PHAN DANG GIAI TOAN HOA 8

<span class='text_page_counter'>(1)</span>PHÇN I: §ÆT VÊN §Ò I.Lý do chọn đề tài: Sự nghiệp xây dựng XHCN ở nớc ta đang phát triển với tốc độ ngày càng cao, với quy mô ngày càng lớn và đang đợc tiến hành trong điều kiện cách mạng khoa học kỹ thuật phát triển nh vũ bão, nó tác động một cách toàn diện lên mọi đối tợng, thúc đẩy sự tiến bộ của xã hội. Một trong những trọng tâm của sự phát triển đất nớc là đổi mới nền giáo dục. Phơng hớng giáo dục của Đảng, Nhà nớc, của ngành giáo dục và đào tạo trong thời gian trớc mắt cũng nh lâu dài là đào tạo những con ngời “lao động, tự chñ, s¸ng t¹o” cã n¨ng lùc thÝch øng víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng, cã n¨ng lùc gi¶i quyÕt đợc những vấn đề thờng gặp, tìm dợc việc làm, biết lập nghiệp và cải thiện đời sống ngµy mét tèt h¬n. Để bồi dỡng cho học sinh năng lực sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề, lý luận dạy học hiện đại khẳng định: Cần phải đa học sinh vào chủ thể hoạt động nhận thức, học trong hoạt động. Học sinh bằng hoạt động tự lực, tích cực của mình mà chiếm lĩnh kiến thức. Quá trình này đợc lặp đi lặp lại nhiều lần sẽ góp phần hình thành và ph¸t triÓn cho häc sinh n¨ng lùc t duy s¸ng t¹o. T¨ng cêng tÝnh tÝch cùc ph¸t triÓn t duy sáng tạo cho học sinh trong quá trình học tập là một yêu cầu rất cần thiết. đòi hái ngêi häc tÝch cùc, tù lùc tham gia s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh nhËn thøc. Bé m«n hóa học ở phổ thông có mục đích trang bị cho học sinh hệ thống kiến thức cơ bản, bao gåm c¸c kiÕn thøc vÒ cÊu t¹o chÊt, ph©n lo¹i chÊt vµ tÝnh chÊt cña chóng. ViÖc nắm vững các kiến thức cơ bản góp phần nâng cao chất lợng đào tạo ở bậc phổ thông, chuẩn bị cho học sinh tham gia các hoạt động sản xuất và các hoạt động sau nµy. Để đạt đợc mục đích trên, ngoài hệ thống kiến thức về lý thuyết thì hệ thống bài tập hóa học giữ một vị trí và vai trò rất quan trọng trong việc dạy và học hóa học ở trờng phổng thông nói chung, đặc biệt là ở lớp 8 trờng THCS nói riêng. Bài tập hóa học giúp ngời giáo viên kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh. Từ đó phân loại học sinh để có kế hoạch dạy học sát với đối tợng. Qua nghiên cứu bài tập hóa häc, b¶n th©n t«i thÊy râ nhiÖm vô cña m×nh trong gi¶ng d¹y còng nh trong gi¸o dôc häc sinh. Ngêi gi¸o viªn d¹y hãa häc muèn n¾m v÷ng ch¬ng tr×nh hãa häc phæ th«ng, th× ngoµi viÖc n¾m v÷ng néi dung ch¬ng tr×nh, ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cßn cÇn n¾m v÷ng c¸c bµi tËp hãa häc cña tõng ch¬ng, hÖ thèng c¸c bµi tËp c¬ b¶n nhÊt vµ c¸ch gi¶i tæng qu¸t cho tõng d¹ng bµi tËp, biÕt sö dông bµi tËp phï hîp víi tõng c«ng viÖc: luyện tập, kiểm tra nhằm đánh giá trình độ nắm vững kiến thức của học sinh. Từ đó cần phải sử dụng bài tập ở các mức khác nhau cho từng đối tợng học sinh: Giỏi, khá, trung b×nh, yÕu… Từ những vấn đề trên, với mong muốn góp phần nhỏ bé của mình về việc tìm tòi ph¬ng ph¸p d¹y häc thÝch hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn hiÖn cã cña häc sinh, nh»m ph¸t triển t duy của học sinh THCS, giúp các em tự lực chiếm lĩnh tri thức, tạo tiền đề quan trọng cho việc phát triển t duy của các em ở các cấp học cao hơn. Nên tôi đã chọn đề tài “phân dạng và phơng pháp giải các bài toán hóa học lớp 8”. II. Mục đích và nhiệm vụ của đề tài: 1. Mục đích Gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ gi¶ng d¹y hãa häc cña gi¸o viªn vµ häc sinh. Gióp häc sinh ph©n lo¹i c¸c d¹ng bµi to¸n hãa häc 8 vµ t×m ra nh÷ng ph¬ng ph¸p gi¶i dÔ hiÓu..

<span class='text_page_counter'>(2)</span> 2. NhiÖm vô - Nêu lên đợc cơ sở lí luận của việc phân dạng các bài toán Hóa học trong quá trình d¹y häc. - TiÒn hµnh ®iÒu tra t×nh h×nh n¾m v÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n cña häc sinh líp 8 ë trêng THCS. - HÖ thèng bµi to¸n theo tõng d¹ng. - X©y dùng c¸c c¸ch gi¶i bµi to¸n theo tõng d¹ng nh»m gióp häc sinh lÜnh héi c¸c kiến thức một cách vững chắc và rèn luyện tính độc lập hành động và trí thông minh cña häc sinh. III. §èi tîng nghiªn cøu. Häc sinh líp 8A, 8D, 8E ë trêng THCS Hång Thñy IV. Ph¹m vi nghiªn cøu - Häc sinh líp 8 - Ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa hãa häc 8 V. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu Để làm tốt đề tài nghiên cứu tôi sử dụng các phơng pháp sau: - VËn dông c¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc nh: Ph©n tÝch lý thuyÕt, ®iÒu tra c¬ b¶n, tæng kÕt kinh nghiÖm s ph¹m vµ sö dông mét sè ph¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc trong viÖc ph©n tÝch kÕt qu¶ thùc nghiÖm s ph¹m v.v.. . - Tìm hiểu thông tin trong quá trình dạy học, đúc rút kinh nghiệm của bản thân qua c¸c n¨m häc. - Nghiªn cøu s¸ch gi¸o khoa hãa häc líp 8 vµ c¸c s¸ch n©ng cao vÒ ph¬ng ph¸p gi¶i bµi tËp. - Trực tiếp áp dụng đề tài đối với học sinh lớp 8A, 8D, 8E - Làm các cuộc khảo sát trớc và sau khi sử dụng đề tài này, trao đổi ý kiến, học hỏi kinh nghiệm của một số đồng nghiệp. PHÇN II: NéI DUNG I. C¬ së lÝ luËn vµ c¬ së thùc tiÓn. 1. C¬ së lÝ luËn Trong qu¸ tr×nh d¹y häc hãa häc ë trêng THCS viÖc ph©n d¹ng vµ gi¶i c¸c bµi to¸n theo từng dạng là việc làm rất quan trọng. Công việc này có ý nghĩa đối với cả giáo viªn vµ häc sinh. ViÖc ph©n d¹ng c¸c bµi to¸n hãa häc, gióp giao viªn s¾p xÕp c¸c bài toán này vào những dạng nhất định và chia ra đợc phơng pháp giải chung cho tõng d¹ng. PhËn lo¹i d¹ng bµi to¸n gióp häc sinh nghiªn cøu t×m tßi, t¹o cho häc sinh thãi quen t duy, suy luËn vµ kü n¨ng lµm bµi khoa häc, chÝnh x¸c, gióp häc sinh cã thói quen nhìn nhận vấn đề theo nhiều cách khác nhau, từ đó học sinh có thể dùng nhiều kiến thức cùng giải quyết một vấn đề. Trong viÖc ph©n lo¹i c¸c bµi to¸n hãa häc vµ ph¬ng ph¸p gi¶i cho tõng d¹ng gióp học sinh rèn luyện một cách tập trung từng kĩ năng, kĩ xảo làm bài, từ đó các em sử dụng kĩ năng, kĩ xảo đó một cách linh hoạt. Trong quá trình giải bài toán theo từng dạng học sinh đợc ôn tập cũng cố lại các kiến thức đã học theo từng chủ đề giúp học sinh nắm vững các kiến thức đã học để vận dụng trong các bài toán cụ thể. 2. C¬ së thùc tiÓn Hãa häc lµ m«n häc thùc nghiÖp kÕt hîp lý thuyÕt. Thùc tÕ viÖc gi¶i quyÕt c¸c bµi toán hóa học đối với học sinh lớp 8 còn gặp nhiều khó khăn vì đây là môn học, học sinh mới tiếp cận. Từ khi đợc chuyển về trờng THCS Hồng Thủy công tác, giảng dạy môn hóa học. Qua quá trình dạy học tôi thấy: chất lợng đối tợng học sinh ở đây cha đồng đều, có nhiều em học sinh còn yếu, lúng túng về cách làm một bài toán hóa học và đa số học sinh cha phân dạng đợc các bài toán và cha định dạng đợc phơng pháp.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> gi¶i c¸c bµi to¸n gÆp ph¶i. Tríc t×nh h×nh häc tËp cña häc sinh líp 8 hiÖn nay, lµ gi¸o viªn phô tr¸ch bé m«n, t«i nhËn thÊy viÖc cÇn thiÕt lµ ph¶i híng dÉn häc sinh c¸ch phân dạng các bài toán hóa học và phơng pháp chung để giải các bài toán thuộc mỗi dạng. Từ đó giúp học sinh học tập tốt hơn và khi gặp một bài toán hóa học tự học sinh cã thÓ ph©n d¹ng vµ ®a ra ph¬ng ph¸p gi¶i thÝch hîp. II. Thực trạng trớc khi thực hiện các giải pháp của đề tài Qua trao đổi cởi mở sau giờ học, các em học sinh cho biết các khái niệm mở đầu cña hãa häc rÊt khã thuéc vµ còng rÊt dÔ quªn. Tôi đã có những nhận xét: - Đa số học sinh trong lớp 8A, 8D, 8E có thái độ học tập nghiêm túc, tập trung nghe gi¶ng. - Một số em đã biết sử dụng các phơng pháp giải toán (áp dụng tốt lý thuyết và các công thức đã học) một cách thích hợp. Tuy nhiên, còn có một số vấn đề làm cho các em ít quan tâm, học kém môn hóa học đó là: Do sự hiểu biết các khái niệm hóa học míi mÎ nªn c¸c em dÔ quªn vµ khã häc thuéc, phÇn lín c¸c em chØ häc lý thuyÕt, Ýt lµm bµi tËp nªn rÊt khã trong viÖc gi¶i bµi to¸n. - Cha biết sử dụng thời gian hợp lí để học tốt, học nhớ các khái niệm, công thức. - Phần lớn các em cha xác định, phân dạng đợc bài toán nên tìm cách giải sai - Học sinh lớp 8 đang ở giai đoạn lứa tuổi hiếu động, cha có tính kiên trì, cẩn thận do đó khi làm bài tập các em thờng mắc một số sai lầm phổ biến. KÕt qu¶ kiÓm tra bµi 1 tiÕt Líp SÜ sè Giái Kh¸ TB YÕuKÐm SL % SL % SL % SL % 8A 35 0 0 4 11,4 19 54,3 12 34,3 8D 38 1 2,6 6 15,8 23 60,5 8 21,1 8C 35 0 0 3 8,6 21 60,0 11 31,4 III.BiÖn ph¸p thùc hiÖn: Qua quá trình giảng dạy, nghiên cứu tài liệu, nội dung chơng trình môn học, tôi đã ph©n d¹ng c¸c lo¹i bµi to¸n hãa häc líp 8 nh sau: - Bµi to¸n tÝnh theo c«ng thøc hãa häc - Bµi to¸n vÒ lËp CTHH - Bµi to¸n tÝnh theo ph¬ng tr×nh hãa häc - Bài toán về dung dịch và nồng độ dung dịch. A. D¹ng 1: Bµi to¸n tÝnh theo c«ng thøc hãa häc 1. TÝnh thµnh phÇn phÇn tr¨m c¸c nguyªn tè theo khèi lîng * C¸ch gi¶i: CTHH cã d¹ng AxBy - T×m khèi lîng mol cña hîp chÊt MAxBy = x.MA + y.MB - T×m sè mol nguyªn tö mçi nguyªn tè trong 1 mol hîp chÊt x,y lµ chØ sè nguyªn tö cña c¸c nguyªn tè trong CTHH - TÝnh thµnh phÇn % mçi nguyªn tè theo c«ng thøc %A = mA MAxBy .100% = x.MA MAxBy 100% * VÝ dô: T×m TP % cña S vµ O trong hîp chÊt SO2 - Tìm khối lượng mol của hợp chất : MSO2 = 1.MS + 2. MO = 1.32 + 2.16 = 64(g) - Trong 1 mol SO2 cã 1 mol nguyên tử S (32g), 2 mol nguyªn tö O (64g) - TÝnh thanh phần %: .100% = 50% mO 2.16 %O = MSO 2 .100% = 64 .100% = 50% (hay 100%- 50% = 50%). %S =. mS MSO 2. .100% =. 1.32 64. 2. Tìm khối lượng nguyên tố trong một lượng hợp chất..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> * C¸ch giải: CTHH cã d¹ng AxBy. - TÝnh khèi lîng mol của hợp chất. MAxBy = x.MA + y. MB - T×m khèi lîng mol cña từng nguyªn tố trong 1 mol hợp chất: mA = x.MA , mB = y. MB - Tính khối lượng từng nguyên tố trong lợng hợp chất đã cho. mA. mAxBy MAxBy. x. MA. mAxBy MAxBy. mB.mAxBy MAxBy. y .MB .mAxBy MAxBy. mA = = , mB = = * VÝ dô: T×m khèi lîng cña C¸c bon trong 22g CO2 Gi¶i: - TÝnh khèi lîng mol của hợp chất. MCO2 = 1.Mc + 2. MO = 1.12 + 2. 16 = 44(g) - T×m khèi lîng mol cña từng nguyªn tố trong 1 mol hợp chất: mC = 1.Mc = 1.12 = 12 (g) - Tính khối lượng từng nguyên tố trong lợng hợp chất đã cho. mC . mCO 2. 1.12.22. mC = MCO 2 = 44 = 6(g) B. D¹ng 2: Bµi to¸n vÒ lËp c«ng thøc hãa häc. 1.LËp CTHH hîp chÊt khi biÕt thµnh phÇn nguyªn tè vµ biÕt hãa trÞ cña chóng * C¸ch gi¶i: - CTHH cã d¹ng chung : AxBy (Bao gåm: ( M 2Oy , HxA, M(OH)y , MxAy) Vận dụng Qui tắc hóa trị đối với hợp chất 2 nguyên tố A, B x b (B cã thÓ lµ nhãm nguyªn tè:gèc axÝt,nhãm– OH) : a.x = b.y  y = a (tèi gi¶n)  thay x= a, y = b vµo CT chung  ta cã CTHH cÇn lËp.. * VÝ dô * Gi¶i:. LËp CTHH cña hîp chÊt nh«m oxÝt a b CTHH cã d¹ng chung Al xOy Ta biÕt hãa trÞ cña Al=III,O=II. x II  a.x = b.y  III.x= II. y  y = III  thay x= 2, y = 3 ta cã CTHH lµ: Al2O3. 2.LËp CTHH hîp chÊt khi biÕt thµnh phÇn khèi lîng nguyªn tè . a. BiÕt tØ lÖ khèi lîng c¸c nguyªn tè trong hîp chÊt. * C¸ch gi¶i: - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t: AxBy - Ta cã tØ lÖ khèi lîng c¸c nguyªn tè: x. mA. MB. MA. x MB . y. =. mA mB. a. - Tìm đợc tỉ lệ : y = mB.MA = b (tỉ lệ các số nguyên dơng, tối giản) - Thay x= a, y = b - Viết thành CTHH. * VÝ dơ:: Lập CTHH của sắt và oxi, biết cứ 7 phần khối lượng sắt thì kết hợp với 3 phần khối lượng oxi. * Gi¶i: - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t: FexOy - Ta cã tØ lÖ khèi lîng c¸c nguyªn tè: x. mFe. MO. MFe. x MO. y 7.16. =. mFe mO 112. - Tìm đợc tỉ lệ : y = mO.MFe = 3.56 = 168 = - Thay x= 2, y = 3 - Viết thành CTHH. Fe2O3. =. 7 3. 2 3. b. Xác định công thức hóa học của hợp chất khi biết thành phần % các nguyªn tè hoÆc tØ lÖ khèi lîng c¸c nguyªn tè: * C¸ch gi¶i: - Nếu đề bài không cho dữ kiện M ( khối lợng mol ) . Gäi c«ng thøc cÇn t×m : AxBy hoÆc AxByCz ( x, y, z nguyªn d¬ng) . TØ lÖ khèi lîng c¸c nguyªn tè :.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> x : y : z =. %A MA. :. hoÆc =. mA MA. :. %B MB mB MB. :. %C MC. :. mC MC. = a : b : c ( tØ lÖ c¸c sè nguyªn ,d¬ng ) C«ng thøc hãa häc : AaBbCc - Nếu đề bài cho dữ kiện M . Gäi c«ng thøc cÇn t×m : AxBy hoÆc AxByCz ( x, y, z nguyªn d¬ng) . Ta cã tØ lÖ khèi lîng c¸c nguyªn tè : MA. x %A. =. M C .z = %C =. M B. y %B. MA 100. x. B y Cz. . Gi¶i ra t×m x, y, z Chú ý : - Nếu đề bài không cho dữ kiện M : Đặt tỉ lệ ngang - Nếu đề bài có dữ kiện M : Đặt tỉ lệ dọc * VÝ dô1: Mét hîp chÊt cã thµnh phÇn % vÒ khèi lîng c¸c nguyªn tè : 70%Fe,30%O .Hãy xác định công thức hóa học của hợp chất đó. * Gi¶i: Gäi c«ng thøc hîp chÊt lµ : FexOy Ta cã tØ lÖ :. x. :. y =. 70 56. :. 30 16. = 1,25 : 1,875 = 1 : 1,5 = 2 : 3 VËy c«ng thøc hîp chÊt : Fe2O3 * VÝ dô 2: LËp c«ng thøc hãa häc cña hîp chÊt chøa 50%S vµ 50%O.BiÕt khèi lîng mol M= 64 gam. * Gi¶i: Gäi c«ng thøc hîp chÊt SxOy. BiÕt M = 64 gam Ta cã tØ lÖ khèi lîng c¸c nguyªn tè :. ⇒. 32 x 16 y 64 = = 50 50 100 50 .64 x = 100 .32 =1 50 .64 y = =2 100 .16. VËy c«ng thøc hãa häc cña hîp chÊt lµ : SO2 C. D¹ng 3: Bµi to¸n tÝnh theo ph¬ng tr×nh ho¸ häc * Ph¬ng ph¸p chung : Để giải đợc các dạng bài tập tính theo phơng trình hoá học lớp 8 yêu cầu học sinh ph¶i n¾m c¸c néi dung: - Chuyển đổi giữa khối lợng chất hoặc thể tích chất khí thành số mol chất Viết đầy đủ chính xác phơng trình hoá học xảy ra. - Dựa vào phơng trình hoá học để tìm số mol chất tham gia hoặc chất tạo thành. - Chuyển đổi số mol thành khối lợng (m = n.M) hoặc thể tích chất khí ở đktc ( V= n.22,4). 1. Bµi to¸n dùa vµo sè mol tÝnh khèi lîng, thÓ tÝch chÊt tham gia( hoÆc chÊt t¹o thµnh) * C¸ch gi¶i:.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> - Tìm số mol chất đề bài cho: n =. m M. hoÆc n =. V 22 , 4. - LËp ph¬ng tr×nh ho¸ häc - Dùa vµo tØ lÖ c¸c chÊt cã trong ph¬ng tr×nh t×m ra sè mol chÊt cÇn t×m - Chuyển đổi ra số gam hoặc thể tích chất cần tìm . * VÝ dô1 : Cho 6,5 gam Zn t¸c dông víi axit clohi®ric .TÝnh : a) Thể tích khí hiđro thu đợc sau phản ứng(đktc)? b) Khối lợng axit clohiđric đã tham gia phản ứng? Bµi gi¶i - nZn = m = 6,5 =0,1 mol M. 65. Zn + 2HCl ZnCl2 + H2 ( ↑ ) 1 mol 2 mol 1 mol 0,1 mol x ? mol y ? mol theo phơng trình phản ứng tính đợc: x= 0,2 mol vµ y = 0,1 mol - VËy thÓ tÝch khÝ hi®ro : V = n.22,4 = 0,1. 22,4 = 2,24 lÝt - Khèi lîng axit clohi®ric : m = nM = 0,2.36,5 = 7,1 gam 2. Bµi to¸n vÒ lîng chÊt d. * C¸ch gi¶i : - Viết và cân bằng PTHH: - PTHH :. - Tính số mol của chất đề bài đã cho. - Xác định lợng chất nào phản ứng hết, chất nào d bằng cách: - Lập tỉ số : Số mol chất A đề bài cho (> ; <) Số mol chất B đề bài cho Số mol chất A trên PT Số mol chất B trên PT => Tỉ số của chất nào lớn hơn -> chất đó dư; tỉ số của chất nào nhỏ hơn, chất đó pư hết. - Dựa vào PTHH, tìm số mol các chất sản phẩm theo chất pư hết. - Tính toán theo yêu cầu của đề bài (khối lượng, thể tích chất khí…) * VÝ dô: §èt ch¸y 6,2 gam Photpho trong b×nh chøa 6,72 lÝt khÝ Oxi ë ®ktc. H·y cho biÕt sau khi ch¸y : a) Photpho hay oxi chÊt nµo cßn d ? b) Chất nào đợc tạo thành và khối lợng là bao nhiêu gam ? * C¸ch gi¶i: a) Xác định chất d nP = nO2=. m 6,2 = =0,2 mol M 31 V 6 , 72 = =0,3 mol 22 , 4 22 , 4. PTHH: 4P + 5O2 LËp tØ lÖ : 0,2 =0 , 05 4. to <. 2P2O5 0,3 =0 , 06 5. Vậy Oxi d sau phản ứng, tính toán theo lợng đã dùng hết 0,2 mol P b. Chất đợc tạo thành : P2O5 Theo ph¬ng tr×nh ho¸ häc : 4P + 5O2 to 2P2O5 4 mol 2 mol 0,2 mol x?mol vËy x = 0,1 mol..

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Khèi lîng P2O5: m= n.M = 0,1.152 = 15,2 gam 3. D¹ng to¸n hçn hîp : Bµi to¸n cã d¹ng : cho m (g) hçn hîp A ( gåm M, M’) ph¶n øng hoµn toµn víi läng chÊt B ⇒ TÝnh thµnh phÇn % cña hçn hîp hay lîng s¶n phÈm. a. Trờng hợp trong hỗn hợp có một số chất không phản ứng với chất đã cho: cho m (g) hçn hîp A(gåm M, M’) + chØ cã mét chÊt ph¶n øng hoµn toµn víi l äng chÊt B. *C¸ch gi¶i: - Xác định trong hỗn hợp A (M, M’) chất nào phản ứng với B. viết v à cân b ằng PTHH. - TÝnh số mol c¸c chÊt trong qu¸ tr×nh ph¶n øng theo c¸c d÷ kiÖn cña bµi to¸n liªn quan đến lọng hh hay lợng chất phản ứng, để xác định lợng chất nào trong hỗn hợp ph¶n øng, lîng chÊt kh«ng ph¶n øng. - Dựa vµo PTHH, c¸c d÷ kiÖn bµi to¸n, t×m lîng c¸c chÊt trong hçn hîp hay lîng c¸c chÊt s¶n phÈm theo yªu cÇu . * VÝ dô: Cho 9,1 gam hçn hîp kim lo¹i Cu vµ Al ph¶n øng hoµn toµn víi dd HCl, thu đợc 3,36 lít khí (đktc). Tính TP % của hỗn hợp kim loại. * Gi¶i: - Cho hçn hîp kim lo¹i vµo HCl chØ cã Al ph¶n øng theo PT: 2Al + 6 HCl 2 AlCl3 + 3 H2 (1) x (mol). 3x. 3.x 2. 3,36 3.x ⇒ - Theo PT: n H2 = 2 = 22, 4 = 0,15 (mol) x = 0,1 (mol) ⇒ m Al = n.M = 0,1. 27 = 2,7 (g) ⇒ m Cu = m hh - m Al = 9,1 - 2,7 = 6,4 (g). b.Trờng hợp các chất trong hỗn hợp đều tham gia phản ứng cho m (g) hỗn hợp A ( gồm M, M’) + các chất trong ãôn hợp A đều phản ứng hoàn toµn víi läng chÊt B. * C¸ch gi¶i: - ViÕt vµ c©n bằng PTHH x¶y ra - TÝnh số mol c¸c chÊt trong qu¸ tr×nh ph¶n øng theo c¸c d÷ kiÖn cña bµi to¸n liªn quan đến lợng hh hay lợng chất phản ứng . - Dựa vµo PTHH, c¸c d÷ kiÖn bµi to¸n, LËp hÖ ph¬ng tr×nh bËc nhÊt 1 Èn( hoÆc 2 Èn ). t×m lîng c¸c chÊt trong hçn hîp hay lîng c¸c chÊt s¶n phÈm theo yªu cÇu . * VÝ dô: §èt ch¸y 29,6 gam hçn hîp kim lo¹i Cu vµ Fe cÇn 6,72 lÝt khÝ oxi ë ®iÒu kiÖn tiêu chuẩn.Tính khối lợng chất rắn thu đợc theo 2 cách. * Gi¶i: noxi = 6,72 : 22,4 = 0,3 mol moxi = 0,3 x 32 = 9,6 gam PTP¦ : 2Cu + O2 -> 2CuO (1) x (mol) : x/2 : x 3 Fe + 2O2 -> Fe3O4 (2) y (mol) 2y/3 y/3 C¸ch 1: ¸p dông §LBTKL cho ph¶n øng (1) vµ (2) ta cã : msăt + mđồng + moxi = m oxit = 29,6 + 9,6 = 39,2 gam C¸ch 2 : Gäi x,y lµ sè mol cña Cu vµ Fe trong hçn hîp ban ®Çu (x,y nguyªn d¬ng) Theo bµi ra ta cã : 64x + 56y = 29,6 x/2 + 2y/3 = 0,3  x = 0,2 ; y = 0,3.

<span class='text_page_counter'>(8)</span>  khối lợng oxit thu đợc là : 80x + (232y:3 ) = 80 . 0,2 + 232 . 0,1 = 39,2 gam 3.Bµi to¸n tÝnh hiÖu suÊt cña ph¶n øng * C¸ch gi¶i: Thực tế trong một phản ứng hoá học phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố nh nhiệt độ, chất xóc t¸c...lµm cho chÊt tham gia ph¶n øng kh«ng t¸c dông hÕt nghÜa lµ hiÖu suÊt díi 100%.Để tính đợc hiệu suất của phản ứng áp dụng một trong 2 cách sau: a1. Hiệu suất phản ứng liên quan đến khối lợng sản phẩm : H% =. Khèi lîng s¶n phÈm ( thùc tÕ ). x 100%. Khèi lîng s¶n phÈm( lý thuyÕt ) a2. Hiệu suất phản ứng liên quan đến chất tham gia: H% =. Khèi lîng chÊt tham gia ( theo lý thuyÕt ). x 100%. Khèi lîng chÊt ( theo thùccho tÕ ) Chó ý: Khèi lîng thùc tÕ tham lµ khèigialîng đề bài Khèi lîng lý thuyÕt lµ khèi lîng tÝnh theo ph¬ng tr×nh * VÝ dô1: Nung 150 kg CaCO3 thu đợc 67,2 kg CaO. Tính hiệu suất phản ứng. * Gi¶i: Ph¬ng tr×nh ho¸ häc : CaCO3 to CaO + CO2 100 kg 56 kg 150 kg x ? kg Khối lợng CaO thu đợc ( theo lý thuyết) : x = 150 .56 =¿ 84 kg 100. HiÖu suÊt ph¶n øng : H = 67 , 2 . 100 % = 80% 84. * Ví dụ2 : Sắt đợc sản xuất theo sơ đồ phản ứng: Al + Fe2O3 Fe + Al2O3 Tính khối lợng nhôm phải dùng để sản xuất đợc 168 gam Fe. Biết rằng hiệu suất phản øng lµ 90%. * Gi¶i: Sè mol s¾t : n =. 168 =¿ 3 mol. 56. Ph¬ng tr×nh ho¸ häc:. 2Al + Fe2O3 2 mol x? mol. to. 2 Fe + Al2O3 2 mol 3 mol. VËy x = 3 mol Khèi lîng Al tham gia ph¶n øng ( theo lý thuyÕt ): mAl = 3.27 = 81 gam V× H = 100% nªn khèi lîng nh«m thùc tÕ ph¶i dïng lµ : mAl =. 81 . 100 90. = 90 gam. D. Dạng 4: Bài toán về dung dịch và nồng độ dung dịch. a. C¬ së lÝ thuyÕt : - Khái niệm về dung dịch: Dung dịch là hỗn hợp đồng nhất của chất tan và dung m«i. Có 2 loại nồng độ thờng gặp: m ct mdd. + Nồng độ phần trăm: C% = . 100% mdd = mct + mdm - mkhÝ ( - mkÕt tña ).

<span class='text_page_counter'>(9)</span> + Nồng độ mol/lít:. n. CM = V. (V đơn vị là lít) 10 . D. Công thức chuyển đổi 2 nồng độ: CM = . C% M Trong đó : - CM: Nồng độ mol/ lít - C%: Nồng độ % dung dịch. - mct: Khối lợng chất tan đơn vị tính (gam) - mdd: Khối lợng dung dịch đơn vị tính (gam) - mkhÝ: Khèi lîng chÊt khÝ - mkÕt tña: Khèi lîng chÊt kÕt tña - n: Sè mol chÊt tan - V: Thể tích dung dịch đơn vị là lít - M: Khối lợng mol chất tan đơn vị tính (gam) - D: Khèi lîng riªng cña dung dÞch (g/ml) + §é tan cña 1 chÊt kÝ hiÖu lµ S:. S=. mct . 100 mH O 2. b) C¸c d¹ng bµi tËp thêng gÆp: - Bµi tËp pha chÕ dung dÞch. - Bài tập độ tan, mối liên hệ giữa độ tan và nồng độ dung dịch. - Bµi tËp sù pha trén c¸c dung dÞch. - Bài tập tính nồng độ % , nồng độ mol/l c) Bµi tËp vËn dông : Chó ý : D¹ng bµi tËp vÒ dung dÞch rÊt phong phó vµ ®a d¹ng nhng cã 2 d¹ng bµi tập cần phải nắm đợc đó là bài tập tính nồng độ % và nồng độ mol/l . * Ví dụ1 : Hoà tan 155 gam natri oxit vào 145 gam nớc để tạo thành dung dịch có tính kiềm. Tính nồng độ % dung dịch thu đợc . Bµi gi¶i 155 Sè mol Na2O : n = = 2,5 mol 62 Khối lợng dung dịch thu đợc : mdd = 155 + 145 = 300 gam Ph¬ng tr×nh ho¸ häc : Na2O + H2O 2NaOH 1 mol 2 mol 2,5 mol x? mol x = 2,5.2 = 5 mol ⇒ Khối lợng NaOH thu đợc là : mNaOH = 5.40 = 200 gam Nồng độ % dung dịch thu đợc: C%(NaOH) = 200 x 100 = 66,66% 300 * Ví dụ2: Cho 5,4 gam Al vào 500 ml dung dịch HCl. Tính nồng độ mol/l của chất thu đợc sau phản ứng. Coi nh thể tích dung dịch không thay đổi . Bµi gi¶i Sè mol Al : nAl = 5,4 = 0,2 mol 27 ThÓ tÝch dung dÞch : Vdd = 0,5 lÝt Ph¬ng tr×nh hãa häc: 2Al + 6HCl 2 mol. 2 AlCl3 2 mol. + 3 H2 ( ↑ ).

<span class='text_page_counter'>(10)</span> 0,2 mol x = 0,2 mol Vậy nồng độ mol/l dung dịch thu đợc là : CM = ⇒. x? mol n 0,2 = =¿ V 0,5. 0,4M. * VÝ dô3: Hoµ tan 2,3 g Na kim lo¹i vµo 197,8 g H2O a, Tính C% của dd thu đợc b, Tính CM của dd thu đợc. Biết D = 1,08g/ml * Gi¶i a, Số mol Na đã dùng : 2,3 =0,1 mol 23 Ph¶n øng x¶y ra: 2Na + 2H2O  2NaOH + H2 0,1mol 0,1mol 0,05mol  mNaOH = 0,1.40 = 4g - Dung dịch thu đợc có khối lợng là: mNa + mH ❑2. O. - mH ❑2 = 2,3 + 197.8 - 0,05.2 = 200g. VËy C% = b, Thể tích dd thu đợc: mdd. mct . 100 mdd. =. 200. 4. .100 200. =2%. 0,1. = =0 ,54 M Vdd =  185ml  CM = D 1 , 08 0 ,185 IV. Kết quả của đề tài: Đề tài này đợc tôi áp dụng trong dạy học Hóa học lớp 8 tại trờng THCS Hồng Thủy, tôi thu đợc một số kết quả nh sau: - Sè lîng häc sinh hiÓu bµi, gi¶i thµnh th¹o c¸c d¹ng bµi to¸n Ho¸ häc ngay t¹i líp chiÕm tû lÖ cao. - Giáo viên tiết kiệm đợc thời gian, học sinh tự giác, độc lập làm bài. Phát huy đợc tính tích cực của học sinh. - Dựa vào sự phân dạng các bài toán, giáo viên có thể dạy nâng cao đợc nhiều đối tợng học sinh..  KÕt qu¶ cô thÓ nh sau: * ChÊt lîng kiÓm tra häc kú I: Líp 8A 8D 8E. SÜ sè. Giái. Kh¸. TB. 35 38 35. SL 4 5 4. % 11,4 13,2 11,4. SL 13 12 11. YÕuKÐm % 37,1 31,6 31,4. SL 12 16 14. % 34,3 42,1 40,0. SL 6 5 6. % 17,1 13,2 17,1. YÕuKÐm % 31,4 39,5 34,3. SL 13 14 13. % 37,1 36,8 37,1. SL 4 3 4. % 11,4 7,9 11,4. * ChÊt lîng kiÓm tra häc kú II: Líp. SÜ sè. Giái. Kh¸. TB. 8A 8D 8E. 35 38 35. SL 7 6 6. % 20,0 15,8 17,1. SL 11 15 12. Sở dĩ kết quả và chất lợng học sịnh đợc nâng lên rõ rệt là do học sinh đã hiểu thấu đáo vấn đề ở những góc độ khác nhau. Đặc biệt là ở học sinh đã hình thành đợc kỹ năng giải bài tập, biết phân tích bài toán. Tôi thiết nghĩ học kỳ II này, kết quả chất l ợng khảo sát của các lớp sẽ đợc nâng cao hơn nữa..

<span class='text_page_counter'>(11)</span> V. Bµi häc kinh nghiÖm: Trong quá trình thực hiện, bản thân tôi nhận thấy một số vấn đề nh sau: - Để nâng cao đợc chất lợng dạy học thì đòi hỏi ngời giáo viên phải có tâm huyÕt víi nghÒ, ph¶i ®Çu t nhiÒu thêi gian vÒ thiÕt kÕ x©y dung gi¸o ¸n gi¶ng dạy sao cho kích thích đợc tính t duy cũng nh gây hứng thú cho học sinh trong mçi mét tiÕt d¹y. - Chất lợng đối tợng học sinh trong một lớp không đồng đều. Do đó giáo viên phải vận dụng phơng pháp giảng dạy phù hợp theo tong đối tợng học sinh. Trong quá trình giảng bài giáo viên nên chú ý đến đối tợng học sinh yếu. - §Ó thùc hiÖn tèt ph¬ng ph¸p d¹y häc th× sè lîng häc sinh trªn mét líp häc khoảng 30- 35 em là vừa để tiện cho công tác tổ chức chia nhóm, tiện cho giáo viªn bao qu¸t líp nh»m thùc hiÖn bµi d¹y tèt h¬n. - Thêng xuyªn tù häc, tù nghiªn cøu, coi ®©y lµ m«tj viÖc lµm thêng xuyªn không thể thiếu đợc. VI. Híng tiÕp theo cña SKKN - Bổ sung thêm các dạng bài toán định lợng ở mức độ dành cho học sinh đại trà vµ häc sinh kh¸ giái. - ¸p dông ®iÒu chØnh nh÷ng thiÕu sãt vµo gi¶ng d¹y t¹i n¬i c«ng t¸c. - VËn dông c¸c kinh nghiÖm gi¶ng d¹y, tiÕp thu c¸c ý kiÕn chØ b¶o, tranh thñ sù đóng góp xây dựng của các đồng nghiệp để đa đề tài này có tính thực tiễn cao. PhÇn III: kÕt luËn chung Hoá học nói chung, bài tập Hoá học nói riêng đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc học tập Hoá học. Nó giúp học sinh phát triển t duy sáng tạo, đồng thời nó gãp phÇn quan träng trong viÖc «n luyÖn kiÕn thøc cò, bæ sung thªm nh÷ng phÇn thiÕu sãt vÒ lý thuyÕt vµ thùc hµnh trong ho¸ häc. Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y m«n Ho¸ häc t¹i trêng THCS còng gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong viÖc gióp c¸c em häc sinh lµm c¸c d¹ng bµi to¸n Ho¸ häc, song víi lßng yªu nghÒ, sù tËn t©m c«ng viÖc cïng víi mét sè kinh nghiÖm Ýt ái cña b¶n th©n vµ sù gióp đỡ của các bạn đồng nghiệp. Tôi đã luôn biết kết hợp giữa hai mặt :"Lý luận dạy học Hoá học và thực tiễn đứng lớp của giáo viên". Chính vì vậy không những từng bớc làm cho đề tài hoàn thiện hơn về mặt lý thuyết, mặt lý luận dạy học mà làm cho nó cã t¸c dông trong thùc tiÔn d¹y vµ häc Ho¸ häc ë trêng THCS. Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ của bản thân tôi đã rút ra trong quá trình gi¶ng d¹y bé m«n Hãa häc 8, nh»m thùc hiÖn ®a chÊt lîng d¹y häc cña nhµ trêng ngày một đi lên, nâng cao chất lợng hiệu quả dạy và học đáp ứng với yêu cầu của nghµnh GD-§T trong giai ®o¹n hiÖn nay. Mặc dù bản thân hết sức cố gắng tìm tòi, thực nghiệm để thực hiện sáng kiến song kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Rất mong đợc sự góp ý, giúp đỡ của hội đồng khoa học nhà trờng và phòng giáo dôc. Hång Thñy, ngµy 20/ 5/ 2011 ý kiến của hội đồng khoa học nhà trờng Ngêi viÕt Tõ ThÞ Hång Thanh.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Môc lôc Phần I: Đặt vấn đề I. II. III. IV. V.. Lý do chọn đề tài Mục đích và nhiệm vụ của đề tài §èi tîng nghiªn cøu Ph¹m vi nghiªn cøu Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu PhÇn II: Néi dung I. C¬ së lý luËn vµ c¬ së thùc tiÓn. II. Thực trạng trớc khi thực hiện các giải pháp của đề tài. III. BiÖn ph¸p thùc hiÖn. A. D¹ng 1: Bµi to¸n tÝnh theo c«ng thøc B. D¹ng 2: Bµi to¸n vÒ lËp c«ng thøc Hãa häc C. D¹ng 3: Bµi to¸n tÝnh theo PTHH D. Dạng 4: Bài toán về dung dịch và nồng độ dung dịch IV. Kết quả của đề tài. V. Bµi häc kinh nghiÖm. VI. V. Híng tiÕp theo cña s¸ng kiÕn kinh nghiÖm. PhÇn III: KÕt luËn chung.

<span class='text_page_counter'>(13)</span>