Tài liệu Thuật nói chuyện hằng ngày phần 6 doc

Thuật Nói Chuyện Hằng Ngày Hoàng Xuân Việt
Phần006
Đừng Kiểu Cách
Không có gì bực mình, gượng nghịu cho bằng nói chuyện
với một người kiểu cách. Nó là kẻ thù của đức tự nhiên. Họ
muốn cho câu chuyện của mình có nét đẹp, nhưng họ lại thi
hành một tật xấu nghịch hẳn bản chất của nó. Họ chê những
thiên hạ đều dùng, cách phát âm, cách phô diễn của kẻ khác.
Họ cần làm cho mình nổi bật lên giữa mọi người, bằng
cách ăn nói cho "xứng đáng" với mình, ăn nói cho "trúng
điệu". Thế là họ kiểu cách từ việc xử dùng danh từ đến cách
phô diễn tư tuởng.
Ngày xưa Molìere đã ngạo nghễ những bà gọi cái kiếng là
"cố vấn của duyên dáng", thế mà nói kiểu cách cũng chưa bị
tiêu diệt. Xung quanh bạn và chúng tôi, loại người ấy đang
hãnh diện và làm khổ bất cứ ai họ bàn chuyện. Muốn nói với
bạn rằng, trời không nắng, họ đạo mạo nói: "Ối trời ơi!
Nay muốn phơi đồ mà con quạ vàng cứ ẩn núp đâu không
thấy nhan diện của nó". Bạn hỏi cha mẹ còn không thì bạn sẽ
nghe họ đáp trịnh trọng: "Nhà huyện của tôi đã khuất núi từ
lâu. Còn nghiêm đường của tôi thì mới chơi xa non bồng nước
nhược bữa hổm".
Nếu bạn nói cho mượn quyển sách, có thể bị họ sửa lại:
"Cho mượn người bạn của tâm hồn". Họ thông thái. Họ ăn học
cao, có nhiều bằng cấp nữa. Nhưng tội nghiệp cho họ, họ
muốn siêu quần mà làm thứ trò hề đáng tiếc. Có lẽ bạn hỏi
cung cách của họ? Cung cách của họ cũng kiểu cách không
kém điều họ nói.
Thì bạn đã biết: đi đám tiệc, muốn lấy một cái bánh men
trong đĩa, họ chậm chạp vén tay áo lên, từ từ đưa tay lên đĩa,
hách lên ngón út, êm đềm khép ngón cái và ngón trỏ lại để kẹp

chiếc bánh vào môi, môi nhách lên, để bánh vào răng, răng
ung dung siết bánh lại một cái dài dài để bánh đừng bể rớt
ra...thiệt là mệt.
Còn giọng kiểu cách của họ nữa: Ôi! Nó trái tai làm sao,
họ thích những giọng nũng nịu, đả đớt kéo dài, van lơn thánh
thót. Trong câu chuyện nếu biết ngoại ngữ, họ hay xem vô và
phát âm một cách gò ép để tỏ ra mình sành ngoại ngữ. Khi ở
chung với nhiều người, có ai nói tiếng gì bậy, họ sửa lại và cố
gắng nói cho hay, rất hay, quá hay và...hóa tệ để tỏ ra mình bạt
chúng.
Đến những nét mặt, đến những cái liếc ngó, những điệu bộ
khi họ nói thì, thưa thiệt với bạn giống hệt thằng hề. Nó gò bó,
cân đo, điều khiển thành những cử chỉ nực cười. Thấy họ nói
chuyện, người lương tri buộc lòng phải tự hỏi: Không biết thứ
người ấy hiểu duyên dáng là thế nào, tại sao họ không tự
nhiên, vì tự nhiên là một đức, là một nét đẹp?.
Hầu hết những bậc vĩ nhân trên đời, tài đức của họ biết
bao, vậy mà khi nói chuyện với ai họ nói rất tự nhiên. Những
lời lẽ của Giêsu, Thích Ca nói cho môn đồ của ngài, thiệt đơn
giản mà hàm xúc những ý nghĩa thâm trầm biết mấy. Người
càng kiểu cách, đời còn cho họ là non nớt, càng xa lánh họ.
Người nghe, ai cũng vậy, có tâm lí là rất thích những gì của
mình, và thích quan tâm tới tật xấu của kẻ khác để chỉ trích.
Người kiêu căng dốt tâm lí ấy, trong khi tưởng rằng, kiểu
cách sẽ đem lại cái tôi của mình ra làm say mê kẻ khác, không
dè chọc ghẹo sự phân bì, oán ghét của thiên hạ. Họ vô tình làm
cho người nghe tưởng họ khinh rẻ người ta. Phần đông con
người, ít có can đảm để ngó cái đáng thương của kẻ khác.
Người ta phần nhiều ngượng và tiếc, phải chi đừng thấy những
cái chướng mắt, của loại người ưa kiểu cách đó.

Thưa bạn, có lẽ bạn đã thông hiểu những thái độ, những
lời nói, kiểu nói của người kiểu cách. Chúng tôi không tin bạn
đã lần nào bị bè bạn chê trách vì khuyết điểm này. Tuy nhiên
về sau, khi bàn chuyện, bạn vẫn đề phòng, kẻo khi không làm
chủ được tâm hồn, bạn muốn nổi bật lên trên kẻ khác rồi nói
hay ra điệu bộ, có thể mất thiện cảm ở những người ta cần
cộng tác. Bạn có quyền không tin lời chúng tôi, nhưng ít ra,
bạn cũng nhận ra lời khuyên này của Boileau: "Bạn hãy có
nghệ thuật đơn sơ: cao thượng mà không kiêu căng, dễ thương
mà không kiểu cách" Ông viết cho nghề thơ văn, nhưng nếu
muốn đem áp dụng câu chuyện, lời của ông cũng là khuôn
vàng thước ngọc. Trong cuộc giao tế hàng ngày, chúng tôi ước
ao bạn khoan hồng với những ngừơi kiểu cách. Bạn có lí lắm
để chê trách họ, vì bạn rất chú trọng lương tri. Chúng tôi biết
rõ điều đó, nhưng thưa bạn: Trong cuộc đời không cái gì ba
vuông bảy tròn. Xã hội có người này người khác. Nếu không
có hại gì cho bạn, thì xin bạn chịu khuyết điểm của họ với nụ
cười. Đời có nhiều người xa cách họ, họ được bạn khoan thứ
thì họ thấy cuộc sống cũng có gì an ủi và theo gương bạn để
sửa lại tật xấu.
[ Phần Trước ] [ Phần Kế ]