Chương 1Mạch điện một chiềuPowerpoint

trườngưcaoưđẳngưcôngưnghiệpưviệtưđức
Khoaưưđiệnư-ưđiệnưtửư-ưđiệnưưlạnhư

BI GING

K THUT IN
ChươngưI:ưMạchưđiệnưmộtưchiềuư

Giỏo viờn:Th.s Nguyn Xuõn Thu


bàiưmởưđầuư
1.ưVaiưtròưcủaưđiệnưnăng
-ưĐiệnưnăngưđượcưứngưdụngưgầnưhếtưtrongưcácưlĩnhưvựcư
sảnư xuấtư côngư nôngư nghiệp,ư yư tế,ư tinư học...ư ngàyư nayư
nguồnư điệnư năngư làư nguồnư năngư lượngư chínhư củaư nềnư
sảnưxuấtưquyưmôưlớnưchuyênưmônưhoáưvàưtựưđộngưhoá.

*ưƯuưđiểm:
+ưCóưthểưdễưdàngưbiếnưđổiưcácưnguồnưnăngưlượngưkhácư
thanhưnăngưlượngưđiệnưnhư:ưnăngưlượngưdòngưchảy,ưnăngưlư
ợngưgió,ưnăngưlượngưnhiệt,ưnăngưlượngưhạtưnhân.
+ưDễưdàngưbiếnưđổiưtừưđiệnưnăngưthànhưcácưnguồn:ư
cơưnăng,ưnhiệtưnăng,ưquangưnăng,ưhoáưnăng...
+ưTruyềnưtảiưdễưdàngưhiệuưsuấtưcao,ư sư­dơng­trong­mäi­
ngµnh.


bàiưmởưđầuư
2.ưYêuưcầuưmônưhọc
-ư Hiểuư biếtư vềư nguồnư điệnư mộtư chiều,ư xoayư chiềuư

mộtư pha,ư xoayư chiềuư baư pha,ư ứngư dụngư đểư giảiư cácư
bàiưtoánưvềưmạchưđiện.
-ưHiểuưbiếtưcơưbảnưvềưcấuưrạo,ưnguyênưlýưhoạtưđộng,ư
cáchưsửưdụngưcácưloạiưmáyưđiện,ưkhíưcụưđiện.

-ưMắcưđượcưcácưmạngưđiệnưhợpưlýưnhất.


Mộtưsốưkýưhiệuưtrênưsơưđồưđiện

1-ưĐộngưcơưđiện:
Đ

Đ

Đ

KT
A B C

2-ưMáyưbiếnưáp:

BA
BA

BA

a b

c

Mộtưsốưkýưhiệuưtrênưsơưđồưđiện
3.ưCácưkhíưcụưđóngư
cắtư
a/. Cầu daoư

b/. Công
tắc
c/. áp tô mát

1 3

Cd

1

C
2t
1
2

d/. Nút ấn

135

At

24 6
135

24 6
135

Cd

Cd

A
24 6 t


Mộtưsốưkýưhiệuưtrênưsơưđồưđiện

4.ưCácưkhíưcụưđiềuưkhiểnưbảoưvệ
-ưCuộnưdây:

K

K

-ưTiếpưđiểmưthườngưmở:
K

-ưTiếpưđiểmưthườngư
đóng:
- Rơ le nhiệt:
- Cầu
chì:ưưưưưưưư
Cc
ưưưưưưưưưưưưưưưư

ưưưưưưưưưưưư

Rn

K

Rn
Cc


Mộtưsốưkýưhiệuưtrênưsơưđồưđiện
5.ưCácưphụưtải
a/. Bóng đèn:
b/. điện trở:
c/.
điện:

Tụ

Đ

Đ
R

R

C

C
A

d/. Đi ốt bán dẫn:
K

A
P
N
K

.ưBiểuưdiễnưcácưthiếtưbịưđoưlường
-ưAmưpeưkếư A
-ưWattưkếư
-ưVônưkếư

V

-ưTầnưsốưkếư

W
Hz


ChươngưI:ưưMạchưđiệnưmộtưchiềuư

1.1-ưKháiưniệmưchung

1.1-ưĐịnh nghĩa dòng điện:
-ưDòngưđiệnưlàưdòngưchuyểnưdờiưcóưhướngưcủaưcácưhạtư
mangưđiệnư
tíchưtrongưđiệnưtrường.

-ưQuyưướcưchiềuưdòngưđiệnưlàưchiềuưchuyểnưđộngư
củaưcácưđiệnưtíchưdương.

2-ưBản chất dòng điện trong các môi trờng:
a)ưTrongưmôiưtrườngưkimưloại:
-ưDòngưđiệnưtrongưkimưloạiưlàưdòngưchuyểnưdờiưcóư
hướngưcủaưcácưđiệnưtửưtựưdoưdướiưtácưdụngưcủaưđiệnư
trườKhiư
ng. chưaư cóư điệnư trường,ư cácư điệnư tửư chuyểnư
-ư
độngư hỗnư loạnư xungư quanhư vịư tríư cânư bằngư
khôngưcóưdòngưđiện.


ChươngưI:ưưMạchưđiệnưmộtưchiềuư

ưTrongưmôiưtrườngưchấtưđiệnưphân

-ưDòngưđiệnưtrongưchấtưđiệnưphânưlàưdòngưchuyểnư
dờiư cóư hướngư củaư ionư dươngư vềư phíaư cựcư âmư củaư cácư
ionư âm,ư vềư phíaư cựcư dươngư dướiư sựư tácư độngư củaư
điệnưtrường.
)ưTrongưmôiưtrườngưchấtưkhí:ư
-ưKhiưcườngưđộưđiệnưtrườngưEư>ư3.000000v/mưưchấtưkhíư
bịưionưhóaưvàưdẫnưđiệnưrấtưmạnh.
-ưDòngưđiệnưtrongưchấtưkhíưlàưdòngưchuyểnưdờiưcóư
hướngưcủaưcácưionưdươngưvềưphíaưcựcưâm,ưcủaưcácưionư
âmư vàư điệnư tửư tựư doư vềư phíaư cựcư dươngư dướiư tácư
dụngưcủaưđiệnưtrường.

ChươngưI:ưưMạchưđiệnưmộtưchiềuư

1.1.3ư-ưDòngưđiệnưmộtưchiều:

dòngưđiệnưcóưchiềuưvàưtrịưsốưkhôngưđổiưtheoưthờiưgian.
i
iư=ưConstan

0

t


1.2:ưđịnhưluậtưôm

.2.1ư-ưĐịnhưluậtưômưchoưđoạnưmạch:ư
-ưCườngưđộưdòngưđiệnưtrongưmộtưđoạnưmạchưtỉưlệưthuậnư
vớiưhiệuưđiệnưthếưhaiưđầuưđoạnưmạchưvàưtỉưlệưnghịchư
vớiưđiệnưtrởưcủaưđoạnưmạchưđó.
I
R
A
B
* Sơ đồ mạch điện:
*ưBiểuưthức:ư
Iư=ưU/Rưư(A)ư
Hay:ưRư=ưU/Iưư(ưưư);ưưUư=ưIư.ưRư

(V)ư

U
Trongưđó:ư
ưIưư:ưCườngưđộưdòngưđiệnư
ưUư:ưHiệuưđiệnư
thếưưưưưưưư
Rư:ưĐiệnưtrởưưưưưưưưưưư


1.2:ưđịnhưluậtưôm

2.2ư-ưĐịnhưluậtưômưchoưmạchưkín:
ưư-ưCườngưđộưdòngưđiệnưtrongưmạchưkínưtỷưlệưthuậnưvớiư
suấtưđiệnưđộngưcủaưnguồnưvàưtỷưlệưnghịchưvớiưtổngư
điệnưtrởưcủaưmạch.
ư
*ưSơưđồưmạchư
E
điện:ư
*ưTrongưđó:ư
E:ưSuấtưđiệnưđộngưcủaưnguồn.ư
R:ưĐiệnưtrởưcủaưphụưtải.ư
ưV
rư:ưĐiệnưtrởưtrongưcủaưnguồn.ư
Uư ư ư =ư UNư +ư
R
*ưĐiệnưáp:ư
UT
A
UNư=ưI.R
UTư=ưI.r

1.2:ưđịnhưluậtưôm

1.2.2ư-ưĐịnhưluậtưômưchoưmạchưkín:

l
*ưNếuưkểưđếnưđiệnưtrởưdâyưdẫy:ư
Rư=ư
s
Trongưđó:ư
l:ưChiềuưdàiưdâyưdẫn;ư
ưS:ưDiệnưtíchưdâyưdẫn(m2ư
hoặcưmm2).ưưưưư
*ưBiểuư
Thức:ư

Iư=ư

E
R r


Bàiưtâpư
*ưBàiưtậpư1:ư

i

E

Choưmạchưđiệnưnhưưhìnhưvẽ.ư
+ưBiết:ưEư=ư220ưvư;ưRư=ư50ư

R

Tínhưcườngưđộưdòngưđiệnưtrongưmạch,ưtrongư2ưtrườngưhợp:
a.ưKhôngưkểưđếnưđiệnưtrởưdâyưdẫnư.ư
b.ưKểưđếnưđiệnưtrởưdâyưdẫn:ưBiếtưrdư=ư5ư
Giảiư:ư
ư =ư ư 4,4ư
a.ư
ưIư=ư
(ưAư)ưưưư
=ư
220
b.ưIư=ư
ư=ưư4ư(ưAư)
50 5
*ưBàiưtập2:ư(Tr-22-23ưGTĐKT).


1.3:ưCáchưmắcưnguồnưđiệnưmộtưchiềuư
1.ưMắcưnốiưtiếpư

e1ưưưưưe2ưưưưưưưưưưưư
-ưCáchưmắc:ưcựcưâmưcủaưnguồnư +ưưư-ưưư+ưưư-ưư....ưư+ưư
enưưưưưư
Bư
thứư nhấtư nốiư vớiư cựcư dươngư củaư A
ư-ưưưư

nguồnư thứư haiư vàư cứư tiếpư tụcư nhưư
vậyưchoưđếnưnguồnưthứưn.
Ebư=ưe1ư+ưe2ư+ư...
Suấtưđiệnưđộngưcủaưbộưnguồn:
+ưenưưưưưưưưưrABưư=ưr1ư
+ưr2ư+...+ưrnư
2.ưMắcưsongưsong:ư
e1ư
ư-ưLàưcáchưghépưcácưcựcưdươngưcủaư
ưưưưưưưưư

Aưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưư
nguồnưưưvớiưnhauưvàưcácưcựcưâmưvớiư
+ưưưưưưưB
nhau.
e2
Ebư=ưưe1ư=ưưe2ư....ư=ưưen
ưư...
1/rABư+1/ưr1ư+ư1/r2ư+...ư+1/rnư
en


1.3:ưCáchưmắcưnguồnưđiệnưmộtưchiềuư

3.ưCáchưmắcưphụưtảiư
a.ưMắcưnốiư
tiếp:ưưưưưưưưưưưưưưưư
ưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưư
-ưĐiểmưcuốiưcủaưđiệnưtrởưnàyưnốiư
ưưR1ưưưưưưưR2ưưưưưưưưưRnưưưưưưư

ưưAưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưư...ưưưưưưưưưưưư
ưưưưưưưưưưưưưưưưưưưư
vớiưđiểmưđầuưcủaưđiệnưtrởưkiaưtớiư
ưBưưư
phầnưtửưthứưn.
RABư=ưưR1ư+ưưR2ư+ư.....ư+ưưRnư
UABư=ưưU1ư+ưưU2ư+ư.....ư+ưưUn
IABưư=ưưI1ư=ưưI2ư=ư.....ưư=ưưInư

b.ưMắcưsongưsong:
R1
-ư điểmư đầuư củaư điệnư trởư
thứư 1ư nốiư vớiư điểmư đầuư ưAưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưư
ưưưưưưưưBư
điệnư trởư 2ư vàư
cứư nhưư vậyư tớiư
R2
UABư=ưU1ư=ưU2ư=ư....ư=ưUn
ưưư.ư..
điệnưtrởưthứưưn.
IABưưư=ưI1ư+ưI2ư+ư...ư+ưIn
Rnư

1/RABư=ư1/ưR1ư+ư1/ưR2ư+...ư+ư
1/ưRnưưưưưưưưư
.ưMắcưhỗnưhợp:ưLàưcáchưmắcưvừaưnốiưtiếpưvừaưsongưsong


1.4:ưBàiưtậpưluyệnưtập
Bàiư1:ư

ưChoưmạchưđiênưnhư
ưhìnhưvẽ:
Uưưư=ư12ưưưưư(V);ưưưR3ư=ưư15ưư
ư*ưBiết:()

R1

R1ư=ưư20ưưưư();ưưưR4ư=ưư30ưư
()
R2ư=ưư10ưưưư()
U
a.ưTínhưđiệnưtrởưtoànưmạch.

ư

ư

R2

R3

ưR4

b.ưDòngưđiệnưtoànưmạch.ư
Bàiưgiải: a.ưTínhưRTM:
TaưthấyưmạchưmắcưưR1ntư((R2ưntưRư3ư)ư//ưR4ư)
R23ưư=ưR2ư+ưR3ư=ư
Rư234ư=ư((R2ư+ưR3ư)ư.ưR4)ư/ư((R2ư+ưR3ư)ư+ưR4)ư=
R1234ư=ưR1ư+ưRư234ư=ư

b.ưIưTM:IưTMư=ưUư/ưR1234ưư=


1.5:ưCôngư-ưcôngưsuấtư-ưđịnhưluậtưjun-lenxơ

1.ưCông:ư
Làư đạiư lượngư đặcư trưngư choư năngư lượngư củaư nguồnư
điệnưsinhưraư
Aư=ưE.Iưtư(J):-ưMạchưngoàiư:ưANư=ưUNư.ưItưưư(J)ư
-ưMạchưtrongư:ưATư=ưUTư.ưItưưưưư(J)ư
*ưTrongưđó:ưưA:ưCôngưcủaưnguồn
ưưưưưưưưưE:ưSứcưđiệnưđộngưcủaưnguồnư
ưưưưưưưưưIt:ưđiệnưlượngưdịchưchuyểnưtheoưthờiưgian.
-ưĐơnưvịưđoưcủaưcông:ư(Wh,ưKWh):
1Whư=ư1V.1A.1hư=ư360ư(J)ư
1KWhư=ư1000Whư=ư103ưWh
1MWhư=ư1000.000Whư=ư106ưWh

2.ưCôngưsuất:
-ưLàưcôngưcủaưnguồnưđiệnưtínhưtrongưmộtưđơnưvịưthờ
+ưMạchưngoài:ưưPNư=ưUN.ưIư
Pư=ưA/tư=ưE.I.tư/ưtư=ưE.Iư
+ưMạchưtrong:ưưPTư=ưUTư.ưIư


1.5:ưCôngư-ưcôngưsuấtư-ưđịnhưluậtưjun-lenxơ

3.ưĐịnhưluậtưJunưưLenxơ:
-ưưNhiệtưlượngưtoảưraưtrongưmộtưdâyưdẫnưtỷưlệưvớiưbìnhư

phươngưcủaưcườngưđộưdòngưđiệnưvớiưđiệnưtrở,ưvàưthờiư
gianưcóưdòngưđiệnưchạyưqua.ư
ưQư=ưI2.ưRtưư(calư);
ư1tư=ư0,24ưưư(calư).

Phụưtảiưchoưphépưcủaưdâyưdẫn:ư
ưưưNhiệtưđộưổnưđịnhưphụưthuộcưvàoưtrịưsốưdòngưđiệnư
vàư điềuư kiệnư toảư nhiệt,ư mỗiư mộtư loạiư dâyư dẫnư chỉư
choưphépưtăngưđếnưnhiệtưđộưgiớiưhạn.ưDòngưđiệnưứngư
vớiưnhiệtưđộưgiớiưhạn,ưgọiưlàưdòngưđiệnưđịnhưmức.
NếuưIư>ưIđmưthìưdâyưdẫnưbịưquáưtải.
ưưưưưKhiưdòngưđiệnưtrênưdâyưdẫnưvìưmộtưlýưdoưnàoưđóư
*ưBảoưvệưquáưtải:
tăngưquáưmứcưgấpưhàngưtrụcưlầnưdòngưchoưphép,ưnhiệtư
lượngư dòngư điệnư toảư raư nhiềuư lầnư làmư hỏngư dâyư dẫn.ư
Đểưđảmưbảoưchoưdâyưdẫnưkhỏiưbịưhưưhỏng,ưngườiưtaưdùngư
cácưthiếtưbịưbảoưvệưnhư:ưcầuưchìưbảoưvệ,ưáptômát,ưgiơư
leư...ư