy phạm pháp luật; thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm trong
hoạt động báo chí, xuất bản. Trên cơ sở đó, đề ra một số nhiệm vụ trọng tâm
để có những biện pháp kịp thời chỉ đạo, quản lý báo chí, xuất bản phát triển
đúng hướng trong tình hình mới.
- Đỗ Thị Quyên (2017), Vấn đề bản quyền tác giả trong hoạt động xuất
bản hiện nay, Tạp chí Văn hố nghệ thuật, số 391. Trong bài viết này, tác giả đã
đưa ra cách hiểu về quyền tác giả trong hoạt động xuất bản; tình trạng vi phạm
bản quyền và cơng tác xử lý hành chính; cơng tác bảo hộ bản quyền; và đưa ra
được các nguyên nhân và giải pháp khắc phục tình trạng vi phạm bản quyền. Tác
giả cũng nhấn mạnh việc ngăn chặn, loại trừ hành vi xâm phạm bản quyền ra
khỏi đời sống xã hội, bảo vệ quyền lợi chính đáng của tác giả, chủ sở hữu tác
phẩm, những người tham gia vào quá trình khai thác, sử dụng, thụ hưởng tác
phẩm là quyền lợi, trách nhiệm của mỗi công dân. Những giải pháp nâng cao
hiệu quả bảo hộ bản quyền trong hoạt động xuất bản khơng chỉ trơng chờ từ
chính sách pháp luật của nhà nước, sự nghiêm minh của các cơ quan chức năng,
còn đòi hỏi ý thức, trách nhiệm cao của những tổ chức cá nhân tham gia sản
xuất, lưu thông phân phối sản phẩm sở hữu trí tuệ và trách nhiệm tiêu dùng văn
minh của những người thụ hưởng sản phẩm sở hữu trí tuệ trong xã hội.



15
- Trần Phương Ngọc (2018), Vi phạm bản quyền tác giả trong hoạt
động xuất bản, Tạp chí Văn hố nghệ thuật, số 409. Tác giả đưa ra khái niệm
về quyền tác giả trong hoạt động xuất bản; vấn đề vi phạm quyền tác giả trong
hoạt động xuất bản - thực trạng và ngun nhân. Trong đó có ngun nhân từ
phía cơ quan quản lý Nhà nước về xuất bản chưa kiên quyết trong xử lý các
vụ việc trên và khung hình phạt của Việt Nam hiện nay trong lĩnh vực xuất
bản còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe. Tác giả cũng đưa ra các giải pháp để giảm
thiểu các hành vi xâm phạm quyền tác giả trong hoạt động xuất bản, đó là
việc cần có sự phối hợp của tồn xã hội như: Tăng cường tuyên truyền, giáo
dục pháp luật đối với doanh nghiệp, tổ chức cá nhân trong toàn ngành xuất
bản; các nhà xuất bản, doanh nghiệp sách cần gương mẫu trong việc thực thi
và tôn trọng các quy định của pháp luật về quyền tác giả và quyền liên quan;
có sự đồng hành tích cực của các cơ quan quản lý Nhà nước về xuất bản cùng
với tác giả, doanh nghiệp trong việc thực thi và bảo hộ quyền tác giả, quyền
liên quan; Tăng cường hoạt động của hội xuất bản, các doanh nghiệp cần liên
kết chặt chẽ với nhau và kết nối với tác giả thành một hệ thống, quan hệ đoàn
kết trong việc tẩy chay và chống vi phạm bản quyền; hoàn thiện và bổ sung
điều khoản xử lý vi phạm bản quyền.
Ngồi ra, cịn nhiều bài báo, tạp chí đề cập đến nội dung này, như:
- Mã Duy Quân (2005), Tăng cường quản lý hoạt động xuất bản khi
Việt Nam gia nhập công ước Berne, Tạp chí Quản lý Nhà nước số 6.
- Nguyễn Đình Nhã (2005), Quản lý nhà nước về xuất bản, Tạp chí
Quản lý Nhà nước, số 4.
- Trương Thị Văn (2006), Quản lý nhà nước trong hoạt động xuất bản
ở nước ta hiện nay, Tạp chí Giáo dục lý luận, số 12.
- Hồng Vinh (2006), Mấy vấn đề đặt ra từ cơng tác lãnh đạo, quản lý hoạt
động báo chí, xuất bản trong tình hình hiện nay, Tạp chí Tư tưởng - Văn hoá, số 7.
- Trần Văn Hải (2006), Vấn đề quản lý nhà nước về hoạt động xuất bản
ở nước ta hiện nay, Tạp chí Tuyên giáo, số 4.

- Lê Thị Phương Nga (2009), Quản lý xuất bản sách giáo khoa trong
bối cảnh mới, Tạp chí Văn hố nghệ thuật, tháng 4, số 298.


16
- Trần Quang Lượng (2009), Quản lý nhà nước đối với cơng tác báo
chí, xuất bản ở nước ta hiện nay, Tạp chí Quản lý Nhà nước, tháng 6, số 161.
- Phạm Thị Thanh Tâm (2014), Ngành xuất bản xu hướng phát triển và
vấn đề quản lý, Tạp chí Văn hoá Nghệ thuật, tháng 8, số 362.
- Lê Văn Yên (2014), Hoạt động xuất bản sách ở nước ta hiện nay
thành tựu và một số giải pháp, Tạp chí Lịch sử Đảng, số 2.
- Nguyễn Nguyên (2015), Đầu tư cho nhà xuất bản - Bài tốn cần lời
giải, Tạp chí Tuyên giáo, số 9.
- Nguyễn An Tiêm (2015), Để khắc phục những tiêu cực trong hoạt
động xuất bản, Tạp chí Tuyên giáo, số 3.
- Ngô Xuân Lộc (2017), Tăng cường sự chỉ đạo, quản lý của cơ quan
chủ quản đối với nhà xuất bản, Tạp chí Thư viện Việt Nam, tháng 3, số 2.
- Nguyễn Thị Ngọc Lâm (2019), Một số vấn đề về hoạt động xuất bản
ở nước ta, Tạp chí Văn hố nghệ thuật, tháng 8, số 422.
1.1.2. Những cơng trình nghiên cứu ngồi nước
Theo thống kê của tác giả, hiện nay các cơng trình nghiên cứu chủ yếu
tập trung vào các hoạt động xuất bản nhưng do đặc điểm kinh tế, chính trị, xã
hội của mỗi nước khác nhau nên cũng có nhiều quan điểm khác nhau đối với
lĩnh vực này. Đối với các nước có thể chế chính trị tương đồng như Việt Nam
thì cơng tác tư tưởng cũng là một vấn đề được chú trọng trong việc nâng cao
hiệu quả của công tác xuất bản. Ví dụ như ở Trung Quốc, hoạt động xuất bản
cũng là sự nghiệp văn hoá tư tưởng do Đảng lãnh đạo. Mục tiêu xuất bản của
Trung Quốc là xuất bản xã hội chủ nghĩa (XHCN) không phải đơn thuần là vì
mục tiêu kinh tế của các đơn vị xuất bản. Vì vậy, các đề tài nghiên cứu của
Trung Quốc về lĩnh vực này thường tập trung vào phát triển sự nghiệp xuất

bản phục vụ xã hội theo định hướng XHCN.
Ở một số nước phát triển, mục tiêu nghiên cứu đối với lĩnh vực này là
nghiên cứu để giải quyết mối quan hệ giữa nhà sản xuất và người tiêu dùng
mang tính chất kinh doanh là chủ yếu, nghiên cứu tiếp cận thị trường, các trào
lưu xuất bản…. Có thể kể đến một số cơng trình nghiên cứu sau:
- Philip G.Altbach và Damtew Teferra (1999), Publishing and


17
Development: Abook of Readings (Xuất bản và phát triển), Nxb. Chính trị
quốc gia. Cuốn sách tập trung trình bày một số vấn đề về lĩnh vực xuất bản
như: những xu hướng phát triển trong ngành xuất bản sách hiện nay; hoạt
động xuất bản sách ở những nước thuộc thế giới thứ ba; vấn đề bản quyền
quốc tế; vấn đề xuất bản sách phục vụ giáo dục; xuất bản sách điện tử; dự báo
các vấn đề và xu hướng xuất bản ở thế kỷ XXI của các nước đang phát
triển… Cuốn sách đã cung cấp các bài viết then chốt về xuất bản sách ở thế
giới đang phát triển và cho thấy những thay đổi lớn của sự phát triển xuất bản
ở tất cả những nơi mà chúng ta thường được gọi là thế giới phát triển. Ấn Độ
được coi là một nước đang phát triển và là một nhà cung cấp sách cho nhiều
nước châu Phi, đồng thời xuất khẩu sách sang Châu Âu. Ai Cập là nguồn
cung cấp tài liệu xuất bản chủ yếu ở thế giới Ả Rập. Dimbabuê giữ kỷ lục thế
giới về sản xuất sách nhanh nhất. Cuốn sách cũng chỉ ra thị trường có lợi nhất
của xuất bản ở Thế giới thứ ba là sản xuất sách giáo khoa…
- Xu và Fang (2008), Chinese Publishing Industry Going Global:
Background and Performance (Công nghiệp xuất bản Trung Quốc bước ra thế
giới: Bối cảnh và Thực hiện). Bài viết đã phân tích thị trường giao dịch bản
quyền tại Trung Quốc, so sánh số lượng sách được mua và dịch tại Trung Quốc
và số lượng sách Trung Quốc được bán ra thị trường thế giới, các số liệu phân
tích cho thấy sự mất cân bằng nghiêm trọng giữa nhập khẩu và xuất khẩu trong
thương mại sách bản quyền của Trung Quốc, nhập khẩu hoặc mua lại quyền dịch

thuật và in lại vượt quá rất nhiều xuất khẩu hoặc bán các quyền đó.
- Grigoriev và Adjoubei (2009), Survey of Book Publishing in Russia
(Khảo sát xuất bản sách ở Nga). Báo cáo tóm tắt ngành cơng nghiệp xuất bản
ở Nga, so sánh dữ liệu trong hai năm 2006-2007, vị trí, số lượng và quy mô
của các nhà xuất bản ở Nga; những thách thức bao gồm cả sự suy giảm của
văn hoá đọc trong thanh niên và cạnh tranh của các phương tiện truyền thông
kỹ thuật số.
- Kulesz (2011), Digital Publishing in Developing Countries: The
Emergence of New Models? (Xuất bản kỹ thuật số ở các nước đang phát
triển: Sự nổi lên của các mơ hình mới?). Phân tích về xuất bản điện tử tại các


18
nước đang phát triển. Theo đó, tại các nước đang phát triển, nơi xuất bản
truyền thống phải đối mặt với thách thức rất lớn với xuất bản điện tử. Sử dụng
phương tiện kỹ thuật số có thể làm việc rất nhanh, bỏ qua nhiều giai đoạn để
ra một cuốn sách.
- N.D.Eriasvili (2013), Xuất bản: Quản trị và marketing, Nxb. Chính trị
quốc gia, Hà Nội. Nội dung cuốn sách đề cập hoạt động xuất bản trong điều
kiện kinh tế thị trường. Trên cơ sở thực tiễn tình hình xuất bản ở Nga, và
tham khảo tình hình kinh doanh sách ở Mỹ và một số nước khác, tác giả đã
phân tích cơng phu về nghiệp vụ xuất bản, thị trường sách, cách tiếp cận, từ
đó đúc kết thành quan điểm, phương pháp, nguyên tắc, hình thức kinh doanh
sách báo trong điều kiện cạnh tranh.
- Châu Uý Hoa (2017), Truyền thông số và chuyển đổi mơ hình xuất
bản, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. Tác giả đã khái quát về tiến bộ kỹ thuật
và sự phát triển của ngành xuất bản. Tìm hiểu những thay đổi trong truyền
thông số và phương thức đọc, truyền thông số với ấn phẩm truyền thống, xuất
bản số và quy trình xuất bản, truyền thơng số và quản lý xuất bản, xuất bản số
và mơ hình kinh doanh, truyền thông số với vấn đề bảo hộ bản quyền....

Ngồi ra, cịn có các nghiên cứu khác về thị trường xuất bản phẩm cũng
như xu hướng phát triển của xuất bản điện tử so với xuất bản truyền thống, tiêu
biểu có thể kể đến các bài viết sau: The Global Ranking of the Publishing
Industry 2009 (Bảng xếp hạng toàn cầu của ngành công nghiệp xuất bản năm
2009); Governments, Industries and Markets: Aspects of Government-Industry
Relations in the UK, Japan, West Germany and the USA since 1945 (Chính phủ,
ngành cơng nghiệp và thị trường: Các khía cạnh của mối quan hệ chính phủcơng nghiệp ở Anh, Nhật Bản, Tây Đức và Hoa Kỳ kể từ năm 1945); China's
Book Publishing Industry: A Review of 2011 (Ngành công nghiệp xuất bản sách
của Trung Quốc: Đánh giá năm 2011); Trade Book Publishing in Germany
(ngành thương mại xuất bản sách ở Đức): Summary Report for 2011, Looking
Back at 2010: The Book Industry in Germany Still Trying to Find Its Way into
Digitization (Báo cáo tóm tắt năm 2011, nhìn lại năm 2010: ngành cơng nghiệp
sách ở Đức vẫn đang cố gắng tìm đường vào số hố);…


19
Các nghiên cứu liên quan đến quản lý nhà nước về hoạt động xuất bản
là rất ít, tiêu biểu chỉ có nghiên cứu của De Prato và Simon (2014). Mục đích
nghiên cứu của De Prato và Simon là xem xét lại các chính sách cơng và sự
can thiệp của chính phủ trong ngành công nghiệp xuất bản sách. Nghiên cứu
tập trung vào năm vấn đề chính: quyền sở hữu trí tuệ và các vấn đề vi phạm
bản quyền, quy định về giá sách, quy định về thuế giá trị gia tăng giữa sách in
và sách điện tử, các tổ chức đóng vai trị như các thư viện và cơ quan đăng ký,
vấn đề cạnh tranh. Bài viết này tập trung nhiều hơn vào việc phân tích các văn
bản chính sách và vị trí của đối tượng quản lý.
1.2. Những cơng trình nghiên cứu về vai trị cơng tác tư tưởng và
vai trị cơng tác tư tưởng trong quản lý hoạt động xuất bản ở Việt Nam
1.2.1. Những cơng trình nghiên cứu về vai trị cơng tác tư tưởng
Vai trị của công tác tư tưởng trong các nghiên cứu thường được lồng
vào các vấn đề nghiên cứu cụ thể hoặc là những chuyên đề riêng biệt trong

toàn bộ hệ thống nghiên cứu về cơng tác tư tưởng, tiêu biểu có thể kể đến các
nghiên cứu sau:
- Trần Thị Anh Đào (2014), Công tác tư tưởng và vấn đề đào tạo cán
bộ làm cơng tác tư tưởng, Nxb. Chính trị quốc gia. Cuốn sách trình bày một
cách hệ thống các vấn đề về công tác tư tưởng như: các khái niệm về tư
tưởng, cơng tác tư tưởng; tính khoa học và tính cách mạng trong cơng tác tư
tưởng; phân tích sâu sắc nội dung và phương thức hoạt động của công tác tư
tưởng. Tác giả cũng đã đưa ra một số giải pháp nhằm đổi mới, nâng cao chất
lượng, hiệu quả công tác tư tưởng. Đồng thời, tác giả cũng đưa ra các nghiên
cứu về phẩm chất và năng lực của đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng thông
qua thực tiễn đào tạo đội ngũ này ở Học viện Báo chí và Tun truyền, phân
tích những hạn chế trong cơng tác báo chí - xuất bản như khuynh hướng
thương mại hố, sự bng lỏng quản lý, sự suy thối về phẩm chất chính trị,
tư tưởng, đạo đức của một số cán bộ làm cơng tác báo chí - xuất bản… Tác
giả đã hệ thống các yêu cầu về phẩm chất và năng lực đối với cán bộ làm
công tác tư tưởng.
- Lương Khắc Hiếu (Chủ biên) (2008), Nguyên lý công tác tư tưởng,


×